Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho ! zrutajJAnam" graMtha jIrNoddhAra 155 uNAdI gaNa vivRtti : dravya sahAyaka : zAsana samrATa pU. A. zrI nemIsUrIzvarajI ma.sA. samudAyanA pU. A. zrI zIlacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI zrI tRpti jaina zrAvikA upAzraya, bhAvanagaranA jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 saMvata 2069 I. 2013
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) seTa naM.-1 kramAMka prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustakanuM nAma rttA-TIDADAra - saMpAha pU. vikramasUrijI ma.sA. pRSTha pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra pU. meghavijayajI gaNi ma. sA. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 05. 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 zrI naMdIsUtra avacUrI zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI zrI arhadgItA bhagavadgItA zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH zrI yUkti prakAzasUtraM zrI mAnatuGgazAstram aparAjitapRcchA zilpa smRti vAstu vidyAyAm zilparatnam bhAga - 1 zilparatnam bhAga - 2 prAsAdatilaka kAzyazilpam prAsAdamaJjarI rAjavallabha yAne zilpazAstra zilpadIpaka vAstusAra dIpArNava uttarArdha jinaprAsAda mArtaNDa jaina graMthAvalI hIrakalaza jaina jyotiSa | nyAyapravezaH bhAga-1 dIpArNava pUrvArdha | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga - 1 | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha tattpopaplavasiMhaH zaktivAdAdarzaH kSIrArNava vedhavAstu prabhAkara pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. pU. mAnatuMgavijayajI ma.sA. zrI bI. bhaTTAcArya | zrI naMdalAla cunilAla somapurA zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI vinAyaka gaNeza ApaTe zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI zrI gaMgAdharajI praNIta zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI naMdalAla cunIlAla somapurA zrI jaina zvetAmbara konphransa zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI pU. municaMdrasUrijI ma. sA. zrI eca. Ara. kApaDIA zrI becaradAsa jIvarAja dozI zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya zrI sudarzanAcArya zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 238 286 84 18 48 54 810 850 322 280 162 302 156 352 120 88 110 498 502 454 226 640 452 500 454 188 214 414 192
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 288 30 | zinjaratnAkara prAsAda maMDana zrI siddhahema bRhadavRtti bRhannyAsa adhyAya-1 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-2 zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 zrI narmadAzaMkara zAstrI | paM. bhagavAnadAsa jaina pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. bhAvasUrinI ma.sA. 520 034 (). pU. bhAvasUri ma.sA. zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (2) 324 302 196 039. 190 040 | tilaka 202 480 228 60 044 218 036. | zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-5 037 vAstunighaMTu 038 | tilakamannarI bhAga-1 tilakamagnarI bhAga-2 tilakamajharI bhAga-3 sakhasandhAna mahAkAvyam saptabhaphImimAMsA nyAyAvatAra vyutpattivAda guDhArthatattvaloka sAmAnya niryukti guDhArthatattvAloka 046 saptabhInayapradIpa bAlabodhinIvivRttiH vyutpattivAda zAstrArthakalA TIkA nayopadeza bhAga-1 taraSiNIkaraNI nayopadeza bhAga-2 tarakiNItaraNI nyAyasamuccaya cAdyArthaprakAzaH dina zuddhi prakaraNa 053 bRhad dhAraNA yaMtra 05 | jyotirmahodaya pU. bhAvasUrinI ma.sA. pU. bhAvasUrina ma.sA. prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. vijayaamRtasUrizvarajI pU. paM. zivAnandavijayajI satiSacaMdra vidyAbhUSaNa zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) pU. lAvaNyasUrijI. zrIveNImAdhava zAstrI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. darzanavijayajI pU. darzanavijayajI sa. pU. akSayavijayajI 045 190 138 296 (04) 210 274 286 216 532 113 112
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - bAbulAla saremala zAha zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAna sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, mahAvAha - 04. (mo.) 9425585804 (kha) 22132543 ( - bhela) ahoshrut.bs@gmail.com aho zrutajJAnam graMtha bharNoddhAra saMvata 2055 (6. 2010) - seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. khA pusto www.ahoshrut.org vevasAiTa parathI pe| DAunaloDa srI zaDAze. pustakanuM nAma IrttA TIDADAra-saMcA krama 055 | zrI siddhama bRhadvRtti bRhadnyAsa adhyAya-6 056 | vividha tIrtha kalpa 057 bhAratIya jaina zramaNa saMskRti ane lekhanakaLA | 058 siddhAntalakSagUDhArtha tattvalokaH 059 vyApti paJcaka vivRtti TIkA jaina saMgIta rAgamALA 060 061 caturviMzatIprabandha ( prabaMdha koza) 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya 063 | candraprabhA hemakaumudI 064 | viveka vilAsa 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha 066 | sanmatitattvasopAnam upadezamAlA doghaTTI TIkA gurjarAnuvAda 067 068 moharAjAparAjayam 069 | kriyAkoza - 070 kAlikAcAryakathAsaMgraha 071 sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA 072 | janmasamudrajAtaka 073 meghamahodaya varSaprabodha 074 jaina sAmudrikanAM pAMca graMtho bhASA saM .: saM saM saM gu. saM zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI zrI rasikalAla eca. kApaDIA zrI sudarzanAcArya pU. meghavijayajI gaNi saM/gu. zrI dAmodara goviMdAcArya saM F saM saM saM pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. jinavijayajI ma.sA. zubha. saM saM/ hiM saM. saM. saM/hiM saM/hiM zubha. pU. pUNyavijayajI ma.sA. | zrI dharma zrI dharmadatta pU. mRgendravijayajI ma.sA. pU. labdhisUrijI ma.sA. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. pU. caturavijayajI ma.sA. zrI mohanalAla bAMThiyA zrI aMbAlAla premacaMda zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya zrI bhagavAnadAsa jaina zrI bhagavAnadAsa jaina zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI pRSTha 296 160 164 202 48 306 322 668 516 268 456 420 638 192 428 406 308 128 532 376
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ '075 374 238 194 192 254 260 | jaina citra kalpadruma bhAga-1 16 | jaina citra kalpadruma bhAga-2 77) saMgIta nATya rUpAvalI 13 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpa sthApatya 79 | zilpa cintAmaNi bhAga-1 080 | bRhad zilpa zAstra bhAga-1 081 bRhad zilpa zAstra bhAga-2 | bRhad zilpa zAstra bhAga-3 083. AyurvedanA anubhUta prayogo bhAga-1 kalyANa kAraka 085 | vinorana zora kathA ratna koza bhAga-1 kathA ratna koza bhAga-2 088 | hastasagnIvanama 238 260 guja. | | zrI sArAbhAI navAba guja. | zrI saYTmAruM navAva guja. | zrI vidyA saramA navIna guja. | zrI sArAmAruM navIna guja. | zrI manasubAna muvAmana guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI gagannAtha maMvArama guja. | . vantisAgaranI guja. | zrI vardhamAna parvanAtha zatrI saM./hiM zrI naMdalAla zarmA guja. | zrI levalAsa gIvarAna kozI guja. | zrI levalAsa navarIna lozI sa. pU. meniyanI saM. pU.vinayanI, pU. puNyavijayajI AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 114 '084. 910 436 336 087 230 322 (089/ 114 endracaturvizatikA sammati tarka mahArNavAvatArikA 560
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra krama 272 240 saM. 254 282 466 342 362 134 70 316 224 612 307 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | pustaka nAma kartA TIkAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka 91 | syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI saM. motIlAla lAghAjI punA 92 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 93 | syAdvAda ratnAkara bhAga-3 bAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 94 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-4 bAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA | syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba 97 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-1 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-2 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 99 | bhuvanadIpaka padmaprabhasUrijI | veMkaTeza presa 100 | gAthAsahastrI samayasuMdarajI saM. | sukhalAlajI 101 | bhAratIya prAcIna lipImAlA | gaurIzaMkara ojhA hindI | munzIrAma manohararAma 102 | zabdaratnAkara sAdhusundarajI saM. haragovindadAsa becaradAsa 103 | sabodhavANI prakAza nyAyavijayajI |sN./g / hemacaMdrAcArya jaina sabhA 104 | laghu prabaMdha saMgraha jayaMta pI. ThAkara saM. orIenTa insTITyuTa baroDA 105 | jaina stotra saMcaya-1-2-3 mANikyasAgarasUrijI saM, AgamoddhAraka sabhA 106 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-1,2,3 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 107 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-4.5 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 108 | nyAyasAra - nyAyatAtparyadIpikA satiSacaMdra vidyAbhUSaNa esiyATIka sosAyaTI 109 | jaina lekha saMgraha bhAga-1 puraNacaMdra nAhara | puraNacaMdra nAhara 110 | jaina lekha saMgraha bhAga-2 puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara 111 | jaina lekha saMgraha bhAga-3 puraNacaMdra nAhara saM./hi / puraNacaMdra nAhara 112 | | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga-1 kAMtivijayajI saM./hi | jinadattasUri jJAnabhaMDAra 113 | jaina pratimA lekha saMgraha daulatasiMha loDhA saM./hi | aravinda dhAmaNiyA 114 | rAdhanapura pratimA lekha saMdoha vizAlavijayajI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 115 | prAcina lekha saMgraha-1 vijayadharmasUrijI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 116 | bIkAnera jaina lekha saMgraha agaracaMda nAhaTA saM./hi nAhaTA bradharsa 117 | prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga-1 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 118 | prAcina jaina lekha saMgraha bhAga-2 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 119 | gujarAtanA aitihAsika lekho-1 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArvasa gujarAtI sabhA 120 | gujarAtanA aitihAsika lekho-2 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArbasa gujarAtI sabhA 121 | gujarAtanA aitihAsika lekho-3 girajAzaMkara zAstrI phArbasa gujarAtI sabhA 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-1 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 123|| | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa pI. pITarasana | bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. 126 | vijayadeva mAhAtmyam | jinavijayajI saM. jaina satya saMzodhaka 514 454 354 saM./hi 337 354 372 142 336 364 218 656 122 764 404 404 540 274 saM./gu 414 400
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 - - - prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustaka nAma bhASA prakAzaka karttA / saMpAdaka sArAbhAI navAba mahAprabhAvika navasmaraNa guja. sArAbhAI navAba guja. hIrAlAla haMsarAja guja. pI. pITarasana aMgrejI kuMvarajI AnaMdajI zIla khaMDa 133 karaNa prakAzaH brahmadeva 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha yazodevasUrijI 135 bhaugolika koza- 1 DAhyAbhAI pItAMvaradAsa 136 bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa jinavijayajI 137 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 1 aMka - 1, 2 jinavijayajI jinavijayajI jinavijayajI jinavijayajI jinavijayajI krama 127 128 jaina citra kalpalatA 129 jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga - 2 130 oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 131 jaina gaNita vicAra 132 | daivajJa kAmadhenu ( prAcina jyotiSa graMtha) 138 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 1 aMka 3, 4 139 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 2 aMka - 1, 2 140 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 2 aMka-3, 4 4 141 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 3 aMka-1, 142 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 3 aMka-3, 143 navapadonI AnupUrvI bhAga-1 144 navapadonI AnupUrvI bhAga-2 145 navapadonI AnupUrvI bhAga-3 146 bhASavati 147 jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) 148 maMtrarAja guNakalpa mahodadhi 149 phakkIkA ratnamaMjUSA- 1, 2 150 | anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) 151 sArAvali 152 jyotiSa siddhAMta saMgraha 153 1 2 jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram nUtana saMkalana A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina zrI gujarAtI zve. mU. jaina saMgha hastaprata bhaMDAra kalakattA somavijayajI somavijayajI somavijayajI zatAnaMda mArachatA ranacaMdra svAmI jayadayAla zarmA kanakalAla ThAkUra meghavijayajI kalyANa vardhana vizvezvaraprasAda dvivedI rAmavyAsa pAnDeya hastaprata sUcIpatra hastaprata sUcIpatra guja. saM. saM./aM. guja. guja. guja. hindI hindI hindI hindI hindI hindI guja. guja. guja. saM./hi prA./saM. hindI saM. saM./ guja saM. saM. saM. hindI hindI sArAbhAI navAba sArAbhAI navAba hIrAlAla haMsarAja eziyATIka sosAyaTI jaina dharma prasAraka sabhA vraja. bI. dAsa banArasa sudhAkara dvivedi yazobhAratI prakAzana gujarAta varnAkyulara sosAyaTI gujarAta varnAkyulara sosAyaTI jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA zAha bAbulAla savacaMda zAha bAbulAla savacaMda zAha bAbulAla savacaMda eca. bI. guptA enDa sansa banArasa bhairodAna seThIyA jayadayAla zarmA harikRSNa nibaMdha mahAvIra graMthamALA pAMDuraMga jIvAjI bIjabhUSaNadAsa jaina siddhAMta bhavana banArasa zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha 754 84 194 171 90 310 276 69 100 136 266 244 274 168 282 182 384 376 387 174 320 286 272 142 260 232 160
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra krama viSaya saMpAdaka/prakAzaka prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustaka nAma 154 uNAdi sUtro opha hemacaMdrAcArya 155 | uNAdi gaNa vivRtti karttA / saMpAdaka pU. hemacaMdrAcArya pU. hemacaMdrAcArya 156 prAkRta prakAza-saTIka 157 dravya parikSA aura dhAtu utpatti 158 Arambhasidhdhi saTIka 159 khaMDaharo kA vaibhava 160 bAlabhArata 161 giranAra mAhAtmya 162 | giranAra galpa 163 praznottara sArdha zataka 164 bhAratiya saMpAdana zAstra 165 vibhaktyartha nirNaya 166 vyoma vatI - 1 167 vyoma vatI - 2 168 jaina nyAyakhaMDa khAdyam 169 haritakAvyAdi nighaMTU 170 yoga ciMtAmaNi- saTIka 171 vasaMtarAja zakunam 172 mahAvidyA viDaMbanA 173 jyotirnibandha 174 meghamAlA vicAra 175 muhUrta ciMtAmaNi- saTIka 176 | mAnasollAsa saTIka - 1 177 mAnasollAsa saTIka - 2 178 jyotiSa sAra prAkRta 179 muhUrta saMgraha 180 hindu esTrolojI bhAmAha Thakkara pherU pU. udayaprabhadevasUrijI pU. kAntIsAgarajI pU. amaracaMdrasUrijI daulatacaMda paraSottamadAsa pU. lalitavijayajI pU. kSamAkalyANavijayajI mUlarAja jaina giridhara jhA zivAcArya zivAcArya saMvata 2069 (I. 2013) seTa naM. 5 - - yazovijayajI vyAkaraNa vyAkaraNa vyAkaraNa dhAtu jyotISa zIlpa prakaraNa sAhitya nyAya nyAya nyAya upA. nyAya bhAva mizra Ayurveda pU. harSakIrtisUrijI Ayurveda jyotiSa pU. bhAnucandra gaNi TIkA jyotiSa pU. bhuvanasundarasUri TIkA zivarAja jyotiSa jyotiSa pU. vijayaprabhasUrI rAmakRta pramitAkSaya TIkA jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhagavAnadAsa jaina jyotiSa aMbAlAla zarmA jyotiSa pitAmbaradAsa trIbhovanadAsa jyotiSa kAvya tIrtha tIrtha bhASA saMskRta saMskRta prAkRta saMskRta/hindI saMskRta hindI saMskRta saMskRta / gujarAtI saMskRta/ gujarAtI hindI hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta / hindI saMskRta/hindI saMskRta / hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta/ gujarAtI saMskRta saMskRta saMskRta prAkRta / hindI gujarAtI gujarAtI johana kriSTe pU. manoharavijayajI jaya kRSNadAsa guptA bhaMvaralAla nAhaTA pU. jitendravijayajI bhAratIya jJAnapITha paM. zIvadatta jaina patra haMsakavijaya phrI lAyabrerI sAdhvIjI vicakSaNAzrIjI jaina vidyAbhavana, lAhora caukhambA prakAzana saMpUrNAnaMda saMskRta yunivarsiTI saMpUrNAnaMda saMskRta vidyAlaya badrInAtha zukla zIva zarmA lakSmI veMkaTeza presa khemarAja kRSNadAsa senTrala lAyabrerI AnaMda Azrama meghajI hIrajI anUpa mizra orienTa insTITyUTa orienTa insTITyUTa bhagavAnadAsa jaina zAstrI jagannAtha parazurAma dvivedI pitAmbaradAsa TI. mahetA pRSTha 304 122 208 70 310 462 512 264 144 256 75 488 226 365 190 480 352 596 250 391 114 238 166 368 88 356 168
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2071 (I. 2015) seTa naM.-6 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustakewww.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama viSaya | bhASA pRSTha pustaka nAma kAvyaprakAza bhAga-1 | saMpAdaka / prakAzaka pUjya jinavijayajI 181 | saMskRta 364 182 kAvyaprakAza bhAga-2 222 183 kAvyaprakAza ullAsa-2 ane 3 330 184 | nRtyaratna koza bhAga-1 156 185 | nRtyaratra koza bhAga-2 ___ kartA / TikAkAra pUjya mammaTAcArya kRta pUjya mammaTAcArya kRta upA. yazovijayajI zrI kumbhakarNa nRpati zrI kumbhakarNa nRpati zrI azokamalajI | zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva 248 504 saMskRta pUjya jinavijayajI saMskRta yazobhArati jaina prakAzana samiti saMskRta zrI rasIkalAla choTAlAla saMskRta zrI rasIkalAla choTAlAla saMskRta /hindI | zrI vAcaspati gairobhA saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta zrI maMgeza rAmakRSNa telaMga gujarAtI mukti-kamala-jaina mohana graMthamAlA 448 188 444 616 190 632 | nArada 84 | 244 zrI caMdrazekhara zAstrI 220 186 | nRtyAdhyAya 187 | saMgIratnAkara bhAga-1 saTIka | saMgIratnAkara bhAga-2 saTIka 189 | saMgIratnAkara bhAga-3 saTIka saMgIranAkara bhAga-4 saTIka 191 saMgIta makaranda saMgIta nRtya ane nATya saMbaMdhI 192 jaina graMtho 193 | nyAyabiMdu saTIka 194 | zIghrabodha bhAga-1 thI 5 195 | zIghrabodha bhAga-6 thI 10 196| zIghrabodha bhAga-11 thI 15 197 | zIghrabodha bhAga-16 thI 20 198 | zIghrabodha bhAga-21 thI 25 199 | adhyAtmasAra saTIka 200 | chandonuzAsana 201 | maggAnusAriyA saMskRta hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 422 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 304 zrI hIrAlAla kApaDIyA pUjya dharmotarAcArya pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya gaMbhIravijayajI eca. DI. belanakara 446 |414 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA saMskRta/gujarAtI | narottamadAsa bhAnajI 409 476 siMghI jaina zAstra zikSApITha 444 saMskRta saMskRta/gujarAtI zrI DI. esa zAha | jJAtaputra bhagavAna mahAvIra TrasTa 146
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama pustaka nAma 202 | AcArAMga sUtra bhAga - 1 niyukti + TIkA 203 | AcArAMga sUtra bhAga - 2 niryukti+ TIkA 204 | AcArAMga sUtra bhAga - 3 niryukti+TIkA 205 | AcArAMga sUtra bhAga-4 niyukti+TIkA 206 | AcArAMga sUtra bhAga - 5 niryukti+ TIkA 207 suyagaDAMga sUtra bhAga - 1 saTIka 208 | suyagaDAMga sUtra bhAga - 2 saTIka 209 suyagaDAMga sUtra bhAga - 3 saTIka 210 suyagaDAMga sUtra bhAga-4 saTIka 211 suyagaDAMga sUtra bhAga - 5 saTIka 212 rAyapaseNiya sUtra 213 prAcIna tIrthamALA bhAga 1 214 dhAtu pArAyaNam 215 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga - 1 216 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-2 217 | siddhama zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-3 218 tArkika rakSA sAra saMgraha 219 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2072 (I. 2016) seTa naM.-7 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI sUcI / 220 221 vAdArtha saMgraha bhAga - 1 (sphoTa tattva nirUpaNa, sphoTa candrikA, pratipAdika saMjJAvAda, vAkyavAda, vAkyadIpikA) | vAdArtha saMgraha bhAga - 2 ( SaTkAraka vivecana, kAraka vAdArtha, samAsavAdArtha, vakAravAdArtha) vAdArtha saMgraha bhAga-3 (vAdasudhAkara, laghuvibhaktyartha nirNaya, zAbdabodhaprakAzikA) 222 | vAdArtha saMgraha bhAga-4 (AkhyAta zaktivAda chaH TIkA) karttA / TikAkAra bhASA zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI malayagiri gujarAtI zrI becaradAsa dozI A. zrI dharmasUri saM./ gujarAtI zrI yazovijayajI graMthamALA saMskRta zrI hemacaMdrAcArya A. zrI municaMdrasUri zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI A. zrI varadarAja saMskRta vividha kartA saMskRta vividha kartA saMskRta vividha kartA saMskRta raghunAtha ziromaNi saMskRta saMpAdaka / prakAzaka zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI becaradAsa dozI zrI becaradAsa dozI rAjakIya saMskRta pustakAlaya mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA pRSTha 285 280 315 307 361 301 263 395 386 351 260 272 530 648 510 560 427 88 78 112 228
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ OSHHHHHHHHHHHH E550 OM zrIvijayanemisUrIzvaragranthamAlAratnam 65 // // AzaizavazIlazAlimyAM zrIvijayanemi-lAvaNyasUrIzvarAbhyAM namaH // kalikAlasarvajJazrIhemacandrasUribhagavatpraNItA svopajJA zrIuNAdigaNavivRtiH vividhapariziSTAdinA smlngkRtaa| saMpAdakaH zAsanasamrAT-jagadguru-sUricakracakravati-sarvatantrasvatantra-tapogacchAdhipati-vividhatIrthoddhArakazrImadvijayanemisUrIzvara-paTTAlaMkAra-sAdhikasaptazatazlokapramitanUtanasaMskRtasAhityasarjakavyAkaraNavAcaspati-zAkhavizArada-kaviratnasAhityasamrAT zrImadvijayalAvaNyasUrI shvraantevaasi-vidvdvineyrtnmuniraajshriimnohrvijyH| prakAzakA zrIjJAnopAsakasamiti zrIvijayalAvaNyasUrIzvarajJAnamandira boTAda ( saurASTra) mUlyam-paJcarUpyakANi vIra saMvat 2464] nemi saMvat 16 [vi0 saMvat 2024 prthmaavRttiH| 959999999999999999999996555555555555 Ahol Shrutgyanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka: cimanalAla haricanda bagaDiyA pramukha zrIjJAnopAsakasamiti zrIvijayalAvaNyasUrIzvarajJAnamandira boTAda (saurASTra) prApti [1] 4 zrIvijayalAvaNyasUrIzvarajJAnamandira boTAda [saurASTra] [2] sarasvatI pustaka bhaNDAra ratanapola, hAthIkhAnA, ahamadAbAda [gujarAta] sthAna 0 CCC SON ODE OCCO-O mudrakA kumbhaTa prinTarsa ghor3oM kA cauka, jodhapura (rAjasthAna) Aho ! Shrutgyanam
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya nivedana sva0 pa0 pU0 sUrisamrATnA suprasiddha paTTAlaMkAra vyAkaraNavAcaspatizAstravizArada - kaviratna - sAhityasamrAT sva0 pa0 pU0 A0 zrIvijayalAvaNyasUrIzvarajI ma0 zrI kAladharma pAmyA pachI ame temanA racelA graMtho valI take prakAzita karavAno nirNaya lIdho hato, temAMye 'zrIsiddhahemacandra zabdAnuzAsana' upara racAyelA nyAsane prathama sthAna Apyu | keTalAka presomAM kAma Ayu paNa badhe sthale paristhiti pratikUla banatI gaI pariNAme nyAsane prakAzita karavAnu kAma vilaMbe paDatu gayuM, hajIye e kAma vyavasthita karatAM thoDo samaya lAgaze ema amAre sakheda jaNAva paDe che / Aje ame A 'zrIuNAdisUtra - vivRti' graMtha prakAzita karI rahyA chIe, tenA upara nyAsa racAyelo nathI, eka mAtra ' tattvaprakAzikA ' nAmaka bRhadvRtti, je kalikAlasarvajJa pU0 A0 zrIhemacandrasUrIzvarajI ma. zrIe racelI upalabdha thAya che te ja prakAzita karI rahyA chIe / pU0 A0 zrIvijayalAvaNyasUrIzvarajInA ziSyaratna munirAja zrImanoharavijayajIe A graMtha saMpAdana khUba kuzalatAthI karyu che, teNe vidvAnAne upayogI thAya e rIte keTalAMka pariziSTo vagerethI A graMtha vibhUSita karyo che / AzA rAkhIe ke munirAja zrI amane A kAryamAM A rIte sadA sahAyaka thayA rahe / li0 cimanalAla haricanda bagaDiyA Aho! Shrutgyanam
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho I Shrutgyanam
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ahaM // // AzaizavazIlazAline zrInemInAya namonamaH // zrIkumArapAlabhUpAlalAlitacaraNareNunA kalikAlasarvajJana zrIhemacandrasUribhagavatA praNItaM svopajJoNAdigaNasUtrAvivaraNam // zrIsiddhahemacandra-vyAkaraNanivezinAmuNAdInAm / / rahati gRhItvA sUryAcandramasau svazarIraM vA- rAhuH- saMhiAcAryahemacandraH, karoti vivRtti praNamyAham // 1 // | keyaH / iMNk gatau, eti- Ayu:- puruSaH, zakaTam, auSa kR-vA-pA-ji-svadi-sAdhya-zau-da-snA-sani-jA- dham, jIvanam, purUravaHputro vA; jarAyu:- garbhaveSTanam, jala- 30 nirahINabhya uN // 1 // malaM ca, jaTAyu:- pakSI, dhanAyu:- dezaH, rasAyu:- bhramaraH, "saMpradAnAtcAnyatroNAdayaH" [5.1.15. ] iti yathA5 karotyAdibhyo dhAtubhyaH satyarthe vartamAnebhyaH saMpradAnA yogaM pratyayo veditavyaH // 1 // 'pAdAnAbhyAmanyatra kArake bhAve ca saMjJAyAM viSaye bahulamuN pratyayo bhavati / DukaMga karaNe, kaMgaT hiMsAyAM vA, aH // 2 // niranabandhagrahaNe sAmAnyagrahaNAt; karoti karati kRNoti sarvasmAda dhAtoryathAprayogamakAraHpratyayo bhavati / bhava:, 35 vA-kAru:-kArI nApitAdiH, indrazca / vAk gati-gandha- taraH, varaH, plavaH, zayaH, zaraH, paraH, karaH, stavaH, caraH, vadA, 10 nayoH, 4 ovai zoSaNe vA, vAti vAyati vA dravyANi-vAyu:- // 2 // nabhasvAn / pAM pAne, pibantyanena tailAdi dravya-pAyu:- mlecchoDesvazvavA apAnamupasthazca; pAti-pAyatyostvarthAsaMgaterna grahaNam / ji AmyAmaH pratyayo bhavati, dIrghasya ca hrasvo vA bhavati / abhibhave, jayatyanena rogAn zleSmANaM vA- jAyuH- auSadhaM, | mlecha avyaktAyAM vAci, mlicchaH- mUkaH, mleccha:- kumanu- 40 pittaM vaa| dhvadi AsvAdane, svadyata idamanena vA-svAduH ssyjaatiH| IDika stutau, iDa IDazca- devatAvizeSau medi15 rucyaH, svadanaM vA-svAduH / sAdhaMTa saMsiddhau, uttamakSamAdi nI ca // 3 // bhistapovizeSa vitAtmA sAdhnoti- sAdhuH, samyagdarzanA natraH krami-gami-zami-khanyAkamibhyo Dita // 4 // dibhiH paramapadaM sAdhayati vA- sAdhu:- saMyataH, ubhayalokaphalaM sAdhayati vA- sAdhu:- dharmazIlaH / azoTi vyAptI, natraH parebhya ebhyo Dit aHpratyayo bhavati / kramU pAdaaznute tejasA sarva kedAraM vA- ityAzuH- sUryo, vrIhizca, vikSepe, na kAmati-nakra:-jalacaro grAhaH / gamlaM gato, 45 azana vA- Azu- kSipram, aznuta iti vA- Azu:- nagaH- vRkSaH, parvatazca / zamUc upazame, naza:-yakSaH / khanUga zIghragAmI zIghrakArI ca / du bhaye, daz vidAraNe vA, darati avadAraNe, nakha:- karajaH, nAsya khamastIti vA- nakha itya. haNAti dIryate vA-dAru- kASTham, bhavyaM ca / SNa vene. pi / kamUG kAnto, nAka:-svargaH, nAtrAkamastIti-nAka snAyati- snAyu:- asthisaMhananam / Sana bhakto, SaNayI dAne ityapi, nakhAditvAt "an svare" [ 3. 2. 126. ] ityan vA, sanati sanoti vA mRgaadiiniti-saanu:-prvtaikdeshH| na bhavAta / DitkaraNamantyasta manoti vA mAtInitimAna pa tA na bhavati / DitkaraNamantyasvarAdilopArtham // 4 // 25 janaici prAdurbhAve, jAyate'nenAkuJcanAdi- jAnu- urujaGghA- | / tudAdi-viSi-guhibhyaH kit // 5 // sandhimaNDalam, jAnItyAkAranirdezAt "na jana-vadhaH" [ 4. tudAdibhyo viSi-guhimyAM ca kit aH pratyayo bhavati / 3. 54. ] iti pratiSiddhA'pi vRddhirbhavati / raha tyAge, / tudaH, nudaH, kSipaH, suraH, budhaH, sivaH / surat aizvarya-dIptyoH / uNAdi. 1 Aho! Shrutgyanam
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 65 tudAdirna dhAtugaNaH, kiM tahi ? bhinna iti, tena budhAdInA- tIryate'nenAsmin vA- titira:- saMkramaH / bhRz bharjane ca, 40 miti liGgapariNAmastu jJeyaH, zivaH, tudAdInAM yathAsaMbhavaM bhUryate- saMcIyate- bhurbhura:- saMcayaH / zRz hiMsAyAma, kArakavidhiH / viSlUkI vyAptI, veveSTi- viSa- prANaharaM zIryate samaMtAt- zizira:- puJjaH / / 10 // dravyam / guhauga saMvaraNe, gRhati- guhaH- skandaH, guhA- pR-palibhyAM Tit pip ca pUrvasya // 11 // 5 parvataikadezaH // 5 // AbhyAM TidaH pratyayo bhavati, anayozca sarUpe dve rUpe vindernaluk ca // 6 // bhavataH, pUrvasya ca sthAne 'pip' ityAdezo bhavati / 45 vindeH kit aHpratyayo bhavati, tatsaMniyoge nasya luka | pRz pAlana-pUraNayoH, pRNAti chAyayA-pipparI- vRkSaca / vidu avayave, vida:- gotrakRd vRkSajAtizca // 6 // | | jAtiH / pala gatau, palatyAturaM- pippalI- auSadhajAtiH / kRgo dve ca // 7 // TitkaraNaM Gyartham // 11 // 10 karote: kit aH pratyayo bhavati, asya ca dhAto rUpe | krami-mathibhyAM can-manau ca // 12 // bhavataH / DukRg karaNe, cakraM- rathAGgam, AyudhaM ca / / 7 / / AbhyAmaH pratyayo bhavati, sarUpe ca dve rUpe bhavataH, 50 kani-gadi-maneH sarUpe // // pUrvasya ca sthAne yathAsaMkhyaM 'can-man' ityAdezau bhavataH / _ kiditi nivRttam, ebhyo'kAra: pratyayo bhavati, eSAM ca krama pAdavikSepe, kAmati sukhamanenAsmin vA- caMkramaH sarUpe- samAnarUpe dve uktI bhavataH / kanai dIpti-kAnti- sNkrmH| mathe viloDane, mathati cittaM rAgiNAM- manmatha:15 gatiSu, kanati-dIpyate- kaGkana:- kAntaH / gada vyaktAyAM kAmaH // 12 // vAci, gadati-avyaktaM vadati, gadyate-avyaktaM kathyate vA- gamerjam ca vA // 13 // gadgadaH- avyaktavAk, gadgadam- avyaktaM vacanam / gameraH pratyayo bhavati, sarUpe ca dve rUpe bhavataH, pUrvasya manica jJAne, manmana:-avispaSTavAk / sarUpagrahaNaM "vyaJjana ca 'jam' ityAdezo vA bhavati / gamluM gatau, gacchatisyAnAdeluka" [4.1.44.] ityAdikAryanivRttyartham / / 8 / / pAdaviharaNaM karoti- jaGgamaH-caraH, gacchatyamAdhyasthya20 RtaSTit // 6 // miti- gaGgamaH- capala: // 13 // . RkArAntAd dhAtorakAraH pratyayo bhavati, sa ca bahulaM adupAntya RbhyAmazcAntaH // 14 // 60 'TiMt, dhAtozca sarUpe dve rUpe bhvtH| daza vidAraNe, dIryate bhidyate'nena zrotramiti- dardara:- vAdya vizeSaH, parvatazca, akAropAntyAd RkArAntAcca dhAtoraH pratyayo bhavati, dardarI- sasyaluNTi: / kRt vikSepe, karkara:- kSudrAzmA, sarUpe ca dve rUpe bhavataH, pUrvasya cAnto'kAro bhavati / 25 karkarI- galantikA / vagaz varaNe, varvaraH- mlecchajAti:, pala phala zala gato, zalazala: / sala gatau / salasalaH / varvarI- kezavizeSaH / bhRza, bharaNe, bharbhara:- chadmavAn, bha hala vilekhane, halahalaH / kali zabda-saMkhyAnayoH, klklH| bharI- zrIH / jaSca jarasi, jarjara:- adRr3haH, jarjarI mali dhAraNe, mlml:| ghaTiS ceSTAyAma, ghaTaghaTa: / vada 65 strI / aSaca jarasi, jhajhara:- vAdya vizeSaH, jhajharI vyaktAyAM vAci, vadavadaH / padica gatI, padapadaH / RdantaH / jhallarikA / gat nigaraNe, gargara:- rAjarSita gargarI- DukUg karaNe, krkrH| mRta prANatyAge, maramaraH / hat 30 mahAkumbhaH / mRz hiMsAyAm, marmara:- zuSkapatraprakaraH, Adare, daradaraH / saMgatI, sarasaraH / vRgT varaNe, varavaraH / taddharmA'nyo'pi, kSodAsahiSNurmarmarodAnavazca / 'marmarAyAM anukaraNazabdA ete // 14 // dUrvAyAm' ityatra Tisve'pi DInaM bhavati bahulAdhikArAt / maSi-maservA // 15 // tata eva ca RkArAntAdapi- ghaM secane, gharghara:- saghoSo- AbhyAmaH pratyayo bhavati, sarUpe ca dve rUpe bhavataH, vyaktavAk, ghargharI- kiMGkaNikA // 6 // pUrvasya cAnto'kAro vA bhavati / maSa hiMsAyAm, maSamaSaH, 35 kicca // 10 // maSmaSaH / masa~ca parimANe, masamasaH, masmasaH // 15 // RkArAntAddhAtoryathAdarzanaM kidakAraH pratyayo bhavati, ha-sa-phali-kaSerA ca // 16 // dhAtozva sarUpe dve rUpe bhvtH| maza hiMsAyAma, maryate- ebhyo':pratyayo bhavati, sarUpe ca dve rUpe bhavataH, pUrvasya 75 'neneti- murmura:- jvaladaGgAracUrNam / pazu pAlana-pUraNayoH, cAnta AkAro bhavati / hUMga haraNe, harati- nayati zapUryate jalAdhAtena- purpura:-- phenaH / tR plavana-taraNayoH, strANyaskhalan lakSyaM- harAhara:- yogyAcAryaH / saM gato, Aho! Shrutgyanam 70
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // 5 dhAvati vAyunA nIyamAnaH samantAt - sarAsara:- sAraGgaH / phala niSpattI, phalati - niSpAdayati nAnAvidhAni puSpa phalAni - phalAphalam - araNyam / kaSa hiMsAyAm, kaSati - vidArayati - kaSAkaSa :- kRmijAtiH // 16 // sagpAntyAbhyAM faagtau ca // 17 // // ikAropAntyAdukA ropAntyAcca kit aH pratyayo bhavati, sarUpe ca dve rUpe bhavataH, pUrvasya ca yathAsaMkhyamikArokAro cAntau bhavataH / kilatravatya - krIDanayo:, kilakilaH / hilat hAvakaraNe, hilihilaH / zilat uJche, zilizilaH / 10 churat chedane, rucchuraH / murat saMveSTane, murumuraH / ghurat bhImArtha - zabdayoH, dhurudhuraH / purat agragamane, purupuraH / surat aizvarya-dIptyoH, surusuraH / kurat zabde, kurukuraH / truraN steye, curucura: / hula hiMsA-saMvaraNayoca, huluhula: / gujat zabde, gujgujH| guDat rakSAyAm guDaguDaH / kuTat 15 kauTilye, kuTukuTaH / puTat saMzleSaNe, puTupuTa: / kuNat za bdopakaraNayoH, kuNukuNaH / muNat pratijJAne, muNumuNaH / anukaraNazabdA ete // 17 // jajala - titala- kAkolI- sarIsRpA''dayaH / / 18 / / ete apratyayAntA nipAtyante / jala ghAtye asya dvitve 20 pUrvasya jabhAva:, jajala:, yasya jAjaliH putraH / tilat sne hane, asya dvitve pUrvasya ca tibhAve dhAtorikArasya akAre - titala: / kula bandhu- saMstyAnayoH asya dvitve pUrvasya ca kAbhAve - kAkolI, kSIrakAkolIti ca vallIjAtiH / sRplU gato, asya dvitve guNAbhAve pUrvasya ca sarIbhAve - sarI25 sRpaH- uragajAti: / AdigrahaNAd yathAdarzanamanye'pi // 18 // bahulaM guNa-vRddhI cAdeH // 16 // dhAtoH kitu aH pratyayo bhavati, sarUpe ca dve rUpe bha vataH pUrvasya cekArAvantau bhavataH yathAdarzanaM ca guNavRddhI bhavataH / kelikilaH, kailikilA- hasanazIlaH / 30 hilat hAvakaraNe, helihila:, hailihilaca - vilasanagIlaH / zelizila:, zailizilazca / zubhi dIptau zobhate punaH punariti - zobhuzubhaH, zaubhuzubhaH / daMt preraNe, nudati punaH punariti - nonudaH, naudunudaH / guDat rakSAyAm, gulati - bhrAmyati punaH punariti- golugulaH, gaulugulaH / 35 bulaN nimajjane, bolayati punaH punariti- bolubula: baulubula: / tattaddhAtvarthAstacchIlA anuvAdavizeSA baite // 16 // lup // 20 // dhAtorapratyayasanniyoge bahulaM Nerlup bhavati / vajra dhArayatIti - vajradharaH - indraH / evaM cakradhara:- viSNuH, 40 bhUdhara:- adri:, jaladhara:- megha: / bAhulakAt pratyayAntare'pi devayatIti- div- dyauH, vyoma, svargazca / puNyaM kArayantIti puNyakRto devAH evaM- paNaM zoSayatItiparNazuT / 3 "vAnti parNazuSo vAtAstataH parNamuco'pare, tataH parNaruhaH pazcAt tato devaH pravarSati // 1 // tathA - mahataH kArayAM cakrurAkrandAn' iti prApte 'mahatacakuratkrandAn' iti bhavati / " mahIpAlavacaH zrutvA jughuSuH puSyamANavAH / " ghoSayAMcakurityarthaH ||20|| bhI zali vali - katyati marcya ca mRji-ku-tu-stu- 50 dAdhA-rA-trA kA pA-nihA- naJbhyaH kaH ||21|| fafa - puSi- muSi zuSyavi-su-vR-zu-su-bhU-dhU mUnIvIbhyaH kit // 22 // emya: kit kaH pratyayo bhavati / vipI pRthagmAve, emya: kapratyayo bhavati / vibhak bhaye, bibheti dundubhAt parasmAcca bheka:- maNDUkaH, kAtarazca; bibheti vAyo: - bhekaH - meghaH / iMNk gato, etyadvitIya iti - eka: asahAya, saMkhyA, pradhAnam, asamAnam, anyazca / 65 pala phala zala gatI, zalantyAtmarakSaNAya tamiti - zalka:zaraNam; zalati tyaktaM bahiriti zalkaM gRhItarasaM zakalam, zalka:- kASThatvak, malinaM ca kASTham, mudgaraH karaNaM ca / vali saMvaraNe, valka:- dazanaH, vAsaH, tvak ca / kali zabda - saMkhyAnayoH, kalka:- kaSAyaH, dambhaH piSTa- 60 piNDava / ata sAtatyagamane, atkaH- AtmA, vAyu, vyAdhitaH, candraH, utpAtazca / marcaH sautro dhAtuH prAptau, marka:devadAruH, vAyuH, dAnavaH, manaH pannagaH, vighnakArI ca / " ca ja : ka- gam" [ 2. 1.86 ] iti katvam / arca pUjAyAm, arka :- sUrya:, puSpa jAti:, ku[ bhATa ]TajAtizca / 65 mRjauka zuddhI, mArka:- vAyuH / kuMku zabde, koka:- cakravAkaH / tuM vRtti-hiMsA- pUraNeSu, tokam- apatyam / STuMgk stutau stokam - alpam / DudAMgk dAne, dAka:yajamAnaH, yajJazca / DudhAMgak dhAraNe ca dhAka:- odanaH, anaDvAn, ambhaH stambhazca / rAMka dAne, rAka:- dAtA, 70 artha:, sUryava; rAkA - paurNamAsI, kumArarajasvalA ca / traiG pAlane, trAka:- dharmaH, zaraNasthAnIyA / kaiM zabde, kAka:vAyasaH / pAM pAne, pAMka rakSaNe vA, pAka:- bAla:, asura, parvatazca / ohAM tyAge, nihAkaH - niHsnehaH, nirmokazrca, nihAko - godhA / zuM gatau, na zavatIti - azokaH // 21 // 75 Aho! Shrutgyanam 45
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // vikka:- karipotaH / puSac puSTI, puSka:- nizAkara. / sautrasya vA, ulkA- autpAtikaM jyotiH, agnijvAlA 40 muSaz steye, muSkaH-- caura:, mAMsalo vA, musskii-vRssnnau| ca, vRjaki varjane, aguNatvaM ca, vRkka:- musskH| chacatizuSaMc zoSaNe, zuSkam - apagatarasam / ava rakSaNAdiSu, | kAyayoretvaM ca, cheka:- manISI, kekA- mayUravAk / yame Uka:- kundumaH / 'saM gatau, sRkaH- vAyuH, bANaH, sRgAlaH, masya saH, yaska:-AdigrahaNAt DhakkA-spRkkA''dayo'pi / / 26 / / 5 bakaH, nirayazca, sRkA- AyudhavizeSaH / vRgaTa varaNa, ghRz da-ka-na-sa-bha-dha-va-ma-sta-ka-kSa-laGaghi-cari-caTisaMbhakto vA, vRka:- mRgajAtiH, AdityaH, dhUrtaH, jATharazvA- | kaTi-kaNTi-caNi-caSi-mali-vami-tamyavi-devi-ba-45 gniH / zuM gato, zuka:- kIra:, RSizca / gaT abhiSave. dhi-kani-jani-mazi-kSAri-kUri-vRti-valli-malli-sasUka:- nirAmayaH / bhU sattAyAm, bhUka:- kAla:, chidra ca / lali bhyo'kaH // 27 // dhUta vidhUnane, dhUgaTa kampane dhUgaz kampane vA, dhUka:- vAyuH, ebhyo'ka: pratyayo bhvti| daza vidAraNe, daraka:10 vyAdhizva; dhuukaa-ptaakaa| mUG bandhane, mUka:- avAk / bhIruH / kRt vikSepe, karaka:- jalabhAjanam, kamaNDaluzca; NIMga prApaNe, nIka:- khagaH, jJAtA ca; nIkA- udakahA karakA:- vrsspaassaannH| naza naye, nrk:-niryH| saM 50 rikA, jJAtizca / vIMka prajanAdiSu, vIka:- vAyu:, vyAdhi:, nAzaH, arthaH, manaH, vasantazca, vIkA-pakSijAtiH, netra gato, sarako- madya vizeSaH, kasabhAjana vizeSazca, sarakAmalaM ca // 22 // madhupAnavAraH / Tu gk poSaNe ca, bharaka:- goNyAdiH / dhuMG avadhvaMsane, dharaka:- suvarNonmAnaniyuktaH / vRgT 15 kRgo vA // 23 // varaNe, varakaH, vadhUjAnisahAyaH, vAjasaneyabhedazca / mUt ___ kRgaH kaH pratyayo bhavati, sa ca kit vA bhavati / DukRg prANatyAge, maraka:- janopadravaH / STuMgk stutI, stabaka:- 55 karaNe, karka:- agniH, sAraGgaH, darbhaH, zvetAzvazca / kRka: puSpagucchaH / kuMka zabde, kavakam- abhakSyadravyavizeSaH / zirogrIvam // 23 // TukSaka zabde, kSavaka:- rAjasarSapaH / laghuG gatau, laGghaka:-- ghu-yu-hi-pi-tu-zordIrghazca // 24 // rnggopjiivii| cara bhakSaNe ca, caraka:- muniH / caTaNa 20 ebhya: kit kaH pratyayo bhavati, eSAM ca dIrgho bhavati / bhede, caTaka:- pakSI / kaTe varSA-''varaNayoH, kaTaka: ghuG zabde, ghUka:- kauzikaH / yuk mizraNe, yUkA- kSudra- valayaH / kaTu gatau, kaNTaka:- taruroma / caNa zabde, 60 jantu: svedajaH / hiMTa gati-vRddhyoH , hIka:- pakSI / pit caNaka:- muniH, dhAnyavizeSazca / caSI bhakSaNe, caSaka:gato, pIka:-upastho, jalAzrayazca / tUMka vRttyAdiSu, tuka:- pAnabhAjanam / phala niSpattI, phalaka:- kheTakam / TuvamU upasthaH, parvatazca / zuM gato, zUka:- kiMzAruH, abhiSavaH. udgiraNe, vamaka:- karmakaraH / tamUc kAGkSAyAm, tamaka:25 zokazca, zUkA- hullekha: // 24 // vyAdhiH, krodhazca / ava rakSaNAdI, avakA- zaivalam / hiyo razca lo vA // 25 // deva devane, devakA- apsarAH, devikA- nadI / bandhaMza 65 hiyaH kit kaH pratyayo bhavati, rephasya ca lakAro vA | bandhane, bandhaka:- cArakapAla: / kanai dIptyAdiSu, kanakabhavati / [ hrIMka lajjAyAm, ] hrIkaH, hlIka:- lajjA- suvarNam / janaici prAdurbhAve, janaka:- sItApitA / maza paraH, nakulazca / hrIko-liGgyapi / / 25 / / roSe ca, mazaka:- kSudra ja tuH / kSara saMcalane, Nyanta., kSAraka30 niSka-turuSkoda-'larka-zulka-zvaphalka-killa- bAlamukulam / kurat zabde, korakaM-- prauDhamukulam / vRtUG lkolkA-vRkka-ccheka-kekA-yaskA''dayaH // 26 // vartane, vartakA vartikA vA-zakuniH valli saMvaraNe, vallakI-70 vINA / malli dhAraNe, mallaka:- zarAvaH, mallikA- puSpaete kapratyayAntA nipAtyante / neH sIdateDicca, niSka:-- jAti:, dIpAdhArazca / sallaH sautraH, sallakI- vRkSaH, satkRtya suvarNAdiH / tUraici tvarAyAm, asya hrasva uSazcAntaH, lakyate svAdyate gajairiti vA- sallakI / alI bhUSaNAdiSu, turuSka:- vRkSaH, mlecchazca / udaH parAt arteH, udarka: alaka:- kezavinyAsaH, alakA- purI // 27 // 35 kriyAphalam / alI bhUSaNAdau, asmAdara cAnta:, alarka:- unmattaH, madAlasAtmajazca / "pala phala zala gatau" itya ko ru-ruNTi-raNTibhyaH // 28 // 75 syopAntyotvaM ca, zulka- rakSAnirvezaH / zuna: parAt phAle- kuzabdAt parebhya ebhyo'ka: pratyayo bhavati / ruk zabde, hrasvazca, zvaphalka:- andhakavizeSaH / kimaH parAt jaSo kuravaka:- vRkSaH / ruTu steye, kuruNTako- varNagucchaH / raNTi: rasya lazca, kiJjalka:- puSpareNuH / jvalerulAdezazca, uleH / prANaharaNe sautraH, kuraNTaka:- sa eva // 28 // Aho! Shrutgyanam
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // dhra-dhUndi-ruci-tili-puli-kuli-kSipi-kSupi-li- nirmocakaH, badhyaH, vadhanam / laghuG gatI, naluk ca, 40 khibhyaH kit // 26 // laghaka:-- asmiikssykaarii| jahAteDhe rUpe antaluka ca, ___ ebhyaH kit akaH pratyayo bhavati / dhra sthairye ca, dhra vaka:- jahaka:- kAla:. kSudrazca / Irik gati-kampanayoH, IDik sthiraH, dhra vakA- AvapanavizeSaH / dhuta vidhanane, dhUvarka- | stutI, anayorguNazca, erakA-udakatRNajAtiH, eDakA5 dhUnanam, dhuvaka:- pradhAna, strI dhruvakA- aavpnvishessH| avijaatiH| azoTi vyAptI, asya mo'ntaH, azmakAundai kladane, udaka- jalam / ruci abhiprItyAM ca, ru jnpdH| rami krIDAyAm, asya lamAdezaH, lamaka:-45 caka:- AbharaNavizeSaH / tilat snehane, tilaka:- vi RSivizeSaH / kSudapI saMpeSe, asya kSullAdezazva kSullaka dabhram; kSudhaM lAtIti vA- kSullaH, kSulla eva kSullaka iti zeSakaH, vRkSazca / pulaN samucchAye, pula mahattve vA, pulaka: vaa| vaTa veSTane, asyAvo'ntazca, vaTavakA- tRNapuJjaH / romAJcaH / kula bandhu-saMstyAnayoH, kUlaka- saMyuktam / kSi10 pIt preraNe, kSipaka:- vAyuH, kSipakA- Ayudham / bhupaH / AGtarvAt DhokateDizca, ADhakaM- mAnam / AdigrahaNAd bRhattantrAt, kalA ApivantIti- kalApakA:- zAstrANi / 50 sautro hrasvIbhAve, kSupaka:- gulmaH / kSubhaca saMcalane, kSu kathaNa vAkyaprabandha, kathayatIti- kathaka:- toTakAkhyAyibhaka:- paanycaalkH| likhat akSaravinyAse, likhaka:citrakaraH // 26 // kAdInAM varNayitA / evam- upaka-campaka-phalahakAdayo 'pi // 33 // chidi-bhidi-piTervA // 30 // zali-bali-pati-vRti-nabhi-paTi-taTi-taDi-gaDi15 ebhyo'ka: pratyayo bhavati, sa ca kid vA bhavati / chidpI dvaidhIkaraNe, chidaka:- khaGgaH, kSurazca, chedaka: bhandi-vandi-mandi-nami-ku-du-pU-mani-khajibhya AkaH 55 // 34 // parazuH / bhidRpI vidAraNe, bhidakaM- jalaM, pizunazca, bhe | ebhya Aka: pratyayo bhavati / pala phala zala gatI, zali daka- vajram / piTa zabde ca, piTaka:- kSudrasphoTakaH, calane ca vA, zalAkA- eSaNI, pUraNarekhA, dyUtopakaraNaM, peTakaM-saMghAtaH // 30 // sUcI c| bala prANana-dhAnyAvarodhayoH, balAkA-jala20 kRSerguNa-vRddhI ca vA // 31 // carI shkuniH| patlu gato, patAkA- vaijyntii| vatUG 60 ' kRSerakaH pratyayo bhavati, guNa-vRddhI cAsya vA bhavataH / / vartane, vartAkA- zakunijAtiH / Nabhac hiMsAyAm, kRSat vilekhane, karSakaH, kRSaka:-- parazuH; kArSakaH, kRSaka:- nabhAka:- cakravAkajAtiH, tamaH, kAkazca / paTa gato, kuTumbI // 31 // paTAkA- vaijayantI, pakSijAtizca / taTa ucchAye, taTAkaMnaJaH puMseH // 32 // srH| taDaN AghAte, taDAkaM- tadeva / gaDa secane, naJaH parAt "pusaN abhimadane" ityasmAt kidakaH | gaDAkaH- shaakjaatiH| bhaduG sukha-kalyANayoH, bhandAka- 65 pratyayo bhavati / napuMsakaM- tRtIyA prakRtiH, nakhAditvAt / zAsanam / vaduG stutyabhivAdanayoH, vandAka:- cIvara"nabat" [3.2.125.] na bhavati // 32 // bhikSuH / maduG stutyAdiSu, mandAkA- aussdhii| NamaM prahvatve, kIcaka-pecaka-mecaka-menakA-rbhaka-dhamaka-vadhaka- namAkA- mlecchAtiH / kuMGa zabde, kavAka:- pakSI / laghaka-jahakairakaMDakA-'zmaka-lamaka-kSullaka-vaTavakA- TuDeMT upatApe, davAka:- mlecchaH / pUG pavane, pvaakaa305ddhkaa''dyH||33|| vaatyaa| manica jJAne, mnaakaa-hstinii| khaja manthe, 70 kIcakAdAyaH zabdA akapratyayAntA nipAtyante / kaci | khajAka:- AkarA, khajAka:- AkaraH, manthAH, daviH, AkAzaM, bandhakI, bandhane, asyopAntyasyetvaM ca, kIcaka:- vNshvishessH| zarIra pakSI ca / / 34 // DupacIS pAke, maci kalkane, manic jJAne, eSAmupAntya- zubhi-gRhi-vidi-puli-gubhyaH kit // 3 // syatvaM ca, pecaka:- karijanabhAgaH, mecaka:-varNaH, menakA ebhyaH kidAka: pratyayo bhavati / zubhi dIptau, zubhAkA35 apsarAH / arterbhazcAntaH, arbhaka:- baalH| mAM zabdA- pakSijAtiH / gRhaNi grahaNe, gRhaakH| vidaMka jJAne, vidAkA-75 'gnisaMyogayoH, asya dhamAdezazca, dhamaka:- kITa:, karizca, bhUtagrAmaH / pula mahattve, pulAka:- ardhasvinno dhaanyvishessH| anyatrApi dhamAdezo dRzyate, kte- dhAntaH / hantervadhazca, guMG zabde, guMt purISotsarge vA, guvAkaM- pUgaphalam // 35 // vadhaka:- hantA, vyAdhizca, vadhakaM- padmabIjam, anyatrApi | piSeH pin-piNyau ca // 36 // dRzyate, vRtraM hanti aci- vRtravadhaH- zakraH, vadhitA- "piSlUp saMcUrNane" ityasmAt kidAkaH pratyayo bhavati, Aho! Shrutgyanam
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 45 asya ca 'pin piNya' ityAdezo bhavataH / pinAkam- aizaM prAGaH paNi-pani-kaSibhyaH // 42 // dhanuH, zUlaM vA, pinAkaH-daNDaH, piNyAka:-- tilAdikhalaH 'prAi' ityetasmAdapasargasamudAyAt parebhya ebhyaH kidika: 40 // 36 // pratyayo bhavati / paNi vyavahAra-stutyoH, prApaNika:mavAka-zyAmAka-vArtAka-vRntAka-jyontAka-gUvA- vaNik / pani stutI, prApanika:- pathikaH / kaSa hiMsAyAm, 5 ka-bhadrAkA''dayaH // 37 // prAka Sika:- vAyuH, khalaH, nartakaH, mAlAkArazca / prapUrvot ete AkapratyayAntA nipAtyante / mavya bandhane, yalopaH, paNerAGpUrvAcca kaSericchantyanye- prapaNika:- gandhavikrayI, mavAka:- reNuH / zyaG gato, mo'ntazca, zyAmAka:- jaghanyo AkaSiko na kartavyaH // 42 // vrIhiH / vRtervRddhIca, vArtAkI-zAkavizeSaH tatphalaM vArtA- murdIrghazca // 43 // kam / svarAnno'ntazca, vRntAkI uccabRhatI, tatphalaM-vRntA murika: pratyayo bhavati, dIrghazca svarasya bhavati / jya gatI. ntazca pratyayAdiH, jyavate'smin svidya- mUSika:- AkhUH // 43 // mAna iti- jyontAka-svedasadmavizeSaH / gata purISosarge, syameH sIm ca // 44 // gaG zabde vA, UbAdezazca, gUvAka- pUgaphalam / bhaduG sukha syamerika: pratyayo bhavati, asya ca 'sIm' ityAdezo 50 kalyANayoH, asya bhadrAdezazca, bhadrAka:- akuTilaH / Adi bhavati / syamU zabde, sImika:- vRkSaH, udaka kRmizca, grahaNAt syonAka-cArvAka-parAkA''dayo bhavanti // 37 // sImikA- upajivikA, sImika- valmIkam / kecit 15 krI-kalyali-dali-spa ikaH // 38 // sima' iti dvasvopAntyamAdezaM pratyayasya ca dIrghatvaebhya ikaH pratyayo bhavati / DukIMgaz dravyavinimeye, | micchanti- simIka:- sUkSmakRmiH // 44 // kryik:-kretaa| kali zabda-saMkhyAnayoH, kalikA-korakaH, kuzika- hRdika- makSiketika- pipIlikAdayaH 55 utkalikA-UmiH / alI bhUSaNAdau, Alika- lalATam / / | // 4 // dala vizaraNe, dalikaM - dAru / sphaTa sphuTTa visaraNe, sphaTika: ete kidikapratyayAntA nipAtyante / kuSaHza ca, ku20 maNiH / duSac vaikRtye, dUSikA- netramala: / / 3 / / zika:- muniH / hrago do'ntazca, hradika:- yAdavaH / maSeH AGaH paNi-pani-padi-patibhyaH // 36 // so'ntazca, makSikA-kSadrajAtiH / etesto'ntazca, itika:AGaH parebhya ebhya ikaH pratyayo bhavati / paNi vyava- muniH / pIlejhai ca, pipIlikA- madhyakSAmA kiittjaatiH| 60 hAra-stutyoH, ApaNika:- pattanavAsI, vyavahArajJo vaa| AdigrahaNAt gabdika-bhurika-bhulikA''dayo bhavanti / / 4 / / pani stutI, Apanika:- stAvakaH, indranIlaH, indrakIlo | sthami-kaSi-dRSyani-mani-mali-valyali-pAli25 vA / padica gato, ApadikaH- indranIlaH, indrakIlo kaNibhya IkaH // 46 // vaa| pala gatI Apatika- pathi vartamAna magara ebhya Ika: pratyayo bhavati / syam zabde, syamIkaHzyena:, kAlo vA / ApaNikAdayazcatvAro vaNi- | vRkSaH, valmIkaH, nRpa gotraM ca, syamIka-jalam, syamIkA- 65 jo'pi // 36 // kRmijAtiH / kaSa hiMsAyAm, kaSikA- kuddAlikA / duSaMc vaikRtye, NyantaH, dUSIkA- netramala:, vIraNajAtiH, vatiH, nasi-vasi-kasibhyo Nit // 40 // latA, ca / anaka prANane, anIkaM- senAsamUhaH, saMgrAmazca / 30 ebhyo NidikaH pratyayo bhavati / Nasi kauTilye, nA manica jJAne, manIka:- sUkSmaH / mali dhAraNe, malIkamsikA- ghraannm| vasaM nivAse, vAsikA-mAlyadAmavizeSaH, aJjanam, arizca / vali saMvaraNe, valIka:- balavAn, paTa-70 chedanadravyaM ca / kasa gatI, kAsikA- vanaspatiH // 40 // lAntazca, valIka- vezmadAru / alI bhUSaNAdau, alIkampA-puli-kRSi zi-vazcibhyaH kit // 41 // asatyama, alIkA- paNyastrI, vyalIkam- aparAdhaH, vya lIkA- lajjA / palaNa rakSaNe, pAlIka- tejaH / kaNa zabde, ebhyaH kidika: pratyayo bhavati / pAM pAne, pika:35 kokila: / pula mahatve. pulika:- maNiH / kRSIt vilekhane, | kaNIka:- paTavAsaH, kaNIkA-bhinnataNDulAvayavaH, vanaspati bIjaM ca / / 46 / / kRSika:- pAmaraH, tRNajAtizca / kruzaM AhvAna- rodanayoH, | kruzika:- kroSTukaH, ulUkazca / ovazvaut chedane, vRzcika:- ja-pa-da-za-vR-mR-gyo dverazcAdau // 47 // saviSaH kITaH, rAzizca nakSatrapAdanavakarUpaH // 41 // ebhyaH IkaH pratyayo bhavati, dve ca rUpe bhavataH, eSAM Aho! Shrutgyanam 76
