________________
દ્વિતીય પ્રકાશ
,
6
4. जंपर ममत्ति जंप, तं तं जीवस्स बाहिरा पाणा | તિન મિનિ અત્રિ, ચાલુકો તો ન વિજ્જેજ્ડ ” ।। જે સચિત્ત-અચિત્તાદિ વસ્તુને માટે પ્રાણી એમ કહે કે, આ મારી વસ્તુ છે, તે વસ્તુ તે પ્રાણીના મહારના પ્રારૂપ છે. એટલે પ્રાણ આદ્ય અને આભ્યંતર–એમ બે પ્રકારના છે. જે શ્વાસાદિક તે આભ્યંતર પ્રાણ છે અને જે મમત્વના કારણરૂપ સુવર્ણાદિ તે માહ્ય પ્રાણ છે. તે ઉભય પ્રાણના નાશ કરવા એ પ્રાણના જ નાશ કર્યાં કહેવાય છે. બાહ્ય પ્રાણના નાશ પણ ઘણાં દુ:ખાનુ કારણ થઈ પડે છે. તે ઉપરથી દયાળુ શ્રાવક કે જેણે પહેલા ત્રત વડે પ્રાણી વધના પચ્ચક્ખાણ કરેલ છે, તેણે એક તૃણુ માત્ર પણ અદત્ત વસ્તુને ગ્રહણ કરવી ન જોઈએ. આ ગાથાનું એ રહસ્ય છે. જે પહેલા ગૃહસ્થને અદત્ત એવા તૃણ વગેરે ગ્રહણ કરવાની આજ્ઞા મુકી છે, તે માદિકને વિષે ધણી વગરના તૃણાદિકની અપેક્ષાએ છે. અહિં તેના જે નિષેધ છે; તે ધણીવાળા પદાર્થીની અપેક્ષાએ જાણી લેવું, ખીજાએ સ`ચય કરેલ તૃણાદિક ગ્રહણ કરવા નહીં. તે અદત્ત કહેવાય છે, તેને ગ્રહણ કરનાર ચાર વધ, અધનાદિ પ્રાપ્ત કરે છે, અને તેથી કુલની કીર્તિને કલંક લાગે છે; તેથી બીજાએ ગ્રહણ કરેલ તૃણાદિક અદત્તને ગૃહસ્થે ગ્રહણ કરવું નહીં.
જે વિચાર રહિત ચિત્તવાળા પુરૂષ ચારી કરીને લક્ષ્મીની ઈચ્છા કરે છે, તેને આશ્રીને કહે છે–
कुलकित्तिकलंककरं चोरि माकरेह कइयावि । इह वसणं पच्चरकं संदेहो अत्थलाभस्स ||१||
66
काऊण चोरवित्ति, जे अबुहा अहिलसंति संपत्ति । विषभखणेण जीवियमिच्छता ते विणस्संति " ॥२॥
Jain Education International
૧૬૭
ચારી કુળની કીર્તિને કલકિત કરનારી છે, તેથી હે ભવ્ય ! તુ” કદિષણ ચારી કરીશ નહીં; કારણ કે તેથી આ ભવમાં કારાગૃહમાં નિવાસ, વધ, અધ અને હાથ, નાક તથા પગને કાપવા વગેરે ઘણાં દુઃખા પ્રત્યક્ષ આવી પડે છે અને તેમાં વળી પરદ્રવ્યની પ્રાપ્તિના સદેહ છે, એટલે તે મળે અથવા ન મળે તેવી શકા છે. (૧)
જે મૂખ લાકા પરદ્રવ્યની ચારી કરીને સ`પત્તિની ઈચ્છા કરે છે, તે વિષનુ` ભક્ષણ કરી જીવવાની ઈચ્છા કરે છે, પણ તેઓ ઉલટા વિનાશને પામે છે.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
