Book Title: Agam 14 Jivajivabhigama Sutra Satik Gujarati Anuvad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009047/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda rAjaprajJIya A - jIvAbhigama/1 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 17 mAM che. 0 be Agama sUNo.. - - rAjapraznIya-upAMgara-2 saMpUrNa Agama - tathA - - - jIvAbhigama-upAMgara-3nI - pratipatti-1 muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - x - x-x-x-x-x-x 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. III ghIkAMTA roDa, amadAvAda (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 [171]
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi D 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA D Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 17] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. A. deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI mi pUjya AcAryazrI icakacaMdrasUrIzvarajI D D 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra paNa mi zrI maMgaLa pArekhano khAMco, jaina saMgha zAhapura, amadAvAda. D maka vAra 32 2i:32 PGPS |
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAjInAbhigama upAga -3/1 _ anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * bhUmikA : ahIM sagadveSAdithI abhibhUta sAMsArika jIvo vaDe asahya zArIra-mAnasika du:khopanipAta pIDitathI tene dUra karavA heya-upAdeya padArthanA jJAnamAM prayatna karavo. te viziSTa vivekanA svIkAra sivAya na thAya. saMpUrNa atizayakalA prApta upadezamRta sivAya viziSTa viveka na prApta thAya. rAgadveSamodAdi doSonA AtyaMtika kSayathI te prApta thAya. te doSono AtyaMtika prakSaya ahaMne ja hoya. tethI anuvacanano anuyoga AraMbhIe chIe. temAM AcArAdi zAstrano anuyoga pUrvAcArya vaDe anekavAra karAyo, tethI tenuM vyAkhyAna karatA nathI. tethI je trIjuM sthAna nAmaka raMganA gavizvamAM parama maMtrarUpa, hepaagnimAM salilapUra samAna, timiramAM sUryasamAna bhavasamudramAM paramasetu rUpa mahAprayatna gamya, cANane ApanAra jIvAjIvAbhigama nAsatA upAMgane pUrvaTIkAkAre atigaMbhIra alAkSara vaDe vyAkhyA karI che. tethI maMdabuddhinA upakAra mATe, temanA anugrahane mATe savistAra envAkhyAna karIe chIe. temAM jIvAjIvAbhigamanA - X - prayojanAdine pahelA kahIe chIe. *X - X * temAM prayojana be bhede parama ane aparama. te ekaekanA be bheda - kartugata ane zrotRgata. temAM AgamanA dravyAstika nayamatanA paryAlocana mATe nityava kartAno abhAva che. *x-x* paryAyArtikanayamata payaliocanAmAM anityavathI avazyabhAvI teno sadbhAva che. tacvaparyAlocanAmAM to sUjhAIubhaya rUpavathI AgamanA arthanI apekSAthI nityasva vaDe ane sUtra apekSAthI anityatvathI kathaMcita kaI siddhi che. temAM sUtrakartAne parama cApavarganI prApti, bIjAne savAnugraha che. tenA artha pratipAdaka arahaMtane zuM prayojana che ? te kahe che - koI prayojana nathI. kemake bhagavakRtakRtya che. prayojana sivAya arthapatipAdana prayAsa nirarthaka na thAya ? nA, kemake te tIrthakara nAmakarma vipAkanA udayathI janme che. *x* zrotAonuM anaMtara prayojana vivakSita adhyayananuM artha parijJAna che, parama niHzreyasa pada che. vivakSita adhyayananA sabhya arthanA bodhathI saMyama pravRtti vaDe sarvakarmakSayanI prApti che. tethI prayojanavAnuM adhikRtuM adhyayana prAraMbha che. abhidheya jIva-jIva svarUpa. - x * saMbaMdha be bhede - upAya, upeya bhAvalakSaNa ane gurUvakama lakSaNa. temAM pahelo takanusArI prati che. te A - upAya e vacanarUpa prApta prakaraNa che. upeya - tenuM parijJAna che. guruparvakamalakSaNa 158 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda kevaLa zraddhAnusArI prati che. te A - arthathI bhagavaMta vartamAnasvAmI vaDe jIvAjIvAbhigama kahevAyuM che. sUtrathI bAra aMgomAM gaNadhara vaDe kahevAyuM. tyArapachI paNa maMdabuddhinA anugraha mATe atizaya caudapUrvadhara vaDe bIjA aMgathI uddharIne pRthaka adhyayanapaNe sthApita che. A ja saMbaMdha vicArIne sthavira bhagavaMtoe prajJApitavAnuM che te kahyuM. A jIvAjIvAbhigama nAma adhyayana samyagrajJAna hetutva vaDe paraMparAe mukti pada prApakapaNAthI zreyakArI che. tethI AmAM vighna na thAya, tethI vidananI upazAMti mATe ziSyone maMgalabuddhi mATe, potAne paNa maMgalarUpa hovAthI maMgalane sthApe che. maMgala Adi-madhya-avasAna bhedathI traNa prakAre che. temAM Adi maMgala te 'rUda ina nimaya' ItyAdi che. ahIM jinanuM nAmotkIrtana te maMgala che. nAmAdi bheda maMgala cArabhede che. temAM A noAgamathI bhAvamaMgala che. A adhikRtu arthanuM pAgamana kAraNa che. madhyamaMgala dvIpa samudra svarUpa kathana che. kemake nimitazAstramAM tene parama maMgala kahela che. *x- madhya maMgala adhikRta adhyayana arthanA sthirIkaraNArthe che. tyamaMgala'thig HLa nIvA'' rUpa che. sarva jIva parijJAnahetuthI mAMgalikapaNe che. aMtya maMgala ziSya-praziSya paraMparAmAM avyavacchedArthe che. have A sarva adhyayana kaI rIte pote maMgalarUpa che ? nirjarAcaitvathI tapanI jema. nirjarArthatA samyagrajJAna rUpacvI che. kahyuM che - ajJAnI je karma karoDo varSe khapAve che, te trividha gupta jJAnI zvAsamAtramAM khapAve che. maMgala zabdanI vyutpatti A rIte - jenA vaDe hitanI prApti thAya te maMgala athavA dharma, tene lAve te maMgala. A adhyayanamAM manamAM bhAvathI pariName che - samutpanna thAya che - suvizuddha samyagadarzanAdi te bhAvadharma athavA mane bhavamAMthI kADhe - dUra kare te maMgala. - viM, TIR - nAza, zAstrano nAza ke zAstramAM vighna na thAya te maMgala. A rIte maMgala darzAvyuM. have anuyoga- suNa pAThAMtara pachI sujhanI artha sAthe je ghaTanA te anuyoga, sUrA adhyayana pachI arthakathana athavA sUtrano artha sAthe avirodhI yoga te anuyoga. & pratipatti-bhUmikA che ' sUtra-1 - ahIMpjaina pravacana nice jinamata, jinAnumata, jinAnuloma, jinapaNita, jinaparUpita, jinAkhyAta, jinAnucirNa, jina prajJapta, jinadezita, jinapazasta che. paryAliocana karIne tenI zraddhA karatA, pratIti karatA, ruci karatA vira bhagavato avAjIvAbhigama nAmaka adhyayana prarUpita kare che. * vivecana-1 :A pravacanamAM nize, A ja pravacanamAM paNa bIjA zAkya Adi pravacanamAM
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipatti bhUmikA sUtra-1 159 nahIM. athavA A manuSyalokamAM. ninamata - rAgAdi zatruone jIte che te jina. te bhale chAssavItarAga paNa hoya, to paNa te tIrthapravartaka yogathI utpanna kevaLajJAna tIrthakara kahevAya. te vartamAna svAmI, vartamAna tIrthAdhipativaNI che. te vardhamAnasvAmIno mata - arthathI temanA vaDe ja praNItatvathI AyArAdi dvAdazAMgI gaNipiTaka te jinamata. A vardhamAna svAmIno jinamata-atItAdinA arthAtu naSabha, pakAnAbha, sImaMdhara svAmI Adine anukUlyathI saMmata vastutava ane apavarganA mArgamAM kaMIpaNa visaMvAdano abhAva che. tethI jinAnumata kahyuM. A rIte tIrthakaronI avisaMvAdI vacanatA kahI. vaLI jinAnuloma-vidhi Adi jinone anukULa che. AnA vazathI avadhi Adi jinavanI prApti che. cokta A jinamatane sevatA sAdhuo avadhi, mana:paryava, kevalajJAnanA lAbhane pAme che. ninAita - bhagavaMta vaddhamAna svAmI dvArA praNIta, samasta artha saMgrahAbhaka mAtRkApadanayanA praNayanathI jina praNIta vartamAna svAmIe kevaLajJAna prApta thatAM bIjabuddhivAdi paramaguNayukta gItamAdi gaNadhara prati A traNa