Book Title: Gyandhara
Author(s): Gunvant Barvalia
Publisher: Saurashtra Kesari Pranguru Jain Philosophical and Literary Research Centre
View full book text
________________
C જ્ઞાનધારા
O
સમ્ભવ નહીં થા. યદ્યપિ વે અમાવસ્યા કે પૂર્વ અવશ્ય હી પ્રતિષ્ઠાનપુર પાઁચ ચૂકે થે ક્યોં કિ નિશીથ ચૂર્ણિ મેં યહ ભી લિખા ગયા હૈ કિ રાજા ને શ્રાવકો કો આદેશ દિયા કિ તુમ ભાદ્ર અમાવસ્યા કો પાક્ષિક ઉપવાસ કરના ઔર ભાદ્રશુક્લ પ્રતિપદા કો વિવિધ પકવાનોં કે સાથ પારણે કે લિએ મુનિસંઘ કો આહાર પ્રદાન કરના. હૂઁ કિ શાસ્ત્રઆજ્ઞા કે અનુસાર સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કે પૂર્વ તેલા કરના હોતા થા, અત: ભાદ્ર શુક્લ દ્વિતીય સે ચતુર્થી તક શ્રમણ સંઘ ને તેલા કિયા. ભાદ્રશુક્લ પંચમી કો પારણા કિયા. જનતા ને આહાર-દાન કર શ્રમણ સંઘ કી ઉપાસના કી. ઈસી કારણ મહારાષ્ટ્ર દેશ મેં ભાદ્રશુક્લ પંચમી શ્રમણ પૂજા કે નામ સે ભી પ્રચલિત હૈ. યહ ભી સમ્ભવ હૈ કિ ઈસી આધાર પર હિન્દુ પરંપરા મેં ઋષિ પંચમી કા વિકાસ હુઆ હૈ.
પર્યુષણ / દશલક્ષણ ઔર દિગમ્બર પરમ્પરા
જૈસા કિ હમને પૂર્વ મેં નિર્દેશ કિયા કિ દિગમ્બર ગ્રન્થ મૂલાચાર કે સમયસારાધિકાર કી ૧૧૮વીં ગાથા મેં ઔર યાપનીય સંઘ કે ગ્રન્થ ભગવતી આરાધના કી ૪૨૩વીં ગાથા મેં દસ ક઼લ્પોં કે પ્રસંગ મૈં પર્યુષણ-કલ્પ કા ઉલ્લેખ હૈ. અપરાજિતસૂરિ ને ભગવતી આરાધના કી ટીકા મેં પાસવણ કપ્પુ કા અર્થ વર્ષાવાસ કે લિએ એક સ્થાન પર સ્થિર રહના હી કિયા જો શ્વેતાંબર પરમ્પરા કે મૂલ અર્થ કે અધિક નિકટ હૈ. ઉન્હોંને ચાતુર્માસ કા ઉત્સર્ગ કાલ ૧૨૦ દિન ઔર અપવાદ કાલ ૧૦૦ દિન બતાયા હૈ. યહાઁ શ્વેતાંબર પરમ્પરા સે ઉનકા ભેદ સ્પષ્ટ હોતા હૈ ક્યોં કિ શ્વેતાંબર પરમ્પરા મેં યહ અપવાદ કાલ ભદ્ર શુક્લા ૫ સે કાર્તિક પૂર્ણિમા તક ૭૦ દિન કા હી હૈ. ઇસ પ્રકાર વૈ યહ માનતે હૈં કિ ઉત્સર્ગ રૂપ મેં તો આષાઢ શુક્લા પૂર્ણિમા કો ઔર અપવાદ રૂપ મેં ઉનકે ૫૦ દિન પશ્ચાત્ તક કભી ભી પર્યુષણ અર્થાત્ વર્ષાવાસ કી સ્થાપના કર લેની ચાહિએ’. ઇસ પ્રકાર દિગમ્બર પરમ્પરા મેં વર્ષાયોગ કી સ્થાપના કે સાથ અટાહિક પર્વ માનને કિ જો પ્રથાય હૈ વશી પર્યુષણ કે મૂલ હાર્દ કે સાથ ઉપર્યુક્ત લગતી હૈ, મૂલત: યહ આષાઢ પૂર્ણિમા કે આઠ દિન પૂર્વ સે મનાયા જાતા હૈ.
જહાઁ તક દશલક્ષણ પર્વ કે ઇતિહાસ કા પ્રશ્ન હૈ વહ અધિક પુરાના નહીં
૧૪૩
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