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // - cAdau ro bhavati / jaSc jarasi, jarjarIkA- shtpttrii| c, kiGkiNIkA- ghaNTikA / puNerDar cAntaH, puNDatervA 40 pRz pAlana-pUraNayoH, parparIkA- jalAzayaH, sUryazra; parparIka: ar, puNDarIkaM- padma, chattraM, vyaaghrshc| caJcerar cAntaH, agniH, kuraraH, bhakSyam, kurku razca / dRz vidAraNe, dardarIka:- caJcarIka:- bhramaraH / piparterguNo dvitvaM pakArayoH phatvaM dADimaH, indraH, vAdinavizeSaH, vAdinabhANDaM ca / zRz razcAntaH pUrvasya, pharpharIka-pallavaM, pAdukA, mardalikA ca / 5 hiMsAyAm, zarzarIka:- kRmiH, vikalendriyaH, duSTAzvaH, lA- jhIryatedvitvaM tRtIyAbhAvaH pUrvasya razcAntaH, jharIkaH vakazca, zarzarIkA- mAGgalyAbharaNam / vagaTa varaNe, varva- dehaH, jharbharIkA-vAditrabhANDam / evaM- gharate:, ghargharI-45 rIka:- saMvaraNam, uraNaH, patattrI, kezasaMghAtaca, varvarI- | kA- ghaNTikA / AdigrahaNAdanye'pi // 50 // kA- sarasvatI / mUt prANatyAge, marmarIkaH- agniH, zUraH, | mi-vami-kaTi-bhalli-kuherukaH // 51 // zyenazca // 47 // ebhya uka: pratyayo bhavati / DumiMgaTa prakSepaNe, mayuka:10 Rcyaji-hRSISi-dRzi-mRDi-zili-nilIbhyaH kit AtapaH / bAhulakAt "migmIgo0" [4.2.8 ] iti nA. 4s. tvam / TuvamU udvigaraNe, vamuka:- jaladaH / kaTe varSA-''vara- 50 ebhyaH kidIkaH pratyayo bhavati / Rcata statI. R- | NayoH, kaTraka:- rasavizeSaH / bhalli paribhASaNa-hiMsAdAneSa cIka:- RSiH / Rji gati-sthAnArjanojaneSu, RjIka- bhalluka:- RkSaH / kuhaNi vismApane, kuhukam- Azcaryam vajram, balaM, sthAnaM ca / hRSU alIke, hRSac tuSTau vA, ha- // 51 // 15 SIkam- indriyam / iSat icchAyAm, ISa uJche, ISa gati hiMsA-darzaneSu vA, iSIkA, ISIkA ca- tRNazalAkA / dRza| AbhyAM parasmAt kaserukaH pratyayo bhavati / kasa gatI, 55 prakSaNa, hazIka- manojJam, dRzIkA- rjsvlaa| mRDat saMkasUkaH- sukamAraH, parApavAdazIlaH, zrAddhAgnizca, saMkasukhane, mRDIkaM- sukhakRt, sukhaM ca / zilat uJche, zilIka: sukaM- vyaktAvyaktaM, saMkIrNaM ca / vikasuka:- guNavAdI, sasyavizeSaH / lIMGac zleSaNe, nipUrvaH, nilIka- vRttam / | parizrAntazca // 52 // 20 bAhulakAdIluk // 48 // krameH kram ca vA // 53 // mRdeo'ntazca vA // 46 // krameruka: pratyayo bhavati, asya ca 'kRma' ityAdezo vA 60 mRdeH kidIkaH pratyayo bhavati, vakArazcAnto vA bhavati / bhavati / kamU pAdabikSepe, kRmuka:- bandhanam, AdezavidhAnamuMdaz kSode, mRdIkA madIkA ca- drAkSA // 46 // balAcca na guNaH, kramukaH- pUgataruH // 53 // sRNIkA-stIka-pratIka- pUtIka-samIka-vAhIka- kami-timerdo'ntazca // 54 // 25 vAhIka-valmIka-kalmalIka-tintiDIka-kaka- AbhyAmakaH pratyayo bhavati, dazcAnto bhavati / kamaGa NIka-kiGkiNIka-puNDarIka-caJcarIka-pharpharIka- kAntau, kanduka:- krIDanam / timac ArdrabhAve, tinduka:- 65 jhajharika- ghargharIkA''dayaH // 50 // vRkSaH // 54 // __ ete kidIkapratyayAntA nipAtyante / sarteo'ntazca, / maNDermaDDa ca // 55 // sRNIka:- vAyuH, agniH, azaniH, unmattazca, sRNIkA-- maNDeruka: pratyayo bhavati, maDa, ca Adezo bhavati / 30 laalaa| astesto'ntazca, astIka:- jrtkaarusutH| prAMk | ma bhUSAyAma, maDaka:- vAdya vizeSaH // 55 // pUraNe, prAtesto'nto hrasvazca, prAti zarIramiti- pratIka: ___ kaNyaNit // 56 // vAyuH, avayavaH, sukhaM ca / supratIka:-- diggajaH / puvasto AbhyAM Niduka: pratyayo bhavati / kaNa aNa zabde, 'ntazca, pUtIka- tRNajAtiH / sampUrvasya etelu k ca, kANuka:- kAkaH, hiMsrazca, kANukam ANukaM ca- akSisaMyantyasminniti- samIkaM- saMgrAmaH / vahi-valhyo malam // 56 // 35 dIrghazca, vAhIkaH, vAlhIka;, etI deshii| valermo'ntazca, valmIka:- nAkuH / kalemalazvAntaH, kalmalIkaM- jvaalaa| kaJcukAMzuka-naMzuka-pAkuka-hibuka-cibuka-jambukatimestiD cAntaH, tintiDIka:- pakSI, vRkSAmlaca, tanti- | culuk-cuucukolmuk-bhaavuk-pRthuk-mdhukaadyH||57|| 75 DIka iti pUrvasyetvaM necchantyeke / cakSaNyateH kaGkaN ca, ete kidukapratyayAntA nipAtyante / kaci bandhane, kaGkaNIka:- ghaNTAjAlam / kimaH parAt kaNateH kiN | azauTi vyAptI, nazauca adarzane, eSAM svarAnno'ntazca / Aho! Shrutgyanam 70
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 45 55 kaJcaka:- kUryAsaH, aMzukaM- vastram, naMzuko- raNareNuH, | tRnnjaatiH| AdigrahaNAdanUka-vA- vadUkA''dayo bhavanti 40 pravAsazIla:, candraH, prAvaraNaM ca / paceH pAka ca, pAkuka:- // 61 / / laghupAcI, sUpaH, sUpakAraH, adhvaryuzca / hinoti-cinoti- kiro'Gko ro lazca vA // 6 // jamatInAM vo'ntazca, hibukaM- lagnAccaturthasthAnam, rasAtalaM, | kirateraGkaH pratyayo bhavati, rephasya ca lakArAdezo vA 6 ca; cibukaM- mukhAdhobhAgaH, jambuka:- sRgAla: / culumpaH sA, 33. bhavati / karaGkaH- samudraH, kalaGkaH-lAJchanam // 62 / / sautraH, antyasvarAdilopazca, culumpatIti- culuka:- kara rA-lA-pA-kA-bhyaH kit // 3 // koshH| catezca ca, cUcuka:- stnaagrbhaagH| jvalerulm ebhyaH kidaGkaH pratyayo bhavati / rAMka dAne, raGkaH abaca, ulmukam-alAtam / bhAtervo'ntazca, bhAvuka:-bhaginIpatiH / prathiS prakhyAne, pRthukaH- zizuH, vrIhyAdyabhyUSazca / lIyAn / lAMk dAne, lngkaapurii| pAMka rakSaNe, paGka: krdmH| ke zabde / kaGkaH pakSI // 3 // 10 maci kalkane, dhazcAntAdezaH, madhukaM- yaSTImadhu / AdigrahaNAd vAlukI-vAlukAdayo bhavanti // 57 // kuli-ciribhyAmiGkak // 4 // ma-manyaJji-jali-bali-tali-mali-malli-bhAli AbhyAmiGkak pratyayo bhavati / kula bandhusaMstyAnayoH, 50 maNDi-bandhibhya UkaH // 58 // kuliGakaH caTakaH / cira hiMsAyAm sautraH, cirikaM jalaemya UkaH pratyayo bhavati / mat prANatyAge, marUka: yantram // 64 // 15 mayUraH, mRgaH, nidarzanebha:, tRNaM ca / manic jJAne, manUka: kaleraviGkaH // 65 // kRmijAtiH / aJjo vyakti-bhrakSaNa-gatiSu, anyjk:-hiNsrH||| kaleravikaH pratyayo bhavati / kali zabdasaMkhyAnayoH, jala dhAtye, jalUkA- jalajantuH / bala prANana-dhAnyAvarodhayoH, kalaviGkaH gRhacaTakaH // 65 // balUkaH-utpalamUlaM, matsyazca / talaN pratiSThAyAm, talUka:- kramerelakaH // 66 // tvakkRmiH / mali dhAraNe, malUka:- sarojazakuniH / malli krama pAdavikSepe, ityasmAdelakaH pratyayo bhavati / 20 dhAraNe, mallUkaH- kRmijAtiH / bhaliN AbhaNDane, bhAlU- kramelaka: karabhaH // 66 // ka:- RkSaH / maDu bhUSAyAm, maNDUka:- durdurH| bandhaMza jIverAtRko jaiva ca // 7 // bandhane, bandhUkaH- bandhujIvaH / / 58 // jIva prANadhAraNe, ityasmAdAtakaH pratyayo bhavati, jaiva 60 zalyaNit // 56 // ityAdezazca bhavati / jaivAtaka: AyuSmAn candra : AmraH AbhyAM NidUkaH pratyayo bhavati / pala phala zala gatI, vaidyaH meghazca / jaivAtRkA jIvadvatsA strI / / 67 // 25 zAlUkaM-jalakandaH, balavAMzca / aNa zabde, ANUkam- akSi ha-bhU-lA-bhya ANakaH // 6 // malam // 56 // ___emya ANakaH pratyayo bhavati / haMga haraNe, harANakaH kaNi-bhallervIrvazca vA // 60 // cauraH / bhUsattAyAm, bhavANaka: gRhptiH| lAMka AdAne, 65 AbhyAmUka: pratyayo bhavati, dIrghazcAnayo bhavati / lANakaH hastI // 6 // kaNa zabde, kaNaka:- dhAnyastokaH, kANUkaH- pakSI, kANU- priyaH kit // 66 // 30 kam- akSimala:,tamo vA / bhalli paribhASaNa-hiMsA-dAneSa, prIMgaz tRptikaantyoH| ityasmAdANakaH pratyayo bhavati bhallUka: bhAllUkazca- RkSaH // 6 // saca kit bhavati / priyANaka: putraH // 66 // zambUka-zAmbUka-vRdhUka-madhUkolUkorubUka-varu- dhA-lU-ziGghibhyaH // 70 // ___70 kAdayaH // 6 // yogavibhAga uttarArthaH / ebhya- ANaka: pratyayo ete UkapratyayAntA nipaatynte| zameo'nto dIrghazca | bhavati / dhAMgaka dhAraNeca, dhANakaH dInAradvAdazabhAgaH 35 vA / zambUkaH- zaGkhaH, zAmbUka:- sa eva / vRza varaNe, | haviSAM grahaH chidrapidhAnaM ca / lUgaz chedane, lavANakaH vizca. vadhaka:- mAtavAhakaH, vadhaka- jalama / kAla: taNajAtiH dAtraM ca / zidhu AghrANe, ziyANakaH / maderdhazca, madayatIti- madhUkaH- vRkSaH / aleruccopAntyasya, nAsikAmalaH // 7 // 75 ulUka:- kaakaariH| urupUrvAd vAte: kicca, uru vAti zI-bhI-rAjezcAnakaH // 7 // uruvUka:- eraNDaH / vadherlopazca, vardhata iti- varUka:- zIbhIrAjibhyo dhAlUziyibhyazca Anaka: pratyayo Aho! Shrutgyanam
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati / zI svapne, zayAnaka:- ujagaraH, zailava / tribhak bhaye, bibhetyasmAditi bhayAnakaH - bhImaH, vyAghraH, varAhaH, rAhuzca / rAjRg dIptau rAjAnakaH kSattriyaH / DudhAM gk dhAraNe ca, dhAnaka:-hemAdiparimANam / lagz chedane, 5 lavAnaka:- dezavizeSaH, dAtraM ca / ziGkhantyaneneti ziGghAnakaH zla eSmAyuH, purISaM ca // 71 // arNoDat // 72 // aDidAnakaH pratyayo bhavati aNa zabde, Anaka :- paTahaH 10 kaneronakaH // 73 // kAntigatiSu ityasmAdInakaH pratyayo bhavati / kanInaka:- kanInikA, vAkSitArakA // 73 // guGa dhukadhuka // 74 // guG zabde, ityasmAdIdhukadhuka - ityetau pratyayo 15 bhavataH / gavIdhukaM - nagaram dhAnyajAtizca / gavedhukA- tRNajAtiH ||74 || svopajJoNAdigaNa sUtra vivaraNam // // 72 // 20 vRtestikaH // 75 // | vRtaG vartane, ityasmAttikaH pratyayo bhavati / vatikAcitrakaropakaraNam, zakuniH, dravyaguTikA ca // 75 // kRti-puti - lati bhidibhyaH kit // 76 // ebhyaH kittikaH pratyayo bhavati / kRtait chedane, kRttikAnakSatram | putilatI sautro puttikA madhumakSikA / lattikAvAdyavizeSaH, gauH godhA ca, go pUrvAt / golattikA-gRhagolikA; avapUrvAt, avalattikA - godhA, AlattikA-gAna prArambhaH / 25 bhipI vidAraNe, bhittikA, kuDyam, mASAdicUrNam, zarAvatI ca nadI // 76 // iSyazi-masibhyastakk // 77 // 35 ebhyasta kak pratyayo bhavati / iSat icchAyAm, iSTakAmRdvikAra: / azauTi vyAptI, aSTakAH - zrAddhatithayastisraH, 30 aSTamyaH, pitRdaivatyaM ca / masaMc pariNAme, mastaka:ziraH // 77 // bhiyo dve ca ||78 || fat bhaye, ityasmAttakk pratyayo bhavati dve rUpe ca bhavataH / bibhItaka:-akSaH // 78 // - ruhi piNDi - ItakaH // 76 // ebhya Itaka: pratyayo bhavati / hRg haraNe, harItakI pathyA / ruhaM janmani, rohItakaH - vRkSavizeSaH / piDuG saMghAte, piNDItakaH - karahATa: // 76 // uNAdi. 2 kuSeH kit // 80 // kuSaz niSkarSe ityasmAt kidIkaH pratyayo bhavati / 40 kuSItaka RSiH // 80 // bali-bili- zali - dami-bhya AhakaH // 81 // emya AhakaH pratyayo bhavati / bala prANanadhAnyAvarodhayoH, balAhakaH- meghaH, vAtazca / bilat bhedane, bilAhaka:vajraH / bAhulakAnna guNaH / zalaM gatau zalAhakaH vAyuH / 45 damUc upazame, damAhakaH ziSyaH // 81 // caNDi bhalli bhyAmAtakaH // 82 // AbhyAmAkaH pratyayo bhavati / caDuGa kope, caNDAtakaMnartakyAdivAsaH / bhalli paribhASaNahiMsAdAneSu bhallAtaka:vRkSaH // 62 // zleSmAtakAmrAtakA milAtaka-piSTAtakAdayaH ha // 83 // eteAtakapratyayAntA nipAtyante / zliSemaMzca parAdiH, zleSmAtakaH- kapheluH / amervRddhIravAtaH, AmrAtakaH- vRkSaH / namaH parasya mlAyatermil ca, amilAtakam - varNapuSpam / 55 piSesto'ntazca piSTAtakaM varNacUrNam / AdigrahaNAt kozAtakyAdayo bhavanti // 83 // zami-manibhyAM khaH // 84 // AbhyAM khaH pratyayo bhavati / zamUc upazame, zaGkhaHkambuH, nidhizva / manic jJAne, maGkhaH mAgadhaH, kRpaNaH, citra- 60 paTazca maGkhA-maGgalam ||84|| vizAkha: skandaH // 85 // 50 terica vA // 85 // zoM takSaNe, ityasmAt khaH pratyaya bhavati, izvAsyAntAdezo vA bhavati / zikhA cUDA, jvAlA ca vizikhAApaNaH / vizikhaH - bANaH / zAkhA-viTapaH / vizAkhA nakSatram / 65 uSeH killuk ca // 88 // pU-muhoH punmurau ca // 86 // puG pavane, muhIc vaicitye, ityetAbhyAM khaH pratyayo bhavati / anayozca yathAsaMkhyaM punamur ityAdezau bhavataH / puGkhaH- bANabudhnabhAgaH, maGgalAcArazca / mUrkha :- ajJaH // 86 // 70 aDit // 87 // azauTi vyAptau ityasmAt Dit khaH pratyayo bhavati / aznuta iti khamAkAzamindriyaM ca nAsya khamasti nakhaH, zobhanAni khAni asmin sukham / duSTAni khAnyasmin duHkham ||87|| Aho! Shrutgyanam 75
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // uSU dAhe, ityasmAt kit khaH pratyayo bhavati, luk cAntyasya bhavati / uSantyasyAmiti ukhA sthAlI, UrdhvakriyA vA // 88 // mahecAsya vA // 86 // 5 mahapUjAyAm, ityasmAt khaH pratyayaH antaluk akArasya ca ukArAdezo vA bhavati / mukhamAnanam, makha:-yajJaH, adhvarya:, Izvarazva ||8|| nyuGkhAdayaH // 60 // nyuGkhAdayaH zabdAH khapratyayAntA nipAtyante / nayateH 10 kha un cAntaH, nyuGkhA: - SaDoGkArAH / AdigrahaNAdanye'pi 112011 ma-dhi-bhyAmUkhekha // 1 // mayi gata, eSi vRddha, ityAbhyAM yathAsaMkhyaM ukha, ikha ityetau pratyayau bhavataH / mayUkhaH - razmiH / edhikhaH varAhaH 15 11 gamyami- ramyaji- gadyadi chAga-Di-khaDi-gu-bhR-vRsvRbhyo gaH ||2|| yoga: pratyayo bhavati / gamlR gatau, gaGgA, devanadI / ama gatau, aGgam zarIrAvayavaH, aGgaH samudraH, vahniH rAjA 20 ca, aGgA-janapadaH / rarAma krIDAyAm, raGgaH - nATyasthAnam / aja kSepaNe ca vegaH-svarA, retazca / gada vyaktAyAM vAci, gadgaH vAg vikalaH | adaM bhakSaNe, adgaH samudraH, agniH, puroDAzazca / choMc chedane, chAga:- bastaH / gaDa secane, gaGgaHmRgajAtiH / khaDaN bhede, khaDgaH mRgavizeSoH asizca / gRt 25 nigaraNe, gargaH RSiH / TuDubhRMgk poSaNe ca bhargaH rudraH, sUryazca / vRgT varaNe, vargaH saMghAtaH / austra zabdopatApayoH, svargaH nAkaH // 62 // pU- mudibhyAM kit // 63 // AbhyAM kidraH pratyayobhavati / pUgzvane pUgaH saMghAtaH, 30 kramukazca / mudi harSe mudraH -dhAnyavizeSaH ||3|| bhRvRbhyAM no'ntazca // 64 // AbhyAMdriH pratyayo bhavati, nakArazcAnto bhavati / bhRg poSaNe ca bhRGgaH-pakSI, bhramaraH varNavizeSaH, lavaGgazva / vRgaT varaNe, vRGgaH, pakSIH, upapatiH // 64 // mo NidvA ||5|| 35 zRGga-zAGgadiyaH // 66 // zRGgAdayaH zabdA gapratyayAntA nipAtyante / zRz hiMsA- 40 yAm, ityasya no'nto hrasvazca / zRGga-viSANam, zikhara ca, tasyaiva no'nto vRddhi, zArGgaH - pakSI / AdigrahaNAt haMg haraNe, hArga:- paritoSaH / mRt prANatyAge, mArga:-panthAH // 66 // drama gatau ityasmAdraH pratyayo bhavati sa ca NidvA / dAGga - zIghram, drAGgaH pAMzuH draGgaH-nagaram draGgA-zulkazAlA // 65 // taDerAgaH // 67 // taDaN AghAte, ityasmAdAgaH pratyayo bhavati / taDAgaM saraH // 67 // pati- tami tR-pu-kR-zUlvAderaGgaH // 68 // ebhyo'GgaH pratyayo bhavati / patlR gatau pataGgaH-pakSI, zalabha:, sUryaH, zAli vizeSazca / tamUc kAGkSAyAm, tamaGgaH- 50 harmyaniryUhaH / tR plavanataraNayoH taraGgaH UrmiH / pRz pAlanapUraNayo:, paraGgaH khagaH vegazca / kRt vikSepe, karaGgaHkarmazIlaH / zRz hiMsAyAm, zaraGgaH pakSivizeSaH / lUgz chedane lavaGgaH sugandhivRkSaH / AdigrahaNAdanyebhyo'pi // 68 // sR-vR- nRbhyo Nit // 66 // ebhyoNidaGgaH pratyayo bhavati / saMgatI, sAraGgaHhariNaH, cAtakaH, zabalavarNazca / vRgT varaNe, vAraGgaH, kANDakhaGgayoH, zalyaM, zakunizva / nRz naye, nAraGgaH-vRkSajAtiH 11ee11 mamaMtmAtau ca // 100 // cAsyAdezo bhavataH / mataGgaH RSiH, hasti ca / mAtaGgaHmanic jJAne ityasmAdaGgaH pratyayo bhavati, matamAtau hastI antyajAtizca // 100 // 45 55 60 viDi vili - kuri mRdi pizi-bhyaH kit // 101 // 65 ebhyaH kiGgaH pratyayo bhavati / viDa Akroze, viDaGga:vRkSajAtiH, gRhAvayavazca / vilatU varaNe, vilat bhedane vA vilaGgaH - auSadham / kurat zabde, kuraGgaH hariNaH, kuraGgIbhojakanyA / mRdaz kSode, mRdaGgaH-murajaH / pizat avayave, pizaGgaH varNaH / / 101 / 70 sphuli - kali- patyAdabhya iGgak // 102 // sphulAdibhya Adantebhyazca iGgak pratyayo bhavati / sphulat saMcaye ca, sphuliGgaH sphuliGgA ca agnikaNaH / kali zabdasaMkhyAnayoH, kaliGga - rAjA, kaliGgA - janapadaH / pala gatI, paliGga RSiH, zilA ca / pAteH piGgaH / bhAte:, 75 bhiGgaH / dvAvapi varNavizeSau / dadAte: diGgaH adhyakSaH / dadhAteH dhiGgaH zreSThI / lAteH liGga strItvAdi hetuzca / Aho! Shrutgyanam
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdimunAprativaraNam meM . 15 AliGgaH-vAdyavizeSaH / zyateH ziGgaH-vanaspatiH, kizo- | makSikA // 111 // razca // 102 // kU-pU-samiNabhyazcaT dIrghazca // 112 // , 40 bhaleridutau cAtaH // 103 // kUpUbhyAM sampUrvAccaiNazcaT pratyayo bhavati / dIrghazva bhaliN AbhaNDane, ityasmAdiGgak pratyayo bhavati / bhavati, To GyarthaH / kuG zabde, kUcaH-hastI, kUcI-pramadA 5 akArasya ca ikAra-ukArI bhavataH / bhiliGga:-karmAropa- citrabhANDam, udazvit, vikArazca / pUgaz pavane, pUcaH, pUcIkaraNam / bhuliGgaH-RSiH, pakSi ca / bhraliGgAH-sAlvA- muniH / iMNak gatau, samIcaH-Rtvika, samIcaM-mithunayogaH / vayavAH / / 103 // samIcI-pRthvI, udIcI ca, dIrghavacanAdaguNo na bhavati 45 adeNit // 10 // / / 112 // adaMka bhakSaNe, ityasmAt diGgakapratyayo bhavati / sa | / 113 // 10 caNit bhavati / AdiGgaH-vAdyajAtiH // 104 // ___ kUrca ityAdayaH zabdAzcaTpratyayAntA nipAtyante / kavateH ucciliGgAdayaH // 10 // kirate: karotervA UrAdezazcAntasya / kUrca-zmazru, AsanaM, tantuvAyopakaraNaM, yati, pavitrakaM ca / kUrcamiva kUrcaka: kUci-50 uJciliGgAdayaH zabdA iGgakapratyayAntA nipAtyante / utpUrvAccalerasyetvaM ca ucciliGgaH-dADimI / Adi | keti ca bhavati / caratezvorayatervA cUrAdezazca, cUrcaH-bala vAn / AdizabdAdanye'pi // 113 // grahaNAdanye'pi // 10 // __ mAGastuleruGgak ca // 106 // kalyavi-madi-maNi-ku-kaNi-kuTi-kabhyo'caH mAGapUrvAt tulaNa unmAne, ityasmAt uGgaka iGgak ca // 114 // pratyayau bhavataH / mAtuluGgaH-bIjapUraH, mAtuliGgaH sa eva | ___ ebhyo'ca: pratyayo bhavati / kali zabdasaMkhyAnayoH, 55 / / 106 // kalacaH-gaNakaH / ava rakSaNAdI, avaca:-uccastaraH / makami-tami-zamibhyo Dit // 107 // deca harSe, madacaH-mattaH / maNa zabde, mnncH-shkuniH| kuG zabde, kavacaM-varma / kaNa zabde, knnc:-knnyH| kuTat kauTilyeH, 20 ebhyo DiduGgaH pratyayo bhavati / kamUG kAntI, kuGgA kuTacaH-vRkSajAtiH, kRt vikSepe, karacaH-dhAnyAvapanam janapadaH / tamUca kAGkSAyAm, tuGgaH-mahAvA / zamUc // 114 // 60 upazame, zuGgaH-muni:, zuGgA-vinatA / zuGgA:-kandalyaH krkcaadyH||115|| // 107 // sarte surca // 10 // krakaca ityAdayaH zabdA acapratyayAntA nipAtyante / 25 saMgatau ityasmAduGgaH pratyayo bhavati sur cAsyAdezo / | krameH kazca, krakaca:-karapastra: / AdizabdAdanye'pi // 11 // bhavati / suGgA-gUDhamArgaH // 108 // pizerAcaka // 116 // sthA-ti-jAnibhyo ghaH // 10 // pizat avayave, ityasmAdAcA pratyayo bhavati / pi-65 zAca:-vyantarajAti: // 116 // ebhyo ghaH pratyayo bhavati / SThAM gatinivRttI, sthAghaHgAdhaH / R prApaNe ca. ardha:-malyama, mAnapramANa: mRtrapimyAmicaH // 117 // 30 pAdodakAdi ca / janaici prAdurbhAve, jaGghA-zarIrAvayavaH AbhyAmica: pratyayo bhavati / mRt prANatyAge, mric||10|| mUSaNam / trapauSi lajjAyAm, trapicA-kuthA // 117 // maghA-ghavAgha-dIrghAdayaH // 110 // mriyaterIcaN // 11 // ete ghapratyayAntA nipAtyante / madhena ghalopazca / mRt prANatyAge, ityasmAdIcaN pratyayo bhavati / maghA-nakSatram / hanterhasya ghazca, ghaDyaH-ghasmaraH, ghaDyA-| mArIca:-rAvaNamAtula: / / 118 // 35 kAGkSA / amerluk ca, aghaM-pApam / dRNAteIr ca, dIrgha | laSerucaH kazca // 11 // AyAtaH, uccazca / AdizabdAdanye'pi // 110 // laSI kAntau / ityasmAducaH pratyayo bhavati / antyasya sarteraghaH // 11 // | ca ko bhavati / lakucaH-vRkSajAtiH // 11 // saMgatI, ityasmAdadhaH pratyayo bhavati / saraghA-madhu-| guDerUcaT // 120 // Aho! Shrutgyanam 70 75
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 siveDit // 121 // Sivac Utau ityasmAt DidUcaT pratyayo Git 5 bhavati / sUcaH pizunaH stibhizva | sUcI-saMdhAnakaraNI / / 121 / / svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // guDat rakSAyAm, ityasmAdUcaT pratyayo bhavati / guDUcI- pun ityAdezo bhavati / puJjaH rAzi: / / 128 / / chinnaruhA / kuTAditvAt Gitvam // 120 // ci-merDocacau // 122 // cimibhyAM pratyekaM Doca Daca iti pratyayau bhavataH / va / canabhedAnna yathAsaMkhyam / cigT cayane, cocaH vRkSavizeSaH, 10 caJcA- tRNamayaH puruSaH / DumiMgaT prakSepaNe, mocA- kadalI, maJcaH-paryaGkaH / / 122 / / kuTi kuli-kalyudibhya iJcak // 123 // ebhya iva pratyayo bhavati / kuTe, kuTiJcaH kSudrakarkaTaH / kule, kulizcaH - rAziH / kaleH kaliJcaH - upa15 zAkhAvayavaH / uda AghAte sautraH, udizca: koNaH yena tUyaM vAdyate parapuSTazca // 123 // 25 ebhyazchak-pratyayo bhavati / tudIMt vyathane, tucchaH-sto20 kaH / madac harSe, maccha:- matsyaH, pramattapuruSazca macchA strI / padic gato, pacchaH- zilA / adaMk bhakSaNe, acchaH-nirmalaH / guG zabde, gucchaH- stabakaH / gamlR gatau, gacchaH kSudravRkSaH / kaci bandhane, kacchaH- kUrmapAdaH kukSiH nadyavakuTArazca / kacchAjanapada: / bAhulakAt katvAbhAvaH // 124 // 30 35 tudi- madi-padyadi-gu-gami kaci-bhyacchak // 124 // pIpUGo hrasvazca / / 125 / / AbhyAM chak pratyayo bhavati, hrasvazva bhavati / pIGaca pAne, piccham - zakunipattram picchaH guNavizeSaH / yadvAn picchila ucyate / pUG pavane, pucchaM vAladhiH / / 125 / / guluJcha - pilipiJchedhicchAdayaH // 126 // ete chapratyayAntA nipAtyante | guDelaM um cAntaH, gulucchaH stabakaH / pIleripi nonto hrasvazva, pilipiJcha:rakSo vizeSaH / eSeriT ca, edhiccha:-nagaH / AdigrahaNAt piJchAdayo'pi bhavanti / / 126 / / viyo 'jak // 127 // vIk prajavakAntyasanakhAdaneSu ca ityasmAt jak pratyayo bhavati / bIjam utpatti hetuH / / 127 / / puvaH pun c / / 128 // pUGa pavane, ityasmAt jak pratvayo bhavati / asya ca / kuvaH kubkunau ca // 126 // 40 kuG zabde, ityasmAt jak pratyayo bhavati / asya ca kub kun ityAdezau bhavataH / kubja:-vakrAnatAGga, guccha / kuJjaH- hanuH, parvataikadezazca / nikuJjaH gahanam // 126 // kuTerajaH // 130 // kuTat kauTilye, ityasmAdajaH pratyayo bhavati / kuTaja:- 45 vRkSavizeSaH / kuTAditvAt Gitvam, kuTajI // 130 // bhiSebhiSabhiSNau ca vA // 131 // bhiSerajaH pratyayo bhavati, bhiSabhiSNa ityAdezau cAsya vA bhavataH / bhiSiH sautraH, bhiSajaH / AdezabalAnna guNaH / bhiSNaja: - vaidyaH, bhejaSam - auSadham / / 131 / / 50 murmur ca // 132 // murve bandhane ityasmAdajaH pratyayo bhavati / asya ca mur ityAdezo bhavati / murajaH mRdaGgaH / / 132 / / balavantazca vA // 133 // bala prANanadhAnyAvarodhayoH ityasmAt ajaH pratyayo 55 bhavati, vakArazcAnto vA bhavati / balvajaH muJjavizeSaH / balajA sabuso, dhAnyapuJjaH // 133 // uTajAdayaH // 134 // uTajAdayaH zabdA ajapratyayAntA nipAtyante, vaTevaMsyotvaM ca / uTajaM- munikuTIraH / AdizabdAt bhUrja bharujAdayo 60 bhavanti / / 134 || kulerijak // 135 // kula bandhu saMstyAnayo:, ityasmAt ijak pratyayo bhavati / kulijaM - mAnam // 135 // kRgo'JjaH / / 136 / / karoteraJjaH pratyayo bhavati / // 136 // merbhaH // 137 // mU adane ityasmAt jhaH pratyayo bhavati / jhaJjA-suzIkaro meghavAtaH / / 137 / / luSeSTaH // 138 // luSa steya, ityasmATTaH pratyayo bhavati / loTo-mRt piNDa: / / 138 / / kara a:- vRkSajAtiH Aho! Shrutgyanam 65 70 nami-tani-jani vani-sano luk ca // 136 // emyaSTaH pratyayo bhavati, luk cAntasya bhavati / NamaM 75
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // ghaTA-ghATA-ghaNTAdayaH // 141 // ete pratyayAntA nipAtyante / hanterghaghAghanazca, ghaTAvRndam | ghATA-svAGgam / ghaNTA-vAdyavizeSaH / AdigrahaNAt chaTAdayo bhavanti / / 141 / / forfar aafa - zaki-kaGki-kRpi capi camikamyedhi-of-ki kakkhi-t-kR-sR-bhRvRbhyo 'TaH 15 // 142 / / prahvatve, naTaH bharataputraH / tanUyI vistAre, taTaM kUlam / japrAdurbhAve, jaTA prathita kezasaMghAtaH / vana SaNa saMbhaktau, vaTa:- nyagrodhaH / saTA agrathitaH kezasaMghAtaH // 136 / / jani-paNi- kijubhyo dIrghazva // 140 // ebhyaSTaH pratyayo bhavati, dIrghaSAM guNApavAdo bhavati / jarnaci prAdurbhAva, paNi vyavahArastutyoH, jANTa:, pANTa:- vRkSavizeSavato / kijU sautrI, kITa:kSudrajantuH / jUTa:- mauli: / / 140 / / 30 ebhyosTaH pratyayo bhavati / divac krIDAdI, devaTa:devakulavizeSaH, zilpI ca / ava rakSaNAdI, avaTa:-prapAtaH, kUpazca / zruM zravaNe, zravaTa :- chattram / kuMku zabde, kavaTa:ucchiSTam / karva gatau karbaTa kSudrapattanam / zaklRT zaktI, 20 zaTakam - anaH / kakuG gatau kaGkaTaH sannAhaH / kaGkaTasImA / kRpaur3a sAmarthya, karparTa - vAsaH / capa sAntvane, capaTa:- rasaH / camU adane camaTa:- ghasmaraH / kamUG kAntau, kamaTaH- vAmanaH / edhi vRddhau, eghaTaH valmIkaH / kaki markIsautrI / karkaTa :- kapilaH, kulIra, karkaTI-trapusI / markaTa:125 kapiH, kSudrajantuzca / kakkha hasane, kakkhaTaH karkazaH / tU plavanataraNayoH, taraTa:-pInaH / DukRAMg karaNe, karaTa:- kAkaH, karikapolaca / sR gatau, saraTaH kRkalAsaH / TuDubhRguk poSaNeca, bharaTa:-plavavizeSaH, bhRtyaH, kulAlazca / vRgT varaNe, varaTa:- kSudradhAnyam, prahArazca / / 142 / / kuli-vilibhyAM kit // 143 // AbhyAM kiTaH pratyayo bhavati / kula bandhusaMstyAnayoH, kulaTA-bandhakI / vilat varaNe, vilaTA nadI / / 143 || kapaTa kIkaTAdayaH // 144 // kapaTAdayaH zabdA aTapratyayAntA nipAtyante / kamperna35 lopazca kapaTa- mAyA / kakerata Icca, kIkaTaH kRpaNaH / AdigrahaNAt laghaTaparpaTAdayo bhavanti / / 144 / / ani zR-pa-vR- lalibhya ATaH // 145 // ebhya ATaH pratyayo bhavati / anak prANane, anATa:zizuH / zRz hiMsAyAm, zarATa:- zakuntaH / pazu pAlanapUra 13 NayoH, parATa- AyuktakaH / vRz saMbhaktau varATaH sevakaH / 40 laliN IpsAyAm, lalATam alikam // 145 // sR-sRpeH kit // 146 // AbhyAM kidATaH pratyayo bhavati / sR gatau srATa:- puraH, saraH / suplR gatau, sRpATa:- alpaH kumudAdipattraM ca / sRpATI-upAnat, kupyam, alpapustakazca / / 146 / / kiro lazca vA // 147 // 45 kirate: kidATaH pratyayo bhavati, lazcAnto vA bhavati / kilATo bhakSyavizeSaH, kirATo vaNik, mlecchaca // 147 // kapATa - virATa-zRGgATa- prapunnATAdayaH // 148 // ete ATapratyayAntA nipAtyante / kampernalopazca, kapATa:- 50 arariH / ' japAdInAM po va:' [ 2-3-105] iti vatve-kavATaH / vRGa itvaM ca virATa:- rAjA / zrayateH zRGg ca zRGgATajalajavizeSaH, vipaNimArgazca / prapUrvAt puNernazca prapunATa:eDagaja: / AdizabdAt khalvATAdayo bhavanti // 148 // cireriTo bh ca // 146 // cire: sautrAdi: pratyayo bhavati, bhakArazcAntAdezo bhavati / cibhiTI-vAlukI // 146 // 55 TiNTazvar ca vA // 150 // cireTidiNTaH pratyayo bhavati, cara iti cAsyAdezo vA bhavati / cariNTI ciriNTI ca prathamavayAH strI / / 150 / / 60 tR-ka - kRpi kampi- kRSibhyaH koTaH // 151 // ebhyaH kidITa: pratyayo bhavati / tR plavanataraNayo:, tirITaM kUlavRkSaH, mukuTa, veSTanaM ca / kRt vikSepe, kirITamukuTaM hiraNyaM ca / kRpaur3a sAmarthya, kRpITaM hiraNyaM, jala ca / kapuG calane, kampITa-kampaH, kampraM ca / kRSIt vi- 65 lekhane, kRSITaM jalam / / 151 / / khanerarITaH // 152 // khaju gativaikalye, ityasmAdarITa: pratyayo bhavati / khaJjarITaH khaJjanaH // 152 / / ga-ja-da-va-bhRbhya uTa uDazca // 153 // ebhya uTa uDazca pratyayau bhavataH / bhinnavibhaktinirdeza uTasyottaratrAnuvRttyarthaM / aprakRtasyApi uDasya vidhAnamiha lAghavArtham / gRz zabde, garuTa:- garuDazca-garutmAn / jaSc jarasi, jaruTaH jaruDazca vanaspatiH / dRz vidAraNe, daruTa: darussa - biDAlaH / vagz varaNe, varuTa: varuDazca- meSa: 75 bhRS bharjane ca bharuTa : bharuDazca- meSa eva / / 153 // maGkarmakamukau ca // 154 // Aho! Shrutgyanam 70 L
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // __ makuG maNDane, ityasmAt uTa: pratyayo bhavati, maka muka pI-vizi-kuNi-pRSibhyaH kit // 163 // ityAdezo cAsya bhavataH / makUTaH mukUTazca-kirITa: // 154 // ebhyaH kita ThaH pratyayo bhavati / pIGa ca pAne, pITham- 40 kuruTa-muruTa-puruTAdayaH // 15 // Asanam / vizaMt pravezane, viSThA-pUrISam / kuNata zabdopaeta uTapratyayAntA nipAtyante / nate: kazca, narkaTa:- karaNayoH, kuNTa:-atIkSNaH / pRS secane, pRSTha:-akuzaH, 5 bandI / kukeH ko'ntazca, kukkUTaH-kRkavAkaH / utpUrvAt zarIraikadezazca // 163 / / kRgaH kur ca utkuSTaH-kacavara, pujaH / muripuryorguNA- kuServA // 164 // bhAvazca, muruTa:-yat veNvAdimUlamajUkartuM na zakyate / kRSaza niSkarSe, ityasmAt ThaH pratyayo bhavati, sa ca vA 40 puruTa:-jalajantu: / AdizabdAt sthapuTAdayo bhavanti / kita bhavati / kRSTha-vyAdhiH, gandhadravyaM ca, koSThaH-kuzUla:, // 15 // udaraM ca / / 164 / / 10 duro draH kUTazca dur ca // 156 // zamelukaca vA // 16 // dUr pUrvAt dRNAteH kidUTa uTazca pratyayau bhvto| zamUca upazame, ityasmAt : pratyayo bhavati, luka dur cAsyAdezo bhavati / durdarUTa:-durmukhaH, duI ruTa:-a- cAntasya vA bhavati / zaThaH-dhUrtaH, zaNThaH sa eva, napuMsaka 50 dezakAlavAdI // 156 / / ca // 165 / / bandheH // 157 // paSThaghiThAdayaH // 166 // 15 __bandhaMz bandhane, ityasmAt kit uTa: pratyayo bhavati / paSThAdayaH zabdA: STapratyayAntA nipAtyante / puSeH kit vadhUTI-prathamavayAH strI // 157 / / Tha: paSAdezazca paSTha:-prasthaH, parvatazca / edhateriTa ca, edhiThaMcapereTaH // 158 // vanam, edhiThaH-girisarigrahaH / aadishbdaadnye'pi||166|| 55 capa sAMtvane, ityasmAdeTa: pratyayo bhavati / capeTaH ca- ma-ja-za-kamyami-rami-rapibhyo'ThaH // 167 // peTA vA-hastatalAhatiH / / 158 // ebhyo'Tha: pratyayo bhavati / mRt prANatyAge, maraTha:20 pro Nit // 15 // dadhyati, dravIbhUtam, kRmijAtiH, kaNTha, prANazca / jaSac gat nigaraNe, ityasmAt NideTa: pratyayo bhavati / / jarasi, jaraThaH-kaThoraH / zaz hiMsAyAm, zaraTa-AyudhaM, pApaM, gAreTa:-RSiH // 15 // krIDanazIlazca / kamUG kAntau kamaTha:-bhikSAbhAjanam, 60 kR-zaka- shaakherottH||160|| kUrmAsthi, kacchapaH, mayUraH, vAmanazca / ama gatau, amaTha: prakarSagatiH / rami krIDAyAma, ramaThaH-dezaH, kRmijAtiH, ebhya oTa: pratyayo bhavati / Draga karaNe, karoTa: krIDanazIla:, mlecchaH, devazca, vilAtAnAm / rape vyakta 25 bhRtyaH ziraH, kapAlaM ca, karoTaM-bhAjanavizeSaH / zaklaT | kla da vacane, rapaThaH-vidvAn, maNDUkazca / / 167 // zakto, zakoTa:-bAhaH / zAkha zlAkha vyAptI, zAkhoTa:vRkSavizeSaH // 16 // paJcamAt DaH // 168 / / paJcamAntAt dhAtorDaH pratyayo bhavati / SaNa bhaktI, kapoTa-vakoTAkSoTa-karkoTAdayaH // 161 // ete oTapratyayAntA nipAtyante / kabaGa varNe, pazca, SaNDa:-vanaM, vRSabhazca / bAhulakAt stvaabhaavH| bhaNa zabde, bhaNDa:-prahasanakaraH, bandI c| caNa zabde, caNDa:-karaH / 30 kapoTa:-varNaH, kitavazca / vace: kazca, vakoTa:-bakaH / paNi vyavahArastutyoH, pnndd:-shnntthH| gaNaNa saMkhyAne, gaNDa:aznAte: sazca parAdiH, akssott:-phlvRkssH| kRgaH ko- pauruSayuktaH puruSaH / maNa zabde, maNDa:-razmiH , agram, anna-70 'ntazca, karkoTa:-nAgaH / AdizabdAdanye'pi bhavanti vikArazca / vana bhaktau, vaNDa:-alpa, zephaH, nishcrmaan||16|| ziznazca / zamU damUca upazame, zaNDa:-utsRSTaH, pazaH, Rvani-kaNi-kAzyuSibhvaSThaH // 162 // Sizca / daNDa:-vanaspatipratAnaH, rAjazAsanaM, nAlaM, praharaNaM 35 ebhyaSThapratyayo bhavati / vana bhaktI, vaNThaH-aniviSTaH / c| rami krIDAyAm, raNDa:-puruSaH, raNDA-strI, raNDam-anta:kaNa zabde, knntthH-kndhraa| kAzaGa dIptau, kASThaM-dAru, ! karaNam / trayamapi svasambandhizUnyameva mucyte| tamestanervA, 75 dika, avasthA ca / uSU dAhe, oSTha:-dantacchadaH | taNDa: RSiH / vitaNDA-tRtIyakathA / game:, gaNDa:-kapola: / // 162 // | bhAmi krodhe, bhANDam-upaskaraH // 168 // Aho! Shrutgyanam 65
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // kaNyaNi khanibhyo NidvA // 166 // ebhyo GaH pratyayo bhavati, sa ca NidvA bhavati / kaNa aNa zabde, kANDaH zaraH, phalasaMghAtaH, parva ca / kaNDaM bhUSaNaM, parva ca / ANDa:-muSkaH, aNDa: sa eva, yonivizeSazca / 5 khanUg avadAraNe, khANDaH - kAlAzrayo, guDaH / khaNDaH-ikSuvikAro'nyaH / khaNDaM - zakalam // 166 // ku-gu-hu-nI- kuNi tuNi-puNi-muNi- zunyAdibhyaH kit // 170 // ebhyaH kit DaH pratyayo bhavati / kuG zabde, kuDa : ghaTaH, 10 halaM ca / guzabde, guDa:- gola:, ikSuvikArazca, guDAsannAhaH / huk dAnAdanayo:, huDa :- mUrkha mepazca / NIM prApaNe, nIDaM - kulAyaH / kuNat zabdopakaraNayo:, kuNDaMbhAjanam, jalAdhAravizeSazca / kuNDa: bhartari jIvati jAreNa jAtaH apaTvindriyazca / tuNat kauTilye, tuNDam 15 mukham / puNat zubhe, puNDaH bhinnavarNaH / muNat pratijJAne, muNDaH parivApitakezaH / zunat gatau zuNDA-surA, hastihastazca / AdigrahaNAdanyebhyo'pi bhavati / / 170 / / | 35 R sR-tR-vyA-lihyavicami vami-yami-curikuraDaH // 171 // 20 ebhyo aDa: pratyayo bhavati / Rk gatau, araDaH - taruH / sR gatau, saraDa: bhujaparisarpaH taruzca / tU plavanataraNayoH, taraDa:-vRkSa jAtiH / vyaMg savaraNe, vyADa:- duHzIla:, hiMsraH pazu, bhujagazca / lihIM AsvAdane, lehaDa:-zvA, cauryagrAsI ca / ava rakSaNAdau, avaDa:- kSetravizeSaH / camU 25 adane, camaDa :- pazujAti: / TuvamU udviraNe, vamaDa:-lUtAjAtiH / yamU uparame, yamaDa: vanaspatiH, yugalaM ca / curaN steye, coraDa:coraH / kuNi vismApane, kuhDaH unmattakaH / / 171 / / viDa-kahoDa- kuraDa-keraDa-kroDAdayaH / / 172 / / ete'pratyayAntA nipAtyante / vipUrvAt hanterano lukca, 30 vi :- zakuni: mUDhacittazca / kaSerhaH pratyayo'kArasya ca aukAra, kahoDa : - RSiH / kurerguNAbhAvazca. kuraDa :- mArjAraH / kirate: ker ca keraDa :- trairAjye rAjA / kRgaH kit pratyayAkArasya ca aukAraH / kroDa:- kiriH, aGkazca / AdigrahaNAt lahoDAdayo bhavanti / / 172 / / ja-ka-ta-za-sa-bha-vRbhyo'NDaH // 173 // emyosur: pratyayo bhavati / jaSc jarasi, jaraNDa:atIta vayaskaH / kRt vikSepe, karaNDaH samudgaH, samudraH kRmijAtizca / tR plavanataraNayo:, taraNDa:-plavaH, vAyuzca / zRza hiMsAyAm, zaraNDa: hisraH, AyudhaM ca / sR gatau, saraNDa: 15 kRmijAtiH, iSIkA, vAyuH, bhUtasaMghAtaH, tRNasamavAyazca / 40 TuDubhR Mgk poSaNe ca bharaNDa: bhaNDajAtiH, pakSI ca / vRgT varaNe, varaNDaH- kuDayam, tRNakASThAdibhArazca / / 173 / / pUgo gAdiH // 174 // | pUz pavane, ityasmAt gakArAdiH aNDaH pratyayo bhavati / pogaNDa:- vikalAGgaH, yuvA ca // 174 // vanesta ca // 175 // vana bhaktI, ityasmAd aNDaH pratyayo bhavati, takArazcAntAdezo bhavati / vataNDaH-RSiH / / 175 / / picaNDairaNDa-kharaNDAdayaH // 176 // yasus pratyayAntA nipAtyante / piceraguNatvaM ca pi- 50 caNDa:- laghulaguDaH / IreguNazca, eraNDaH paJcAgulaH / khAhabhakSaNe, antyasvarAderarAdezazca, kharaNDaH-sarvartukam / AdigrahaNAt bhavanti kUSmANDazayaNDazayANDAdayopi / / 176 / / lageruDaH // 177 // 55 lage saGge ityasmAt uDaH pratyayo bhavati / laguDa :yaSTiH / gR-ja-du-vR-bhRbhyastu uDo vihita eva / / 177 / / kuNDa / / 178 // kuzac zleSe ityasmAt uNDak pratyayo bhavati / kuzuNDaH - vapuSmAn // 178 // zamiSaNibhyAM DhaH // 176 // 60 AbhyAM DhaH pratyayo bhavati / zamuc upazame, zaNDhaH napuMsakam / Sana bhakto, SaNDhaH sa eva / bAhulakAt satvAbhAvaH / / 176 / / 45 kuH kit // 180 // kuNat zabdopakaraNayoH ityasmAt kit DhaH pratyayo bhavati / kuNTha:- dhUrta: / bAhulakAnna dIrghaH / / 180 / / naJaH saheH SA ca // 181 // iNuvi-zA veNi-pu-kR-va-t-ja-ha-sRpi-paNibhyo NaH / / 182 // 65 naJapUrvAt Sahi marSaNe, ityasmAt DhaH pratyayo bhavati, pA cAsyAdezo bhavati / aSADhA nakSatram / / 181 // 70 ebhyo NaH pratyayo bhavati / iMNaka gatI, eNa:- kuraGgaH / urve hiMsAyAm, urNA- meSAdiloma, bhruvorantarAvartazca / zoMc takSaNe, zANa: parimANam, zastratejanaM ca / veNug gatijJAna- 75 cintAnizAmanavAditragrahaNeSu veNNA kRSNaveNNA ca nAma nadI / pRz pAlanapUraNayoH, parNa-pattraM, zirazca / kRt vi Aho! Shrutgyanam
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIZIE ghR-vI svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // kSepe, karNa:-zravaNaM, kaunteyazca / vRz varaNe, varNaH-zu- pratipAdanam / zrRMT zravaNe, zravaNa:-karNa:, bhikSuzca / ruk 40 klAdiH, brAhmaNAdiH, akArAdiH, yaza:, stutiH, prkaarshc| zabde, ruDa reSaNe vA, ravaNaH karabhaH, agni:, drumaH, vAyu:, ta plavanataraNayoH, trnnH-vtsH| jaSaca jarasi, jarNaH- | bhRGgaH, zakuni:, sUryaH, ghaNTA c| ruhaM janmani, rohaNa:candramAH, vRkSaH, karkaH, kSayadharmA, zakunizca / dRt Adare, | giriH| lakSIN darzanAGkanayoH, lakSaNaM-vyAkaraNam, darNa:-parNam / sRpla gatau, srnn:-sriispjaatiH| paNi zubhAzubhasUcakaM maSItilakAdi anaM ca / cakSika vyaktAvyavahArastutyoH, paNNam-vyavahAraH / / 182 / / yAM vAci, vicakSaNa:-vidvAn / cukkaNa vyathane, cukkaNa:- 45 vyaSi-taSi-kRtibhyaH kit||183|| vyAyAmazIla: / bukka bhASaNe, bukkaNaH zvA, vAvadUkazca / ebhyaH kit NaH pratyayo bhvti| ghasecane, ghRNA-kRpA / tagu gatau, taGgaNA:-janapada: / agu gatau, aGgaNam-ajivIMka prajanAdiSu, vINA-vallakI / haga spardhAzabdayoH, | rm| makuG maNDane, maGkaNa:-RSi: / kakuG gatau, kaGkaNa:huNaH-mlecchajAti: / zuSac zoSaNe, shussnn:-nidaaghH| uSU pratisaraH / cara bhakSaNe ca, caraNa: pAda: / Irika gatidAhe, uSNaH-sparza vizeSaH / jitaSaca pipAsAyAma, tRSNA kampanayoH, sampUrva:, samIraNa:-bAta: // 187 / / pipAsA / kRSIt vilakhane, kRSNaH-varNaH, viSNu:, mRgazca / ka-ga-pa-kRpi-vRSibhyaH kit // 18 // Rk gatau, RNaM vRddhidhanam, jalaM, durgabhUmizca / / 183 / / / ebhya: kid aNa: pratyayo bhavati / kRt vikSape, kiraNa:drorvA // 184 // razmiH / gat nigaraNe, giraNa:-megha:, AcAryaH, grAmazca / 15 , gato, ityasmAt NaH pratyayo bhavati, sa ca kitA paz pAlanapUraNayo:,puraNa:-samagrayitA, samUdra : parvatavizeSa bhavati / druNA- jyA, droNaH-caturADhakaM, pANDavAcAryazca / zca / kRpauG sAmarthya, kRpaNa:-kInAza: / vRSU secane, vRSaNa:- 55 droNI-nauH, gaurAditvAt DIH // 184 // muSkaH / / 188 // sthA-kSu-toruca // 18 // dhRSi-vahericopAntyasya // 18 // ebhyo Na: pratyayo bhavati, UkArazcAntAdezo bhavati / AbhyAM kid aNa: pratyayo bhavati, iccopAntyasya bhavati / 20 pThAM gatinivRttau, sthUNA-tantudhAriNI, gahadhAriNI. zarIra- jidhRSAT prAgalbhye, dhiSaNa: bRhaspati:, dhiSaNA-buddhiH / dhAriNI, lohapratimA, vyAdhivizeSazca / dakSaka zabde,kSaNam- vahIM prApaNe, vihaNa:-RSiH, pAThazca // 186 // aparAdhaH / tuMka vRttyAdiSu, tUNa:-iSudhiH / / 185 / / cikkaNa-kukkaNa-kRkaNa-kUNa-travaNolvaNoraNabhrUNa-tRNa-guNa-kAvarNa-tIkSNa-zla bhIkSaNAdayaH lavaNa-vakSaNAdayaH // 10 // // 186 // ete kida aNapratyayAntA nipAtyante / cinote zcikka ca, 25 ete NapratyayAntA nipAtyante / bhUgo bhra ca, bhraNa:- cikkaNa:-picchila: / kukikRgoH ko'ntazca, kukkaNa:-za nihInaH, arbhakaH, straiNagarbhazca / tarateI svazca, taNa- kuniH / kRkaNa:-RSi: / kuke: svarAnno'ntazca, kuNA:- 65 zaSpAdi / gAyatergameguNAtervA gubhAvaThaca, guNaH-upakAraH, janapada: / trapervazca, zravaNaH-deza: / balevasya ut, vo'ntazca, Azrita:, apradhAnaM, jyA ca / kRgo vaddhiH ko'ntazca, ulvaNa:-sphAra: / arterura ca, uraNa:-meSa:, liiyte:-kliidyte:kaarnn:-shilpii| tijedIrghaH sazca parAdiH, tIkSNaM-nizi- svadyate-lavAdezazca / lavaNaM, guNa:-dravyaM ca / vazce: sa: 30 tam / zliSeH so'ntozceta: zlakSaNam-akarkazaM, sakSma ca / parAdirnalopAbhAvazca, vaGkSaNa:-UrUmUlasaMdhi: / Adi abhipUrvAt iSe: kina sonta:, abhIkSNam-ajasram / Adi- zabdAt jyotiriGgaNaturaNabhuraNAdayo bhavanti / / 160 // 70 grahaNAdanye'pi // 186 / / kRpi viSi-vRSi-vRSi-mRSi-yuSi-hi-graherANak _ta-ka-za-pa-bha-va-zru-hi-ha-lakSi-vicakSi-cukki- // 161 // bukti -taGgayaGgi-mati - kaGki-cari-samIreraNaH / ebhya ANaka pratyayo bhavati / kRpauGa sAmarthya, kRpaann:5||187|| khnggH| viSU secane, viSANaM-zaGgam, karidantazca / vRSU ebhyo'Na: pratyayo bhavati / ta plavanataraNayoH taraNama / secane. vaSANaH / jighaSATa prAgalbhye dhaSANa:-devaH / ma kRt vikSepe, karaNam / zaza hiMsAyAm, zaraNaM-gRham / / sahane ca, mRSANa: / yuSi sevane sautra:, yuSANa: / druhIca puz pAlanapUraNayo:, prnnm| Tradrabha gaka poSaNe ca, bhrnnm| jighAMsAyAm, hANa:- mukhara: / grahIza upAdAne, gRhANaH / vRgaT varaNa, varaNa:-vakSa:, setubandhazca / varaNa-kanyA- vaSANAdayaH svaprakRtyarthavAcina: sarve'pi kartari kArake Aho! Shrutgyanam 60
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // - - jJayAH // 11 // ebhyaH taH pratyayo bhavati / damUca upazame, danta:-dazana:, paSo Nit // 12 // hastidaMSTrA ca / ama gato, anta:-avasAnam, dharma:, samIpaM c| 40 paSI bAdhanasparzanayoH ityasmAd ANaka pratyayo bhavati, | | tamUca kAGkSAyAm, tnt:-khinnH| mAMka mAne, mAtamsa ca Nid bhavati / pASANa:-prastara: // 16 // anta:praviSTam / vAMka gatigandhanayoH, vAta:-vAyu: / pUgaz 5 kalyANa-paryANAdayaH // 13 // pavane, pota:-nauH, agniH, bAlazca / dhUgz kampane, dhotaH___kalyANAdayaH zabdA ANakpratyayAntA nipAtyante / dhUmaH, zaThaH, vAtazca / gat nigaraNe, gartaH-zvabhram / jaSca kaleo'ntazca, kalyANaM-zvovasIyasam / paripUrvAt iNo jarasi, jataH-prajananaM, rAjA ca / hase hasane, hastaH-karaH, 45 luk ca / paryANam-azvAdInAM pRSTacchada: / AdizabdAd nakSatraM ca / vasUc stambhe, vastaH-chAgaH / asUca kSepaNe, drekkANa-bokkANa-kekkANAdayo bhavanti // 16 // asta:-giriH / tasUca upakSaye, vitastA-nadI / masaMca pari10 dru-ha-vRhi-dakSibhya iNaH // 194 // | NAme, masta:- mUrdhA / iNak gatau, etaH-hariNaH, varNaH, vAyuH, ebhya: iNa: pratyayo bhavati / dUM gatau, draviNaM-dravyam / | pathikazca // 20 // hag haraNe, hrinnH-mRgH| vRha vRddhau, bhinn:-myuurH| zo-rI-bhU-dU-mU-ghR-pA-dhAga-cityartyaJji-pusi- 50 dakSi zaMdhya ca, dakSiNa:-kuzala:, anukUlazca / dakSiNA, musi-si-visi-rami-vi-vibhyaH kit // 201 // dig, brahmadeyaM ca // 164 // . ebhyaH kit taH pratyayo bhavati / zIG svapne, zItaM15 R-druheH kit // 16 // sparzavizeSaH / rIz gatireSaNayoH, rItaM-suvarNam / bhU sattAAbhyAM kid iNa: pratyayo bhavati / Rz gatI, iriNam- yAm, bhUtaH-grahaH, bhuutN-pRthivyaadi| dUc paritApe, dUtaHUSaram, kuJja:, vanadurga ca / druhauca jighAMsAyAm, druhiNa:- vacoharaH / mUGa bandhane, mUta:-dadhyarthaM kSIre takrasekaH, vastrA-55 brahmA, kSudrajantuzca / / 165 // veSTanabandhanam, AcamanI,AlAna,pAza:, bandhanamAtra,dhAnyA-ka-va-dha-dAribhya uNaH // 166 // dipuTazca / cUMsecane, ghRtN-srpiH| pAM pAne, pItaM-varNavi20 ebhya uNa: pratyayo bhavati / Rka gatI, aruNa:-sUrya- zeSaH / DudhAMgkdhAraNa ca, 'dhAgaH' [4-4-15] iti hiH, sArathi:, uSA, varNazca / kRt vikSepe, karuNA-dayA, karuNa:- hitam- upana " hitam- upkaari|cit saMjJAne, cittN-mnH| Rka gatI, RtaMkaruNAviSayaH, karuNaM-dainyam / vaza bharaNe, vrunn:-prcetaaH| stym| aIp vyaktimrakSaNAdiSu akta:-mrakSitaH, vyaktI- 60 dhUMga dhAraNe, dharuNa:-dhartA, Ayukto, lokazca / daz vi. kRtaH, pArAmataH, pratazca / pusac vibhAga, kRtaH, parimitaH, pretazca / pusaca vibhAge, pustaH-lekhyapatradAraNe, Nau, dAruNa-ugraH // 166 / / saMcayaH, lepyAdikarma ca / musac khaNDane, mustA-gandhadravyam / 25 kSaH kit // 197 // vusaca utsarge, vusta:-prahasanam / visac preraNe, vistaM suvarNamAnam / rami krIDAyAm, surataM-maithunam / dhurve hiMsAkSa kSaye, ityasmAt kid uNa: pratyayo bhavati / kSuNa: yAm, dhUrtaH-zaThaH / pUrva pUraNe, pUrtaH-puNyam // 201 // 65 vyAdhiH, kSAma:, krodha, unmattazca // 17 // lu-mro vA // 202 // bhikSuNI // 16 // AbhyAM taH pratyayo bhavati, sa ca kidvA bhavati / lUgaz bhikSeruNa: pratyayo bhavati, DIzca nipAtyate / bhikSuNI- chedane, lUtA-kSadrajantuH / lota:-bAppaM, lavanaM, vastaH, kITa30 tinI // 16 // jAtizca / mUt prANatyAge mataH-gataprANaH, marta:-RSiH, gA-dAbhyAmeSNak // 16 // | prANI, puruSazca // 202 // 70 AbhyAM eSNak pratyayo bhavati / gai zabde, geSNa:-meSa:, su-si-tani-tusedIrghazca vA // 203 // udgAtA, raGgopajIvI ca / geSNaM-sAma, mukhaM ca, rAtrigeSNa:- ebhyaH kita taH pratyayo bhavati, dIrghazna vA bhavati / ranopajIvI, sugessnnaa-kinnrii| DudAMga dAne deSNa:-bAhuH, | paMgaTa abhiSave, sUta:-sArathiH, sutaH-putraH / piMgT bandhane, 35 dAnazIlazca / cArudeSNa:-sAtyabhAmeya: / sudeSNA-virATa- sItA-janakAtmajA, sasyaM, halamArgazca / sitaH-varNaH, bandhazca / patnI / / 16 / / tanUyI vistAre, tAta:-pitA, putreSTanAma ca, tataM-vistIrNa, 75 damyami-tami-mA-vA-pU-dhU-ga-ja-hasi-vasyasi vAdya vizeSazca / tusa zabde, tUstAni-vastradazAH, tustA:-jaTAH, vitasi-masINa-bhyastaH // 200 // pradIpanaM ca / / 203 // uNAdi.3 Aho! Shrutgyanam
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam / 65 puta-pitta-nimittota-zukta-tikta-lipta-sUrata-muhUrtA- ka-vR-kalyali-cili-viloli-lA-nAthibhya Ata 40 dayaH // 204 // // 206 / / - ete kita tapratyayAntA nipAtyante / pUDo hrasvazca, ebhya Ataka pratyayo bhavati / kat vikSepe, kirAta: putaH-sphik / pIsto'ntazca, pittaM-AyuH / nipUrvAt zabaraH / vRgaT varaNe, vrAta:- samUhaH, utsedhajIvisaMghazca / 5 minotermit ca, nimittaM-hetuH, divyajJAnaM ca / ubheluka kali zabdasaMkhyAnayoH, klaatH-brhmaa| alI bhUSaNAdau, ca, uta-AzaGkAdyarthamavyayam / zakeH zucervA zukabhAvazca / alaatm-ulmukm| cilat vasane, cilAtAH-mlecchA: 1 45 zuktaM-kalkajAtiH / tADayatestakatestijervA tik ca, vilat varaNe, vilAtaH-zavAcchAdanavastram / ilat gatyAdI, tikta:-rasavizeSaH / lIyate: po'nto hrasvazca, liptaM- ilAtaH-nagaH / lAMka AdAne, lAta:-mattikAdAnabhAjanam / zleSaH, aMsadezazca / supUrvAt rameH sordIrghazca, sUrata:-damito nAthaG upatApaizvaryAzI:Su ca / nAthAta:-AhAraH, prajA10 hastI, anyo vA dAntaH / hurchaH muzca dhAtvAdiH muhUrta:- | patizca / / 206 // kAlavizeSaH / AdigrahaNAd ayutaniyutAdayo bhavanti ha-zyA-ruhi-zoNi-palibhya itH||210|| 50 // 204 // ebhya itaH pratyayo bhvti| haga haraNe, harita:-varNaH / kRgo yaGaH // 20 // zyaG gatau, zyetaH-varNaH, mRgaH, matsya:, zyenazca / ruhaM janmani, - karoteryaGantAt kit taH pratyayo bhvti| cekrIyita: rohitaH, varNaH, matsyaH, mRgajAtizca / latve, lohita:-varNaH, 15 pUrvAcAryANAM yatpratyayasaMjJA // 20 // lohitam-asRk / zoNa varNagatyoH, zoNitaM-rudhiram / ivarNAdi pi // 206 // pala gatau, palita-zvetakezaH // 210 // karoteryo lupi, ivarNAdistaH pratyayo bhavati / natra ApeH // 211 // carkaritaM, crkriitN-ynglubntsyaakhye||206|| napUrvAd AplUT vyAptI, ityasmAd ita: pratyayo ha-pR-bha-ma-zI- yaji-khali-vali-pavi-pacyami- bhavati / nApitaH-kAravizeSaH // 21 // 20 nami-tami-dRzi-hayi-kaGki-bhyo'taH // 207 // zi-pizi-pRSi-kuSi-kusyucibhyaH kit||212|| ebhyo'taH pratyayo bhavati / dRGt Adare, drtH-aadrH| ebhyaH kid itaH pratyayo bhavati / kruzaM AhvAnarodanayoH, 60 pRk pAlanapUraNayoH, parata:-kAlaH / TuDu,gak poSaNe kuzitaM-pApam / pizat avayave, pizitaM-mAMsam / pRSU ca, bharata:- AdicakravartI, himavatsamudramadhyakSetra ca / / secane, pRssitN-vaaribinduH| kRSz niSkarSe, kuSitaM-pApam / mata prANatyAge, marataH-mRtyuH, agniH, prANI ca / zI kuzac zleSe, kuzita-RSiH, kuzitam-RNaM, zliSTaM c| . 25 svapne, zayataH-nidrAluH, candraH, svapnaH, ajagarazca / yajI ucaca samavAye, ucitaM-svabhAvaH, yogya, cirAnuyAtaM, zreSTha devapUjAsaMgatikaraNadAneSu, yajataH-yajvA, agnizca / ca / / 212 / / khala saMcaye ca, khalataH shiirnnkeshshiraaH| vali saMvaraNe, haga ItaN // 213 // valata:-kuzUla: / parva pUraNe, parvataH-giriH / DupacIS pAke, haMga haraNe, ityasmAd ItaN pratyayo bhavati / hArIta:pacata:-agni:, AdityaH,pAlakaH, indrazca / ama gatau, amata: pakSI, RSizca // 213 // 30 matyuH, jIvaH, AtaGkazca / NamaM prahvatve, namata:-naTaH, devaH, ado bhuvo DutaH // 214 // UrNAstaraNaM, hrasvazca / tamUc kAGkSAyAm, tamata:-nirvedI, AkAGkSI, dhUmazca / dRzaprekSaNe, darzataH-draSTA, agnizca / / apUrvAt bhuvo DutaH pratyayo bhavati / ad vismitaM 70 bhavati tena tasmin vA manaH adabhUtam-Azcaryam // 214 / / harya klAntau, haryataH-vAyu:, azvaH, kAntaH, razmiH, yajJazca / kakuGgato, kaGkataH-kezamArjanam / / 207 // kuli-mayibhyAmUtak // 21 // 35 pRSi-raJji-siki-kA-lA-vRbhyaH kit // 20 // AbhyAM Utak pratyayo bhavati / kula bandhusaMstyAnayoH, ebhyaH kid ataH pratyayo bhavati / papa secane, paSataH- kulUtA:-janapadaH / mayi gatI, mayUtA-vasatiH / / 21 / / hariNaH / rajI rAge, rajataM-rUpyam / sikiH sautraH / jIverma ca // 216 // 75 sikatA-vAlukA / ke zabde, kataH-gotrakRt / lAk AdAne, jIva prANadhAraNe, ityasmAd Utak pratyayo bhavati, ltaa-vllii| vagaTa varaNe, vrataM-zAstravihito niyamaH / / 208 // | mantAdezo bhavati / jImUtaH-megha:, girizca // 216 // Aho! Shrutgyanam 65
