________________
જદાના ચાંદલા
હતું; એમાંથી આ જુવાનિયા ગઢમાંથી બહાર કેવી રીતે ગયા, બેલારમાં બેઠેલા સાવઝને જાણે કાન પકડીને લાવતા હોય એમ એના કાળઝાળ કટકની વચમાંથી કટકના મોવડને કાન પકડીને કેમ કરી લાવ્યા ? કેમ લાવી શક્યા?..
ભલા, ઝાઝી વાતની તે ખબર નથી, બાકી એક વાત તો સાચી: ગમે તે કારણે છે, પણ પાછલી રાતે સંઘારને દળમાં હાકોટાપડકારા બહુ થતા હતા ખરા; હવામાંથી ચળાઈ ચળાઈને ગઢમાં મેટ શેરબકેર આવતો હતે ખરે; ને ઘેડાના ડાબલા પણ સંભળાતા હતા ખરા !
ત્યારે ભૂમિયાઓએ રાંગ માથે ચડી ચડીને એ જોયું પણ હતું. કહે છે કે હીરો કામદાર ને રાયલ જામ પણ રાંગ ઉપર ચડી ચડીને જાતે જોતા હતા કે રખે આ દેખી(દુશ્મન)નું કટક પાછલી રાતે ગઢ ઉપર તે ચડી નથી આવતું ને ? પણ એવું તે કાંઈ જાણે ન નીકળ્યું. જે કાંઈ કેલાહલ હતે એ કટકમાં જ હતા ને એમના એડામાં જ શમી ગયો હતે.
ને ત્યારે ઘણુએ ધાર્યું કે જ્યાં ચાવડાનું નામ પડ્યું ને જ્યાં સંઘારનું કામ પડ્યું ત્યાં દારૂ તે વચમાં સમજવો જ. ચાવડો જુદ્ધ ચડે કે ખાલી ગામતરે ચડે તે, હજીરોટલા વગર નીકળે, અરે, હથિયાર વગર પણ નીકળે, પણ દારૂ વગર તે ઘર બહાર પગ પણ ન મૂકે ! ચાવડાનું ગયું જ બધું દારૂમાં ! એટલે કાંઈક એવું ને એવું જ તેફાન હશે, એમ કામદાર અને રાયલજીએ સમજી લીધેલું.
આ એક ગેઝીરો સંભળાયો હતો. એ ઘડી બે ઘડી ચાલ્યા ને પાછે દિવાળીની કઠીની જેમ સમાઈ ગયો.
આ સિવાય બીજી કોઈ વાત સાંભળી નથી, જાણી નથી. હા, સવારને હિ ફાટતાં, ઘાસમાં જેમ દેવતા પ્રસરે એમ, અફવા પ્રસરી