mAtRkApada kahyA - "puSpanna 3 vA, vikAne 3 vA, dhurva 3 vA." A traNa padothI gautamAdie dvAdazAMgI racI. tethI A jinamata, jinapraNita che. AnA dvArA AgamanuM sUgathI pauruSeyatva jaNAvyuM. kemake puruSa pravRtti sivAya vacanono asaMbhava che. jeo apauruSeyavAdane sthApe che, - x * teno nirAsa karyo che. * x * x * pachI kahe che - jinapraSita - bhagavaMta vardhamAna svAmI vaDe je rIte zrotAne samajAya, te rIte samyak praNayana kriyA pravartana vaDe prarUpita che arthAta jo ke zrotA bhagavat vivakSAne sAkSAt jANatAM nathI, to paNa A anAdi zAbda vyavahAra sAkSAt vivakSA grahaNa vinA paNa thAya che. yathA saMketa zabdArtha avagama, bALaka Adine tathA darzanathI che. anyathA sakala zabda vyavahAroccheda thAya. citrArtha zabda paNa bhagavaMta vaDe ja saMketita prastAva aucityAdi vaDe niyata aryanuM pratipAdana kare che. tethI cikArya zabda zravaNathI paNa yathAvasthita arthano bodha thAya che. - X. * x * gaNadharone sAkSAt paraMparAthI bAkInA AcAryone yathAvasthita artha bodha avijJAta nathI. * * vaLI bIjA kahe che. - bhagavana pravacana mATe prayAsa karatA nathI. kevaLa temanA puNya prAmAcI ja zrotAne pratibhAsa upaje che. jemake bhagavaMta A - A tAvane kahe che. kahyuM che - "svayaM ciMtAmaNivat cattarahita rahe che tenA matanuM khaMDana karavA kahyuM - ninAdyata bhagavaMta vardhamAnasvAmI vaDe prakRSTa puNya saMbhAranA vipAkodaya tathA vyApAra yogathI kahela che. tethI jinAkhyAta kahyuM. - X * A je kaMI che te badhuM bhagavaMte zrotAne samyam yogathI kahyuM che, ayogathI nahIM, amUDha lakSaNacthI. * x * zrotRlakSaNa A che - madhyastha, buddhimAna, arthI, jAti-Adi guNa saMgata, cAzakti mRtakRtu zrotAne pAtra jANavo. pachI phaLavatu A jinAkhyAtane jaNAvavA kahe che - vinAnuci - ahIM jina hita pti anivastaka yoga siddha gaNadhara 160 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda levA ati jhina - hitaprApta anivartaka yogasiddha gaNadharo vaDe manuvi - jinamatano artha hadayaMgama karI anAsakti dvArA samabhAvanI prApti karIne samAdhi dazAno anubhava karanAra, tethI tayArUpa samAdhi bhAvathI ullasita atizaya vizeSa bhAvathI temanI tevI sUtrakaraNa-zakti che, te darzAvavAne mATe kahe che - binaprAna - hita prApta anivartaka yogI vaDe prajJapta - tenA sivAyanA jIvonA anugrahane mATe sUjhathI - AcAra' Adi aMga-upAMgabhedathI racita. kahyuM che - arahaMto arthane kahe che, nipuNa gaNadharo sUjhathI guMthe che. zAsananA hitArthe te sama pravarte che. A hitapravRtAdi jina vaDe dezanIya che. * x* te jaNAvatA kahe che - nitazita - ahIM nina eTale hitapravRtta gotra vizuddha upAya abhimukha ane apAya vimukhAdi levA. nina - hita pravRtAdi rUpathI zuzruSAdi vaDe vyakta bhAvathI kahevAyela te jinadezita. [zaMkA A siddhAMta prakRti suMdara hovA chatAM badhAMne kema apAtA nathI ? :ayogya vyakti prakRtithI suMdara hovAthI anarthonI saMbhAvanA che, jema svayaM suMdara sUrya, ghuvaDa mATe anarthakArI che. mAchalI mATe kAMTAmAM lAgelA AhAra anarthaka thAya che. rananaprazasta - jina eTale hitamArgamAM pravRttikartA ane ahitamArgathI vimukha rahetA, prazasta-nirogIne pathya annavatuM ucita sevanAthI hitakara che. AvA svarUpanA jinamatane autpAtikI Adi bhedabhinna buddhithI vicArIne jinamatanI zraddhA karatA, medhA Adi guNahIna prANI paNa, thoDuM paNa jANIne bhava chedane mATe AcitatAthI thAya, tema mAnatA. jinamatanI prIti karatA * x * jinamatanI ja ruci karatA - AtmIyabhAvathI anubhavatA. tevA koNa ? sthavira bhagavaMta, temAM dharmapariNatithI nivRta, asamaMjasa kriyAmati sthavira vat sthavira carcA pariNata sAdhubhAva AcAryo. bhagavaMta - zrutazvayiida yogathI bhagnavaMta kapAyAdi. jIvAjIvAbhigama nAmacI. nava - ekendrityAdi, mAnava - dhamastikAyAdino pariccheda jemAM che te. * bhaNAya te adhyayana-viziSTArcadhvanisaMdarbharUpa. prarUpita karela che. AnA dvArA guruparvakrama lakSaNa saMbaMdha sAkSAt kahyo. * x - * sUtra-2 - te jIvAjIvabhigama zuM che ? jIvAjIvAbhigama be bhede che. te A - jIvAbhigama ane ajIvAbhigama. * vivecana-2 - A sUtra - x * prANa che. madhyastha buddhimAne bhagavaMtanA upadiSTa tAvane pUchatA tava prarUpaNA karavI, bIjAne nahIM. se-atha. atha zabda prakriyAdi artha jaNAve che. * x - fka - paraprazna * * * * * pachI vaLI artha apekSAthI yathA abhidheya saMbaMdha joDe che. have te jIvAjIvAbhigama zuM che ? - x - x * e pramANe sAmAnyathI koI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipatti bhUmikA sUtra-2 prazna karAtA bhagavad guru, ziSya vacananA anurodhathI AdazAnArthe kaMIka prati uccAratA kahe che - jIvAjIvAbhigama be prakAre tIrthakara ane gaNadhare kahela che. AnA dvArA agRhIta ziSyAbhidhAnathI nirvacana sUjhathI kahe che - A badhuM mAtra gaNadhaprazna - tIrthakara tivacanarUpa nathI, paNa kaMIka anyathA paNa che. kevala sUma bAhavAthI gaNadharoe kahyuM che - x * te jIvAjIvAbhigama je rIte be bhede thAya che, te rIte dekhADe che. jIvAbhigama ane ajIvAbhigama. 2 zabda vastutatvane AzrIne baMnenI tucakakSatA jaNAvavA mATe che. * * * * * * * jIva pachI ajIva zabda hovA chatAM alpatara vaktavyatvathI pahelAM jIvAbhigamane jaNAvavA praznasUtra kahe che - * sUtra-3 thI pa : ]i te aJvAbhigama zuM che? jIvAbhigama be bhede che. te - pI. ajItabhigama ane arUpI ajInAbhigama. [] te rUpI jIvAbhigama zuM che? te daza bhede che - dhamastikAya Adi prajJApanA mujaba cAvatuM arUpI jIvAbhigama che. [5] te A rUpI ajIvAbhigama zuM che ? te cAra bhede che. te A - dha, aMdhaza, AMdhapradeza, paramANu yugalo. te saMkSepathI pAMca beTa che - vaNa-gAsa-sparza-saMsthAnA pariNata A badhu jema prajJApanAmAM che tema kahevuM. te rUpI ajIvAbhigama, te ajIvAbhigama che. * vivecana-3 thI pa : A ajIvAbhigama zuM che ? AcArya kahe che, te be bhede che. te A - rUpI jIvAbhigama ane arUpI jIvAbhigama. jene rUpa che, te rUpI. rU5 grahaNa gaMdhAdinuM upalakSaNa che. tenA sivAya teno asaMbhava che. tethI kahyuM che - prati paramANu rUparasa-gaMdha-sparza yukta che. kahyuM che - paramANu sUma ane nitya hoya che. ekarasagaMdha-varNa ane be sparzayukta hoya che. AnA vaDe rUpa ane paramANuo judA che ane rasAdi paramANu judA judA che - A matanuM khaMDana karela che. kemake pratyakSAbAdhita che. - tethI kahe che - niraMtarapaNAthI kucakaLaza upara niviTa rUpa paramANu upalabdhi gocara, temAM ja avyavacchedathI sarve paNa sparzI prApta thAya che. je dhRtAdi rasa paramANu ke karparAdi gaMdha paramANu, temAM niraMtarapaNe rUpa ane sparza upalabdhi viSaya che. * x - tethI paraspara rUpAdi atireka che. rUpI evA te ajIvano abhigama te rUpIajIvAbhigama. arthAta pudgalarUpa ajIvAbhigama. kemake pudgalone ja rUpAdipaNuM che. rUpa sivAya te arUpI - dhamastikAyAdi, te ajIva evA arUpI che, teno abhigama te arUpI ajIvAbhigama. temAM arUpI te pratyakSAdi - aviSaya che, mAtra Agama pramANa gamya che. tethI pahelA tenA saMbaMdhamAM praznasUra kahyuM che. arUpI ajIvAbhigama daza prakAre kahela che. tenuM dazavidhavu kahe che - [17/11] 162 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda dhamastikAyAdi. jema prajJApanAmAM kahyuM che, tema kahevuM. te A che - dhamastikAya, dhamastikAyadeza, dhamastikAya pradeza, adhamastikAya, adhamastikAya deza, aghamastikAya