________________
સંઘારને કેદી
૧૪૫ ચાવડે સંઘાર સવારમાં છત્રીમાંથી બહાર આવ્યા, જગડૂની સામે ઊભો રહ્યો.
જગડુના અંગેઅંગમાં, એના શરીરની તસુ તસુ જગા ઉપર, સાટકાને લાલ-લીલા સોળ ઊઠયા હતા. એના અંગ ઉપર દરિયાનું સુકાયેલું પાણી તીખા ધોળા રંગથી ચમકતું હતું. એને માથાના વાળમાં, એની આંખની ભસ્મરમાં મીઠાની છારી ચમકતી હતી. એની આંખો લાલ હીંગળા જેવી થઈ હતી. એને શ્વાસ ધમણની જેમ ચાલી રહ્યો હતો. એના હાથ સંચાની જેમ જાણે આપમેળે આગળપાછળ થતા હતા !
ચાવડાએ સારંગને બોલાવ્યો : “કેમ રે! આના હાથે તને કાંઈ લાંચ આપી છે ? એના શરીર ઉપર તે સોળ છે, પણ હાથે ઉપર કેમ નથી ? મેમાનની મેમાનગતિ કરે છે કે હજામત કરે છે ?”
અને ચાવડાએ સાટકે ખેંચી લીધે ને પિતાના પૂરા જોરથી જગડ્રના હાથ ઉપર, કાંડા ઉપર, બાવડા ઉપર, ચાર-પાંચ સાટકા ખેંચી કાઢઢ્યા. પછી સાટકા સારંગના હાથમાં આપતાં ચાવડાએ કહ્યું : “અમને તે કઈ અંગ વહાલું નથી, કોઈ અંગ દવલું નથી; અમારે મન તે બધાંય અંગ સરખાં છે. શું સમજ્યો ?”
હોઠ પીસીને જગડૂ એ વેદના પી ગયે. કેમ રે જવાન !” ચાવડાએ કહ્યું. જગડૂ બેલ્યો નહીં.
“હું બેલાવું ત્યારે તારે બોલવું, શું સમજે?” ચાવડાએ જગડૂના પડખામાં લાત મારતાં કહ્યું : “કઈ બેલાવે ત્યારે જવાબ ન આપીએ એ ભારે અવિવેક ગણાય છે. ને તારે એ અવિવેક હવેથી ના કરો, સમજ્યો ?”
તેય જગડૂ ચૂપ રહ્યો, એટલે ચાવડાએ સાટકે ખેંચ્યું, અને ઝનૂનથી જગડૂ ઉપર વીંઝવા માંડ્યોઃ “બોલ, કહું છું બોલ !”
જગડૂ નીચે ઢળી પડ્યો છતાં ના બે.
એ જિદી છે, તે એની જિદ્દ છેડાવતા ચાવડાને આવડે છે! લટું લાવ!'
