________________
૧૮
:
જગતશાહ
એટલે કથાકાળના ગાળામાં કચ્છમાં, ને ખાસ કરીને દરિયાકાંઠા ઉપર, જેની વસ્તી હશે એમ માની શકાય છે. જોકે કચ્છના દરિયાકાંઠા ઉપર ભદ્રેશ્વર જેટલું બીજું કઈ પ્રાચીન જૈન મંદિર હૈય તે તે દેખાતું નથી. કટારિયામાં એક નાનું જૈન મંદિર છે ખરું, અને તે પ્રાચીન પણ છે, પરંતુ ભદ્રેશ્વર જેટલું પ્રાચીન હોય એમ માનવાનું કારણ મળતું નથી.
કચ્છના અખાતને ઇતિહાસ જેટલે આપણી કથા સાથે સંકળાયેલ છે તે આટલે જ છે : વિક્રમની પંદરમી સદીની આખર લગભગ ભદ્રેશ્વર પાસેથી શરૂ થઈને સૌરાષ્ટ્રના સામા બારાડીના કાંઠા સુધી પગરસ્તો જતો હતો; આજે જ્યાં મબલખ પાણી છે, ત્યાં તે કાળે એટલાં પણ નહતાં.
આજે કચ્છના અખાત ભદ્રેશ્વરથી લગભગ પચીસ-ત્રીસ માઈલ નીચવાસમાં ત્રણ ફાંટા – ખાડી – શેરડામાં ફંટાય છે. એ કાળે લગભગ ભદ્રેશ્વર આગળથી કચ્છના અખાતને છેડે સાત શેરડાઓમાં રૂંધાતે હતે.