pradeza, AkAzAstikAya, AkAzAstikAya deza, AkAzAstikAya pradeza, addhAsamaya. temAM jIvo ane pudgalonA je svabhAvathI ja gati pariNAma pariNatonuM te svabhAva dhAraNa ane poSaNathI dharma. mata - pradezo, tenI vaya - saMghAta. toya - pradeza saMghAta. AnA dvArA sakala dhamakAya rUpa avayavi dravya kahe che. avayava - avayavonA tathArUpa saMghAta pariNAma vizeSa ja, paNa avayavadravyathI pRthak bIjuM dravya nahIM. kemake te prApta nathI. taMtuo ja AtAna-vitAnarUpa saMghAta pariNAma vizepathI prApta lokamAM paTa-vyapadeza-bhAguM prApta che, paNa tenA sivAya "paTa' nAmaka dravya nathI. *x - x - dharmasaMgrahaNITIkAmAM tenI carcA che. teno ja buddhi parikalpita huDhyAdi pradezAtmaka vibhAga te dharmAstikAya deza. dhamastikAya pradeza-prakRSTa deza, nirvibhAga bhAga. te asaMkhyaya che. kemake tenuM lokAkAza pradeza pramANatva che. dharmAstikAyanuM pratipakSabhUta te adhamastikAya - jIvonA ane pudgalonA sthitapariNAma pariNatonA tatpariNAma upakhaMbhaka amUrta asaMkhyAta pradezAtmaka te adhamastikAya. - X - mAvANa - cotaraphathI sarve dravyo dIpa che te. mati - pradeza, teno je kAya te astikAya. AkAzAstikAyano deza Adi pUrvavatuM. mAtra tenA pradezo anaMta che, kemake alokanuM anaMtatvapaNuM che. dvAnamaya - addhA eTale kALa, addhA evo samaya athavA addhAno samaya nirvibhAga bhAga te addhA samaya. A eka ja vartamAna paramArthathI che, paNa atItaanAmata nathI, kemake temanuM yathAkrama vinaSTa anutpanna che. pachI kAyava abhAvathI deza, pradeza kakSAnA viraha che. have AkAza ane kALa to lokamAM pratIta hovAthI zraddhA mATe zakya che, paNa dharma-adharmAstikAyane kema mAnavA ? ke jethI tenA viSayamAM zraddhA thAya. * kahe che - gati ane sthitirUpa kAryadarzanathI. * x * jema cakSa IndriyathI cAkSuSya vijJAna che, tema jIvo ane pudgalonuM gati-sthiti pariNAma pariNatarI yathAkrame dhamadhamastikAya. * * * * * jIvonI ane pudgalonI gatisthiti pariNAma paNita chatAM gatisthiti che, tenA pariNamana mAtra hetuka nathI. tenI mAtra hetukavAmAM alokamAM paNa te pravarte. tethI te mAtra pariNamata hetu nathI, paNa viziSTa pariNAma che. te A rIte - lokamAtra kSetranA aMtaramAM AnI gati-sthiti thAya che, tenI bahAra pradeza mAma adhika nahIM. zuM AvA prakAranA viziSTa pariNAma AkAla jIvo ane pudgalone utkarSathI paNa ATalA pramANamAM ja thayA, che ane thaze ke kayAreka adhikatara nahIM, AnuM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda pratipatti bhUmikA sUtra-3 thI 5 163 niyAmaka zuM che ? paramANu jaghanyathI paramANu mAga kSetra atikramane Adi karIne ukarSathI cauda rAjaloka kSetra sudhI gati thAya che, pachI pradeza mAtra paNa adhika kema na thAya ? tethI ahIM avazya koI bIjo niyamaka kahevuM joIe. te dhamadhamastikAya ja che, mAtra AkAza nahIM. AkAza maNano aloke paNa saMbhava che. AkAza loka parimita nathI. - - tethI kahe che - jIva ane pudgalonI anyatra gati-sthitino abhAva siddha thatAM vivakSita parimita AkAzanI lokava siddhi che, tenI siddhithI - x - teno bIje abhAva siddha che. AvuM asaMbaddha kema kahe che ? lokavathI saMpati kahela kSetra che, teTalA ja AkAzakhaMDamAM gati-sthiti svabhAva che, tethI AgaLa pradezamAtra paNa nahIM, tethI kaMI doSa nathI. - x x - teTalo ja mAtra AkAzakhaMDano te svabhAva che, AgaLa nahIM, kayA pramANathI te parikalAnA karI? Agama pramANathI. * x * x - jo Ama che, to Agama pramAya baLathI ja dharmAdhamastikAya gati-sthiti nibaMdhana Icchavo joIe. AkAzaiDanA nimUla svAbhAvAMtara parikalpanA AyAsathI zuM ? ahIM A krama upanyAsanuM zuM prayojana che ? te kahe che - ahIM dhamastikAya pada maMgalabhUta che. kemake AdimAM dharma zabda che. padAthI prarUpaNA hAla ukSitA varte che, tethI maMgalArthe AdimAM dhamastikAyanuM upAdAna che. tenA pratipakSarUpa hovAthI adhamastikAya pachI grahaNa karyuM. baMneno AdhAra AkAza hovAthI pachI AkAzAstikAya lIdhuM. pachI ajIvanA sAdharmsathI addhAsamaya che athavA ahIM dharma-adharma astikAyo pradhAna na thAya, tethI tenI pradhAnatA ane sAmarthyathI jIva ane pugalonA akhalita pracAra pravRttithI lokavyavasthA na thAya, paNa lokAloka vyavasthA che. tethI dhamadharma pradhAna thaI je kSetramAM samavagADha che, teTalA pramANavALo loka che. bAkI aloka siddha thAya che. * * * * * tethI A pramANe lokAloka vyavasthAhetu dhamadhamastikAya e baMnenuM pahelA upAdana che. temAM paNa mAMgalikattathI dhamastikAya pahelA lIdhuM. adhamastikAya tenuM pratipakSI hovAthI pachI lIdhuM. pachI lokAloka vyAdhitvathI AkAzAstikAya, pachI lokamAM samaya-samaya kSetra vyavasthAkArItvathI addhAsamaya, ema AgamAnusArI yukti kahevI. upasaMhAra vAkya - te A arUpI ajIvAbhigama kahyuM. have AgaLa A sUtra - te rUpI ajIvAbhigama zuM che ? cAra bhede che. ahIM 'skaMdho' evuM bahuvacana pugala skaMdhonuM anaMtava jaNAve che, dha deza-skaMdhonA DaMdhava pariNAmane na choDIne buddhi parikazita hatyAdi pradezAtmaka vibhAga. - x * skaMdhapadeza-skaMdhonA khaMghavI pariNAmane choDyA vinA prakRSTa dezo-nirvibhAga bhAga paramANuo. paramANu pudgalaskaMdha pariNAma hita kevaLa paramANuo. AgaLanuM sUtra che - teo saMkSepathI pAMca bhede che - varNa-gaMdharasa-sparzasaMsthAnA pariNata. temAM je varNa pariNata che te pAMca bhede che - kALavaNe pariNad, nIla varNa pariNata ItyAdi. * sUga-6,: ]i te jIvabhigama zuM che? be bhede che - saMsAra samApaHka jIvAbhigama ane asaMsara samApakSaka anAbhigama. [] te asaMsAra samApaka jIvAbhigama zuM che? te be bhede che - anaMtara siddha samApaka jIvAbhigama ane paraMparasiddha saMsAra samApaka jIvAbhigama. te anaMtasiddha saMsara samApaHka jIvAbhigama zuM che? te 15-bhede che - tirthasiddha cAvatu anekasiddha. te A anaMtara siddha kahyA. te paraMpara siddha saMsara samApaka jIvAbhigama zuM che? anekavidha che - prathamasamayasiddha, dvisamayasiddha cAvatu anaMta samaya siddha, te A parapara siddha - - te A saMsara samApaHkao * vivecana-6,3 : saMsaravuM te saMsAra-nArakAdimAM bhavabhramaNa lakSaNa. samyagRekIbhAvanI prApta, te saMsAra samApaNA - saMsArasvatI. teno abhigama. * * * na saMsAra te asaMsAra - saMsArathI pratipakSI te mokSa. tene prApta jIvono abhigama te asaMsAra samApana jIvAbhigama. 