________________
૧૦૭૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮ ઉત્તરોત્તર પણ જાણવું. પૂર્વપૂર્વનું ધ્યાન પછી પછીની સમતાનું કારણ છે, ને તે તે સમતા સ્વોત્તરકાલીન પ્રબળ ધ્યાનનું કારણ છે. આમ ઉત્તરોત્તર જાણવું. તેથી ધ્યાન-સમતા-ધ્યાન-સમતા... આ ક્રમ ચાલે છે. યાવત્ ઉત્કૃષ્ટ સમતા = વીતરાગતા ન આવે ત્યાં સુધી.
સમતાના ત્રણ ફળ છે. ઋદ્ધિનું અપ્રવર્તન, સૂક્ષ્મકર્મક્ષય તથા અપેક્ષાતંતુનો વિચ્છેદ.
(૧) ઋદ્ધિનું અપ્રવર્તનઃ ધ્યાન અને સમતાના બળે આત્મામાં આમર્પોષિધ (દીર્ઘકાલીન ગંભીર રોગ માટે પણ જેમનો માત્ર સ્પર્શ પણ ઔષધનું કામ કરે... રોગ મટાડે...) વગેરે લબ્ધિરૂપ ઋદ્ધિઓ પ્રગટ થાય છે. જો કે ત્રીજા ફળરૂપે અપેક્ષાતંતુનો વિચ્છેદ જે કહેવાના છે એના પ્રભાવે નિઃસ્પૃહતા પેદા થયેલી હોવાથી કોઈ જ ભૌતિક સ્પૃહાથી આ લબ્ધિઓનો ઉપયોગ કરવાનું હોતું નથી.
(૨) સૂફમકર્મક્ષય : ઉપર જણાવ્યા મુજબ ધ્યાન-સમતાનો ક્રમ ઠેઠ વીતરાગતા સુધી ચાલે છે. આમાં વીતરાગતા યથાખ્યાતચારિત્ર વિના આવી શકતી નથી. એટલે જણાય છે કે સમતાથી યથાખ્યાતચારિત્રના આવારક કર્મોનો ક્ષય થાય છે. વળી વિતરાગતા એ ઉત્કૃષ્ટ સમતા છે. જેનાથી કેવલજ્ઞાન-કેવલદર્શન પ્રગટ થાય છે, એનો મતલબ એ બેના આવારક કર્મોનો એ સમતાથી ક્ષય થાય છે. આમ આ બધા સૂક્ષ્મ કર્મોનો ક્ષય સમતાથી થાય છે.
(૩) અપેક્ષાતંતુનો વિચ્છેદ ઃ ઇષ્ટપ્રાપ્તિની અપેક્ષા, અનિષ્ટ પરિહારની અપેક્ષા.. જીવને ઊઠતી કોઈપણ અપેક્ષાઓ આ બેમાં જ સમાઈ જતી હોય છે. પણ સમતા જેમ જેમ વધતી જાય છે તેમ તેમ ઇષ્ટ-અનિષ્ટ જેવું કશું રહેતું નથી. મોક્ષે જ ૨ સર્વત્ર નિ:સ્પૃદો મુનિસત્તH: દુનિયામાં કશું ઇષ્ટ નથી.. કશું અનિષ્ટ નથી... પછી અપેક્ષારૂપી બંધનનો વિચ્છેદ થઈ જ જાય ને !
