Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू० ५ गङ्गामहानद्याः निर्गम-स्पर्शनादिनिरुपणम् ५७ दशगुणत्वात् 'मुहे' मुखे समुद्रप्रवेशे 'बासटि जोयणाई' द्वाषष्टिं योजनानि 'अद्ध जोयणं च' अर्द्ध योजनम् योजनस्यार्द्ध च 'विक्खंभेणं' विष्कम्भेण विस्तारेण 'सकोसं सक्रोशं सपादं 'जोयणं उध्वेहेणं' योजनम् उद्वेधेन गाम्भीर्येण, सार्द्धद्वाषष्टियोजनपरिमितसमुद्रप्रवेशव्यासस्य पश्चाशत्तमभागे एतावत एव समुपलभ्यमानत्वात् 'उभओ' उभयोः द्वयोः 'पासिं' पार्श्वयोः तटयोः 'दोहिं पउमवरवेइयाहि द्वाभ्यां पद्मवर वेदिकाभ्यां 'दोहिं वनसंडे हिं' द्वाभ्यां वनषण्डाभ्यां 'संपरिक्खित्ता' संपरिक्षिप्ता परिवेष्टिताऽस्ति, अत्र 'वेड्या वणसंडवण्णओ' वेदिकावनखण्डवर्णकः पद्मवरवेदिका वनखण्डवर्णनकरपदसमूहो 'भाणियव्यो' भणितव्यः वक्तव्यः, स च क्रमेण चतुर्थपञ्चमाभ्यां सूत्राभ्यां बोध्यः।।
अथ गङ्गाया आयामादीनि सिन्धुनद्यां प्रदर्शयितुमाह-एवं सिंधूए वि' इत्यादि-एवं' एवं गङ्गामहानद्याइव 'सिंधूए वि' सिन्ध्वाः सिन्धु नाम्न्या महानद्या अपि स्वरूपं ‘णेयध्वं' नेतव्यं ज्ञानविषयतां प्रापणीयं ज्ञातव्यमिव्यर्थः, 'जाव' यावत् एतत्पदं 'तोरणेन' इत्यनन्तरं महानदी जिस स्थान से निकल कर वहती प्रारम्भहोती है वह प्रवह-पद्मद के तोरण से इसके निर्गमन का स्थान-एक कोश अधिक ६ योजन का विष्कम्भ की अपेक्षा से है । अर्थात् छ योजनका उसका विस्तार है और इसका उद्वेधगहराई आधे कोशका है उसके वाद-गंगाप्रपात कुण्ड से निकलने के बाद वह महानदी गंगा क्रम २ से प्रतिपार्श्व में ५-५-धनुष की वृद्धि करती हुई-अर्थात् दोनों पार्श्व में १० धनुष की वृद्धि करती हुई जहां वह समुद्र में प्रवेश करती है वह स्थान विष्कम्भ की अपेक्षा ६२॥ योजन प्रमाण हो जाती है और १॥ योजन का वहां का उद्वेध हो जाता है यह गंगा अपने दोनों तटों पर दो पद्मवरवेदि काओं से और दो वनषण्डों से परिक्षिप्त है यहां वेदिका और वनषण्डों का वर्णन चतुर्थ एवं पंचम सूत्रों से-जान लेना चाहिये (एवं सिंधूए वि णेयव्वं) गंगामहानदी के आयाम आदिकों की तरह सिन्धु महानदी के आयामादि को भी जानना चाहिये (जाव तस्स णं पउमद्दहस्स पच्चथिमिल्लेणं तोरणेणं, सिंधु લાગે છે તે પ્રવહ-પદ્મહદના તોરણથી એનું નિર્ગમન સ્થાન–એક ગાઉ અધિક જન પ્રમાણ વિષ્કભની અપેક્ષાએ છે અર્થાત્ ૬-જન જેટલો આને વિસ્તાર છે, અને આની ઊંડાઈ–ઉધ) અર્ધા ગાઉ જેટલી છે. ત્યાર બાદ ગંગા પ્રપાત કુંડમાંથી નીકળીને પછી તે મહા નદી ગંગા અનુક્રમે પ્રતિપાર્શ્વમાં ૫-૫ ધનુષ જેટલી વૃદ્ધિ કરતી એટલે કે બન્ને પાર્વેમાં ૧૦ ધનુષ જેટલી વૃદ્ધિ કરતી જ્યાં તે સમુદ્રમાં પ્રવેશે છે, તે સ્થાન વિષ્કભની અપેક્ષાએ દરા જન પ્રમાણ થઈ જાય છે અને ૧ જન જેટલે તે સ્થાનને ઉદ્દે થઈ જાય છે. એ ગંગા પિતાના બને કિનારા ઉપર બે પદ્મવર વેદિકાઓથી અને બે વનખંડથી પરિક્ષિત છે. વેદિકા અને વનખંડોનું વર્ણન ચતુર્થ તેમજ પંચમ सूत्रोमांयी oned a नामे. 'एवं सिंधूए वि णेयव्वं' ॥ महानहीन मायाम करना
ज०८ જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્રા