2 zabda A baMne jIvonA jIvatva prati tulyakakSatA sUcaka che. tenA vaDe nivaNi svIkArI AtmaguNono atyaMta viccheda kahe che, tenuM khaMDana karyuM. * * * * * * * * * * * * * * * ahIM alpa vakatavyavathI pahelA asaMsArasamApa jIvAbhigama sUtra che. * * * * * AnI vyAkhyA prajJApanA TIkAthI jANavI, tyAM savistara kahI che. have saMsAra samApanna jIvono prazna. * sUga-8 : te saMsAra samApakSaka jIvAbhigama zuM che? saMsAra samApakSa jIvomAM A nava pratipattio mito A prakAre che - koI kahe che - saMsAra samApaka jIvo be bhede che. koI kahe che traNa bhede che. koI kahe che cAra bhede che, koI kahe che pAMca bhede che. A AlAvA mujaba cAvatu daza prakAre saMsAra samApaka jIvo kahelA che. * vivecana-8 : AcArya kahe che saMsAra samApa jIvomAM have kahevAnAra be bhedathI daza bheda sudhInI nava pratipattinuM pratipAdana kare che. * x - A pratipatti AkhyAna vaDe praNAlikAthI arthakAna jANavuM. kemake pratipati bhAvamAM paNa zabdathI arthamAM pravRtti karaNa che. tenAthI zabdAdvaitavAdanuM khaMDana karela che. - X - X - praNAlikA vaDe artha abhidhAnane jaNAve che. eka AcArya kahe che - jIvo be bhede saMsAra samApakSa che. eka AcArya kahe che. traNa bhede che. cAvat daza bhede che. A koI pRthak matAvalaMbI bIjuM darzana nathI. jeo be bhede vivakSA kare che, teo ja traNa bhede vivakSA kare che. temAM be bhedanI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipatti bhUmikA sUtra-8 165 vivakSAnI apekSAe traNa bheda vivakSA anyatvathI che. * * * tethI ja pratipattio paramArthathI anuyoga dvAro che, tema jANavuM. ahIM je be bhede che, te ja traNa bhede, te ja cAra cAra bhede yAvatu daza bhede che. tenI aneka svabhAvatA te-te dharma bhedathI che. te-te rUpe abhidhAnatA yojAya che, anyathA nahIM. * * * * * "adhiSThAtA jIvonA ekarUpatva abhyapagamathI tayArUpa vaicitrya asaMbhava che ane bIjA paNa pravAdo che." A badhAnuM khaMDana karela che. have A pratipati kramathI ja vyAkhyA kare che* x - ha 1-dvividhA pratipatti che - X - X - X - X - * sUga-9 : temAM je ema kahe che ke "be bhede saMsAra samApapka jIvo che, teo ema kahe che - Asa ane sthAvara be bhedo che. * vivecana-6 - te nava pratipatimAM je be pratyAvatAra vivakSAmAM varte che, te kahe che - be bhede saMsAra samApaka jIvo kahyA che. - x - te saividhya jaNAve che - basa ane sthAvara. basa-uNAdi abhipta thatAM je-te sthAne udvega pAmIne bIjA sthAne chAyAdi ArodhanArthe jAya . A vyutpatithI trasanAma karmodayavartI basa ja levA, bIjA nahIM. bAkInAnuM je prayojana che te AgaLa kahevAze, tenI vyutpatti- 1Na abhisaMdhi ke anabhisaMdhipUrvaka urva-adho ke tIcha cAle che, teuM, vAyu ane dvi-IndriyAdi. sthAvara-uNAdi amitApa chatAM te sthAnane choDavAmAM asamartha thaIne rahenAra-purAvI Adi. 'a' zabda svagata aneka bheda samuccayArthe che. tethI ja saMsArasamApaHka jIvo che, A sivAyanA saMsArIpaNAnA abhAvathI che. have sthAvara - 166 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda * sUtra-11 - te pRedIkAyika koNa che ? be bhede - sUkSma, bhAdara * vivecana-11 : te pRthvIkAyika koNa che ? AcArya kahe che, te be bhede che - sUmapRthvIkAyika ane bAdawvIkAyika. sUma nAmakarmodayathI sUkSma, bAdaranAma karmodayathI bAdara, A sUkSma-bAdarad kamodaya janita che, ApekSikanahIM. 'a' zabda svagata bheda sUcaka che. sUma-sakala lokavartI, bAda-prati niyata eka dezadhArI. * sUtra-12 : te sUkSma pRvIkAyika zuM che ? be bhede kahela che, te A - payatika ane apayatika. * vivecana-12 - A sUkSama pRthvIkAyiko koNa che ? te be bhede che - paryAptaka ane paryAptaka. temAM payati - AhArAdi pudgala grahaNa - pariNamata hetu AtmAnI zakti vizeSa. te pudgalanA upacayathI cAya. arthAt utpattideze AvIne je pahelA pudgalo grahaNa kare, tathA bIjAM paNa prati samaya gRhyamANa che, tenA saMparkathI tadrupatAthI utpanna je zaktivizeSa AhAradi pudgala, khala, sa, rUpatA prApti hetu je udara aMtargatuM pudgala vizeponuM AhAra pudgala vizeSa AhAra pudgala-khala-rasa-rUpatA pariNamana hetu te pati . te cha bhede che - AhAra, zarIra, Indriya, prANApAna, bhASA ane mana:paryApti. temAM je bAhya AhAra laIne khala-sa-rUpapaNe pariName che, te AhAra pati ItyAdi vRtti mujaba jANavuM. - x * x - A badhI yathAkrame ekendriyAdine cAra-pAMca-cha hoya. utpattinA pahelA samaye ja A badhI ekasAthe tipAdita thavAnI zarU thaIne kramathI pUrI thAya che. te A rIte - pahelA AhAra pati , pachI zarIra payakti, pachI Indriya pati Adi. AhApati pahelA samaye ja nipati pAme che. bAkI badhI aMtarmuharta kALathI pAme. AryazyAme prajJApanAnA AhAra padamAM bIjA uddezAmAM A sUtra kahyuM che - X - X - upapAta kSetre AvIne prathama samaye ja AhAraka che, pachI eka sAmayikI AhAra paryApta nivRtti che. * X - X * badhI patino pati parisamAptikALa aMtarmuharta pramANa che. jemAM paryAptio vidhamAna che te " pappA" che. vaLI jeo svayogya pati parisamApti hita che te apayatA che. te be bhede - labdhi vaDe ane karaNa vaDe. temAM je apatA ja mRtyu pAme che te labdhi aparyAptA che. je karaNa-zarIra, IndriyAdithI nirvastatA nathI, have je avazya nirvataze te karaNaparyApta saMprApta che. have ziSyajananA anugrahane mATe zeSa vaktavyatA saMgrahAyeM saMgrahaNI gAthA che. * sUtra-13 - zarIra, avagAhanA, saMghayaNa, saMsthAna, kaSAya, saMjJA, vezyA, Indriya, te sthAvaro kA che te traNa bhede kahA che. te A - pRvIkAyika, aprakAyika ane vanaspatikAyika. * vivecana-10 : A sthAvara koNa che ? traNa bhede. pRthvI kAyA che te ja pRthvIkAyika. aApudrava, te ja kAya-zarIra jenuM che te kAyika. vanaspati-latA Adi rU5. te jenuM zarIra che, te vanaspatikAyika. badhe bahuvacana bahatva jaNAvavA mATe che. tenAthI pRvIdevatA" Adi eka jIvatva mAtra pratipAdananuM khaMDana karyuM. - x- sarve bhUtonA AghAra pRthvI che, tethI pahelA pRthvIkAyikane lIdhA. tenA pachI tyAM sthita hovAthI akAyika, pachI jyAM jaLa tyAM vana te saiddhAMtika vastu pratipAdanArthe vanaspatikAyika, ahIM traNa sthAvaromAM teu ane vAyune rasthAvaratva hovA chatAM tenI gatikasamAM vivA karI che. tavArthasUtramAM paNa temaja kahyuM che. juo adhyayana-2, sUga-13, 14. have pahelA pRthvIkAyikanA pratipAdanArthe kahe che -
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/93 167 samudghAta, saMjJI, veda, pati, dRSTi, darzana, jJAna, yoga, upayoga, AhAra, upapAta, sthiti, samudghAta, cyavana, gati Agati. * vivecana-13 : pahelA sUkSma pRthvIkAyikanA zarIranI vaktavyatA, pachI avagAhanA, pachI saMghayaNa ItyAdi gAthAkrame jANavuM. A 23-dvAro che. - sUtra-14 : bhagavan ! te sUkSmapRthvIkAyika jIvonA keTalA zarIro che ? gautama ! traNa. audAki, taijasa, kAmaNa... bhagavan ! te jIvonI zarIra avagAhanA keTalI moTI che ? gautama ! jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtabhAga, utkRSTathI aMgulano saMkhyAtabhAga... te jIvonA zarIra kyA saMghayaNavALA che ? gautama ! sevA saMghANI che. bhagavan ! te jIvonA zarIranuM saMsthAna zuM che? gautama ! masUra caMdra saMsthita... bhagavan ! te jIvone keTalA kaSAyo che ? gautama ! cAra. krodha-mAnamAyA-lobhakaSAya... bhagavan ! te jIvone keTalI saMDyA che ? gautama ! cAra. AhArasaMjJA yAvat parigraha saMjJA. bhagavan ! te jIvone keTalI lecyA che? gautama ! traNa. kRSNa-nIlakApota vezyA... bhagavan ! te jIvone keTalI Indriyo che? gautama ! eka sparzanandriya... te jIvane keTalA samudghAto che? gautama ! traNa. vedanA-kaSAyamAraNAMtika samuddAtA... bhagavan ! te jIvo saMjJI che ke asaMjJI ? gautama ! saMjJI nathI, asaMjJI che... bhagavan ! te jIvo strI-puruSa ke napuMsaka vede che ? gautama ! napuMsakavedI che. bhagavan ! te jIvone keTalI yaptio che ? gautama ! cAra. AhArazarIra-Indriya-AnapANa paryApti... bhagavan ! te jIvone keTalI apAptio che? gautama! cAra. AhAra vat AnapANa pati... bhagavan ! te jIvo samyak-mizra ke mizravruSTi che ? gautama ! te mithyArdaSTi che... bhagavan ! te jIvo cakSu-cakSu-avadhi ke kevaladarzanI che ? gautama ! teo adbhudarzanI mAtra che. bhagavan ! te jIvo jJAnI che ke ajJAnI? gautama ! teo ajJAnI che. niyamA be ajJAna che - mati ajJAnI ane zrutajJAnI bhagavan ! te jIvo mana-vacana ke kAyayogI che? gautama ! teo kAyayogI che... bhagavan ! te jIvo sAkAropayukta che ke anAkAropayukta ? gautama ! sAkAropayukta paNa che, anAkAropayuta paNa.... bhagavan ! te jIvo zuM AhAra kare che ? gautama ! dravyathI anaMtapadezika, kSetrathI asaMkhya pradezAvagADha, kALathI koIpaNa samaya sthitika, bhAvathI vadita che. bhagavan ! jo varNavALA pudgalono AhAra kare che, to eka-be-traNacAra ke pAMca varNavALAno kare che ? gautama ! sthAnamArgaNA ApekSAe eka-e jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda traNa-cAra ke pAMcavarNavALAno paNa AhAra kare che, vidhAna mArgaNA apekSAe kALA yAvat sapheda varNavALA AhAre che. jo varNathI kALAne AhAre, to ekaguNa kALA ke yAvat anaMtaguNakALAne AhAre che ? gautama ! eka guNa kALAne paNa AhAre che yAvat anaMtaguNa kALAne paNa. e rIte yAvat zuklavarNa jANavo. 