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 kaberotaH p ca // 217 // sImantaH kezamArgaH, grAmakSetrAntazca / hantehinotervA hem ca, 40 kabRG varNe, ityasmAd otaH pratyayo bhavati, pazcAntA hemantaH RtuH / bhadantenaMluk ca bhadanta: - nirgrantheSu dezo bhavati / kapotaH - pakSI, varNazca / / 217 // zAkyeSu ca pUjyaH / duServo'ntazca / duSvantaH - rAjA / AdigrahaNAdanye'pi // 222 // zakeruntaH // 223 // AsphAryet // 218 // 5 AGpUrvAt sphAya vRddhI, ityasmAt Di otaH pratyayo bhavati / AsphotA nAma auSadhiH // 218 // svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // z2a - vizibhyAmantaH // 21 // AbhyAM antaH pratyayo bhavati / jRSc jarasi, jarantaHbhUtagrAmaH, vRddhaH, mahiSazca / viMzat pravezane, vezantaH- patva10 lam / vallabhaH - aprAptApavargaH, AkAzaM ca / / 216 / / ruhi nandi- jIvi prANibhyaSTidAziSi // 220 // ebhya AziSi vidantaH pratyayo bhavati / ruhaM janmani, rohatAt, rohantaH-vRkSaH, rohantI - auSadhiH / Tunadu samRddhau, nandatAt, nandantaH sakhA, Ananda, nandantI-sakhI / jIva 15 prANadhAraNe, jIvatAt, jIvantaH- AyuSmAn jIvantIzAkaH / anak prANane, prANyAt, prANantaH- vAyuH, rasAyanaM ca prANantI strI // 220 // W/ tR-ji-bhU- vadi-vahi-vasi bhAsyadi-sAdhi-madigaDi gaNDi maNDi nandi-revibhyaH // 221 // 20 emyaSTidantaH pratyayo bhavati / AziSItyeke / tu plavanataraNayo:, tarantaH- AdityaH, bhekaca, tarantI strI / ji abhibhave / jayantaH-rathareNuH, dhvajaH, indraputraH, jambU:pazcimadvAram pazcimAnuttaravimAnaM ca jayantI udayanapitRSvasA / bhU sattAyAm bhavantaH kAlaH bhavantI / vada 25 vyaktAyAM vAci vadantaH, vadantI / vahIM prApaNe, vahantaH rathaH, anaDvAn, rathareNuH, vAyuzca vahantI / vasaM nivAse, ; vasantaH RtuH / bhAsi dIptau bhAsantaH sUryaH, bhAsantI, Nyanto'pi, bhAsayantaH - sUryaH / ardak bhakSaNe, adantaH, adantI | sAT saMsiddhI, sAdhantaH - bhikSuH Nyanto'pi, 30 sAdhayantaH - bhikSuH sAdhayantI / mardac harSe, Nau, madayantaH, madayantI- puSpagulmajAtiH / gaDa secane, gaDanta:jalada:, Nyanto'pi, gaDayantaH, gaDayantI, gaDDu vadanaikadeze, NyantaH, gaNDayantaH- meSaH / maDDu bhUSAyAm, NyantaH, maNDayantaH-prasAdhakaH, alaMkAra:, Adarzazca / Tunadu samRddhau, Nya35 ntaH, nandayantaH-sukhakRt, rAjA, hiraNyaM, sukhaM ca nandayantI / revRG pathi gatI, revantaH- sUryaputraH / anuktArthA dhAtvarthakartrarthAH / / 221 // | sImanta- hemanta bhadanta duSvantAdayaH // 222 // ete'ntapratyayAntA nipAtyante / sinoteH sIm ca, zaklRT zakto, ityasmAd untaH pratyayo bhavati / zakunta:- 45 pakSI ||223 // * karSoDat // 224 // hiMsAyAm ityetasmAd DiduntaH pratyayo bhavati / kuntaH - Ayudham / / 224 // -- gAtibhyaH // 225 // emsthaH pratyayo bhavati / kamUG kAntI, kanthA prAvaraNam, nagaraM ca / puMG gatau, protha:-priyo, yuvA, sUkaramukhaM, ghoNA ca / ge zabde, gAthA - zlokaH, AryA vA / Rgato, artha:- jIvAjIvAdipadArtha, prayojanam, abhiSeyaM, dhanaM, yAcA, nivRttizca // 225 // 1 avAd go'Jca vA // 226 // avapUrvAdgAyateH thaH pratyayo bhavati, accAntAdezo vA bhavati / avagathaH, avagAtha:- akSasaMghaH, prAtaH savanaM, rathayAnaM, sAma, panthAzca // 226 // 50 55 nI-tU-rami-tR-di-ci-rici- sici - zvi- hani-pA- 60 go-pA- vodgAbhyaH kit // 227 // emya: kit thaH pratyayo bhavati / NIMga prApaNe, nIthaMjalam, sunItho nAma rAjA, nItimAn, dharmazIlaH, brAhmaNazca / NUt stavane, nUthaM tIrtham / ramiM krIDAyAm, rathaH syandanaH / tU plavanataraNayo:, tIrtha- jalAzayAvagAhana mArgaH, puNyakSetram 65 AcAryazca / tudIMt vyathane, tutthaM cakSuSyaH, dhAtuvizeSaH / vacaM bhASaNe, ukthaM-zAstra, sAmavedazca, ukthAni sAmAni / ricaMpI virecane, rikthaM dhanam / SicIMtu kSaraNe, sikthaMmadanaM, pulAkazca / TvAzvi gativRddhayoH, zUthaH yajJapradezaH / hana hiMsAgatyoH, hathaH panthAH, kAlazca / pAM pAne, pIthaM- 70 bAlaghRtapAnam, ambhaH, navanItaM ca, pItha: - makaraH, ravizca / gopUrvAt, gopItha: - tIrtha vizeSaH, gonipAnaM, jaladroNI, kAlavizeSazca / maiM zabde, avagIyam - yajJakarmaNi prAtaH-. zaMsanam, udgIthaH zunAmUrdhvamukhAnAM virAva:, sAmagAnam, prathamoccAraNaM ca // 227 // nyudbhyAM zIGH // 228 // ni upUrvAt zI svapne, ityasmAt kit thaH pratyayo bhavati / nizItha :- ardharAtraH, rAtriH, pradoSazca / ucchItha: Aho! Shrutgyanam 75
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 svapnaH, TiTTibhazca // 228 // avabhR-ni-samibhyaH // 226 // apUrvAd bibharte, nispUrvAdatrtteH, sampUrvAt etezca kit thaH pratyayo bhavati / avabhRtha: - yajJAvasAnaM, yajJasnAnaM ca / 5 nirRtha:-nikAyaH, nirRthaM snAnam / samitha:-saMgamaH, godhUmapiSTaM ca, samithaM samUhaH // 226 // svopajJoNAdigaNa sUtravivaraNam // 10 patha-yUtha- gUtha-kutha-titha- nitha- sUrathAdayaH // 231 // ete pratyayAntA nipAtyante / palaterlo luk ca, pathaH panthAH 1 guMteca dIrghava, yUtha:-samUhaH, gUtham-amedhyaM, viSThA ca / kirateH karotervA kuzrca, kuthaHkuthA vA-AstaraNam / tanotestiSThatervA tica titha:15 kAla: / timyate, tithaH prAvRTkAlaH / nayate hrasvazva, nitha:pUrvakSatriyaH, kAlazca / supUrvAt rameH sordIrghazva kit ca / sUrathaH - dAntaH / AdigrahaNAd nipUrvAd rauterdIrghatvaM ca / nirutha:- dik, niruthaM puNyakramaniyatam / evaM saMgItha pragAthAvayopi // 231 // 20 sarve Nit // 230 // ja- vRbhyAmUthaH // 236 // sUM gatau, ityasmAd Nit thaH pratyayo bhavati / sArtha:- zarIram agramAMsam, agniH, saMvatsaraH, mArgaH, kalmaSaM ca / AbhyAsUyaH pratyayo bhavati / juSc jarasi, jarutha: samUhaH / / 230 / / vRgz varaNe, varUtha:- varma, senAGge balasaMghAtaca // 236 // zA- zapi-mani-kanibhyo daH // 237 // emyo daH pratyayo bhavati / zoMc takSaNe, zAdaH kardamaH, 50 taruNatRRNaM, mRduH bandhaH, suvarNaM ca / zapIM Akroze, zabda:zrotragrAhyo'rthaH / manic jJAne, manda:- alasaH, buddhihInazca / kanai dIptyAdiSu, kanda:- mUlam / / 237 / / Apo'p ca / / 238 || bhU-zI-zapi zami-gami rami vandi vaJci jIviprANibhyo'yaH // 232 // emyosthaH pratyayo bhavati / duDubhraMgk poSaNe ca, bharatha:- kaikeyIsutaH agniH, lokapAlaca / zI svapne, zayatha:-ajagara:, pradoSa:, matsyaH, varAhazca / zapIM Akroze 25 zapatha: - pratyayakaraNam Akrozazca / zamUc upazame, zamatha: samAdhiH, AzramapadaM ca / gamlR gatau gamathaH panthAH, pathikazca / rami krIDAyAm, ramatha: - praharSaH / vaduG stutya - bhivAdanayoH, vandathaH - stotA, stutyazca / vaJca gato, vaMcatha: - adhvA, kokilaH, kAkaH, dambhazca / jIva prANadhAraNe, 30 jIvatha: - arthavAn, jalam, annaM, vAyuH, mayUraH, kurmaH, dhArmikazca / anak prANane, prANathaH - balavAn, IzvaraH, prajApatizca // 232 // upasargAdvasaH // 233 // upasargAt parasmAt vasaM nivAse, ityasmAdathaH pratyayo bhavati / Avasatha: - gRham, upavasathaH- upavAsa, saMvasatha:35 saMvAsaH, suvasatha:-suvAsaH, nivasatha: - nivAsaH // 233 // zaraH / rudRk azruvimocane, rudathaH bAlaH, asattvaH, zvA ca / duhIc jighAMsAyAm, druhathaH zatruH / / 234 | rorvA // 235 // 40 vidi- bhidi - rudi- duhinyaH kit // 234 // emya: kidathaH pratyayo bhavati / vidaMk jJAne vidatha:jJAnI, yajJaH, adhvaryuH, saMgrAmazca / bhidupI vidAraNe, bhidatha: ruk zabde, ityasmAdayaH pratyayo bhavati, saca kidvA bhavati / ruvatha: - zakuniH, zizuzca / ravathaH - AkrandaH, zabdakArazca / / 235 / / AplUM vyAptau ityasmAt daH pratyayo bhavati / asya 55 cApa ityayamAdezo bhavati / abdaM varSam // 238 // goH kit // 236 // guMtU purISotsarge ityasmAt kitudaH pratyayo bhavati / gudam-apAnam / / 236 // vR-tu-ku-subhyo no'ntazca // 240 // emya: kit daH pratyayo bhavati nakArazcAntAdezo bhavati / vRgT varaNe, vRndaM samUhaH / tuMka vRttyAdiSu, tundaMjaTharam / kuMG zabde, kundaH - puSpajAtiH / buMgT abhiSave, sunda:- dAnavaH / / 240 // kuserido // 241 // kusc zleSe, ityasmAt ida Ida ityetau kitau pratyayau bhavataH / kusidam-RNam; kusIdaM vRddhijIvikA // 241 // iGgyibabhyAmudaH // 242 // 45 Aho! Shrutgyanam 60 65 AbhyAmudaH pratyayo bhavati / igu gato, igudaH - vRkSa - jAtiH / arba gatI, arbudaH parvataH, akSivyAdhiH, saMkhyAvi- 70 zeSazca nipUrvAt nyarbudam - saMkhyAvizeSaH // 242 // kaNadvA // 243 // afe laulye, ityasmAdudaH pratyayo bhavati, sa ca NidvA bhavati / kAkudaM tAlu, kakudaM skandhaH // 243 // kumuda - budabudAdayaH // 244 // ete udapratyayAntA nipAtyante / kame: kum ca, kumudaM 75
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // 5 AbhyAmandaH pratyayo bhavati / kaki laulye / makiH sautraH / kakandaH makandazca rAjAnau yakAbhyAM nirvRttA kAkandI, mAkandI ca nagarI || 245 || 20 kairavam | bunde ki vo'ntava, bubudaH - jalasphoTa:, bubudaMnetrajo vyAdhiH / AdigrahaNAt duhIMk kSaraNe, pratyayAderatve, dohada :- abhilASavizeSaH / evamanye'pi // 244 // kaki makibhyAmandaH // 245 // kalyali - puli-kurikuNi maNibhya indak // 246 // ebhya indak pratyayo bhavati / kali zabdasaMkhyAnayoH, 10 kalinda:- parvataH, yato yamunA prabhavati / alI bhUSaNAdI, alinda:- praghANa:, bhAjanasthAnaM ca / pula mahattve, pulinda:- zabaraH / kurat zabde, kurindaH- dhAnyamalaharaNopakaraNam, tejanopakaraNaM ca / kuNat zabdopakaraNayoH, kuNinda:- mlecchaH, zabda upakaraNaM ca / maNa zabde, maNinda:15 azvaballavaH // 246 // 25 kuperva ca vA // 247 // kupac krodhe, ityasmAd indak pratyayo bhavati / vavAntAdezo vA bhavati / kupindaH, kuvinda:- tantuvAyaH / / 247 / / mucerDa kunda kukundau // 250 // mulRtI mokSaNe, ityasmAt Dit ukundaH kidukundazca 30 pratyayau bhavataH / mukunda:- viSNuH, mucukunda:- rAjA, vRkSavizeSazca / / 250 / / skandyamibhyAM dhaH // 251 // AbhyAM ghaH pratyayo bhavati / skandu gatizoSaNayo:, skandhaH - bAhumUrdhA kakundavibhAgazca / bAhulakAd dasya 35 luk / ama gatI, andhaH- cakSuvikalaH / / 251 // naiH syateradhak // 252 // 21 nipUrvAt Sac antakarmaNi, ityasmAd adhak pratyayo bhavati / niSadhaH parvataH, niSadhAH janapadaH / / 252 / / -maGgernaluk ca // 253 // ma gatI, ityAd adhak pratyayo bhavati nakArasya 40 ca lug bhavati / magadhAH janapadaH / / 253 // AragervadhaH // 254 // AG pUrvAt rage zaGkAyAm ityasmAdu vadhaH pratyayo bhavati / AragvadhaH- vRkSajAtiH // 254 // parAt zro Dit / / 255 // parapUrvAt zRz hiMsAyAm, ityasmAt Dit vadhaH pratyayo bhavati / parazvadha:- AyudhajAtiH / / 255 / / iSerudhak // 256 // pyA dhApayati- svadi- svapi - vasyajya -ti-sik-i bhyo naH / / 256 / / pulibhyAM Nit // 248 // AbhyAM gid indak pratyayo bhavati / pRz pAlanapUraNayo:, pala gato, pArindaH, pAlindaH, dvAvapi vRkSagAthakau, pArinda:- mukhyaH pUjyazca / pAlindo- nRpatiH, rakSakacetyeke || 248 // ebhyo naH pratyayo bhavati / pyeG vRddhI, pyAnaH samudraH candrazca / DudhAMgk dhAraNe ca, dhAnA- bhRSTo yavaH, angkurshc| pani stutau pannaM nIcaiHkaraNam, sannaM jihvA ca / anak prANane, annaM- bhaktam, AcArazca / Svadi AsvAdane, svannaMrucitam / JiSvakzaye, svapnaH- manovikAra: nidrA ca / 60 vasaM nivAse, vasnaM- vAsaH mUlyam, meDham Agamana | a kSepaNe ca, vena:- prajApatiH, dhyAnI, rAjA, vAyuH, yajJaH, prAjJaH, mUrkhazca / ata sAtatyagamane, atna:- AtmA, vAyuH, yamerundaH ||24|| mUM uparame, ityasmAd undaH pratyayo bhavati / yamunda:- meghaH, prajApatizca / SivRc uto, syonaM- sukham, tantuvAyakSatriyavizeSaH || 246 // sUtrasaMtAna, samudra:, sUrya:, razmiH, AstaraNaM ca / / 258 / / 65 SaseNit // 256 // Sasak svapne, ityasmAt Nidu naH pratyayo bhavati / sAsnA- gokaNThAvalambi carma, nidrA ca // 256 // 45 iSat icchAyAm, ityasmAd udhak pratyayo bhavati / iSudhaH- yAJcA / / 256 // 50 korandhaH // 257 // kuG zabde, ityasmAd andhaH pratyayo bhavati / kavandhaHchinnamUrdhA dehaH || 257 / / 55 raservA // 260 // rasazabde, ityasmAd na pratyayo bhavati, Nid vA bhavati / 70 rAsnA- dhenuH, auSadhijAtizca / rasnaM dravyajAtiH, rasnAjihvA, rasna:- turaGgaH, daNDazca // 260 // jINa-zI-dI- budhyavi-mIbhyaH kit // 261 // ebhyaH kidu naH pratyayo bhavati / ji abhibhave, jina:arhan, buddhazca / iMNka gatau, ina:- svAmI, saMnipAta:, 75 Izvara:, rAjA, sUryazva / zI svapne, zIna:- pIluH / Aho! Shrutgyanam
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // : 5 SaT bandhane ityasmAd naH pratyayo bhavati, sa ca fear bhavati / sina:- kAya, vastra, bandhazca / senA camUH // 262 // 15 dIc kSaye / dIna: kRpaNa:, khinnazca / budhic jJAne, budhnaH mUlaM pRSThAntaH, rudrazca / ava rakSaNAdI, Unam- aparipUrNam / mIca hiMsAyAm, mIna:- matsya:, rAzi // 261 / / servA // 262 // sorU ca // 263 // buMguT abhiSave, ityasmAnnaH pratyayo bhavati, UkArazcA10 ntAdezo bhavati / sUnA- ghAtasthAnam duhitAputra, prakRtiH, AdhArasthAnaM ca // 263 // ramest ca // 264 // ramiM krIDAyAn ityasmAd naH pratyayo bhavati, tavAntAdezo bhavati / ratnaM vajrAdiH / / 264 / / 25 kruzervRddhizca // 265 // kuzaM AhvAna rodanayo:, ityasmAd naH pratyayo bhavatyasyaca vRddhirbhavati / krauna :- zvApadaH / / 265 / / - suniyo mAGo Dit // 266 // dyusunipUrvAt mAM mAnazabdayoH ityasmAt Di 20 naH pratyayo bhavati / dyumnaM draviNam, sumnaM sukham, nimnanatam // 266 / / zIGaH sanvat // 267 // zI svapne, ityasmAt- Did naH pratyayo bhavati, sa ca sanvadbhavati / zizna - zepaH // 267 // dina- nagna-phena - cihna - bradhna ghena- stena cyaukkAdayaH // 268 // / ete pratyayAntA nipAtyante / dIvyateH killuk ca, dinam ahaH / naJpUrvAt vasergo'nto dhAtorlukca / na vaste, nagna:- avasanaH / phaNe, phale:, sphAyervA phebhAvazva, phenaH30 budbudasaMghAtaH / caherincopAntyasya cihnam - abhijJAnam bandhervradhca / braghna:- raviH, prajApatiH, brahmA, svargaH, pRSThAntava / ghayateretvaM ca ghenA- sarasvatI, mAtA ca; ghena:samudraH, ItvaM cetyeke, dhInA / styAyeste ca stena:- cauraH cyavatervRddhiH ko'ntazca / cyauknam - akSasthAnam, anujaH, 35 kSINam, apuNyaM ca / cyoktI - kAMsyAdipAtrI / AdizabdAdanye'pi // 268 // vasi rasi ruci - ji-masji- devi syandi cyandimandi- maNDi madi dahi- vahyAderanaH // 266 // ebhyaH ana: pratyayo bhavati / yuk mizraNe, yavanA:janapadaH, yavanaM mizraNam / asUc-kSepaNe, asana:- bIjaka: 40 rasaN AsvAdanasnehanayo:, rasanA - jihvA / ruci abhiprItyAM ca, rocanA-gopittam, rocana: candra:, vipUrvAt virocanaHagni, sUrya, indu dAnavaca / ji abhibhave, jayanamUrNApaTa: / TumasjoMt zuddhI, majjanaM snAnaM toyaM ca / devRG devane, devana:- akSa:, kitavazca / syandoG sravaNe, syandana:- 45 rathaH / cadu- dIptyAhlAdanayo:, candanaM - gandhadravyam / maduG stutyAdau, mandanaM stotram / maDu bhUSAyAm, maNDanamalaMkAraH / madaic harSe, madana:- vRkSa, kAma, madhUcchiSTaM ca / dahaM bhasmIkaraNe, dahana:- agniH / vahIM prApaNe, vahanaM- nauH / AdigrahaNAt paceH pacanaH agniH / punAteH pavana:- vAyuH / 50 bibharteH, bharaNaM- sAdhanam / nayateH, nayanaM netram / dyuteH, dyotanaH sUryaH / raceH, racanAvaicitryam / gRJjaH, gRJjanam - abhakSyadravyavizeSaH / praskandanaH, prapatanaH ityAdayo bhavanti // 266 // azo razcAdau // 270 // azauTi vyAptI, ityasmAd anaH pratyayo bhavati, rephavAdI bhavati / razanA mekhalA / razimeke prakRtimupAdizanti sA ca rAzi:, razanA, razmiH ityatra prayujyata ityAhuH // 270 // underna luk ca // 271 // 60 undair kledane, ityasmAd anaH pratyayo bhavati, nalo- ' pazca bhavati / odanaH- bhaktam // 279 // harghatajaghau ca // 272 // haka hiMsAgatyoH ityasmAd anaH pratyayo bhavati, ghatajAvityAdeza cAsya bhavataH / ghatanaH- raGgopajIvI, pApa- 65 karmA, nirlajaca / jaghanaM zroNiH // 272 // | tudAdi-vRji- raJji-nidhAbhyaH kit // 273 // 55 ebhyaH ki anaH pratyayo bhavati / tudIMt vyathane, tudanaH / kSipat preraNe, kSipaNaH / surat aizvaryadIptyoH, suraNa: / budhic jJAte, budhanaH / pivRc utau sivanaH / eSAM yathA - 70 saMbhavaM kArakamucyate / labuG avasraMsane, lambanaH- zakuniH / vRjaiki varjane, vRjinam antarikSam, nivAraNaM, muNDanaM ca / raJjI rAge, rajanaM- haridrA / mahArajanaM kusumbham, rajana:raGgavizeSaH / DudhAMgk dhAraNe ca / nidhanam - avasAnam / / 273 // sU-dhU -bhU-sjibhyo vA // 274 // ebhyaH anaH pratyayo bhavati, sa ca kidvA bhavati / SUt Aho'! Shrutgyanam 75
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // preraNe, suvanaH- aGkuraH, AdityaH, prAdurbhAvazca, suvanaM- | sUryaH, jIvaH, svapnaH, agnizca / Sahi marSaNe, sahamAna:- 40 candraprabhA, savanaM- yajJaH, pUrvAlAparAhnamadhyAhnakAlazca. tri- dRr3haH, mayUraH, yajamAnaH, kSamAvAMzca / arha pUjAyAma, SavaNam / dhUt vidhUnane, dhuvana:- dhUmaH, vAyuH, agnizca, / arhasAna:- candraH, turaGgamazca // 27 // dhuvanam- edhaH, dhavanam / bhU sattAyAm, bhuvanaM- jagat, bhavanaM- ruhi-yajeH kita // 20 // 5 gRham, bhrasjIt pAke, bhRjanam- antarIkSama, ambarISaH, AbhyAM kid asAnaH pratyayo bhavati / ruhaM janmani, pAkazca / bhrajana:- pAvakaH / / 274 / / ruhasAna:-viTapaH / yajI devapUjAsaMgatikaraNadAneSu ija-45 vidana-gagana-gahanAdayaH // 27 // sAna:- dharmaH // 28 // ete kidanapratyayAntA nipAtyante / vidu avayave nalo - vRdhervA // 28 // pazca, vidana:- gotrakRt / gamerga ca, gaganam- AkAzam / / vRdheH asAna: pratyayo bhavati, saca kidvA bhavati / gAhAG vilADana, hrasvazva, gahana- dugamam / AdigrahaNAda vRdhUG vRddhau, vRdhasAna:- garbhaH / vardhasAna:- giriH, mRtyuH, / kAJcanakAnanAdayo bhavanti // 27 // garbhaH, puruSazca / / 281 / / 50 saMstu-spRzi-mantherAnaH // 276 // zyA-kaThi-khali-natyavi-kuNDibhya inaH // 282 // saMpUrvAt stoH spRzezca sampUrvAbhyAM vA stu- spRzibhyAM | ebhya inaH pratyayo bhavati / zyaGgatI, zyena:- pakSI, manthezca AnaH pratyayo bhavati / STaMgaka stutI, saMstavAna: | abhicArayajJazca / kaTha kRcchrajIvane, kaThinam amRdu / khala15 somaH, hotA, maharSiH, bAgmI ca / spRzaMt sparza, sparzAna:- saMcaye ca, khalinama- azvamakhasaMyamanama / Nala gandhe,nalinaM, manaH, agnizca / manthaza viloDane, manthAna:- khajaka: padmam / ava rakSaNAdau, avinaM- jalaM, mRgaH, nAzaH, agni:, 55 // 276 // rAjA, adhvaryuH, vidhAnaM, guptizca / kuDuG dAhe, kuNDinaHyu-yuji-yudhi-budhi-mRzi-dRzIzibhyaH kit||277|| RSiH, kuNDinaM- nagaram // 282 / / ebhyaH kid, AnaH pratyayo bhavati / yuk mizraNe, vRji-tuhi-puli-puTibhyaH kit // 283 // 20 yUvAna:- taruNaH / yujapI yoge, yujAna:- sArathiH / yudhiv emyaH kida inaH pratyayo bhavati / vRjaki varjane, vRjinaM saMprahAre, yudhAnaH- ripuH / budhic jJAne budhAna:- AcAryaH, pApaM, kuTilaM ca / tuha, ardane, tuhinam- himamandhakArazca / 60 paNDito vA / mRzaMt Amarzane, mRzAnaH- vimarzaka: / dRza | pUla mahattve, pUTat saMzleSaNe pulinaM puTinaM ca- nadItIraM prekSaNe, dRzAnaH- lokapAla: / yujAdiprasiddhakA ete Izik | vAlukAsaMghAtazca // 283 // . aizvarya, IzAna:- IzvaraH / / 277 / / vipinaajinaadyH||284|| 25 mumucAna- yuyudhAna- zizvidAna- juhurANa- jihni vipinAdayaH zabdA: kid inapratyayAntA nipaatynte| yANAH // 278 // DuvapI bIjasaMtAne, TuvepRG calane ityasya vA, iccopaantysy| 65 ete kid AnapratyayAntA nipAtyante / mucedvitvaM ca, vipina- gahanam, abjaM, jaladurga ca / aja kSepaNe ca, asya macAna:- meghaH / evaM yudhic saMprahAre, yuyudhAna:- sAha- vIbhAvAbhAvazca / ajinaM- carma / AdigrahaNAdanye'pi sikaH, rAjA ca kazcit / zvitAivaNe, asya dazca, // 284|| 30 zizvidAna:- durAcAro dvijaH / hurchA kauTilye, asyAnta maheNidvA // 28 // luka ca, juhurANa:- kaThinahRdayaH, kuTila:, agni:, adhvaryaH, maha pUjAthAm, ityasmAd inaH pratyayo bhavati / sa ca 70 anar3avAMzca / hrIMka lajAyAm, jihriyANaH, nItimAn / kidvA bhavati / mAhinaM- rAjyaM, balaM c| mahinaM- rAjyaM, sarve evaite mucyAdiprasiddhakriyAkartavacanA ityeke / anye zayanaM ca / mAhina:- mAhAtmyavAn / / 285 / / tu mumukSAdisannantaprakRtInAmetannipAtanaM, tena sannantakriyA- - khali-hiMsibhyAmInaH // 286 // 35 kartRvacanA ityAhuH / / 278 / / AbhyAm InaH pratyayo bhavati / khala-saMcaye ca, khalInaM. Rji-raJji-mandi-sahyahibhyo'sAnaH // 276 // kaviyam / hisup hiMsAyAm, hiMsIna:- zvApadaH // 286 // 75 - ebhya: asAnaH pratyayo bhavati / RjUGa bhajane, RJja- poNat // 287 // sAna:- mahendraH, meghaH, zmazAnaM ca / rajI rAge, raJjasAna:- paTha vyaktAyAM vAci, ityasmAt Nid InaH pratyayo meghaH, dharmazca / maduG stutyAdiSu, mandasAna:- haMsaH, candraH, bhavati / pAThIna:- matsyaH // 287 // . Aho! Shrutgyanam
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // yamyaji-zakya-ji-zI-yaji-tabhya unaH // 288 // - ebhya: paH pratyayo bhavati / bhAMka dIpto, bhApaH ebhya una: pratyayo bhavati / yama uparame, yamunA- ndii| Aditya:, 'jyeSThazca bhraataa| pAMka rakSaNe, pApaM- kalmaSam, 40 aja kSepaNe ca, vayunaM-vijJAnam, aGgaM ca, vayUna:- vidvAn, pApa:- ghoraH / caNa hiMsAdAnayozca, caNpA- nagarI, caNpa: candraH, yajJazca / zaklRT zaktI, zakuna:- pakSI / arja arjane, vRkSaH / camU- adane, campA- ngrii| viSalaMkI vyAptI, 5 arjuna:- kakubha: vRkSavizeSaH, pArthaH, zvetavarNaH, zvetAzvaH, veSpaH- paramAtmA, svargaH, AkAzazca / nipUrvAt, niveSpa: kArtavIryazca / arjunI- gauH| arjana taNaM, zvetasUvarNa c|| apAM garbhaH, kUpaH, vRkSajAtiH, antarIkSaM ca / saMgato, zok svapne, zayuna:- ajagaraH / yajI devapUjAdau, yajunA- sarpaH- ahiH / pRz pAlanapUraNayoH, parpa:- plavaH, zaGkhaH, 45 kratudravyam / tRplavanataraNayoH, taruNaH-samarthaH, yuvA, vAyuzca / samudraH, zastraM ca / ta plavanataraNayoH, tarpaH- uDupaH, nozca / RphiDAditvAllatve, talunaH / / 288 / / zIka svapne, zepa:- puccham / talaNa pratiSThAyAm, talpa10 laSeH z ca // 28 // zayanIyam, aGgaM, dArAH, yuddhaM ca / alI bhUSaNAdo. alpalaSI kAntau ityasmAd unaH pratyayo bhavati, tAlavyaH stokam / zamUc upazame, zampA- vidyut, kAJcI ca / zakArazcAntAdezo bhavati / lazunaM-kandajAtiH // 286 / / vipUrvAt, vizampaH- dAnavaH / rami krIDAyAm, rampA- 50 carmakAropakaraNam / TravapI bIjasaMtAne, vappaH- pitA pizi-mithi-kSudhibhyaH kit // 260 // // 266 // ebhyaH kid unaH pratyayo bhavati / pizat avayave, 15 pizunaH- khalaH, pizunaM- maitrIbhedakaM vacanam / mizrRG medhA yu-su-ku-ru-tu-cyu-stvAderucca // 267 // ebhyaH pa: pratyayo bhavati, UkArazcAntAdezo bhavati / hiMsayoH, mithunaM- strIpuMsadvandvam, rAzizca / kSudhaMca bubhu yuk mizraNe, yUpa:- yajJapazubandhanakASTham / SaMgaTa abhiSave, 55 kSAyAm, kSudhanaH- kITakaH // 26 // sUpa:- mudrAdibhinna kRtaH / kuka zabde, kUpaH- prahiH / ruka phalegA'ntazca // 26 // zabde, rUpa- zvetAdi lAvaNyaM, svabhAvazca / taka vRttyAdI, phala niSpattI, ityasmAd unaH pratyayo bhavati, gazcAnto tapaH- AyatanavizeSaH / cyaMGa gatau, cyUpaH- AdityaH, vAyuH, 20 bhavati / phalguna:- arjunaH / phalgunI- nakSatram // 261 / / saMgrAmazca / STuMgaka stutI, stUpa:- bodhisattvabhavanam, upAyavI-pati-paTibhyastanaH // 262 // tanaM ca / AdizabdAdanye'pi // 26 // 60 ebhyastana: pratyayo bhavati / vIMka prajananAdI, vetanaM- ka-za-sRbhya Ur cAntasya / / 298 // bhRtiH| patlu gatau, pattanam / paTa gato, paTTanam / dvAvapi ebhyaH paH pratyayo bhavati, antasya ca Urabhavati / kat ngrvishessau| vikSepe, kUrpam- bhrUmadhyam / zaz hiMsAyAm, zUrpaH- dhAnyAdi25 paTanaM zakaTaigamyaM ghoTakainauMbhireva ca / niSpavanabhANDaM saMkhyA ca / saM gato, sUrpaH- bhujaGgamaH, matsyanaubhireva tu yad gamyaM pattanaM tat pracakSate // 22 // jAtizca // 268 // 65 pR-pUbhyAM kit // 26 // zadi-bAdhi-khani-haneH S ca // 26 // AbhyAM kit tanaH pratyayo bhavati / pat vyAyAme, ebhyaH paH pratyayo bhavati, SazcAntAdezo bhavati / zalUM pRtanA- senA / pUgz pavane, pUtanA- rAkSasI // 263 // zAtane, zaSpaM-bAlatRNam / zaSa hiMsAyAm ityasya vA rUpam / 30 kRtyazaubhyAM snaka // 264 // bAdhRG- roTane, bASpa:- azru. dhUmAbhAsaM ca mukhapAnIyAdau / AbhyAM snakpratyayo bhavati / kRtai t chedane, kRtsnaM- khanUg avadAraNe, khaSpa:- balAtkAraH, durmeghAH, kUpazca / 70 sarvam / azauTi vyaaptau| akSaNaM- nayanaM, vyAdhiH, rajjaH, khaSpa- khalInaM, janapadavizeSaH, aGgArazca / hanaMka hiMsAtejanam, akhaNDaM ca // 264 / / gatyoH , haSpa:- prAvaraNajAtiH // 266 / / ataH zasAnaH // 26 // pampA-zilpAdayaH // 30 // 35 Rka gatau, ityasmAttAlavyAdiH zasAna: pratyayo pampAdayaH zabdAH papratyayAntA nipAtyante / pAMka rakSaNe, bhavati / arzasAna:- panthAH , iSuH, agnizca // 265 / / mo'nto hrasvazca / pampA- pusskrinnii| zIlayate: zalate: 75 bhA-pA-caNi-cami-viSi-sa-pa-ta-zI-talyali- zetervA zilAdezca / zilpaM- vijJAnam / AdizabdAdazAmi-rami-vapibhyaH paH // 266 // nye'pi // 30 // Ahol Shrutgyanam
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSu-cupa-pUbhyaH kit // 301 // emya: kitpaH pratyayo bhavati / TukSuk zabde, kSupaH mandagamanam / pUgz gucchaH / cupa mandAyAM gatau, cuppaM pavane, pUpaH- piSTamayaH / / 301 / / 5 svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // niyo vA // 302 // NIM prApaNe, ityasmAt paH pratyayo bhavati / sa ca kidvA bhavati / nIpa:- vRkSavizeSaH, nepa:- nayaH, purohitaH, vRkSaH, bhRtakaraca; nepam udakaM yAnaM ca // 302 // ubhyaverluk ca // 303 // 10 AbhyAM kitu paH pratyayo bhavati, luk cAntasya bhavati / ubhat pUraNe / ava rakSaNAdau / upa, apa ca- avyaye // 303 // dali- vali - tali - khaji - dhvaji - kacibhyo'paH // 304 // 15 emya: apaH pratyayo bhavati / dala vizaraNe, dalapa:praharaNam raNamukham vidalaM, dalavizeSazca, dalapaM vraNamukhatrANam / vali saMvaraNe, valapa:- kaNikA / talaNpratiSThAyAm, talapa:- hastaprahAraH / khaja manthe, khajapa:- manthaH, khajapaM- dadhi, ghRtam, udakaM ca / dhvaja gatau dhvajapaH20 dhvajaH / kaci bandhane, kacapaH- zAkapaNaH, bandhazca // 304 / / 35 - emya: kipa: pratyayo bhavati / bhujaMp pAlanAmyavahArayoH / bhujapa:- rAjA, yajamAnapAlanAdagnizca / kutiH sautraH 25 kutapa:- chAgalomnAM kambalaH, AstaraNaM, zrAddhakAlazca / kuTat kauTilye, kuTapa:- prasthacaturbhAgaH, nIDaM ca zakunInAm / viT zabde, viTapa:- zAkhA / kRNat zabdopakaraNayoH / kuNapa :- mRtakaM, kuSitaM zabdArthasArUpyaM ca / kuSaz niSkarSe, kuSapaH- vindhya, saMdaMzazca / uSU dAhe, 30 uSapaH- dAhaH, sUrya, vahniva / / 305|| zaseH za iJcAtaH // 306 // zaMsU stutau ca ityasmAdapaH pratyayo bhavati tAlavya : zakAro'ntAdezo'kArasya ca ikAro bhavati / zizapA:vRkSavizeSaH || 306 // viSTapolapa - vAtapAdayaH // 307 // vAtesto'ntazca / vAtapaH RSiH / AdigrahaNAt kharapAdayo'pi bhavanti // 307 // kalerApaH // 308 // 40 kali zabdasaMkhyAnayoH, ityasmAdApaH pratyayo bhavati / kalApa:- kAzIsamUhaH, zikhaNDa ||308 || viSTapAdayaH zabdA kidu apapratyayAntA nipAtyante / viSestontazca / viSTapaM jagat, sukRtinAM sthAnaM ca / valerul ca / ulapaM- parvatatRNam, paGkajaM, jalaM ca / ulapaH- RSiH / 25 vizeripak // 306 // vizaMtu pravezane ityasmAdipakapratyayo bhavati / 45 viziSaH- rAzi: / vizipaM tRNaM, vezma, AsanaM, padmaM ca 1130811 bhuji - kuti kuTi viTi kuNi kuSyuSibhyaH rakSoghnaM dravyam, zAkaM ca // 313 // kit // 305 // dalerIpo dil ca // 310 // dala vizaraNe, ityasmAdIpaH pratyayo bhavati / dil cAsyAdezo bhavati / dilIpa:- rAjA ||310 // 50 uDeruSak // 311 // uD saMghAte, iti sautrAt upakpratyayo bhavati / uDupa :plavaH / japAditvAd vatve, uDuvaH // 311 // aza UpaH pazca // 312 // azITa vyAptI, ityasmAdUpaH pratyayaH bhavati, pazcA- 55 ntAdezo bhavati / apUpaH- pakvAnna vizeSa: / / 312 / sarteH SapaH // 313 // sUM gatau ityasmAt SapaH pratyayo bhavati / sarSapaH rI- zIbhyAM phaH / / 314 // AbhyAM phaH pratyayo bhavati / rIDac zravaNe, rephaHkutsitaH / zI svapne / zephaH- mer3haH / / 314 // 60 kali- galerasyocca // 315 // AbhyAM phaH pratyayo bhavatyasya cokAro bhavati / kali zabdasaMkhyAnayoH, gala adane kulpha, gulpha:- jaGghAGghri- 65 sandhiH / gulpha :- pAdoparigranthiH / / 315 / / zapha-kapha- ziphA - zophAdayaH // 316 // zaphAdayaH zabdAH phapratyayAntA nipAtyante / zyateH kAyatezca hrasvazca / zapha:- khuraH, priyaMvadazca / kaphaH- zleSmA / zyateritvamotvaM ca / ziphA vRkSajaTA / zopha:- zvayathuH, 70 khurazca / AdizabdAd riphAna phAsunaphAdayo bhavanti // 396 // vali-nitanibhyAM baH // 317 // vali saMvaraNe, nipUrvAcca, tanUyI vistAre, ityAbhyAM baH pratyayo bhavati / valbaH vRkSaH / nitambaH zroNiH, parvataikadezaH, naTazca // 317 // Aho! Shrutgyanam 75
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // zamyameNidvA // 31 // jAtiH / zRdhUD zabdakutsAyAm / zimba: mRgajAtiH / AbhyAM baH pratyayo bhavati, sa ca NidvA bhavati / zamUca zimbI-niSpAvavallI ca / cala kampane, cimbA yavAgUjAti: 40 upazame, zambaH- vajraH, karSaNavizeSaH, veNudaNDaH, totram, // 325 // aritraM ca / zambazAmbau- jaambvteyau| am gatI, ambA- kuTayundi-curi-turi-puri-muri-kuribhyaH kumbaH 6 maataa| AmbaH- apahnavaH // 318 // // 326 // zalyaleruccAtaH // 31 // 'ebhyaH kid umba: pratyayo bhavati / kuTat kauTilye, AbhyAM baH pratyayo bhavatyakArasya cokAro bhavati / kuTumba- dArAdayaH / udaip kledane, udumbaH- samudraH / curaNa 45 pala-phala-zala gatI, zulda- tAmram / alI bhUSaNAdau, | steye, turaNa tvaraNa, sautraH, curumbaH turumbazca- gahanam / purat ulba- rajatam, garbhaveSTanam / zul- bambhruH tarakSuzca | agragamane, purumba:- AhAraH / murat saMveSTane, murumba:10 // 31 // mridyamANapASANacUrNam / kurat zabde, kurumbaH- aGkuraH / tumba-stambAdayaH // 320 // nipUrvAt nikurumbaH- rAziH // 326 / / tumbAdayaH zabdA bapratyayAntA nipAtyante / tAmyaterata gR-da-rami-hani-janyati-dalibhyo bhaH // 327 // 50 utvaM ca / tumbam- alAbu, cakrAGgaM ca / stambherluk ca / ebhyo bhaH pratyayo bhavati / gRta nigaraNe, garbha:- jaThastambaH- tRNaM, viTapaH, saMghAtaH, aGkarasamudAyaH, stabakaH, rasthaH praannii| dRz vidAraNe, darbha:- kuzaH / rami krIDA16 puSpApIDazca / AdigrahaNAt kuzAmbAdayo bhavanti // 320 // yAm, rambhA- apsarAH, kadalI ca / hanaM hiMsAgatyoH, hambhA- godhenunAdaH / janaici prAdurbhAve, jambha:- dAnava:, . kR-kaDi-kaTi-vaTerambaH // 321 // dantazca, jambhA- mukhavidAraNam / Rk gatau, arbha:- 55 / ebhyaH ambaH pratyayo bhavati / DukRg karaNe, karamba: zizuH / dalaNa vidAraNe, dalbha:- RSiH, valkalaM, vidAraNaM dadhyodanaH, dadhisaktavaH, puSpaM ca / kaDat made, kaDambaH | ca // 327 // jAtivizeSaH, janapadavizeSazca / kaTe varSAvaraNayoH, kaTamba: iNaH kit // 328 // 20 pakvAnnavizeSaH, vAditraM ca / kaDambakaTambau vRkSau ca / vaTa | veSTane, vaTamba:-zailaH, tRNapujazca / / 321 // iNak gatI, ityasmAt kid bhaH pratyayo bhavati / ibha:hastI // 32 // 60 kadeNidvA // 322 // __ ka-zA-zali-kali-kaDi-gadi-rAsi-rami-vaDikada vaiklavye, iti sautrAd amba: pratyayo bhavati, sa ca | vallerabhaH // 326 // NidvA bhavati / kAdamba:- haMsaH / kadambaH- vRkSajAtiH ebhyaH abhaH pratyayo bhavati / kat vikSepe, karabha:- trivarSa 25 // 322 // uSTraH / zaz hiMsAyAm, zarabhaH- zvApadavizeSaH / gat zila-vilAdeH kit // 323 // nigaraNe, garabhaH- udarastho jantuH / pala- phala-zala- gato, 65 zilAdibhyaH kid ambaH pratyayo bhavati / zilat / zalabhaH- pataGgaH / kali zabdasaMkhyAnayoH, kalabha:- hastI uJche, zilamba:- RSiH, tantuvAyazca / vilat varaNa, yauvanAbhimukhaH / kaDat- made, kaDabha:- hastipotakaH / gade vilamba:- veSavizeSa:- raGgAvasarazca / AdigrahaNAdanye'pi zabde, gardabhaH- kharaH / rAsRG zabde, rAsabha:- sa eva / rami 30 / / 323 / / krIDAyAm, ramabhaH prhrssH| vaDaH sautra:, vaDabhI- vezmAgrahiNDi-vileH kimbo naluk ca // 324 // bhuumikaa| RphiDAditvAllatve vlbhii| valli saMvaraNe, 70 AbhyAM kid imbaH pratyayo bhavati, nasya ca luga | vallabha:- svAmI, dayitazca / / 326 // bhavati / hiDraDa gatI, vilat varaNe, hiDimbaH- vilimbazca- saDit // 330 // rAkSasau // 324 // SaNa bhaktI ityasmAt Did abha: pratyayo bhavati / sabhA35 DI-nI-bandhi-zadhi-calibhyo DimbaH // 32 // pariSat, zAlA ca // 330 // ebhyaH Did imbaH pratyayo bhavati / DIG vihAyasA gatau, RSi-vRSi-lusibhyaH kit // 331 // 75 Dimba:- rAjopadravaH / NIMga prApaNe, nimba:- vRkssvishessH| ebhyaH kid abha: pratyayo bhavati / RSat gato, vRSa bandhaMza bandhane, bimba- praticchandaH, dehazca, bimbI- balli- secane, RSabha: vaSabhazca- puGgavaH, bhagavAMzcAditIrthakaraH / Aho! Shrutgyanam
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // BE 45 RSabhaH- vAyuH / lusiH sautraH, lusabha:- hiMsraH, mattahastI, kacchUH / yAMka prApaNe, yAma:-praharaH / vali saMvaraNe, valma:vanaM ca // 33 // granthiH / padic gato, padma- kamalam / NIMga prApaNe, nemaH- 40 siTi-kibhyAmibhaH sara-TiTTau ca // 332 // ardhaH, samIpazca // 33 // AbhyAm ibhaH pratyayo bhavati, dantyAdi: saira: TiTTazcA- prasi-hAgabhyAM grAjihau ca // 33 // 5 dezau yathAsaMkhyaM bhavataH / piMgaTa bandhane, saribha:- mhissH| AbhyAM maH pratyayo bhavatyanayozca grAjihAvityAdezo Tiki gatI, TiTTibha:- pakSI // 332 / / yathAsaMkhyaM bhavataH / grAmaH- samUhAdiH / jihma:- kuTila: kakerubhaH // 333 // // 336 / / kaki laulye, ityasmAd ubhaH pratyayo bhavati / kakubha:- | vili-bhili-sidhIndhi- dhU-sU-zyA-dhyA-ru- siviarjuna: / / 333 // zuSi-muSoSi-suhi-yudhi-dasibhyaH kit // 340 // 10 kukeH ko'ntazca // 334 // ebhyaH kid maH pratyayo bhavati / bilat baraNe, vilma prakAzam / bhili: sautraH, bhilma- bhAsvaram / SidhU- gatyAm, kuki AdAne, ityasmAd ubhaH pratyayo bhavati, kakAra sidhma- tvagrogaH / biindhapi dIpto, idhmam- indhanam / 50 zvAntAdezo bhavati / kukakubha:-pakSivizeSaH / / 334 / / dhUgaz kampane, dhUma:- agniketuH / SUDIc prANiprasave, sUmaHdamo duND ca // 33 // kAlaH, zvayathuH, ravizva, sUmam- antarikSam / zyaGgato, damUc upazame, ityasmAd ubhaH pratyayo bhavatyasya ca zyAmaH- varNaH, zyAma- namaH / zyAmA- rAtriH, auSadhizca / 15 dantyAdiSTavargatatIyAnto duNDa ityAdezo bhavati / daNDabha:- dhye cintAyAm, dhyAma:- avyaktavarNaH / ruka zabde, rumA HTI niviSAhiH // 33 // lavaNabhUmiH / Sivac utau, syUmaH- razmi:-, dIrghasUtra-55 kR-kalerambhaH // 336 // tantuzca, syUmam- jalam / zuSaMc zoSaNe, zuSma- balaM, jalaM, AbhyAm ambhaH pratyayo bhavati / DukaMga karaNe, karambha: saMyogazca / muSaza steye, muSma:- mUSikaH / ISa uJche, ISma:dadhisaktava: / kali zabdasaMkhyAnayoH, kalambha:- RSiH vasantaH-, bANaH, vAtazca / Suhac zakto, suhmA:- janapadaH, 20 // 336 // suhA:- rAjA / yudhica saMprahAre, yudhma:- zaratkAla:- zUraH, zatruH, saMgrAmazca / dasUca upakSaye, dasmaH- hInaH, vahni- 60 kA-kusibhyAM kumbhaH // 337 // yajJazca // 340 // AbhyAM kid umbhaH pratyayo bhavati / ke zabde, kumbhaH kSu-hinyAM vA // 341 // ghaTaH, rAzizca / kusac zleSaNe, kusumbha:- mahArajanam AbhyAM maH pratyayo bhavati, sa ca kidvA bhavati / TukSuk // 337 // zabde, kSumA atasI, kSoma- vastram / hiMT gativRddhayoH, ___ artori-stu-su-hu-sa-ghR-dhR-za-kSi-yakSi-bhA-vA hema-suvarNam, hima- tuSAraH / / 341 / / vyAdhA-pAyA-vali-padinIbhyo mH||33|| avehrasvazca vA // 342 // ebhyo maH pratyayo bhvti| Rka gatI, artha:- akSi ava rakSaNAdo, ityasmAta kida maH pratyayo bhavati, UTo rogaH, grAmaH, sthalaM ca / Irik gatikampanayoH, Irma- vraNaH / hrasvazca vA bhavati / umA- gaurI, atasI, kIrtizca / STuMgaka stutI, stobha:- samUhayajJaH, stotraM ca / dhuMgaTa Umam- Unam, AkAzaM, nagaram / / 342 / / 30 abhiSave, soma:- candraH, vallI ca / huMk dAnAdanayoH, serI ca vA // 343 // 70 homa:- AhutiH / tUM gato, sarma:- nadaH, kAlazca; sarmasnAnaM, sukhaM ca / secane, dharma:- grISmaH / dhaMta, sthAne, piMgaT bandhane, ityasmAt kid maH pratyayo bhavati, dharma:- uttamakSamAdiH, nyAyazca / zuza hiMsAyAma. zarmaH | IkArazcAntAdezo vA bhvti| sImo- grAmagocarabhUmiH, sUkham / kSit nivAsagatyoH, kSemaM- kalyANam / yakSiNa kSetramaryAdA, hayazca / sima:- sa eva sarvArthazca // 343 / / 35 pUjAyAma, yakSmaH- vyAdhiH / bhAMka dIptau, bhAmaH- krodhaH, bhiyaH So'ntazca vA // 344 // bhAmA- strii| vAk gatigandhanayoH / vAma:- pratikUla:, tribhIka bhaye, ityasmAt kid maH pratyayo bhavati / 75 savyazca / vyag saMvaraNe, vyAmaH- vakSobhujAyatiH / DudhAMgka | SakArazcAntAdezo vA bhavati / bibheti asmAditi bhISma:dhAraNe ca, dhAma- nilayaH- tejazca / pAM pAne, pAmA- bhayAnakaH / bhImaH- sa eva // 344 // Aho! Shrutgyanam
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // tiji- yuje ca // 345 // AbhyAM kidumaH pratyayo bhavati, gakArazcAntAdezo bhavati / tiji kSamAnizAnayoH tigmaM- tIkSNaM, dIptaM, tejazca / yuja pI yoge, yugmaM yugalam // 345 // / 5 rukma- grISma- kUrma sUrma- jAlma- gulma proma-paristoma- sUkSmAdayaH ||346 // ete kinmapratyayAntA nipAtyante / rocateH k ca, rukmaMsuvaNaM, rUpyaM ca / grasergISu ca, grISmaH RtuH / kurate dIrghazca, kUrma :- kacchapaH / SUt preraNe, ityasmAdro'ntazca 10 bhavati / sUrmI- lohapratimA, cullizca / jala ghAtye dIrghazca, jAlmaH nikRSTa: / gupaca vyAkulatve lazca, gulmaH - vyAdhiH, tarusamUhaH, vanaspatiH, senAGgaM ca, gulmamAyasthAnam / jighraterotvaM ca promaH yajJAGgalakSaNaH somaH / paripUrvAt stauH SatvAbhAvo guNazca paristoma :15 yajJavizeSa: / sUcaN pazUnye katvaM So'ntazca / sUkSma:nipuNaH, sUkSmam- aNu / AdigrahaNAt kSmAdayo bhavanti / // 346 // sR-pU- prathi cari-kaDi-karderamaH // 347 // emya ama: pratyayo bhavati / sUM gato, saramA- devazunI / 20 pRz pAlanapUraNayo:, parama:- utkRSTaH / prathiS prakhyAne, prathamaH- AdyaH / cara bhakSaNe, carama:- pazcimaH / kaDat made, kaDama:- zAliH / RphiDAditvAllatve kalama :- sa eva / karda kutsite zabde, kardama:- paGkaH // 347 // avedhaM ca vaH // 348 // 25 ava rakSaNAdau, ityasmAdamaH pratyayo bhavati, dhazcAntAdezo vA bhavati / adhamaH, avamazca- hInaH // 348 // kuTTa-veSTi- pUri piSi - sici gayapa-vR-mahibhya imaH ||346|| ebhyaH imaH pratyayo bhavati / kuTTaN kutsane ca, kuTTimaM30 saMskRtabhUtalam / veSTi veSTane, veSTimaM- puSpabandhavizeSaH, bhakSyavizeSazca / pUraici ApyAyane, pUrimaM mAlAbandhavizeSaH, bhakSyavizeSazca / piplUMpa saMcUrNane, peSimaM bhakSyavizeSaH / SicIMt kSaraNe, secimaM - mAlAvizeSaH / gaNaN saMkhyAne, gaNimaM- gaNitam / Rk gatau Nau pau, apimaM 35 bAlavatsAyA dugdham / vRgT varaNe, varimaM- tulonmeyam / maha pUjAyAm, mahimaM- pUjanIyam ||346 || vayama- khacimAdayaH // 350 // vayamAdayaH zabdA imapratyayAntA nipAtyante / veMg tantusantAne, vayAdezazca vayimaM- mAlyaM, kandukaH, tantuvAya daNDazca / khanUg avadAraNe, cazca khacimaM maNilohaviddhaM, 40 ghRtavihInaM ca dadhi / AdizabdAdanye'pi / / 350 / / udva-kulyafla-kuthi kurikuTi kuDi- kusibhyaH kumaH / / 351 // utpUrvAdvaTe: kulyAdibhyazca kidumaH pratyayo bhavati / vaTa veSTane, uddhaTumaH- parikSepaH / kula bandhusaMstyAnayoH, kuluma:- 45 utsavaH / alI bhUSaNAdau, alumaH prasAdhanam, nApitaH, agnizca / kuthac pUtIbhAve, kuthuma :- RSiH, kuthumaM - mRgAjinam / kurat zabde, kurumaH kAruH, bhAjanaM ca / kuTa kauTilye, kuTumaH preSyaH / kuDat bAlye ca, kuDumA bhUmiH / kusac zleSe, kusumaM - puSpam / / 351 / / 50 kunduma linduma- kuGkuma - vikrm||352|| ete kumapratyayAntA nipAtyante / kuki AdAne svarAnno dazca kundumaH nicaya:- gandhadravyaM ca / lIMc zleSaNaM, lindabhAvazca, lindumaH- gandhadravyam / kuke: svarAnnontazca / 55 kuGkumaM- ghusRNam / vidulUMtI lAbhe, rontaraca, vidrumaHpravAla: / padeSTo'ntazca / paTTumaM- nagaram / AdigrahaNAdanye'pi / / 352 || paTTumAdayaH kuthi - gurUmaH ||353|| abhyAmUmaH pratyayo bhavati / kuthac pUtibhAve, kothuma :- 60 caraNakRdRSiH / gudhac pariveSTane, godhUma:- dhAnyavizeSa: // 353 / / vihA - vizA-pacibhidyAdeH kelimaH || 354 || vipUrvAbhyAm auhAM tyAge, zoMc takSaNe, ityetAbhyAM pacyAdibhyazca ki elimaH pratyayo bhavati / vihIyate 65 tyajyate'zuci zarIramasminniti vihelima :- svargaH / vizyati tanUbhavati mAsi mAsi kalAbhirhIyamAna iti vizelima :candraH, svargazca / DupacaS pAke, pacati asAvannamiti pacelima :- agniH, AdityaH, azvazca / bhidupI vidAraNe, bhidelima :- taskara: / AdizabdAt dRzU prekSaNe, dRzelimam / 70 adaM psAMk bhakSaNe, adelimam / hana hiMsAgatyoH, ghnelimam / DuyAnRg yAJcAyAm, yAcelimam / pAMk rakSaNe, pelimam / hukUMg karaNe, kelimam ityAdayo bhavanti / / 354 || do DimaH || 355 | dAMm dAne, ityasmAt DimaH pratyayo bhavati / dADimaH vA dADimI vA vRkSajAtiH || 355 || DimeH kit // 356 // Aho! Shrutgyanam 75
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 29 DimeH sautrAt kid Dima: pratyayo bhavati / DiNDima:- __ aga- pulAmyAM stambheDit / / 363 // 40 vAdyavizeSaH // 356 // aga- pula ityetAmyAM parasmAt stambheH sauvAt Did sthA-chA-mA-sA-sU-manya-ni-kani-si-pali-kali- yaH pratyayo bhavati / agastyaH pulastyazva-RSiH // 363 / / zali-zakIrNya-sahi-bandhibhyo yaH // 357 // zikyAsyADhya- madhya- vindhy-dhissnnyaaghny-hrmy| ebhyoH yaH pratyayo bhavati / SThAM gatinivattI. sthAya:- | sty-nityaadyH||364|| sthAnam, sthAyA- bhUmiH / doM choMca chedane, chAyA-tamaH, ete yapratyayAntA nipAtyante / zoMca takSaNe, ikazcAnta:, 45 pratirUpam. kAntizca / mAMka mAne, mAyA-chadma, divyA- zikyaM-lambamAna: piThAdyAdhAra:-parivAbhikSAbhAjananubhAvadarzanaM ca / SauMca antakarmaNi, sAyaM-dinAvasAnam / sthAnam, asAra ca / asUca kSapaNa-dAyatva sthAnam, asAraM ca / asUca kSepaNe-dIrghatvaM ca AsyapUt preraNe, savyaH-vAmaH, dakSiNazca / manica jJAne, manyA- mukham / ApUrvAd DhokateDicca, ADhyaH-dhanavAn / bhava 10 dhamaniH / anaka prANane, any:-prH| kanai dIptyAdiSa. bandhane dha ca, mdhy-grbhH| vidhat vidhAne, svarAnno'ntazca, kanyA-kumArI / Sasaka svapne, satyaM-kSetrasthaM godhamAdi / vindhyaH-parvataH / jidhRSAT prAgalbhye, No'nto dhiS ca, 50 pala gato, palya:-kaTakusUlaH / kali zabdasaMkhyAnayoH, kalyaH- dhiSNyaM-bhavanam, AsanaM ca, ghiSNyA-ulkA napUrvAddhantenIrogaH / pala phala zala gatI, salyamantargataM lohaadi| zaklaTa rupAntyalopazca / aghnyaH-dharmaH, gopatizca, aghnyA-gauH / zaktI, zakyamasAram / ISyiArthaH, Iya'Na ISyati vA / haratermo'ntazca, hayaM-saudham / aste: sat ca satyam15 IrSyA-mAtsaryam / Sahi marSaNe, shyH-pshcaadrnnvpaarshvshailH|| amRSA / nipUrvAdyamesto'nto dhAtuluka ca / nityaM-dhra vam / bandhaz bandhane, vandhyA-aprasUtiH / / 357 / / AdigrahaNAllahya druhyAdayo bhavanti / / 364 // 55 najo hali-pateH // 358 // ku-gu-vali- mli-knni-tnyaabhyksseryH||365|| napUrvAbhyAmAbhyAM yaH pratyayo bhavati / hala vilekhane, ebhyaH ayaH pratyayo bhavati / kuka zabde, kavayaH-RSiH, ahalyA-gautamapatnI / patla gatau, apatyaM-pUtrasaMtAnaH puroDAzazca / guG zabde, gavayaH-gavAkRtiH pazuvizeSaH / 20 // 35 // vali saMvaraNe vly:-kttkH| mali dhAraNe, malayaH-parvataH / saje ca // 35 // kaNa zabde, vaNayaH-AyudhavizeSaH / tanUyI vistAre, 60 SajaM sane ityasmAd yaH pratyayo bhavati, dhakArazcA tanayaH-putraH, amaN roge Nici ca, aamy:-vyaadhiH| ntAdezo bhavati / saMdhyA-dinanizAntaram // 356 / / akSau vyAptI ca, akSaya:-biSNaH / / 365 / / mazI-pasi-vasyanibhyastAdiH // 360 // cAyeH keka ca // 366 // 25 ebhyastakArAdiyaH pratyayo bhavati / maMt prANatyAge, cAyaga pUjAnizAmanayoH ityasmAd ayaH pratyayo bhavatyamartya:-manuSyaH / zIG svapne, zatyaH-zakuniH, saMvatsaraH, | sya ca kek ityAdezo bhavati / kekaya:-kSatriyaH // 366 // 65 ajagarazca / pasi nivAse sautrI dantyAntaH, pstyN-ghm|| lAdibhyaH kit // 367 // vasaM nivAse, vastya:-guruH / anaka prANane, antya:-nira lAdibhyaH kid aya: pratyayo bhavati / lAMka AdAne, vasitaH, caNDAlAdizca / / 360 // layaH / pA pAne, payaH / SNAMka zauce, snayaH / deG polane, 30 Rzi- jani-puNi- kRtibhyaH kit // 361 // dayaH / dhe pAne, dhaya: / meMG pratidAne, mayaH / ke zabde ebhyaH kid yaH pratyayo bhavati / Rz gatau stutau vA kayaH / kheM khadane, khyH| zrAM pAke zrayaH / kSe-jai-se kSaye, 70 svarAdistAlavyAntaH, Rzya:-mRgajAtiH / janaici prAdu kSayaH jayaH sayaH / baiG pAlane trayaH / ovai zoSaNe vayaH / rbhAve, janya-saMgrAmaH / jAyA-patnI, ye navA ityAtvam / ityAdi // 367 // puNat zubhe, puNyaM-satkarma / kRtat chedane, kRntatIti- kaseralAdirincAsya // 368 // 35 kRtyA-durgA / / 361 / / kasa gatI ityasmAdalAdirayaH pratyayo bhavatyakArasya kuleDU ca vA // 362 / / cekAro bhavati / kisalayaM-pravAlam / / 368 / / kula bandhusaMstyAnayoH, ityasmAt kid yaH pratyayo vRGaH zaSau cAntau // 366 // bhavati-DakArazcAntAdezo vA bhavati / kuddy-bhittiH| vRz saMbhaktI ityasmAt ki ayaH pratyayo bhavati, zakArakulyA-sAraNI // 36 // | SakArI cAntau bhavataH / vRzayaM-dezanAma, AkAzam, Aho! Shrutgyanam 75
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // AsanaM-ca / vRSayaH-AzayaH // 366 // vIMka prajananAdau ityasmAttakArAdiNid AlIyaH pratyayo gaya-hRdayAdayaH // 370 // bhavati / vaitAlIyaM-chandojAtiH // 378 / / 40 gaya-hRdayAdayaH zabdA: kidayapratyayAntA nipaatynte| game- dhAga-rAji-za-rami-yAjyarteranyaH // 37 // Dicca, gayaH-prANaH, gayA-tIrtham / haraterdo'ntazca, hRdayaM- ebhyaH anyaH pratyayo bhavati / DudhAMgaka dhAraNe ca, 5 manaH, stanamadhyam ca / AdizabdAt gaNereyaH, gaNeyaM gaNa- dhAnyaM sasyajAtiH / rAjaga dIptau, rAjanyaH-jyotiH, nIyamityAdi / / 370 // agniH, kSatriyazca / zaza hiMsAyAma, shrnnyH-baataa| rami muce dhya-ghuyau // 371 // krIDAyAm, ramaNyaM-zobhanam / yajI devapUjAdau, yAjanya:- 45 mucalaMtI mokSaNe, ityasmAd dhitau aya uya iti pratyayau kSatriyaH, yajJazca / Rk gatau araNyaM-vanam // 376 / / kitI bhvtH| mukaya: mukuyazca-azvatarAdazvAyAM jAtaH / hiraNya-parjanyAdayaH // 30 // 10 ghitkaraNaM katvArtham // 371 / / hiraNyAdayaH zabdA anyapratyayAntA nipaatynte| haratekuli-luli-kali-kaSibhyaH kAyaH // 372 // ricAtaH / hiraNyaM-suvarNAdi dravyam / paripUrvasya pRSU ebhya: kid AyaH pratyayo bhavati / kula bandhusaMstyA secane ityasyopasargAntalopo dhAtozca jaH samastAdezaH, 50 nayoH, kulAyaH-nIDam / luli: sautraH, lulAya:-mahiSaH / | garjatervA gakArasya pkaarH| parjanyaH-indraH, meghaH, zakuH, kali zabdasaMkhyAnayoH, kalAya:-tripuTaH / kaSa hisAyAm, puNyaM, kuzalaM ca karma / Adi grahaNAdanye'pi / / 380 // 15 kaSAya:-kalkAdiH // 372 / / vadi-sahimyAmAnyaH // 381 // zru-dakSi-gRhi-spRhi-maherAyyaH // 373 / AbhyAm AnyaH pratyayo bhavati / vada vyaktAyAM vAci, ebhyaH AyyaH pratyayo bhavati / zraMTa zravaNe, zravAyyaH vadAnya:-dAtA, guNavAn, cArubhASI vaa| Sahi marSaNe, 55 yajJapazuH, grahaNasamarthazca zrotA / dakSi hiMsAgatyoH dakSAyya:- sahAnyaH-zailaH // 381 // agniH , gRdhraH, vainateyaH, dakSatamazca / gRhaNi grahaNe, vRGa eNyaH // 382 // 20 gRhayAyyaH- vainateyaH, gRhakarmakuzalazca / spRhaNa IpsAyAm, | vRz saMbhakto, ityasmAd eNyaH pratyayo bhavati / spRhayAyya:-spRhayAlu ghRtaM ca, spRhayAyyAni-tRNAni ca, vareNyaH-paraMbrahma, dhAma, zreSThaH, prajApatiH, annaM ca ahAni ca / mahaNa pUjAyAm / mahayAyya:-azvamedhaH / / 382 // // 373 // madeH syaH // 383 // dadhiSAyya-dodhISAyyau // 374 // madaic harSe, ityasmAt tsyaH pratyayo bhavati / matsya:25 eto AyyapratyayAntau nipAtyete / dadhipUrvAt syate: / mInaH, dhUrtazca / / 383 / / SatvaM ca / dadhiSAyyaM-pRSadAjyam, mRSAvAdI ca / dIvyate- ruci-bhUjibhyAM phiSyaH // 384 // rdIdhISa ca, dIdhISAyyaM tadeva // 374 / / ruci-bhujibhyAM kid iSya: pratyayo bhavati / ruci 65 kauteriyaH // 37 // abhiprItyAM ca, ruciSyaH-vallabhaH, suvarNaM ca / bhujaMpa pAlanAkuMka zabde ityasmAd iyaH pratyayo bhavati / kaviyaM- bhyavahArayoH, bhujiSyaH-AcAryaH, bhoktA, annaM, mRdu, 30 khalInam // 37 // odana:- dAsazca, bhujiSyaM-dhanam // 384 / / / kRgaH kit // 376 // vArthabhyAmuSyaH // 38 // DukaMga karaNe ityasmAt kid iyaH pratyayo bhavati / / AbhyAm uSyaH pratyayo bhavati / vacaMka bhASaNe, vacuSya:- 70 kriya:-meSaH // 376 / / . vaktA / arthaNi upayAcane, arthaSyaH-arthI // 38 // mRjerNAlIyaH // 377 // vaco'thya ut ca // 386 // 35 mRjauka zuddhau, ityasmAd NadAlIyaH pratyayo bhvti| vacaMka bhASaNe, ityasmAdathyaH pratyayo bhavatyasya ca uda mArjAlIyam-pApazodhanam, mArjAlIya:-agniH, mRjo'sya ityAdezo bhavati / utathyaH-RSiH // 386 / / vRddhiriti vRddhiH / NakAra uttarArthaH / / 377 / / bhI-vRdhi-rudhi- vajya- gi- rami- vami-vapi-75 vetestAdiH // 378 // | japi- zaki- sphAyi- vandIndi- padi-madi- mandiAho! Shrutgyanam 60
