________________
પ્રથમ પ્રકાશ સમૃદ્ધિવાળે શેઠ બની ગયો. તેની આવી સમૃદ્ધિ જોઈ પેલા કથાના ત્યાગ કરનારા વ્યાપારીને યાજજીવિત પશ્ચાત્તાપ થયા . ધનાઢય અને વ્યાપારી યાવજજીવિત સુખી, ભોગી અને દાની થયા હતા.”
આ દૃષ્ટાંત ઉપરથી સમજણ લઈ ભવ્ય પુરુષોએ ઉત્તમ વસ્તુમાં જરાપણ શંકા ન કરવી જોઈએ.
કાંક્ષા” એટલે અન્ય દશનનો અભિલાષ. તે ઉત્પન્ન થવાથી પરમાર્થ રીતે શ્રી અરિહંત ભગવાને કહેલા આગમ ઉપર અવિશ્વાસ થાય છે. તેથી તે સમ્યક્ત્વને દૂષણ કહેવાય છે. સમ્યત્વવંત પુરુષોએ તે કાંક્ષાદૂષણનો પરિહાર કરવામાં યત્ન કરવો. કારણ કે, લેકમાં પણ કાંક્ષા કરનાર પુરુષ ઘણાં દુઃખેનો ભાગી થતો દેખાય છે. તે વિષે એક દૃષ્ટાંત કહેવાય છે.
કાંક્ષા ઉપર દૃષ્ટાંત. એક નગરને વિષે કઈ એક બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તે હમેશાં “ધારા” નામની પિતાની ગોત્રદેવીનું આરાધન કરતો હતો. એક વખતે તેણે લોકોના મુખથી “ચામુંડા દેવીને પ્રભાવ સાંભળ્યો. તે સાંભળી તે ચામુંડા દેવીનું આરાધના કરવા લાગ્યો. એટલે ધારા અને ચામુંડા બંને દેવીઓની આરાધના કરવા લાગ્યો. અને તેમ કરતાં ઘણે સમય વીતી ગયે.
એક વખતે તે બ્રાહ્મણ ગામાંતર જતો હતો. માર્ગમાં ચાલતાં એક નદીનું ચોતરફ પૂર આવ્યું. તે પૂરમાં બ્રાહ્મણ સપડાઈ ગયે અને તણાવા લાગ્યું. જ્યારે તે પૂરની બહાર નીકળી ન શકે ત્યારે ઉંચે સ્વરે પોકાર કરી કહેવા લાગ્યા: “હે ધારા દેવી, દોડો દોડો, હે ચામુંડા, મારી રક્ષા કરે, રક્ષા કરો.” આવા પોકારથી તે બંને દેવીઓનું સ્મરણ કરવા લાગ્યું. તેના પિોકારથી બંને દેવીઓ ત્યાં હાજર થઈ. પરસ્પર ઈર્ષાથી તે બંનેમાંથી એકે દેવી તે બ્રાહ્મણની સહાય કરવાને ગઈ નહિ. બ્રાહ્મણનું રક્ષણ થયું નહિ. બ્રાહ્મણ આત તથા રાદ્રધ્યાન ધરતે તે પૂરના જળમાં ડૂબી ગયો.
આ દષ્ટાંત ઉપરથી આત્મહિતેચ્છુ પુરુષેએ બીજા મતની કક્ષા ન કરવી. એ પ્રકારે કાંક્ષા નામનું સમ્યકત્વનું બીજું દૂષણ દૃષ્ટાંતપૂર્વક કહેલું છે.
ત્રીજુ વિચિકિત્સા દૂષણ. જિનેશ્વરની આજ્ઞાને અનુસરી ચાલનારા અને શુદ્ધ આચારને ધારણ કરનારા મુનિ આદિ. આદિ શબ્દથી શ્રાવકે પણ લેવા. તેમની જે નિંદા કરવી,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
