________________
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૩
૧૧૧૯
એમ સૂક્ષ્મજીવોને સૂક્ષ્મકાયયોગ સિવાય બધા યોગોનો ત્યાગ હોવા છતાં યોગ્યતા ઊભી હોવાથી, મનોયોગ વગેરેનું પુનઃ અસ્તિત્વ થવાનું હોવાના કારણે યોગસંન્યાસ કહેવાતો નથી.
અહીં યોગસંન્યાસમાં કાયાદિવ્યાપારનો ત્યાગ જે કહ્યો છે તેમાં કાયાદિવ્યાપાર તરીકે કાઉસ્સગ્ગ કરવો વગેરે જણાવ્યા છે. આનાથી એવું સૂચિત થાય છે કે માત્ર સાવદ્યવ્યાપારોનો જ નહીં, નિરવદ્યવ્યાપારોનો સંન્યાસ પણ અહીં અભિપ્રેત છે. એટલે ફલિત એમ થાય છે કે આત્મહિતના બાહ્ય-આત્યંતર બન્ને રીતે બબ્બે પગથીયા છે. પહેલાં ક્રોધાદિ ઔયિકભાવોનો ત્યાગ કરી ક્ષમાદિ ક્ષાયોપશમિકભાવો વિકસાવવાના, ને પછી એનો પણ ત્યાગ કરી ક્ષાયિકભાવો પામવાના. એમ પહેલાં સાવદ્યપ્રવૃત્તિઓ છોડી નિરવદ્યપ્રવૃત્તિઓ અપનાવવાની. ને પછી નિરવઘપ્રવૃત્તિઓ પણ છોડીને અયોગી બનવાનું.
બે પ્રકારના સામર્થ્યયોગમાંથી ધર્મસંન્યાસનામનો પ્રથમ સામર્થ્યયોગ તાત્ત્વિકરીતે બીજા અપૂર્વકરણ દરમ્યાન હોય છે જ્યારે બીજો યોગસંન્યાસ નામનો સામર્થ્યયોગ જીવને આયોજ્યકરણ પછી પ્રાપ્ત થાય છે.
અહીં આશય એ છે કે જીવ જ્યારે ગ્રંથિભેદ કરીને પ્રથમ સમ્યક્ત્વ પામે છે ત્યારે યથાપ્રવૃત્તકરણ, અપૂર્વકરણ અને અનિવૃત્તિકરણ એમ ત્રણ કરણ કરે છે. એ જ રીતે જીવ જ્યારે ક્ષપકશ્રેણિ માંડે છે ત્યારે પણ આ જ ક્રમે આ ત્રણ કરણ કરે છે. આમ બે અપૂર્વકરણ છે, આમાંથી ગ્રંથિભેદના કારણભૂત જે પ્રથમ અપૂર્વકરણ છે એની અહીં વાત નથી, કારણકે એમાં અધિકૃત સામર્થ્યયોગ હોતો નથી. માટે એની બાદબાકી કરવા અહીં માત્ર ‘અપૂર્વકરણ’ ન કહેતાં ‘દ્વિતીયઅપૂર્વકરણ' કહ્યું છે. વળી, પ્રથમ
