________________
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૯
૧૧૮૭ શંકા - પણ જો એ યથાવિહિત પાલન નથી કરતો તો એ અતિચાર રૂપ હોવાથી સિદ્ધિ આશય પણ શી રીતે આવે ? કારણકે સિદ્ધિ આશયમાં તો ધર્મસ્થાનની અતિચાર રહિત પ્રાપ્તિ હોય છે.
સમાધાન - પાલનમાં પ્રમાદાદિવશાત્ ન્યૂનતા આવે એ જ અતિચાર રૂપ હોય છે. ખોડખાંપણવાળાને પ્રમાદાદિ ન હોય તો, જે ન્યૂનતા આવે છે તે અંગવૈકલ્યવશાત્ છે, પણ પ્રમાદાદિવશાત્ નથી, ને તેથી એ અતિચારરૂપ હોતી નથી. એવા જીવો માટે એવું આચરણ એ “અપવાદ રૂપ હોય છે અને “અપવાદ પણ શાસ્ત્રોક્ત માર્ગ જ હોવાથી એને અતિચાર શી રીતે કહી શકાય ? એટલે જ એનું એવું આચરણ શાસ્ત્રયોગરૂપ બનવામાં ને આગળ ઉપર સામર્થ્યયોગ લાવી આપવામાં જરા પણ ઊણું ઉતરતું નથી, માટે એ અતિચારશૂન્ય હોવાથી સિદ્ધિ આશય આવવામાં કશો વાંધો નથી.
___ यथाशक्ति क्रियमाणं स्थानादि इच्छारूपमित्यर्थः... यथाशास्त्रमङ्गसाकल्येन विधीयमानं स्थानादि प्रवृत्तिरूपमित्यर्थः યોગવિશિકાની વૃત્તિની આ પંક્તિઓ પર વિચારતાં તત્ત્વ અમને આવું ભાસ્યું છે. વાસ્તવિક્તા આ જ છે કે અન્ય? એ કેવલિભગવંતો જાણે છે. પણ બહુશ્રુત મહાત્માઓને આના પર પૂર્વાપર અવિરોધપણે ઊંડાણથી વિચારવા વિનંતી છે.
આમ ઈચ્છાયોગ વગેરેની પરસ્પર વિચારણા કરી. હજુ આ અંગે જ જે ત્રણ વિચારણાઓ આગામી બે લેખોમાં જોઈશું તે પૂજ્યપાદ ગચ્છાધિપતિશ્રી જયઘોષસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબનું ચિંતન છે... માત્ર મારા શબ્દોમાં એ ચિંતનનું અવતરણ છે. આમ તો આ બધી જ બત્રીશીઓમાં તેઓશ્રીના ચિંતનનો પણ સ્થાને સ્થાને પુષ્કળ લાભ મળ્યો જ છે તે જાણવું.