168 jo bhAvathI gaMdhavALA pudgalo AhAre, to zuM eka gaMdha ke be gaMdhavALAne AhAre che ? gautama ! sthAnamArgaNAne AzrIne eka gaMdhavALAne paNa ane be gaMdhavALAne paNa AhAre. vidhAnamArgaNA AzrIne surabhigaMdhIne paNa ane durabhigaMdhIne paNa AhAre che, jo sugaMdhI pudgala AhAre che to zuM ekaguNavALAne ke yAvat anaMtaguNa surabhigaMdhIne AhAre che ? gautama 1 eka guNa surabhigaMdhavALAne paNa yAvat anaMta guNa surabhigaMdhavALAne paNa AhAre che. e rIte durgaMdhI paNa che. rasavALAnuM varNana varNavALAnI jema karavuM. jo bhAvathI sparzavALA pudgalone AhAre to eka sparzavALAne ke yAvat ATha sparzavALAne AhAre ? gautama ! sthAnamArgaNAne AzrIne eka sparzavALAne yAvat ATha sparzavALAne AhAre che. vidhAna mArgaNAne AzrIne karkaza yAvat rUkSa sparzavALAne paNa AhAre che. jo sparzathI karkaza sparzavALAne AhAre to zuM eka guNa kazane ke yAvat anaMtaguNa karkazane AhAre ? gautama ! eka guNa karkazavALAne paNa yAvat anaMtaguNa karkazane paNa. e rIte rUkSa sudhI jANavuM. bhagavan ! te zuM dRSTane AhAre che ke sRSTane ? gautama ! sRSTane AhAre che, sRSTane nahIM. bhagavan ! te avagADhane AhAre che ke navagADhane ? gautama ! avagADhane, anavagADhane nahIM. bhagavan ! te anaMtarAvagADhane AhAre che ke paraMparAvagADhane ? gautama! anaMtarAvagADhane AhAre che, paraMparAvagaDhane nahIM. bhagavan ! te aNune AhAre che ke bAdarone ? gautama ! aNune paNa ane bAdarane paNa. bhagavan ! te urdhva, adho ke tirthA sthita pudgalone AhAre che ? gautama ! urdhva, adho ane ticha itraNe AhAre che. bhagavan ! te Adi, madhya ke aMtya pudgalone AhAre che? gautama! traNene bhagavan ! te svaviSaya pudgalo AhAre che ke aviSaya ? gautama ! svaviSaya AhAre che, viSaya nahIM. bhagavan ! te AnupUrvI pudgalo AhAre che ke anAnupUrvI ? gautama ! AnupUrvI AhAre che, anAnupUrvI nahIM. bhagavan ! te traNa-cAra-pAMca ke cha dizAthI AhAre che ? gautama ! nirvyAghAtathI cha dizAmAM, vyAghAtane AzrIne kadAca traNa dizAthI, kadAca cAra dizAthI, kadAca pAMca dizAthI pudgalo AhAre che. vizeSa karIne varNathI kALA, nIlA yAvat zukala, gaMdhathI surabhi gaMdha
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda 1/-/14 169 ane durabhigaMdhavALA, sathI yAvata tikata-madhura, pathiI karkaza, mRdu yAvata nizva, rukSa yugalono AhAra kare che. te purANA vaguNo yAva4 wguNone badalIne khaseDIne, jhaTakIna, vidhvaMsa karIne temAM bIjA apurva varNa Adi gaNone utpanna karIne Atma-zarIra avagADha yugalone badhAM AtmapadezothI grahaNa kare che. bhagavatu ! te jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? zuM naraka-tiryaMcamanuSya ke devathI AvIne utpanna thAya che ? gautamI tici ke manuSyathI utpanna thAya che, nairayika devathI nahIM tici yonikathI upaje to asaMkhyAta vaSayukane vajIne bAkInA pati-aparyApta tiTacothI upaje che. manuSyothI utpanna thAya to kamabhUmi ane asaMkhyAta vayuikane choDIne bAkInA manuSyothI upaje che. A pramANe yuckrAMti-upapAta kahevo joIe. bhagavana! te jIvonI keTalI kALasthiti che ? gautama! jaghanya ane utkRSTa bane aMtamuhad. bhagavana ! te jIvo mAraNAMtika samughAtathI samavahata thaIne mare che ke asamavahata thaIne ? gautama baMne rIte. bhagavana! te jIvo anaMtara udvatane kyAM jAya che? kyAM upaje che ? nairayikamAM * ticimAM - manuSyamAM ke devamAM ? gautama / nairayika ke devamAM nahIM paNa tiryaMca ke manuSyamAM upaje che.. teo ekendriyomAM upaje che yAvata paMcendriyomAM upaje che ? gautama! ekendriyomAM upaje che yAvata paMcendriya tiryaMcayonikomAM upaje che. asaMkhyAtavaSayaka sivAyanA pAyatA-piyatAmAM upaje che. akarmabhUmija, aMtadvIpaka ane asaMkhyAta vaSayukone vajIne paryAptA-aparyAptAmAM upaje che. * * * bhagavana! te jIvo keTalI gati ane keTalI AgativALa che gautama be gatika, Agatika, paritta asaMkhyAtA he AyuSyamAna zramaNa kahyA. te A bhagavaMte kahyuM - gautama ! ItyAdi. AnA vaDe lokaprasiddha mahAgoma viziSTa nAmathI AmaMtraNa ivani vaDe AmaMtratA Ama jaNAve che - pradhAna asAdhAraNaguNa vaDe utsAhIne ziSyanI dharma kahevo. A ja samyak pratipatti che. traNa zarIro che. zarIra pAMca hoya. udAra-pradhAna, tIrthakara-gaNadharanA zarIrane AzrIne AnuM prAdhAnya che. tethI anAra deva zarIra paNa anaMtaguNa hIna che. athavA sAtireka hajAra yojanathI bAkInA zarIranI apekSAe moTuM che mATe pradhAna. A pradhAnatA vaikriya bhavaghAraNIya zarIra apekSAo jANavI, anyathA uttara vaikriya zarIra lAkha yojananuM saMbhave che. vaikriya - vividha ke viziSTa kriyAthI thayela te vaikriya te eka thaI aneka thAya che, aneka thaI eka thAya che. aNuthI mahad ane mahaddI aNu thAya, khecara thaI bhUmicAra * bhUmicara thaI khecara thAya. dRzya thaI ardazya thAya, ardazya thaI dRzya thAya. te be bhede che. aupAtika-janma nimita, deva-nAkone che. labdhi nimitta - tiryaMco, manuSyone che. AhAraka-cauda pUrvI, tIrthakaranI labdhi Adi prayojanathI viziSTa labdhivazAtuM e che. viziSTa labdhithI zrutakevalI, kArya utpanna thatAM je ce che te AhAraka. kArya A - prANidayA, trAddhidarzana, sUkSmatatva jANavA, saMzaya chedanArthe jinezvara pAse javuM. A zarIra lokamAM sarvathA na hoya, te jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa hoya. AhAraka zarIra vaikriya zarIranI apekSAe ati zubha, svaccha, sphaTika zilAvat hoya. taijasa-tejasa pudgalono vikAra. uNa lakSaNa mukta AhAranuM pariNamana kAraNa che. viziSTa tapolabdhithI puruSanI tejolezyAnuM vinigama che. * * * kArpaNa * karmathI banela. karma paramANu Atmapradeza sAthe kSIra-nIravatu anyonyAnugata thaI zarIrarUpe pariNata thAya che athavA karmano vikAra te kAmaNa, aSTavidha vicitra kama niSajJa ane badhAM zarIronA kAraNabhUta, audArikAdi zarIranA bIjabhUta. bhavaprapaMca bIjabhUta sarvathA karmazarIra uccheda thatAM bAkInA zarIrane udbhave nahIM. bIjI gatimAM javAmAM te sAdhakatama kAraNa che. kArpaNa ane taijasa sahita jIvo maraNa deza choDIne utpatti deze jAya che. * x * x* paNa te atisUma hovAthI cakSu Adi Indriyone na dekhAtu hovAthI jatA-AvatA dekhAtuM nathI. - A pAMca zarIromAM traNa zarIra sUkSma pRthvIkAyikone hoya che tenuM audArika, taijasa, kAmaNa. bAkInA be temane na saMbhave. have avagAhanAdvAra - jaghanya ane utkRSTapada tuca kahyA che, chatAM jaghanya padathI utkRSTa pada adhika jANavuM. saMhAnadvAra - x - saMhanana eTale hADakAno samUha. te cha bhede che - (1) vaja RSabha nArAya - baMne hADakAo ubhayathI markaTa baMdha vaDe baddha, paTTAkRti thatAM, bIjA hADakA vaDe upara pariveSTita hoya, te traNa hADakAMne bhedIne kIlikA nAme vaja nAmaka hADakuM hoya che. (2) je