________________
૧૧oo
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮ સમાધાન - એ ક્ષયોપશમ તો એવું જ અનુષ્ઠાન કરાવવા મથે છે, પણ જીવ પોતાના પ્રયત્નપૂર્વક પ્રમાદને ટાળે છે ને તેથી એટલો અંશ પ્રમાદરહિત પણે થાય છે. જેમ અભવ્યાદિને તો ક્ષયોપશમ હોતો જ નથી, નકરો ઔદયિકભાવ જ હોય છે. છતાં પ્રયત્નપૂર્વક એ નિરતિચાર સંયમ સુદ્ધાં પાળે છે ને !
(૨) ૧૪૪૪ ગ્રંથ પ્રણેતા શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે યોગદષ્ટિસમુચ્ચયગ્રન્થમાં પ્રારંભમાં શ્રી મહાવીરપ્રભુને નવેછાયો તોડ્યો. ઈચ્છાયોગથી નમસ્કાર કરીને... એમ જણાવ્યું છે. નમસ્કાર તો એક અલ્પકાલીન અનુષ્ઠાન છે. ભવવિરહેચ્છુ શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજા આટલું અનુષ્ઠાન તો પ્રમાદરહિતપણે વિધિપૂર્ણ કરી શકતા હતા, અને તેઓશ્રીએ એ પ્રમાણે કર્યું જ હશે... છતાં એ નમસ્કારનો શાસ્ત્રયોગતરીકે ઉલ્લેખ કરવામાં તેઓશ્રીને મૃષાવાદરૂપ અનૌચિત્ય ભાસે છે. એટલે તેઓશ્રી સ્પષ્ટપણે સૂચવી રહ્યા છે કે જો આખું અનુષ્ઠાન પ્રમાદરહિતપણે કરાતું નથી... તો અવાંતર કોઈક નાનું અનુષ્ઠાન પ્રમાદરહિતપણે કરાય તો પણ ઇચ્છાયોગ જ છે.
અહીં તેઓશ્રીના આખા અનુષ્ઠાન તરીકે શ્રીયોગદષ્ટિસમુચ્ચયગ્રન્થની રચનારૂપ અનુષ્ઠાન પણ લઈ શકાય છે કે તેઓશ્રીના સંયમજીવનને પણ લઈ શકાય છે. આ આખા અનુષ્ઠાનમાં પોતાના અનેક પ્રકારના પ્રમાદને નિહાળનારા તેઓશ્રીને ખ્યાલ હતો કે આખું અનુષ્ઠાન જો ઇચ્છાયોગ છે તો વિરપ્રભુને નમસ્કાર વગેરે રૂપ અવાંતર નાનું અનુષ્ઠાન પણ ઇચ્છાયોગ જ બને, શાસ્ત્રયોગ નહીં. માટે એનો “શાસ્ત્રયોગ” તરીકે ઉલ્લેખ કરવો એ મૃષાવાદહોવાથી અનુચિત છે.
ઇચ્છાયોગ પછી હવે શાસ્ત્રયોગને વિચારીએ.
જે વિકથા-નિદ્રા-વિષય-કષાય વગેરે પ્રમાદથી રહિત અપ્રમત્ત છે, અમુક પ્રકારનો મોહ દૂર થયો હોવાથી જેની જિનપ્રવચનના