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // afa - dasi - ghasi nasi- hasyasi vAsi dahi- buddhiH / cupa mandAyAM gatau, cupra:- vAyuH / kSipat preraNe, sahibhyo raH // 387 // kSipraM - zIghram | kSupi sAdane sautra, kSupraM tuhinaM, kaNTakigulmakazca / kSupI saMpeSe, kSadram-aNu, jalagartazrca, kSudrA madhukaryaH, kSudraH, hiMsraH / mudi harSe, mudrA-cihnakaraNam / rudRk azruvimocane, rudraH - zambhuH / chipI dvaidhIka- 45 raNe, chidra - vivaram / bhipI vidAraNe, bhidram - adRDham bhidraH zaraH / khidaMt parighAte, khidram - vighnaH, khidra:viSANam viSAdaH, candraH, dIna / undai kledane, udra:RSiH, matsyazva / saMpUrvAt samundanti - ArdrIbhavanti velAkAle nadyo'smAditi samudraH sAgaraH / bhImAditvAda - 50 pAdAne / dambhUT dambhe, dabhraH - alpaH, candraH, kuzaH, kuzala:, sUryazva / zubhi dIptI zubhraH - avadAta: / umbhat pUraNe, ubhraH - meghaH pelavava / daMzaM dazane dazra:- dantaH, sarpazca / cigaT cayane. ciram - azIghram / SigT bandhane, sirA- rudhirasrotovAhinI nADI / vahIM prApaNe, uha:- 55 anavAn / visac preraNe vistram - Amagandhi / vasaM nivAse, usra:- razmiH / bAhulakAt SatvaM na bhavati / ustrA-gauH / zuca zoke, zukra :- grahaH mAsaH, zuklazca, zukraM- retaH, latve zuklaH- varNa:, katvaM nyaGkAditvAt / SivU gatyAm, sighraHsAdhuH, vRkSaH, mAMsaprabhedazca / gRdhUc abhikAGkSAyAm, 60 gRdhraH- zyenaH, lubdhakaH kaGkazca / Jiindhaipi dIptI, vipUrvAt, vIdhraH - agni, vAyuH, nabhaH, nirmala:, pUrNacandramaNDalaM ca / zvitAG varaNe, zvitraM zvetakuSTham / vRtaG vartane / vRtra: - dAnavaH - balavAn ripuzca vRtraM - pApam / NIM prApaNe, nIraM jalam / zI svapne, zIra:- 65 ajagaraH / puMgT abhiSave, sura:-devaH, buGauc prANiprasave sUraH - AdityaH razmizra i-dhAgbhyAM vA // 386 // AbhyAM raH pratyayo bhavati, sa ca kidvA / iMNk gatau, irA-madanIyapAnavizeSaH medinI ca, erA - eDakA / dudhAM- 70 gk dhAraNe ca dhIraH sattvavAn dhRtimAMca, dhArAjalayaSTi:-khaDgAvayavaH, azvagativizeSazca / / 386 / / ebhyaH raH pratyayo bhavati / tribhak bhaye, bhera:- bhedaH, karabha:, zaraH, maNDUkaH, dundubhiH kAtarazca / RphiDAditvAd 5 latve, bhela:- cikitsAgranthakAraH, zaraH, maNDUkaH, prahINa:aprAjJazva / vRdhUG vRddhau, vardha: - carmavikAraH, candraH meghaca / rupI AvaraNe, rodhaH - vRkSavizeSaH / vaja gatau, vajra - kulizam, ratnavizeSazca / aga kuTilAyAM gatau, agra:prAgbhAgaH, zreSThazca / rami krIDAyAm, ramraH - kAmukaH 10 TuvamU udgiraNe, vamra :- dharmavizeSa: ghUmazra, vamrI - upadehikA / DuvapI bIjasaMtAne, vapraH - kedAra:, prAkAraH, vAstubhUmizca / japa mAnase ca, jatra: - brAhmaNaH, maNDUkaca / zaklRT zaktI, zakraH- indraH / sphArya vRddhI, sphAramuvaNaM, prabhUtaM ca / vaduG stutyabhivAdanayoH, vandra:- vandI, 15 ketu:, kAmazca vandra - samUhaH / idu paramaizvarye, indraH - zakraH padic gatau, padraM - grAmAdinivezaH, zUnyaM ca / madaic harSe madrAjanapadaH, kSatriyazva madra - sukham / maduG, stutyabhivAdanayo:, mandraH- madhuraH svaraH, mandraM gabhIram / cadu dIptyAhlAdanayoH, candra:- zazI, suvarNaM ca / dasUc upakSaye, dasra:20 zizaram, candramAH, azvinorjyeSThava, dasrau - azvinau / ghaslR adane ghasra:- divasa: / Nasi kauTilye nasra:nAsikApuTaH, RSiva / hase hasane, hasra:-dinaM, ghAtukaH, harSalaca, hasraM - balAghAnaM saMnipAtazca sahastra - daza zatAni / asUc kSepaNe, astram - azru / vAsic zabde, 25 vAsra: puruSa:, zabda:, saMghAtaH, zarabhaH, rAsabhaH pakSI ca vAstrA- dhenuH / dahaM bhasmIkaraNe, dahaH agniH zizuHsUryaca / Sahi marSaNe, sahaH zailaH / / 387 / / / Rjyajitazci vazci ripi sRpitRpi dRpi cupakSipi kSupi kSuda- mudi- rudi- chidi- bhidi- khidyu30 ndi- dambha- zumpumbha- daMzi ci si vahi visi afe zuci - sidhi gRdhi- vIndhi- zivati vRti- nI zI- su- subhyaH kit // 388 // ebhyaH kidraH pratyayo bhavati / RSi gatisthAnArjanopArjaneSu, RjraH - nAyakaH indraH, arthazca / aja kSepaNa 35 ca, ajra : - vIraH, vikrAntaH / taJcU vaJcu gatau takramudazvit, vakra:- kuTilaH, aGgArakaH, viSNuzca / ubhayatra nyaGkAditvAt katvam / ripiH sautraH ripraM kutsitam / sRplR gatau, sRpra: - candraH, sRpraM-madhu, sRprA-nAma nadI / tRpauc prItau, tRpraM-meghAntadharmaH, AjyaM, kASThaM, pApaM, 40 duHkhaM vA / dRpauc harSamohanayo:, dRpraM balaM duHkhaM ca dRprA | surA - madyam / // 388|| 31 cumbi-kumbi-tumbernaluk ca / / 360|| ebhyaH kidraH pratyayo bhavati, nakArasya caiSAM lug bhavati / cubu vaktrasaMyoge cubaM vaktram, cumbraH- razmiH / 75 kubu AcchAdane, ku-saMkaTam, bhagnapRSThaH, phalguhastI, carma, gRhAcchAdanaM ca / tubu ardane, tu kuTilam ||30|| bhandeva || 361 // bhaduG sukha kalyANayo:, ityasmAdraH pratyayo bhavati, nakArasya ca lugvA bhavati / bhadraM bhandraM ca - kalyANam, 80 Aho! Shrutgyanam
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // sukhaM ca // 361 // gupaca vyAkulatve, Ade: katvaM ca, kupraM-gahanam, gRhAcchAdanaM ci-ji-zu-si-mi-tamyamardozca // 36 // ca / Tvozvi gativRddhyo: akAra: bho'ntazca, zvabhraM- 40 bilam, AkAzaM ca ApluTa vyAptI, abhAdezazca abhraM... ebhyo raH pratyayo bhavati dIrghazcaSAM bhavati / ciMgaTa cayane, cIraM-jINaM vastraM, valkalaM ca / ji abhibhave. meghaH / dhra gaza kampane, mo'ntazca, dhUmra:-varNavizeSaH / ahuGagatau, dhazca andhraH-kSatrajAtiH / radheH svarAnno'ntazca, 5 jIra:-ajAjI, agni:, vAyuH, azvazca, jIram-annam, randhra-chidram / jiindhapi dIpto, asya ca tAlavyAdilatve jIla:-carmapuTaH / zaM gato, zUraH-vikAntaH / zilazcAdiH, zilindhram-udbhidvizeSaH, oNeH uzca, 45 SigT bandhane, sIraM-halama, sIrA-halavilekhitA lekhaa| auddrH-ksstrjaatiH| puNeH svarAnno'nto Dazca, puNDraHDurmigTa prakSepaNe, mIraH-samudraH, mIraM--jalam, mIrA kSatrajAtiH, tilakazca / puNDervA ruupm| tijevo dIrghazca, mAMspacanI, devasImA ca / tamUca kAGkSAyAm, tAmra:-varNaH, tIvate, tIva:-tIkSaNa, utkRSTazca / niyo vo'ntazca, 10 zulvaM ca / ama gato, AmraH-vRkSaH / arda gatiyAcanayoH, nIvatervA, nIva-gRhacchadirupAntaH / zyaiGa Itva yalopo Ardra-sarasam / / 362 // ghazcAntaH, shiighrH-tvritH| uveruLa ga: kit, ugraH- 50 caki-rami-vikase-ruccAsya // 363 // rudraH, raudrazca / tUdIt vyathane, ga: kicca tugraM- zaGgam / caki-ramibhyAM vipUrvAcca kase ra: pratyayo bhavati / bhujA pAlanAbhyavahArayoH gaH kicca, bhugraH-razmisamUhaH / akArasya caiSAmukAro bhvti| caki taptipratighAtayo: Nidu kutsAyAm, kinnalopazca, nidrA-svApaH / tamUca 15 cukra:-amlo rasaH, bIjapurakam iJjikA, asuraH, ni- | kAGkSayAm, do'ntazca, tandrA-Alasyam / SadlU vizaraNa mantraNaM ca / rami krIDAyAma, jhamraH--sundaraH, AdityasArathiH / gatyavasAdaneSu, asya svarAnno'nto vRddhizca; sAndra-dhanam / 55 brAhmaNaH, vinAzazca / kasa gatI, vikUna:-candraH, samudra zva, gude: svarAnno'ntazca, gundrA-jalataNavizeSa: / rAje rajervA vikusra-puSpitam / bAhulakAd vikasevikalpaH, vikasraH kicceccopAntyasya, rijraH- nAyakaH / AdigrahaNAdanye'pi / / 363 // // 366 // 20 zaderUcca // 364 // Rcchi -caTi-vaTi kuTi-kaThi-vaThi-maThyaDi-zI-kR zI-bhR-kadi-badi-kandi-mandi-sundi-manthi-maJji-paJji-60 zadlaM zAtane, ityasmAd raH pratyayo bhavatyakArasya ji -kami-sami-cami-vami-bhramyami-deva-vAsicokAro bhavati / zudra:-caturtho varNaH / / 364 // kAti-jIvi-babi-ku-zu-doraraH // 36 // kRteH R- kRcchau ca // 365 // ebhyaH araH pratyayo bhavati / Rcchat indriyapralayamUrtikRtat chedane, ityasmAd ra: pratyayo bhavatyasya ca krU bhAvayoH, Rcchara:-tvarAvAn RccharA- vezyA, kulaTA, 25 kRcchra ityAdezo bhavataH / karam-amRdu, kara:-pApakarmA / tvarA, agulizca / caTaNa bhede caTara:- taskaraH / vaTa 65 kRcchram-duHkham // 365 // veSTane, vttr:-mdhuknnddraa| kuTat kauTilye, koTaraM-chidram / khura-kSura-dUra-gaura-vipra-kupra-zvabhrAbhra-dhUmrAndhra- bAhalakAd gUNaH / kaTha kRcchrajIvane, kaTaraH-daridraH / vaTha randhra-zilIndhraur3a-puNDa-tIvra-nIta-zIghrogra-tugra-bhuna- sthaulye. vaThara:-murkhaH, brahaddehazca / maTha madanivAsayozca, nidrA-tandrA-sAndra-grandrA-rijrAdayaH // 366 // maThara:-RSiH, ajJAnI, gotram, alasazca / aDa udyame, 30 ete rapratyayAntA nipaatynte| khurat chedane, kSurat vile- aDara:-vRkSa:- zIkRG secane, shiikr:-jllbsekH| 70 khane, anayo ralopo guNAbhAvazca / khUra:-zaphaH, kSara:-nApita- zIbhaGa katthane, zIbhara:- hastihastamukto jalalavasekaH / bhANDam / nanu ca khura-kSurazabdo 'nAmyupAntyaprI-ka-ga-jJa: kadiH sautraH, kadara:-vRkSavizeSaH / bada stharye, badarI-phalakaH' [51.5.4] iti kena sidhytH| satyam, tatra kartavArtha iha ! vRkssH| kadui vaikalavye, kndrH-girigrtH| maduG stu tu saMpradAnAccAnyatroNAdaya ityarthabhedaH asarvaviSayatvaM vA'na- tyAdau, kndr:-shailH| sundiH sautra: zobhAyAm, sundaraH:35 yopyite, yathA ade: parokSAyAM vA dhaslAdezavacanena ghase: / manojJaH / manthaza viloDane, manthara:-mandaH, kharvazca / 75 evamanyatrApi svayamabhyUhyam durpadiNo luka ca / duraMmaJjipaJjI sautrI, maJjarI-AmrAdizAkhA / gaurAditvAd viprakRSTam / gavatervRddhizca, gaura:-avadAta: / vipUrvAtpAte- DI:, paJjara:- shukaadhvrodhsdm| pijuNa-hisAbaladAnalaka ca vipraH-brAhmaNaH / vividha prAtIti vA vipraH / niketaneSu, piJjara:-pizaGgaH, kamUG kAntI, kamara:-mUkhaH, Aho ! Shrutgyanam
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 33 3 10 kArmukaM, komala:, cauraH, kAntazca / Sama vaiklavye, samara:- | makara:-grAhaH / zaMpUrvAt kirateDicca, zaGkara:-rudraH / kRpesaMgrAmaH / camU adane, camara:-AraNyapazuH / TuvamU ugiraNe, | rupAntyasya urca vA, kapara-kapAlam / kuuprN-kphonnii| vamara:-durmedhAH / bhramuc anavasthAne, bhramaraH-SaTpadaH / tAmyaterata occa, tomaraH-Ayudham / pAtermontazca, pAmaraHama gatau, amara:-suraH / devRG devane, devara:-patyanujaH / grAmINaH / prapUrvAdamateH prAmara:-grAmyamandajAtiH / prapUrvA5 vasaM nivAse, No vAsaraH-divasaH, kAmaH, agniH, prAvRT | datto'ntazca praamr:-nrpshuH| sahinazyorga ca, sagara:- 45 ca / anye vAzica zabde ityasmAdapi tAlavyAntAdicchanti, dvitIyazcakravartI / nagaraM-puram / taGgernalopazca, tagara:-vRkSavAzaraH-agniH, megha:, divasazca / kAsRG zabdakutsAyAm | bizeSaH / UrjaH parAd dRNAtaDit jalUka ca, UrjA-balena kAsara:-mahiSaH / Rka gatau, arara:-kapATaH, budhaH, dRNAti bibheti / uurdr:-durblH| adu bandhane, naluka ca, bhramaraH, gRhaM, haraNaM, zalAkA ca / jIva prANadhAraNe, jIvara:- adaraM-vRkSaH, vRkSa:, sagrAmaH, caJcusamUhaH, mAtRvAhazca / dIrghAyuH / barba gatI, barbara:-mlecchajAti:, barbarI-kuJcitAH zaz hiNsaayaam| daza vidAraNe anayohrasvatvaM dazcAnta:, 50 kezAH / kuka zabde, kabara:-varNaH, kabarI-veNiH / zuM gato, zRdara:-sarpaH / dRdaraH- bhayaM viSaM ca / dukaMga karaNe, zabara:-mlecchajAtiH / zava gatI ityasyetyanye / TukuMda | do'ntazca kudara:- vRkSa:- sarvakarmapravRtto dasyujanaH, kuzUlazca / upatApe, dabara:- guNa: // 367 // kupUrvAt skuduG ApravaNe, salopazca, kukundaraM-zroNIkUpakaH / avedha ca vA / / 398 // gopUrvAd vRgo Did razcAdiH, gorvara:-karISaH / ameo'ntazca, 15 ava rakSaNAdI, ityasmAd araH pratyayo bhavati-dhakAra- ambaraM-vastram, AkAzaM ca / mahe: kha ca, mukhr:-vaacaalH| 55 zvAntAdezo vA bhavati / adhara:-hIna:, uparibhAgasya khaneDicca, khara:-rAsabhaH / daherAderDazca, DaharaM-hRtkamalam / pratiyogI dantacchadazca / avara:-parapratiyogI // 36 // kUja avyakte zabde, hrasva: svarAnno'ntazca, kunyjrH-hstii| mRdhundi-piThi-kuri-kuhibhyaH kit // 36 // ajeragazcAnta: vIbhAvAbhAvazca / ajagaraH-zayuH / Adiebhya araH pratyaya: kid bhavati / mRdaz kSode, mRdaraHgrahaNAt koTharADaGgarazAGgarapANDaravAnarAdayo bhavanti 60 20 vyAdhiH, atikAya:, kSodazca / undap kledane, udaraM-jaThara, // 403 // vyAdhizca / piTha hiMsAsaklezayoH, piTharaM-bhANDam / kurat mudi-garibhyAM Tidrajau cAntau // 404 // zabde, kurara:-jalapakSijAtiH / kUhaNi vismApane, kuhara ___ AbhyAM Tid araH pratyayo bhavati gakAra-jakArau vA gambhIragarta: / / 366 / / yathAsaMkhyamantI bhavataH / mudi harSe, mudgaraH-praharaNavizeSaH, zAkheridetau caatH||400|| mudrI-strI / gUraici gatau, gurjaraH-saurASTrAdiH, gUrjarI strI // 404 // 65 25 zAkha vyAptI, ityasmAd ara: pratyayo bhavati-AkA ___ agyaGgi-madi-mandi- kaDi-kasi- kAsi-majirasya ca ikAra-ekArI bhavataH / zikharam-agram, zekhara: kaJji- kali-mali-kacibhya AraH // 40 // ApIDaH / / 400 // ebhyaH Ara: pratyayo bhavati / aga kuTilAyAM gato, zapeH ph ca // 401 // agAraM-vezma / agu gato. aGgAra:-nirvAtajvAla:, nirvANazapIM Akroze, ityasmAd ara: pratyayo bhavati / zvolmakAvayavaH, bhUmisutazca / madec harSe, madAra:- 70 30 phakArAzcAntAdezo bhavati / zaphara:-kSudramatsya: / / 401 / / pAnazauNDaH, varAhaH, hastI, alasazca / maduG stutyAdI, dameNidvA dazca DaH // 402 // mandAraH-vRkSavizeSaH / kaDat made, kaDAra:-piGgala:, damUca upazame, ityasmAd ara: pratyayo bhavati, saca viSamadazanazca / kasa gato, kasAra:- hiMsraH / kAsaG zabdaNid vA dakArasya ca DakAro bhavati / DAmaraH-bhayAnakaH, kutsAyAm, kAsAra:-palvalam / mujok zuddhau, mArjAra:DamaraH sa eva / / 402 / / biddaalH| kaJjiH sautraH, kAra:-kuzUla jAtiH, yUpaH, 75 35 jaThara-krakara-makara-zaMkara-karpara-karpara-tomara-pAmara- vyaJjanaM ca / kali zabdasaMkhyAnayoH, kalAra:-viSamarUpaH / prAdara-sagara-nagara-tagarodarA-dara-zadara-dara-kRdara- mali dhAraNe, malAra:-alasa / malamivArA todo'syeti kukundara-gorvarAmbara-mukhara-khara-Dahara-kuJjarAjagarA- vA malAraH / kaci bandhane, kacAraH-apaneyaH, tRNabusapAMzudayaH / / 403 / / vikAraH // 40 // ete kidarapratyayAntA nipAtyante / janeSTha ca, jaThara- traH kAdiH // 406 // 40 koSTham / krameka ca, kakara:-gauratittiraH / makernalopazca, tu plavanataraNayoH, ityasmAt kakArAdirAraH pratyayo Aho ! Shrutgyanam 80
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam / - bhavati / tAraH-vRkSaH // 406 // plutigato, ziziraM-zItalam, Rtuzca // 413 // kRgo mAdizca // 407 // zrantheH zith ca // 414 // 40 karotermakArAdi: kakArAdizca AraH pratyayo bhavati / - zrathuG zaithilye, ityasmAd iraH pratyayo bhavatyasya ca krmaar:-lohkaarH| karkAra:-vRkSaH // 407 / / zith ityAdezo bhavati / zithira-zlatham / latve-zithilam 5 tuSi-kuThibhyAM kit // 40 // / / 414 / / AbhyAM kid Ara: pratyayo bhavati / tuSaMca tuSTI, aNit / / 415 // / tuSAra:-himam / kuThiH sautraH, kuThAra:-parazuH // 40 // . aznAteraznotervA Nid iraH pratyayo bhavati / Azira:- 45 kamerata ucca // 40 // | viSNuH, Adityazca / prAzira:-bahvAzI / / 415 / / kamUG kAntau ityasmAd Ara: pratyayo bhavatyakArasya zuSISi-bandhi-rudhi-ruci-muci-muhi-mihi-timi10 cokAro bhavati / kumAra:-mahAsenaH, abhraSTaH, bAlazca mudi-khidi-cchidi-bhidi-sthAbhyaH kit // 416 // // 406 / / ebhyaH kidiraH pratyayo bhavati / zuSaMca zopaNe, zuSirakaneH kovida-karbuda-kAzcanAzca // 410 // chidram / iSat icchAyAm, iSaraM-tRNam, iSiraH-agniH , 50 kanai dIptI ityasmAd AraH pratyayo bhavati, asya ca | AhAraH-kSipraH, sevyazca / bandhaMza bandhane, badhiraH-zrutikovida karbada kAJcana ityAdezA bhavanti / kovidAra:, vikala: / rupI-AvaraNe rudhiraM-dvitIyo dhAtuH / ruci 15 karbudAraH, kAJcanArazca vRkSavizeSAH / / 410 / / abhiprItyAM ca, ruciraM-dayitaM, dIptimaJca / muluMtI mokSaNe, mucira:-dharmaH, sUryaH, meghazca / muhauca vaicitye, dvAra-zaGgAra-bhaGgAra- kalAra-kAntAra- kedAra- mahira:-kandarpaH, saryazca, mahiraM-tamaH / mihaM secane, 55 khAraDAdayaH // 41 // mihira:-meghaH, sUryazca, mihiraM-toyam / timaca ArdrabhAve, ___ete ArapratyayAntA nipAtyante / ubhat pUraNe dvAdezazca, timiraM-tamaH, toyaM, rogazca kazcit / mudi harSa, mudiraH dvaar-dvaaH| zrayatestAlavyAdiH zRGgazca, zRGgAra:-rasavizeSaH, meghaH, sUryazca / khidaMt parighAte, khidira:-trAsaH, tskrshc| 20 vidagdhatA ca / bhRgo bhRGag ca, bhRGgAra:-hastimukhAkAra gA bhRGag ca, bhRGgAraH-hAstamukhAkAra- chipI dvaidhIkaraNe, chidira:-unduraH, agnizca, chidirNglntikaa| kalehazca svarAtparaH, kahAra:-utpalavizeSaH / / zastram / bhidapI vidAraNe, bhidira:-azani:, bhedazca / 60 kamesto'nto dIrghazca, kAntAraM-araNyam / kadeH sautra- STAM gatinivRttI, sthira:-acalaH / / 416 / / syAta ecca, kedAraH-vapraH / khadeDicca, khArI-catuNim / sthavira-piThira- sphirAjirAdayaH // 417 // khAraDiti DakAro DyarthaH / AdigrahaNAt zizumArAdayo 25 bhavanti / / 411 // ete kit pratyayAntA nipAtyante, tiSThatervo'nto hrasvazca / sthvirH-vRddhH| pacaterata itvaM Thazca piThiraMmadi-mandi-candi-padi-khadi-sahi-vahi-ku-sabhya | sAdhanabhANDam, paThervA rUpam / sphAyateDicca, sphira:-- 65 iraH // 412 // sphAro, vRddhizca / ajervIbhAvAbhAvazca, ajiram-aGgaNam, ebhya iraH pratyayo bhavati / madaica harSe, mdiraa-suuraa|| nagaraM, devavezma ca / AdigrahaNAdanye'pi / / 417 / / maduG stutyAdau, mandiraM-vezma, nagaraM ca / cadu dIptyA ka-za-pa-pUga-maJji-kuTi-kaTi-paTi-kaNDi-zauNDi30 hnAdanayoH, candira:-candramAH, hastI ca, candiraM-candri-DisibhyaH iirH||41|| kAvat, jalaM ca / padica gatau, padira:-mArga: / khada ebhya IraH pratyayo bhvti| kat vikSepe, karIraH- 70 hiMsAyAma, khadiraH-vRkSavizeSa: / Sahi marSaNe, shirHprvtH| vahIM prApaNe, vhir:-bliivrdH| kuMka zabde, vanaspativizeSa:, vaMzAdhaGakurazca / zaza himAyAma, shriirNkvir:-akssikonnH| saM. gatau, latve salilam -jalam vapuH / pRz-pAlanapUraNayoH / parIraM-balaM, lAGgalamukhaM ca / 35 // 412 // pUgA pavane, pavIraM-raGgasthAnaM, phalaM, pavitra-bIjAvapanaM ca / maJjiH sautraH, maJjIraM-nupUraH / kuTat kauTilye, kuTIzava-zaricAtaH // 413 // ram-AlayaH, karkaTaka:, candrAzrayarAzizca, kottiirN-mukuttH| 75 AbhyAm iraH pratyayo bhavatyakArasya cekAro bhavati / bAhulakAd guNaH / kaTe varSAvaraNayoH, kaTIraM-janapadaH, zava gatau tAlavyAdiH, shivirm-sainysNniveshH| zaza jaghana, jalaM ca / paTa gato, paTIraH-kandapaH, paTIraM-kArmakam / Aho ! Shrutgyanam
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 5 ghaviza- puTi kurikulikAbhyaH kit // 416 // emya: kiduIraH pratyayo bhavati / ghaslUM adane kSIraMdugdhaM meghava / vazak kAnto, uzIraM vIraNImUlam / puTat saMzleSaNe, puTIraH-kUrmaH / kurat zabde, kurIraM-maithunaM vezma ca, kurIra:- mAlAvizeSaH, kambalazca / kula bandhusaMstyAnayoH, kulIra:- karkaTaH / ke zabde, kIra:- zukaH, 10 kAzmIrakazca // 416 / / svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // 20 sphik ca / kaDu made, kaNDIraM - haritakam / zauNDa garve, zauNDIra:- garvitaH sattvavAn, tIkSNazca / hisup hiMsA yAm, hiMsI:- zvApadaH, hiMsrava ||418 // 30 ete IrapratyayAntA nipAtyante / janerbo'ntazca, jambIra:vRkSavizeSa: / Apnoterbhazca AbhIra :- zUdrajAtiH / gamerbhaH svarAnnastu vA, gabhIra:- agAdhaH, acapalazva / gambhIraH sa eva / skumbheH sautrAt salopazca kumbhIra:- jalacaraH / bhaGa paribhASaNe, asya naluk 'vA, bhaDIra : bhaNDIrava - | 25 yoddhRvacane / DoGo Dit dvitvaM pUrvasya no'ntava, DiNDIra :phenaH / kiratermo'ntazca, kirmIra:- karbura: / AdigrahaNAt tUNIra nAsIra-mandIra-karavIrAdayo bhavanti // 422|| | vani vapibhyAM Nit // 421 // AbhyAM Nid IraH pratyayo bhavati / vana-bhaktI, vAnIra:vetasaH / DuvapIM bIjasaMtAne, vApIra:- meghaH, amogha - niSpattikSetraM ca // 421 // kazermo'ntazca // 420 // zvazura- kukundura-dardura-nicura- pracura- cikura kukura kaza zabde ityasmAttAlavyAntAd IraH pratyayo mazcAnto kukkura kurkura zarkara- nUpura- niSThura- vithura- madgura- 50 bhavati / kazmIrA - janapadaH // 420 // vAgurAdayaH // 426 / ete kid urapratyayAntA nipAtyante / AzupUrvAt zuppUrvAdvA aznoterazna tervA AkAralopazca / zvazuraH- jampatyoH pitA / kupUrvAt skuduG ApravaNe, ityasmAt saluk ca, kukundarI - nitambakUpau / dRNAterdo'ntazca, dardura:- maNDUkaH, 55 jambIrAbhIra- gabhIra- gambhIra - kumbhIra - bhaDora- meghA nipUrvAt prapUrvAt cinoteH caratervA Dimba nicura:bhaNDIra - DiNDIra- kirmIrAdayaH // 422 // taruvizeSaH / latve niculaH pracuraM prAyam / cakericcAsya cikura yuvatInAmIpannimIlitamakSi, cikurA:- kezAH / kukeH konto vA, kukuraH- yAdavaH, kukkuraH- zvA kiraH kur ko'ntazca kurkuraH-zvA / zRz hiMsAyAm, guNaH ko'ntazca / zarkarastaruNaH / 60 NUta stavane, po'ntazca / nUpura:- tulAkoTi: / nipUrvAt tiSThateH niSThuraH karkazaH, niSThura- kAhalam / vyathevith ca, vyathante'smAjjanAH ityapAdAne'pi vithura:- rAkSasaH / madi vAtyorgo'ntazca madguraH- matsyavizeSaH vAgurA-mRgAnAyaH / AdigrahaNAnmanyaterdhazra, madhuraH- rasavizeSa ityAdi // 426 / / 65 mImasi pakhiTi - khaDi khaji - kaji saji- kRpivalli maNDibhya UraH // 427 // vAyasi vAsimasimathyundi- mandi- cati caGauf -afa - caka-bandhibhya uraH // 423 // emya uraH pratyayo bhavati / vAzic zabde vAzuraHzakuniH, gardabhazva, vAzurA - rAtriH / asUc kSepaNe, asura:dAnavaH / vAsaN upasevAyAm, vAsurA-rAtriH / mac parimANe, masurA - paNyastrI; masuraM carmAsanam dhAnyavizeSazca / mathe viloDane, mathurA nagarI / undai kledane undara:OM mUSikaH / maduG stutyAdI, mandurA- vAjizAlA / categ yAcane, catura:- vidagdhaH / cahniH sautraH, caGkati ceSTate, caGkuraH - rathaH, anavasthitazca / akuG lakSaNe aGkuraHprarohaH tarupratAnabhedazca / ghaJyupasargasya bahulamiti bahulavacanAd dIrghatve aGkaraH / kabaM gatau, karburaH - zabalaH / 35 caki tRpti pratighAtayoH, cakuraH- dazanaH / bandhaz bandhane, 40 bandhuraH- manojJaH, namrazca // 423 // maGkeluk vocAsya // 424 // makuG maNDana ityasmAduraH pratyayo bhavati, nakArasya luk akArasya cokAro vA bhavati / mukuraH - AdarzaH, mukulaM ca, makuraH- Adarza:, kalkaH, bAlapuSpaM ca // 524 // vidheH kit // 425 // 45 vidhat vidhAne, ityasmAt kid uraH pratyayo bhavati / vidhuraM - vaizasam ||425 / / | ebhya Ura: pratyayo bhavati / mIMc hiMsAyAm, mayUra:zikhI / mahyAM rauti mayUra iti pRSodarAdiSu saMjJAzabdAnAmanekadhA vyutpatti lakSayati / mac parimANe, masUra :- 70 avara dhAnyajAtiH carmAsanaM ca / paziH sautraH pazyate gamyate iti pazUra:- grAmaH / khaTa kAGkSa, khaTUra:- maNivizeSaH / khaDaN bhede, khaDDUra:-khuralIsthAnam / kharjaM mArjane ca, kharjUraH- vRkSavizeSaH / karja vyathane, karjUraH - sa eva, malinazca / sarja arjane, sarjUraH - ahaH / kRpau sAmarthye, 65 karpUra:- gandhadravyam / valli saMvaraNe, vallUraH - zuSkamAMsam / maDu bhUSAyAm, maNDUraH- dhAtuvizeSa: / / 427 / / Aho Shrutgyanam
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 55 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // mahi-kaNi-caNyaNi-palyali-tali-mali-zalibhyo // 433 / / Nit // 428 // / kora- cora- mora-kizora-ghora-horA-dorAdayaH ebhyo Nid UraH pratyayo bhavati / maha pUjAyAma, // 434 // maahuurH-shailH| kaNa gatI kANara:-nAga: / caNa hiMsA- kora ityAdayaH zabdA orapratyayAntA nipAtyante / 5 dAnayozca, cANara:-mallo viSNahataH / aNa zabde, ANUra:- kAyatezcaratemriyatezca Dicca, kora:-bAlapuSpam / coraH- 45 grAma: / pala gatau, pAlUraM nAma nagaramAndhrarAjye / alI tskrH| mora:-mayUraH / kRzericcopAntyasya, kizora:bhUSaNAdI, AlUra:-viTa: / talaN pratiSThAyAm, tAlUra:- taruNaH, bAlAzvazca / hanteDit ghazca ghoraM-kaSTam / haMga jalAvartaH / mali dhAraNe, mAlUraH-dAnavaH, bilvazca / haraNe, horA-nimittavAdinAM cakrarekhA / hudAMga dAne, zala gato, zAlUraH-durduraH / / 428 / / doc chedane vA, doraH-kaTisUtra-tantuguNazca / AdigrahaNA10 sthA-viDeH kit||426|| danye'pi / / 434 // AbhyAM kid UraH pratyayo bhavati / SThAM gtinivRttii|| ki-za-vRbhyaH karaH // 435 // sthUra:-baTharaH, uccazva, sthUrA-jayApradezaH / viDa Akroze, ebhyaH karaH pratyayo bhavati / ki: sautra:, kekara:-bakraviDUra-bAlavAye grAmaH // 426 / / dRSTi: / zaza hiMsAyAm, zarkarA-matsyaNDikAdi:, karkaza:, sindUra-kaccUra-pattUra-dhuttUrAdayaH / / 430 // kSudrapASANAvayavazca / vagaTa varaNe, varkara.-chAgazizuH 15 ete UrapratyayAntA nipAtyante / syande: sindU ca, / / 435 // sindaraM-cInapiprama / karotezco'ntazca, / karcara:- auSadha- sa-paSibhyAM kit||43|| vizeSaH / patesto'ntazca, pattaraM-gandhadavyam / dhuvo dvirukta- AbhyAM kit kara: pratyayo bhavati / SUt preraNe, sUkaraHsto'nto hrasvazca, dhuttara:-unmattakaH, dadhAte,ttUra ityanye / varAhaH / puSa puSTau, puSkara, padma, tUryamukhaM, hastihastAgram, AdigrahaNAt kastUraharAdayo bhavanti / / 430 // AkAzaM, murajaH-tIrthanAma ca // 436 // 20 ku-gu-pati- kathi-kuthi-kaThi-kuThi-kuTi-gaDi-guDi- __ani-kAbhyAM taraH // 437 // mudi-mUli-daMzibhyaH keraH // 431 // AbhyAM kit taraH pratyayo bhavati / anaka prANane, ebhyaH kid eraH pratyayo bhavati / kuMG zabde, kubera:-- antaraM-bahiryogopasaMvyAnayoH,chidramadhyavirahavizeSeSu ca / ke dhanadaH / guMt purISotsarge, guberaM-yuddham / patalU gatau, zabde, kAtaraH-bhIruH / / 427 // patera:- pakSI, pavanazca / kathaNa vAkyaprabandhe, kathera:- iNa-pUbhyAM kit // 438 // 25 kathakaH, kuhakaH, zakuntazca / kuthac pUtibhAve, kuthara:- AbhyAM kit tara: pratyayo bhavati / iNk gato, itara:- 65 ziDAkIsaMbhAraH / kaTha kRcchajIvane, kaThera:- daridraH / kuThiH nirdiSTapratiyogI / pUgz pavane, pUtara:-jalatantuH sautraH, kuThera:-niHmatasAraH, arjakazca / kuTat kauTilye, // 438 / / kuTera:-zaThaH / gaDa secane, gaDera:-meghaH prasravaNazIlazca / mo-jyaji-mA-madya-zau-vasi-kibhyaH saraH // 436 // guDat rakSAyAm, guDera:-rAjA, paNyaM ca bAlabhakSyam / mudi ebhyaH saraH pratyayo bhavati / mIGac hiMsAyAm, mesara:30 harSe, mudera:-mUrkhaH / mUla pratiSThAyAm, mUleraH-vanaspatiH / varNavizeSaH / ji abhibhave, jesara:-zUraH / aja kSepaNe ca, 70 mUleraM-paNyam / dazaM dazane, dazera:-sapaH, sArameya:, vesara:-azvataraH / vesa gato, ityasya vA jaTharetyAdijanapadazca // 431 // nipAtanAdare rUpam / mAMka mAne, mAsaraH-AyAmaH / madeca zaterAdayaH // 432 // harSe, matsara.-krodhavizeSaH / azauTi vyAptI, akSaraM-varNaH, zatera ityAdayaH zabdA: kerapratyayAntA nipAtyante / mokSapadam, AkAzaM ca / akServA are rUpam / vasaM nivAse, 35 zadlU zAtane tazca, zatera:-vAyuH, tuSArazca / AdigrahaNAd vatsaraH, saMvatsaraH, parivatsaraH, anuvatsaraH, vivatsaraH, 75 gudhera-zaGgabera-nAlikerAdayo bhavanti / / 432 / / udvatsara:-varSAbhidhAnAni / iDAmAnena vasantyatra kAlAkaTha-caki-sahibhya oraH // 433 // vayavA iti iDamaMvatsaraH, iDayA mAnena vasantyatreti iDAebhya oraH pratyayo bhavati / kaTha-kRcchrajIvane, kaThora:- vatsara:-varSa vizeSAbhidhAne parivatsarAdInyapi varSavizeSAamRduH, ciraMtanazca / caki tRptau ca, cakora:- pakSivizeSaH bhidhAnAnItyeke / ki ityadAdI smaranti, kesara:-siMhasaTaH, 40 parvatavizeSazca / Sahi marSaNe, sahora:-viSNaH, parvatazca | puSpAvayavaH, bakulazca / bAhulakAnna Satvam / / 436 // Aho ! Shrutgyanam 60 NO
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // / kR-dhU-tanyuSibhyaH kit // 440 // guheraccota: gahvaraM-gahanaM, mahAbilaM, bhayAnaka, pratyantadezazca / ebhya: kit sara: pratyayo bhavati / DukaMga karaNe, kRsaraH | upapUrvAt hvo vAdelaka ca, upahvara-saMdhiH, samIpaM, raha:-. kRsarA vA vilepikAvizeSa: varNavizeSazca / dhUta vidhUnane sthAna ca / sampUrvAdya merdazca, saMyadvara:-raNaH, saMyamI, nRpazca / dhUsara:-bhinnavarNaH-vAyu:-dhAnyavizeSazca / tanUyI vistAre, | unde: kidum cAntaH, udumbara:-vRkSavizeSaH / AdigrahaNAd / tasara: kauzeyasatrama / ta gatI akSara:-kaNTakaH / umbarazambarAdayo bhavanti / / 444 / / Rtvik ca, RkSarA-toyadhArA // 440 / / kaDerevarAGgarau // 444 // ka-ga-za-dR vRga-cati-khaTi-kaTi-niSadibhyo varada kaDan made, ityasmAd evara aGgara iti pratyayau bhavataH / // 441 // kaDevara-matazarIram / latve kalevaram / kaDaGgaraH-vanaspatiH ebhyaSTidvara: pratyayo bhavati / kRt vikSepe, karbara: // 445 // 10 vyAghraH, viSkiraH, aJjalizca, karbarI-bhUmiH, zivA ca / / traT // 446 // gata nigaraNa, garvara:-ahaMkAraH, mahiSazca, garvarI-mahiSI, / sarvadhAtubhyastraTa pratyayo bhavati / chAdayatIti chatram chatrI 50 saMdhyA ca / zaza hisAyAm, zarvara:-sAyAhnaH-rudraH, vA dharmavAraNam / pAtIti pAtram UjitaguNAdhAraH saadhvaadiH| hisrazca, zarvara-tamaH, annaM ca, zavarI-rAtriH / daza | pAtrI-bhAjanam / sAyate:-snAtraM-snAnam / rAjate iti vidAraNe, darvaraM-vajrama, darvarI-sevA-gaTa varaNa, rASTra-deza / ziSyate'nena-zAstra-granthaH / asUca kSepaNa, 15 varvara:-kAmaH, candanaM, dezavizeSa:-lubdhakazca, varvarI-nadI, astraM-dhanu: / / 446 // bhAryA ca / catega yAcane, catvaraM-catuSpatham araNyaM ca / ji-bha- sa- bhrasji- gami- nami- nazyazi-hani- 55 catvarI-rathyA, devatA, vedizca / khaTa kAjhe, khaTvaraM- viServaddhizca // 447 // rasasaMkIrNazAkapAkaH / kaTe varSAvaraNayoH, kaTvara:- eyaraTa pratyayo bhavati vaddhizcaiSAM bhavati / ji abhibhave, vyAlAzvaH, kaTavarI-dadhivikAraH / SadlU vizaraNAdau, / padlU vizaraNAdA, jaitra:-jayanazIla:, jaitra-chUtam / TuDuma~gaka poSaNe ca, 20 nipUrvaH, niSadvaraH-kardamaH-vahniH, karmakaraH, kandarpaH, bhAtra-poSaH, yazca bhUti gRhItvA vahati / sa gatA, satra:indrazca / niSadvaram--Asanam, niSadarI-prapA, rAtri:, pramadA AlayaH / bhrasjIt pAke, bhATram-ambarISam / gamlaM gatau, 60 indrANI ca / / 441 / / gAntraM-manaH, zarIra, lokazca / NamaM prahvatve, nAntraM-ziraH, aznoterIcAdeH // 442 // zAkhA, vaicitryaM ca / nazauca adarzane nazo dhUTIti nonta:, azoTi vyAptI, ityasmAdvaraTa pratyayo bhavati / nASTA:-yAtudhAnA: / azroteraznAtervA ASTam AkAzaH, 25 IkArazcArdebhavati / Izvara:-vibhraH / IzvarI-strI / / 442 // razmizca / hanaM hiMsAgatyoH, hAntraM-rakSaH, yuddhaM, vadhazca / no-mI-kutu-cerdIrghazca // 443 // viSlUkI vyAptau, vaiSTa:-viSNaH, vAyuzca / vaiSTra-yakRt, 65 ebhyo varaT pratyayo dIrghazcaiSAM bhavati / NIMga prApaNe, | tridivaM, vezma ca // 447 / / niivr:-purusskaarH| mIMgz hiMsAyAm, mIvaraH-hiMsraH- | divedyau ca // 448 // samudrazca / kuMG zabde, kUvara:-rathAvayavaH / tuMka vRttyAdiSu, dIvyatestraTa pratyayo bhavati dyau cAsyAdezo bhavati / 30 tuvara:-mandazmazruH, ajananIkazca / cigT cayane, dautra-tridivaM. jyotiH, vimAnaM, pramANa, pratodazca / / 448 / / cIvaraM-munijanavAsa:, niHsArakanthA ca / / 443 / / sU-mU-khanyuSibhyaH kit // 446 // 70 tIvara-dhIvara-pIvara-chitvara- chatvara-gahvaropaharasaMyadvarodumbarAdayaH // 444 // ebhyaH kit traT pratyayo bhavati / put preraNe, sUtraM tantuH, zAstraM ca / mUG bandhane, mUtra-prasAvaH / khanUga ete varaT pratyayAntA nipAtyante / timyatestI ca avadAraNe, khAna-kUla:, taDAka, grAmAdhAnamRt, caurakRtaM 35 tIvatervA, tIvaraM-jalaM, vyaJjanaM ca / dhyAyate( ca / | ca chidram / uSU dAhe, uSTra:-kramelakaH // 446 / / dhIvara:, kaivrtH| pyAyaH pyaGo vA pI ca, pIvatervA kidaraH, pIvara:-mAMsalaH / chinatesta:-kicca, chitvaraH-zaThaH, jarjaraH, strI // 450 // piTakazca chAdeNiluki hrasvazca, chatvara:-nirbhartsakaH, syateH sUte: styAyatestRNAtervA traT syAt Dicca / strInikuJjazca / chatvaraM-kuDyahInaM gRham, zayanapracchadaH, chdishc| / yoSit // 450 / / Aho! Shrutgyanam 75
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam / / hu-yA-mA-zru-vasi-bhasi-gu-vI-paci-vaci-dhR- lakSayati / AdigrahaNAdanye'pi // 455 / / yamyami-mani- tani-sadi-chAdi- kSi-kSadi-lupi-pati- vRga-nakSi-paci-vacyami-nami-vami-vapi-vadhi-yaji dhUbhyatraH // 451 // / pati-kaDibhyo'traH // 456 // ebhyastraH pratyayo bhavati / haMka dAnAdanayoH, hotra-havanaM, ebhyaH atraH pratyayo bhavati / vRgaTu varaNe, varatrA5 hotrA-RcaH / yAMka prApaNe, yAtrA-prasthAnaM, yApanam, carmarajjaH / NakSa gatau, nakSatram-azvinyAdi / DrapacI pAke 45 utsavazca / mAMka mAne, mAtrA-pramANaM, kAlavizeSaH, stokaH, pacatraM-randhanasthAlI / vacaM bhASaNe, vacatraM-vacanam / ama gaNanA ca / zrRMTa zravaNe, zrotraM-karNaH / vasik AcchAdane, gatI, amatraM-bhAjanam / NamaM prahvatve, namatravastraM-vAsaH / bhasi juhotyAdI smaranti, bhastrA- karmAropakaraNam / dravamU udiraNa, vamatra-prakSepaH / TupI carmamayam-Avapanam, udara ca / guMG zabde, gotra:-parvataH, bIjasaMtAne, vapatraM-kSetram / badhi bandhane, badhatram-AyudhaM, 10 gotrA-pRthvI, gotram-anvayaH / bIMka prajananAdo, vetra- vastra, viSa, zarana / yajI devapUjAdau, yajatra:-yajvA, 50 vIrudvizeSa: / drupacI pAke, paktraM-piThara, gArhapatyaM ca / yajatram-agnihotram / patlu gatI, patatraM-baha, vAhanam, vacaMka bhASaNe, vaktram-Asyam, chandojAtizca / dhRGat vyoma ca / kaDat made, kaDa-dArA: / latve kalatraM-dArA:, sthAne, dhatra:-dharmaH, vRkSaH, ravizca / dhatraM-nabhaH, gRhasUtraM ca, jaghanaM ca // 456 // dhaa-dyauH| yamaM uparame, yaMtraM-zarIrasaMdhAnam-araghaTTAdi ___ sovidaH kit // 457 // 15 ca / ama gatI, antraM-purItat / manica jJAne, mantra: supUrvAd vida: kid atra: pratyayo bhavati / suSThu vetti 55 chandaH / tanayI vistAre, tantra-prasAritAstantavaH, zAstraM vindati vidyate vA suvidatraM-kuTumba, dhanaM, maGgalaM ca // 457 / / samUhaH, kuTumbaM ca / Sadla vizaraNagatyavasAdaneSu, satra-yajJa:sadaH, dAnaM, chama, yAgavizeSazca / chadaNa-saMvaraNa, chAdaya kRteH kRnta ca // 458 // tIti chAtra:-zikSakaH / kSit nivAsagatyoH, kSetra-karSaNa kRtac chedane, ityasmAd atra: pratyayo bhavati / asya ca 20 bhUmiH, bhAryA, zarIram AkAza ca / kSada saMvaraNa sautraH, kRntAdezo bhavati / kRntatra:-mazaka: / ntatra-chedanaM, kSatra-rAjabIjam / luplaM tI chedane, lotram-apahRtaM- lAGgalAgaM ca / / 458 / / ___60 dravyam / patlu gatI, patra-parNaM, yAnaM ca / dhUgaz kampane, bandhi-vahi-kaTyazyAdibhya itraH // 456 / / dhotraM-rajjuH / / 451 // ebhya itra: pratyayo bhavati / bandhaz bandhane, bAndhatraMzvitevazca movaa||452|| manthaH / vahIM prApaNe, vahi-vAhanaM vahanaM ca / kaTe varSA25 zvitA vaNe. ityasmAt tra: pratyayo bhavati, vakArasya / varaNayoH, kaTitra-lekhyacarma / azauTi vyAptI, azaza ca makAro vA bhavati / zmetraM, zvetaM ca-rogI // 452 / / bhojane vaa| azitraM-razmi:, havi:, agni:, annapAnaM c| 65 gamerA ca // 453 // AdigrahaNAd lunAte: lavitram-karmadravyam, punAte:-pavitragamlU gatI, ityasmAt tra: pratyayo bhavati / maGgalyam / bhaTateH bhaTitraM-zUle, pakvamAMsam / kaTateH AkArazcAntAdezo bhavati / gAtra-zarIram / gAtrA- | kaDina-kaTitrameva / amateH amitra:-ripuH ityAdi 30 khaTvAvayavaH / / 453 / / // 45 // ci-mi-di-zaMsibhyaH kit // 454 // bhU-ga-vada-caribhyo Nit // 460 // 70 ebhya: kit tra: pratyayo bhavati / cigaTa cayane, citram ebhyo Nid itra: pratyayo bhavati / bhU sattAyAm, Azcaryam, AlekhyaM , varNazca / trimidAc snehane, mitraM | bhAvitraM-trailokyaM, nidhAnaM, bhadraMca / gat nigaraNe, gAritrasuhRt, amitra:-zatruH, mitra:-sUryaH / zaMsU stutau ca, zastraM35 stotram, AyudhaM ca // 454 / / nabhaH, annapAnama, Azcaryam ca / vada vyaktAyAM vAci, vAditram-Atodyam / cara bhkssnne| cAritraM-vRttaM, sthityaputrAdayaH // 45 // bhedazca / / 460 // 75 putra ityAdayaH zabdAH trapratyayAntA nipAtyante / punAti pavate ca pitapUtimiti pUtraH-sUtaH, yadAhaH-pratIti tani-ta-lA-pAtrAdibhya utrH||461|| narakasyAkhyA duHkhaM ca narakaM viduH / punnAmno narakAt ebhya utraH pratyayo bhavati / tanUyI vistAre, tanutraM40 trAyata iti vyutpattistu saMjJAzabdAnAmanekadhA vyAkhyAnaM kavacam / ta plavanataraNayoH, tarutraM-plava:, ghAsahArI c| Aho! Shrutgyanam
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 36 loka AdAne, lotram-apahatadravyam / pAM pAne, potra- ! bAhulakAd guNa: / ta plavanataraNayoH, tarala:-adhIraH, halasUkarayormukham / baiG pAlane, trotram-abhayakriyA / hAramadhyamaNizca / saMgato, sarala:-akuTila:, vRkSavizeSazca / : vastrama-abhipretamityAdayaH // 461 / / pizata avayave, pezala:- manojJaH / tusa zabde, tosalA:zA-mA-zyA-zakyambyamibhyo laH // 462 // janapada: / kuzav zlaSe, kozalA-janapadaH / anak prANane, 5 ebhyo la: pratyayo bhavati / zoMca takSaNe, shaalaa-sbhaa| anala:-agniH / drama gato, dramala-jalam / / 465 / / 45 mAMka mAne, maalaa-srk| zyaGga gatI, zyAla:-patnI- | nahi-laGgedIrghazca // 466 // bhraataa| zaklaMTa zaktI, zakla:-manojJadarzanaH, madhuravAk, AbhyAma alaH pratyayo bhavatyanayozca dIrgho bhavati / zaktazca / ambuGa zabde, ama gatau ambla:, amlazca-rasaH NahIca bandhane, nAhala:-mlecchaH / lagu gatI, laanggl||462|| halam / / 466 / / 10 zuka-zo-mUbhyaH kit // 463 // R-janergo'ntazca // 467 // 50 ebhyaH kid la: pratyayo bhavati / zuka gato, zuklaH- AbhyAma ala: pratyayo gakArazcAnto bhavati / Rk sito varNaH / zIka svapne, zIla-svabhAvaH, vrataM, gatau, argalA-paridhaH / janaici prAdurbhAve, jaGgalaM-nirjalo dharmaH, samAdhizca / mUGa bandhane, mUlam-vRkSapAdAvayavaH, deza: // 467 / / AdiH, hetuzca / / 463 / / / tRpi-vapi-kupi-kuzi- kuTi- vRSi- musibhyaH kit 15 bhillAcchabhalla-sovidallAdayaH // 464 // | // 468 // 55 bhillAdayaH zabdAH kina lapratyayAntA nipAtyante / / | ebhyaH kid ala: pratyayo bhavati / tRpauca prItI, bhidelazca bhillH-antyjaatiH| acchapUrvAda bhale:, a tRpalA-latA, tRpalaM-zuSkaparNam, zuSkatRNaM ca / DuvapIM bhllH-RkssH| supUrvAdvideralo'ntaH sozca vRddhiH / sovi bIjasaMtAne, upala:-pASANa: / kupaca kope, kupala:-pravAlaH / dllH-knycukii| AdigrahaNAdallapallIrallAdayo'pi bhavanti kuzac zleSaNe, kuzala:-medhAvI / kuzalam-Arogyam / 20 // 464 // | kaTata kauTilye, kuTala:-RSiH / vRSa secane, vRSala:- 60 mRdi-kandi-kaNDi-maNDi-maGgi-paTi-pATi-zaki dAsajAtiH / musac khaNDane, musalam-avahananam / / 468 / / keva-deva-kami-yami-zali-kali-pali-gu-dhvaJci-caJcicapi-vahi-dihi-kuhi-ta-sR.pizi-tusi-ku-syani korvA // 466 // drameralaH // 465 // ___ kaMGa zabde ityasmAd ala: sa ca pratyaya: kidvA bhavati / 25 ebhya: ala: pratyayo bhavati / mRz kSode, mardala:- kuvalaM-badaram, kuvalI-kSudra badarI, kavala:-grAsa: / / 466 / / muraja: / kadu rodanAhvAnayoH, kandala:-prarohaH / kuDuG dAhe, zameva ca vA // 470 // . 65 kuNDalaM-karNAbharaNam / madu bhUSAyAm, maNDalaM-dezaH, zamUc upazame, ityasmAda ala: pratyayo bhavati makAparivArazca / magu gatau, maGgalaM-zubham / paTa gato, paTalaM rasya ca bakAro vA bhavati / zabala:-kalmASa:, zamalaMchadi:. samUhaH, AvapanaM, netrarogazca / NyantAt pATala: purISam, duritaM ca // 470 // 30 varNaH / zaklaMTa zaktI, zakalaM-bhittam asAraM ca / kevRG chorDaggAdirvA // 471 // sevane, kevalaM-paripUrNa jJAnam, asahAyaM ca / devRG choMca chedane, ityasmArikad alaHpratyayo bhavati / sa ca 70 devane, devala:-RSiH, devatrAtaH, krIDanazca / kamU-kAntI, DagAdirgAdirvA bhavati / chagala:-chAgaH, chaagl:-RssiH| kamala-padmam / NiGi, kAmala:-netrarogaH / yamU uparame, chala-vacanavighAto'rthavikalpopapattyA // 471 // yamalaM-yugmam / zala gatau, zalalaM-zedhAGgaruhazaGku: / kali 35 zabdasaMkhyAnayoH, kalalaM-garbhaprathamAvasthA / pala gatau / mRji-khanyAhanibhyo Dit // 47 // palalam-bhRSTatilAtasIcUrNam / guMG zabde, gavala:-mahiSaH / ebhyaH Did ala: pratyayo bhavati / mRjauk zuddhau, malaMdhUgaz kampane, dhavala:-zvetaH / aJca gatau ca, aJcala:- bAhyaM raja:-antardoSazca / khanUga avadAraNe, khala:-durjanaH, 75 vastrAntaH / caJcU gatau, caJcala:-asthiraH / capa sAntvane, niSpIDitarasaM piNyAkAdi, khalaM-sasyaphalagrahaNabhUmiH / capala: sa eva / vahIM prApaNe, vahalaM-sAndram / dihIMka lepe, hanaMka hiMsAgatyoH, ApUrvaH, Ahala:-viSANaM, nakharazca 40 dehalI-dvArAdha: paTTaH, kuhaNi vismApane, kohala:-bharataputraH // 472 / / Aho! Shrutgyanam
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // piNDAla:- kandajAtiH / Tunadu samRddhI, nandAlaH- rAjA / da avyakta zabde, nadAla:- nAdavAn / zaklUMT zaktI, zakAlA:- janapadaH, mUrkhadhanI ca || 475 || kula- pili vizi- biDi mRNi- kuNi-pI- prIbhyaH kit // 476 // 45 muralorala - virala- kerala - kapiJjala - kajjalejjala5 komala- bhUmala- siMhala - kAhala- zUkala- pAkala - yugala | bhagala - vidala- kuntalotpalAdayaH // 474 // ebhyaH kid Ala: pratyayo bhavati / kula bandhusaMstyAnayo:, kulAla:- kumbhakAraH / pilaN-kSepe, pilAlaM- zliSTam / vizaMt pravezane, vizAlaM vistIrNam / biDa Akroze, biDAla : - mArjAraH / mRNat hiMsAyAm, mRNAlaM - bisam / kuNat zabdopakaraNayoH, kuNAla:- kRtamAla:, kaTavizeSazca, 50 kuNAlaM - nagaraM kaThinaM ca / pIca pAne, piyAlaH- vRkSaH, piyAlaM - zAkaM vIrucca / prIGc prItau priyAla : - piyAla: / / 476 // | ete alapratyayAntA nipAtyante / murvyayarva lopaH kiJca, muralAH- janapadaH / urala: - utkaTaH / vipUrvAdrameDiJca virala : - asaMhRtaH / kiraH kera ca keralA - janapada: / 10 kamperito nalopazca kapiJjala:- gauratittiriH / kaSI So 'nto jazca kajjalaM - maSI, ijala:- vRkSavizeSaH / kamerata occa komalaM - mRdu / bhramerbham ca bhRmalaH - vAyuH, kRmijAtizca bhRmalaM-cakram / hiMserAyanta viparyazva, siMhalA - janapadaH / kaNerho dIrghazva, kAhalaH - avyaktavAk, 15 kAhalA - vAdyavizeSaH / zakerUccAsya, paceH pAk ca, pAkala:- hastijvaraH yujeH kid ga ca yugalaM - yugmam / bhAtergo'nto hrasvazca bhagala:- muniH / vindernalopazca vidalaM - veNudalam / kanerata ut to'ntazca, kuntalA - janapadaH, kezAzrva / unpUrvAt pibate hrasvazva, 20 utpalaM - padmam / AdigrahNAt suvarcalAmudgalAdayo bhavanti zUkala: - azvAdhamaH / / / / 474 / / 25 stho vA ||473|| tiSThate: alaH pratyayo bhavati sa ca DidvA bhavati / sthalaM - pradezavizeSaH / sthAlaM - bhAjanam ||473|| ebhya AlaH pratyayo bhavati / Rk gatau, ArAlaMvakram | DukUMg karaNe, kara lam-uccam / mRtu prANatyAge, marAla:- haMsaH, mahAMzca / vRgT varaNe, varAla:- vadAnyaH / tanUyI vistAre, tanAlaM - jalAzayaH / tamUc kAGkSAyAm. tamAla:-vRkSaH, byAlazca / caSI bhakSaNe, caSAlaM yUpazirasi 30 dravyam / capa sAntvane, capAla - yajJadravyam / kapiH sautraH 40 R -kR- mR-vR-tani-tami caSi capi kapi-koli-pali bali - pazcimaGgi-gaNDi maNDi - caNDi taNDi- piNDi - nandi nadi- zakibhya AlaH // 475 / / / kapAlaM- ghaTAdyavayavaH, ziro'sthi ca / kIla bandhe, kIlAlamadyaM, jalam asRk ca / pala gatau, palAlam - akaNo vrIhyAdiH / bala prANanadhAnyAvarodhayoH balAla:- vAyuH patruG vyaktIkaraNe, paJcAla :- RSiH, rAjA ca paJcAlA 35 janapada: / magu gatau, maGgAla: - deza: / gaDu vadanaikadeze, gaNDAla:- mattahastI / maDu bhUSAyAm, maNDAlaH - RSiH rAjA ca / caDu kope, caNDAla:- zvapacaH / akRtajJamakAryajJa dIrgha roSamanArjavam / bhajeH kagau ca // 477 // bhajI sevAyAm ityasmAt kid AlaH pratyayo bhavati, 55 kau cAntAdezau bhavataH / bhakAlaM bhagAlam ubhayaM - kapAlam / / 477 / / caturo viddhi caNDAlAn janmanA ceti paJcamam ||1|| taDuG AghAte, taNDAla:- kSupaH / piDuG saGghAte, sartergo'ntazca // 478 // sR gatau ityasmAt kid Ala: pratyayo bhavati, gazcAntaH / sRgAlaH - kroSTA // 1478|| 60 pati- kR-lubhyo Nit // 476 // ebhyo Nid Ala: pratyayo bhavati / patlR gatau pAtAlaMrasAtalam / DukaMga karaNe, kArAlaM- lepadravyam / lugz chedane, lAvAla:- uddantaH || 476 // cAtvAla- kaGkAla- hintAla- vetAla- jambAla - 65 zabdAla- mamAptAlAdayaH ||480 // ete AlapratyayAntA nipAtyante / catervonto dIrghazca / cAtvAlaH - yajJagartaH / kaceH svarAnno'ntaH kazzrca, kaGkAlaHkalevaram / hiMsestazva hintAla:- vRkSavizeSaH / viyasto'nto guNazca, vetAla :- rajanIcaravizeSaH / janervo'ntazca, jambAla:- 70 kardamaH - zaivalaM ca / zamerRbervA zabdabhAvazca, zabdAlaHzabdanazIlaH / mavervalopo mAptazcAntaH matiH snehaHputrAdiSu snehabandhanaM ca / AdizabdAccakravAlakaravAlAlavAlAdayo bhavanti // 470 / kalyani-mahi-drami-jaTi bhaTi kuTi - caNDi - zaNDi- 75 tuNDi - piNDa bhU-ku-kibhya ilaH // 481 // ebhya ila: pratyayo bhavati / kali zabdasaMkhyAnayoH, kalilaM - gahanaM, pApam, AtmAdhiSThitaM ca zukrArtavam / anak prANane, anila:- vAyuH / maha pUjAyAm, mahilA - strI / Aho! Shrutgyanam
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // drama gatau, dramalA :- trairAjyavAsinaH / jaTa jhaTa saMghAte, jaTila:- jaTAvan / bhaTa bhRtau bhaTila:- zvA, sevakaca / kuTat kauTilye, kuTilam - vakram / caDuG kope, caNDilaHzvA-krodhanaH, nApitazca / zaDuG rujAyAm, zaNDilaH5 RSiH / tuDuG toTane, tuNDilaH - vAgjAlI / piG saGghAte, piNDila:- meghaH, hiMsraH himaH, gaNakaca / bhU sattAyAm, bhavila:-muniH, samarthaH, gRham, bahunetA ca / kuki AdAne, kokilaH - parabhRtaH // 481 // 10 bhaNDerna luk ca vA // 482 // bhaDuG paribhASaNe, ityasmAd ila: pratyayo bhavati nakArasya ca lugvA bhavati / bhaDila:- RSiH, pizAcaH, zatruzca; bhaNDila:- zvA, dUtaH, RSizca // 482 / / pi-mitha bhyaH kit // 483 // emya: kid ilaH pratyayo bhavati / gupau rakSaNe, gupilaM15 gahanam / mithugu medhA - hiMsayo:, mithilA nagarI / dhru sthairye ca dhruvila: - RSi: / / 483 // sthaNDila - kapila- vica kilAdayaH // 484 // sthaNDilAdayaH zabdA ilapratyayAntA nipAtyante / sthaleH sthaND ca, sthaNDilaM vratizayanavedikA / kabeH p ca, 20 kapila:-varNaH, RSizca / vicerako'ntazca vicakila:mallikAvizeSaH / AdigrahaNAd gobhilani kumbhilAdayo'pi bhavanti // 484 // hR Si vRti- caTi paTi- zaki- zaGki taNDi - mayutkaNThibhya ulaH // 485 // sthA-vaGka - baMhi-bindibhyaH kinnaluk ca // 486 // ebhyaH kid ula: pratyayo nakArasya ca lug bhavati / SThAM 40 gatinivRtto, sthUla-paTakuTIvizeSaH / bakuG kauTilye, vakula:- kesaraH, RSizca / bahuG vRddhau bahulaM - pracuram, bahula:- prAsakaH, kRSNapakSaca / bahulAH- kRttikAH, bahulAgauH / vidu avayave, vidula : - vetasaH ||486 // kumula- tumula- nicula- vaJjula- maJjula - pRthulavizaMsthulAGgula- mukula- zaSkulAdayaH // 487 // 25 emya ulaH pratyayo bhavati / hRSac tuSTau hRSu alI ke vA, harSula :- harSavAn kAmI, mRgazca / vRtaG vartate, vartula:vRttaH / caTaN bhede, caTula:- caJcala: / paTa gatau, paTula:- vAgmI / zaklUM zaktau zakula:- matsyaH / zakuG zaGkAyAm, zaGkulA-krIDanazaGkuH, bandhanabhANDam, AyudhaM ca / taDu | 30 tADane, taNDulo-nistuSo vrIhyAdiH / magu gatau maGgulaMnyAyApetam / kaThuG zoke, utkaNThulaH - utkaNThAvAn // 485 // 41 ete ulapratyayAntA nipAtyante / kamitamyorata ucca, kumulaM- kusumam, hiraNyaM ca kumulaH zizuH kAntazca / tumulaM-vyAmizrayuddham, saMkulaM ca / nijeH kiJcazva, nicula:vaJjulaH / vajeH svarAnno'ntazca vaJjula:- niculaH / maJjaH sautraH, maJjula - manojJam / pratheH pRth ca pRthula:- vistIrNaH / 50 vipUrvAt zaMsestho'ntazca vizaMsthula : - vyagraH / aJjezva aGgulam - aSTayavapramANam / muceH kit kaca, mukula:avikasitapuSpam / zake: svarAt So'ntazca zaSkulI - bhakSyavizeSaH, karNAvayavazca / AdigrahaNAllakula valgulAdayo bhavanti ||487 || piJji- maJji kaNDi-gaNDi bali- badhi- vaJcibhya UlaH // 488 // ebhya Ula: pratyayo bhavati / pijuN hiMsA - bala-dAnaniketaneSu, piJjUla:- hastibandhanapAzaH, rAzi:, kulapatizca / maJjaH sautraH, maJjulA - mRdubhASiNI / kaDuG made, 60 kaNDUla:- aziSTo janaH / gaDDu vadanaikadeze, gaNDUla:kRmijAtiH / bala prANana - dhAnyAvarodhayoH, balUlaH - RSiH, megha mAsa / badhi bandhane, badhUla:- hastI, ghAtakaH rasAyanaM, tantrakArazca / vaJciN pralambhane, vaJcUla:-hastI, matsya-mArapakSI ca // 488 // tamervo'nto dIrghastu vA // 486 // tamUc kAGkSAyAm ityasmAd UlaH pratyayo bhavati, vo'ntazca bhavati dIrghastu vA / tAmbUlaM, tambUlam - ubhayaM pUgapatracUrNa saMyogaH / / 486 // kula - pula - kusibhyaH kit // 460 // ebhya UlaH pratyayo bhavati, sa ca kidu bhavati / kulabandhu- saMstyAnayo:, kulUlaH - kRmijAtiH / pula mahatve pulUla:vRkSavizeSaH / kusac zleSe, kumUlaH-koSThaH // 460 // 45 Aho! Shrutgyanam 55 65 60 dukUla-kukUla-babbUla-lAGgUla zArdUlAdayaH // 461 // dukUlAdayaH zabdA UlapratyAntA nipAtyante / duko: 70 ko'ntazca, dukUlaM - kSaumaM vAsaH / kukUlaM kArISo'gniH / badhe'nta ca / babbUla:- vRkSavizeSaH / laGgardIrghazva, lAGgalaM-vAladhiH / zRNAterdo'nto vRddhizca, zArdUlaH- vyAghraH / AdigrahaNAd mArjUla - kaJculAdayo bhavanti / / 491 / / maherelaH // 462 // 75 maha pUjAyAm, ityasmAdela: pratyayo bhavati / mahelA- strI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 sbopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // - // 462 // | tulvalelvalAdayaH // 500 // kaTi-paTi-kaNDi-gaNDi-zaki-kapi-cahibhya olaH / tulvalAdayaH zabdA valapratyayAntA nipAtyante / 40 // 463 // / tulIlyoNi-lugguNAbhAvazca / tulvala:- RSiH, yasya ebhya ola: pratyayo bhavati / kaTe varSAvaraNayoH, taulvaliH putraH / ilvala:--asUro, yo'gastyena jagdhaH, 5 kaTola:-kaTavizeSaH, vAdinavizeSazca, kttolaa-aussdhiH| matsyaH, yUpazca / ilvalA:-tisro mRgazira: zirastArAH / paTa gato, paTolA-vallI vizeSaH / kadra made, kaNDala:- AdigrahaNAt zAlvalAdayo bhavanti / / 500 // vidalabhAjanavizeSaH / gadra vadanaikadeze, gaNDola:-kRmi- / shoddstlkpaal-vaalg-vlnnvlaaH||50|| 45 vizeSaH / zaklUTa zaktI, shkol:-shktH| kapiH sautraH, / zIka svapne, ityasmAt talaka-pAla-vAlaN-valaNakapola:-gaNDaH / caha kalkane, cahola:-upadravaH / / 463 / / / vala, ityete pratyayA bhavanti / zItala-anuSNam, zepAlam, 10 grahyAbhyaH kit // 464 // japAditvAt pasya vatve zevAlam, zaivAlam, zaivalam, graherAkArAntebhyazca dhAtubhyaH kidola: pratyayo bhavati / / paJcakamapi jalamalavAci / / 501 / / grahIza upAdAne, gRhola:-bAliza: / kAyate:, kola:-badarI, ruci-kuTi-kuSi-kazi-zAli-drubhyo malak // 502 // 50 varAhazca / gAyate: gola:-vRttAkRtiH, golA-godAvarI, ebhyaH kin mala: pratyayo bhavati / ruci abhiprItyAM ca, bAlaramaNakASThaM ca / pAte: polA-tAlAkhyaM-kaSATa bandhanaM rukmalaM-suvarNam, nyaGkAditvAt katvam / kuTat kauTilye, 15 parikhA ca / lAte: lola:-capala: / dadAterdayatedyate dolA-preGkhaNam // 464 // kuDmalam-mukulam / kuSz niSkarSa, kUSmala-tadeva, bilaM ca / kaza zabde tAlavyAntaH, kazmalaM-malinam / zADaG piJchola-kallola-kakkola-makkolAdayaH // 465 // zlAghAyAm, latve zAlmala:-vRkSavizeSaH / dru gatI, drumala- 55 piJcholAdaya: zabdA olapratyayAntA nipAtyante / pIDe: | jalaM, vanaM ca / / 502 / / picch ca, piJchola:-vAdinavizeSa: / kalerlo'ntazca, | kuzi-kamibhyAM kula-kumau ca // 503 // 20 kallola:-amiH / kaci-macyoH kAdiH, kakkolI-latAvizeSaH, mkkol:-sudhaavishessH| AdigrahaNAdanye'pi // 465 / / AbhyAM malaka pratyayo bhavati / anayozca yathAsaMkhyaM kula-kuma ityAdezau ca / kuzaca zleSaNe, kalmalaM-chedanam / vali-puSeH kalak // 466 // | kamUGa kAntI, kummalaM--padmam // 503 / / AbhyAM kit kala: pratyayo bhavati / vali saMvaraNe, pateH salaH // 504 // valkalaM-tarutvaka / puS puSTau, puSkalaM, samagraM, yuddha, zobhanaM, 25 hiraNyaM, dhAnyaM ca / / 466 // patla gatI ityasmAt sala: pratyayo bhavati / patsala: prahAraH, gomAn, AhArazca // 504 / / migaH khalazcaicca // 497 // laTi-khaTi-khali-nali-kaNyazau-sR-za-kR-ga-da-paDumigaTa prakSepaNe, ityasmAt khalazcakArAt kalazca pratyayau bhavataH, ekArazcAntAdezo bhavati / mekhalA zapi-zyA-zAlA-padi-hasINabhyo vaH // 50 // 65 girinitamba:, razanA ca / mekala:-narmadAprabhavo'driH / miga ebhyaH vaH pratyayo bhavati / laTa bAlye, laTvA30 etvavacanAmAtvabAdhanArtham / / 467 / / kSudracaTakA kusumbhaM c| khaTa kAkSe khaTvA-zayanayantram / zrI no'nto hrasvazca // 46 // khala saMcaye ca, khalvaM-nimnaM, khalInaM ca, khalvA-datiH / zaz hiMsAyAm ityasmAt khalaH pratyayo bhavati, Nala gandhe, nalva:-bhUmAnavizeSaH / kaNa zabde, kaNva:-RSiH, nakAro'nto hrasvazca bhavati / zaGkhalA--loharajjuH, zaGkhalaH, kaNvaM-pApam / azauTi vyAptI, azva:-taragaH / sR gatI 70 zRGkhalaM vA // 468 // / sarva:-zambhuH / sarvAdizca kRtsnArthe / zaz hiMsAyAm, zarvaH35 zami-kami-palibhyo balaH // 49 // zambhuH / kRna vikSepe, karva:-AkhUH, samudraH, niSpattikSetra ca / gat nigaraNe, garva:-ahaMkAraH / daza vidAraNe, darvA:ebhyo bala: pratyayo bhavati / zamUca upazame, zambalaM- janapadaH, drv:-hiNsrH| pazu pAlana-paraNayoH, parva:-rudraH, kANDa pAtheyam / kamaGa kAntau, kambala:-UrNApaTa: / pala gato, c| zapI Akroze. zapva:-AkrozaH / zyeG gatau, zyAva:- 75 palvalam-akRtrimodakasthAnavizeSaH / / 466 / / | varNaH / zoMca takSaNe, zAva:- tiryagbAlaH / lAMk AdAne, Aho! Shrutgyanam 60
