________________
૧૦
દ્વિતીય પ્રકાશ
“ધના તે નવ કોઇ કાવર્ષ વાતિ ને સમMI सामाइय विसुद्धं निच्चं एवं विचिंतिजा ॥१॥ कइआणु अहं दिख जावजी जहठिउं समणो ।
निस्संगो विहरिस्सं, एवं च मणेण चिंतिजा" ॥२॥ જેઓ નિરંતર નિમલ એવું સામાયિક જાવજીવ સુધી કરે છે, તેમને ધન્ય છે. આ પ્રકારે ચિંતવવું. (૧)
ક્યારે હું દીક્ષા લઈશ? અને જાવજીવ સુધી સાધુઓના સમુદાયમાં રહીને નિસંગપણે જ્યારે વિચરીશ. આ પ્રમાણે મનથી ચિતવવું.' (૨)
આ પ્રકારે પ્રથમ શિક્ષાત્રત સમજવું.
દેશાવગાશિક નામે બીજુ શિક્ષાત્રત મેકળા નિયમોને સંક્ષિપ્ત વિભાગે કરી, એટલે દેશથી અવકાશ એટલે છૂટ રાખવી તે દેશાવગાશિક અને તેથી રચાયેલું વ્રત તે દેશાવગાશિક નામે બીજું શિક્ષાત્રત કહેવાય છે. અને બાર વ્રતની ગણનામાં તે દશમું વ્રત કહેવાય છે. કહેવાનો ભાવાર્થ એ છે કે, વ્રત અંગીકાર કરતી વખતે ચાવજીવિત ગ્રહણ કરેલા દિગવતને, પ્રાણાતિપાતાદિક વિરમણને અને બીજા સર્વત્રતોનો પ્રતિદિન જે સંક્ષેપ કરાય છે, તે દેશાવગાશિક વ્રત જાણવું. તેને માટે એ જ ભાવાર્થમાં આ પ્રમાણે લખે છે.
"पुव्वं गहिअस्स दिसा-वयस्स सव्व वयाणुदिणं ।
જે સહેવો તેલ-વાસિયું તે વર્ષ વિરુાં' અહીં વૃદ્ધ પુરૂષો કહે છે કે, દિગંત્રતને જે સંક્ષેપ કરવો તે બીજા ત્રતાનો સંક્ષેપ કરવા બાબત ઉપલક્ષણથી જાણી લેવું. એટલે તેમાં બીજા ત્રતોને સંક્ષેપ પણ આવશ્યક છે. વળી દરેક વ્રત પ્રત્યે દિવસ, અને પક્ષાદિક મર્યાદા કરીને સંક્ષેપ કરવાથી ભિન્ન વ્રત હોવાથી જે બાર વ્રતની સંખ્યા છે. તેમાં વિરેાધ આવે એ પ્રકારે જાણવું કે, દેશાવગાશિક વ્રતમાં દિગત્રતનો જ વિષય છે, તેથી એ શંકા દૂર કરવી. વળી કહ્યું છે કે, " दिसिवयगहियस्स दिसापरिमाणस्स पइदिणं । परिमाण करणं देसागासियंति ।। " -
“દિશિત્રત ગ્રહણ કરેલું હોય તેને પ્રતિદિવસ દિશાનું પરિમાણ કરવું તે દેશાવકાશિક છે. એ મૂળ સૂત્રમાં દર્શાવેલું છે. અને જે આ વ્યાખ્યા કરવામાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
