________________
૧૪૮
શ્રી આત્મ પ્રબળ પ્રકારનું છે. એક સામાન્ય રૂપ અને બીજું અતિશયવાળું રૂપ. તેમાં જે સંપૂર્ણ અંગોપાંગવાળું રૂપ જે નંદિષણને હતું, તે સામાન્ય રૂપ સમજવું. અને જે કેવળ શેષ સગુણ સદ્દભાવે કુરૂષપણું છે, તે કાંઈપણ દોષવાળું ગણાતું નથી. તેમ અતિશાયી રૂપ તો જે કે તીર્થકરાદિકનું જ સંભવે છે તે પણ જે રૂપે કરીને કોઈ દેશમાં અને કોઈ કાળે અને હરેક વયને વિષે વતત એવો પુરૂષ “આ રૂપવાનું છે એમ લેકેને પ્રતીતિ ઉત્પન્ન કરે છે, તે જ અહીં અધિકારી જાણ એટલે તે અતિશય રૂપમાં તેવા શ્રાવકોને શાસ્ત્રકારે ગયા છે, એમ જાણવું.
(૩) વળી પ્રકૃતિ સૌમ્ય એટલે રવભાવે કરીને સૌમ્ય-શીતળ આકૃતિવાળે ભયંકર આકૃતિવાળે નહીં. તેવી સૌમ્ય પ્રકૃતિવાળે વિશ્વાસ કરવા લાયક હોય છે. એવા પ્રકારના જીવ ઘણું કરીને પાપ વ્યાપારમાં પ્રવર્તતા નથી અને તેઓ સુખે કરી આશ્રય કરવા યોગ્ય હોય છે.
(૪) લોકપ્રિય આ લેક તથા પરલોક સંબંધી વિરુદ્ધ કાર્યોને વર્જવાથી અને દાન શીલાદિ ગુણે કરીને સર્વ લેકોને પ્રિય હોય છે. એ લોકપ્રિય શ્રાવક સર્વ પ્રાણીઓને ધર્મ તરફ બહુમાન ઉત્પન્ન કરાવે છે.
(૫) અક્રૂર-એટલે ક્લિષ્ટ અધ્યવસાયવાળો ન હોય. જે કર હોય તે પરના છિદ્રોને જોવામાં લંપટ હોય છે, તેથી તેનું મન કલુષિત રહે છે. માટે તે ધર્મનું અનુષ્ઠાન આચરતો હોય તો પણ તે ધર્મના આચરણના ફળને મેળવી શકતો નથી. તેથી અકૂરપણું રાખવું યુક્ત છે.
(૬) ભીરૂ એટલે આલોક તથા પરલોકના કષ્ટોથી ભય પામનાર શિલવાળે જે ભીરૂ હોય તે નિશંકપણાથી અધર્મમાં પ્રવતત નથી.
(૭) અશઠ–એટલે નિષ્કપટ આચારને વિષે રહેનાર. શાચ-પણાથી વંચન, પ્રપંચના ચાતુય વડે સર્વ લેકીને અવિશ્વાસનું કારણ થાય છે, તેથી અશઠપણું જ રાખવું યુક્ત છે.
(૮) સદાક્ષિચ–એટલે દાક્ષિણ્યતાથી યુક્ત પિતાનું કાર્ય છોડીને પરકાય કરવામાં રસિક હૃદયવાળો એ પુરૂષ સર્વ લેકને માનનીય હોય છે.
(૯) લજ્જાળુ-પ્રાકૃત શૈલી વડે લજાવાળે તે અકૃત્ય સેવનની વાર્તાથી જ લજા પામી જાય છે, અને લજ્જાને લઇને પોતે અંગીકાર કરેલા સત્ અનુછાનનાં તે કદિપણ ત્યાગ કરી શકતો નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