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zIGApo hasvazva vA // 506 // 5 AbhyAM vaH pratyayo vA bhavati / zI svapne, zivakSemam, sukhaM, mokSapadaM ca, zivA - harItakI ca, zevaM dhanam, zeva:-ajagaraH, sukhakRcca, zevA-pracalA nidrAvizeSaH, medava / AplRT vyAptI, apvA-devAyudham ApvA - vAyuH / / 506 || udhaM ca // 507 // udi mAna - krIDanayo, ityasmAd vaH pratyayo bhavati, dhakArazcAntAdezo bhavati / UrdhvaH - uddharmA, Urdhvam - upari parastAcca / / 507 / / 20 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // lAva:- pakSijAtiH / padic gatau padvaH - rathaH, vAyuH, bhUrloka / hrasa zabde, hrasva:- laghuH / iNk gatI, eva:kevala:, evetyavadhAraNe nipAtazca // 505 // gandherar cAntaH // 308 // gandhi ardane, ityasmAd vaH pratyayor cAnto bhavati / 15 gandharvaH - gAthakaH, devavizeSazca / / 508 / / 25 35 laSeSu ca vA // 50 // lI kAntI ityasmAd vaH pratyayo'sya ca liS ityAdezo vA bhavati / liSvaH - lampaTaH kAntaH, dayitazca / laSva:apatyam RSisthAnaM ca // 506 // saleNid vA // 510 // sala gatau ityasmAd vaH pratyayoH bhavati, sa ca NidvA bhavati / sAlvAH satvAzca - janapadaH kSatriyAca / / 510 // nighuSoSyRSi praSi-kiNi vizi- vilyavi-pRbhyaH kit // 511 // ebhyaH kid vaH pratyayo bhavati / ghRS saMgharSe nipUrva: nighRSvaH-anukUlaH, suvarNanikaSopalaH, vAyuH, kSurazca / iSat | icchAyAm iSva:- abhilaSitaH, AcAryazca, iSvAapatyasaMtatiH / RSait gato, RSyaH-ripuH, hisrazca riServyaJjanAdeH kecidicchanti riSvaH / suM gatau sruvaH30 havanabhANDam / pruSU dAhe, puSvA-nivRttiH jalalavazca / for: sautraH, kiNvaM - surAbIjam / vizaMt pravezane, vizvajagat, sarvAdi ca / bilat bhedane, bilvaH - mAlUraH / ava rakSaNAdau, aveti, avyayam, pRz pAlana- pUraNayo:, pUrva:dikkAlanimittaH // 511 / / naJo bhuvo Dit // 592 // naJapUrvAd bhavadviH pratyayo bhavati / abhvamadbhutam / / 512 / / lihejiha ca // 513 // 43 fort AsvAdane ityasmAd vaH pratyayo bhavatyasya cajiha, ityAdezo bhavati / jihvA rasanA / / 513 / / prahvA hvAya hvA sva- cchevA- grIvA mIvAvvAdayaH // 514 // prahlAdayaH zabdA vapratyayAntA nipAtyante, prapUrvasya hvayatervAderlopo yatatervA hAdezazca / prahnaH -praNataH, AhvayaterAha ca AhvA kaNThaH / yameyaM servA h ca, yahvA - 45 buddhi: / asyateralopazca / sva:-AtmA, AtmIyajJAtiH, dhanaM ca / chayatezchidervA chebhAvaraca, chevA - ucchittiH / granthate girate grIbhAvazca grIvA / amerIccAnto dIrghazca / mIvA - manaH udakaM ca / tadettrayamapi tantreNA- 50 dIrghazca vA amIvA - bubhukSA, AmIvA - vyAdhiH / minotevRttyA vA nirdiSTam / avatervalopAbhAvazca avvA-mAtA / AdizabdAd apavAdayo bhavanti // 514 || 40 as-a-pe-caNipaNi- palli valleravaH // 515 // ebhyaH avaH pratyayo bhavati / vaDha AgrahaNaM sautraH, vaDavA - azvA | vaTa veSTane, vaTavA - saiva / pelR gatau, 55 pelava - niHsAram / caNa hiMsAdAnayozca caNavaH - avaradhAnyavizeSaH / paNi vyavahAra - stutyoH paNavaH - vAdyajAtiH / palla gatau pallava:- kisalayam / valli saMvaraNe, ballava:gopaH / / 515 / / maNi-vaseti // 516 // AbhyAM d iavaH pratyayo bhavati / maNa zabde, mANatra:ziSyaH / vasaM nivAse, vAsavaH zakraH // 516 / / 60 malervA / / 517 // mali dhAraNe, ityasmAd avaH pratyayo bhavati, sa ca nidvA bhavati / mAlavA: - janapadaH, malavaH - dAnavaH / / 517|| 65 kati kuDi kuri muri sthAbhyaH kit / / 518 || ebhyaH kid avaH pratyayo bhavati / kit nivAse, kitavaH - dyUtakAraH / kuDat bAlye ca, kuDava: mAnam, latve kulava:- sa eva, nAlI dvayaM ca / kurat zabde, kurava:puSpavRkSajAtiH / murat saMveSTane, muravaH - mAnavizeSa:, 70 vAdyajAtizca / SThAM gatinivRttau, sthavaH - ajAvRSaH / / 518 / / kerava-bhairava-mutava kAraNDavAdInadAdayaH // 596 // kairavAdayaH zabdA avapratyayAntA nipAtyante / kRgbhRgoH kairabhairAvAdezo / kairavaM - kumudam, bhairava:- bharga:, 75 bhayAnakazca / minotermu ca mutava:- mAnavizeSaH / Aho! Shrutgyanam
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 5 zRzu hiMsAyAm, ityasmAd AvaH pratyayo bhavati / zarAva:- mallakaH / / 520 / / pratheriva pRth ca // 521 // prathiSu prakhyAne ityasmAdivaTpratyayo bhavatyasya ca pRth ityAdezo bhavati / pRthivI - bhUH / / 521 / / 10 pali - sacerivaH / / 522 // svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // kRgo'NDo'nto vRddhizca kAraNDava:- jalapakSI / AGpUrvAd dIGo no'ntazca / AdInavaH- doSaH / AdigrahaNAt kodrava - koTavAdayopi bhavanti / / 51 / / zRNAterAvaH / / 520 / / 30 spRzat saMsparza, ityasmAt zvaH pratyayo bhavatyasya ca 15 pAr ityAdezo bhavati / pArzva-svAGgam, samIpaM ca / pArzvaH - bhagavAMstIrthaMkaraH ||523|| kuDituDyaDeruvaH // 524 // ebhya uvaH pratyayo bhavati / kuDat bAlye ca, kuDuvaM prasRtaM hastamAnaM ca / tuDat toDane, tuDuvam-apaneyadravyam / 20 aDa udyame, aDuva:-plavaH // 524 // 35 paNa rakSaNe, Saci sevane, ityAbhyAmivaH pratyayo bhavati / palivaH - goptA / saciva :-sahAyaH // 522 / / spRzeH zvaH pAr ca // 523 // nI hvI dhya-pyA-pA-dA-mAbhyastvaH ||525 // emya: tva: pratyayo bhavati / NIMga prApaNe, netvaM - dyAvA - pRthivyau candrazca / huM dAnAdanayoH hotvaMyajamAnaH, samudrazca / iNk gatau, etvam- gamanaparam / 25 dhyai cintAyAm, dhyAtvaM - brAhmaNaH / pyaiG vRddhau, pyAtvaM brAhmaNaH samudraH, netraM ca / pAM pAne, pAtvam, pAtram / DudAMgk dAne, dAtva:- AyuktaH, yajvA yajJazca / mAM mAne, mAtvam - prameyadravyam / / 525|| kR-janyedhi- pAbhya itvaH ||526 // ebhya itva: pratyayo bhavati / DukUMg karaNe, karitva:karaNazIlaH / janaci prAdurbhAve, janitva:-lokaH, mAtApitarI dyAvApRthivyau ca, janitvaM - kulam / edhi vRddhI, edhitva:- agniH samudraH, zailazca / pAM pAne, petvam taptabhUmipradezaH, amRtaM, netraM sukhaM mAnaM ca // 526 // pA-dA-vamyamibhyaH zaH // 527 // kR-vR-bhU-vanibhyaH kit // 528 // ebhyaH kitzaH pratyayo bhavati / DukUMg karaNe, kRza: - 40 tanuH / vRgT varaNe, vRzaM zRGgaberam, mUlakaM, lazunaM ca / sir poSaNe ca bhRzam - atyartham / vana bhakto, vaza:AyattaH / / 528 || ebhya: za: pratyayo bhavati / pAMk rakSaNe, pAzaH-bandhanam / DudAMgk dAne, dAza:- kaivartaH / TuvamU udbhiraNe, vaMza:veNuH / ama gatau, aMzaH - bhAga : / / 527 // korvA // 526 // kuG zabde, ityasmAt zaH pratyayo bhavati, sa ca kidvA 45 bhavati / kuzaH - darbhaH / koza:- sAram, kuDmalaM ca / / 526 // klizaH ke ca // 530 // klizIza vibAdhane ityasmAt zaH pratyayo bhavatyasya ca ke ityAdezo bhavati / kezAH - mUrdhajAH // 530|| urerazak / / 531|| 50 uragatI, ityasmAt sautrAd azak pratyayo bhavati / urazaH - RSiH / / 531 // kaleSTit // 532 // kali zabda saMkhyAnayo:, ityasmAt Ti azak pratyayo bhavati / kalaza:- kumbhaH / kalazI - dadhimanthanabhAjanam 55 // 532 // pale rAzaH // 533 // pala gatau ityasmAd AzaH pratyayo bhavati / palAza:brahmavRkSaH / / 533 / kanerIzcAtaH ||534 // karna dIptyAdI, ityasmAd AzaH pratyayo bhavati, IkArazcAkArasya bhavati / kInAzaH - karSakaH, varNasaGkaraH, kadaryazca tathA lubdhaH kInAzaH syAt kInAzo'pyucyate kRtaghnazca / yosnAtyAnaM mAMsaM sa ca kInAzo yamazcaiva // 534 || 60 65 kuli-kani kaNi-pali- vaDibhyaH kizaH / / 535|| ebhyaH kid iza: pratyayo bhavati / kula bandhu saMstyAnayoH kulizaM vajram / kanai dIptyAdau, kaNa zabde, kanizaM kaNizaM ca-sasyamaJjarI / pala gatau palizaM yatra sthitvA 70 vyApAdyante mRgAH / vaDa AgrahaNe sautraH, baDizaM - matsya grahaNam / / 535 / / baNidvA / / 536 // bala prANana-dhAnyAvarodhayoH ityasmAt kizaH sa ca fear bhavati / bAliza:- mUrkhaH, baliza:- mUrkhaH, balizaM - 75 baDizam ||536 // Aho! Shrutgyanam
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // tinizetizAdayaH // 537 // AbhyAm ASaH pratyayo bhavati / yuk mizraNe, yavASa:-- tinizAdayaH zabdAH kizapratyayAntA nipAtyante, tane- | durAlabhA / jala ghAtye, jalASa-jalam // 545 / / riccAtaH / tinizaH-vRkSaH / iNasto'ntazca, itiza:- ariSaH // 546 // gotrakRdRSiH / AdigrahaNAdanye'pi // 537 // Rk gato, ityasmANNyantAda iSaH pratyayo bhavati / 40 5 masjyaDimyAmuzaH // 538 // apiSam-ArdramAMsam / / 546 / / AbhyAm uza: pratyayo bhavati / TumasjoMt zuddhau, mahyavibhyAM Tit // 547 // 'nyaDkUdgameghAdayaH' iti gH| madguza:-nakulaH / akuG AbhyAM Tid iSaH pratyayo bhavati / maha pUjAyAm, lakSaNe, akuzaH-sRNi: / / 538 / / mahiSa:-saribhaH, rAjA ca, mahiSI-rAjapatnI, sairibhI artINabhyAM piza-tazI // 536 // ca / ava rakSaNAdau, aviSa:-samudraH, rAjA, parvatazca / 45 aviSI-dyauH, bhUmiH, gaGgA ca / / 547 / / 10 AbhyAM yathAsaMkhyaM piza taza ityetau pratyayo bhavataH / Rka gatI, apizam-AdramAMsam, bAlavatsAyA dugdhaM ca / / ruhevAddhazca // 548 // iMNk gatI, etaza:-azva:, RSi:, vAyuH, agniH, ruhaM janmani, ityasmAt Tid iSaH pratyayo bhavati, vRddhiarkazca / / 536 / / | zvAsya bhavati / rohiSaM-tRNavizeSaH, antarikSaM ca, rohiSaHvR-ka-ta-mIG-mAbhyaH ssH||540|| mRgaH / rohiSI-vAtyA, mRgI, dUrvA ca // 548 / / 50 15 ebhyaH SaH pratyayo bhavati / vagaTa varaNe, varSaH-bhartA, gat // 54 // varSaH-saMvatsaraH / varSA:-RtuH / kRt vikSepe, karSaH- / AbhyAm iSaH pratyayo bhavati, sa ca Nid bhavati / unmAnavizeSaH / tR plavanataraNayoH, tarSa:-plava:-harSazca / ama gatau, AmiSaM-bhakSyam / maz hiMsAyAm, mAriSa:mIGaca hiMsAyAm, mess:-urbhrH| mAMka mAne, mASaH- hiMsraH / / 546 / / dhAnyavizeSaH, hemaparimANaM ca // 540 / / tavervA // 550 // 56 20 yorucca vA // 541 // tava gatI, ityasmAt sautrAta Tida iSaH pratyayo bhavati / yuka mizraNe, ityasmAt Sa: pratyayo bhavati, UkAra. sa ca NidvA bhavati / tAviSaH, taviSazca-svargaH / zvAntAdezo vA bhavati / yUSa:-peyavizeSaH, yUSA-chAyA, | tAviSa, taviSaM ca-balaM, tejazna / tAviSI, taviSI cayoSA-strI // 541 / / vAtyA, devakanyA ca // 550 / / snu-pU-sUmvarkalubhyaH kit / / 542 // kaleH kilva ca // 551 // 60 26 svAdibhyo'rkapUrvAcca lunAteH kit SaH pratyayo kali zabda-saMkhyAnayoH, ityasmAt Tid iSaH pratyayo bhavati / snuka prasravaNe, snuSA-putravadhUH / pUgaz pavane, | bhavatyasya ca kilva ityAdezo bhavati / kilbiSaM-pApam, pUSaH-pavanabhANDam, zUrpAdiH / SUt preraNe, suuss:-blm| kilbiSI-vezyA, rAtriH, pizAcI ca // 551 / / mUDa bandhane mUSA-loharakSaNabhAjanam / lUgaz chedane / naJo vyatheH / / 552 // arkapUrvaH, arkalUSaH-RSiH // 542 / / najapUrvAt vyathiSu bhaya-calanayoH, ityasmAt Tid iSa: 65 30 zliSeH ze ca // 543 // pratyayo bhavati / avyathiSa:-kSetrajJaH, sUryaH, agnizca / zliSaMca AliGgane, ityasmAt SaH pratyayo bhavatyasya | avyathiSI-pRthivI / / 552 / / ca ze ityAdezo bhavati / zeSa:-nAgarAjaH / / 543 / / kR-tRbhyAmISaH // 553 // koraSaH // 544 // AbhyAm ISaH pratyayo bhavati / kata vikSepe, karISa:kuGa zabde, ityasmAd aSa: pratyayo bhavati / kavaSaH- | zuSkagomayarajaH / ta plavanataraNayoH, tarISa:-samarthaH, 70 35 krodhI, zabdakArazca // 544 / / stambhaH, plavazva / / 553 / / yujalerASaH // 545 // / Rji-za-pRbhyaH kit // 554 // Aho! Shrutgyanam
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // ebhya: kid ISa: pratyayo bhavati / Rji gatyAdau, ca / hanaka hiMsA-gatyoH, hnuuss:-raaksssH| agu, gatau, RjISa:-avaskaraH, RjISam-dhanam / zRz hiMsAyAm, | aGguSaH, zakunijAti;, hastI, bANaH, vegazca / magu gatau, zirISa:-vRkSaH / pRz pAlanapUraNayoH, purISa-zakRt // 554 / / maGguSaH-jalacarazakuniH / gaTTha vadanaikadeze, gaNDUSa:- 40 amervarAdiH // 55 // dravakavalaH / Rk gatau, aruSa:-raviH / / 560 // 5 ama gatau, ityasmAd varAdi: ISaH pratyayo bhavati / / koradUSATarUSa-kArUSa-zailUSa-piJjUSAdayaH // 561 // ambarISaM- bhrASTra, vyoma ca / ambarISa:-AdinRpaH | ___ete USapratyayAntA nipAtyante / kurerado'ntazca, // 55 // koradUSa:-kodravaH / aTerAGapUrvasya cAro'ntazca, ATarUSa: vAsA / aTana rUSatIti tu aTarUSaH, pRSodarAditvAt / 45 uSeo'ntazca // 556 / / kRgo vRddhizca, kArUSA:-janapadaH / zalerai cAtaH, zailUSaHuSU dAhe, ityasmAd ISaH pratyayo bhavati, NakArazcAnto naTa: / pijuNa hiMsAdau, piJjUSa:-karNazaSkulyAbhogaH / 10 bhavati / uSNISa:-mukuTaM, ziroveSTanaM ca // 556 / / AdizabdAt pratyUSAbhyUSAdayo bhavanti / / 561 / / R-pa-nahi-hani-kali-cali-capi-vapi-kRpi- kalermaSaH // 562 // hayibhya uSaH / / 557 // kali zabdasaMkhyAnayoH, ityasmAt maSaH pratyayo bhavati / 50 ebhyaH uSaH pratyayo bhavati / Rza gatau, aruSa:-vraNa:, kalmaSaM-pApam / / 562 // hayaH, AdityaH, varNaH, rossshc| pazu pAlanapUraNayo., paruSaH- kulezca mASak // 563 // 15 karkazaH / NahIca bandhane, nahaSa:-pUrvaH rAjA / hanaka kula bandhusaMstyAnayoH, ityasmAt kalezca kid mASaH hiMsAgatyoH, hanuSa:-krodhaH, rAkSasazca / kali zabdasaMkhyA- pratyayo bhavati / kalmASaH-ardhasvinnaM mASAdiH, kalmASa:nayoH, kaluSam-aprasanna-pApaM ca / cala kampane, caluSaH- | zabala: // 563 / / 55 vAyuH / capa sAntvane, cpussH-shkuniH| DuvapIM bIjasaMtAne, mA-vA-badyami-kami-hani-mAni-kaSyazi-pacivapuSaH-varNaH / kRpauG sAmarthya, kalpuSa:-kriyAnuguNaH / | muci-ji-vR-tabhyaH saH // 564 // 20 haya klAntI ca, hayuSA-auSadhiH / / 557 / / ___ ebhyaH sa: pratyayo bhavati / mAMka mAne, mAsa:vi-di-pabhyAM kit // 55 // triNshdraatrH| vAMka gatigandhanayoH. vAsA-ATarUSakaH / 'AbhyAM kid uSaH pratyayo bhavati / vidaka jJAne, . vada vyaktAyAM vAci, vatsaH-tarNakaH, RSiH, priyasya ca 60 viduSo-vidvAn / paz pAlanapUraNayoH, puruSaH-pamAna, putrasyAkhyAnam / ama gatI, aMsa:-bhujazikharam / kAG AtmA ca // 558 // kAntI, kaMsa:-lohajAti: viSNorarAti:, hiraNyamAnaM ca / hanaka hiMsA-gatyoH, hNs:-shvetcchdH| mAni pUjAyAm, 25 apuSa-dhanuSAdayaH // 556 / / mAsaM-tRtIyo dhAtu: / kaSa hiMsAyAm, kakSa:-tRNam, apuSAdayaH zabdA uSapratyayAntA nipAtyante / Apnote gahanAraNyaM, zarIrAvayavazca / azauTi vyAptI, akSA:- 65 hasvazca, apuSaH-agniH , sarogazca / dadhAtedhaMn ca, dhanuSa: prAsakA: (pAzakA: ), akSANi-indriyANi, rathazailaH / AdigrahaNAllasuSAdayo bhavanti // 556 // cakrANi ca / ipacI pAke, pakSa:-ardhamAsa., vargaH, khali-phali-vR-paka ja-lambi-maJji-pI-yi-hanyaGgi- zakunyavayavaH, sahAyaH, sAdhyaM c| muclUtI mokSaNe, 30 maGgi-gaNDyatibhya USaH // 560 // mokSa:-muktiH / yajI devapUjAdau, yakSa:-guhyakaH / ebhyaH USa: pratyayo bhavati / khala saMcaye ca, khalUSa: vagaz varaNe, varsa:-dezaH, samudrazca / ta plavanataraNayoH, 70 mleccha jAti: / phala niSpattI, phalUSaH-vIrut / vRgaT tarsa:-bItaMsaH, sUryazca / varsa-tarsayorbAhulakAnna Satvam varaNe, varUSa:-bhAjanam / pRz pAlanapUraNayo:-parUSa;, // 564 // vRkSavizeSaH / kRt vikSepe, karUSA:-janapadaH / jaSc vyavAbhyAM tanerIna veH // 56 // 35 jarasi, jarUpa:-AdityaH / labUGa avasra sane ca, lambUSa:- vi ava ityetAbhyAM parAt tanoteH saH pratyayo bhavati / nIrakadambaH, niculazca / majiH , pIyizca sautrau, maJjUSA- verIkArazcAntAdezo bhavati / vItaMsaH-zakunyavarodhaH / 75 kASThakoSThaH, pIyUSaM-pratyagraprasavakSIravikAraH, amRtaM, ghRtaM avataMsa:-karNapUraH // 56 // Aho! Shrutgyanam
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // pluSeH plaS ca // 566 // AbhyAm asa: pratyayaH, sa ca NidvA bhavati / vahIM pluSU dAhe, ityasmAt saH pratyayo bhavatyasya ca plaSa prApaNe, vAhasaH-anaDvAn, zakaTam, ajagaraH, bahanajIvazca / 40 ityAdezo bhavati / plakSa-nakSatra, vRkSazca // 566 // bahasa:-anaDvAn, zakaTazca / yuk mizraNe, yAvasaM-bhaktam, tRNam, mitra ca, yavasam-azvAdidhAsaH, annaM ca // 51 // Rji-riSi-kRSi-kRti-vazcyundi- zabhyaH kit 5 // 567 // divAdi-rabhi-labhyuribhyaH kit // 572 // ebhyaH kit saH pratyayo bhavati / Rji gatyAdau, divAdibhyo rabhi-labhyuribhyazca kid asaH pratyayo bhavati / RkSaM-nakSatram, RkSaH-acchabhallaH / riSa hiMsAyAm, dIvyateH, divs:-vaasrH| vIDyateH latve, vIlasa:- 45 rikSA-yUkANDam, latve likSA saiva / kuSz niSkarSe, lajAvAn / natyateH, nts:-nrtkH| kSipyateH, kSipasaH kukSa:-garbhaH, kakSa-gartaH / kRtat chedane, kRtsa:-gotrakRt, yoddhA / sIvyateH, sivasa:-zlokaH, vastra ca / zrIvyate:, 10 odanaM, vaktraM, duHkhajAtaM ca / ovazcauta chedane, vRkSa:- zivasa:-gatimAn / iSyateH, iSasaH-iSvAcAryaH / rabhi pAdapa: / undaipa kledane utsa:-samudraH, AkAza, jalaM, rAbhasye, rabhasa:-saMrambhaH, uddharSaH, agambhIrazca / hulabhiS jalAzayazca, utsaM-srotaH / zuz hiMsAyAm, zIrSa- prAptau, labhasa:-yAcakaH, prAptizca / uriH sautra:, urasa:- 50 ziraH / / 567 // RSiH / / 572 / / gudhi-gRdhesta ca // 568 // phanasa-tAmarasAdayaH / / 573 // 15 AbhyAM kit sa: pratyayastakArazcAntAdezo bhavati / / phanasAdayaH zabdA asapratyayAntA nipAtyante / phaNa gatI gudhaca pariveSTane, gutsa:-roSaH, tRNajAtizca / gRdhUc na phanama:-panasaH / tameraro'nto vaddhizca, tAmarasaMabhikAGkSAyAm, gRtsa:-vipraH, zvA, gRdhraH, abhilASazca / / padmam / AdigrahaNAt kIkasa-baksAdayo bhavanti 55 takAravidhAnamAdicaturtha bAdhanArtham // 568 // / / 573 / / tapyaNi-panyatyavi-radhi-nabhi-namyami-cami-tami yu-valibhyAmAsaH / / 574 // 20 caTyati-paterasaH // 56 // ebhyo'saH pratyayo bhavati / tapaM saMtApe, tapasa: AbhyAm AsaH pratyayo bhavati / yUka mizraNe, yavAsa:AdityaH, pazuH, dharmaH, dharmazca / aNa zabde, anns:duraalbhaa| bala prANana-dhAnyAvarodhayoH, balAsa:-zleSmA 60 zakuniH / pani stutau, panasaH-phalavRkSaH / alI bhUSaNAdau, // 574 / / alasa:-nirutsAhaH / ava rakSaNAdo, avasa:-bhAnuH, rAjA kileH kit / / 575 // 25 ca, avasaM-cApaM, pAtheyaM ca / radhIca hiMsAsaMrAddhyo :, radha kilat zvatya-krIDanayoH, ityasmAt kid AsaH pratyayo iTi tu parokSAyAmeva iti nAgame, randhasa:-andhakajAtiH / bhavati / kilAsaM-sidhmam kilAsI-pAkakarparam / / 575 / / Nabhaca hiMsAyAm, nabhasa:-RtuH, AkAzaH, samudrazca / NamaM prahatve, namasa:-vetraH, praNAmazca / ama gatI, amasa:-kAlaH, tali-kasibhyAmasiNa // 576 // AhAraH, saMsAraH, rogazca / camU adane, camasa: somapAtram, AbhyAm IsaNa pratyayo bhavati / talaNa pratiSThAyAm, 65 30 mantrapUtaM, piSTaM ca / cmsii-mudgaadibhittkRtaa| tamUca ! tAlIma-gandhadravyam / kasa gatau, kAsIsaM-dhAtujamauSadham kAGkSAyAm, tamasa:-andhakAraH, tamasA nAma nadI / caTaN // 576 / / bhede, caTasa:-carmapuTaH / ata sAtatyagamane, atasaH-vAyu:, AtmA, vanaspatizca, atasI-auSadhi: / patla gato, patasa: seDit // 577 // pataGgaH / / 566 // piMgaTa bandhane, ityasmAt Did IsaNa pratyayo bhavati / 35 sa-vayibhyAM Nit // 570 // sIsaM-lohajAti: / / 577 / / AbhyAM Nid asaH pratyayo bhavati / saM gatau, mArasa: traperusaH // 578 // pakSivizeSaH / vayi gatI, vAyasaH-kAkaH // 570 / / trapauSi lajAyAm, ityasmAd usaH pratyayo bhavati / vahi-yubhyAM vA // 571 // | apusaM-karkaTikA / vidhAnasAmarthyAt SatvAbhAvaH // 578 / / Aho! Shrutgyanam 70
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 5 10 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // paTi-vIbhyAM TisaDisau // 576 // AbhyAM yathAsaMkhyaM Tiso Did isazca pratyayo bhavati / paTa gatI, paTTisa:- AyudhavizeSaH / vIM prajananAdau, bisaMmRNAlam / / 576 / / tasaH / / 580 // paTi-vobhyAM tasaH pratyayo bhavati / paTTasaH - trizUlam / vetasaH - vAnIraH // 580 // 25 iNaH / / 581 // etestasaH pratyayo bhavati / etasaH - adhvaryuH // 581 // pIGo 'nasak ||582 | pIca pAne, ityasmAt kinnasaH pratyayo bhavati / pInasaH - zleSmA // 182 // kR- kuribhyAM pAsaH // 583 // AbhyAM pAsaH pratyayo bhavati / DukaMg karaNe, 15 karpAsa : - picu prakRtiH, vIruca / kurat zabde, kUrpAsaH - kaJcukaH // 583 // kali-kulibhyAM mAsa // 584 // AbhyAM kid mAsaH pratyayo bhavati / kali zabda saMkhyAnayoH, kalmAsaM - zabalam / kula bandhu saMstyAnayoH, kulmAsa:20 ardhasvinaM mASAdi || 584 | alerambusaH // 585 // alI bhUSaNAdI, ityasmAd ambusaH pratyayo bhavati / alambusa: - yAtudhAnaH, alambusA nAma auSadhiH / / 585|| lUgo haH // 586 // nAteH pratyayo bhavati / lohaM suvarNAdi // 586 // kito ge ca // 587 // kitu nivAse, ityasmAt haH pratyayo bhavatyasya ca ge ityAdezo bhavati / gehaM gRham ||587 || hiMseH sim ca // 588 // 30 hisu hiMsAyAm, ityasmAd haH pratyayo bhavatyasya ca simityAdezo bhavati / siMha:- mRgarAjaH // 568 / / vapanam / pRz pAlanapUraNayoH, parahaH-zaMkaraH / kaTe varSA- 35 varaNayo:, kaTaha: - parjanyaH, karNavacca kAlAyasabhAjanam / paTa gato, paTaha: - vAdyavizeSaH / maTa sAde sautraH, maTaha:hrasvaH / laTa bAlye, laTati-vilasati, laTahaH - vilAsavAn / laliN IpsAyAm, lalaha: - lIlAvAn / pala gatI, palaha:AvApaH / kali zabdasaMkhyAnayoH, kalahaH - yuddham / anak 40 prANane, anahaH - nIrogaH / rage zaGkAyAm, ragahaH- naTaH / lage saGge, lagaha: - mandaH / / 586 / / kR-pU- kaTi-paTi -maTi - laTi - lali - pali- kalyani-ragi- lagerahaH ||586 // puleH kit // 50 // pula mahatve, ityasmAt kid ahaH pratyayo bhavati / pulahaH - prajApatiH / / 560 / / vR- kaTi - zamibhya AhaH // 561 // emya AhaH pratyayo bhavati / vRgT varaNe, varAhaHsUkaraH / kaTe varSAvaraNayo:, kaTAhaH karNavat kAlAyasa - bhAjanam / zamrac upazame, zamAhaH - AzramaH ||561 / / vileH kit ||562|| 50 vilat varaNe, ityasmAt kida AhaH pratyayo bhavati / vilAha: - rahaH / / 562 / / nira iNa Uhaz ||563 // nirrvAt iMNak gatau ityasmAt zid UhaH pratyayo bhavati / niryUhaH- saudhAdikASTha nirgamaH || 563|| dastyUhaH / / 564 / / dAte: tyUhaH pratyayo bhavati / dAtyUhaH pakSivizeSaH / / 564 / / 45 vali saMvaraNe, ityasmAd akSaH pratyayo bhavati / valakSa:zuklaH / / 566 / / lAkSA- drAkSAmikSAdayaH // 567 // 55 anerohaH ||5|| ana prANane, ityasmAdokahaH pratyayo bhavati / ano- 60 kaha: - vRkSaH / / 565 // vale rakSaH ||566 / 65 lAkSAdayaH zabdA akSapratyayAntA nipAtyante / laserA ca, lAkSA-jatu / rasedra ca, drAkSA- mRdvIkA / AG pUrvAnmRderantyasvarAderluk pratyayAderitvaM ca / AmikSA - havirvizeSaH / AdigrahaNAt cupa mandAyAM gato ityasya cokSaH- grAmarAgaH, ebhyaH ahaH pratyayo bhavati / kRt vikSepe, karahaH- dhAnyA zuddhaM ca / evaM pIyUkSAdayo'pi bhavanti / / 567 / / Aho! Shrutgyanam 70
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sami- nikaSibhyAmAH // 568 // sampUrvAdiNk gatI, ityasmAd nipUrvAt kaSa hiMsAyAm, ityasmAcca AH pratyayo bhavati / samayA parvatam, nikaSA parvatam / samIpa asUyAvAcinAvetI / / 568 / / 5 divi-puri-vRSi- mRSibhyaH kit // 56 // ebhyaH kidu AH pratyayo bhavati / divaca krIDA-jayecchApaNi-dyuti-stuti-gatiSu divA - ahaH / purat agragamane, purAbhUtakAlavAci / vRSU - secane, vRSA - prabalamityarthaH / mRSIc titikSAyAm, mRSA - abhUtamityarthaH // 566 / / 10 veH sAhAbhyAm // 600 // 15 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 20 vipUrvAbhyAM Sac antakarmaNi, ohAM tyAge, ityetA bhyAm AH pratyayo bhavati / visA:- candramAH, buddhizca / tAlavyAnto'yamityeke vihA:- vihagaH, svargazca // 600 || vR- mithi - dizibhyastha-ya-TyAzvAntAH // 601 // ebhyaH kid AH pratyayo bhavati / yathAsaMkhyaM thakAra-yakAraTyakArAzcAntA bhavanti / vRgT varaNe, vRthA - anarthakam / mithUg meghA hiMsayoH, mithyA mRSA, niSphalaM ca / dizIMt atisarjane, diSTayA - prItivacanam // 601 // muci-svaderdha ca // 602 // AbhyAM kid AH pratyayo bhavati, ghakArazcAntasya bhavati / muclUtI mokSaNe, mudhA - animittam / Svadi AsvAdane, svadhA - pitRbaliH // 302 // soga Aha ca ||603 || pUrvAt brUteH AH pratyayo bhavatyasya cAhAdezo bhavati / 25 svAhA - devatAtarpaNam / / 603 || sani kSami - duSeH // 604 // ebhyo dhAtubhya A : pratyayo bhavati / SaNUyI dAne, sanA - nityam | kSamauSi sahane, kSamA-bhUH kSAntiva / duSaM ca vaikRtye, doSA - rAtriH // 604 // 30 saH / / 605 / / Dit // 605 // dhAtorbahulam AH pratyayo bhavati, sa ca Did bhavati / manic jJAne mA-niSedhe / Sac antakarmaNi, sA-ava sAnam / anak prANane, A-smaraNAdau / prIGc prItI, prAsmayane / hanaMk hiMsAgatyoH, hA viSAde / vana bhaktI, vA35 vikalpe / zaMku dAne, rA- dIpti: / bhAMk dIptau bhA - kAntiH, sahapUrvaH sabhA - pariSat / nAmnIti sahasya 42 svarebhya iH ||606 // svarAntebhyo dhAtubhya i: pratyayo bhavati / ji abhibhave, jayi:- rAjA | hiMdU gati-vRddhyoH, hathiH kAmaH / ruk zabde, 40 ravi - sUryaH / kuMku zabde, kaviH - kAvyakartA / STuMga stutI, staviH - udgAtA / lUgz chedane, lavi :- dAtram / pUg pavane, paviH - vAyuH, vajra, pavitraM ca / bhU sattAyAm, bhaviH - sattA candraH, vidhizva / Rk gato, ariH zatruH / haMg haraNe, hariH - indraH, viSNuH, candanam, markaTAdiva / harayaH- 45 zakrAzvAH / druDubhR Mgk poSaNe ca bhariH- vasudhA / sR MgatI, sari:- meghaH / pRz pAlanapUraNayo:, pari:-bhUmiH / tu lavanataraNayoH, tari:- nauH / dRz vidAraNe, dariH - mahAbhidA / mRz hiMsAyAm, NyantaH, mAri:- azivam / vRgz varaNe, vara:- viSNu: / NyantAd vAriH- hastibandhanam, vAri-jalam 50 / / 606 / / pada - paThi - paci - sthali - hali - kali- bali - vali - valli palli kaTi-caTi - vaTi-vadhi-gArthyAMcavandinandyavi vazi-vAzi- kAzi- chardi tantri mantri- khaNDamaNDi - caNDi - yatyaJji-masyasi - vani-dhvani - sani - 55 gami tami-granthi - zranthi- jani-maNyAdibhyaH / / 607 // ebhyaH iH pratyayo bhavati / padic gatau padi:-rAziH, mokSamArgaca / paTha vyaktAyAM vAci, paThiH- vidvAn / DupacIpa pAke, paciH agniH / SThala sthAne, sthali:- dAnazAlA / hala vilekhane, hali:- halaH / kali zabdasaMkhyAnayoH, kali:- 60 kalahaH, yugaM ca / bala prANanadhAnyAvarodhayoH, baliH - devatopahAra: dAnavaca / vali valli saMvaraNe, valiH- tvaktaraGgaH / li:- hiraNyazalAkA, latA ca / palla gatau, palli - munInAmAzramaH, vyAdhasaMstyAyazca / kaTe varSAvaraNayo:, kaTi:svAGgam / caTaN bhede, caTi:-varNaH / vaTa veSTane, vaTi :- 65 gulikA, tantuH, zUnA ca, nAbhiH, varNazca / vatra bandhane, badhi:- kriyAzabdaH / gAdhRG pratiSThAlipsAgrantheSu, gAdhiHvizvAmitrapitA / arca pUjAyAm, aci:- agnizikhA / vaG stutyabhivAdanayoH vandi:- grahaNiH / Tunadu samRddhI, nandi - IzvarapratIhAraH, bheriva / ava rakSaNAdau, avi:- 70 UrNAyuH / vazak kAntau vazi:- vazitA / vAzic zabde, vAzi:- prakAntiH, razmiH - gomAyuH, agniH zabdaH, prajananaprAptA catuSpAt jaladaca / kAzRG dIptI, kAzayaH - janapadaH / chardaN vamane, chardi :- vamanam / tantriN kuTumbadhAraNe, tantriH| vINAsUtram / mantriNa guptabhASaNe, mantriH sacivaH / khaDuN 75 Aho! Shrutgyanam
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // bhede, khaNDi :-pradvAram / maDDu bhUSAyAm, maNDi : - mRdbhAjanapidhAnam / caDuGkope, caNDi - bhAminI / yataG prayatne, yatiH - bhikSuH / aJjaup vyaktimrakSaNagatiSu, aJji :sajja:, peSaNI, peja:, gatizca samaJjiH, ziznaH / mac 5 pariNAme, masi:- strI asUc kSepaNe, asi: khaGgaH / vanUyI yAcane, vani :- sAdhuH, yAcanA, zakuniH, agnizca / dhvana zabde, dhvaniH- nAdaH / SaNa bhaktau saniH- saMbhaktA, panthAH, dAnaM, mlecchaH, nadItaTaM ca / gamlR gatau gami:AcAryaH / tamUc kAGkSAyAm, tamiH - alasaH / granthaz 10 saMdarbhe, zrantha mocanapratiharSayoH, granthiH, zranthizva parva saMdhyAdi / janaici prAdurbhAve, jani:- vadhUH, kulAGganA, bhaginI, prAdurbhAva maNa zabde, maNiH- ratnam / AdigrahaNAt vahIM prApaNe, vahiH - azvaH / khAdU bhakSaNe, khAdi:zvA / dadhi dhAraNe, dadhi-kSIravikAra: / khala saMcaye ca, 15 khali:- piNyAkaH / zaci vyaktAyAM vAci zacI- indrANI, ito'tyarthAt iti gaurAditvAd vA GoH ityAdayo'pi bhavanti / / 607 || kili- pili- pizi - ciTi- truTi zuSThi- tuNDi kuNDa bhaNDa- huNDi - hiNDi piNDi - culli budhi- mithi20 ruhi divi - kIrtyAdibhyaH || 608 || emya: i: pratyayo bhavati / kilat zvaitya-krIDanayoH, keli:- krIDA | pilaN kSepe, peli:- kSudrapelA pizat avayave, pezi:- mAMsakhaNDam / ciTa preSye, ceTi:- dArikA, preSyA ca / truTat chedane, NyantaH, troTi :- caJcuH / zuru 25 zoSaNe, zuNThi:- vizvabheSajam / | tuDuG toDane, tuNDa: Asyam, pravRddhA ca nAbhiH / kuDuG dAhe, kuNDi : - jalabhAjanam / bhaDuG paribhASaNe, bhaNDi : - zakaTam huDuG saMghAte, huNDi : - piNDitaH, odanaH / hiDuG gatau ca hiNDi : - rAtrau rakSAcAra: / piDuG saMghAte, piNDi: ni 30 pIDita sneha piNDaH / culla hAvakaraNe, culliH- randhanasthAnam / budhic jJAne, bodhi:-samyagjJAnam / mizrRG - medhA - hiMsayoH, methi: - khalamadhyasthUNA / ruhaM bIjajanmani, rohiH - sasyaM janma ca / divac krIDAdau, devi :- bhUmiH / kRtaN saMzabdane, NijantaH kIrtiH - yazaH / AdigrahaNAdanye'pi // 608 / / 35 nAmyupAntya kR-gu-zU-pa-pUbhyaH kit // 60 // nAmyupAntyebhyaH krAdibhyazca kidiH pratyayo bhavati / likhat akSaravinyAse, likhi:- zilpam / zuc zoke. zuciH -pUtaH, vidvAn, dharma, ASADha / ruci abhiprItyAM ca, ruci:- dIpti:, abhilASaca / bhujaMp pAlanAbhyavahArayoH, bhuji :- agniH, rAjA, kuTilaM ca / kuNat zabdopakaraNayo:, 40 kuNi:- vikalo hastaH, hastavikalazca / sRjat visarge, sRji: - panthAH / dyutiH dIptau dyutiH- dIptiH / Rt ghRNAgatispardheSu RtiH - yatiH / chipI dvaidhIkaraNe, chidiH - chettAH - pazuzca / mudi harSe, mudiH - bAlaH / bhipI vidAraNe, bhidi : - vajra', sUcakaH, bhettA ca / UchupI dIptidevanayo:, 45 hRdiH - rathakAraH / lipIMt upadehe, lipi:- akSarajAtiH / tur-tvaraNe sautraH, turiH- tantuvAyopakaraNam / DulaN utkSepe, DuliH - kacchapaH / tviSIM dIptau tviSiH - dIptiH, tviSimAn rAjavarcasvI ca / kRSIMt vilekhane, kRSiH karSaNam-karSaNabhUmizra / RSait gatau, RSiH - muniH, veda / EO kuSaz niSkarSe kuSiH- zuSiram / zuSaMc zoSaNe, zuSi:chidram, zoSaNaM ca / hRSu alIke, hRSiH - alIkavAdI, dIptiH, tuSTizca / SNuhauc udgiraNe, stuhiH- vRkSaH / kRt vikSepe, kiri:- sUkaraH, mUSikaH, gandharvaH, gartazca / mRt nigaraNe, giri:- nagaH kandukaca / zRz hiMsAyAm, ziriH- 55 hiMsraH, khaDgaH zokaH, pASANa / puzu pAlanapUraNayo:, puriH- nagaraM rAjA, pUrayitA ca / pUG pavane, puviH - bAta: // 60 // vidi-vRtervA // 610 // AbhyAm iH pratyayo bhavati, sa ca kidvA / vidak jJAne, 60 vidi:- zilpI, vediH - ijyAdisthAnam / vRtaG vartane, vRtiH - kaNTakazAkhAvaraNam / nirvRtiH - sukham, vartiH - dravyam, dIpAGgaM ca / / 610 / / tR-bhramyAdyApi dambhimyastittira- bhRmAghApabhAva / / 611 // 65 ebhyaH kid iH pratyayo bhavati / eSAM ca yathAsaMkhyaM tittira- bhRma-adha- apa-debha ityAdezA bhavanti / tU plavanataraNayoH, tittiriH pakSijAtiH, pravaktA ca vedazAkhAyAH / bhramU calane, bhRmi:- vAyuH, hastI, jalaM ca / bAhulakAd bhRmAdezAbhAve, bhramiH bhramaH / adaM psAMk bhakSaNe, adhi-upa- 70 ribhAve, adhyAgacchati | ApalRT vyAptau api- samuccayAdau, lakSo'pi nyagrodho'pi / dambhUTa dambhe, debhi:zarAsanam / / 611 / mane-rudetau cAsya vA // 612 // manic jJAne, ityasmAd i: pratyayo bhavatyakArasya ca 75 UkAraikArau vA bhavataH / muni:- jJAnavAn / meniHsaMkalpaH / maniH dhUmavataH / / 612 // Aho! Shrutgyanam
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ krami tami-stambherica namastu vA / / 613|| emya: ki i: pratyayo bhavatyakArasya cekAro bhavati / namaH punarakAraskAro vikalpena, kramU pAdavikSepe, krimi:kSudrajantuH / tamuc kAGkSAyAm, timi :-mahAmatsyaH / stambhiH 5 sautraH, stibhiH-ketakAdisUcI, hRdayaM, samudrazca / NamaM prahRtve, nimi: - rAjA, namiH - vidyAdharaNAmAdyaH tIrthakarava / / 613 / / svopajoNAdigaNasUtra vivaraNam // Ambhi kuSThi kampyahibhyo naluk ca // 614 // ebhya i: pratyayo nakArasya ca lug bhavati / abhUG 10 zabde, abhi Abhimukhye'vyayam, abhyagni zalabhAH patanti / kuThu Alasyeca, kuThi: - vRkSaH, pApaM vRSalaH, dehaH, gehaM kuThArazca / kapuG calane, kapiH, agniH vAnarazca / ahuG gatI, ahi:- sarpaH, vRtraH, vaprazca / / 614 // | ubherdvatrau ca // 615 // ubhat pUraNe, ityasmAd i: pratyayo bhavatyasya ca dva-trI ityAdezau bhavataH / dvau dvitIyaH, dvimuni vyAkaraNasya / trayaH tRtIyaH, trimuni vyAkaraNasya / / 615 / / 15 nI- vI - prahRbhyo Dit // 616 // emyo Di i: pratyayo bhavati / NIM prApaNe, nirvasati / 20 vIM prajananAda, viH - tantuvAyaH, pakSI, upasargava, yathA vibhavati / hRg haraNe, prapUrvaH prahi:- kUpaH, udapAnaM ca // 616 // vau riceH svarAnno'ntazca // 617 // vAvupasarge sati ripI virecane ityasmAd iH pratyaya: 25 svarAtparo no'ntazca bhavati / virazciH - brahmA / / 617 / / 30 kami-mi-jami ghasi-zali-phali-tali-taDi vajiji-dhvaji-rAji - paNi-vaNi vadisadi-hadi- hani sahi-vahi- pivapi bhaTi kaJci- saMpatibhyo Nit / / 618 / / ebhyaH pratyayaH sa ca NidvA bhavati / DukRMg karaNe, kAri:- zilpI | kari:- hastI, viSNuzca / zRz hiMsAyAm, 55 zAri:- dyUta.pakaraNam, hastiparyANam, zArikA ca / zariHhisA zUlaca / kuTat kauTilye, koTi :- astraH, agrabhAga, aSTamaM cAGkasthAnaM ca kuTi:- gRha, zarIrAGgaM ca / grahIz upAdAne, grAhiH patiH, grahi: - veNuH / khanUg avadAraNe, khAni: - khaniva nidhiH, AkaraH, taDAgaM ca / aNa zabde 60 ANiH, aNizca - dvArakIlikA / kaSa hiMsAyAm, kaSi:freepalam kASTham, azvakarNaH khanitraM ca / alI bhUSaNAdau, Ali:- paktiH, sakhI ca aliH - bhramaraH / pala gato, pAli:- jalasetuH, karNaparyantaca, pali:- saMstyAyaH / cara bhakSaNe ca cAriH pazUnAM bhakSyam, cariH - prAkAra- 65 zikharam viSaya:- vAyuH pazuH kezorNA ca / vasaM nivAse, vAsi:- takSopakaraNam vasiH - jayyA, agniH, gRhaM, rAtrizca / gaDu vadanaikadeze, gaNDi :-gaNDikA / NittvapakSe tu anupAntyasyApi vRddhau gANDi: - dhanuSpa / / 616 / / | ebhyo Nid iH pratyayo bhavati / kamUG kAntau kAmi:vasukaH, kAmI ca / TuvamU ugiraNe, vAmiH - zrI / jamU adane, jAmi:-bhaginI, tRNaM, janapadacaikaH / ghaslR adane, ghAsi:- saMgrAmaH, gartaH, agni, bahubhuk ca / zala gatau zAli:-brIhirAjaH / phala niSpattau phAli:- dalam / 35 talaN pratiSThAyAm, tAli:- vRkSajAtiH / taDaN AghAte, tADi:- sa eva / vaja vraja dhvaja gatI, vAji:- azva:, puGkhAvasAnaM ca / brAji:-paddhatiH, piTakajAtizca / dhvAji: 51 patAkA, azvazva | rAjag dIptau rAji:- paGktiH, lekhA c| paNi vyavahAra stutyoH pANiH karaH / vaNa zabde, vANi: - vAk, GayAm vANI / vada vaktAyAM vAci, vAdi:- 40 vAgmI, vINA ca / padlRR vizaraNagatyavasAdaneSu, sada azvArohaH sArathizva / hRdi purISotsarge hAdiH - lUtA / hana hiMsAgatyoH ghAtiH praharaNam / kecittu hAni: - arthanAzaH, ucchitticeti, udAharanti tatra bAhulakAt 'Niti ghAt' iti ghAd na bhavati / bAhulakAdeva Nitva - 45 vikalpe, haniH - Ayudham / Sahi marSaNe, sAhi: - zailaH / vahIM prApaNe, vAhi: - anaDvAn / tapaM saMtApe, tApiHdAnavaH / DuvapI bIjasaMtAne, vApiH puSkariNI / bhaTa bhRtau bhATi :- suratamUlyam / kacuG dIptau kAJci:-mekhalA, purI ca / Nit-karaNAdanupAntyasyApi vRddhiH / patlR gatau, 50 saMpUrva: saMpAtiH - pakSirAjaH // 618 || kR-za- kuTi - grahi- khanyaNi kaSyala - pali carivasi gaNDibhyo vA // 616 // pAdAnAtyajibhyAm // 620 // pAdazabdapUrvAbhyAM kevalAbhyAM cAtyajibhyAM d ii: pratyayo bhavati / ata sAtatyagamane, aja kSepaNe ca / pAdAbhyAmatatyajati vA padAji:, padAtiH / padaH pAdasyAjyAtigopahate iti padabhAvaH / ubhAvapi pattivAcinau / Ati:pakSI, supUrvAt svAtiH - vAyavyanakSatram | Aji:- saMgrAma: - 75 spardhAdhava // 62 // Aho! Shrutgyanam 1 70
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 naherbha ca // 621 // hIMc bandhane, ityasmANNid i: pratyayo bhavati / bhakArazcAntAdezo bhavati / nAbhiH - antyakulakaraH, cakramadhyaM, zarIrAvayavazca // 621 // 5 azo razcAdiH ||622 // azauTi vyAptI, ityasmANNid iH pratyayo bhavati repha dhAtorAdirbhavati / rAzi:- samUhaH, nakSatrapAdanavakarUpazrca meSAdiH ||622|| svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // kAya: kirica vA // 623 // 10 zabde, ityasmAt kiH pratyayo bhavati / ikArazcAntAdezo vA bhavati / kiki:-pakSI, vidvAMzca / kAki:svaradoSaH ||623 // cameruvAtaH // 632 // camU adane ityasmAd DhiH pratyayo bhavatyasyokArazca / cuNThi:- kSudravApI // 632 // muSeruN cAntaH // 633 // muSaz steye, ityasmAd DhiH pratyaya uN cAnto bhavati / 45 muSuNThi:- praharaNam / uNo na guNo vidhAnasAmarthyAt // 633 // ------kSu-jvari-ri-ripUribhyo NiH // 634 // varddherakiH // 624 // ebhyo NiH pratyayo bhavati / ke zabde, kANi: - vailakSyA varSaMN chedanapUraNayo:, ityasmAd akiH pratyayo bhavati / nanusarpaNam / veMg tantusantAne, vANi: - vyutiH / vIM prajana- 50 15 vardhakiH - takSA // 624 // sanerDakhiH // 625 // nAdI, veNi: - kabarI / DukrIMgz dravyavinimaye, kreNi:vizeSaH / zrag sevAyAm, zreNiH - paGktiH, balavizeSazva, zreNayaH - aSTAdaza gaNavizeSAH / nipUrvAt nizreNiHsaMkramaH / zruM zravaNe, zroNi: - jaghanam / TukSuk zabde kSoNi:- pRthvI / jvara - roge, jUNiH - jvaraH, vAyuH, AdityaH, 55 agniH zarIraM, brahmA, purANazca / turaici tvarAyAm, tUNiH - tvarA, manaH zIghrazca / cUraici dAhe, cUrNi:vRttiH / pUraici ApyAyane, pUrNiH - pUraH / / 634 // SaNUyI dAne, ityasmAd Did akhiH pratyayo bhavati / sakhA - mitram, sakhAyau, sakhAyaH ||625|| korDikhiH ||626 // kuMku zabde, ityasmAd Did ikhiH pratyayo bhavati / kikhi:- lomasikA ||626 // mR-vi-kaNyaNi-dadhyavibhya IciH ||627 // ebhya IciH pratyayo bhavati / mRt prANatyAge, marIciHmuni:, mayUkhazca / vozva gativRddhyoH zvayIciH - candraH, 25 zvayathuzca / kaNa aNa zabde, kaNIciH - prANI, latA, cakSuH, zakaTaM, zaGkhazca / aNIciH - veNuH, zAkaTikazca / dadhi dhAraNe, dadhIci :- rAjarSi: / ava rakSaNAdo, avIci:narakavizeSaH / / 627 // 20 30 35 zraDhaH // 639 // zrig sevAyAm, ityasmAd DhiH pratyayo bhavati / zreDhiHgaNitavyavahAraH / / 631|| vego Dit // 628 // veMg tantusaMtAne, ityasmAd Did IciH pratyayo bhavati / vIciH - UrmiH // 628 // 40 Rt ghR - sR-ku- vRSibhyaH kit // 635 // RkArAntebhyo ghR ityAdibhyazca kidu NiH pratyayo 60 bhavati / zRzu hiMsAyAm zINi: - roga:, avayavazca / stRgz AcchAdane, stIrNiH - saMstaraH / ghUM secane, ghRNi:- razmiH, jvAlA, nidAghazca / sUM gatau sRNiH - AdityaH, vajram, anila, aGkuzaH, agnizca / kuMku zabde, kuNi:- vikalo hastaH, hastavikalaca / vRSU secane, vRSNiH -- vasna:, meSaH, 65 yaduvizeSazca / parvaterapIcchantyeke / pRSNiH - razmiH / / 635 / / pRSi - hRSibhyAM vRddhizca // 636 // AbhyAM NiH pratyayo'nayozca vRddhirbhavati / pRSU secane, pANiH - pAdapazcAdbhAga, pRSThapradezazca / hRSaMc tuSTo, hASNiH - haraNam / / 636 // 70 varNAt // 62 // vaNa zabde ityasmAd Nid IciH pratyayo bhavati / vANIci:- chAyA, vyAdhizca / / 62 / / kRSi - zakibhyAmaTiH // 630 // hUNa: -- bhUNi- ghUryAdayaH // 637 // AbhyAm aTiH pratyayo bhavati / kRpoG sAmarthya, ete pratyayAntA nipAtyante / haMg haraNe, ghuMg dhAraNe, karpaTiH-niHsvaH / zaklRT zaktI, zakaTiH- zakaTam / / 630|| | bhU sattAyAm ghUM secane, UtvaM razcAnto nipAtyante / hUNiH Aho! Shrutgyanam
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ R - hR-sR-mR-dhR-bhR-kR-tR-graheraNiH // 638 // ebhyo'NiH pratyayo bhavati / Rk gato, araNiH - agni6 manthanakASTham / haMg haraNe, haraNiH - kulyA, mRtyuzca / sR gatau, saraNiH - ISad gatiH, panthAH, AdityaH, zirAsaMghAtazca / mRt prANatyAge, maraNiH- rAtriH / dhUMg dhAraNe, dharaNiHkSitiH / druDubhRMguk poSaNe ca bharaNiH - nakSatram / DukRMg karaNe, karaNiH-sAdRzyam / tU plavana-taraNayoH, taraNiH - 10 saMkrama:, AdityaH yavAgUH patitagorUpotthApanI ca yaSTiH / vaiduHkhArthe duHkhena tIryaMta iti, vaitaraNI nadI / grahIz upAdAne, grahaNiH-jaTharAgniH, tadAdhAro vyAdhiH, r3ha, mRtyu ||638 || kaGkeriJcAsya vA // 636 // 15 kakuG gatau, ityasmAd aNiH pratyayo bhavati dhAtorasya cakAro vA bhavati / kaGkaNiH kaGkaNam, kiGkaNi:ghaNTA ||636|| 25 kaNit // 640 // kaki laulye, ityasmAd Nid aNiH pratyayo bhavati / 20 kAkaNi: - mAnavizeSaH || 640 / / 30 svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // kulyA | dhUNiH dhRtiH / bhUNiH - cetanaM bhUmiH kAlaca / ghUrNaH - bhrama: / AdigrahaNAdanye'pi // 637 // 35 kRSezva cAdeH // 641 // kRSIt vilekhane, ityasmAd aNi: pratyayo bhavatyAdezazca cakAro bhavati / carSaNiH- camUH agniH, buddhiH, vezyA, vRSazca / / 641 / / vyavasAyaH, kSipeH kit // 642 // kSipat preraNe, ityasmAt kid aNi pratyayo bhavati / kSipaNi:- AyudhaM, baDizabandhakaH, carmakRtA pASANasarjanI ca / / 642 // AGaH kR-ha-zuSaH sanaH ||643 // AGaH parebhyo DukUMg karaNe, hRg haraNe, zuSaMc zoSaNe, ityetebhyaH sannantebhyo'NiH pratyayo bhavati / AcikIrSaNiHvyavasAyaH / AjihIrSaNiH-zrIH / AzuzukSaNiH - agniH vAyuzca / / 643 / / vArisayaderiNik || 644 // emya: kid iNiH pratyayo bhavati / vRgT varaNe, NyantaH / vAriNiH - pazuH, pazuvRttizca / sUM gatau triNi:- agniH vajra N ca / AdigrahaNAdanye'pi // 644 || atrINiH ||645|| adaM bhakSaNe, ityasmAt trINi: pratyayo bhavati / atrINiH - kRmijAtiH / / 645 / / 40 plu-jJA- yaji - Sapi-padi - vasi - vitasibhyastiH // 646 // ebhyaH tiH pratyayo bhavati / pluG gatau ploti:cIram / jJAMz avabodhane, jJAyate trailokyasya trAteti jJAtiHikSvAkurvRSabhaH, svajanazca / yajIM devapUjAdI, yaSTiH daNDa: 45 latA ca / Sapa samavAye, saptiH azvaH / padic gato, pattiH- padAtiH / vasaM nivAse, vasti: - mUtrAdhAraH, carmapuTaH, snehopakaraNaM ca / tasUc upakSaye, vipUrvaH vitastiHardhahastaH / / 646 // / 53 pratheluk ca vA ||647 // prathiS prakhyAne, ityasmAt tiH pratyayo bhavati, antasya ca lugvA bhavati / vRkSaM prati vidyotate--pratiSThitaH / pakSe prattiH prathanaM, bhAgazca / / / 647 / / pUrvAt asa bhuvi ityasmAt zvit tiH pratyayo bhavati / svasti - kalyANam / zitvAd bhUbhAvA'llugabhAvaH // 650 // koryaSAdiH ||648 // kuMku zabde, ityasmAd yaSAdiH tiH pratyayo bhavati / 55 koyaSTi:-pakSivizeSaH / / 648 / / gro guS ca // 646 // gRt nigaraNe, ityasmAt tiH pratyayo bhavatyasya ca gRS ityAdezo bhavati / gRSTiH sakRt prasUtA gauH ||649|| saurasteH zvit // 650 // dU- muSi - kRSi - riSi - viSi-zo- zucyazi- prayoN prabhRtibhyaH kit // 651 // 50 / / 651 / / Alo! Shrutgyanam 60 emya: kitutiH pratyayo bhavati / dRGtu Adare dRti:- 65 chAgAditvaGmayo jalAdhAraH / muSaz steye, muSTi:aGgulisaMnivezavizeSaH / kRSat vilekhane, kRSTi:paNDitaH / riSa hinAyAm, riSTiH- praharaNam / viSlUMkI vyAptI, viSTiH- acetanakarmakaraH / zoMc takSaNe, ziti:kRSNaH, kRzazca / zuc zoke, zukti:- muktAdiH / azauTi 70 vyAptau, aSTiH- chandovizeSaH / pUyaiG durgandhavizaraNayo:, pUtiH - durgandhaH, duSTam, tRNajAtizca / iNka gatI, itihetvAdI / TuDubhRMgk poSaNe ca prapUrvaH prabhRtiH - AdiH
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 ku- cyorno'nta // 652 AbhyAM kitu tiH pratyayo bhavati nakArazvAnto bhavati / kuG zabde, kunti: - rAjA, kuntayaH - janapadaH / cigTu cayane, cintiH- rAjA / / 652 / / khalyami-rami-vahi-vasya teM ratiH // 653 // ebhyo'tiH pratyayo bhavati / khala saMcaye ca, khalati:khalvATa: / ama gatau, amatiH- cAtakaH, chAgaH prAvRd, mArgaH, vyAdhiH, gatizca / ramiM krIDAyAm, ramatiH - krIDA, kAmaH, svargaH svabhAvazca / vahIM prApaNe, vahatiH -gauH, vAyu, 10 amAtyaH, apatyaM, kuTumbaM ca / vasaM nivAse, vasati:nivAsaH, grAmasaMnivezazca / Rk gatau aratiH - vAyuH, saraNam, asukhaM, krodhaH, varma ca / / 653 / / 5 svopajJoNAdigaNa sUtravivaraNam // hanteraha ca // 654 // hana hiMsAgatyoH, ityasmAdatiH pratyayo bhavatyasya ca 15 aMha ityAdezo bhavati / aMhatiH - vyAdhiH panthAH kAlaH, rathazca / / 654 / / vRgo vrat ca // 655 // vRgT varaNe, ityasmAd ati: pratyayo bhavatyasya vrat ityAdezo bhavati / vratatiH valliH / / 655 // 20 35 aJceH k ca vA // 656 // aJca gatau cetyasmAd atiH pratyayo bhavatyantyasya cak ityantAdezo vA bhavati / aGkatiH - vAyuH agniH prajApatizca / aJcati:- agniH // 656 // vANidvA / / 657 / / 25 vAM gatigandhanayo:, ityasmAd atiH pratyayo bhavati, sa ca Nidu vA bhavati / vAyatiH - vAtaH, vAtiH - gandhamizrapavanaH / / 657 / / yoH kit ||658|| yuk mizraNe ityasmAd atiH pratyayaH kid bhavati / 30 yuvatiH - taruNI // / 658 / / pAtervA // 65 // pAM rakSaNe, ityasmAd ati: pratyayaH sa ca kidvA bhavati / patiH- bhartA, pAti: bhartA, rakSitA, prabhuzva | // 656 // pulastiH / kSipat preraNe, kSipastiH / ete laukikA RSayaH / agastiH- vRkSajAtizca // 660 / / agi vili - puli- kSiperastik // 660 // ebhyaH kid astiH pratyayo bhavati / aga kuTilAyAM gato, agastiH / vilat varaNe, vilastiH / pula mahattve, gRbh ca // 661 // gRdhUc abhikAGkSAyAm ityasmAd astik pratyayo bhavati, gabh cAsyAdezo bhavati / nabhasti :- razmiH / / 661 // vasyatibhyAmAtiH // 662 // AbhyAm AtiH pratyayo bhavati / vasaM nivAse, vasAtayaH - janapadaH / Rk gatau, arAtiH - ripuH ||662 / / 45 abheryAmAbhyAm ||663 // abhipUrvAbhyAm AtiH pratyayo bhavati / yAMk prApaNe, mAMka mAne, abhiyAtiH, abhimAtizca - zatruH / / 663 / / 40 yajo ya ca // 664 // yajI devapUjAdI, ityasmAd atiH pratyayo bhavatyasya ca 50 yakAro'ntAdezo bhavati / yayAtiH - rAjA // 664 / / dyavicchadi-bhUbhyo'ntiH // 665 // ebhyo'ntiH pratyayo bhavati / vada vaktAyAM vAci, vadantiH - kathA / ava rakSaNAdiSu, avantiH- rAjA / avantayaH - janapadaH / chadaN apavAraNe, yujAdivikalpitaNijanta- 55 tvAdaNyantaH, chadantiH - gRhAcchAdanadravyam / bhU sattAyAm, bhavantiH - kAlaH, lokasthiti / / 665 / / zakeruntiH / / 666 // zaklRT zaktau ityasmAd untiH pratyayo bhavati / zakuntiH - pakSI || 666 // naJo dAgo DitiH // 667 // 60 naJpUrvAt DudAMgk dAne, ityasmAd Did itiH pratyayo bhavati / aditi:- dAtA, devamAtA ca / / 667 / / deGaH ||668 || deG pAlane, ityasmAd Did itiH pratyayo bhavati / 65 diti. - asuramAtA / / 668 // Aho! Shrutgyanam vIsaJjyasibhyasthik // 666 // ebhyaH thik pratyayo bhavati / vIM prajananAdiSu vIthi: - mArgaH / SaJja saGge, sakthi:- UruH, zakaTAGga ca / asUc kSepaNe, asthi:- paJcamo dhAtuH / / 669 / / 70 sArerathiH ||670 / / sR gatau ityasmAd NyantAdathiH pratyayo bhavati / sArathiH - yantA // 670 / / niSaJjeghit // 671 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // nipUrvAt SajaM saGge, ityasmAd dhid athi: pratyayo bhavati / niSaGgathi: - rudraH dhanurdharazva / ghitkaraNaM gatvArtham / / 671 / / udaNidvA // 672 // 5 utpUrvAd Rk gatau, ityasmAd athiH pratyayo bhavati, sa ca NidvA bhavati / udArathiH - viSNu, udarathiH - vipraH, kASThaM, samudra:, anaDvAMzca / / 672 / / aterithiH / / 673 // 15 ata sAtatyagamane, ityasmAd ithiH pratyayo bhavati / 10 atithi: - pAtratama:, bhikSAvRttiH // 673 || taDit // 674 // tanUyI vistAre, ityasmAd Did ithiH pratyayo bhavati / tithi: - pratipadAdiH / / 674 / / vido radhik ||676 // vidak jJAne ityasmAt kid radhiH pratyayo bhavati / vidradhi:- vyAdhivizeSaH || 676 || 20 vI -yu- su- bahyagibhyo niH // 677 // ebhyo niH pratyayo bhavati / vIM prajananAdau veniHvyAdhiH, nadI ca / yuk mizraNe, yoniH prajananamaGgam, utpattisthAnaM ca / buMguT abhiSave, soniH savanam vahIM prApaNe / vahniH pAvakaH, balIvardazva / aga kuTilAyAM 25 gatau, agniH pAvakaH / / 677 / / dhUzAzIGo hrasva || 678 // emyo niH pratyayo bhavati, hrasvazcaiSAM bhavati / dhUgz kampane, dhuni:- nadI / zoMc takSaNe, zaniH - sauriH / zI svapne zini: - yAdavaH, varNazca / / 678 || 30 lU-dhU - pracchibhyaH kit // 676 // ebhyaH kid niH pratyayo bhavati / lugz chedane, lUni: - lavanaH / vagz kampane, dhUniH- vAyuH / pracchaMt jJIpsAyAm, pRbhi: - varNaH, alpatanuH, kiraNaH, svargazva 1140811 35 sadi vRtyami-dhamyazyaTi-kaTyaveraniH // 680 // 55 dhamaniH - manyA, rasa yoniH pratyayo bhavati / SadlUM vizaraNAdI, sadani:jalam / vRtuG vartane, vartani:-panthAH, dezanAma ca / ama gatI, amaniH agniH / dhamaH sautraH, vahA ca zirA / azauTi vyAptau azaniH - indrAyudham / aTa gato / aTaniH- cApakoTiH / kaTe varSAvaraNayo:, kaTaniH- 40 zailamekhalA / ava rakSaNAdau, avaniH - bhUH / / 680 / / rakheH kit // 681 // raJja rAge, ityasmAt ki aniH pratyayo bhavati / rajani: - rAtriH / / 681|| uberadhiH // 675|| uSU dAhe, ityasmAd adhiH pratyayo bhavati / auSadhiH- medinI / / 683 // udbhidvizeSaH / / 675 / / zakeruniH ||684 // zaklUM zaktI, ityamAd uniH pratyayo bhavati / zakuni:pakSI / / 684 / / aratniH ||682|| Rk gatau ityasmAd atniH pratyayo bhavati / aratni:bAhumadhyam, zamaH, utkaniSThazca hastaH ||682 // edheriniH // 683 // edhi vRddha ityasmAd iniH pratyayo bhavati / edhini: 45 50 ademaMniH // 685|| adaM psAM bhakSaNe, ityasmAd maniH pratyayo bhavati / 55 admaniH pazUnAM bhakSaNadroNI, agniH, jaya:, hastI, azva:, tAlu ca // 685 / / damerdubhirdum ca // 686 // damUc upazame, ityasmAd dubhiH pratyayo bhavatyasya ca dumityAdezo bhavati / dundubhi: - devatUryam || 686 // 60 nI-sA-vR-yu-z vali dalibhyo miH / / 687 / / emyo mi: pratyayo bhavati / NIM prApaNe, nemi:-cakradhArA / poMc antakarmaNi, sAmi ardhavAci avyayam / vRgT varaNe, vamiH - valmIka kRmiH / yuk mizraNe, yomi :- zakuniH / zRz hiMsAyAm, zami:- mRgaH / vali saMvaraNe, valmi:- indra:, 65 samudrazca / dala vizaraNe, dalmiH - Ayudham indraH, samudra:, zakraH, viSaM ca ||667 // azo razvAdiH // 686 // azauTi vyAptI, ityasmAd miH pratyayo bhavati, rephazca dhAtorAdirbhavati / razmiH - pragrahaH, mayUkhazva // 688 || Aho! Shrutgyanam 70
