________________
૫૦
જગતશાહ
ને એના ભૂમિયાનું સાંઢિયા-ખાતું જોરમાં.
પછી, સીમમાં જેમ શિયાળ હડકાઈ થાય ને ઢંઢને માટે સાદ પડે તેમ, સાંઢિયે હરાયે થઈને જે ગામમાં ભૂકતે થાય તે ખંડાને માટે સાદ પડે. પહેલાં પહેલાં તો પરભુ ગોર આ માટે વાંધો લેતા, પણ એકવાર એમની પાછળ જ જ્યારે સાંઢિયે પડ્યો ત્યારે એમને ચોખંડાનું ગામલેક માટેનું મહત્વ સમજાયું. ચોખંડે એક હાથમાં ઢાલની જેમ ભરાવેલું ખાસડું ને બીજા હાથમાં પરણે લઈને નીકળે; ખાસડું સાંઢિયાના મોઢા સામે ધરે ને સાંઢિયો મેંદ્ર લંબાવે તે ફડ કરતા પણ ઝીંકે. આમ તો સાંઢિયાને ગુરુ રબારી, પણ આ કામમાં રબારીને ગુરુ ખંડો. ગામલેક એને હોંસથી લેટ પણ આપતું ને કહેતુંય ખરું કે માળે છે ને કંઈ મલેછ જેવો!
આવા ભાઈબંધને ધખે વાંસામાં પડે એટલે કેઈ ઇમલાને નાના સરખા ધરતીકંપને આંચકે થાય.
હાં વસા !' ખંડાએ કહ્યું: “કેમ મોડે થયે આજે ?' “નીકળાય ત્યારે ને!” જગડૂએ કંઈક નિરાશા સાથે કહ્યું.
“હા, છે તે એવું જ. આ મનેય મારી બા કહે કે બળતણ લાગવું છે ને ડોસાને કાંઈક કસુતર હશે તે નહાવું છે તે પાણી લઈ આવ. મેં કહ્યું? લાવીએ છીએ, અને એમ કહીને સરક્યો. ભલા તારે શું કસુતર હતું” - “ના. અમારા ઘરમાં કઈ કઈના ઉપર હાથ ન ઉપાડે.'
ને આપણે તે હવે રીઢા થઈ ગયા છીએ! દસ્ત, જીભ ચલાવે એના કરતાં હાથ ચલાવે એ સારું. એક-બે વાર જરા વસમું લાગે; પણ પછી તે રીઢા થઈ જઈએ, ને એકવાર રીઢા થયા એટલે પછી બારે પડ મેકળાં.”
અમારા ઘરમાં જીભને બદલે હાથ ચલાવતા હોય છે તે જાણે
