________________
ભાઈબંધે
દૂદા સાથેની એની દસ્તીથી આ બ્રાહ્મણી પણ અજાણમાં તે નહતી જ.
પણ બ્રાહ્મણના ઘરમાં ચોખંડે આમ તે ઉપયોગી અંગ જેવો હતે: એની માને એ જમણે હાથ હતો, ને એના બાપની ધર્મ મર્યાદાની સરાણે ચડનારી જીભ પણ સિવાઈ જાય એવો પગને સાજે હતો. એ સીમમાંથી જોઈએ એટલું બળતણ વીણી લાવતે. એ ગામનું છાણ ઉપાડી લાવીને એવાં છાણાં થાપી નાંખતે કે સતવારી કે ભતવારી શું થાપશે? ઘરમાં ગારગેરમટી કરવી હોય તે મસાલોમાત્ર એ ભેગો કરે, ખૂંદે, ગૂંદે. એ ગમે એટલે દૂરથી પાણી સારી આવતે, રસોઈમાં પણ માને મદદ કરતો. બીકબિકાળવું હેય ને દડે લઈને નીકળી પડવું હોય તે એ એનું કામ. વળી ખારવા-કેળીના બાપનાં શ્રાદ્ધ ને છોડીએનાં લગન પણ એ અગડબગડું કરીને પતાવી આવતો. આમ એ પરભુ ગોરના ઘરમાં ઘણું મોટું આર્થિક અંગ બની ગયો હતે.
ઉંમર તે એની વરસ સોળ-સત્તરની, પણ ભારે હાડે અને ભારે મજબૂત. એકવાર ભીંત પડી ને માથે મોભ નળિયા સેતે નીચે પડ્યો તે ચોખંડાએ એક હાથે ટકાવી રાખેલે. એકવાર દરબારી સાંઢિયે શિયાળામાં વકરીને ગામમાં આવ્યા. જ્યાં સાંઢિયા ને ઊંટની વસતી ઝાઝી હોય ત્યાં આ એક કાયમની બીકઃ સાંઢિયે માત્ર શિયાળામાં વકરે, ને સાંઢિયે એ તે ધણુમાર જનાવર કહેવાય. ઘેડ, ગાય, ભેંસ, બળદ એ બધાં વિશ્વાસુ જનાવર; ગમે તેવા વટકમાં હોય તેય ધણીને ન મારે, ને સાંઢિયે તે પહેલા ધણીને જ મારે ! વળી સાંઢિયાના મોઢાનાં જડબાં એવાં ઘડાયાં છે કે એ બચકું ભરે તે એ જડબાં પાછાં એની મેળે ન ઊઘડે, કેઈકે લાકડી ભરાવીને ઉઘાડવાં જોઈએ. એટલે સાંઢિયાની વસતી વધારે હોય ત્યાં આ સાંઢિયે વકરવાની મોટી બીક. ને કંથકેટમાં સાંઢિયા ઘણું. દરબારી પસાયતામાત્ર ક્યાંય ફરે કે લેટેઝેટે જાય તે સાંઢિયા ઉપર ચડીને જાય. એટલે જાગીરદાર