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 5 strarterUncAtaH // 686 // AbhyAM miH pratyayo bhavati, guNe ca kRte'kArasyokAro bhavati / sUM gatau sUmi:-sthUNA / Rk gato, Umi:taraGgaH / / 686 / / kR-bhUbhyAM kit // 60 // AbhyAM kidu miH pratyayo bhavati / DukuMga karaNe, kRmi:kSudrajantujAti: / bhU sattAyAm bhUmi: - vasudhA // 660|| kaNerDayiH ||661 // kaNa zabde, ityasmAd Di ayi: pratyayo bhavati / 10 kayiH - pakSivizeSaH ||661 // svopajJoNAdigaNa sUtra vivaraNam // 25 raH pratyayo bhavati / taku kRcchrajIvane / takri:yuvA / vakuG kauTilye, vakriH-zalyaM, parazukA, 15 rathaH, ahaH, kuTilA / akuG lakSaNe, akriH- cihnam, vaMzakaThinikazca / makuG maNDane, makriH - maNDanam zaThaH, pravazca / ahuG gatI aMhniH pAdaH, aGgherapyeke / aghu gatyAkSepe, aGghriH / za zAtane, rAdri:- vajraH, bhasma, hastI, giriH, RSiH, zobhanA / adaM psAMk bhakSaNe, 20 adri:- parvataH / lR vizaraNAdI, sadri:- hastI, giriH, meSazca / azauTi vyAptau azri-koTi / DuvapIM bIja - santAne, vapri:- kedAraH / vazak kAntau vazriH samUhaH / / 662 / / 30 taGka - aa - maGkyaMhi-zadyadi- sadyazauvapi vazibhyo riH // 662 // bhU-sU - kuzi - vizi- zubhibhyaH kit // 663 // emya: ki riH pratyayo bhavati / bhU sattAyAm bhUriprabhUtaM kAJcanaM ca / SUt preraNe, sUri :- AcAryaH, paNDitazca / kuzac-zleSaNe, kutri: - RSiH / vizaMt pravezane, vizri:mRtyuH, RSizca / zubhi dIptau zubhiH - yatiH, vipraH, darzanIyaM zubhaM, satyaM ca / / 663 // juSo raca vaH // 664 // juSc jarasi, ityasmAt kid riH pratyayo bhavati, Iri sati rephasya vakArazca bhavati / jIvri: - zarIram | / / 664 // argo'ntaH, Rgri:- lokanAthaH / zake: zakri:-balavAnityAdayo'pi bhavanti // 665 // rA-zadi- zaki- kadyadibhyastriH // 696 // 40 ebhyaH triH pratyayo bhavati / roka dAne, rAtriH - nizA / zadalUM zAtane, zatriH - kuJjaraH krIzvazca / zaklRT zaktI, zaktriH krauJcaH, RSizca / kada vaiklavye sautraH, katriHRSiH / adaM psAMk bhakSaNe, atriH RSiH ||666 // pateratriH ||667 // patlR gatau, ityasmAd atriH pratyayo bhavati / patatriHpakSI ||667 // nadi vallatakRterariH // 68 // ebhyo'ri: pratyayo bhavati / Nada avyakte zabde, nadari:paTahaH / valli saMvaraNe, vallari:- latA, vINA, sasyamaJjarI 50 ca / Rk gatau, arariH- kapATam / kRtait chedane, kartari:kezAdikartanayantram || 668 // masyasi ghasi- jayaGgi sahibhya uriH / / 666|| ebhya uri: pratyayo bhavati / masaic pariNAme, masuri:marIci: / asUc kSepaNe, asuriH - saMgrAmaH / ghaslUM adane, 55 ghasuriH- agniH / jasUc mokSaNe, jasuriH - samAptiH, azaniH, araNiH krodhazca / agu gatau aGguriH-karazAkhA, latve aGguliH / Sahi marSaNe, sahuri :- pRthvI, akrodhanaH, anaDvAn, saMgrAmaH, andhakAraH, sUryazca // 666 // muhe: kit // 700 // muhAc vaicitye, ityasmAt ki uriH pratyayo bhavati / muhuri:- sUrya:, anaDvAMzva // 700 dhU-mUbhyAM lik-liNau // 701 // 45 pAThyaJjibhyAmaliH // 702 // AbhyAm ali: pratyayo bhavati / paTa gatau Nyanta:, pATali : - vRkSavizeSaH / aJjIp vyaktyAdI, aJjali:-pANipuTa:, praNAmahastayugmaM ca // 702 // mA-zAlibhyAmo kuli-malI // 703 // AbhyAM yathAsaMkhyaM lik liN etau pratyayau bhavataH / z kampane, dhUli :- pAMsuH / mUG bandhane, mauli:- mukuTa : 65 1190211 kudri - kudrayAdayaH // 665 // 35 kundrAdayaH zabdAH kidu riH pratyayAntA nipAtyante / kupe: - kauzca dazcAntaH / kudriH RSiH / kudriH - parvataH RSiH, samudrazca / AdigrahaNAt zroterdo'ntaH, kSudriH- samudraH / | Aho! Shrutgyanam AbhyAM yathAsaMkhyam okuli-mali ityetau pratyayo bhavataH / mAM mAne, mokuliH - kAkaH / zala gatau NyantaH, zAlmaliH - vRkSavizeSaH // 703 // 60 70
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 40 da-pa-va-bhyo viH // 704 / / | akSi-netram / / 707 // ebhyo viH pratyayo bhavati / daza vidAraNe, davi:- gopAderanerasiH // 706 // tarduH / paz pAlanapUraNayoH, paviH-kaGkaH, hiMsrazca / vRgaz gopa ityAdibhyaH parAdanak prANane, ityasmAd asiH varaNe, vavi:-zakaTa, dhAtrI, kAkaH, zyenazca / / 704 // pratyayo bhavati / gopAnasi:-saudhAgrabhAcchadiH / citrA5 z2a-za-sta-jAgR-kR-nI-ghRSibhyo Dit // 705 // nasiH-jalacaraH / ekAnasi:-ujayanI / vArANasi: ebhyo Did vi: pratyayo bhavati / jaSaca jarasi, jIvi:- kAzInagarI / / 708 // vAyuH, pazuH, kaNTakaH, zakaTa:, madguH, kAya:, gulma, zaGkA, vRdha-pa-va-sAbhyo nasiH / / 7 / / 45 vRddhaH vRddhabhAvazca / zuz hiMsAyAma, zIvi-hiMsraH, kRmiH, ebhyo nasi: pratyayo bhavati / vagaTa varaNe, varNasiHnyakuzca / stRgaz AcchAdane, stIviH-garviSThaH, adhvaryuH, taruH / dhuMga dhAraNe, dharNasi:-zaila:, lokapAla:, jalaM, 10 bhagaH, tanuH, rudhiraM, bhayam tRNajAtiH, nabhaH, ajazca / ! mAtA ca / paza pAlanapUraNayoH, parNasi:-jaladharaH, ulUkhala, jAgRka nidrAkSaye, jAgRviH-rAjA, agniH, prabudhazca / / zAkAdizca / vRz varaNe, varNasi:-bhUmiH / SoMca antakarmaNi, DitvAnna gunnH| DukaMga karaNe, kRviH-rudraH, tantuvAyaH, tantuvAya- sAnasiH-snehaH, nakhaH, hiraNyam, RNaM, sakhA sanAtanazca 50 dravyam, rAjA c| yadupajJaM kRvaya iti purA pacAlAnAcakSate / // 706 // NIMga prApaNe, nIvi:-paridhAnagranthiH , mUladhanaM ca / dhRSU 15 saMgharSe, ghRSviH -varAhaH, vAyuH agnizca / / 705 / / viyo hik // 710 // chavi-chivi- sphavi-sphivi-sthavi-sthivi-davi vIza varaNe, ityasmAd kida hiH pratyayo bhavati / dIvi- kiki- vidi- divi- dIdivi- kikIdivi. vrIhiH-dhAnyavizeSaH / / 710 / / kikidIvi-zivyaTavyAdayaH // 706 / / tR-stR-tandri-tantryavibhya IH // 711 // 55 ete Did vipratyayAntA nipAtyante / Tyate svabha ebhya I: pratyayo bhavati / ta plavanataraNayoH, tarI:20 chavi:-tvak chAyA, AvaraNaM ca / chidelaka ca, chivi: nauH, agniH, vAyuH, plavanazca / stagaza AcchAdane, starI:phalgUdravyam / sphAyateHsphasphibhAvau ca, sphaviH-vRkSa jAti: tRNaM, dhUmaH, meghaH, nadI, zayyA ca / tandriH sAdamohanayoH sphiviH-vakSaH, udazviJca / tiSThateH stha-sthibhAvau ca, sthaviH sautraH, tndrii-mohnidraa| tantriNa kUTrambadhAraNe, tantrI:prasevakaH, tantubAyaH, sImA, agniH, ajaGgamaH. svargaH, zuSkasnAyuH, vAdina, vINA, AlasyaM ca / ava rakSaNAdau, 60 kuchI-kurimAMsaM phalaM ca; sthivi:-siimaa| damelaka ca, avI:-prakAzaH, AdityaH, bhUmiH, pazuH, rAjA, strIca 25 daviH-dharmazIlaH, dAtA, sthAnaM, phAlazca / dIvyatedIrghazca, dIviH-dyutimAn, kitavaH, kAlaH, vyAghrajAtizca / kite- naNit // 712 // dvitvaM pUrvasya catvAbhAvo lUka ca, kikiviH-pakSivizeSaH / / naDe: sauvAda IH pratyayo bhavati, sa ca Nida bhavati / divedvitvaM pUrvasya dIrghazva vA, didiviH-svargaH / dIdiviH-jAtI - nADI-AyatazuSiraM, dravyam, ardhamuhUrtazca // 712 // 65 anna svargazca / kite kikIdibhAvazca, kikIdiviH-varNaH, 30 pakSI c| kikipUrvAd dIvyatedIrghazca, kikIti kurvana vAtAt pramaH kit // 713 // dIvyatIti kikidIvi:-cASaH / zIDo hrasvazca / ziviH vAtapUrvapadAt preNopasRSTAt mAMka mAne ityasmAt kid rAjA / aTerat cAntaH aviH-araNyam / AdigrahaNA- I: pratyayobhavati / vAtapramI:-vAtyA, azvaH, vAtamRgaH, danye'pi / / 706 / / pakSI, zamIvRkSazca / / 71 / / puSi-pluSi-zuSi-kuSyazibhyaH sik / / 707 // yA-pAbhyAM dve ca / / 714 // 35 emyaH kit si: pratyayo bhavati / puSU pluSU dAhe, | AbhyAM kid iH pratyayo bhavatyanayozca dve rUpe bhvtH| prakSi:-agniH, udapAnazca / plakSi:-agniH, jaThara, kuzU- yAMka prApaNe, yayIH-mokSamArgaH, divyavRSTiH, AdityaH, lazca / zuSaMca zoSaNe, zukSi:-vAyuH, nidAghaH, yavAsakaH, azvazca / pAM pAne, papI:-razmi:, sUryaH, hastI ca tejazca / kuSaz niSkarSe, kukSiH-jaTharam / azauTi vyAptI, // 714 // Aho! Shrutgyanam tandI-mora nadI, zayyAza AcchAda svaviH-sImA mamaH, svargaH // 711 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 40 55 lakSermo'ntazca // 715 // paMsedIrghazca // 718 // lakSINa darzanAnayoH, ityasmAda IH pratyayo bhavati / pasuNa nAzane, ityasmAd uH pratyayo bhavati, dIrghazcAsya lakSmI:-zrIH // 715 // | bhavati / pAMzuH-pAthivaM rajaH / / 718 // bha-ma-ta-tsari-tani-dhanyani-mani-masji-zo-baTi- azerAno'ntazca // 716 // amogA / 5 kaTi-paTi- gaDi-caJcyasi-vasi-trapi-za-sva-snihi azauTi vyAptI, ityasmAda uH pratyayo bhavatyakArAca klidi- kandondi- vindhandhi- bandhyaNi- loSTi | paro no'nto bhavati / aMzuH-razmiH, sUryazca / prAMzuH- 45 kunthibhya uH // 716 // dIrghaH // 716 // ebhyaH u: pratyayo bhavati / TraibhaMgaka poSaNe ca / bhaga | name k ca // 720 // bharaNe vA / bharu:-samudraH, vaNiH, bhartA ca / mRt prANatyAge, NamaM prahvatve, ityasmAd u: pratyayo bhavatyasya ca nAk 10 maru:-nirjalo deza:, girizca / ta plavanataraNayoH, taru: ityAdezo bhavati / nAka:-vyalIkam, vanaspatiH, RSiH, vRkSaH / tsara chadmagatI, tsaru:-AdarzakhaGgAdigrahaNapradeza:, valmIkazca / / 720 // 50 vazcakaH, kSurikA ca / tanUyI vistAre, tanu:-dehaH, sUkSmazca / dhana dhAnye sautraH, dhanu:-astraM, dAnamAnaM ca / anaka mani-janibhyAM dhatau ca // 721 // prANane, anuH-prANaH, anu pazcAdAdyarthe'vyayam / manic jJAne, AbhyAm uH pratyayo bhavatyanayozca yathAsaMkhya dhakAra15 manuyI bodhane vA, mnu:-prjaaptiH| Tumasjot shuddhau| takArI bhavataH / manica jJAne, madhu-kSaudram, sIdhu ca / madguH-jalavAyasaH / zIGka svapne, zayu:-ajagaraH, svapnaH, madhu:-asuraH, mAsazca caitra: / janaici prAdurbhAve, jatuAdityazca / vaTa veSTane, v?:-maannvkH| kaTe varSAvara lAkSA / / 721 / / NayoH, kttuH-rsvishessH| paTa gatau, paTa:-dakSaH / gaDa secane, gaDDa:-ghATAmastakayormadhye mAMsapiNDaH, sphoTazca / caJcU arjeja ca // 722 // 20 gtau| caJcU:-pakSimukham / asUca kSepaNe, asv:-praannaaH|| arja arjane, ityasmAd u: pratyayo bhavatyasya ca Rj vasaM nivAse, vasu-dravyaM, tejo, devatA ca / vasuH kshcidraajaa|| ityAdezo bhavati / Rju-akuTilam / / 722 / / trapauSi lajAyAm, trapu-lauhavizeSa / zaz hiMsAyAm, kRtestakaM ca // 723 // zaru:-krodhaH, AyudhaH, hiMsrazca / ausva zabdopatApayoH, svaru:-pratApaH, vacaH-vajrAsphAlanaM ca / SNihauca prItI, / kRtat chedane, kRtapa veSTane, ityasmAdvA uH pratyayo 60 25 snehuH-candramAH, sannipAtajo vyAdhivizeSaH, pittaM, vanaspa- bhavAta, asya ca taka bhavati, asya ca tarka ityAdezo bhavati / tarka:-cundaH, sUtratizca / klidoc ArdrabhAve, kledu:-kSetra, candraH, bhagaH, veTanazalAkA ca // 723 // zarIrabhaGgazca, kledayatIti kleduH-candramA ityanye / kadu neraceH // 724 // rodanAhvAnayoH, kanduH-pAkasthAnam -sUtrotaM ca krIDanam / niparvAdazcateH uH pratyayo bhavati / nyaH -mRgaH, idu paramaizvarya, indu:-cndrH| vidu avayave, vinduH-- | RSizca // 724 // 65 30 vighuT / andhaN dRSTya pasaMhAre, adhu:-kUpaH, vraNazca / bandhaz bandhane, bandhuH-svajanaH, bandhu-dravyam / aNa | kimaH zrI Nit // 725 // zabde, aNuH-pudgalaH, sUkSmaH, rAlakAdizva, dhAnyavizeSaH / kimpUrvAt zaz hisAyAm, ityasmAd Nida uH pratyayo loSTi saMghAte, loSTraH-mRpiNDaH / kunthaza saMkleze / / bhavati / kizAru:-zUkaH, dhAnyazikhA, uSTaH, hiMsraH, kunthuH-sUkSmajantuH // 716 // iSuzca // 725 // 35 syandi-sRjibhyAM sindha-rajjau ca // 717 // / mi-vahi-cari-caTibhyo vA // 726 // 70 - AbhyAm u: pratyayo bhavatyanayozca yathAsaMkhyaM sindha- ebhyaH uH pratyayo bhavati, sa ca NidvA bhavati / TumiMgaTa rajj ityAdezau bhavataH / syandauGga sravaNe sindhu:-nadaH, | prakSepaNe, mAyu:-pittaM, mAnaM, zabdazca / gomAyu:-zRgAlaH, nadI, samudrazca / saMjat visarge, sRjic visarge vA mayu:-kinnaraH, uSTraH, prakSepaH, AkutaM ca / bAhulakAdAtvA. rajjuH-davarakaH // 717 / / bhAvaH / vahIM prApaNe / bAhuH-bhujaH, bahuH-prabhUtam / cara Aho! Shrutgyanam
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // bhakSaNe c| cAru-zobhanam / caranti asmAddeva-pitR- AbhyAM kid uH pratyayo bhavati, sakArasya luka ca bhUtAni iti apAdAne'pi bhIbhAditvAt, caru:-devatoddezena bhavati / spaziH sautraH tAlavyAntaH, pazu:-tiryaGa, mantra-40 pAkaH, sthAlI ca / caTaNa bhede, cATu-priyAcaraNaM, vadhyazca janaH / bhrasjIt pAke, bhRguH-prapAtaH, brahmaNazca, paTrajanaH, priyavAdI, sphuTavAdI, daLagraM, ziSyazca / caTuH- sutaH / kitvAt 'graha-vazva-bhrasja-praccha' iti svRt 'nyaku5 priyAcaraNam / / 726 / / meghAdayaH' iti gatvam ||73shaa R-tu-za-mR-bhrAdibhyo ro lazca // 727 // duH-svapa-vanibhyaH sthaH // 732 // ebhyo Nid u: pratyayo bhavati, rephasya ca lakAro dus, su, apa, vani ityetebhyaH parAt SThAM gatinivRttau, 45 bhavati / Rk gatau, Rt prApaNe ca vA, Alu:-zleSmA, ityasmAt kid uH pratyayo bhavati / duSThu-azobhanam, zleSmAtakaH, kandavizeSazca / ta plavanataraNayoH, tAluH- suSThu-sAtizayam, apaSThu-vAmam, vaniSThuH-vapAsa nihi10 kAkudam / zaz hiMsAyAm, zAlu:-hiMsraH, kaSAyazca / mRt to'vayavaH, azvaH, saMbhakta:, apAnaM ca // 732 / / prANatyAge, mAlu:-patralatA, yasyA mAludhAnIti prasiddhiH / hani-yA-kR bhR-pa-ta-tro dve ca // 733 // .. TubhaMgaka poSaNe ca, bhaalu:-indrH| AdigrahaNAdanye'pi ebhya. kid uH pratyayo bhavatyeSAM dve rUpe bhvtH| 50 // 727 / / hanaka hiMsA gatyoH, jaghnu:-indraH, vegavAMzca / yAMka prApaNe, kR-ka-sthUrAdvacaH ka ca // 728 // yayu:-azvaH, yAyAvaraH, svargamArgazca / DukaMga karaNe, cakru:15 AbhyAM parAd baco Nid u: pratyayo bhavati, kakAra- karmaThaH, vaikuNTazca / TuDu gak poSaNe, bhaMga bharaNe vA, zvAntAdezo bhavati / vacaM bhASaNe, brUgaka vya kAyAM vAci, babhruH-RSiH, nakulaH, rAjA, varNazca / paz pAlanapUraNayoH, kRkamavyaktaM brUte vakti vA / kRkavAku:-kukkuTa:, kukalAsa:, pupuru:-samudraH, candraH, lokazca / ta plavanataraNayoH, 55 khaJjarITazca / evaM sthUravAkuH-uccadhvaniH // 728 / / titiru:-pataGgaH / baiMG pAlane, tatru:-naukA / / 733 // pa-kA-hRSi-bhUSoSi- kuhi-bhidi-vidi-mRdi-vyadhi | kR-gR Rta ur ca // 734 // 20 gRdhyAdibhyaH kit // 726 // AbhyAM kid u: pratyayo bhavati, RkArasya ca ur ebhya: kid u: pratyayo bhavati / paz pAlanapUragAyoH / bhavati / kat vikSepe, kuru:-rAjarSi:, kuravaH-janapadaH / puruH, mahAn lokaH, samudraH, yajamAnaH, rAjA ca kazcit / / gaza zabde, guru:-AcArya:, laghupratipakSa:, pUjyazca jana: 60 ke zabde, ku:-pRthvii| hRSaca-tuSTau, hRSU alIke vaa| // 734 // hRSu -hRSTaH, tuSTaH, alIkaH, sUrya-agni-zazinazca / nidhU / pacericAtaH // 73 // 25 SAT prAgalbhye, dhRSu:-pragalbhaH, saMtApaH, utsAhaH, parvatazca / iSat icchAyAm, issu:-shrH| kuhaNi vismApane, kuhuH hupacI pAke, ityasmAd u: pratyayo bhavatyakArasya naSTacandrAmAvAsyA / bhipI vidAraNe, bhidu:-vajraH, |ca ikAro bhavati / picuH-nirasthIkRta: kAsa: / / 735 / / kanrdapazca / vidaka jJAne, vidu:-hastimastakaikadezaH / atarUra ca // 736 // 65 mRdaza kSode, mRdu:-akaThina: / vyadhaMca tADane, vidhu:-candraH, Rk gato, ityasmAd u: pratyayo bhavatyasya ca .30 vAyuH, agnizca / gRdhUca abhikAGkSAyAm, gRdhu:-kAmaH / kAmaH / Ur ityAdezo bhavati / UruH-zarIrAGgam // 737 / / AdigrahaNAt pUraici ApyAyane, pUraNa ApyAyane vaa| pUritamanena yazasA sarvamiti pUra:-rAjaSiH evamanye'pi mahatyur ca // 737 // // 726 / / artemahatyabhidheye u pratyayo bhavatsya ca ura ityAdezo bhavati / uru-vistIrNam / / 737 / / 70 . rabhi-prathibhyAmRca rasya / / 730 // 35 AbhyAM kid u: pratyayo bhavati rephasya ca RkAro bhvti| ur3a ca bhe // 738 // rabhi rAbhasye, Rbhv:-devaaH| prathiS prakhyAne, pRthuH-rAjA, arme nakSatre'bhidheye u: pratyayo bhavati, dhAtozca uDAvistIrNazca / / 730 // dezo bhavati / uDu-nakSatram / / 738 / / spazi-bhrasjeH sluk ca // 731 // | liSeH ka ca // 736 // Aho! Shrutgyanam
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // kevayvAdayaH zabdA sidupratyayAntA nipAtyante / kevalapUrvAdyAterla lopazca / kevalo yAtIti kevayuH - RSiH / bhUpUrvAdyAterduraNvAdI, bhuvaM yAtIti bhuraNyuH agniH / adhvaraM 40 yAtIti pUrvapadAntalope, adhvaryuH - Rtvik / AdigrahaNAt caran yAti, iti caraNyuH - vAyuH / abhipUrvasya cAbhAte:, abhIzuH - razmiH // 746 / / zaH sanvacca // 747 // zoc lakSaNe, ityasmAd Did uH pratyayo bhavati, saca 45 pI- mRga - mitra deva kumAra- loka - dharma - vizva-susnA- sanvad bhavati / sani ivAsmin dvitvaM pUrvasya ca itvaM 10 mAvebhyo yuH // 741 // bhavatItyarthaH / zizuH - bAlaH / / 747 / / taneuH // 748 // lic AliGgane, ityasmAt kid uH pratyayo bhavati, kakArazcAntAdezo bhavati / zliku:- mRgAsthi, savyavasAya:, rAjyaM, jyotiSaM sevakaca ||736|| raGgha laGghi-liGgeluk ca // 740 // 5 em u : pratyayo bhavati, nakArasya ca lug bhavati / raghu laghuG gatau / raghuH - rAjA / laghu-tucchaM, zIghra ca / liguNa citrIkaraNe, liguH - RSiH, sevakaH, mUrkha, bhUmivizeSazva ||740 // pI- mRga - mitra - deva kumAra- loka-dharma vizva-susna- azmanava ityetebhyaH parAt yAMka prApaNe, ityasmAt kid uH pratyayo bhavati / pIyuH - ulUkaH, AdityaH, suvarNaM, kAlazca / mRgayu:vyAghaH, mRgazca / mitrayuH - RSiH, mitravatsalA / devayuH15 dhArmikaH / kumArayuH - rAjaputraH / lokayuH - vAkyakuzalaH janaH / dharmayuH-dhArmikaH / vizvayuH - vAyuH / susnayuH - yajamAnaH / azmayu:- mUrkhaH / avayuH - kAvyam // 741 // parAGbhyAM zR-khanibhyAM Dit // 742 || para - AGpUrvAbhyAM yathAsaMkhyaM zR-khanibhyAM Did u: 20 pratyayo bhavati / zRz hiMsAyAm, parAn zRNAti parazu :kuThAraH / khanUg avadAraNe, AkhuH - mUSikaH // 742 / / zubheH sa ca vA // 743 // zubha dIptau ityasmAd Dida uH pratyayo bhavati, asya ca dantyaH so vA bhavati / suH zuzca pUjAyAm, supuruSaH / 25 zunAsIraH // 743 // dyu-drubhyAm / / 744 / AbhyAM Did uH pratyayo bhavati / dhuMk abhigame, dyu:svarga krIDA, svargazca / duM gatau, du: - vRkSazAkhA, vRkSazca 1198811 30 hari-pIta - mita zata-vi-ku- kradbhUyo druvaH // 745 // hari-pIta- mita zata-vi-ku- kad ityetebhyaH parAd duH gatI ityasmAd Did uH pratyayo bhavati / hariduH- vRkSaH, RSi:, parvatazca / pItadruH devadAruH / mitadruH samudraH, turaGgaH, mitaGgamazca / zatadrurnAma nadaH, nadI ca / viduH - 35 dAruprakAraH-vRkSazca / kuduH - vikalapAdaH / kadruH- nAgamAtA, jAtiH, gRhagodhA, varNa // 745 // hay - bhuraNyvadhvarthyAdayaH // 746 // tanUyI vistAre, ityasmAd Did au : pratyayo bhavati / sa ca sanvat / titauH - paripavanam // 748 / / 50 kai- zI-zami- ramibhyaH kuH // 746 // ebhyaH kuH pratyayo bhavati / ke zabde, kAkuH - svara - vizeSa: / zI svapne, zekuH udbhidudvizeSaH / zamUc upazame, zaGkuH - kIlakaH, bANaH, zUlam, AyudhaM, cihna, chalakaca / rami krIDAyAm, raGkuH - mRgaH / / 746 / / hiyaH kidro lava vA // 750 // hrIM lajjAyAm, ityasmAt kit kuH pratyayo bhavati, rephasya ca lakAro vA bhavati / hrIkuH hlIkuzva-trapu, jatunI, lajjAvAM / hrIku: - vanamArjAraH // 750 / / kiraH Sa ca / / 751 // kRt vikSepe, ityasmAt kit kuH pratyayo bhavati, SakAravAntAdezo bhavati / kiSkuH - chAyAmAnadravyam / / 751 / / caTi kaThi-padibhyaH AkuH / / 752 || 55 60 ebhya AkuH pratyayo bhavati / caTaN bhede, caTAku :RSiH zakunizca / kaTa kRcchrajIvane, kaThAkuH- kuTumbapoSakaH / 65 padi kutsite zabde pardAkuH - bhekaH, vRzcikaH, ajagarazva / / 752 // fafa - kuTi kuThi kukuSi - kRSibhyaH kit // 753 // emya: kid Aku: pratyayo bhavati / Sivac utau, sivAkuH RSiH / kuTat kauTilye, kuTAku:-viTapaH / kuThi: 70 sautraH, kuThAkuH zvabhram / kuMG zabde, kuvAkuH - pakSI / kuSaz niSkarSo, kuSAku:- mUSikaH agniH, paropatApI ca / kRSIt vilekhane, kRSAkuH - kRSIvalaH // 753 // Aho! Shrutgyanam
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // upasargAcceDit // 754 // zala gatI, ityasmAd AdraH pratyayo bhavati / zalAdra:upasargapUrvAt ciMgaTa cayane, ityasmAd Did AkUH | komalaM phalam // 763 // pratyayo bhavati / upacAku:-saMcAkuzca-RSiH / nicAku:- aGgyaveriSThuH // 764 / / nipuNaH, RSizca // 754 / / . AbhyAmiSThaH pratyayo bhavati / ajaupa vyaktyAdI, 5 zalerakuH / / 755 // aJjiSThu:-bhAnuH, agnizca / ava rakSaNAdau, aviSThu:- 40 zala gatI, ityasmAd akuH pratyayo bhavati / zala: azvaH, hotA ca / / 764 // RSiH / / 755 / / . tami-mani-kaNibhyo DuH // 765 // sR-pRbhyAM dAkuk // 756 // __- ebhyo duH pratyayo bhavati / tanUyI vistAre, taNDu:AmyAM kiddAkuH pratyayo bhavati / saMgatI, sadAkaH- prathama: / manic jJAne, maNDa:-RSiH / kaNa zabde, kaNDa:10 dAvAgniH, vAyuH, AdityaH, vyAghraH, zakuni:, astaH, | vedanAvizeSaH // 765 // 45 bhartA, gotrakRcca / pUk pAlanapUraNayoH, pRdAku:-sarpaH, panerdIrghazca // 766 // gotrakRcca / / 756 / / pani stutI, ityasmAd DuH pratyayo bhavati, dIrghazca itheH svAkuk ca // 757 // bhavati / pANDu:-varNaH, kSatriyazca / / 766 // iSat icchAyAm, ityasmAt kit svAku: pratyayo pali-mabhyAmANDukaNDuko // 767 // 15 bhavati / ikSvAkuH-AdikSatriyaH // 757 / / AbhyAM yathAsaMkhyamANDu kaNDuka iti pratyayau bhavataH / 50 phali-valyameguH / / 758 // pala gatau, palANDuH-lazunabhedaH / mRt prANatyAge, mRkaNDuka:ebhyo guH pratyayo bhavati / phala niSpattI, phalgU RSiH / / 767 // asAram / bali saMvaraNe, valgu-madhuram, zobhanaM ca, valgu:- aji-sthA-vR-rIbhyo NuH // 768 // pakSI / ama gatI, agu:-zarIrAvayavaH / / 758 / / - ebhyo NuH pratyayo bhavati / aja kSepaNe ca, vennu:-vNshH| 20 damerluka ca // 756 // SThAM gatinivRttI, sthANuH-ziva:, UdhvaM ca dAru / vRgaT 55 damuc upazame, ityasmAd guH pratyayo bhavatyantyasya varaNe, varNa:-nadaH, janapadazca / rIz gatireSaNayoH, reNu:, ca luga bhavati / dagu:-RSi: / / 756 // dhUliH // 768 // hehina ca / / 760 // viSeH kit / :766 // hiMTa gativRddhyoH ityasmAd guH pratyayo bhavatyasya ca viSlUkI vyAptI, ityasmAt kid NuH pratyayo bhavati / 25 hin ityAdezo bhavati / higu:-rAmaThaH // 760 // viSNuH-hariH / / 766 / / prI-kai-pai-NIleGguka // 761 // kSiperaNuk / / 770 // ebhyaH kid aGguH pratyayo bhavati / prIMgaza tRpti kSipIt preraNe, ityasmAt kid aNuH pratyayo bhavati / : kAntyoH, priyaGguH-phalinI, rAlakazca / ke zabde, kaDagaH- kSipaNuH-samIraNaH, vidyucca / / 770 / / aNuH / 5 zoSaNe, paguH-khaJjaH / NIla varNe, nIlagu:- arloriSNuH // 771 // 30 kRmijAtiH, zugAlazca / / 761 // _ aaupa vyaktyAdI ityasmAd iSNuH pratyayo bhavati / 65 ati-gRbhyo'TuH // 762 // ajiSNu:-ghRtam / / 771 / / ebhyo'TuH pratyayo bhavati / ava rakSaNAdau, avaTuH- ku-ha-bhU-jIvi-gamyAvibhya eNuH / / 772 / / kRkaattikaa| Rk gatau, araTuH-vRkSaH / gat nigaraNe, ebhya eNuH pratyayo bhavati / kUgT hiMsAyAma, hukUg garaTra:-dezavizeSaH, pakSI, ajagarazca / / 762 / / karaNe vA, kareNu:-hastI / huMga haraNe, hareNu:-gandhadravyam / 35 zalerATuH // 763 // | bhU sattAyAm, bhaveNuH-bhavyaH / jIva prANadhAraNe, jIveNa:- 70 Aho! Shrutgyanam 60
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 55 auSadham / gamlUM gatau, gmennuH-gntaa| AdigrahaNAt | yAjakaH, yajJayonizca / / 776 // zamUc upazame, zameNu:-upazamanam / yajI devapUjAdau, apheyarteH kit // 777 // 40 yajeNuH-yajJAdiH / DupacIp pAke, paceNuH-pAkasthAnam / AbhyAM kit tunpratyayo bhavati / aJjaupa vyaktyAdiSu / padeNuH, vaheNurityAdi // 772 / / aktu:-indraH, viSNuH, rAtrizca / Rka gato, Rtu:-hema6 kR-si-kamyami-gami-tani-mani-janyasi-masi ntAdiH, strIrajaH, tatkAlazca / / 777 / / sacyavi-bhA-dhA-gA-glA-mlA-hani-hA-yA-hi-zi cAyaH ke c||778|| pUbhyastun // 773 // cAyaga pUjA-nizAmanayoH, ityasmAt tunpratyayo bhavatya- 45 ebhyaH tunpratyayo bhavati / DukaMga karaNe, krtuH-krmkrH| kiMgT bandhane, setuH-nadIsaMkramaH / kamUGa kAntI, | sya ca ke ityAdezo bhavati / ketu:-dhvajaH, grahazca // 778 // 10 kantu:-kadarpaH, kAmI, manaH, kusUlazca / ama gatI, antu: 1 vahi-mahi-guhyedhibhyo'tuH // 776 // rakSitA, lakSaNaM ca / gamlU gatau, gantuH-pathikaH, Agantu: / ebhyo'tuH pratyayo bhavati / vahIM prApaNe, vahatu:-vivAhaH, avAstavyo janaH / tanUyI vistAre, tantu:-sUtram / manic / anaDvAn, agniH, kAlazca / maha pUjAyAm, mahatu:-agniH / jJAne, mantu:-vaimanasyam, priyaMvadaH, mAnazca / janaici prAdu- gRhauga saMvaraNe, gRhatu:-bhUmiH / edhi vRddhau, edhatuH-lakSmI:, 50 rbhAve, jantu:-prANI / asak bhravi, astu:-astibhAvaH / 15 bAhulakAd bhUbhAvAbhAvaH / masaic pariNAme, mastu:-dadhi kR-lAbhyAM kit // 780 // mUlavAri / Saci secane, sakta:-yavavikAraH / ava rakSaNAdau, otu:-biDAlaH / bhAMka dIpto, bhAtuH-dIptimAn, AbhyAM kid atuH pratyayo bhavati / DukaMga karaNe, kratu:zarIrAvayavaH, agniH, vidvAMzca / DradhAMgk dhAraNe ca, | yajJaH / lAk AdAne, latu:-pAzaH // 780 // dhAtu:-lohAdiH, rasAdiH, zabdaprakRtizca / meM zabde, taneryatuH // 781 // 20 gAtu:-gAyanaH, udgAtA ca / glai harSakSaye, glAtuH-sarujaH / tanUyI vistAre, ityasmAd yatuH pratyayo bhavati / tanyatu: mle gAtravinAme, mlAtu:-dInaH / hanaMka hiMsAgatyoH, hantuH- vistAra:, vAyuH, parvataH, sUryazca // 781 // AyudhaM, himazca / ohAMka tyAge, hAtu:-mRtyuH, mArgazca / jIverAtuH // 7 // yAMka prApaNe, yAtuH-pApmA janaH, rAkSasazca / hiMTa gativRddhyoH , hetu:-kAraNam / kuzaM AhvAna-rodanayoH, kroSTA jIva prANadhAraNe, ityasmAdAtuH pratyayo bhavati / 25 zRgAlaH / pUgz pavane, potu:-pavitA, nitkaraNaM kuzastu jIvAtu:-jIvanam, auSadham, annam, udaka, dravyaM ca 60 nastRc puMsi ityatra vizeSaNArtham // 773 / / // 782 // vaseNidvA // 774 // yamerdaka // 783 // vasaM nivAse, ityasmAt tUna pratyayo bhavati, sa ca | yama uparame, ityasmAt kid duH pratyayo bhavati / yaduHNidvA bhavati / vAstu-gRhaM, gRhabhUmizca / vastu-sat, | kSatriyaH / / 783 // 30 nivezabhUmizca // 774 / / zoGo dhuk // 784 // ___65 paHpopyau ca vA // 775 // zIG svapne, ityasmAt kid dhuH pratyayo bhavati / pAM pAne, ityasmAt tunpratyayo bhavati / asya ca pI zIdhu-madyavizeSaH // 784 // pi ityAdezau vA bhavataH / pItu:-AdityaH, candraH, hastI, (ca // 785 // kAlaH, cakSuH, bAlaghRtapAnabhAjanaM ca / pitu:-prajApatiH, dhUgz kampane, ityasmAd dhuk pratyayo bhavatyasya ca dhun / 35 AhArazca / pAtu:-rakSitA, brahmA ca // 775 // ityAdezo bhavati / dhundhu:-dAnavaH / / 785 / / Apo'p ca // 776 // dA-bhAbhyAM nuH // 786 // Apla~T vyAptau, ityasmAt tunpratyayo bhavatyasya ca AbhyAM nuH pratyayo bhavati / DudAMka dAne, dAnu:-gantA, ap ityAdezo bhavati / aptu:-devatAvizeSaH, kAla:, / yajamAnaH, vAyuH, AdityaH, dakSiNArthaM ca dhanam / bhak 70 Aho! Shrutgyanam
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIptau, bhAnu:- sUryaH, razmizca / citrabhAnuH - agniH svarbhAnuH- rAhuH / vizvabhAnuH - AdityaH / / 786 / / dheH zit // 787 // dadheM pAne, ityasmAd nuH pratyayo bhavati / sa ca zid 5 bhavati, zittvAdAd ' AtsaMdhyakSarasya ' iti AkAro na bhavati / dhenuH - abhinavaprasavA gavAdiH / / 787 || sUvaH kit / / 788 // 10 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // SUGak prANigarbhavimocane ityasmAt kid nuH pratyayo bhavati / sUnuH - putraH // 788 / / ho ja ca // 78 // ohAM tyAge, ityasmAt kid nuH pratyayo bhavatyasya cajaha ityAdezo bhavati / jahUnuH - gaGgApitA // 76866 // vaceH kagau ca // 760 // vacaM bhASaNe, ityasmAd nuH pratyayo bhavati, kakAra15 gakArI cAntAdezau bhavataH / vaktuH, vagnuzca - vAgmI 1198011 kR-hastaka nukau // 761 // AbhyAM kitau tu nu iti pratyayau bhavataH / DukRMg karaNe, kRtuH- karmakaraH / kRNuH - kozakAra:, kAruva / hak 20 hiMsAgatyoH hatuH - hima:, hanuH- vaktraikadezaH / vAhulakAnnalopaH // 761|| gameH sanvacca // 762|| gamlUM gatau ityasmAt tuk - nukau sanvad bhavataH / jigantuHbrAhmaNa:, divasa, mArgaH prANaH, agnizca / jigannu:25 prANaH, bANaH, manaH, mInaH vAyuca // 762 / / 35 dA-bhU-kSaNyundi- vadipatyAderanuD // 763 // ebhyo Did anuH pratyayo bhavati / DudAMgk dAne / danuHdAnavamAtA / bhU sattAyAm bhuvana:- meghaH, candraH bhavi tavyatA, haMsazca / kSaNUg hiMsAyAm, kSaNanuH- yAyAvaraH / 30 undai kledane, undana:-zukaH / Nada avyakte zabde nadanu: meghaH- siMhazca / vada vaktAyAM vAci vadatuH- vaktA / patlUM gatau, patanuH-zyena: / AdigrahaNAdanye'pi / kittvamakRtvA DitkaraNaM vadedabhAvArtham / / 713|| kRzerAnuk // 764 // kRzac tanutve, ityasmAt kid AnuH pratyayo bhavati / kRzAnuH-vahniH / / 764 / 63 jIve radAnuk // 765|| jIva prANadhAraNe, ityasmAt kid radAnuH pratyayo bhavati / jIradAnuH / kitkaraNaM guNapratiSedhArtham / valope hi nAmyantatvAd guNaH syAt // 765 / / 40 vaceratuH // 766|| vacaM bhASaNe, ityasmAdaknuH pratyayo bhavati / vacaknuHvAgmI, AcArya:, brAhmaNaH, RSiva // 766 / / hRSi-puSi-dhuSi-gadi-madi-nandi-gaDi maNDi - janistanibhyo NerinuH // 77 // 45 ebhyo Nyantebhya ittuH pratyayo bhavati / hRSaMc tuSTI, hRSa alIke vA, harSayitnuH -AnandaH, svajanaH raGgopajIvI, priyaMvadA / puSaM c puSTI, poSayitnuH - bhartA meghaH, kokilaca / ghuSUN vizabdane, ghoSayitnuH - kokilaH, zabdaca / gadaN garje, gadayitnuH - parjanyaH, vAvadUkaH, bhramaraH kAmazca / 50 madaic harSe, madayitnuH- madirA, suvarNam, alaMkArazca / Tunadu samRddhI, nandayitnuH putraH, AnandaH pramuditA / gaDa secane, gayitnuH - balAhakaH / maDDu bhUSAyAm, maNDayitnuH - maNDayitA, kAmukazca / janaici prAdurbhAve janayitnuH - pitA / stanaN garje, stanayitnu:- meghaH, meghagarjitaM ca // 797|| katibhyAmapuk // 768 / AbhyAM kid iSuH pratyayo bhavati / kasa gatI, kasipuH - azanam / Rk gatI, ripuH - zatruH // 768 || 55 kamyamibhyAM buH // 766 // AbhyAM buH pratyayo bhavati / kamUG kAntau kambu: - 60 zaGkhaH / ama gatau, ambu - pAnIyam ||6|| aramuH ||80|| abhra gatI, ityasmAdamuH pratyayo bhavati / abhramuHdevahastinI // 800 || ji- zundhi - dahi-dasi jani-manibhyo yuH // 801 // 65 emyoH pratyayo bhavati / yajI devapUjAdau, yajyu:agniH, adhvaryuH, yajvA ziSyazca / zundhu zuddhau, zundhyuHagniH, AdityaH pavitraM ca / dahaM bhasmIkaraNe, dahya:agniH / dasUc upakSaye, dasyuH- cauraH / janaci prAdurbhAve, janyuH - apatyaM, pitA, vAyuH prAdurbhAvaH prajApatiH, prANI 70 ca / manic jJAne manyuH - kRpA, krodhaH-zokaH kratuzca 1150211 Aho! Shrutgyanam
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 5 10 15 svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // bhujeH kit // 802 // bhavati / bhujyu :- agniH, RSizva // 802 // bhujaM pAlanAbhyavahArayoH ityasmAt kid yuH pratyayo AdityaH, garuDaH, bhogaH, sarterathvanyU // 803 // sUM gatau ityasmAd ayu, anya iti pratyayau bhavataH / sarayu :- nadI, vAyuzca / dIrghAntamimamicchantyeke / sarayUH / liSTa nirdezAt tadapi saMgRhItameva / saraNyuH - meghaH, azvinormAtA, samedho vAyuzca // 803 // bhU-kSipi careranyuk // 804 // ebhyaH kidanyuH pratyayo bhavati / bhU sattAyAm, bhuvanyuHIzvaraH, agnizca / kSipat preraNe, kSipaNyuH - vAyuH, vasantaH, vidyut arthaH, kAlazca / cara bhakSaNe, caraNyuH - vAyuH 1150811 30 mustyuk ||805 // mRt prANatyAge ityasmAt kit tyuH pratyayo bhavati / mArayatIti mRtyuH kAlaH, maraNaM ca // 805|| cinI-pI-myazibhyo ruH ||806 // I | ebhyo ruH pratyayo bhavati / cigT cayane, ceruH - muniH / 20 nIMga prApaNe, neru:- janapadaH / pIca pAne, peru :- sUrya:, giri:- kalaviGkaca | mIca hiMsAyAm, meruH - devAdriH / azauTi vyAptI, azru - netrajalam ||806 || ru-pUbhyAM kit // 807 // AbhyAM kidruH pratyayo bhavati / ruk zabde / ruruH25 mRgajAti: / pUgz pavane, puruH- rAjA || 807 luk ca // 808 // khano khanag avadAraNe, ityasmAd ruH pratyayo bhavati, antyasya ca lugbhavati / kharuH- darpaH krUraH, mUrkha, dRptaH, gItavizeSazva ||508 // jani- hani-zadyartesta ca // 80 // emyo ruH pratyayo bhavati, takArazrAntAdezo bhavati / janaici prAdurbhAve, jatru: - zarIrAvayavaH, meghaH, dharmAvasAnaM ca / anaM hiMsAgatyoH hatruH - hiMsraH / zlRR zAtane, zatru:ripuH / bAhulakAttAdezavikalpe zatruH - puruSaH / Rk gatau, 35 atru: - kSudrajantuH // 80 // imanaH zIGo Dit // 810 // zmanparvAt zIGk svapne, ityasmAd DidruH pratyayo bhavati / zmazru - mukhalomAni // 810 // zigru- geru namervAdayaH // 811 // zibrAdayaH zabdA rupratyayAntA nipAtyante / ziguT 40 nizAne, kit gontA / zigruH-zobhAJjanakaH, haritakavizeSazca / giraterecca, geru: - dhAtuH / namernanpUrvasya mayateva eccAntaH, nameru:-devavRkSaH / AdigrahaNAdanye'pi // 11 // kaTi- kuTyarteraruH // 812 // emyose: pratyayo bhavati / kaTe varSAvaraNayoH, kaTaru:- 45 zakaTam / kuTat kauTilye, kuTaru:-pakSivizeSaH, markaTaH, vRkSaH, vardhakizca / kuTAditvAnna guNaH / Rk gatau, araruHasura:, AyudhaM maNDalaM ca ||812 / / karkeruH ||813 // karko: sautrAdAruH pratyayo bhavati / karkAru :- kSudra - 50 cibhiTI ||13|| urverAderUdetau ca // 814 // u hiMsAyAm ityasmAdAruH pratyayo bhavati, Adezva ukAra - ekAra Adezau bhavataH / UrvatyAtimiti UrvAru:kaTucibhiTI / ervAru: - cArucibhiTI ||814 || kRSi - kSudhi-pI-kuNibhyaH kit // 815 // emya: kidAruH pratyayo bhavati / kRpauG sAmarthye, kRpAru:dayAzIlaH / kSudhaMc bubhukSAyAm, kSudhA: - kSudhamasahamAnaH, latve kRpAluH, kSudhAluH / pIca pAne / piyAru:vRkSa: / kRNat zabdopakaraNayoH, kuNAruH- vanaspatiH 60 / / 815 / / zyaH zIta ca // 816 // zyaiGgatau, ityasmAd AruH pratyayo bhavati / asya ca zIta ityAdezo bhavati / zItAru:- zItAsahaH, latve zItAluH 816 // 55 tumberuruH ||817 // tu ardane, ityasmAduru: pratyayo bhavati / tumburuHgandharvaH, gandhadravyaM ca / / 817 / / kandeH kunda ca // 818 // 65 kadu rodanAhvAnayo:, ityasmAd uruH pratyayo bhavatyasya 70 ca kunda ityAdezo bhavati / kunduru: - sallakI niryAsa: // 218 // Aho! Shrutgyanam
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // camerUruH // 16 // bhavati / ulakSuH-tRNajAtiH / / 828 // camU adane, ityasmAd UruH pratyayo bhavati / camUru:- kRSi- cami-tani-dhanyandi-saji-khaji-ji- . citrakaH // 816 // lasjISyibhya UH // 26 // zIGo luH // 20 // ebhya UH pratyayo bhavati / kRSIt vilekhane, karSa:6 zIka svapne, ityasmAd luH pratyayo bhavati / zelu: kulyA, aGgAraH, parikhA, gartazca / camU adane, camU:- 40 zleSmAtakaH / / 820 // senaa| tanUyI vistAre, tanUH-zarIram / dhana zabde, dhana dhAnye sautro vA, dhanu:-dhAnyarAziH, jyA, varArohA ca pIGa: kit // 21 // strii| adu bandhane, andU:-pAdakaTakaH / sarja arjane, sarjU: pIca pAne, ityasmAt kit luH pratyayo bhavati / arghaH, kSAra:-vanaspatiH, vaNik ca / kharja mArjane ca. pIlu:-hastI, vRkSazca // 821 / / kharjU:-kaNDuH, vidyucca / bhUjaG bharjane, bhrasjIt pAke vA, 45 10 lasjISyi-zalerAluH // 22 // bhrju:-yvvikaarH| olasjati bIDe, lajjUH-lajAluH / | IrNya IrSyArthaH, Irgya:-IrSyAluH / / 826 / / ebhya AluH pratyayo bhavati / olasjati brIDe, lajjAluH-lajanazIlaH / Ij IrSyArthaH, IrSyAlu:-IrSyA- phaleH phela ca // 830 // zIlaH / zala gatau, zalAlu:-vRkSAvayavaH / / 22 / / phala niSpattI, ityasmAdraH pratyayo bhavatyasya ca phela Apo'p ca // 823 // ityAdezo bhavati / phelU:-homavizeSaH / / 830 // 15 AplUT vyAptI, ityasmAdAluH pratyayo bhavatyasya ca kaSeNDa-cchau ca SaH // 31 // apa ityAdezo bhavati / apAlu:-vAyuH // 823 // kaSa hiMsAyAm, ityasmAd U: pratyayo bhavati / SakArasya gUhalu-guggulu-kamaNDalakaH // 24 // ca NDa-cchazcAdezo bhavati / kaNDUH, kacchUzca-pAmA / / 831 / / ete AlupratyayAntA nipAtyante / gRhate hrasvazca pratya- 'vahedhaM ca // 832 // yAdeH, gRhalu:-RSiH / guMG zabde, asyAdergugguH lopazca vahIM prApaNe, ityasmAd UH pratyayo ghazcAntAdezo 55 20 pratyayAdeH, guggulu:-vRkSavizeSaH, azvazca / kampUrvAda nite- bhavati / vadhUH-patimupasaMpannA kanyA, jAyA ca / / 832 // ?'ntaH hrasvazca pratyayAdeH, kamaNDalu:-amatram // 24 // mRjeguNazca / / 833 // praH zuH // 25 // mRjauka zuddhau, ityasmAd U: pratyayo bhavati, guNazcAsya paza pAlanapUraNayoH, ityasmAt zuH pratyayo bhavati / bhvti| marja / / bhavati / madhu-zuddhiH, rajaka:, nadyAstIraM, zilA ca / pazuH-vaqisaMjJaM vakrAsthi / / 825 / / guNe siddhe guNavacanamakArasya vRddhi bAdhanArtham // 833 // 60 25 masjISyazibhyaH suk / / 826 / / ajeo'ntazca / / 834 // ebhyaH kit saH pratyayo bhavati / Tramasjot zuddhau, aja kSepaNe, ityasmAd U: pratyayo bhavati, jakAramasjeH sa iti no'ntaH, maGkSaH-muniH / iSaz AbhIkSNye, | zcAnto bhavati / ajjU:-jananI // 834 / / ikSa:-guDAdiprakRtiH / azauTi vyAptau, akSa:-samudraH, ___ kasi-padyAdibhyo Nit // 835 // vaprazca / / 826 // ebhyo Nid UH pratyayo bhavati / kasa gatI, kAsU:- 65 30 ta-pali-malerakSuH // 27 // zakti mAyudham, vAgvikalaH, buddhi:, vyAdhiH, vikalA ebhyo'kSaH pratyayo bhavati / ta plavanataraNoH, tarakSuH- ca vAka-prANI ca / paTiva gatI. paad:-paadkaa| Rka zvApadavizeSaH / pala gatI, mali dhAraNa, palakSuH, malakSuzva- gatau, ArU:-vRkSavizeSa:, kacchraH, gatiH, piGgalazca / vRkSaH // 27 // AdigrahaNAt kacate:-kAcUH / zalate:-zAlUH ityAdayo'pi uleH kit // 528 / / 835 // 35 ula dAhe, ityasmAt sautrAt kid akSuH pratyayo | aNe?'ntazca // 36 // Aho! Shrutgyanam 70
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // - aNerdhAtoNid UH pratyayo bhavati / DazcAntaH / aNa ebhyaH kid UH pratyayo bhavati / nRtaic nartane, natU:zabde, ANDU:-jalabhRGgAraH / / 836 / / nartakaH, kRmijAtiH, plava:, pratikRtizca / zudhUG zabdaaDola ca vA // 837 // kutsAyAm, zadhUH-zardhana:, kRmijAtiH, apAnaM, balizca dAnavaH / ruSaca roSe, ruSaH-bhasaMkaH / kahaNi vismApane, 40 aDa udyame, ityasmANNid UH pratyayo bhavati, lazcA kuhUH-amAvAsyA // 844 / / 5 ntAdezo vA bhavati / AlUH-bhaGgAraH, karakazca / ADUHdarvI, TiTTibhaH, vanaspatiH, jalAdhAra bhUmiH, pAdabhedanaM ca ta-khaDibhyAM DUH // 845 // // 837 // AbhyAM DUH pratyayo bhavati / ta plavanataraNayoH, taI:najo lambernaluka ca // 838 // droNI, plavaH, pariveSaNabhANDaM ca / khaDaNa bhede, khaDDU: bAlAnAmupakaraNam, strINAM pAdAGguSThAbharaNaM ca / / 845 / / 45 napUrvAt labuGa avAsane, ityasmAd Nid U: pratyayo 10 bhavati / nakArasya ca lUka bhavati / alAbUH-tumbI / ta-dabhyAM dUH / / 846 // // 838 // AbhyAM dUH pratyayo bhavati / ta plavanataraNayoH, tardU:kaphAdIrelaM ca // 836 // darvI / dRz vidAraNe, dardU:-kuSThabheda: / / 846 / / kaphapUrvAd Irika gati-kampanayoH, ityasmAd UH pratyayo | kami-janibhyAM buuH||847|| bhavati, lakArazcAntAdezo bhavati / kaphela:-zleSmAtakaH, AbhyAM bUH pratyayo bhavati / kamUG kAntau kambU:- 50 15 yavalAjA:, madhuparkaH, chAdiSeyaM ca tRNam / / 836 / / bhUSaNam, AdarzatsaruH, kuruvindazca / janaici prAdurbhAve, jambu:-vRkSavizeSaH / / 847 / / Rto rat ca // 840 // Rt ghRNAgatispardheSu, ityasmAd UH pratyayo bhavati, zakerandhUH // 848 // rat cAsyAdezo bhvti| ratuH-nadIvizeSa:, satyavAka, zakaluTa zaktI, ityasmAdandhUH pratyayo bhavati / dUtaH, kRmivizeSazca / / 840 / / zakandhUH-vanaspatiH, devatAvizeSazca / / 848 // 55 20 dRbhicapeH svarAnno'ntazca / / 841 // kRgaH kAdiH // 846 // AbhyAM para UH pratyayo bhavati, svarAta paro no'ntaza TukaMga karaNe ityasmAt kakArAdirandhaH pratyayo bhavati / bhavati / darbhata granthe, danbhUH-sarpajAtiH, vanaspatiH, vacaH, | kakandhUH-badarA, | karkandhaH-badarI, vaNaM, yavalAjA:, madhuparkaH, viSTambhazca granthakAraH, darbhaNaM ca / bAhalakAd mnA dhUDavarge'ntyo'padAnte // 4 // iti nakArasya lUga na bhavati / capa sAntvane, campU:- yorAgUH // 850 // 25 kathAvizeSaH / / 841 / / yUk mizraNe, ityasmAd AguH pratyayo bhavati / yavAga:- 60 didhiSadidhoSau ca // 842 // dravaudanaH / / 5 / / bidhaSATa prAgalbhye, ityasmAd U: pratyayo bhavati, kAcchIDo DerUH // 851 // didhiSa, didhISa ityAdezo cAsya bhavata: / didhiSu: kapUrvAt zIka svapne, ityasmAd Did erU: pratyayo vapariNItA. alIcA vidhIpAyI bhavati / kazerU:-kandavizeSaH, vIrucca // 851 / / 30 kaniSThAyA anUDhA, jyeSThA, punarbhUH, Ahutizca / / 842 // diva RH // 852 // 65 bhrami-gami-tanibhyo Dit // 843 // divUca krIDAdI, ityasmAdaH pratyayo bhavati / devA devara:-pitRvyastrI, agnizca / / 852 // ebhyo Did UH pratyayo bhavati / bhramUca anavasthAne, bhraH-akSaNorupari romarAjiH / gamlU gatI, agre gaccha ___ soraseH // 856 // tyagregU:-purassaraH / tanUyI vistAre, kutsitaM tanyate kutU:- mupUrvAdasUca kSepaNe, ityasmAd RH pratyayo bhavati / 35 carmamayamAvapanam / / 843 // svasA-bhaginI / / 853 // 70 nRti-zRghi-ruSi-kuhibhyaH kit / / 844 // | niyo Dit // 854 // Aho! Shrutgyanam
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // 67 NIMga prApaNe, ityasmAd Did RH pratyayo bhavati / NamaM pravatve, ityasmAt tuH pratyayo bhavati, pazcAsyAnA-puruSaH // 854 // ntAdezo bhavati / naptA-duhituH-putrasya vA putra: savyAt sthaH / / 855 // 11862 // savyapUrvAt SThAM gatinivRttI, ityasmAd Did R: hu-pug-gonnI-prastu-pratiha-pratiprasthAbhya Rtviji 5 pratyayo bhavati / savyeSThA-sArathiH // 55 // 1863 // 40 yati-nanandibhyAM dIrghazca // 856 // ___ ebhya Rtvijyabhidheye taH pratyayo bhavati / haMka dAnAdanayoH, hotaa| pUgaz pavane, potA / meM zabde, NIMgayate apUrvAda nandezca RH pratyayo bhavati / dIrghazcAnayo prApaNe utpUrvaH, udgAtA, unnetA / STuMgA stutau, prapUrvaHbhavati / yataG prayatne, yAtA-pati-bhAtRbhaginI, devarabhAryA, prstotaa| hRga haraNe pratipUrvaH, pratihartA / SThAM gatijyeSThAbhAryA ca / Tunadu samRddhau, nnaandaa-bhrtRbhginii| 10 nakhAditvAnno'nna bhavati // 856 / / / / nivRttI, pratiprapUrvaH, prtiprsthaataa| ete RtvijaH / / 863 / / 45 niyaH SAdiH // 864 // zAsi- zaMsi-nI- ru-kSu-hR-bhU-dhU-manyAdibhyastaH NIMga prApaNe, ityasmAt SakArAdaH taH pratyayo bhavati / // 857 // Rtvijyabhidheye / neSTA-Rtvik / / 864 / / ebhyaH taH pratyayo bhavati / zAsaka anaziSTI, zAstAguruH, rAjA ca; prazAstA-rAjA, Rtvik ca / zaMsU stutI tvaSTa yaH // 865 // 15 ca, zaMstA-stotA / NIMg prApaNe, netaa-saarthiH| ruk ete tRpratyAyAntA nipAtyante / viparito'Jca / tvaSTA- 50 zabde, rotA-meghaH / TukSuka zabde, kSotA-musalam / huMg devavardhakaH, prajApatiH, Adityazca / kSada khadane sautraH, haraNe, hartA-cauraH / TubhRgaka poSaNe ca, bhartA-patiH / | kSattA-niyuktaH, avinItaH, dIvArikaH, musalaH, pArazavaH, *tu avadhvaMsane, dhrtaa-dhrmH| manic jJAne, mantA- rudraH, sArathizca / duheriTa kiJca, duhitA-tanayA / Adi vidvAn, prajApatizca / AdigrahaNAdupadraSTA-Rtvika, grahaNAdanye'pi / / 865 / / 20 vizastA-ghAtakaH, ityAdayo'pi // 857 // rAte.H / / 866 // pAterinca // 858 // rAMka dAne, ityasmAd Did aiH pratyayo bhavati / rA:pAMka rakSaNe, ityasmAt tRHpratyayo bhavati, dhAtozcekAro- | dravyam / rAyo, rAyaH // 866 / / ntAdezo bhavati / pitA-janakaH / / 858 / / dhu-gamibhyAM DoH // 867 // mAnibhrAjeck ca // 856 // AbhyAM Did o: pratyayo bhavati / dhuka abhigame, 25 AbhyAM taH pratyayo bhavati, luk cAntasya bhavati / dhau.-svarga:, antarikSaM ca / gamlaM gato, gau:-pRthivyAdi: 60 mAni pUjAyAm, mAtA-jananI / bhrAji dIptau, bhrAtA / / 867 / / sodaryaH / / 856 // glA-nudibhyAM DauH // 86 // jAyA migaH // 86 // AbhyAM Did auH pratyayo bhavati / glai harSakSaye, glo: candramAH, vyAdhitaH, zarIraglAnizca / NudaMt preraNe, nau:jAzabdapUrvAd DumiMgTa prakSepaNe, ityasmAt tR: pratyayo jalataraNam / / 868 // 30 bhavati / jAyAM-prajAyAM, minvanti tamiti jAmAtAduhitRpatiH / / 860 // toH kik // 86 // Apo'p ca // 861 // tuka vRttyAdau, ityasmAt kik pratyayo bhavati / kakAraH ApalUTa vyAptI, ityasmAt tRH pratyayo bhavati / apa ki kAyorthaH, ikAra uccAraNArthaH, tuka-apatyam / / 866 / / cAsyAdezo bhavati / aptA-yajJaH, agnizca / / 861 / / drAgAdayaH // 870 // 35 namaH p ca / / 862 // drAk ityAdayaH zabdAH kik pratyayAntA nipAtyante / 70 Aho! Shrutgyanam 55 65
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 15 trazci / / 671 / / mleccherIDezva kipi pratyaye vA hrasvo bhavati / ata 5 suM gatau ityasmAt cik bhavati / sruk juhUprabhRti | evaM vacanAt kvip ca / mleccha avyakte zabde, mleTa, 40 agnihotra bhANDam / srucau / srucaH / ikAra uccAraNArthaH / mliT-ubhayaM mlecchajAtiH / iT IT - svAmI, medinI ca kakAraH kitkAryArthaH // 871 / / tanec // 872 || tayUno vistAre ityasmAd Did vac pratyayo bhavati / 10 svaku - zarIrAdiveSTanam ||872 || 20 dravaterA ca drAk - zIghram / evaM sarateH srAk sa evArthaH / iyarterarvAdezazca / arvAk - acirantanam / AdigrahaNA danye'pi // 70 // 25 svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // 30 35 pAreraj ||873|| pAraN karmasamAptau ityasmAdajpratyayo bhavati / pArak zAkavizeSaH, prAkAraH, suvarNa ratnaM ca / pArajau / pAraja: / / 873 / / RSi-prathi - bhiSibhyaH kit // 674 || ebhyaH kid apratyayo bhavati / RdhIc vRddho, Rdhak - samIpavAci avyayam / prathiS prakhyAne - nirdezA deva vRt / pRthag nAnArthe'vyayam / bhiSaH sautraH, bhiSak - vaidyaH, bhiSajo, bhiSajaH || 874 || bhR-paNibhyAmij bhuravaNau ca // 875 // bhR-paNibhyAmityayo yathAsaMkhyaM bhura vaNa ityAdezau bhavataH / bhRg bharaNe, bhurik - bAhu:, zabda:, bhUmiH, vAyu, ekAkSarAdhikapAdaM ca Rk chandaH / paNi vyavahAra stutyo, vaNik - vaidehikaH ||875 / / vazeH kit // 876 // vazak kAntI, ityasmAt kid ij pratyayo bhavati / uzik- kAntaH, uzIram agniH, gautamazca RSiH // 576 // laGGgheraT naluk ca / / 877 laghuk gatau ityasmAd apratyayo bhavati nalopazvAsya bhavati / laghaT-vAyuH, laghu ca zakaTam / / 877 / / sateMraD // 878 // IDik stutI, ityasmAd avipratyayo bhavati, hrasvazcAsya bhavati / iDaviT vizravAH ||876 // vipi mlecchazva vA // 880 // sUM gatau ityasmAdapratyayo bhavati / saraDu - vRkSavizeSa: meghaH, uSTrajAti ||676 || IDeravir3a hrasvazca // 87 // 1155 011 tRpaH // 88 // tRpauc prItI ityasmAt kid atpratyayo bhavati / tRpat- candra:, samudra:, tRNabhUmiva // 684 // saMzcad ve hat-sAkSAdAdayaH // 681 // 45 ete katpratyayAntA nipAtyante / saMpUrvAcinotaDit samo makArasyAnusvAra pUrva: zakArazca / saMzcat adhvaryuH, kuhakazca / anusvAraM necchantyeke, saMvat- kuhakaH / vipUrvAddhantedveizva guNaH, vihanti - garbhamiti vehat-garbhaghAtinI aprajAH strI, 50 anaDvAM / saMpUrvAdIkSateH sAkSAbhAvazca sAkSAt - samakSamityarthaH / AdigrahaNAd rehat viyat, purItadAdayo'pi // 662 // paTa-cchapadAdayo'nukaraNAH ||883 // paTadityAdayo'nukaraNazabdAH katupratyayAntA nipAtyante / paTa gatI, paTat chupat saMsparze ukArasyAkArazca / chapat / 55 patlR gatau ptt| zRz hiMsAyAm zarat / zala gatau, zalat / khaTa kAGkSe. khaTat / daheH pa ca dapat / Dipe Dipat / khanate razva, kharat / khAdateH khAdat / sarva ete kasyacidvizeSasya zrutipratyAsattyA'nukaraNazabdA: / anukaraNamapi sAdhveva kartavyam, na yatkiJcit yathA'nakSaramiti 60 ziSTAH smaranti // 83 // duhi vRhi mahi - pRSibhyaH katRH // 884 / / ebhyaH kid atRH pratyayo bhavati / duhauc jighAMsAyAm duhan- grISmaH, vRha vRddho vRhan pravRddhaH, vRhatI chanda: / maha pUjAyAm, mahAn - pUjitaH, vistIrNazca / mahA- 65 ntau mahAntaH mahatI | pRSU secane, pRSat-tantra, jalabindu:, citravarNajAtiH, dadhyupasiktamAjyaM ca / pRSatI - mRgI / sthUlapRSatimAlabheta / RkAro GaGgharthaH / / 884 // gameDad dve ca ||885|| gamlR gatau ityasmAt katRpratyayo Dida bhavati, dve 70 cAsya rUpe bhavataH / jagat-sthAvarajaGgamo lokaH, jagatI pRthvI // 88 // Aho! Shrutgyanam
