________________
ગંગા અવતરણ
દિપ
જોયું તે, બરાબર ખાટની વચ્ચે, છત ઉપર ટાંગેલી હાંડી તૂટીને શેઠાણને માથે પડી હતી; ને પડીને શેઠાણના હાથની ઝાટક ખાઈને, મોટા અવાજ સાથે, શેઠાણના પગ આગળ ફરસબંધી ઉપર અથડાઈ હતી ને અચાનક ચમકેલાં શેઠાણીના પગની ઠોકર ખાઈને મોટા તીખા રણકાર સાથે જરા દૂર ઊછળી પડી હતી ને ત્યાંથી દડતી દડતી દાદર તરફ ધસી રહી હતી.
એ તો અહિહલની હાંડી ! પાણીના પરપોટામાં મેઘધનુષની ઝાંયવાળું આકાશ જકડાયું હોય એવી અને કાગળથીયે પાતળા બિલોરી કાચની હાંડી ! જેમ જેમ દિવસ વધતો જાય તેમ તેમ એના રંગની ઝાંય ફરતી જાય–એવી કે એની ઝાંય ઉપરથી કેટલા પહોર સૂરજ ચડયો છે એ સાફ કહી શકાય. આ હાંડી તો અમૂલખ હતી. સાત પેઢીના કારીગરે સાત પેઢીની પિતાની કલાને એક જ ટૂંકમાં ભરીને મયલાપુરની નિગંઠવાડમાં એને સરજી હતી. એક ખાસ વહાણમાં શેઠે એને કંથકોટમાં આયાત કરી હતી.
શેઠાણીને એ મયલાપુરી હાંડી ખૂબ પ્યારી હતી–જાણે સાત બેટની પેટની દીકરી હોય એવી ! એ હાંડીને દડતી દડતી છેક દાદર પાસે પહોંચેલી જોઈને શેઠાણી સફાળા દેડડ્યાં. એમ કરતાં સાડલાને છેડો પગમાં ભરાયે ને એમની જરા ભરાવદાર કાયાએ લંચી લીધી. એ પાછાં સાવધ થાય એ પહેલાં તે એ હાંડી દાદરની કિનારી સાથે વેગથી અથડાઈને-ઊછળીને દાદરના પગથિયાં ઉપર પછડાઈ, અને ત્યાંથી દડતી દડતી, એક એક પગથિયે રણકાર કરતી, ટક્કર લેતી છેક નીચે ફરસબંધી ઉપર જઈ પડી ! મકાનની બાંધણી જૂના જમાનાની એટલે ભંયતળિયાને દાદર સાવ સામે ને મયલાપુરી હાંડીએ એ દાદરની પણ રણકાર કરતી સફર આદરી ! પહેલે ને બીજે પગથિયે મોટી ટક્કર
* મયલાપુર: આજનું મદ્રાસ. વિક્રમની પંદરમી સદી સુધી દક્ષિણના મૂળસંધના નિર્ગઠે-ને-નું મોટું થાણું. ત્યાંની કાચની કારીગરી ખૂબ વખણાતી હતી. ને ઈરાન, અરબસ્તાન વગેરેમાં એની ભારે માગ રહેતી.
૫