kIlikA rahita saMhanana te gASabha nArAya. (3) jemAM mathuradIkAyika, * vivecana-14 : te sUmapRthvIkAyiko. bhadaMta-paramakalyANayogI ! keTalA zarIre kahyA che ? gautamasvAmI bhagavaMta mahAvIrane, A kaI rIte nizcaya kare che, te nirvacana saMgathI kahe che. [zaMkA] gautamasvAmI, bhagavaMta upacita kuzalamUla gaNadhara che. tIrthakare kahela traNa mAtRkApada sAMbhaLI, prakRSTa zruta jJAnAvaraNanA kSayopazamathI caudapUrvI A jJAna yukta ja che, to kema pUche che ? caudapUrvIne prajJApanIya kaMI ja avidita nathI. vizeSathI teo * * * * * sarvotkRSTa zrutalabdhi yukta che ItyAdi. (samAdhAna ziSyanA saMpatyayArthe. jANavA chatAM ziyonA nimite vAraMvAra bhagavAne pUche che. athavA gaNadhara prazna - tIrthakara nirvacanarUpa keTalAMka sUtro ahIM adhikRtu sUkAra sUtro spe che. athavA svaya anAbhoga chadmasthatvathI pUchatA hoya tema paNa saMbhave che * x * have prastuta sUrane kahe che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/14 11 be hADakAMno markaTabaMdha ja hoya te nArAya. (4) eka paDakhe markaTabaMdha ane bIjA paDakhe kIlikA che te addhanArAya. (5) jemAM hADakAM mAtra kIlikAbaddha hoya te kIlikA. (6) jemAM hADakAM paraspara chedathI ja vartatA hoya, DIlikA mAtrano paNa baMdha na hoya te chevaTu, A cha mAM temane kayuM zarIra kahyuM che ? bhagavaMte kahyuM - chevaTanuM. jo ke sUma pRthvIkAyikone hADakAno abhAva che, to paNa dArika zarIrIne cATyAtmaka saMhananI je zakita vizeSa upaje, te upacArathI saMvanana ja kahevAya. jaghanya zakti vizeSa chedavartI saMklana viSaya hovAthI temane chedavartI saMhanana che. saMsthAnadvAra - masUra nAmaka dhAnyanuM je caMdrAkRti daLa, tenA jevA saMsthAnavALA. jIvone cha saMsthAna hoya. temAM pahelA pAMca saMsthAna masUra caMdrakAkAra vALA na saMbhave. tethI A masUra caMdraka AkAra saMsthAna huMDa jANavuM. sarvatra asaMsthita rUpa tenuM lakSaNa che. - X - X - kaSAyadvAra - - jemAM paraspara prANI haNAya - karyu pAme che. #pa - saMsAra jenA vaDe prANI pAme che. kapAya - krodhAdi pariNAma vizeSa. krodha-cApati pariNAma, mAna-garva pariNAma, mAyA-vikRti rU5, lobha-gRddhi lakSaNa. jo ke A jIvomAM kapAya ane tenA bAhya cihna dekhAtA nathI, paNa maMda pariNAmathI tenAmAM te avazya hoya che - 4 - saMjJAdvAra - saMjJAna te saMjJA. te be bhede - jJAnarUpa ane anubhavarUpa. matyAdi pAMca jJAna te jJAnarUpa. temAM kevalajJAna saMjJA kSAyikI che, bAkInI kSAyopathamika che. anubhavasaMjJA - svakRta azAtA vedaniyAdi karmavipAkodaya janya che. temAM AhAra saMjJA-sudhAvedanIya janya AhAra IcchA, A Atma pariNAma azAtA vedanIyathI upaje che. bhayasaMjJA - bhaya vedanIya janita trAsa pariNAmarUpa. parigraha saMjJAlobhavipAkodayaja mUcha pariNAmarUpa. maithunasaMjJA - vedodaya janita-maithuna abhilASa. A cAre saMjJA mohanIyodayajanya che. A saMjJA paNa sUma pRthvIkAyikone avyaktarUpe jANavI. lesyAdvAra - AtmA karmanI sAthe jenAthI coTe te lezyA-kRSNAdi dravyanA sAnnidhyathI AtmAnA zubhAzubha pariNAma. te cha che. kRSNa-nIla-kApota-djo-padA ane zuklalezyA. AnuM svarUpa jAMbUkuLa khAdaka cha puraSonA daTAMtathI jANavuM. cha parapo mArgabhaTa thaI aTavImAM AvI paDyA. chedana-skaMdha-zAkhA-prazAkhA-guccha-pADIne paDelA jAMbu khAvAnA bhAva anusAra cha e lezyAo jANavI. sUma pRthvIkAyikane ati saMkSipta pariNAma AdithI kRSNa-nIla-kApota traNa lezyA jANavI. IndriyadvAra - sarvopalabdhirUpa parama aizvarya yogathI tenuM avinAbhAvI cila te Indriyo che. te pAMca che - zrotra, cakSa, jillA, dhANa ane sparzana. dareka be bhede - dravya ane bhAvathI. dravyendriya be bhede che - nivRtti ane upakaraNarUpa. temAM nivRtti te prativiziSTa saMsthAna vizeSa che. te paNa bAhya - atyaMtara be bhede che. temAM bAhyakAnanI pApaDIrUpa che, te niyatarUpa nathI. * x * atyaMtara nivRtti baghAMne ekarUpe 1ra jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda che. tene AzrIne ja A sUtro che. jemake - bhagavanazrosendriya kayA saMsthAne saMsthita che ? gautama! kalaMbukA saMsthA saMsthita ItyAdi prazno jANavA. ahIM parzanendriya nivRttinA prAyaH atyaMtara-mbAhya bheda nathI. kemake tacvArthamUlaTIkAmAM jaNAtA nathI. upakaraNa nAmaka khagrasthAnIyAnI bAhya nivRttinA je khagadhAra sthAnIya svacchatara mugala samUhAtmika atyaMtara nivRtti, tenI zakti vizeSa. - x *x - kadaMbapuSpAdi AkRtirUpa aMtara nivRttimAM mahAkaThoratana dhana garjitAdi vaDe zakti upaghAta thavA chatAM prANIne te zabdAdino pariccheda karatI nathI. bhAvendriya paNa be bhede - labdhi, upayoga. ladhi-kSomendriyAdi viSayano tabAvaraNa kSayopazama. upayoga- svasva viSayamAM labdhi anusAra AtmAno pariccheda vyApAra, temAM jo ke dravya ane bhAvarUpa ahIM Indriya aneka prakAre che, to paNa bAhmanivRtirUpa Indriya prazna jANavo. tene AzrIne vyavahAra pravarte che. * * * * * pachI dravyendriyane AzrIne nirvacana sUjha sugama che. samuThThAta dvAra * sAta samuThThAto che - vedanA, kapAya, mAraNa, vaikriya, taijasa, AhAka ane kevalI. temAM vedanAno samudghAMta te vedanA samuThThAta, te asatAvedanIya kamazriyI che. kaSAyodaya vaDe samuThThAta te kaSAya samuddhAta - kaSAya cA imohanIya kamazraya. maraNamAM thAya te mAraNa. vaikiya AbhyamANamAM samAta, tevaici zarIra nAma karmAzrayI che. taijasa hetabhatathI samuddhAta. AhAraka prArabhyamANamAM samughAta, te AhAraka nAma kamazrayI che. kevalIno aMtarmuhUrtamAM thato paramapadamAM samuThThAta te kevalI samuThThAta. samuThThAta eTale ekIbhAve prAbalyathI ghAta. arthacI vedanAdi vaDe ekIbhAva thavo. jyAre AtmA vedanAdi samuThThAta gata hoya che, tyAre vedanAdi anubhava jJAna pariNata ja hoya, anya jJAna pariNata nahIM. vedanAdi samuThThAta pariNata ghaNAM vedanIyAdi karma pudgalone kAlAMtare anubhavayogyane udIraNA karaNathI kheMcIne udayAvalikAmAM propIne anubhavIne nirbhara che. arthAt AtmapadezathI chUTA pADe che * x * vedanA yukta jIva ravapradezane anaMtAnaMta karma paramANuthI vIMTIne zarIrathI bahAra pheMke che. te pradeza vaDe vadana, jaghanAdi chidro karNarUMdhAdi aMtarAlone pUratA vistarIne zarIra madhya kSetramAM vyApIne aMtamuhUrta sudhI rahe che. te aMtarmuhUrtamAM ghaNAM asAtA vedanIyane kheravI nAMkhe che. kaSAya samuThThAta samuddhata kapAya cAstri mohanIya karma pudagalone kherave che. zeSa kathana vedanA samuThThAtavat jANavuM. e pramANe maraNasamuThThAtamAM Ayukama padagalone kherave che. vaikriya samuThThAtamAM jIva svapadezone zarIracI bahAra kADhIne zarIra vikaMbha bAharAmAna laMbAIthI saMkhyAta yojana pramANa daMDa kADhIne sthaLa paikriya zarIra nAmakarma pudgalo pUrvabaddha hoya tene kherave che. taijasa ane AhAka samuThThAtamAM te-te zarIra nAmakarma pudgalo kherave che. kevalI samudyAta samuddhata kevalI sAtA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ V-/14 13 134 jIvAbhigamaupAMgasutra : saTIkaanuvAda asAtA vedanIya, zubhAzubha nAma, uccanIca gotra karma pudgalo kherave che. kevali samuThThAta sivAyanA bAkInA cha samudhdhAto, pratyeka AMtarmuhartika che. kevali samuThThAta ATha samayano che. A kacana prajJApanAmAM paNa che. aneka samudyAta saMbhavamAM sUkSama pRvIkAyikone te pUche che. A prazna sugama che. * * * saMzadvAra * sUma pRdhIkAyiko saMjJI che ke asaMjJI ? bhUta-vartamAna-bhAvI svabhAva paryAlocana