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // bhAterDavatuH // 86 // janapada: / bhasa bhartsana-dIptyoH sautraH, bhasat-jaghanam, Asyam, AmAzayasthAnaM ca / bhaSerapIcchantyeke bhaSat / / 864|| bhAMka dIptI, ityasmAd Did avatuH pratyayo bhavati / bhavAn / bhavantau / bhvntH| ukAro dIrghatvAdikAryArthaH tani-tyaji-yajibhyo Dada // 9 // // 886 // ebhyo Did ad pratyayo bhavati / tanUyI vistAre, 5 ha-sa-ruhi-yuSi-taDibhya it // 17 // / tat-sa: / tyajaM hAnau, tyad-syaH / etau nirdeshvaacinii| 40 ebhyaH itpratyayo bhavati / haga haraNe, harit-harito yajI devapUjAdo, yad-yaH / ayamuddezavAcI // 865 / / varNaH, kakub, vAyu:, mRgajAti:, azvaH, sUryazca / sugato, iNastad // 896 // sarit-nadI / ruhaM janmani, rohit-vIrutprakAraH, matsyaH, iNaka gatI, ityasmAt tad pratyayo bhavati / etadsUryaH, agniH, mRgaH, varNazca / yuSaH sautra:, yoSati-gacchati eSaH, samIpavAcI zabdaH // 866 / / 10 puruSamiti yoSit strii| taDaNa AdhAte, taDit-vidyut praH sad // 6 // __45 / / 887 // paz pAlanapUraNayoH, ityasmAt sad ityevaM pratyayo udakAt veDit // 18 // bhavati / parSat-sabhA // 867 / / udakapUrvAt Tvozvi gati-vRddhyoH ityasmAd Did it- | pratyayo bhavati / udakena zvayati udazvit-takram / nAmnyu dro hrasvazca / / 898 // 15 ttarapadasya ca iti udakasya udabhAvaH / / 888 / / daza vidAraNe, ityasmAt sad pratyayo bhavati / hrasvazvAsya bhavati, dRSat-pASANaH / / 868 // 50 na ut // 86 // yuSyasibhyAM kmad // 66 // maMt prANatyAge, ityasyAd ut pratyayo bhavati / marut AbhyAM kid mad ityayaM pratyayo bhavati / yuSaH sautraH vAyuH, devaH, girizikharaM ca / / 886 // sevAyAm, yuSmad-yUyam / asUca kSepaNe, asmad-vayam gro mAdirvA // 86 // // 86 // 20 gRt nigaraNe, ityasmAd ut pratyayo bhavati, sa ca rakSi-takSyakSIzi-rAji-dhanvi-pazci-pUSi-klidi- 55 makArAdirvA bhavati / garmut-garuDaH, AdityaH, madhumakSikA, stihi-nu-masjeran // 600 // takSA, tRNaM, suvarNa ca / garut-bahaH, ajagaraH, marakatamaNiH, vegaH, tejasAM vartizca // 6 // ebhyaH an pratyayo bhavati / ukSa secane, ukssaa-vssH| takSI tanUkaraNe, takSA-vardhakiH / akSau vyAptI ca, zakerRt // 86 // akssaa-dssttinipaat:| Izika aizvarya, IzA-paramAtmA / 25 zaklaMTa zaktI, ityasmAd Rt pratyayo bhavati / / rAjaga dIptI, rAjA-IzvaraH / dhanvi: sautro gatI, dhatu 60 zakRt-purISam / / 861 // gatau vA, dhanvA-maruH, dhanuzca / pacuG vyaktIkaraNe pazcayajeH ka ca // 12 // sNkhyaa| pUSa vRddhau, pUSA--AdityaH / klidIca ArdrabhAve, kledA-mukhaprasekaH, candraH, indrazca / SNihauca prItI, snehAyajI devapUjAdI, ityasmAd Rt pratyayo bhavati, kazcA svAGgam, suhRtu, vazA ca-gauH / Nuka stutau nava-saMkhyA / ntAdezo bhavati / yakRt-antram / / 862 // TumasjoMt zuddhau, majjA-SaSTho dhAtuH // 10 // 65 30 pAteH kRth // 863 // __ lU-pU-yu-vRSi-daMzi-dhu-divi-pratidivibhyaH kita pAMka rakSaNe, ityasmAt kid Rth pratyayo bhavati / pRtho // 601 // nAma kSatriyAH / / 863 // ebhyaH kid an pratyayo bhavati / lugz chedane, luvAza-da-bhaserad // 864 // dAtraM, sthAvarazca / pUgaz pavane, puvA-vAyuH / yuk mizraNe, ebhyo'd pratyayo bhavati / zaza hiMsAyAm, zarad- yuvA-taruNaH / vadhU secane, vRSA-indraH, vRSabhazca / dazaM 70 35 RtuH| da-bhaye, darat-janapadasamAnazabdaH, kSatriyaH / darada:- | dazane, daza-saMkhyA / thuka abhigame, dhuvA-abhigamanIyaH, Aho! Shrutgyanam
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 45 rAjA, sUryazca / divUca krIDAdau, divA-dinam / pratipUrvAt | ji abhibhave, jitvA-dharmaH, indraH, yoddhA ca / jitvarIpratidivA-ahaH. aparAha Nazca / / 601 // nadI, vaNijazva, vArANasI jitvarImAhuH / kSi kSaye, kSitvA __ zvana-mAtarizvata-mardhana-pohanaryamana-vizvapsaH-pari- vAyuH, viSNuH, mRtyuzca / kSitvarI-rAtriH / huMg haraNe, 40 jvan-pahanahan-maghavannatharvaniti / / 602 / / hRtvA-rudraH, matsyaH, vAyuzca / sU gatI, satvA-kAlaH, agniH, sarpaH, nIcajAtizca / satvarI-vezyAmAtA / 5 ete an pratyayAntA nipAtyante / zvayatelRk ca, zvA ghaDna sthAne, dhRtvA-viSNuH, zaila:, samudrazca / dhRtvarIkukuraH / mAtari antarikSe zvayati, mAtarizvA-vAyuH / atra bhUmiH / dRt Adare, dRtvA-dRptaH / pakArastAgamArthaH tatpuruSe kRti saptamyA alup ikAralopazca pUrvavat / // 906| mUrchardhazca, mUrchantyasminnAhatA: prANina iti, mUrdhA-ziraH / pliho dIrghazca,plIhA-jaTharAntarAvayavaH / aripUrvAdameya'ntAd sRjeH sraj-sRko ca // 607 // 10 arIn AmayatIti, aryamA-sUryaH / vizvapUrvAt psAte: sRjat visarge, ityasmAt kvanip pratyayo bhavati / kit ca vizvapsA-kAla:. vAyuH, agniH, indrazca / paripUrvAt sraj-sRk ityAdezo cAsya bhavataH / srajvA-mAlAkAraH, jvalateDicca parijvA-sUryaH, candraH, agniH, vAyuzca / mahIya- rajjuzca / sRkvaNI-AsyopAntau / / 607 // terIyalopazca mahA-mahattvam / ahernalopazca, aMhate-ahaH- dhyA-pyordhI pI ca // 608 // 50 divsH| madhernalopo'c cAnaH maGghate iti, maghavA dhye cintAyAm, pyaG vRddho, ityAbhyAM kvanip pratyayo indraH / napUrvAt khaH khasthazca na kharvati, atharvA-vedaH, / yathAsaMkhyaM ca dhI pI ityetAvAdezI bhvtH| dhyAyatIti, 15 RSizca / itikaraNAdanye'pi bhavanti / / 902 / / dhIvA-manISI, niSAdaH, vyAdhiH, matsyazca / pyAyate:, SapyazaubhyAM tana // 603 // pIvA-pInaH / / 108 // AbhyAM tan pratyayo bhavati / Sapa samavAye, azauTi aterdha ca // 6 // 55 vyaaptii| sapta, aSTa-sakhye // 603 / / ata sAtatyagamane, ityasmAt kvanip pratyayo bhavati, snA-madi-pati-pa-zakibhyo vana // 604 // dhazcAntAdezo bhavati / adhvA-mArgaH / / 606|| 20 ebhyo van pratyayo bhavati / SNAMka zauce, snAvA-zirA, prAtsadi-rI-riNasto'ntazca // 10 // nadI ca / madaic harSe, madvA-dRptaH, pAnaM, kAntiH, krIDA, muniH, zirazca / mdvrii-mdiraa| bAhulakAd DI:, bano prapUrvebhyaH sadyAdibhyaH kvanip pratyayo bhavati, to'ntazca razca / padica gatI, padvA-pattiH, vatsaH, rathaH, pAdaH, gatizva / bhavati / SadlU vizaraNagatyavasAdaneSu, prasatvA-mUDhaH, vaayushc| 60 Rk gatI arvA-azvaH, azaniH, AsanaM, munizca / pRza prasatvarI-mAtA, pratipattizca / rIz gati-reSaNayoH, 25 pAlanapuraNayoH, parva-sandhiH , pUraNaM, puNyatithizca / zak prarItvA-vAyuH / prarItvarI-strIvizeSaH / Irik gatikampalUTa zaktI, zakvA-vardhakiH, samarthaH / zakvarI-nadI, | nayoH, preA-sAgaraH, vAyuzca / prevrii-ngrii| iNk vidyut, chandojAtiH, yuvatiH, surabhizca / zAkvara:-vRSaH / | gatau, pretvarI nagarItyAhuH / / 10 / / // 604 // man // 11 // graherAca // 605 // sarvadhAtubhyo bahulaM man pratyayo bhavati / DukaMga karaNe, 30 grahIza upAdAne, ityasmAd van pratyayo bhavati / karma-vyApAraH / vagaTa varaNe. varma-kavacam / vRtUG vartane, AkArazcAntAdezo bhavati / grAvA-pASANa:, parvatazca vartma-panthAH / cara bhakSaNe ca, carma-ajinam / bhasa bhrtsn||605|| dIptyoH sautra:, bhasitaM taditi, bhasma-bhUtiH / janaici prAdurbhAve, janma-utpattiH / zaz hiMsAyAm, zarma-sukham / 70 R-zI-zi-ruhi-ji-kSi-ha-sa-dhR-dRbhyaH kvanip basavo'sya duritaM, zIryAsuriti vasuzarmA, evaM harizarmA / // 606 // maMtu prANatyAge, marma-jIvapradezapracayasthAnam, yatra jAya35 ebhyaH kvanip pratyayo bhavati / Rk gato, RtvA- mAnA vedanA mahatI jAyate / naz naye, nrm-prihaaskthaa| RSiH / zIG svapne, zIvA, ajgrH| kRzaM AhvAna- zliSaMca AliGgane zleSmA-kaphaH / USa rujAyAm, USmArodanayoH, kruzvA-zRgAlaH / ruhaM bIjajanmani, ruhvA-vRkSaH / | tApaH / TuDubhUgaka poSaNe ca, bharma-suvarNam / yAk prApaNe, 75 Aho! Shrutgyanam 65
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // yAmA - rathaH / vAMk gati- gandhanayo:, vAmA-karacaraNa hrasvaH / pAM rakSaNe, pAmA - kacchUH / vRSU secane, varSma zarIram / vizaraNa gatyavasAdaneSu, sama-gRham / vizaMtu pravezane, vezma- gRham / hiT gati vRddhyoH, hema- suvarNam / 5 chadaN apavAraNe, chadma-mAyA / dIc kSaye, deG, pAlane vA, dAma-rajjuH, mAtA ca dudhAMgk dhAraNe ca dhAmasthAnaM tejazca / SThAM gatinivRttau sthAma-balam / buMgT abhiSave, soma: - yajJaH payaH, rasa, candramAzca / azauTi vyAptI, azmA - pASANaH / lakSINa darzanAGkanayoH, lakSma10 cihnam / ayi gatI, ayma-saMgrAmaH / tak hasane, takmAratiH, AtapaH, dIpazca / huMk dAnAdanayo:, homa-havyadravyam, agnihotrazAlA ca / dhRg dhAraNe, dharma-puNyam / vipUrvAt vidharmA-ahitaH, vAyuH, vyabhicArazca / dhyeM cintAyAm / dhyAma- dhyAnam // 11 // 15 kuSyuSi - sRpibhyaH kit // 12 // eya: kit man pratyayo bhavati / kuSaz niSkarSe. kuSmazalyam / uSU dAhe. uSmA - dAhaH / sRplR gatau, sRpmAsarpaH zizuH yatizva // 612 / / vR' herno'Jca // 13 // 20 vRhu: zabde, ityasmAd man pratyayo bhavati nakArasya ca akAro bhavati / brahma-paraM tejaH, adhyayanaM mokSaH, vRhatvAdAtmA / brahmA bhagavAn / / 13 / / vyega edotau ca vA // 14 // vyaM saMvaraNe, ityasmAd man pratyayo bhavati, edotI 25 cAntAdezo vA bhavataH / vyema-vastram, vyemA-saMsAra:, kuvindabhANDaM ca / vyoma - nabhaH / pakSe vyAma - nyagrodhAkhyaM pramANam / / 614 / / syaterI ca vA // 15 // SoMc antakarmaNi, ityasmAd man pratyayo bhavati, IkAra30 vAntAdezo vA bhavati / sImA-AghATaH / pakSe sAma- priyavacanaM, vAmadevyAdi ca // 15 // sAtmannAtman veman- roman- kloman - lalAman nAman - pApman - pakSman - yakSmanniti // 16 // ete manUpratyayAntA nipAtyante / syatesto'ntazca / sAtma35 atyantAbhyastaM prakRtibhUtam, antakarma ca ateH dIrghava, AtmA - jIvaH / vega-AtvAbhAvazca vema - tantuvAyopakaraNam / ruherluk ca, roma - tanUruham / latve loma-tadeva | klamerocca kloma - zarIrAntaravayavaH | lAtedvitvaM ca lalAma - bhuussnnaadi| namerA ca, nAma-saMjJA, kIrtizca / pAtayatestaH p ca, pApmA - pApaM rakSazca / paJcaH kaH So'nto 40 nalopazca pakSma - akSyAdiloma / yasyateH yakSiNo vA, yakSmA - rogaH / iti karaNAn tokma-rukma-zuSmAdayo bhavanti // 16 // hR-janiyAmiman // 13 // AbhyAm iman pratyayo bhavati / haMg haraNe, harimA - 15 pApavizeSaH mRtyuH, vAyuzca / janaici prAdurbhAve, janimAdharmavizeSaH, saMsArana // 117 // 71 sR-ha-bhR-dhRstR-pUbhya Iman // 18 // ebhya Iman pratyayo bhavati / sR gatau, sarImA - kAlaH / haMg haraNe, harImA - mAtarizvA / TuDurbhUgk poSaNe ca bharImA- 50 kSamI, rAjA, kuTumbaM ca / dhRg dhAraNe, gharImA - dharmaH / stRgz AcchAdane, starImA - prAvAraH / SUt preraNe, savImAgarbhaH, prasUtizva // 18 // gamerin // 16 // gamlR gatau, ityasmAd in pratyayo bhavati / gamiSya- 55 tIti gamI - jigamiSuH // 16 // AGazca Nit // 20 // ApUrvAt kevalAcca gameNid in pratyayo bhavati / AgamiSyatIti, AgAmI proSitAdiH / gamiSyatIti, gAmIprasthitAdiH // 20 // suvaH // 21 // pUGac prANiprasave, ityasmAd Nid in pratyayo bhavati / AsAvI - AsaviSyamANaH, janiSyamANa ityarthaH // 21 // bhuvo vA // 22 // bhU sattAyAm, ityasmAd in pratyayo bhavati, sa ca NidvA 65 bhavati / bhaviSyatIti, bhAvI karmavipAkAdiH / bhavI - bhaviSyan ||22|| prAt sthaH ||624 // 60 praprateryA - budhibhyAm // 23 // prapUrvAt pratipUrvAcca yAM prApaNe, budhi manic jJAne, ityasmAcca Nid in pratyayo bhavati / prayAsyatIti- 70 prayAyI, pratiyAsyatIti pratiyAyI, prabhotsyata iti prabodhI / pratibodhI - bAlAdi: / / 23 / Aho! Shrutgyanam
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 paramapUrvAt tiSThateH kid in pratyayo bhavati / parame pade 5 tiSThatIti parameSThI - arhadAdiH / bhIruSThAnAditvAt Satvam. saptamyA alup ca // 25 // svopajJoNAdigaNasUtra vivaraNam // pUrvAt SThAM gatinivRttI ityasmAd Nid in pratyayo bhavati / prasthAsyata iti prasthAyI - gantumanAH ||24|| paramAt kit / / 25 / pathi manthibhyAm // 26 // AbhyAM kid in pratyayo bhavati / pathe gatau panthA:mArgaH panthAnau panthAnaH pathipriyaH / manthaz viloDane, 10 manyA:- kSubdha:, vAyuH, vajrazca / manthAno, manthAnaH; mathi - priyaH ||26|| 25 15 arterbhukSinak // 28 // Rk gatau ityasmAd bhukSinak pratyayo bhavati / RbhukSA- indraH / RbhukSANau, RbhukSANaH // 628|| homin // 27 // huMka dAnAdanayo:, ityasmAd min pratyayo bhavati / homI - Rtvik, ghRtaM ca // 627 / / 35 adekhin ||26|| adaM bhakSaNe, ityasmAt trin pratyayo bhavati / atri :- pratyakSanirdeze // 38 // 20 RSiH // 26 // ApaH kvip hrasvazca // 31 // ApalRT vyAptI ityasmAt kvip pratyayo bhavati / hrasvazcAsya bhavati / Apa:- ambhaH / svabhAvAdu bahutvam / / 631 // kakup-triSTubanuSTubhaH // 32 // ete kvip pratyayAntA nipAtyante / kapUrvAt skubhnAte 30 salopazca-kaM-vAyuH, brahma ca, skumnantIti kakubhaH - dizaH / kukupa - uSNik chandaH / tryanupUrvAt stubhnAteH saH Sazca, triSTup chandaH, anuSTupchandaH bahuvacanAnnijivijiviSAM kvip zit, nenik-prajApatiH / vevik- zuciH / veviT candramAH / / 632 // ava rakSaNAdI, ityasmAd ma: pratyayo bhavati / ava - tIti om - brahma, praNavazca // 933 // soreteram ||34|| supUrvAd iNak gato, ityasmAd am pratyayo bhavati / svayam - AtmanA // / 634 || 40 avermaH ||33|| zi-nRbhyAM nakta-tUnau ca // 35 // nazauc adarzane, NUt stavane, AbhyAm am pratyayo bhavati, nakta nUna ityAdezau cAgnayorbhavataH / naktaM- rAtrau / nUnaM - vitarke / / 35 / / syateNit // 936 // SoMc antakarmaNi, ityasmAd vid am pratyayo bhavati / sAyam - divasAvasAnam // 936 // gami jami-kSami kami-zami-samibhyo Dit // 637 // ebhyo dUi am pratyayo bhavati / gamlUM gatau, gam / jamU adane, jam / kSamoSi sahane kSam / etAni bhAryA - 50 nAmAni kamUG kAntau kam - pAnIyam / zamUc upazame, zam - sukham / Sama vaiklavye, sam-saMbhavati // 637 // iNo damaka ||38|| pateratrin // 30 // patlR gatau ityasmAd atrin pratyayo bhavati / patatrI - kim - anenAvijJAtaM vastu paryanuyujyate ||36|| pakSI ||30|| 45 iNk gatau ityasmAt kit dam pratyayo bhavati / idam 55 koDim // 36 // kuMk kuMG zabde, ityasmAd Did im pratyayo bhavati / tUberIm No'ntazca // 40 tUSa tuSTI, ityasmAd Im pratyayo bhavati, NakAra- 60 vAsyAnto bhavati / tUSNIm - vAniyame // 940 // I-kama-zami samibhyo Dit // 141 // emyo DidIm pratyayo bhavati / IDik stuto, Im / kamUG kAntau kIm / zamUc upazame, zIm / Sama vaikavye, sIm / abhinayavyAharaNAnyetAni / Im sIm - avyakte / 65 kIm saMzayapraznAdiSu / sIm - amarSa pAdapUraNayoH // 141 // krami-gami kSamestumAcAtaH // 142 // kramU pAdavikSepe, krAntuM gamanam / gamlUM gatau, gAntum-- ebhyaH tum pratyayo bhavati, akArasya cAkAro bhavati / pAnthaH / kSamoSi sahane kSAntum bhUmiH / tumarthazca sarvatra 70 // 642 // Aho! Shrutgyanam
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // ga-pa-durvi-dhuvibhyaH kvip // 43 // suSThu tapatIti-sutapAH / evaM mhaatpaaH| NamaM prahvatve, emyaH kvip pratyayo bhavati / gaza zabde, gI:-vAk / / nama:-pUjAvAcI / tamUca kAkSAyAm, tama:-andhakAraH, paz pAlanapUraNayoH, pU:-nagarI / durve dhurve hiMsAyAm, dUH tRtIyaguNaH, ajJAnaM c| iNk gato, aya:-kAlaloham / vIMka dehAntaravayavaH, dhUH-zakaTAGgam, Adizca / / 943 / / prajananAdau, vayaH-pakSI, prANinAM kAlakRtA zarIrAvasthA ca yauvanAdiH / vaci dIpto, varcI-lAvaNyam, annamalaM, 40 15 vaaraui||944|| tejazca / suSTha varcata iti suvarcAH / rakSa pAlane, rakSaHetI kvip pratyayAntau nipAtyete / vRNotevRddhizca / nizAcaraH / jimidAca snehane, meda -caturthoM dhAtaH / raha vA:-pAnIyam / karmaNi dazva dhAtvAdiH / vRNvanti tAmiti tyAge, rahaH-pracchannam / Sahi marSaNe. sahA:-mArgazIrSadvA:-dvAram / hU~ varaNe, ityasya ca Nigantasya rUpam / / 944 / / mAsaH / Nabhac hiMsAyAm, nabha:-AkAzaM, zrAvaNamAsazca / prAdaterara // 645 // cita saMjJAne, ceta:-cittam / pracetA:-varuNaH / maniMca 45 10 prapUrvAt ata sAtatyagamane, ityasmAd ara pratyayo jJAne, mana:-noindriyam / brUgaka vya kAyAM vAci, vaca:bhavati / prAtaH-prabhAtam // 645 / / vacanam / rudA azruvimocane, rodaH-nabhaH, rodasI-dyAvA pRthivyo / rudhampI AvaraNe, rodha:-tIram / anaka prANane, sorarterluka ca // 46 // ana:-zakaTam, annaM, bhojanaM ca / sa gatau, sara:-jalAzayasupUrvAt Rka gatI, ityasmAd ar pratyayo bhavati, ! vizeSaH / tR plavana-taraNayoH, taraH-vegaH, balaM ca / rahu 50 dhAtozca luga bhavati / sva:-svargaH / / 646 / / gato, raMhaH-java: / tiji kSamAni-zAnayoH, teja:-dIptiH / 15 pU-sanyamibhyaH punasanutAntAzca // 647 // mayi gatau, maya:-sukham / maha pUjAyAm. maha:-tejaH / pUgz pavane, SaN bha ko, ama gato, ityetebhyaH ar aciN pUjAyAm, arcaH-pUjA / SadlU vizaraNa-gatyavasAdapratyayo bhavati, yathAsaMkhyaM ca pun, sanut, ant ityAdezA neSu, sada:-sabhA, bhavanaM ca / aaupa vyaktyAdI, aJjaH 55 eSAM bhavanti / puna:-bhUyaH / sanuta:-kAlavAcI / anta: snehaH // 652 // madhye // 47 // pA-hAbhyAM payahyau ca // 953 // 20 caterur // 48 // pAM pAne, ohAMka tyAge, ityetAbhyAm as pratyayo .. catega yAcane, ityasmAd ura pratyayo bhavati / catvAra:- bhavati / yathAsaMkhyaM ca paya hya ityAdezAvanayorbhavataH / saMkhyA / catvAri, catasraH // 648 // paya:-kSIraM, jalaM ca / hya:-anantarAtIte dine / / 953 / / diveDiva // 14 // chadi-vahibhyAM chandodhau ca / / 654 // 60 divUca krIDAdI, ityasmAd Did iva pratyayo bhavati / chadaNa saMvaraNe, vahIM prApaNe, ityetAbhyAm as pratyayo 25 dyo:-svargaH, antarikSaM ca / divau, divaH // 946 / / bhavati, yathAsaMkhyaM cAnayoH chanda Udha ityAdezau bhavataH / chandaH-vedaH, icchA, vAgbandhavizeSazca / Udha:-dhenoH kSIrAvizi-vipAzibhyAM vip // 50 // dhAraH / / 654 / / AbhyAM vivap pratyayo bhavati / vizaMta pravezane, viza:__ zveH zava ca vA / / 655 // , 65 prajAH, viT-vaizyaH, purISa, apatyaM ca / pazaN bandhane, vipUrvaH, vipAzayati sma viziSTamiti vipaatt-ndii||65|| Tvozvi gati-vRddhyoH , ityasmAd as pratyayo bhavati, asya ca zav ityAdezo vA bhavati / zava:-rogAbhidhAnaM, 30 saheH SaS ca // 51 // mRtadehazca / zavasI, zavAMsi / zvayaH-zophaH, balaM ca / zvayasI, Sahi marSaNe, ityasmAt vip pratyayo bhavati, SaS cAsyA- zvayAMsi |55 // dezo bhavati / SaT-saMkhyA // 651 / / vizvAd vidi-bhujibhyAm // 656 / / 70 as // 652 // vizvapUrvAbhyAmAbhyAm as pratyayo bhavati / vidak jJAne, sarvadhAtubhyo bahulam as pratyayo bhavati / tapaM saMtApe, vizvavedAH-agniH / bhujaMpa pAlanAbhyavahArayoH, vizva35 tapaH-saMtApaH, mAghamAsaH, nirjarAphalaM ca anazanAdi / bhojAH, agniH, lokapAlazca / / 956 / / Aho! Shrutgyanam
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ or 5 15 azazu bhojane, azauTi vyApto, ityasmAd vA as pratyayo bhavati, yakArazca dhAtvAdirbhavati / yaza:-mAhAramyam, sattvaM, zrI:, jJAnaM pratApaH kIrtizca / evaM zobhanamaznAti, aznute vA iti suyazAH / nAgamevAznAti nAga10 yazAH / bRhadeno'znAti bRhadyazAH / zruta eno'znAti zrutayazAH / evamanye'pi draSTavyAH ||658 / / uSerjaM ca // 156 / / 25 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 30 cAyena hrasvazva vA // 957 // cAyug pUjA - nizAmanayoH ityasmAd as pratyayo bhavati, nakAro'ntAdezo hrasvazcAsya vA bhavati / caNaHcANazcAnnam / bAhulakANNatvam / NatvaM necchantyeke / / 657 / / azeryazvAdiH // 58 // 35 avervA // 61 // ava rakSaNAdI, ityasmAd as pratyayo bhavati, dhakArazcA20 ntAdezo vA bhavati / adhaH-avaram avaH - rakSA / / 661 / / amehI cAntau / / 62 / / ama gatI, ityasmAd as pratyayo bhavati, bhakAra-hakArI cAntau bhavataH / ambhaH - pAnIyam / ahaH - pApam, aparAdha:, dinazca / / 62 / / uSU dAhe, ityasmAdas pratyayo bhavati, jakArazcAntAdezo bhavati / oja:-balaM, prabhAvaH, dIptiH, zukraM ca / / 56 / / skandhaM ca // 60 // skandu gati - zoSaNayo:, ityasmAd as pratyayo bhavati / dhakArazcAntAdezo bhavati / skandhaH - svAGgam // 60 // aderandh ca vA / / 663 // adaM bhakSaNe, ityasmAdas pratyayo bhavati, andhAdezazvAsya vA bhavati / adyate taditi andhaH - annam | adyate dazA manasA ca tad iti ada: anena pratyakSaviprakRSTam apratyakSaM ca buddhisthamapadizyate // 963 // ApopAprApsa rAjAzca // 664 // ucac samavAye, aJca gatau cetyAbhyAm as pratyayo bhavatyanayozca ko'ntAdezo bhavati / oka:-Alaya:, jalokasava | aGkaH - svAGgam, raNazca / / 665 / / AplUM vyAptau ityasmAd as pratyayo bhavati, ap, apta, apsara, abja, ityAdezAzcAsya bhavanti / apa:satkarma, ataH, tadeva, apsarasaH - devagaNikAH, abja:jalajam, ajaryaM ca rUpam / / 664 / / ucyaJcaH ka ca // 665 // aJjya ji-yuji-bhujegaM ca // 966 // emya: as pratyayo bhavati, gakArazvAntAdezo bhavati / 40 aJjapa vyaktyAdI, aGgaH - kSatriyanAma, giripakSI, vyaktizca / aja kSepaNe ca, agaH - kSemam / yuja pi-yoge, yoga:manaH, yugaM ca / bhRrjaMD bharjane, bharjA :- rudra:, haviH, tejazva // 66 // arurAza ca // 967 // Rk gatau ityasmAd as pratyayo bhavatyasya ca uriti az iti ca tAlavya zakArAnta Adezo bhavati / ura:vakSaH / arzAMsi - guhAdikIlAH / / 667 || yendhibhyAM yAdedhau ca // 668 // 45 yAM prApaNe, Jiindhepi dIpto, ityAbhyAm as pratyayo 50 bhavati, yathAsaMkhyaM ca yAd edh ityAdezau bhavataH / yAda:jaladuSTasattvam / edhaH - indhanam ||668 / / cakSaH zidvA // 966 // cakSika vyaktAyAM vAci ityasmAd as pratyayo bhavati, sa ca zidvA bhavati / cakSaH, khyAH, ubhe api rakSo- 55 nAmnI / AcakSAH - vAgmI / AkhyAH, prakhyAzca - bRhaspatiH / saMcakSAH - Rtvik / nRcakSAH - rAkSasaH / / 666 / vastyagibhyAM Nit // 70 // vastyagiyAM Nid as pratyayo bhavati / vasik AcchAdane, vAsaH - vastram / aga kuTilAyAM gato, Aga :- 60 aparAdhaH / / 670 / / mithi - rajjyuSi - tU pU- - bhUvaSTibhyaH kit // 71 // emya: ki as pratyayo bhavati / mithug meghA - hiMsayoH, mitha: - parasparam, rahasi cetyarthaH / raJjIM rAge, raja:- guNaH, 65 azubham, pazuca / uSU dAhe, uSA sandhyA, rAtrizca / tR plavana-taraNayoH, tiraskaroti- tiraH kRtvA kANDaM gataH / tira iti antarbhAvanRjutve ca / pazu pAlana- pUraNayo:, puraH pUjAyAm / tathA ca paThanti namaH pUjAyAM puraceti / zRz hiMsAyAm, zRNAti tadviyuktamiti, ziraH- uttamAGgam / bhU 70 sattAyAm, bhuva:- lokaH, antarikSama, sUryazca / vazak kAntI, uzA - rAtriH // 671 / / Aho! Shrutgyanam
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 15 vidhervA // 72 // vidhat vidhAne, ityasmAd as pratyayo bhavati, sa ca fear bhavati / vedhAH - vidvAn, sarvavit, prajApatizca / vidhA :- sa eva // 72 // nuvo dhayAdiH // 173 // t stavane ityasmAd dhakArAdisthakArAdizca ki as pratyayo bhavati / nUdhA nUthAzva-sUtamAgadhI / ghAdI guNamicchantyeke / nodhAH RSiH, Rtvik // 173 // vayaH payaH puroretobhyo dhAgaH // 674 || ebhyaH parAd DudhAMgk dhAraNe, ityasmAt kid as pratyayo bhavati / vayodhA: - yuvA, candraH, prANI ca / payodhAHparjanya: / purodhAH - purohitaH, upAdhyAyazca / retodhAH janakaH ||674 / / natra heredhau ca // 75 // nav pUrvAd Ihi ceSTAyAm, ityasmAd as pratyayo bhavati, asya ca eha edha ityAdezau bhavataH / anehA : - kAla:, indraH, candrazca / anedhA: - agni, vAyu / / 75 / / vihAyas - sumanas- purudaMzas- pururavo 'GgirasaH / / 676 // ete's pratyayAntA nipAtyante / vipUrvAjjahAtejahI teva 20 yo'ntazca / vijahAtIti, vihAyaH - AkAzam / vijihIta iti vihAyAH - pakSI | supUrvAnmAne rhasvazca / suSThu mAnayanti manyante vA sumanasa - puSpANi / puruM dazatIti purudaMzA:indraH / purupUrvAdrauterdIrghazva, puru rauti purUravAH- rAjA, yamuvaMzI cakame / aGgeriro'ntava / aGgatIti-aGgirAH25 RSiH // 276 // pAtejasthasau // 77 // pAM rakSaNe, ityasmAd jas thas ityetau pratyayau bhavataH / pAja:- balam / pAtha:- udakam, anna ca / / 677 / / srurIbhyAM tas // 78 // 39 AbhyAM tas pratyayo bhavati / sraM gatau srota:-nirbharaNam. suSThu sravatIti susrotAH / rIMz gati-reSaNayoH, retaHzukram ||678 || 75 ripI virecane, ityasmAd nas pratyayo bhavati, asya ca kakAro'ntAdezo bhavati / rekNaH pApaM dhanaM ca // 80 // rI-vRbhyAM pas // 681 // AsyAM pas pratyayo bhavati / rIMz gati-reSaNayo:, repa:- 40 pApam / vRgT varaNe, varSa : - rUpam // 681 // zIGaH phazca // 682 // zIGku svapne, ityasmAt phas cakArAt pas pratyayo bhavati / zephaH, zepaca meNDham // 182 // paci vacibhyAM sa // 183 // AbhyAM s pratyayo bhavati / DupacaS pAke, pakSa:cakram, indhanaM ca / vacaMkU bhASaNe, vakSaH - uraH zarIraM ca / / 683|| vaSTe : kanas || 685 / / vazak kAnto, ityasmAd kid anas pratyayo bhavati / uzanA - zukraH // 85 // cando ramas // 186 // iNastazas || 664 // iNa gatI, ityasmAt tazas pratyayo bhavati / etazA :- 50 somaH, adhvaryuH, vAyu, agniH arkaH indrazca // 984 // 45 iNa As // 88 // ik gatI, ityasmAd As pratyayo bhavati / ayA:kAla:, Adityaca // 88 / / 55 ca dIptyAhlAdayoH ityasmAd ramas pratyayo bhavati / candramAH - zazI / / 686 / / dame nasUnasau // 687 // damUc upazame, ityasmAd unas Unas ityetau pratyayo bhavataH / damunA:- agniH / damUnA:- sUrya, deva, upazAntazca 60 // 87 // I ruci zuci-hu-sR-pichA dincha dibhya is // 86 // 65 ebhyais pratyayo bhavati / ruci abhiprItyAMca, roci:kiraNaH / vasupUrvAd vasuroci:- vAsavaH, kiraNa:, Rtu / arca pUjAyAm, aci:- jvAlA / zuc zoke, zoci: abhyAM nas // 76 // AbhyAM nas pratyayo bhavati / Rk gatau, arNaH - jalam / razmiH, zokaH, piGgalabhAva:, viviktaM ca / huM dAnAda35 iNk gatau, enaH pApam, aparAdhazca // 76 // nayo:, haviH - puroDAzAdiH / suplR gatau sarpiH - ghRtam / 70 chada saMvaraNe, chAdayatIti chadiH / chaderis man / traT kvI riceH k ca // 180 // Aho! Shrutgyanam
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 45 iti hrasvaH / bAhulakAddIrghatve chAdi:-ubhayaM gRhacchAdanam / dhAnye sautraH, dhanu:-cApam / manica jJAne, manuH-prajApatiH / Ucha dRpI dIpti-devanayoH, chadi:-vamanam / / 686 / / granthaz saMdarbhe, granthuH-granthaH / pRz pAlana-pUraNayoH, paru:baMhi-vR hernaluk ca // 6 // parva, samudraH, dharmazca / tapaM saMtApe, tapu:-trapu, zatru: bhAskaraH, agni:, kRcchAdi ca / trapauSi lajAyAm, trapuHAbhyAm is pratyayo bhavati, nakArasya ca luk apu / DuvapI bIjasaMtAne, vapuH-zarIram, lAvaNyaM, tejazca / 40 5 bhavati / bahaka vaddhau, bahiH-anabhyantare, vaha zabde ca, yajI devapUjA-saMgati-karaNadAneSu, yaju:-acchandA zrutiH, bahiH, zikhI, darbhazca 160|| yajJotsavazca / adak bhakSaNe, prapUrvaH, prAduH-prAkAzyedyuterAdezca jaH // 11 // utpattau ca / prAdurbabhUva / prAdurAsIt / TuvepaG calane, dyuti dIptau, ityasmAd isa pratyayo bhavati, dhAtvAdezca vepuH-vepathuH // 667|| varNasya jakAro bhavati / jyoti:-tejaH, sUryaH, agniH, iNo Nit // 6EET 10 tArakA ca // 661|| iNaM gato, ityasmAd Nid us pratyayo bhavati / sahergha ca // 2 // Ayu:-jIvitam / jaTApUrvAdapi jaTAyu:-aruNAtmajaH / taM Sahi marSaNe, ityasmAd is pratyayo bhavati, dhakArazcA- nolajImUtanikAzavarNa, sa pANDuroraskamudAradhairyam / dadarza ntAdezo bhavati / sadhiH-sattvam, bhUmiH, saMyogaH, sahiSNa:, / laGkAdhipatiH pRthivyAM, jaTAyuSaM zAntamivAgnidAham agniH, anaDvAMzca // 662|| |6|| ___50 15 pastho'tanzca // 66 // duDit // 66 // pAM pAne, ityasmAd is pratyayo bhavati, thakArazcAnto / duSaMca vakRtye, ityasmAd Did us pratyayo bhavati / bhavati / pAthiH-pAnaM, nadI, AdityaH, jyotiH, svargalokazca | duH-nindAyAm, duSpuruSaH / / 666il // 663 // muhi-mithyAdeH kit // 1000 // niyo Dit // 4 // AbhyAM kidus pratyayo bhavati / muhIca vaicitye, muhuH- 55 20 NIMga prApaNe, ityasmAd Did is pratyayo bhavati / kAlAvRtti: mithaga meghAhiMsayoH, mithuH-saMgamaH / Adinizcinoti nirupasargo'yaM pRthagbhAve ||664|| grahaNAdanyebhyo'pi bhavati // 1000 / aveNit // 66 // cakSeH zivA // 1001 // ava rakSaNAdau, ityasmAd Nid is pratyayo bhavati / / cakSika vyakAyAM vAci, ityasmAt kid us pratyayo Avi:-prAkAzya, AvirabhUta AviSkaroti // 665 bhavati sa ca zikSA bhvni| cakSa bhavati, sa ca zidvA bhavati / cakSuH, paricakSuH, avacakSuH, 60 25 tu-bhU-stubhyaH kit // 66 // avasacakSuH, acakSuH, avkhyuH| bAhulakAd dvivacane sacaebhyaH kid is pratyayo bhavati / tuka vRttyAdI, tuvi:- | cakSuH, vicakhyuH / / 1001 / / samudraH, sarit, vivasvAn, prabhusaMyogazca / bhU sattAyAm, 1002 // bhraviH-kratuH, samudraH, sarita, vivasvAzca / STugka stutI, pAMka rakSaNe, ityasmAd DimsaH pratyayo bhavati / stuviH-stotA, yajJazca // 66 // pumAn-puruSaH, pumAMsau, pumAMsaH / ukAra uditkAryArthaH 65 30 ruti-jani-tani-dhani- mani-granthi-pa-tapi-trapi- // 1002 / / vapi-yaji-prAdi-vepibhya us // 667 // nyubhyAmazveH kakArkasaSTAvacca // 1003 // ebhya us pratyayo bhavati / rudak azruvimocane, rodu:- nyubhyAM parAdaJcU gato, ityasmAt kita: a A ais azrunipAtaH / Rk gatau, aru:-vraNaH, AdityaH, prANaH, ityete pratyayA bhavanti, te ca TAvat-TAyAmiva eSu kArya samudrazca / janaci prAdurbhAvaH, januH, apatyaM, pitA, mAtA, | bhvtiityrthH| tena acca prAgdIrghazca iti bhavati / nIcam, 70 36 janma, prANI ca / tanUyI vistAre, tanuH, zarIram / dhana uccam / nIcA, uccA / nIcaiH, uccaiH prasiddhArthA ete / Aho! Shrutgyanam
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJoNAdigaNasUtravivaraNam // 77 lAghavArtha santAdhikAre'pi akArAkArapratyayavidhAnam | AbhyAM Did os pratyayo bhavati / ya uparame, yo:||1003|| | viSayasukham / damUc upazame, do:-bAhuH // 1005 // zamo niyo Dais maluk ca // 1004 // anaso vaheH vip sazca DaH // 1006 // 10 zampUrvAt NIMga prApaNe, ityasmAd Did ais pratyayo / 5 bhavati / zamo makArasya ca luk bhavati / zanai:-mandam __ anas zabdapUrvAt vahIM prApaNe, ityasmAt kvip pratyayo // 1004 / / bhavati, sakArasya ca Do bhavati / ano vahati anaDvAnyami-damibhyAM Dos // 1005 // vRSabhaH // 1006 // // ityAcArya zrIhemacandrakRtaM svopajJoNAdigaNasUtravivaraNaM parisamAptam // Aho! Shrutgyanam
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho! Shrutgyanam
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 sUtrakramAnusAriNI pratyayAnukramaNikA a 2-20 ka 21-26. aka 27-33. Aka 34-37. ika 38-45. Ika 46-50. uka 51-57. Uka 58-61. aGka 62-63. iGka 64. aviGka 65. elaka 66. AtRka 67. ANaka 68-70. anaka 71-72. Inaka 73. Ithuka, edhuka 74 tika 75-76. taka 77-78 Itaka 76-80. ahaka 81. Ataka 82-83 kha 84-60 Ukha, ikha 61. ga 12-16. Aga 17. anna 10-101. 102-105. 106-100. 106-110. aba 112 aba 114-115. Aca 116. iMca 117 Ica 118. uca 116. Una 120-121. oSa, aba 122. ikha 122. cha 124-126. ja 127-126. aja 130-134. ija 135. aJja 136. jha 137. Ta 138-141. aTa 142 - 144. ATa 145 148. Ta 149. eTa 150. ITa 151. arITa 152. uTa, uDa 153. uTa 154-155. uTa, UTa 156. UTa 157. eTa 158-156. oTa 160-161. 112-122. 162-166. aTha 167. Da 168-170. aDa 171-172. aNDa 173 - 176. uDa 177. uNDa 178. 179-181. Na 182-186. aNa 187-110. ANa 161-193. iNa 194-195. uNa 166-160. e 116. tu 200206. ata 207 208. Ata 206. ita 210-212. Ita 213. uta 214. Uta 215-216. ota 217-218. anta 219-222. unta 223-224. tha 225-231. atha 232-235. Utha 236. da 237-240, ida, Ida 241. uda 242-244. anda 245. inda 246-248. undra 246. ukunda 250 gha 251. adha 252-253. vadha 254 - 255. udha 256. andha 257. na 258-268. ana 266-275. Ana 276-278 asAna 276-281. ina 282-285. Ina 286-287. una 288-261. tana 262 - 293. na 294 dazasAna 215. pa 216-303. apa 204-307. Apa 308 pa 306. Ipa 310. upa 311. Upa 312. 313. 314-316. va 317-320. amba 321323. imba] 324-325. umba 326. bha 327-328. abha 326-331. ibha 332. ubha 333-335. ambha 336. umbha 337. ma 338-346. ama 347-348. ima 346350. uma 351-352. kama 353. elima 354 dina 355 - 356. ya 357-364. aya 365-370. aya, uya 371. Aya 372. Ayya 373-374 iya 375-376. AlIya 377-378. anya 376-380 Anya 381. eNya 382. sya 383. iSya 384. uSya 385. athya 386. ra 387366. ara 317-404. Ara 405-411. ira 412417. ra 418-422. ura 423-426. kara 427430. era 431-432. ora 433-434. kara 435 -436. tara 437-438. sara 436-440. vara 441 - 444. evara, aGgara 445 446 455. atra 456-456. itra 459460. utra 461. la 462-464. ala 465-474. Ala 475-480. ila 481-484. ula 485-487. Ula 48-491. ela 492. ola 493-415. kala 496. kala, khala 467. khala 468. bala, vala 466-500 tala, pAla, bAla, vala 501. mala 502-503. sala 504. va 505-514. ava 515-516. Ava 520. iva 521522. zva 523. uva 524. sva 525. itva 526. za 527530. aza 531-532. Aza 533-534. iza 535-537. uza 538. piza, taza 536. Sa 540 - 543. aSa 544. ASa 545 i 546-552. 553-556. upa 557-559. USa 560 - 561. maSa 562. mASa 563. sa 564 - 568. asa 566-573. Asa 574- 575. Isa 576-577. usa 578 Tisa, isa 576. tasa 580-581. nasa 582. pAsa 583. mAsa 564. ambusa 585. ha 586-588. aha 566-520. Aha 561-522. kaha 563. syUha 564. oha 595 596-57. Aho! Shrutgyanam
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ A 568-605. c 871. vac 872. i 606-622. ki 623. aki 624. akhi 625. aj 873-874. ij 875-876. ikhi 626. Ici 627-626. aTi 630. Dhi 631-633. Ni 634-637. aNi 638-643. iNi 644, trINi 645. aTa 877. ti 646-652. ati 653-656. asti 660-661. aD 878. aviD 876. kvip [ch D] 880. Ati 662-664. anti 665. unti 666. iti 667668. thi 666. athi 670-672. ithi 673-674. at 881-885. avat 886. it 887-888. ut adhi 675. radhi 676. ni 677-679. ani 680-681.886-860. Rt 861-862. ani 682. ini 683. uni 684. mani 685. dubhi 686. Rth 863. mi 687-660. ayi 661. ri 662-665. tri 666. atri 667. ari 668. uri 669-700. li 701. ali ad 864-865. tad 866. sad 867-868. 702. okuli, mali 703. vi 704-706. si 707. mad 866. asi 708. nasi 706. hi 710. an 600-602. tan 103. van 604-610. man I 711-715. 611-616. iman 617. Iman 618. in 616-626. u 716-748. ku 746-751. Aku 752-754. min 627. bhukSin 628. trin 626. atrin 630. aku 755. dAku 756. svAku 757. gu 758-760. agu 761. aTu 762. ATu 763. iSThu 764. Du 765-766. | vip [pa] 631. ANDu, kaNDuka 767. Nu 768-766. aNu 770. iSNu kvim [bha] 632. 771. eNu 772. tu 773-778. atu 776-780. yatu 781. Atu 782. du 783. dhu 784-785. nu 786-760. m 633. am 634-637. dam 638. im 636. tu, nu 761-762. anu 763. AnU 764. radAna 765. Im 640-641. tum 942. aku 766. itnu 767. ipu 768. bu 766. amu 800. yu kvip ra 643-644. ar 645-647. ur 648. 801-802. ayu, anyu 803. anyu 804. tyu 805. ru 806-811. aru 812. Aru 813-816. uru 817 iv 646. 818. Uru 816. lu 820-821. Alu 822-823. alu kvip [z] 650. 824. zu 825. su 826. akSu 827-828. U826-844. DU845. dU 846. bU847. andhU kvip [2] 651. 848-846. AgU 850. erU 851. as 652-676. jas, thas 677. tas 678. nas R852-856. tR857-865. 676-680. pas 681. pas phas 982. sas 683. tazas ai866. 984. anas 985. ramas 186. unas, Unas 987. As 988. is 686-666. us 967-1001. ums 1002. au 868. a, A, ais 1003. ais 1004. os 1005. ka 866-870. kvip [ha.] 1006. o 867. Aho! Shrutgyanam
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda akta aktu akSa akSan akSaya akSara akSi akSu akSoTa akSNa agas agasti waa pphM, yM sthoo sthoo llaa agastya agAra agni aghnya aghnyA aGkati aGkas aGkura akuza aGkara ai aGga aGgaNa aGgas aGgAra aGgiras agu aguri // uNAdizabdAnAM sUtrAGkAnusAriNyanukramaNikA || sUtrAMka zabda 201 | aGgula 777 / aGguli 564 aGguSa 900 aGghri 365 accha 436 acchabhalla 707 ajagara 826 ajina 161 ajira 264 ajjU 666 ajra a 660 363 aJjali 405 aJjas aJji 677 387 aJjiSThu 843 aJjiSNu 110 aJjuka aTani 364 364 aTarUSa 656 aTavi 665 aDaGgara 423 aDara 538 aDuva 423 aNasa 662 aNi 62 aNIci 187 aNu 666 aNDa 405 atasa 676 atasI 758 atithi 666 atka sUtrAMka 3 zabda 487 atri 666 ani 560 atrINi 662 atna 124 atru 464 atharvan 403 284 417 adara 834 adam 388 aditi 465 adelima 702 aga 652 adbhuta 607 amani adanta adantI 764 adi 771 adhama 58 adhara 566 673 680 561 706 adhvan 403 adhvaryuM 367 anaDuha, anaphA adhas adhi 524 566 anala 616 anas 627 716 166 566 anaha anATa anila anIka anu anuvatsara 21 | anuSTubh Aho! Shrutgyanam sUtrAMka 666 anusaMvatsara 626 anUka 645 | anedhas 258 ahas anokaha anta antar antara 800 602 221 221 403 663 667 354 zabda antu antya antra andU 62 andha 214 andhas 685 andhu 662 andhra 348 anna 368 anya ap apa apatya apaSTu apas apAlu api apuSa 52 apUpa 61 611 606 746 1006 316 465 586 145 aptu 48 1 aptR 46 apvA aptas apsaras abjas 716 436 632 abda sUtrAMka 436 61 675 675 565 200 647 437 773 360 451 826 251 663 716 366 258 357 631 303 358 732 664 823 611 556 312 264 776 861 506 264 264 238
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka 514 araNya 614 arati 663 | arani arara arari 226 348 741 368 avayu 27 668 .. araru 112 585 376 | arzas 653 | arzasAna 682 arhasAna 367, alaka alakA alambusa 662 alambusA 475 alaka alavAla) AlavAla) alasa alAta alAbU 661 563 1001 607 arAti arAla ari aruNa aruSa 207] arus 653 arUSa 282 566 167 abbA abhi abhimAti abhiyAti abhIkSNa abhIzu abhyUSa abhra abhramu abhva amaTha amata amati amatra amani amara amasa amitra amitra amilAtaka amIvA ambara ambarISa ambA ~ 206 547 838 764 arka ali 711 627 552 542 arkaluSa argalA 680 367 467 agha alika alinda alIka 952 | alIkA aluma 46 566 552 arcas 680 >> 6.67 avabhRtha 265 avama 276 avara avalattikA avas avasa avasaMcakSus 480 avi avina aviSa aviSI aviSThu 616 avI 38 avIci avyathiSa avyathiSI 46 azani azitra azoka azmaka 464 azman azmayu adhi 1001 azru 226 azva 226 aSADhA aSTakA aSTan 1001 aSTi asana 762 | asi 171 | asu asura 680 | asuri 665 / asta aci 351 456 a acis 989 alpa 266 ar arjuna 288 27 318 arjunI arNas artha athuSya arpima apiza 611 741 662 806 505 181 ambu 385 haEUR EUR 462 / 952 227 77 ambla ambhas amla ayas ayAs apiSa urx 288 alla ava 676 avakA 225 avakhyus avagatha 346 avagAtha 336 avagItha avaca 546 242 avacakSus 327 avaTa avaTu avaDa avataMsa 104 | avani 870 / avanti 103 651 266 607 142 / ayuta . ayman arbuda arbha arbhaka arma aryaman 171 | arvan 638 / aki 716 araTu 565 423 araDa araNi 200 Aho! Shrutgyanam
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka zabda sugndhi iSira 643 | iSIkA 773 446 astIka astu astra asthi asmad astra ahan ahalyA ahi Azu 620 AzuzukSaNi 616 | ASTra 104 | AsAvin 516 AsphotA 72 Asya Ahala AhvA 416 48 726 256 77 511 866 387 621 ! iSudha 218 | iSTakA 364 iSvA 514 602 472 511 358 dd0 826 aMza 757 aMzu 141 338 Irma aMzuka ANDU Ati Atman AdiGga AdInava Anaka ApaNika Apatika Apadika Apanika ApvA AbhIra Amaya AmikSA AmiSa AmIvA Amba Amra AmrAtaka Ayu Ayus Aragvadha ikSvAku iguda 506 ijasAna ijjala 365 242 280 357 " mm Marow xom xxx mm aw IS WWKKG | IrSyA IrSyAlu I! 822 aMhati 567 826 aMhas Izan aMhni 514 iDa iDaviD iDAvatsara iDvatsara A AkaSika 277 442 IzAna Izvara IzvarI ISIkA 442 Akhu itara 742 666 773 ar 340 227 670 iti itika itiza idam 968 120 r 0 9 U0 m 666 254 835 362 ArU AI idhma / 620 ina indu ur or 9 76 Akhyas Agantu Agas AgAmin AcakSas AcikIrSaNi Aji AjihIrSaNi ATarUSa ADU ADhaka ADhya ANi ANuka ANUka ANUra ANDa uktha ukSan ukhA ugra ucita ucca uccA ucciliGga uccas ucchItha uTaja 212 1003 1003 387 AlattikA 643 AlavAla) alavAlI 837 Ali | AliGga | Alu 561 328 / 1003 228 386 165 AlU 837 616 ripha 102 727 irA iriNa 428 ilAta 233 ilvala ilvalA 415 | iSasa Aho! Shrutgyanam 134 738 56 | AlUra 56 | Avasatha 428 | Avis 166 | Azira 206 500 uDupa 500 | uDuva 572 | uta 204
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka 814 etva eghaTa 386 urala 485 uraza | uras 155 urasa 474 uru 525 142 776 668 474 UrvAha 531 USman 667 RkSa 572 / RkSara RkSarA Rni RcIka Rcchara RccharA RjIka 567 440 440 665 48 567 uruvaka ulakSu ulapa 366 . utathya utkaNThula utkalikA utkuruTa utpala utsa udaka udara udarathi udarka udazvit udArathi udiJca udIcI udumba udumbara udAtR udgItha edhatu edhas edhikha edhiccha epiTha edhitva edhini enas erakA eraNDa erA ervAta 126 166 526 683 676 672 367 ulUka ulkA 48 ulmuka RjISa Rju 33 ulva 722 388 672 123 112 326 ulvaNa uzanas 5 Rca RJjasAna RNa Rta Rti 276 183 176 386 814 505 665 uzas eva 444 201 uzija uzIra uSaS 863 okas ojas 416 606 956 227 305 Rtu ooo oDra udra 388 uSas otu 446 106 874 730 odana 773 271 633 o 436 oma 971 Rtvan Rdhaj | Rbhu RbhukSin Rzya RSabha RSi x uSTra uSNa uSNISa uSman ustra ustrA 675 0 423 AY Y mm udaTuma udvatsara undanu undura unnetR upa upaka upacAku upadraSTra upala upavasatha upahvara ubhra RSva . 511 mr 754 | eka 245 243 932 333 465 142 564 654 | ekAnasi 261 / eDakA 342 | eNa. eta - oSadhi oSTha kakanda 606 kakuda kakubh kakubha kakkolI kakkhaTa kakSa kaGka 896 kaGkaTa 536 kaGkaNa kaGkaNi 581 | kaGkaNIka Udhas 468 Una - 233 Uma Uru 388 342 444 | Urdhva. 160 / Umi . 182 UNa 182 Urdara etaza umA umbara uraNa 403 507 | etazas 686 | etasa Aho! Shrutgyanam
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka 347 kandara kandala 321 kandu kaGkata kaGkana kaGkAla kagu kacapa kacAra 136 142 187 638 405 456 761 / 173 114 326 mr 321 336 x 474 367 karakha 465 | karaTa karaNa karaNi 357 karaNDa karabha 148 karamba 475 karambha karavAla 474 karavIra 484 karaha karAla 217 kari 463 karitva karIra 836 karISa 614 kacchU kajjala kaJcuka kaJcUla kAra kaTaka kaTani kaTamba kaTaru 27 405 27 162 480 422 586 475 616 526 418 553 166 166 316 321 kanduka kanyA kapaTa kapATa kapAla kapi kapiJjala kapila kapoTa kapota kapola kapha kaphailU kabara kabarI kam kamaTa kamaTha kamaNDalu kamara kamala kampITa kambala kambu kambU kaTaha 367 | karuNa 207 kaDama kaDamba 480 kaDAra kaDitra 304 | kaDevara 405 kaNaca 124 kaNaya 831 kaNiza kaNIka kaNIkA 461 kaNIci kaNUka kaNTaka 680 kaNTha kaNDa kaNDIra kaNDa 561 kaNDU kaNDUla 456 kaNDola 418 kaNva 716 kata katri kathaka 463 kathera 441 kadamba 441 kadara 367 kadru 752 kanaka 82 kaniza 431 | kanInaka 433 | kanInakA 445 kantu 456 / kanthA 326 kanda 367 WFK166 karuNA karUSa 607 56. 142 kareNu 772 167 160 karka 23 142 kaTAha kaTi kaTitra kaTIra kaTu kaTuka kaTola kaTolA kaTavara kaTavarI kaThara kaThAku kaThina kaThera kaThora kaDaGgara kaDatra 463 824 karoTa 367 karkaTa 151 / karkaTI karkandhU 768 | karkara karkarI karkAra karkAru 322 367 kaya 745 27 ri 42 mor.9 0 urmrV 5 karkoTa karcura kara karaka karakara karakA 773 karaGka 225 | karaGga 237 / karaca kajUra karNa kartari 114 | kartu 182 668 773 kaDabha Aho! Shrutgyanam
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda kardama kapeTa kapeMTi karpara karpAsa karpUra kabaMTa kabaMra karI karbudAra karbura karman karmAra karva karSa karSaka karpU kalakala kalaGka kalaca kalatra kalabha kalama kalambha kalala kalaviGka kalaza kalazI kalaha kalAta kala'pa kalApaka kalAya, kalAra kali sUtrAMka zabda 347 kalikA 142 kaliGga 630 kalizca 403 583 427 142 441 441 410 423 611 407 505 540 31 826 14 62 114 4, 6 326 347 336 465 kalinda kalila kaluSa kalevara kalka kalpuSa kalmalIka kalmaSa kalmASa kalmAsa kalya kalyANa kallola kavaka kavaca kavaTa kavandha kavaya kavala kavaSa kavAka kavATa kavi kaviya kavira 65 532 532 589 kazerU 206 kazmala 308 kazmIra 33 kaSAkaSa 372 kaSAya 405 kaSi 607 / kaSIkA IS sUtrAMka zabda 38 kasAra 102 kakSipu 123 kastUra 246 ko 481 557 445 21 557 50 562 modujjog 584 kahAra kaMsa kAka kAkaNi kAkandI kAki kAku kAkuDa kAkolI 357 kAcU 193 kAzvana 465 kAzcanAra 114 kAi 27 kANi 142 kANuka 257 kANUka 365 kANUra 466 kANDa ** kAtara 34 kAdamba * kAnana 606 kAntAra 375 kAmala 412 kAmi 851 kAraNDava 502 kArAla 420 kAri 16 kAru 372 kArUSa 619 kArNa. 46 kAryaka Aho! Shrutgyanam sUtrAMka | 405 kAzi 768 kASi 430 172 ** * zabda 21 640 245 kAsU 623 746 kAhalA 243 kiki 428 166 437 kATha kaSThA kAsara kAsAra kAsikA kAsIsa kAhala 18 835 275 410 618 634 kiDaNIkA 56 kiJjalka 60 kiNva kitava kim kiraNa kikidIvi afafa kikIdivi 616 kikhi kikhuNi 322 kirATa 275 kirAta 411 kiri 465 kirITa 618 | kimara 516 kilATa 476 kilAsa kilAsI 1 kilakila 561 kilviSa 106 kilviSI 31 kizora sUtrAMka 607 616 162 162 367 405 40 576 835 474. 474 623 706 706 706 626 6x 50 26 511 518 636 188 147 206 606 151 422 147 575 575 ka 551 551 YoY
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka haar'r' sUtrAMka | zabda sUtrAMka kiSku kuyuma 17 kuthara kurukura kuruNTaka 351 431 665 745 28 351 481 418 kudi kuruma kuTIra kudru 326 kurumba kukura 426 kisalaya kiMzAru kIkaTa kIkasa kIcaka kITa konAza kIm kIra kIti 751 / kuTi 368 | kuTizca 725 kuTila 144 573 | kuTukuTa kuTuma 140 kuTumba 534 kuTera 641 416 kuThAku 608 kuThAra kunta kuntala kunti kulaka 29 kalaTA 143 M 431 kundhu kulava 518 G kuTTima 346 kunda kulAya kulAla kuliGka kulija kunduma kunduru kupala kupinda 372 476 64 135 1 kIlAla 475 726 | kuDa kuThi kuThera 123 403 kutra 366 kukundara kukundura kuliJca kuliza kulIra 426 535 416 kuDava kubera 170 518 351 524 461 kuDamA kubja 123 351 kukUla 461 kuluma kulUta kuDava kundri 665 kuNa 160 502 kuba kuDmala kuDya kuNapa 362 406 215 46. 315 503 kulpha 305 741 kukakuTa kukkuma kukkura kukSa kukSi 334 426 kumAra kumArayu kumuda kumula kuNAru 815 244 563 kuNAla 476 kulmala kulmASa kulmAsa kulyA 567 584 kuNi 606, 635 246 466 kumbhIra kuvala kuGkuma 707 160 kuNinda 352 | kuNukuNa kuNTha 126 403 kaNDala kuvalI 466 107 / kummala kuraGga kuraDI kuJja 170 101 kuvAku kuvinda 172 | kuza 753 240 529 kuara 465 kuTaca kuNDi 608 kuzala 468 kuTaja 366 320 130 | kuNDina 130] 305 kuzAmba kuzika 518 kuNDa kutapa 28 kuraNTaka 282 kurara 108 kurava 305 kuravaka 843 kurinda kurIra 231 | kuru Aho! Shrutgyanam kuzuNDa [kuTajI kuTapa kuTaru kuTala kuTAku my 2 812 kutU 246 w kuzri 416 | kuSapa 734 | kuSAku 663 305 468 | kutha 753 | kuthA s 753
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda kuSi kuSita kupItaka kuSTha kuSman kuSmala kusita kusida kusIda kusuNDa kusuma kusumbha kusUla kuDa kuhara kuhu kuhuka kuhU kUca kUcI kUpa kUrca kUrcaka kUcikA kUrva kUrpara kUrpAsa cU kUbara kUSmANDa kRka kRkaNa kRkavAku kRcchra kRNu sUtrAMka zabda 601 212 kRtu kRtikA kRtyA kRtsa kRtstra kRdara 80 164 912 502 212 kRntatra 241 kRpaNa 241 kRpANa 178 kRpAru 351 kRpAlu 337 kRpITa 460 kRmi 171 kRmuka 369 kRvi 726 kRza 51 kRzAnu 844 112 112 267 113 kRSaka kRSAku kRSi kRSika kRSITa 113 kRSTi kRSNa kRSNaveNNA 113 268 403 kRsara 583 kRmarA 346 kekaya 443 kekara 176 kekA 23 kekkAna 190 ketu 728 kedAra 395 keraDa 761 | kerala sUtrAMka zabda 761 keli 76 kelikila 361 kevayu 567 kevala 264 keza 40 3 458 188 161 815 10 5.3 kesara kairava kelikila koka kokila 815 kokkANa 151 bokkANa ET koTara koTava phoTi 705 528 koTIra 764 koThara koyUma kodrava 31 753 606 41 151 651 153 152 44 440 366 435 koTa koSTha 26 kosala 193 kohala 778 krakaca 411 krakara 172 kratu 474 komala koyaSTi kora koraka koradUSa phorama kola kovidAra koza kozAtakI kramuka Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 608 kramelaka 16 krayika 746 krantum 465 krimi 530 kiya 439 kuzika 519 Rzita 16 kruzvana 21 krUra kreNi krelima kroDa 367 kroSTu 516 krauna 401 163 616 kle dan 418 kledu 403 koman 353 kayi 519 kSaNanu 474 kSatR 646 kSatra 434 kSam kSamA 561 kSaya 464 kSavaka 410 kSAntum 526 kSAraka 83 kSitvan 164 zivarI 465 kSipa 465 kSipaka 115 kSipakA 403 27 kSipaNa kSipaNi 53 kSiNu 780 sUtrAMka 66 38 642 613 376 41 212 606 365 634 354 172 773 265 100 716 16 661 763 865 451 637 604 367 27 642 27 106 k 5 26 26 273 642 770
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda kSipaNyu kSipasa kSipasti kSipra kSIra kSIrakAkolI kSuNa kSudra kSudrA zuddhi supAra kSudhAlu kSudhuna kSupa zupaka kSupra kSubhaka kSumA zura kSulla kSullaka kSUNa kSetra kSema kSoNi zrotR kSoma kSmA kha khacima khajapa khajAka khaJjarITa khaTat sadUra sUtrAMka zabda 804 khaTvara 572 | khaTvA 660 khaDUra 305 khaDga 416 khaDDDa 18 khaNDa 167 388 khadira 388 khani 665 khaya 815 khara 8 15 kharaNDa 260 barat 301 kharapa 26 kharu kharja 388 26 saNDi 341 366 kharjUra khala 152 khalata khalati khali khalina 33 185. 451 khalIna 338 khaluSa 634 khalva 857 341 346 khaSpa 87 khANDa 350 khAtra 304 khAdat 34 khAdi sAni 883 khArI 427 khidira khalvA, khalvATa 11 sUtrAMka zabda 441 sidra 505 khura 427 khyas 62 gagana 845 gaGgama 166 gaGgA 607 gaccha 412 gaDanta 619 367 403 gaDayitu 176 gaDAka 883 307 808 gaGga 826 gaNima garbhava gaNDa 427 472 207 653 607 282 gaDayanta gaDayantI gaDu gaDera gaNDayanta gaNDAla gaNDi gaNDUla 286 gaNDUSa 560 gaNDola 505 gadayitnu gadra gadgada gantu gandika gabdika gandharva 505 148 266 166 446 883 607 616 411 gabhasti 416 | gabhIra mandika gandika Aho! Shrutgyanam sUtrAMka] zabda 388 gam 366 gamatha 666 gami 275 gamin 13 gameNu 62 124 221 221 221 767 34 716 431 767 62 62 346 370 168 garta 221 gardabha 475 garbha 8 612 gata 488 garva 560 gara 463 garvarI gavaya gavala gavIdhuka gavedhukA 773 gambhIra 45 gaya gayA garadu garabha garuTa garuDa 508 garut garga gara garI gahana gavara gANDi 45 gAtu gAtra 661 gAnA 422 gAthA sUtrAMka 937 232 607 616 772 422 370 370 762 326 153 153 860 62 & EUR 200 326 327 860 505 441 441 465 74 74 275 444 773 453 45.3 225
