________________
બાળમરચાં ને ઉડીને પુરુષવર્ગથી શાન
રાજા, વાજાં ને...
૧૨૯ કકળાટ કરતાં બાળબચ્ચાં ને ફફડાટ અનુભવતી સ્ત્રીઓથી અને ઘરવખરી કે માલમિલકતથી ભરેલાં અને પુરુષવર્ગથી વીંટળાયેલાં ગાડાં કથકેટમાંથી ચાલી નીકળ્યાં. હિજરાયેલાં માનવીઓની વણઝાર ઉપર રાયલ જામ ને એના ભૂમિયા નઠેરતાથી જોઈ રહ્યા !
નજર પહોંચી ત્યાં સુધી ગાડાંની હેડ ચાલી જતી એમણે જોઈ. પછી રાયલ જામે કહ્યું : “હાશ, એક પાપ ગયું આ ! બાદલજી, તમે મારું ધ્યાન દોર્યું ને, ત્યાર પછી એ વાણિયા અહીં હેત ત્યાં સુધી નિરાંતે ઊંઘ ન આવત. લાખિયારમાં વાણિયા, અહીં પણ વાણિયા, વળી અંદર અંદર સગા; ને એમનાં સગપણ પણ આપણું જેવાં પોચાં નહિ–એ તો ગંદર જેવાં ચીકણાં. સાંભળ્યું છે કે એ લેકે તે પોતાનાં સગાં પાછળ ખુવાર પણ થઈ જાય.’
“હા બાવા ! ધારો કે લાખો કથકેટ ઉપર ચડી આવે– ને વહેલ મોડે એ આવવાનો જ, એને કુંવર મરી ગયે, પણ એ એને ભૂત થઈને વળગે છે–તે વાણિયાનું ભલું પૂછવું. સગાં સગાંમાં તાણ થાય ને ચાવડાને જેમ કટક વચમાંથી જીવતે ઉપાડી આવ્યા તેમ માળા ક્યાંક મને સૂતે ઉપાડીને ગઢની બહાર લઈ જાય તે? હવે ઊંધ નિરાંતે આવશે.”
ગાડાં ચાલ્યાં જ ગયાં. આગળ સોલ શેઠને જોઈને રાપરના જામે કહ્યું : “સેલ શેઠ, તમને ઓથ આપું, તમારું ગામ વસાવવાની ભોંય તમે ખેળી કાઢે.'
શેષ સમુદાયને રાપરમાં મૂકીને ચાર-પાંચ શેઠ સોલ શેઠની આગેવાની નીચે જગ્યાની શોધમાં ચાલી નીકળ્યા.
આપણે આપણું ગામ વસાવવું હોય તે આપણે ખેડ તે કરી ન શકીએ, વેપાર જ કરીએ, એટલે દરિયાકાંઠે ક્યાંક સમથળ ગતીએ, જ્યાં પીવાનું પાણી હેય. અરે હરિ ભગત, તમે અહીં ક્યાંથી ?”