jemAM vidAmAna che te saMjJI-viziSTa smaraNAdi rUpa manovijJAna bhAja, yayokta manovijJAna vikala te saMjJI. kemake viziSTa manolabdhi abhAva che. vedanAdvAra - jemane strIno veda che, te A vedaka, e rIte puruSa veda, napuMsaka veda kaQo. strIne parapano abhilASa te strI veda, prarapate to abhilASa te puruSaveda. baMneno abhilASa te napuMsaka veda. sUma pRthvIkAyiko saMmUrdima hovAthI napuMsakavedaka che. - patidvAra * sugama che, tenA pratipakSo aparyAtinuM nirUpaNa kare che. cAre apatio karaNa apekSAo jANavI. labdhi apekSAe to eka ja prANApAnA pati che. tethI ja AgamamAM kahyuM che ke - A labdhi apayaptika hovA chatAM niyamathI AhAra-zarIra-Indriya parisamAptimAM ja mare che, pahelA nahIM. * * * daSTidvAra-temAM paNa * aviparItA, daSTi-jinapaNita vastutatva pratipati. fjaththA * vipati daSTi, ekAMta samyagu rUpa-mithyArUpa pratipatti hita te samyagRmidhyA daSTi, have nirvacana sUjha-sugama che, vizeSa A - - * * AsvAdana samyakatva vALAnA temAM utpAdano abhAva che, kemake teo ati saMkSipta pariNAmI che. sadA saMkSipta pariNAmavathI teomAM samyak mithyArdepTiva pariNAma paNa hotA nathI. sakhyaNuM mithyASTi thaI temanI maLe na upaje. danidvAra * zani eTale sAmAnya vizeSAtmaka vastumAM sAmAnya avabodha te cAra bhede - (1) cakSudarzana * cakSu vaDe rUpa sAmAnya pariccheda. (2) aradarzana * cakSu sivAyanI bAkInI Indriyo vaDe darzana (3) rUpI sAmAnya grahaNa te avadhidarzana. (4) saMkaLa jagatuM bhAvi vastu-sAmAnya pariti rUpa te kevala darzana. sUma pRvIkAyikane sparzana Indriya apekSAe acaIzaniva che, bAkInA darzanano niSedha che. - jJAnadvAra - mithyArdaSTivathI ajJAnatva che. te paNa mati jJAna, zrutajJAna apekSAe che, te baMne ajJAta paNa zeyajIva bAdara zazi apekSAe atyaMta alpa jANavuM. * * * * * yogadvAra upayogadvAra * upayoga be bhede che - sAkAra, anAkAra. kAzaTY * koIpaNa vastunA pratiniyata dhamane grahaNa karavAnA pariNAma, temAM pAMca jJAna, traNa ajJAta nAkhavA. yazokta AkAra pti te atAkAra, te cadazanAdi darzana catuTyarUpa che. sUkSma pRthvIkAyikano upayoga zuM che ? uttara sugama che. vizeSa e ke - sAkAropayogopayukato mati ajJAna, zrata ajJAna upayoga apekSA che. anAkAro payogayukta ayakSurdarzana upayoga apekSAe che. AhAradvAra - sUma pRvIkAyiko zuM AhAra kare che ? dravyasvarUpa paryAlocanAmAM anaMta prAdezika dravyo, kemake saMkhyAta ke asaMkhyAta pradeza rUpa skaMdho jIvane grahaNa prAyogya na thAya. ogavI asaMkhyAta pradezAvagADha, kALathI jaum-madhyama ke utkRSTa sthitika. sthiti - AhAra yogya skaMdha pariNAmavamAM avasthAna. **bhAvathI varNagaMdharasa-sparzavALI. prati paramANu eka-eka varNa-gaMdha-rasa-be sparzabhAvathI. e pramANe prajJApanAnA aThThAvIsamAM AhArapadanA pahelA uddezA mujaba kahevuM. te A rIte - jo bhAvarI varNavALAne AhAre che, te zuM eka varSavALAne AhAre che ? yAvatuM pAMca varNavALAne AhAre che ? gautama ! sthAnamArgaNA AzrIne eka varNavALAne paNa AhAre che cAvatu pAMca varNavALAne paNa AhAre che. vidhAna mAgaNAne AzrIte kALA cAvatu zulavaNane AhAre che. [ItyAdi. ahIM vRttikAradhIe prajJApanathdi n jUno Akho pATha mUkela che. je ame ahIM anuvAdarUpe jU karadi nathI. te paDApamAM pada-clhAra, uddezo-1, sujha-1 nI japamAM juo sAvatu nivyaghiAtathI cha dizAmAMthI, vyAghAta AzrIne kadAca traNa dizA, kadAca cAra dizA, kadAca pAMca dizAmAMthI AhAra che. vyAkhyA - kAnamarrr . jemAM vizeSathI rahevAya te sthAna-sAmAnya eka varNa, dvivarNa, givarNa ItyAdi rUpa tenuM anveSaNa tene AzrIne athavuM sAmAnya ciMtAne AzrIne. temAM anaMta pradezika skaMdhonuM eka varNava, dvivarNava ItyAdi vyavahAranaya mata apekSAcI che, niAyanaya mata apekSAthI anaMta prAdezika skaMdha aA hoya to paNa paMcavaNa ja jANavo. vidhAnamArgaNAne AzrIne. ItyAdi. * * * tenI mArgaNAne AzrIne kALavaNa paNa AhAre che, ItyAdi sugama. A paNa vyavahArathI jANavuM. nizcayathI te avazya paMcavarSI che, je varSathI kALAvaNanA hoya, ItyAdi sugama che. A rIte gaMdha-rasa-sparza-viSayaka sUtro paNa kahevA. anaMtaguNa rakSa, upalakSaNathI eka guNa kALA Adi AhAre che, te pRSTha Atmapadeza sparza viSayone AhAre che ke aspRTone ? bhagavaMte kahyuM pRSThone. temAM AtmapadezothI saMparzana AtmapadezAvagADha phogathI bahAra paNa saMbhave che. tethI pUche che je pRSThane AhAre che, te zuM avagADha * Atmapadezo sAthe eka kSetra avasthAyI che ke navagADha : Atmapradeza avagAha kSetrathI bahAra avasthita ? gautama ! te avagADhane AhAre che. jo avagATane AhAre che to anaMtara avagADha : je AtmapradezomAM je avyavaghAnathI avagADha che, te Atma pradezo vaDe tene ja AhAre che ke paraMparAvagADha - eka, be, traNa Adi AtmapadezothI vyavahAra kare che. gautama ! anaMtarAvaNATane AhAre che. jo anaMtaravagADha AhAre che, to aNu-stoka, thoDAne ke bAda-prabhUta pradezopavitane? baMnene AhAre che. A aNuva-bAdaravu teone AhArayogya skaMdhonA pradezanA stokava bAhulya apekSAo jANavA. jo aNuno AhAra kare to uda-adho ke tIchoi AhAre ? ahIM 'udarva-adho-dlo" jeTalA homamAM sUma
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/14 15 176 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda pRvIkAyika avagADha che, teTalA phogamAM, tenI apekSAe ja kahevA. ahIM udududeza avagADha, e rIte adho ane vIcha paNa kahevA. je viiida AhAre che to Adi-madhya ke aMtya AhAre ? sUkSma pRthvIkAyiko ja anaMtaprAdezika dravyo aMtarmuhUrta kALa sudhI upabhogocita levA. te upabhogocita kALanA aMtarmuhUrta pramANanA pahelA samaye AhAre, madhya ke aMte. bhagavaMte kahyuM traNe paNa AhAre, jo Adi-madhya-aMtya gaNe AhAre, te zuM svaviSaya - svocita AhAra yogya AhAre che ke aviSaya - svocita AhAra ayogyane AhAre che ? gautama! svaviSayaka AhAre che. jo svaviSaya AhAre che, to AnupUrvI AhAre che ke anAnupUrvI ? AnupUrvI eTale yathAnIkaTa. anAnupUrvI - tethI viparIta. * * * AnupUrva AhAre che, atikramIne na AhAre. AnupUrvI AhAre to traNa dizAmAMthI - traNa dizAno samAhAra, te Aidika, temAM vyavasthitane AhAre che ke cAra-pAMca-cha dizAmAMthI ? ahIM loka nikuTa paryantamAM jaghanyapade tridika ja prApta thAya. nirNAghAta-lokAkAza vaDe pratikhalanano abhAva. temAM niyamA cha dizAmAM sthita. dravyone AhAre che. vyAghAtane AzrIne lokanikUTAdimAM kadAca traNa dizAmAMthI Avela, kadAca cAracI Avela ane kadAca pAMcathI Avela. ahIM lokanikuTamAM aMte adha:pratara AgneyakoNamAM avasthita je sUkSmapRthvIkAyika varte che, tyAre tenA nIcenA alokathI vyAptatvathI adhodika pudgalAbhAva, AgneyakoNAvasthitatvathI pUrvadipha pagalAbhAva, dakSiNadika pagalAbhAva. e rIte adha:pUrva dakSiNa rUpa traNe dizA alokamAM vyApela hovAthI. tene choDIne je bAkInI urva-pazcima-uttara dizA avyAhata che, tyAMthI Avela pudgalone AhAre che. jo te pRthvIkAyika pazcima dizAne anusarIne varte che, to pUrva dizA adhika thaze, be dizA alokathI vyAhata thaze. tethI cAra dizAthI Avela pugalone AhAre che. jo uM dvitIyAdi pratagata pazcima dizAne AzrIne rahe che, to mAtra dakSiNa paryAvartI alokathI ja vyAghAta thAya che. tyAre pAMca dizAthI AvatA pudgalo AhAre che. varNathI kALo Adi pAMca, gaMdhathI baMne gaMdha, rasathI tikatAdi, sparzathI karkazAdi tathA temanA AhAryamANa pudgalonA purANAaNetana vaNiida guNo, vipariNAmitAdi - vinAza karIne