________________
૧૧૦૮
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮ કરવામાં તો શક્તિ ગોપવાતી હોવાથી એ શાસ્ત્રયોગ પણ ન રહે. એટલે એ વખતે તો એ પ્રચંડ શક્તિને અનુરૂપ અનુષ્ઠાન જોઈએ. કેવું અનુષ્ઠાન એ પ્રચંડશક્તિને અનુરૂપ બને એ સર્વજ્ઞભગવંતો હસ્તામલકવત્ જાણતા હોવા છતાં, એ પ્રચંડશક્તિ પ્રગટીકરણની પૂર્વભૂમિકામાં રહેલા છદ્મસ્થોની એ સમજી શકવાની ભૂમિકા ન હોવાથી એનું શાસ્ત્રોમાં વર્ણન થતું નથી. માટે એ વાણીનો વિષય નથી. માટે એ શાસ્ત્રાતીત છે.
આ જ વાતને બીજી રીતે સમજીએ. સિદ્ધિનાં બધાં જ કારણો બધી રીતે શાસ્ત્રથી જ જો જણાઈ જતાં હોય તો શ્રોતા જીવ એના શ્રવણમાત્રથી સર્વજ્ઞ બની જાય. આ વાતને સિદ્ધ કરવા ગ્રન્થકારે ત્રણ હેતુઓ આપ્યા છે. (૧) સિદ્ધિનાં સર્વ કારણોનું જ્ઞાન થાય એટલે સર્વજ્ઞતાની સિદ્ધિ કરી આપનાર ઉત્કૃષ્ટકારણનું જ્ઞાન પણ થઈ જ ગયું હોય. વળી એ થાય એટલે (૨) સ્વરૂપ આચરણ (રમણતા) રૂપ ચારિત્ર પ્રાપ્ત થવામાં પણ કોઈ વિલંબ ન રહે અને (૩) સિદ્ધિના સર્વ ઉપાયોનું જ્ઞાન સર્વજ્ઞતાને વ્યાપ્ય છે.
આમાં આશય એ છે કે શાસ્ત્રયોગને સાધનાર તીવ્રશ્રદ્ધાવાળો હોય છે. એ આવી ગયું છે. વળી વિશિષ્ટ અપ્રમત્તતા વગર શાસ્ત્રયોગનું સાતત્યપૂર્ણ આચરણ શક્ય નથી. એટલે કે એ વિધિ-વિધાનને સાધી લેવા અત્યંત ઉલ્લસિત-અપ્રમત્ત હોય છે. વળી સિદ્ધિપદનો અભિલાષક તો છે જ. એટલે આવા જીવને તો શાસ્ત્રમાંથી જ સિદ્ધિના બધા કારણો જો જણાઈ જાય તો એ જીવ એ કારણોને અજમાવ્યા વગર રહે જ નહીં ને ! જો સર્વજ્ઞતાને સાધવાનો અમુક અંશ પણ અજ્ઞાત રહેતો હોય તો એ દૃષ્ટિએ એ ઉપાયમાં શાસ્ત્રાતીતત્વ આવી જ ગયું. અને જો કોઈ જ અંશ અજ્ઞાત ન રહેતો હોય તો બધા જ અંશોને સેવી લેવાથી સર્વજ્ઞતા આવવી જ જોઈએ.
સિદ્ધિના સર્વોતુઓનું સર્વથા જ્ઞાન ત્યારે થયું કહેવાય કે
