________________
દ્વિતીય પ્રકાશ
૧૪૯ (૧૦) દયાળુ-એટલે દુઃખી પ્રાણુઓનું રક્ષણ કરવાનો અભિલાષી. ધમરૂપી વૃક્ષનું મૂળ દયા જ છે.
(૧૧) મધ્યસ્થ. રાગદ્વેષ રહિત બુદ્ધિવાળે, એટલે સર્વ ઠેકાણે રાગદ્વેષ રહિત રહેનારે. તેવા પુરૂષનું વચન સર્વ જગને ગ્રહણ કરવા યોગ્ય થાય છે.
(૧૨) સૌમ્યદષ્ટિ–કોઈને ઉદ્વેગ નહીં કરનાર, જેના દર્શન માત્રથી પ્રાણીએને પ્રીતિ ઉત્પન્ન થાય છે.
(૧૩) ગુણરાગી-ગાંભીય, સ્થય પ્રમુખ ગુણને વિષે રાગ-પ્રીતિવાળો. તે તે ગુણોને પક્ષપાતી હોવાથી સદગુણેને બહુ પ્રકારે અંગીકાર કરે છે અને નિગુણ-અવગુણો તરફ ઉપેક્ષા કરે છે.
(૧૪) સત્યથ-સુપક્ષયુક્ત–સદાચારનો ધારક હોવાથી સદવૃત્તિના કહેનારા જે સહાયે તે વડે યુક્ત તેથી તે કોઈ પરતીર્થિઓથી ઉન્માગે લઈ જઈ શકાતો નથી. અહિં કોઈ આચાર્ય સત્કર્થ અને સુરક્ષ યુક્ત-એવા બે જુદા ગુણો ગણે છે.
(૧૫) સુદીર્ઘદર્શી–લાંબા વિચાર કરી સુંદર પરિણામ વડે કાર્ય કરનાર, સાહસથી કે ઉતાવળથી કાય નહીં કરનાર તે નિશ્ચયથી પરિણામિકી બુદ્ધિ વડે આ લોકમાં સારા પરિણામવાળા કાર્યોનો આરંભ કરે છે.
(૧૬) વિશેષજ્ઞ–સારાસાર વસ્તુના વિભાગને જાણનાર, તે વિશેષજ્ઞ કહેવાય છે. જે વિશેષજ્ઞ ન હોય તે દોષને ગુણપણે અને ગુણને દોષપણે અંગીકાર કરે છે, તેથી વિશેષજ્ઞપણું ઘણું જ શોભનિક છે.
(૧૭) વૃદ્ધાનુગ–વૃદ્ધ પુરૂષોની પરિપક્વ બુદ્ધિને અનુસરે ચાલનાર. એટલે ગુણ ઉપાર્જન કરવાની બુદ્ધિએ વૃદ્ધોને સેવનાર. વૃદ્ધોના વચનને અનુસરી ચાલનારે પુરૂષ કદિપણ આપત્તિને પામતો નથી. તે સંપત્તિને જ પામે છે, તેને માટે શાસ્ત્રકાર આ પ્રમાણે લખે છે.
“યુવઘં સામાન્યું, પ્રાશ્ય મુનિ !
___ पश्यहंसावने बद्धा वृद्धवाक्येन मोचिताः ॥१॥" ગુણું પુરુષોએ સર્વદા પ્રાયે કરી વૃદ્ધના વચનને માનવું. વનમાં બંધાયેલા હંસે વૃદ્ધના વચનથી મુક્ત થયા હતા. (૧)
(૧૮) વિનીત–વિનયવાળે. મહાન પુરુષને વિનય કરનાર. વિનયથી તત્કાળ જ્ઞાનાદિકની સંપત્તિ પ્રકટ થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
