________________
દ્વિતીય પ્રકાશ
૨૧૭ પણ જઘન્યપણે નવકાર સહિત પચ્ચખાણની જેમ મુહૂર્ત માત્રને છે. વળી, સામાયિકનું જઘન્ય અંતમુહૂર્ત પ્રમાણ છે અને ઉત્કૃષ્ટ એક અહોરાત્રનું માન છે. એમ જાણવું, તે વાત દષ્ટાંતથી સિદ્ધ કરે છે.
" सदैव सामायिकशुद्धवृत्तिर्मानेऽपमानेऽपि समानभावः ।
मुनीश्वरः श्रीदमदंतसंज्ञो बभूव सद्भूतसमृद्धिभोगी" ॥१॥
“સદાકાળ સામાયિકને વિષે જેની શુદ્ધ વૃત્તિ છે અને જે માન તથા અપમાનને વિષે સમાન ભાવવાળા છે એવા શ્રી દમદંત નામે મુનીશ્વર સમ્ય રૂપવાળી સમૃદ્ધિના ભેગી થયા હતા.” (૧)
સામાયિકમાં રહેનારે પુરુષ કેવો હોય છે? તે કહે છે. " निंदपसंसासु समो, समो अ माणावमाणकारिसु ।
सम सयणपरयण मणो, सामाइयसंगओ जीवो" ॥१॥
સામાયિકમાં રહેલો પુરુષ નિંદા અને પ્રશંસા અને માન તથા અપમાનને વિષે સમાન તેમજ સ્વજન અને પરિજનને વિષે સમાન એવો હોય છે.” (૧)
તે વિષે દમદૂત મહર્ષિનું દૃષ્ટાંત હસ્તિશીર્ષનગરમાં દમદંત નામે એક રાજા હતા. તેની પાસે ઘણી ઉત્કટ સેના હતી. તે સુખે કરીને રાજ્ય કરતો હતો. તે સમયમાં હસ્તિનાપુર નગરમાં પાંડવો અને કૌર રાજ્ય કરતા હતા. એક વખતે રાજા દમદંતને તે પાંડે અને કૌરની સાથે રાજ્યના સીમાડાનો મોટો કલહ ઉત્પન્ન થયો. તે પછી એક દિવસે દમદંત રાજા જરાસંઘ રાજાના પુત્રની સેવા અર્થે ગયો હતો. તે પ્રસંગનો લાગ જોઈ કૌરવો અને પાંડવોએ પાછળથી આવી દમદંતના દેશનો ભંગ કર્યો. આ ખબર જાણી રાજા દમદતને ભારે ક્રોધ ઉત્પન્ન થયો. તત્કાળ તે મોટું સૈન્ય લઈને હસ્તિનાપુર ઉપર ચડી આવ્યું. ત્યાં તે બંનેની વચ્ચે માંહમાંહી મોટું યુદ્ધ થયું. દૈવયોગે પાંડ અને કૌરવો દમદંતથી ભાગી ગયા અને દમદૂતનો જય થયે. દમદંત વિજયને ડંકે વગાડતો પોતાના નગરમાં આવ્યું.
તે પછી કેટલાએક કાળ નિગમન થયા પછી એક વખતે રાજા દમદંત સંધ્યાકાળે પોતાના મહેલ ઉપર આકાશ તરફ જોતા હતા, તેવામાં પંચરંગી વાદળાઓ તેમના જેવામાં આવ્યાં. તેઓને ક્ષણવારમાં વીખરાઈ ગયેલાં જોઈ
૧૮
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
