________________
૫૬
જગતશાહે
કરતા હૈાય એટલે ઘરનાં માણસ તા બધાં પાટલેથી ખાટલે ને ખાટલેથી પાટલે કર્યા કરે. પરણીને આવી હોય, જુવાન હેાય, વળી નવરાશ પણ ખૂબ હાય, એટલે પછી એ આ વસાને મારે કે તારે ભાગે આવવા જ ન દે, હા ! એક તરફથી વસાના ચાંદલા થાય તે બીજી તરફથી આપણી ભાઈબંધી બંધ ! આપણે કંઈ થેાડા કાઈ ખચરવાલ આબરૂદાર ધરબારવાળાના ભાઈબંધ થવાને લાયક છીએ ?' કત્યારે કહ્યું ? '
‘ના, ના, એમ તા નિહ. એવું મેં તમને જગડૂએ પહેલી જ વખત જીભ ઉઘાડી.
6
તું કહે કે ના કહે, ગામ આખું કહે છે ને! સહુ સહુના ધરમાં સવાશેર. તારાં માબાપ તને એમ કહેતાં રો; મારાં માબાપ મને એમ કહે છે કે તું બ્રાહ્મણના છેાકરે ઊઠીને આમ ભગત તે મલેચ્છ તે વાણિયાના છેાકરા સાથે ક્રૂરે એમાં જ આવે! ભૂત જેવા થયા છે ! ' ચાખડાએ કહ્યું.
‘ માળું એય સાચું, હા ! મનેય મારા ડાકરારાજ કહે છે કે આપણે મજૂર માસ, બેઠાડુ માસ સાથે હળીએ–ભળીએ તા કાલ તાવડી તડાકા કરવા લાગે ! આજ આપણા જેવાને એક દનિયુંય ભાંગવાના અવસર છે ખરા ? '
હવે એ તેા બધાયના માપ પાતપાતાના વખત ભૂલી જઈ ને કરાને ઉપદેશ દેવા બેસી જાય છે કે બ્રાહ્મણ-વાણિયાના ને મલેછના છેાકરા ભેગા રખડીશ તે। હાડકાં હરામનાં થારો ! એમને તે બેઠાં બેઠાં માગી–ભીખી-ધૂતીને ખાવું છે ! આપણને હાડકાં હરામનાં કર્યા ના પાલવે. ' દુદાએ કહ્યું.
તે આ ભગતડા વળા ગામને ઉપદેશ દેવા નીકળ્યા—માગીભીખી-ધૂતીને...ને અમારા રેાટલા તારા બાપ પૂરતો હોય તે ના પૂરે. આંહીં કાનખજૂરાને એક પગ ભાંગ્યા તાય શું તે ના ભાંગ્યા તાય શું ? એક જજમાન એછે...' ચાખડા ઊકળી ઊઠચો.
