________________
કંથકેટને સંઘપતિ
૩૩ ઊતરી જઉં; સેરઠના કોળી, કાળા ને કાબા વહાણના ચામડામાં મીણ વાપરે છે.”
એ વળી નવું !”
“હા. આપણું તરફ ચામડામાં આપણે માછલીનું તેલ વાપરીએ. બારાડીમાં મીણ ને ત્યાં શંખજીરા જેવી ચિરેડીની પીળી માટી થાય છે એ વાપરે.'
માળા કાબા અમસ્તા કહ્યા છે ! અપશુકનિયાળ તે ઠેઠના અપશુકનિયાળ ! એના ધંધા પણ મીણા જેવા જ ને !'
પુરાણમાં કહ્યું છે કે દુર્યોધને પાંડવોની ગાય વાળવાને માટે પણ કાબે જ પસંદ કર્યો હતો, ને એ કાબાને માછીમારની બે છોકરીઓ પરણાવી હતી. એમાં એકને પરિવાર એ ઓખાના કાબા ને બીજાને પરિવાર એ મીણ દેશના મીણા.”
ત્યારે તે એક ગીધની બે પાંખ જેવા એ! હું, પછી ?'
આ ઈ ભીમકેટની બહાર, ગઢની બહાર પરવાડે પડ્યો રહ્યો. ત્યાં રાત્રે ધુરારાના માણસો ફેરો કરવાને નીકળેલા તે લાખાને મારી મારીને અધમૂઓ કરી નાંખે ને એનાં બળદિયા ને ગધેડાં ઉપાડી ગયા!”
ધુરારાના માણસોએ ? એ વળી આ તરફ ક્યાંથી ?”
“અરે શેઠ, આખા કરછમાં જાડેજાના માણસે–તરક, કેળા, સીદી–જ્યાં જુઓ ત્યાં બસ રાત ને દિવસ ભમ્યા કરે છે, અને ક્યાંક અનાજ જોયું, કાપડ જોયું તે લઈને બસ હાલવા જ માંડે છે! કચ્છમાં ક્યાં કોના માણસ ફરે છે, એમ પૂછવા કરતાં તે એમ જ પૂછે ને કે ક્યાં કોના માણસ ફરતા નથી ?”
ના, એમ નહિ. પણ ધુરારાના માણસો આટલે આઘે નીકળી આવ્યા હોય તે આપણું ગામેય સંભાળવા જેવું ! સાંભળ્યું છે કે આપણા કંથકોટના જાગીરદાર બાપુ રાયલજીનું મન કઈકને મનમાળે બેઠું હતું ને ધુરારા એને ધરાર ઉપાડી ગયો, ત્યારથી બેયને ખટકી
