________________
૧૧૬૮
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮ અવિરતસમ્યક્તી જીવો કુલયોગી જાણવા. (ત્રસકાય સિવાયની અવિરતિઓને નજરમાં લઈએ તો કદાચ દેશવિરત પણ આવે.) આ બધામાં સ્વ-સ્વભૂમિકાને અનુસરીને અદ્વેષ વગેરે ગુણો હોય. એટલે કે ઉત્તરોત્તર આ ગુણો દઢ-દઢતર બનતા જતા હોય.
શંકા - અહીં ગ્રંથિભેદથી બોધવાનું કહ્યા છે. પછી અપુનબંધક કેમ લેવાય ?
સમાધાન - વર્ણન આદર્શનું હોય. એટલે એ જ લેવાનો નિયમ ન બંધાય. જેમ જેમ રાગ-દ્વેષનો હ્રાસ થાય છે તેમ તેમ બોધ નિર્મળ થતો જાય છે, સંવેદનાત્મક બનતો જાય છે. એટલે ગ્રંથિભેદ પૂર્વેનો પણ એવો બોધ અહીં લઈ શકાય છે.
શંકા- અહીં ચારિત્ર હોવાથી જિતેન્દ્રિય કહ્યા છે. તો વિરતિધર જીવો જ લેવાના છે ?
સમાધાન - આગળ પ્રવૃત્તચક્રજીવોને ઇચ્છાયમ અને પ્રવૃત્તિયમવાળા કહ્યા છે. એમાં યમ એટલે અહિંસાદિ વ્રતો અભિપ્રેત છે. ને એનું ઓછામાં ઓછું પાલન પણ ઇચ્છામમાં પ્રવેશ પામે છે. ને એની હાજરી પ્રવૃત્તચક્રયોગીને કહી છે. વળી કુલયોગીના સ્વરૂપમાં યમની વાત કરી નથી. માટે જણાય છે કે કુલયોગી તરીકે અવિરતસમ્યત્વી સુધીના જીવો લેવાના છે. જો યમ તરીકે માત્ર મહાવ્રત લઇએ, તો દેશવિરતને પણ કુલયોગમાં લઈ શકાય.) ચારિત્ર જે કહ્યું છે તે શિષ્ટાચાર, માર્ગાનુસારી આચાર વગેરે સદાચારરૂપ ચારિત્ર જાણવું.
આમ ગોત્રયોગી અને કુલયોગીની વાતો કરી. એ અંગે કેટલીક અવશિષ્ટ વાતો તથા પ્રવૃત્તીયોગી વગેરેની વાતો હવે આગામી લેખમાં જોઈશું.
