________________
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૯
૧૧૭૯ એવું દ્રવ્ય છે કે જે સમીપવર્તી જીવને ઉદયમાં રહેલા હિંસાપ્રેરક કર્મોને મોળા પાડી દે છે ને તેથી એ જીવ હિંસા આચરતો નથી. આ જ રીતે સિદ્ધિકક્ષાના સત્યયમ વગેરે અંગે જાણવું.
આમ, યમના ઇચ્છા-પ્રવૃત્તિ વગેરે ભેદો જોયા. યોગના આ જ ઇચ્છા વગેરે ભેદોની યોગવિંશિકાગ્રંથમાં ને મેં કરેલા એના વિવેચનમાં વિસ્તારથી વિચારણા છે. જિજ્ઞાસુઓએ ત્યાંથી જોઈ લેવી, અહીં પણ થોડી વિચારણા આગળના લેખોમાં કરીશું.
હવે પ્રસ્તુત બત્રીશીનો ઉપસંહાર વગેરે આગામી લેખમાં જોઈશું.
લેખાંક- ૧૦૯ વાગ
ગયા લેખમાં છેલ્લે સિદ્ધિયમની વાત વિચારેલી. એમાં આવેલું કે અહિંસાયમને સિદ્ધ કરનાર યોગીના સાન્નિધ્યમાં વૈરત્યાગ થાય
છે. એ જ રીતે જેણે સત્યયમને સિદ્ધ કર્યો છે એના સાન્નિધ્યમાં તેના વચનમાત્રથી સામાને અનુષ્ઠાન ન કરવા છતાં એનું ફળ પ્રાપ્ત થાય છે. એમ એ યોગીને ખુદને પણ એ પ્રાપ્ત થાય છે. એ જ રીતે અચૌર્ય, બ્રહ્મચર્ય અને નિષ્પરિગ્રહતા યમને સિદ્ધ કરનારા યોગીઓને ક્રમશઃ સર્વતઃ દિવ્યરત્નોની ઉપસ્થિતિ, વીર્યલાભ અને પૂર્વજન્મોનું જાતિસ્મરણજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે. આનો વિસ્તાર મિત્રાબત્રીશીમાં જોઈશું.
હવે ગ્રંથકાર આ બત્રીશીનો ઉપસંહાર કરતા કહે છે કે આ પ્રમાણે યોગવિવેકના વિજ્ઞાનથી જેણે કલ્મષોને = પાપકર્મોને વમી નાખ્યા છે એવો યથાશક્તિ પ્રયત્ન કરનાર યોગી પરમાનંદને મેળવે છે.
શું વિજ્ઞાનથી પણ પાપકર્મો તૂટે? હા, વિજ્ઞાન પણ પ્રતિબંધક