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda gAdhi gAntum gAntra gAmin gAritra gAreTa gir giraNa giri gugulu shraa waa wH, waa waa wH sthaa waa waa waa shraa shraa bhr shraa wH shraa waa wH shraa shraa shraa waa wH sthaa sthoo sthoo guccha gujuguja guDa guDaguDa guDUcI guDera guNa guda gughera gundrA gubera guru guluJcha gulpha gulma guha guhA gurjara gurjarI guvAka sUtrAMpha zabda 607 gUhatu 142 gUhanu 447 guJjana 20 gRtsa 460 gRdhu 156 gRdha 643 sRSTi 188 606 | gRhAka 824 124 71 170 170 17 236 432 366 483 gRhayAyya 431 734 126 315 346 gRhANa hola geSNa geha go gotra 120 gotrA 431 186 godhUma 568 geru gopAlasi gopItha gobhila gomAyu govaMra gola golattikA golA golugula gaura 35 gaulugula granthi 5 5 granthus 231 grahaNi 404 grahi 404 grAma 37 | grAvan sUtrAMka zabda 776 grAhi 824 grIvA 266 goSma 568 glAtu 726 glo 388 ghaGgha P 373 35 161 464 811 166 587 867 451 451 353 708 227 484 12 ghaGghA ghaTaghaTa ghaTA ghaNTA ghatana gharghara carcarI ghardharIkA dharma pari ghasra ghATA ghAti pAsi ghurudhura 726 403 cUka 494 pUrNi 76 464 638 616 336 605 ghRNA ghRNi 11 dhRta 366 16 607 poSayitu 667 lima dRSvi ghora proma cakura cakora cakra Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 616 cakradhara 514 cakravAla 346 caku 773 cakruH 868cakSas cakSus cakura caGkrama caJcarIka caJcala cazcA caGacu caTaka 110 110 14 141 141 272 ms m ha caTara 50 caTasa 338 caTAku 666 caTi 387 caTu 141 caTula 618 caNaka 615 caNava caNas caNDa 17 24 637 183 635 201 caNDAtaka caNDAla caNDi caNDala 705 caNpa 434 caNpA 767 catur 354 catura ', catvara 423 catvarI 433 canas 7 candana sUtrAMka 20 480 733 20 666 1001 423 12 50 465 122 716 27 367 566 752 607 726 485 27 515 657 168 82 475 607 48 1 266 216 648 423 441 441 657 266
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 - zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka candira sUtrAMka | zabda 57 | chidaka chidi chidira | chidra 634 | chivi 657 | culuka 428 / culli cUcuka 157 cUNi 460 cekrIyita 726 ceTi candra mas capaTa carca 1 606 416 388 706 883 capala 465 / capAla 0 capuSa sUtrAMka zabda 412 / cANasa 387 cANUra cAtvAla 142 cAnas cAri 475 / cAritra 557 | cAru cArudeSNa 158 | cArvAka 142 / cikura cikkaNa citta 566 | citra | citrabhAnu 26 | citrAnasi 0 5 r churuchura capeTa 158 cetas 952 chudi cheka chedaka 606 26 ceru 0 ur 9 4 cokSa coca 122 190 chevA capeTA camaTa camaDa camara camasa camasI 201 cora 171 V. 566 jaghana jantu 885 885 272 733 13 467 454 ! coraDa cyUpa cyokna cyoknI chagala 325 / chaTA camU 816 | cinti cibuka camUru campaka campA campU xx 106 18 388 / cara 136 266 : cimbA 841 / cira 2 | ciriGka ciriNTI 187 : cibhiTI 804, 746 ! cilAta | ciha na cIra cIvara cukkaNa cukra 434 jagata jagatI 297 268 268 jaGgama 471 jaGghA jajala jaTA jaTAyu jaTAyus jaTila jaThara 654 883 | 607 janaka janayitnu 150 146 206 64 | chatrI chatvara chadanti chadis chadman chandas chapat caraka caraNa caraNyu carama cari cariNTI caru carita carkarIta "" urww 481 403 mur jatu 721 809 chadi MM 184 767 chala jani carman cuNDi cuppa WWWhu 0 706 janitva janiman 607 526 617 ta cupa 557 chadis 632 chavi chAga 360 chAgala chAtra murika dekho ! chAdis 17 | chAyA 326 / chitvara . 471 varSaNi caluSa caSaka caSAla cahola 997 janus jantu 27 curika 475 611 463 curucura 726 | curumba ....686 | janman janya 444 janyu cATu 801 Aho! Shrutgyanam
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ - / zabda matrAMka zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka 618 826 200 jAya jAyu 50 jAlma 773 jigantu japra jam jambAla jambIra jambuka jambU jambha jambhA jaya jayana "jayanta Kaa Damara tanU tanta tantiDIka tantu tantra tantri tantrI tandrA tandrI tanyatu . 451 607 711 366 711 403 | jhara jharI jharbharIka 346 / jharIkA 762 TiTTibha 762 Dahara DAmara 261 DiNDima 336 | DiNDIra 278 | Dipat 513 Dimba DhakkA 362 takman 765 906 jigannu | jitvan 327 | jitvarI 367 | jina 266 | jihma 221/ jihiyANa 221 | jihvA | jImUta 402 W tapas 952 jayantI W" 566 216 'jayi jaraTha 27 jaraNDa jIradAnu 68 9 173 216 takra jaranta 9 jIvi jIla U0 207 tapasa tapus tamaka tamaGga tamata tamas tamasa tamasA tamAla takSan jarAyu 652 tagara ama WW 566 220 475 MY jaruTa jaruDa jarUtha jarUSa jarjara jarjarI jarjarIkA 367 tami taGki taGgaNa taTa taTAka taDAka taDAga taDit MY / 782 486 tambUla tara 772 W 664 tarakSu jarNa 20 taNDa 278 taNDAla jIvatha jIvanta 236 jIvantI 560 jIvara | jIvAtu jIvegu 47 | jIvi 182 jughuSu 200 juhurANa -20 jUNi jesara jaitra jaivAtRka 786 | jaivAtRkA 705 jJAti .. 18. | jyotirikSaNa jyotis jyontAka 860 / jhajjhA U W 2UXxx m W US O taraGga taraTa taraDa taraNa taraNi ....545 taNDula 142 171 187 638 173 221 433 447 tata jata. jaladhara jalASa jalUkA jasuri jahaka jaha nu jAgavi jAjali jANTa | taraNDa M tada 865 tanaya 160 tanAla | taranta | tarantI 365 tarala 475 taras 716 | tari 461 tarI 117 | tarISa 465 652 606 961 37 137 | tanus tanu tanutra jAnu jAmAta 711 Aho! Shrutgyanam
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka. . .,,,, ase tarkAra tarka taNaM sa tapaM tarSa tasaM taluna talUka talpa taviSa tavidhI tasara tADi tAta tApi tAmarasa tAmbUla ta. mra tAli tAlIsa sAlu tAlura tAviSa tAviSI vikA tigma sirph titala titika titiri sUtrAMka zabda 716 titha 285 tithi 461 tiniza 406 tintiDIka 723 |tinduka timi 845 182 nimira 846 tiras 26 tirITa titira tilaka 540 564 304 200 58 266 550 tuk tIkSNa tIrtha tIvara tIvra 550 tugra 440 tuGga 615 tuccha 203 tuTuva 618 tuNDa 573 tuNDi 486 tuNDila 362 tuttha 618 | tuda 576 tudana 727 tunda 428 tubra 550 tumula 550 tumba 204 tumburu 345 turaNa 748 turi 18 tumbada 733 turuSka 611 tula tulvala sUtrAMka zabda 231 tuvis 674 suvAra 537 tustA 50 tuhina 54 tUka 613 tUNa 416 tUNIra 15 671 lUpa 151 tUrNi 10 26 186 227 444 tRNa tRta 366 tRpala 866 tRpalA 366 tRpra 107 tRSNA 124 tejas 524 toka 170 tokman 608 tomara 481 tosala 227 taulvali 273 240 360 487 5. tyad tUvara tUSNIm tUsta 606 326 500 trapicA 320 traya 817 zravaNa trAka tri trapu trapum trapusa triSavaNa 26 triSTubh zroTi Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 666 trotra 408 203 283 24 185 422 267 634 443 240 203 186 88 1 468 .468 388 183 152 21 116 403 465 svac tvaSTa tviSi tsaru dakSAyya dakSiNa dakSiNA dagu daNDa daSi dadhiSAyya dadhIci danu danta dapat dabhra damAhaka damunas damUnas daya daraka darata darad 500 daradara 815 dari 117 daruTa daruDa 716 967 daNaM 578 dardara 367 dardarI 160 21 dardura dardarIka 615 da 274 932 darja 608 | davara sUtrAMka 872 865 606 716 373 194 164 756 168 607 374 627 763 200 883 388 { 187 687 367 27 207 864 14 606 153 153 182 EUR ha 47 426 846 327 505 vrt
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka sUtrAMka zabda 441 | div 884 divan 704 / 207 161 165 304 davarI davi darzata dalapa dalika dalbha dalmi devara davAka m WM 364 163 184 687 374 droNa divasa divA diSTyA dIdivi dIdhISAyya dIna dIrgha dIvi dukUla duNDubha 20,646 | dRSad 601 debhi 572 devakA 566 | devaTa 601 devana 706 | devayu devara devala 110 devikA 461 335 | deSNa 686 | dehalI 243 | dora 397 465 184 744 34 devi davi 706 601 706 dazan 868 611 drutha druhANa 142/ druhiNa 266 741 drekkANa 367 droNI dvAra dvAra dvi 166 | dhattUra 465 / dhanAyu 434 | dhanu 464 | dhanus 604 | | dhanus 1005 | 244 dhanvan 744 | dhamaka 606 dhamani deva dazera dazra 615 430 388 dundubhi ma 340 / 556 501 | darda kara 387 duli dolA doSA | dudu rUTa 967 266 dahana daha yu 606 | dos 601 dohada 600 44 387 / duSvanta - 680 dAka dADima dADimI dAtyUha duhita 222 | dhu EER dyumna dhuban dyo" dyotana 38 | dyautra dhaya dharaka 355 - duHkha .. dAtva 867 | dharaNi 266 | dharIman M dAnu dharuNa w wagi moxx Urd24 dAman 611 651 | w dAruNa 606 dAza 527 403 dramala dramila draviNa 451 diGga 102 841 338 diti didivi dUSikA dUSIkA dRti dRtvan hadara hanbhU dRpra haprA dRzAna dRzIka dRzIkA dRzelima 668 706 drAka dharNasi 65 | dhata 465 | dharva 481 | dha; 164 | dharma dharman / dharmayu dhavana dhavala 184 dhAka 502 ' dhANaka WW drAkSA drAGga 741 274 277 didhiSU didhIpU dina 744 268 dilIpa 48 druNA 354 / damala Aho! Shrutgyanam ''70
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda bhAtu ghAnakA dhAnA dhAnta dhAnya dhAma dhAman dhArA dhiGga bhiSaNa dhiSaNA bhiNya dhiSNyA dhInA dhIra ghIvan dhIvara ghuttUra ghuni dhundhu dhur ghuvaka dhuvakA dhuvana dhuka dhUkA dhUni dhUma dhUmra burNi dhUrta cUDi dhUsara ghRtvan dhUtvarI dhUpAga sUtrAMka zabda 773 dhRSu 71 ghena 258 dhenA 2.2 tu 376 dhota 338 dhotra E 386 102 186 156 dhru vakA 264. vila 364 dhvajapa 268 dhvani 386 pvAji 608. naktam 444 nakra 430 nakSatra 678 nakha 785 naga 643 dhyAtva dhyAma dhyAman dhruvaka nagara 26 nagna 26 naTa 274 nadanu 22 nadari 22 nadAla 62 nanAnha 340 nandanta 366 nandantI 637 nandayanta nandayantI 201 701 nandayitnu 440 nandAla mandi 206 106 napuMsaka 161 naptR 17 sUtrAMka [zabda 726 nabhas 268 nabhasa 268 nabhAka 787 namata 200 namatra 451 namas 5.25 namasa 340 911 namAka nami nameru Re 26 nayana 48 3 naraka 304 narkaTa 607 narman 618 nalina 635 nalva 4 navan naza nasra 4 nahuSa 403 saMzuka 268 136 763 668 475 856 220 220 221 221 767 475 607 456. 4,87 nAka nAku nAgayazas nADI nAthAta nAntra nApita nAbhi nAman nAraGga nAlikera nAsikA 32 nAsIra 862 | nAhala Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda: 52 nAMSTra 566 ni 34 nikaSA 207 nikuJja 456 nikumbhila 652 nikurumba 5.69 nighRSva 34 nicAku 613 nicura 811 nicula 266 nitamba 27 nitya 155 nitha 282 505 600 4 nidrA nidhana nimi nimitta nimna 387 nimba 557 niyuta 57 nirupa 4 nirRSa 720 niryUha nirvRti 58 - 712 nilIka 201 nivasatha 447 niveSpa 211 nizItha 621 nizreNi 16 niSaSi ee niSadara 432 niSadvarI 40 niSedha niSka 422 466 | niSThura sUtrAMka 447 616 568 126 44 326 511 754 426 426,487 317 364 231 366 273 613 204 266 325 204 231 22e 593 610 45 233 266 228 634 671 ***** 441 252 26 426
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka 868 payodhas 974 naunududa paNDa paNNa nis nihAka nihAkA nIka nIkA pataGga 182] para paraGga paraNa parata 187 207 456 nIca parama nIcA nIces 347 625 742 nIDa nyaku nyabuMda 22 nyula 1003 patra 10.3 pakSa 1003 pakSas pakSman 227 302 paDa 388 pacata 761 | pacatra | pacana 705 paci 170 / 566 nItha 724 242 patat patatra patatri patatrin 983 | patanu 916 | patas patAkA 761 / pati patera 456 | pattana 266 | patti 607 pattUra 772 patra parameSThin parazu parazvadha paraha parAka parATa 255 586 nIpa nIra 656 431 145 pari nIlagu nIvara nIvi nIvra 262 646 443 430 paceNu paricakSus parijvan parivatsara paristoma para 436 patsala 227 346 nUthas nUghas " nUnam 14 124 pathina 475 padapada padAji padAti | padi 586 padira paruSa parUSa parjanya 426 m AM 620 X mra xw6 . parNa 854 607 parNamuca x nRcakSas nRtasa nRtU pacelima paccha 973 673 paJcan pazcAla 935 paJjara paTat paTala 966 paTaha 572 paTAkA 844 paTIra 525 | paTu 932 paTula 302 | paTolA 338 paTTana 687 paTTasa paTTisa 412 parNaruha, parNazuSa 857 418 parNasi netR netva 709 pardAku 752 266 parva | pada nenija nepa nema 493 262 nemi 904 parpaTa 566 parparIka 258 parparIkA 714 300 / parva neru 806 paryANa 163 padan panasa 580 panna 576 papI 352 | pampA 607 | paya 515 | payas Aho! Shrutgyanam ne 864 paTuma nodunuda parvata 505 207 nodhas 19 paThi 173 / paNava 953 | parvan
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka pavi sUtrAMka 140 piJchola piJjara piGgela 821 704 825 pazu | pIban 465 | pIlu 397 488 pIvara puGkha parSad 444 479 piJjaSa 86 palakSu palala 656 775 Kii KK .366 palaha -- 125 .. 128 283 . 416 417 puTina pAtrI puTIra puTTapuTa 17 677 pANTa pANDara 867 pANDu 827 pAtAla pAti 586 | pAtu -767 | pAtra 475 | pAtva 616 pAthas pAthis 210 '522 pApa 535 pApman 357 pAman pAmara pAmA 607 464 pAra 468 pArinda 266 puNDa puNDarIka .170 102 * palANDu palAla palAza pali paliGga palita paliva paliza patya pallava - 50 pAdU 366 vitu 9. 916 5.. 20 936x XX puNya puNyakRta puta puttikA 204 . palli 11 | putra piTaka piThara piThira piNDAla 446 piNDi 525 piNDila piNDItaka piNyAka 835 266 pitR pitta 611 pinAka pipIlikA piparI pippalI 873 piyAra 248 piyAla 523 pilAla pilipiJcha 616 pizaGga 248 pizAca pizita 428 527 piSTAtaka 192 | pIka 718 pITha 41 pIta 102 | potadru 176 | pItu pItha 125 pInasa pudgala punar 455 474 147 733 143 476 pAzca 476 pallI palvala pavana pavAkA pavi pavitra pavIra pazu pura pANi 606 puraNa 188 pAli puras 971 0 566 pAlinda pAlIka pAlUra 46 purA puri pizuna 606 882 0 pazUra purItat pAza purISa paSTha pastya pASANa pAMsu 726 155 puruTa 474 201 745 purudaMzas purUpura 57 17 775 177 1227 purumba pAka pAkala pAkuka pAjas pATala pATali pAThIna pANi pika piGga picaNDa pitu 465 piccha 702 picchala 287 | picchila 618 | piJcha 582 puruSa 558 125 pIyu 741 125 | pIyUkSA . 126 | pIyUSa Aho! Shrutgyanam purUravas 567 purodhas 560 | pupura
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ pulaka pulasti zabda pulastya pulaha pulAka pulika pulina pulinda pulUla puvan puli E 20 puSkala pusta puMs BELLEEEEEEEE pUca pUtanA tstshaa sthoo waa sthoo sthoo waa waa, bh, waa pUSa pRtanA pRtha pRthivI sUtrAMka zabda 26 pRthu 660 pRthuka 363 pRthula 560 pRdAku 35 pRzni 41 pRt 203 pRSata 246 pRSatI 410 pRSita 601 601 pRSTa pRSNi 22 peMcaka peTaca peva 436 466 201 1002 pelava 93 peDi peru 112 pelima 112 pezala 263 pezi 438 poSima 651 pogaNDa 50 pota 301 potu 342 potR 807, potra 721 polA 624 poSayitnu 201 511 542 600 263 pracura 895 | pracetas 874 prati 521 pratidivan pyAtva pyAna prakhyas pragAtha 20 sUcaka zabda 730 pratiprasthAtR pratibodhin pratiyAyin 5-7 487 756 pratihartR 679 pratIka 884 pratti 208 pratyUSa 854 prathama 212 prapaNika 163 prapatana 635 prapunATa 33 prabodhin 30 prabhRti 526 pravAvin 806 pravan 515 prarIvarI 608 prazAstR 354 prasatvan 465 prasatvarI 608 prasakandana 249 prastota 174 prasthAyin 200 prahi 773 praha 863 prA 461 prAkaSika 464 prANatha 767 prANanta 525 prANantI 258 prAtar 66 prAhas 231 prAcara 426 prApaNika 652 prApanika 647 prAmara 601 prAzira Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 863 prAMzu 23 priyaGgu priyANaka priyAla 123 863 50 prakSi 647 561 347 pren 42 prevarI 26e protha 148 plakSa 623 plaba 651 123 plusi plotI dhva phanasa pharpharIka . puSvA prevarI plohana 10 857 10 610 phalaka 666 phalahUka 262 phalAphala 624 phalaSa 616 phalgu 514 phalguna 605 phalgunI 42 phAli 232 phena 220 phelU 220 badarI 45 baghira 667 bandhaka 403 bandhitra 42 bandhu 42 bandhura 403 bandhUka 415 bandhyA sUtrAMka 716 761 66 476 707 511 10 910 610 225 566 2 602 707 646 514 573 50 27 16 560 758 261 261 610 268 830 367 416 27 456 716 423 58 357
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda babbUla babhru barbara barbarI bahiNa bahis balajA balAkA balAla balAsa balAhaka bali baliza balUka balUla balva balvaja bahis bahu bahula bahulA bAliza bASpa bAhu bibhItaka bimba bimbI bilAhaka vilva vija bukaNa bukkasa bubuda budha budhana budhAna sUtrAMka zabda 461 budhna 733 busta 317 vRhat 317 bRhatI 194 bRhadyazas 660 bokkANa 133 bodhi 34 bolubula 475 bIlubula 574 brahman bhakAla bhagala bhagAla bhaTina maTila bhaDila bhIra 81 607 536 58 488 317 | 133 660 bhaNDa 726 bhaNDi 486 bhaNDila 486 bhaNDIra 536 bhadanta 266 bhadra 726 bhadrAka 78 bhandAka 325 bhandra 325 bhayAnaka di bharaka 511 bharaTa 127 bharaNa 187 bharaNi 573 bharaNDa 244 bharata 5 bharatha 273 bhari 277 bharIman 21 sUtrAMka zabda 261 201 884 bharu bharuja bharuTa 884 bharuDa 658 bharga 16.3 bhargasa 608 bhajUM 12 bhartR 16 bharbhara 13 bharbharI 477 bharman 474 bhajAtaka 477 456 481 482 bhalluka bhallUka bhava bhavata bhavana bhavanta bhavanti bhavantI 422 168 608 482 422 bhavANaka 222 bhavi 311 bhavin 37 bhavila 34 bhaveSu bhavad 71 bhasad 27 bhastrA 142 bhasman 187, 268 bhATi 638 bhANDa 173 bhAtu 207 bhAnu 232 bhApa 606 618 361 bhAma bhImA Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 716 bhA 134 bhAlu 153 bhAlUka 153 bhAllUka bhAvitra bhAvin 62 266 826 bhAvuka 857 bhAsanta e bhAsantI ha bhAsayanta 11 bhikSuNI 82 bhiGga 5.1 bhittikA 60 free 2 bhidaya 886 bhidi 274 bhidira 221 bhidu 665 / bhidelima bhiTTa 65 bhiliGga bhilma bhilla bhiSaj bhiSaja bhiSNaja 221 606 22 48 1 772 864 894 bhIma 451 bhISma bhugra bhujapa bhuji bhujiSya 618 168 773 786 bhujyu 296 bhuraNa 338 bhuraNyu 338 bhurika sUtrAMka 447 727 58 60 460 622 57 221 221 221 168 102 76 30 234 606 416 726 354 388 103 340 464 874 131 131 344 344 S 305 601 384 802 160 vr 45
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka haa sUtrAMka zabda sUtrAMka bhurij 716 bhurbhara 403 | bhulika bhuliGga bhuvana bhuvanu 875 makanda makara makuTa makura 274 | makkola makSikA makha 971 magadha maghavan 245 | maNDana maNDayanta 154 maNDayitnu maNDala maNDAla 773 857 maNDi 266 | manu 221/ manum 767 | manUka / mantu 475 mantR 607 mantra 765 mantri 58 | manthara 427 manthAna manda mandana mandara bhuvanyu .. 607 367 bhuvas bhuvis bhUka 102 110 276 237 22 maghA bhUta 201 | maGkaNa | maGki or m4 orum 266 bhUdhara 20 367 | madhu bhUmi bhUri 276 423 34 bhUrja maGkha maGkhA | maGgala 114 bhUNi 465 266 mandasAna mandAkA mandAra mandira mandIra mandura 405 412 bhRgu 221 maNDu maNDUka maNDUra mataGga 187 / matsara matsya 826 | mathin mathurA madaca madana madayanta 485 madayantI madayitnu madAra madirA madgu madgura madguza madra madvan madvarI madhu madhuka 422 423 387 221 767 411 124 405 manmatha bhRGga bhRGgAra bhRjjana bhRmala bhRmi bhRza bheka bhedaka 124 412 611 357 20 // wk 21 122 manmana manayA manyu mamAptAla maya mayas 480 637 731 maGgAla | maGgula maGguSa 274 maccha 474 macchA majjana majjana maJca maJjarI maJjIra maJjula maJjUlA maJjUSA 274 maTaha 367 maThara 611 / maD huka 856 maNaca 447 maNi maNinda 186 / maNDa 30 bhera bhela 387 387 131 6.4 bheSaja 721 mayu wa SV W X IS 95 516 51 X ma | madhura 426 X bhairava bhrajjana bhramara bhrami bhrAtR bhrASTra 20 mayuka mayUkha mayUtA mayUra maraka madhUka madhya 215 427 364 652 27 34 maraTha 114 manas 607 manAkA 246 mani 168 / manIka Aho! Shrutgyanam 167 638 612 | maraNi 46 - marata bhrUNa 207
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda maramara marAla marica marIci maru mahat marUka marka markaTa majUM marta matyaM maIla marman marmara marmarA marmarIka mala maladhu malamala malaya malava malAra malIpha malUka mallaka mallikA mallUka mavAka mazaka maSamaSa maSmaSa masamasa mali masura masurA sUtrAMka zabda 14 masuri 475 masUra 117 masta mastaka 627 716 mastu 886 masmasa 58 mahat 21 mahatu 142 mahan 833 mahayAyya 202 mahasU 360 mahAtapas 465 mahArajana 911 mahina 1. mahima 1. mahilA 47 mahiSa 472 mahiSI 827 mahelA * mA mA 265 517 mAtarizvan 405 mANava 46 mAta 58 mAtaGga 27 mAtukhiGga 27 mAtuluGga 18 mAtR 37 mAtrA 27 mAtva 15 mAyA 15 mAyu 15 mAri 607 mAriya 423 mArIca 423 mArka 23 sUtrAMka zabda 666 mAgaM 427 mArjAra 200 mArjAlIya 77 mArjUla 773 mAlava 15. mAlA 884 mAlu 779 mAludhAnI 602 mAlUra bhASa 373 652 mAsa 652 mAsara 273 mAhina 285 mAhUra 346 mAMsa 481 mitadru 547 mitra 547 mitrayu 462 mithas 605 mithilA 245 mithuna 102 mithus 516 mithyA 200 mihira 100 mIna 106 mIra 106 mIrA 85 mIvara 451 mIvA 525 mukaya 357 mukuTa 726 mukunda 606 mukuya 546 mukura 118 mukala 21 mukha Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 16 mukhara 405 mucira 23- mucukunda *E? muNumuNa 517 muNDa 462 mutava 727 mudi 727 mudira 428 mudera 540 mudga 564 mudara 436 mudgarI 285 mudgala 428 mudrA 564 mudhA 745 muni ** mumucAna ph muraja k murala 483 murava 210 muruTa 1000 murumura 601 murumba 416 murmura 261 muSuddhi 362 muSka 312 muSTi 443 muSma 514 musala 371 mustA 154 muhira 250 mahari 371 muhus 424 muhUrta 487 mUka 86 mUta sUtrAMka 403 416 250 17 170 516 606 416 431 93 404 404 474 388 602 612 278 132 474 518 155 17 326 10 633 22 651 340 468 201 416 700 1000 204 22 201
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ % 3D sUtrAMka sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka mUtra 773 mUrkha mUrdhan yAcelima yAjanya 376 266 206 yAtu For mo rm or mUlera 273 681 446 | mlAtu 86 mliccha mlich mleccha mlecha yakRta yakSa 767 yakSma 741 yakSman yajata yajatra yajunA 256 451 668 338 611 671 racanA rajata rajana rajani rajas rajju rAsAna raNDa raNDA 43 717 276 571 yAta yAtrA yAdas yAma yAman yAvasa yugala yugma yujAna yudhAna yudhma yuyudhAna 168 207 474 168 476 345 840 277 ratna 264 0 15 ~ 0 0 mr m 277 yajus yajeNu yajyu 340 278 227 569 366 mUSika mRkaNDaka mRgayu mRDIka mRNAla mRta mRtyu mRdaGga mRdara mRdIkA mRdu mRdvIkA mRzAna mRSA mRSANa mekala mekhalA mecaka methi 1 yati yuvati 658 M 72 yuvana 601 572 4 dAda 6 yuvAna yuSANa 277 161 277 ratha randhasa randhra rapaTha rabhasa ramaTha ramaNya ramati ramatha ramabha rampA rambhA ramra 451 866 yuSmad yUkA 161 24 467 5 376 653 232 326 266 327 387 464 231 267 541 541 246 yUSa yUSA medas yogas menakA meni yantra 596 yamaDa yamala 467 yamunA yamunda 608 yayAti yayI yayu yavana 806 yavasa yavAgU 436 yavASa yavAsa 122 yazas 434 | yaSTi 703 | yaska 701 / yahvA 612 714 733. yoni 266 | yomi 571 / 850 meru yoSA 540 887 170 meSa mesara mokSa mocA yoSit yos rakSas ragaha 1 um . or our wr . is ravaNa ravatha ravi razanA 1005 razmi | rasanA rasAyu 740 564 574 652 586 158 mora 646 / raghu maukuli mauli 26. 260 152 746 / rahas 514 | raGku Aho! Shrutgyanam
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 - - zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka rahas 364 952 605 rA ruvatha 807 235 844 567 ru) 187 611 715 586 177 lahma lAkSA lAGgala lAgUla lANaka lAta 466 461 ruhasAna lakSaNa lakSman lakSmI lagaha laguDa laghaka laghaTa laghaTa 280 376 rUpa rAka rAkA rAjan rAjanya rAjAnaka rAji rAtri rAtrigeSNa rAzi 206 71 rekNas lAva 505 768 476 877 144 740 63 666 678 618 | reNa | retasa retodhas 270, 622 446 567 lAvAsa likSA likhaka likhi 29 674 repas laDA laGghaka lajjAlu 181 606 740 ligu rAsabha rAsnA revanta 102 rehat rAhu 352 606 204 227 riktha rikSA rocana rocanA laTaha laTvA latA latU lattikA labhasa 586 / linduma 505 | lipi lipta 780 liSva lulAya luvan 506 rija 76 rocis ripu 372 601 768 272 857 388 rota rodas lamaka 331 152 lambana lusabha lUtA 202 dekho rodus lambUSa rodhas lUni 676 riSTi 0 0x1. 367 171 rodha roman 586 lehaDa lokayu 0 201 rohaNa lota 187 202 346 u lotra 502 220 220 lotra 608 loman 116 riSva rIta rukma rukmala rucaka ruci rucira ruciSya rudatha rudra rudhira rumA laya lalaha lalATa lalAman lavaGga lavaNa lavANaka 887 lavAnaka lavi 76 lavitra lazuna 548 116 lasuSa 487 | lahoDa Aho! Shrutgyanam 464 lola loSTa rohanta rohantI rohi 606 416 rohita 384 rohita rohItaka rohiSa rauhiSI 340 lakuca 363 ' lakula 138 234 loSTu 456 716 586 21. 286 | loha lohita 556 vakula 172 vakoTa 486 rumra
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka vaktra vaknu 624 o vakra 451 | vadanti vadantI vadavada vadAnya vadhaka vadhatra 281 mro 665 | vayuna 221 | vayodhas vara 381 varaka kraTa vakSas oum ox 0 vagru vakri vakSaNa 0 456 187 173 varman 974 | vardhaki vardhasAna vardha 142 varpas varman vami 456 varvara varvarI 145 vavarIka varvarIkA 387 981 611 687 6,441 6,441 3 vacaknu vadhana vadhi 6 vacatra urur vadhita 14 m vacas vadhU vadhUTI varaNa varaNDa varatrA varavara varATa varAla varAha vari | varima varuTa 232 varuDa m 09 8 475 387 vavi 704 vadhUla vacuSya vaca vajradhara vaJcatha vaJcUla vajula 1 vadhya varSa 606 m 232 vani 540 540 611 488 607 vaniSTha 487 vaTa 34 varuNa .136 321 367 vandatha vandAka vandi vandra vapatra vaTamba vaTara vaTavaka vaTavA vaTi varSA varman varsa 166 valakSa 461 / valata valapa balabhI balaya varutra varUka 204 236 640 mr m vapUSa varUSa 560 vaTu vapasa 382 vali ur 716 vappa 296 387 367 326 varUtha 557 667 | vareNya varkara varga 692 varcas varNa varNasi vaThara baDabhI vaDavA baDiza vA vadhi 466 758 535 vamaka vaNija 875 vamaDa 487 338 vaNTha vaNDa 262 varNa 456 vamatra 168 / vamara 175 | vamuka 687 397 435 | valIka 62 // valka 652 valkala 182 | valgu valgulA 768 valma valmi 680 valmIka 34 valla kI vallabha vallari 485 | vallava 75 | valli vataNDa vatsa 27 564 / 436 vamra bamri vartakA vartani vartAkA vati vartikA vartula vattikA 387 387 vatsara bada 10 326 vaya 668 vadanu 952 badanta 763 | vayas 221 | vayima 515 607 Aho! Shrutgyanam
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka vallUra 200 vaza vazi 307 713 616 657 vivu vadhi vasati basanta vasAti vAsas vAsA vAsi vAsikA vAsurA vAstu vAhasa vApi vAhIka 423 427 vAta 528 / vAtapa vAtapramI 692 | vAti 653 | vAdi 221 | vAditra vAnara 616 vAnIra vApi vApIra vAma vAman vAmi vAyati vAyasa 670 vidruma 564 | vidharman vidhas 40 vidhura vindu 571 / vindhya vipAza vipina 352 611 972 726 425 716 364 650 284 9xur" vasi 618 | vasu 716 689 618 / vasurocis vasuzarman 421 vipra 338 viyat vikasuka vikasa vasta 882 474 611 200 646 774 vikura 148 2 vasti vastu vastya vastra vasna vahati 617 269 101 . vAyu mr m2 rur xx9 vAra 143 0 vahatu vAraGga vArANasi 0 323 660 9 vAri . 206 221 tA vahana vahanta vahantI bahala vahasa vAriNi vArtAka Yur 221 vArtAkI 52 virala virATa viriJci virocana bilaGga 1001 vilaTA vilamba vilasti 476 vilAta vilAla vilAha vilimba vilma vivatsara viz vizampa 275 474 vizastR vizaMsthula 610 vizA 762 vizAkha 486 / vizAkhA vizAla 676 | vizikha 745 . vizikhA 571 657 vikka vikila vicakSaNa vicakhyus viTapa viDaGga viDAla viDUra vitaNDA vitastA vitasta vithura vida vidatha vidana vidala vidAkA vidi | vidu vidula 387 | viduSa 397 | vidradhi 516 / vidru 562 324 340 436 650 vahi vahina 234 vahira vaheNu vAluka vAlukI vAlhIka vAvadUka vAzara vAzi vAzura 266 2 vahni 677 857 vaMza 527 35 487 605 423 | vAzurA 423 387 vAgurA vAji vANi bANI vANIci 618 vAdha 618, 634 | vAzrA 618 | vAsara 626 | vAsava 01 S 9 UV xxx Aho! Shrutgyanam
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda viziSa vizelima vizri vizva vizvapsan vizvabhAnu vizvabhojas vizvayu vizvavedas viSa viSANa viSTapa viSTi viSTA viSNu visa visA vista visa vihaDa vihaNa vihA vihAyas biheliyA bIka vIkA vIci vINA bItaMsa vIthi bIdha vRka vRkta vRkSa vRGga vRjana sUtrAMka zabda 309 vRjina 354 vRti 663 vRtra 511 602 vRthA 786 656 741 56 5 161 307 651 163 766 576 22 26 vRSavadha vRSasAna vRvaka vRntAka vRntAkI 567 vRnda 600 201 388 172 186 600 6 354 22 22 625 163 565 vetAla 666 vetra 388 vedi vRza vRzaya vRzcika vRSaNa tRSan vRSabha vRSaya vRSala vRSA vRSANa vRSNi vega vaiNi veNu veNNA vetana vetasa vedhas bena veni 64 vepus 273 | veman 28 sUtrAMka zabda 283 | vevij 610 veviS 208 vezanta 33 vezman veSTima veSpa vesara 601 281 61 37 behada 37 240 528 366 . {dng 331 366 468 191 635 ra 64 768 182 262 580 vaitaraNI vaitAlIya vaiSTra vyalIka bAlIkA vyADa vyAma vyAman byeman vyoman vrata vratati vradha brAji vrAta vrIlasa vrIhi zakaTa zakaTi zakandhU 480 zakala 451 zakAla 610 zakula 232 zakuni 258 zakunta 677 zakunti 667 zakula 16 | zakRt Aho! Shrutgyanam sUtrAMka 32 zakoTa 632 zakola 216 | zakti 611 zakya 346 zakra 266 zakri 436 zakra 882 zakkan 638 zakkarI 378 447 zabda 46 zaku zakulA 46 zaGkha zacI zaTha 171 338 614 114 114 zaNDha 208 zatadru 655 zatera 268 zattri 618 206 572 zatru 710 zani 142 zanais 630 zapatha 848 zapva neoheo zaNDa zaNDila zatru zadri 465 zapha 475 zaphara 288 zabara 684 zabda 223 zabdAla 666 zam 485 zamatha 861 zamala sUtrAMka 160 463 126 357 387 665 462 Tnx 604 746 485 84 607 165 165 168 48 1 176. 745 432 666 806 662 806 678 1004 232 505 316 401 367 237 450 637 232 470
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda zamAha kSameNa zampA zamba zambara zambala zambazAmba zambUka zaya zayaNDa zayata zayatha zayANDa zayAnaka zatru zatruna zera zaraGga zaraTha zaraNa zaraNDa zaraNya zarat zarad zarabha zarATa zarAva zari zarIra zaru zarkarA zarkara zarma zarmana zarmi zarva sUtrAMka zabda 561 | zarvara 772 za 216 za 318 kA 444 466 318 61 zalaku vAlavU zalabha zalala zalazala zalATu 2 176 207 232 176 71 716 286 2 68 167 187 173 176 883 894 32 145 zAra zANa 520 616 zAda 410] zAmbUka 716 zAri 435 zAGga 426 zArdUla 338 zAlA zAli zalAlu pAlAhaka zalka zalya zavala zavas rASkulI zabpa zastra yAMkara zaMstR zAkara zAkhA pAsoTa 611 687 zAlu 505 zAlU 26 sUtrAMka zabda 441 zAlUka 441 zAlUra 47 zAlmala zAhamali zAlvala zAva zAstu zAstra zikya 47 755 883 329 465 14 zikhara zikhA 822 zigru 81 zikSa 21 357 470 miANaka ziGkhAnaka ziti 955 zithira 487 zithila 299 zini 454 ziphA 403 zimba 857 zimbI 104 zirasa 85 ziri 160 zirISa 403 zizira 182 limba 237 zilindhra 61 zilizila silisila 616 26 ziloka 461 zilpa 462 ziva 618 zivA 727 zivi 835 zivira padm Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 56 zizira 428 zizu 502 703 500 505 857 446 364 400 zizumAra zizna 811 102 zizvidAna zizapA zokara zIghra zIta zItala 85 zItAru zItAlu zIghra 70 71 651 414 zIm 414 zIra 478 zINi 216 | pIvi 325 zIrSa 325 zIla zIvan zIna zrIbhara 601 zu 554 zuka 10 zukta 3.23 zukti 366 zukra 17 zukSi 48 zuGga 300 zuGgA 506 zuci 506 puSThi 706 guNDA 413 | gunAsIra sUtrAMka 413 747 411 267 278 306 367 396 201 501 816 816 784 261 367 388 685 705 567 463 743 22 204 651 388 463, 386 707 107 107 606 608 170 743
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda zundhyu zubhAkA zubhra zubhi zulka zulva zuSi zuSira zuSka zuSNa zuSma zuSman zUka zUkala zUkA zuSa zuddha zUra cU zRGkhala buddhA zRGga zaGgabera zRGgATa zRGgAra zUdara zaghu zeku zekhara zetya zepa zepas zepAla zepha zephas zelizila sUtrAMka 801 zabda zelu 35 zeva 385 zevala 663 zevA 26 319 606 416 zailUSa 22 zevala 183 zaivAla 340 e16 24 474 24 227 314 362 268 XTE 468 zevAla zeSa 66 432 Pe 411 *k 844 saMlizila zocis zoNita zopha zobhuzubha zauNDIra zobhuzubha zmazru zmetra zyAma zyAmA zyAmAka zyAla zyAva zyeta zyena zranthi 746 zraya 400 360 266 182 501 314 zreDha 682 zreNi 19 zroNi zravaTa zravaNa zravAyya zrivasa zrutayazas 30 sUtrAMka zabda zrotra zlakSNa dilaku zleSman zlemAtaka 820 506 501 506 501 543 ?E 561 501 501 210 316 19 418 19 810 452 340 340 davan zva phalka 37 462 nono zvabhra zvayas zvayIca zvasura zvitra zvetra SaNDa SaNDha SaS saktu sakiya sakhi sagara saciva saTA sattra satya 210 sadani 282 sadas 607 sapana 367 sadri 142 sadhis 187 sanA 373 sani 572 158 sanutar sasan 631 sapti 634 sabhA 634 sam Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 451 samaJji 186 sabhayA 736 sabhara 11 sabhitha 83 sabhIka 102 samIca 26 366 655 627 saya 426 388 452 168 176 651 773 666 625 403 522 136 451 364 680 652 111 662 662 604 ' samIcI samIraNa samudra saraka sarakA saradhA saraTa saraD saraDa saraNi saraNDa sarabhyu sarabhA sarayu sarayU sarala saras sarasara sarAsara sari sarit sarira sarIman sarIsRpa 947 903 saGgha 646 sa 330, 605 sarpa 937 sarpis sUtrAMka 607 568 397 221 50 112 112 187 388 367 27 27 111 142 878 171 638 173 803 347 803 803 465 652 14 16 606 887 412 618 18 826 427 296 686
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda saNaM samaM sarva sarSapa salasala salila salakI salva savrana savIman savya savyaSThu sAt sasya sahas sahasAna sahasra sahAnya sahira sahari sahora sahA saha saMkasuka saMgIca saMcakSam saMcacakSum saMcAkR saMdhyA saMpAti saMgahara saMvatsara saMvasatha saMvat sastavAna saMsparzAna sUtrAMka zabda 182 sA 338 sAkSAt 505 sAtmana 313 sAvi 14 sAdhanta 412 sAdhayanta 27 sAdhayantI 510 sAdhu 274 sAnasi 618 sAnu 357 sAndra 855 sAman 662 sAmi 357 sAya 152 sAyan 276 sAraGga 387 sArabi ku sArasa 412 sA 666 sArtha 433 sAlva 357 sAsnA 387 sAhi 5.2 sikatA 231 sikya 666 sita 1001 sidhma 754 siddha 356 sina 618 sindUra 444 sindhu 436 sima 233 simIka 882 sirA 276 silisila 276 zilazila sUtrAMka 605 882 31 zabda siva sivana 16 vima 618 sivAku 21 siMha 221 siMhala 221 sItA 1 sIm 706 sIma 1 sIman 396 sImanta 15 somika 687 saumikA 357 sIra 636 sIrA 66 sIsa 670 570 447 aaa l suka sukha 230 sugeSNA 510 suta 256 sutapam 616 sudeSNA 208 sunaphA 227 sunItha 203 sunda 340 sundara 388 supratIka 262 sumana '430 sumna 717 supAsa 343 sura 44 suraNa 388 surata 17 surA surika Aho! Shrutgyanam sUtrAMka 5. suruGgA 273 surusura 572 suvana 753 588 474 203 Exi 343 615 222 44 44 TER 362 577 743 22 87 166 203 652 166 316 227 240 367 zabda 50 976 suvarcalA suvarcas suvarAya suvidatra suSThu susnayu sukhos suhma shraa waa waa waa, waa waa waa shraa shraa kaa kaa waa | waa waa waa raa, shraa sthoo waa waa sUkara sUkSma sUca sUtra sUnA sUnu sUma yUra sUrata sUraya sUmi suma sUrmI 266 sUpa 658 5, 388 273 sRkkan 201 sRgAla 385 sRji 45 sRNi sukA sUtrAMka 108 17 274 474 2 233 457 732 741 978 340 436 346 121 121 203 446 263 788 267 340 388 204 231 663 268 686 346 542 22 22 607 478 606 635
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zabda D sUtrAMka sUtrAMka | zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda 50 417 706 hanuSa hanUSa hantu hammA . 00 6 557 560 773 327 . . hayi sRNIka sRNIkA sRtvan sRtvarI sudAku sRpATa sRpATI sRpman sRpra sRprA secima 146 : 484 sphira 155 | sphivi 473 | sphuliGga 607 sphuliGgA 518 syandana syamIka 417 syamIkA 106 syUma syona 111 syonAka srajvan 557 638 owwwm m mm sthaNDila sthapuTa 906 sthala sthali 756 | sthava sthavi sthavira sthAdha sthANu sthAman 346 sthAya sthAyA 262 sthAla 332 sthira 677 sthivi 388 sthula hayuSA haraNi harANaka harAhara 768 i 27 hari 907 357 773 setu senA srAk 870 164 887 hariNa harita harita haridru 473 srATa siNi 210 sairibha soni 644 0 617 hariman soma 4 0 is 611 911 sthUNA = srotas sva svadhA harizarman harItakI harIman hareNu m 6 0 0 mI jI kI C d U 617 772 857 svanna m svapna 8 15 habhyaM 27 haryata svayam svara svaru harSayitnu harSula 767 485 svarga soman saukdilla skandha skandhas stanayitnu stabaka stamba starI starImana stava stavi stibhi stINi vi stuvis stUpa stena stoka stoma 14 464 sthUra 251 sthUravAku 660 sthUrA 767 sthUlapRSatI snaya 320 snAtra 711 snAyu snAvan 606 613 snehan 705 sparzAna spRkkA spRhayAyya 21 sphaTika 338 sphavi 450 | sphAra snuSA 542 853 607 | snuhi svarbhAnu svasa svasti svAti 786 halahala hali havis 620 haSpa 986 266 200 snehu~ 716 svAdu hasta svAhA 603 hasra 267 762 564 268 227 hAtu 773 618 hani 387 | hanu Aho! Shrutgyanam 618 hAdi 761 hAni 618
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka 380 hRdika hAntra hArahUra 45 hotrA 606 | hotva |hiraNya 430 hilihila 213 hiMsIna 566 hiMsIra hRSi hArIta 286 hRSIka homa hArga 418 726 636 | hIka 451 525 338 611 627 434 953 505 homan homin horA 773 lh hASNi hiGgu hiDimba hiNDi hita hintAla 608 `r 324 608 201 huNDi huluhula mr wr hyas 222 16 hrasva hrIka 183 heman hemanta helihila hailihila hotR hotra 480 haNi 637 hrIku 750 hibaku pU7 hRtvan hRdaya hima lIka hIku KW 08. urx 370 Aho! Shrutgyanam
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrANAmAnukrameMNAdezAdividhAnam / zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka sUtrAMka zabda sUtrAMka | zabda Ica tika 118 153 "Bf taka 75-76 77-78 79-80 | uca BHB Uca 120-121 154-155 Itaka Ahaka Ataka oc| 156 122 Aka ika 2-20 21-26 27-33 34-37 38-45 46-50 51-57 58-61 82-83 84-10 aJca iJca 157 158-156 160-161 162-166 123 124-126 127-126 130-134 135 uka Uka 62-66 6 aGka aja ija 62-63 Aga aTha 136 aviGka aDa elaka AtRka ANaka 60 18-101 102-105 106-108 106-110 111 112-113 114-115 agha 68-70 168-170 171-172 173-176 177 178 176-181 182-186 187-160 161-193 71-72 aca iNTa Anaka Inaka Idhuka edhuka Aca aNa arITa 117 262-263 264 kala / 467 uNa AlIya anya Anya eNya eSNa 468 295 466-500 137 138-141 aNDa 142-144 145-148 uNDa 146 15. 151 152 ANa 377-378 376-380 khala / 381 khala 382 bala 383 tala pAla 385 vAla vala 387-366 mala 367-404 / sala 405-411 412-417 ava 418-422 423-426 427-430 | zva vl| sya ata Ata 266-303 304-307 308 306 310 iSya 384 164-165 tana 166-168 sna zasAna 200-206 207-208 apa 206 Apa 210-212 213 214 215-216 217-218 | Sapa 219-222 223-224 225-231 | amba 232-235 | imba ita 501 uSya adhya 386 za ota 312 313 502-503 504 505-514 515-516 520 521-522 anta unta bhaA Ava 317-320 321-323 | ura 324-325 | Ura iva atha Aho! Shrutgyanam
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda Utha da Ida uda anda inda unda ukunda vadha bll waa waa wlaa waa wH shraa yaa kaa ks shraa sthoo sthoo m shwaa sth sthoo sthoo b udha andha na ana asAna ina Ina una } Asa Isa usa Tisa isa tasa nasa pAsa ambusa - gl tstshaa skr l aha Aha tyUha okaha sUtrAMka zabda 236 umba bha abha ibha ubha 237-240 241 242-244 245 ambha 246-248 umbha 246 250 251 ma ama ima uma Uma 256 elima 257 mi 252-253 254-255 258-260 ya 266-275 aya aya / 276-276 276-281 uya 282-285 Aya 286-267 Ayya 288-261 574- 575 576-577 578 iya thi athi ithi adhi radhi 580-581 ni 582 ani 583 asli 585 ini uni mani 576 586-580 586-560 51-52 dubhi 563 mi ayi 594 565 ri sUtrAMka 327-328 326-311 332 333-335 326 era ora kara tara sara vara evara aGgara } tra atra itra utra 337 338-346 347-346 341-350 351-352 353 354 355-346 357-364 365-370 35 zabda 670 672 ila ula 371 Ula 372 ela ola 375-376 kala 373 374 la ala Ala 661 agu aTu 673-674 ATa 675 iSThu 676 677-676 680-661 kaNDuka } 687-660 661 662-665 ya 682 Nu 683 aNu 684 iNu 685 eNu 686 tu atu yatu Atu Aho! Shrutgyanam sUtrAMka zabda 431-432 uva _433-434 tva 435-436 itva 437-438 za 440 aza Aza iza uza 441-444 445 446-455 456-458 45-460 461 ** 493-415 416 761 taza Sa aSa 462-464 ASa 465-474 iSa 475-480 ISa 481-464 uSa 485-467 USa 458-491 maSa mASa: 762 763 764 765-766 767 770 771 772 piza sa asa uru Uru lu Alu alu zu su 768-766 akSu U 773-778 776-780 Fo 781 782 } S andhU AnU ekha sUtrAMka 524 525 526 527-520 5.31-532 533-534 535-537 538 539 540-143 544 545 546-552 553-556 557-556 560-561 562 563 564-568 566-573 817616 816 820-821 822-623 824 825 826 827-628 826-844 845 846 847 848 850 851
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka | zabda sUtrAMka zabda sUtrAMka akSa tri 783 atri ari 566-567 598-605 606-622 623 624 625 666 667 668 696-700 701 784-785 786-760 852-856 857-865 866 867 444 | uri li 761-762 868 aki akhi 763 702 ali okuli| mali anu Anu ikhi 714 703 Ici 627-626 radAnu 765 aTi 704-706 aku 866-870 871 872 873-874 875-876 877 878 di 707 ilu Ni 708 768 766 767 aTa 766 | aD 800 801-802 [chip [chaD ] 631-633 634-637 638-643 644 abhu aviD 876 645 aNi iNi trINi ti ati asti Ati anti 706 710 711-715 716-748 746-751 752-754 ayu| at 803 anyu anyu unti 880 881-885 886 887-888 886-860 861-862 863 864.895 186 aru 646-652 | u 653-656 | ku 660-661 | Aku 662-664 | aGka 665 | dAku | svAku 667-668 | atrin 867-898 | vip [] 866 | kvip [bha] 600-602 | m 903 | am 104-610 611-616 iti 756 757 758-760 630 avata 804 it 805 ut 806-811 Rt 812 Rth 813-816 650 / 951 unas 952-676 Unas As 677 is us 676-980 ad ramas 866 Aru kipa [2] kvip [] as 131 932 987 jas 988 tan vana | tas 178 986-666 667-1001 1002 man nas iman 917 Iman pas Ima 634-937 thas / 938 636 640-641 942 943-644 phas / 645-647 | sas tazas 646 | anas pas / 1003 618 616-626 627 628 626 min kvip [] ar bhukSin ura 648 / 1004 1005 1006 trin kvip [] Aho! Shrutgyanam
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 hai atha paJcamAdhyAyasUcitA gaNAH / chatra 6 // [1] "pArthAdibhyaH zIGaH" 5-1-135, pArdhAdigaNaH- | tyarivraNA zaktiH, jArabharA, kanyAvaraH, raghUdvahaH, ___pAvaM, pRSTha, udara, digdhasaha, iti 4|| rasAvahaH, eSvaNaM bAdhate / bahuvacanamAkRtigaNArtham , tena- nadI, bhaSI, pluvI, garI, carI, tarI, darI, [2] "UrdhvAdibhyaH kartuH" 5-1-36, UrdhvAdigaNaH starI, sUdI, devI, sevI, corI, gohI, ete'jantA Urdhva, uttAna, avamUrdhvaH, iti 3 // gaurAhI veditavyAH / 35 // [3] "bhidAdayaH" 5-3-108, bhidAdigaNa: [5] "AyudhAdibhyo dhRgo'daNDAde:" 5-1-64, AyudhAbhidA vidAraNam, chidA dvaidhIkaraNam, vidA vicA digaNa:raNA, mRjA zarIrasaMskAra:, kSiyA preraNam, dayA dhanurdharaH, bhUdharaH, jaladharaH, viSadharaH, zazadharaH, anukampA, rujA roga:, curA cauryam, pRcchA praznaH, vidyAdharaH, zrIdharaH, jaTAdharaH, payodharaH 6 / bahuete'rthavizeSe; anyatra-bhittiH kautyam, chittizcau- __vacanAda yathAdarzanamanyebhyo bhavati / / ryAdikaraNAd rAjAparAdhaH, ityAdi / tathA R-kR | [6] daNDAdigaNaH- daNDa, kuNDa, kANDa, karNa, sUtra, ha-dhU-tubhyaH saMjJAyAM vRddhizca- ArA zastrI, RtiranyA; kArA guptiH, kRtiranyA; hAro mAnaM, hRti 7] "nandyAdibhyo'naH" 5-1-52, nandyAdayo nandanaranyA; dhArA prapAtaH khaDgAdervA, dhRtiranyA; tArA ramaNetyAdi-nAmagaNazabdebhyo'poddhRtya veditavyAH, sa jyoti:, tINiranyA / tathA guhi-kuhi-vazi-vapi ca sapratyayapATho viziSTaviSayArthI rUpanigrahaNArthazca / tuli-kSapi-kSibhyazca saMjJAyAm- guhA parvatakandarA nandhAdigaNa:oSadhizca, gUDhiranyA; kuhA nAma nadI, kuhanA nandi-vAzi-madi-duSi-sAdhi-vadhi-zobhi-rocibhyo anyA; vazA snehanadravyaM dhAtuvizeSazca, uSTiranyA; Nyantebhya: saMjJAyAm- nandanaH, vAzanaH, madana:, vapA medovizeSa:, uptiranyA; evaM-tulA unmAnam, dUSaNaH, sAdhana:, vardhanaH, zobhana:, rocnH| sahikSayA rAtriH, kSiyA aacaarbhrNshH| tathA saMjJAyAmeva rami-dami-ruci-kRti-tapi-tRdi-dahi-yu-pU-lubhyaH saMrikhi-likhi-zubhi-sidhi-midhi-gudhibhyo guNazca jJAyAmevANyantebhyaH- sahate sahanaH, evaM- ramaNaH, rikhilikheH samAnArthaH sautro dhAtuH, rekhA rAjiH, damanaH, virocanaH, vikartanaH, tapanaH, pratardanaH, lekhA saiva, zobhA kAntiH, sedhA sattvam , medhA dahanaH, yavanaH, pavanaH, lavaNaH, nipAtanANatvam / buddhiH, godhA prANivizeSo dostrANaM ca / 27 / sama: krandi-kRSi-hRSibhyaH saMjJAyAmeva- saMkrandanaH. bhidAdirAkRtigaNastena cUDetyAdi siddham / / saMkarSaNaH, saMharSaNaH / karmaNo dami-adi-nAzi[4] "lihAdibhyaH" 5-1-50, lihAdigaNa: sUdibhyaH- sarvadamanaH, janArdanaH, vittanAzanaH, madhulehaH, zeSaH, sevaH, devaH, meghaH, dehaH, prarohaH, sUdanaH; asaMjJAyAmapi- ripudamanaH, kuladamanaH, parAnyagrodhaH, kopaH, gopaH, sarpaH, nartaH, darzaH, eSu rdanaH, roganAzanaH, arisUdanaH / nadi-bhISi-bhUSinAmyupAntyalakSaNaM kaM dRzestu vA zaM bAdhate / dRpi-jalpibhya:- nardayati nardanaH, bibhISayate bibhIanimiSa iti bahalAdhikArAta ko'pi bhavati / SaNa:, bhUSayati bhUSaNaH, dRpyati darpaNa:, jalpati zvapacaH pArAvata: kadvadaH, yadvadaH, arIn vraNayatI jalpanaH // 31 // Aho! Shrutgyanam
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ [5] " ramyAdibhyaH kartari " 5-3 126, ramyAdigaNa:rama-kama-nanda-hlAda-vrazca zAti 6 / bahuvacanaM prayogAnusaraNArtham // [] " bhuji - patyAdibhyaH karmApAdAne 5-3-128, bhujyAdigaNa: "" [10] patyAdigaNa: karmaNi- bhuj bhojanam, nirad niradanam, AcchAdi AcchAdanam, avastrAvi avastrAvaNam avasic avasecanam, as asanam vas vasanam, AbhRg AbharaNam 8|| apAdAne - prapat prayatanaH, skandi praskandanaH, cyoti prayotanaH sru prasravaNaH, jhuSa nirjharaNaH, dhR zaGkhoddharaNaH, dAg apAdAnam 7| bahuvacanaM prayogAnusaraNArtham // 38 [11] " varSAdayaH klIve" 5 -3 - 26, varSAdayaH zabdA alantAH klIbe yathAdarzanaM bhAvAkatranipAtyante, napuMsaktAna nivRttyarthaM vacanam / varSAdigaNa:varSam, bhayam dhanam, tatam khalam, padam, yugam, atra rathAGga-kAlavizeSa-yugmeSu al gatvaguNAbhAvau ca nipAtanAt / anapuMsakaktastu asarUpavidhinA bhavatyeva - vRSyate sma vRSTaM meghena, bhItaM baTunA // 7 // [12] "mUlavibhujAdayaH " 5-1-144, mUlavibhujAdaya: kapratyayAntA niyatArthadhAtUpapadA yathAziSTaprayogaM nipAtyante / mUlavibhujAdigaNaH mUlAni vibhujati mUlavibhujo rathaH, urvyAM rohati urvIruho vRkSaH, kau modate kumudaM ravam, mahIM dharati mahIghraH, uSasi budhyate uSarbudho'gniH, apo birbhAta abhraM meghaH, sarasi rohati sarasiruhaM padmam, nakhAni muJcanti nakhamucAni dhanUMSi, kAkebhyo gUhanIyA: kAkaguhAstilAH, dharmAya pradadAti dharmapradaH, evaM kAmapradaH, zabdapradaH, zAstreNa prajAnAti zAstraprajJaH | 14 || [13] " sthAdibhyaH kaH " 5-3-82, sthAdigaNa: pratiSThantyasmin prasthaH sAnuH saMtiSThante'syAmiti saMsthA, vyavatiSThante'nayeti vyavasthA, prasnAtyasminiti prasnaH prapibantyasyAmiti prapA, vidhyatyaneneti vidha:, vihanyate'nenAsmin vA vighnaH, Ayudhyante'nenetyAyudham, AdhyAyanti tamiti ADhyaH 10 / / [14] "jJAnecchArcArtha-nIcchIlyAdibhyaH ktaH" 5-2-12, zIlyAdigaNa: zIlito rakSitaH kSAnta AkruSTo juSTa udyataH / saMyataH zatistuSTo ruSTo ruSita AzitaH ||1|| to'bhivyAhRto hRSTo dRprastRptaH sRtaH sthito bhRtaH / amRto muditaH pUrta: zakto'ktaH zrAnta-vismitau // 2 // saMrabdhA''rabdha- dayitA digdhaH snigdho'vatIrNakaH / ArUDho mUDha AyastaH kSudhita-klAnta - vrIDitAH // 3 // mattacaiva tathA kruddhaH zliSTaH suhita ityapi / lipta dRSTau ca vijJeyau sati lagnAdayastathA // 4 // 46 // bahulAdhikArAdu yathAbhidhAnamebhyo bhUte'pi kto bhavati, tathA ca tadyoge tRtIyAsamAso'pi siddhaH / anye tu takrakauNDinyanyAyena varttamAne ktaM bhUte ktasya bAdhakamAhuH // [15] "kut-sampadAdibhyaH kvip" 5-3 - 114, krudhAdigaNa: krudh, yudh, kSugh, tRS, tviS, ruS, ruj, ruc zuc, mud, mRd, gR, tre diz, sRj 15 // krudhAdirAkRtigaNaH / [16] saMpadAdigaNa: saMpad, vipad, Apad, vyApad, pratipad, saMsad, pariSad, upasat, upaniSad, nivit, prazIH, AzIH pratizrut, upasrut, parizrut, upAnat, prAvRT, vipruT, nIvRt, upAvRt, saMyat, iNaHsamit, upabhRt indheH samit 24 | saMpadAdirAkRtigaNaH // [17] "bhyAdibhyo vA" 5-3 - 115, bhyAdigaNa: bhI, bhItiH hrIH, hrIti: lUH lutiH bhUH bhUtiH; kaNDUH, kaNDUyA; kRt, kRtiH; bhit, bhittiH; chit chittiH tut, tuttiH; dRk dRSTiH nazeH- nak, Aho! Shrutgyanam
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 naSTiH; yuje:- yuk, yuktiH, jvare:- jU:, jUtiH; TuvamU, bhramU, kSara, cala, jala, Tala, Tula, SThala, hala, tvare:- tUH, tUrtiH; avateH-UH, UtiH; sriveH- Nala, bala, pula, kula, pala, phala, zala, hula, kuza, sraH, sratiH; bhavate:- bhUH, bhUti:; naute:- nut, nutiH; | kasa, rahaM, rami, Sahi 31 vRt jvalAdiH / zake:- zak, zaktiH 16 / / | [22] "grahAdibhyo Nin" 5-1-53, grahAdigaNaH[18] "vyatihAre'nIhAdibhyo naH" 5-3-116, IhA grAhI, sthAyI, upasthAyI, mantrI, saMmardI, upAvAdigaNa: bhyAM rudha:- uparodhI, avarodhI, aparAdha:vyatIhA, vyatIkSA, vyatipRcchA, vyavahRtiH 4 / aparAdhI, udaH sahi-dahi (si]-bhAsibhya:- utsAhI, vyatyukSetyapyeke // uhAhI [so], uddhAsI, naH zra-zI-viza-vasa-vapa[16] "brahmAdibhyaH" 5-1-85, brahmAdigaNa: rakSibhyaH- nizrAvI, nizAyI, nivezI, nivAsI, brahma, kRta, zatru, vRtra, bhrUNa, bAla, zaza, go 8 / nivApI, nirakSI, no vyAhu-saMvyAhR-saMvyavahabahuvacanAd yathAdarzanamanye'pi brahmAdiSu draSTavyAH / / yAci-vraja-vada-vasimya:- avyAhArI, asaMvyAhArI, asaMvyavahArI, ayAcI, avrAjI, avAdI, avAsI, [20] "kla zAdibhyo'pAt" 5-1-81, zAdigaNa: natraH svarAntAdacittavatkartR kAt- akArI dharmasya kleza, tamas, duHkha, jvara, darpa, doSa, roga, vAta bAlAtapaH, ahArI zItasya ziziraH, vyabhibhyAM pitta-kapha, viSAgnidapaM / bahuvacanAd yathAdarzana bhuvo'tIte- vibhAvI, abhibhAvI, viparibhyAM bhuvo manye'pi / / hrasvazca vA- vibhAvI, vibhavI, paribhAvI, pari[21] "vA jvalAdi0" 5-1.62, jvalAdigaNaH bhavI, veH zIGa-ligo deze hasvazca- vizayI jvala, kuca, patlu, pathe, kvathe, mathe, Sadlu, budha, viSayI ca pradezaH 341 grahAdirAkRtigaNaH // iti paJcamAdhyAyagatA gnnaaH|| Aho! Shrutgyanam
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho! Shrutgyanam