atu bIjA apUrva varNAdi guNone upajAvIne Atma-zarIra kSegAvagADha pudgalone sarva Atma pradezothI AhAra rUpa pudgalo AhAre che. upapAtadvAra - te sakSama svIkAyika jIvo kayA jIvothI uddhata utpanna thAya che ? pATha siddha che. vizeSa e ke- deva, nArakIthI utpAda pratiSedha, temanA tathAbhava svabhAvatAthI, temAM utpAda asaMbhava che. jema prajJApanAnA vyutkrAMtipadamAM che, tema kahevuM. bAkI sUtrArtha mujaba. sthitidvAra - jaghanyapadathI utkRSTapada adhika jANavuM. samuThThAtane AzrIne maraNane ciMtavI kahe che te sugama che. cyavanadvAra - sUkSma pRthvIkAyikanA bhavathI anaMtapaNe udvartIne kyAM jAya che ? AnA vaDe Atma, gamana ane paryAyAMtarane AzrIne dharmapaNuM pratipAdita karyuM. tenA vaDe sarvagata-anutpatidharmaka AtmavAdanuM khaMDana karyuM. praznottara pATha siddha che. te prajJApanA sUtramAM vyutkrAMti padamAM jema cyavana kahyuM, tema ahIM paNa kahevuM. gati-Agati - keTalI gati ane keTalI Agati kahI che ? be Agatikemake naka ane devagatithI sUmamAM utpAdano abhAva che parId-pratyeka zarIrI, asaMkhyaya - asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANapaNAthI, meM tathA bIjA tIrthakaroe kahela che. AnA dvArA sarve tIrthakaronI avisaMvAdI vayanatA kahI. te A sUkSma pRthvIkAyikA kahyA. - sUtra-15 : te bAda pRvIkAyiko zuM che ? be bhede - RkSaNa bhAdara pRvIkAyika ane khara bhAdara pRvIkAcika. * vivecana-15 - * * * * * glakSaNa-pUrNita loTa samAna mRdu pRthvI, te rUkSma jIvo paNa upacArathI glaNa che. glaNa evA bAdara pRthvInI te kAyazarIra jenuM che te glaNabAdara pRthvIkAya. Ura - pRthvI saMghAta vizeSa ke kAThinya vizeSa, tadAbhaka jIvo paNa khara che. 4 zabda bIjA bhedo mATe che. * sUtra-16 - te GNa bAdara pRnIkAcika zuM che? te sAta bhede che - kRSNa mATI prajJApanA mujaba bhedo jANavA. te saMkSepathI be bhede che - paryApitA ane apayaktiA. * * bhagavAna ! te jIvone keTalA zarIro che ? gautama ! traNa - audArika, vaijasa, kAmaNa. badhuM pUrvavata, vizeSa e ke leA cAra che, bAkI sUkSmapRvIkAyikava4. AhAra' yAvata niyamA cha dizAmAMthI che. uSAta - tiryaca, manuSya, devamAMthI devomAM yAvatuM saudharma-IzAnathI. sthiti-janyathI aMtarmahatta, utkRSTa 2,varSa. bhagavana! te jIvo mAraNAMtika samudhAtathI samavahata thaIne mare ke asamavahata thaIne gautama baMne rIte bhagavatA te jIvo anaMtara uddhatIne kyAM jAya? kyAM upaje 7 zuM gairayikamAM upaje 7 ItyAdi pRcchA. nAka ke devamAM na upaje. niyaci ane manuSyomAM upaje. paNa asaMkhyAtavaSayuivALAmAM na upaje. - - bhagavana! te jIvo keTalI gati, keTalI gativALA che ? gautama! dvigatika, miANatika, paritta, asaMkhyAtA. AyuSyamAnuM pramaNa ! te bAdarapRvIkAyika kahIM. * vivecana-16 : te glaNabAdara pRthvIkAyika keTalA che? sAta bhade che. prajJApanA sUtra mujaba *XjANavA. te A- kALI-lIlI-rAtI-pILI-sapheda-pAMDupanaka mATI. te kharabAdara pRvIkAyika keTalA che ? aneka vidha-pRthvI, kAMkarA, retI, DhephA, zilA, lUNa ItyAdi
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15-16 133 138 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda sUryakAMta paryatta tathA AvA prakAranA bIjA paNa che te prajJApanA sUtra mujaba kahevA. te paryAptA, aparyAptA be bhede che. temAM je aparyAptA che te asaMpanna che. temAM je payAi che te varNa-gaMdha-rasa-parza AdezathI hajAro vidhAnothI saMkhyAta lAkha yoni pramukha paryAptiAnI nizrAe capayatA vyakAMte che. jo eka hoya to niyama asaMkhyAtA. vyAkhyA-kRSNamRtika, te kALI mATIrUpa che. e rIte nIla-lohita-hAridrazukla jANavA. pAMDumRtikA, te deza vizeSamAM je dhULarUpa hovAthI pAMDu nAme prasiddha che. tadAtmaka jIvo paNa pAMDamRtikA kahevAya che. 'paNagamRtikA' - nadhAdipUrathI plAvita dezamAM nodhAdinA pUra jatAM je bhUmimAM glaSNamRdu rUpa kAdavAdi te panakamRtikA che. tadAtmaka jIvo paNa bhedopacArathI panakamRttikA kahevAya che. te kharabAdarapRthvIkAyiko anekavidha che. temAM cAlIza mukhya bhedo kahyA. temAM vizeSa bhedono artha A che - pRthvI-nadItaTanI mATIrUpa. zarkarA-kAMkarA, vAlukA-retI, upala-DhephA, zilA-moTopASANa, lavaNa-mIThuM, USa-kSAra, vaja-hIra, sAsagapAro, pravAlavidrama, abharAlukA-abhapaTalamizra retI, bAyaskAya-bAdara pRthvIkAyamAM A bhedo che, te zeSa kahe che. maNivighAnAni-maNinA bheda bAdara pRthvIkAyabhedapaNe jANavI. te maNividhAna dazavi che. gomeka ItyAdi. ahIM pahelI gAthAmAM pRthvI Adi cauda bhedo kahyA, bIjI gAthAmAM haritAlAdi ATha, bIjI gAthAmAM gomeknakAdi daza, cothI gAvAmAM ATha, sarva saMkhyA cAlIza che. - 4 - bAdara pRthvIkAyiko saMpathI be bhede che - patika ane apatika. temAM aparyAptaka : svayogya paryAti sAkalyathI asaMpAta athavA saMpAta viziSTa vaNiida anupamata. tethI vaNadi bheda vivakSAmAM kRSNa Adi bhedathI vyapadeza karavo zakya nathI. * X * te aparyAtA ucchavAsa payatithI piyatA ja mare che. tethI vaNiida vibhAga paTa na hovAthI saMprApta kahyA. - X - X - temAM je paryAptaka - parisamApta samasta svayogya payaktio. te varNa-gaMdha-rasa-sparza bheda vivakSAthI hajAra saMkhyAthI bhedo che. varNa-kRSNAdi bhedathI pAMca, gaMdha-sukSmI Adi be, rasatikatAdi pAMca, sparza-mRdu Adi ATha. ekaika vaNadimAM tAratamya bhedathI aneka avAMtara bhedo che. tethI kahe che - bhramara, kokIla, kAjaLa AdimAM taratamabhAvathI kRNa, kRNatara, kRNatama ItyAdi rUpe aneka kRSNabhedo che. A pramANe nIlAdi varSamAM tathA gaMdha-sa-sparzamAM hajAro bhedo thAya. ekaika varNa-gaMdha-rasa-rUmAM vIkAyikonI saMjtA yoni che. vaLI te traNa bhede che - sacita, ayita ane mizra. vaLI te pratyeka traNa bhede che - zIta, uSNa, zItoSNa. zItAdinA pratyekanA tAratamya bhedathI aneka bhedava che. kevaLa eka viziSTa vaNadiyukta saMkhyAtItA svasthAne. vyaktibhedathI yoni-jAti adhikRtya eka ja yoni gaNAya che. tethI saMkhyAta pRthvIkAyikonI lAkha yoni thAya che. te sUkSma bAdara gata sarva saMkhyAthI sAta [lAkha thAya che. paryAptAnI nizrAthI aparyAptako 17/12] utpanna thAya che. eka patiAnI nizrAe niyamA saMgAtIta piyatakA. A pramANe je sUmapRthvIkAyikono gama che te kahevo. vizeSa e ke - lezyAdvAramAM cAra lezyA kahevI. kemake tejolezyA paNa saMbhave che. tethI kahe che - vyaMtarAdi IzAnAMta devo bhavana-vimAnAdimAM ati mUchathI potAnA rana, kuMDalAdimAM utpanna thAya che. te tejalezyAvAnuM paNa hoya che. je lesthAmAM mare che, AgaLa te haiyAmAM ja upaje che. pachI keTaloka kALa aparyAptAvasthAmAM tejalezyAvALA paNa Ave, tethI cAra lezyA kahI. AhAra niyamathI cha dizAmAMthI kemake bAdaro loka maLe ja upapAta pAme che. upapAta devomAM paNa thAya. sthiti jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI 22,000 varSa. Agati gaNa che. gati be pUrvavatu. pratyeka zarIrI asaMkhyAtA kahyA. - X - X - have aprakAyikone kahe che - * sUtra-13 - te akAyiko keTalAM che ? be bhede - sUkSma ane bhAdara, sUkSma akAyika be bheda * prayatA ane apayA . bhagavana! te jIvone keTalA zarIro kahA che? gautama kaNa. audAki, vaijasa, kAmaNa. sUkSma svIkAyikavavuM kahevuM. vizeSa A - ptibuka saMsthita che. bAkI pUrvavata cAvata dvigati, dviAgati, parita, asaMkhyAta kahyA. A sUkSma kAyika. * vivecana-13 - akAyiko be bhede - sUkSma ane bAdara. temAM sUkSma sarva loka vyApI che, bAdara ghanodadhyAdibhAvI che. 2 zabda svagata bheda sUcaka. sUma pRthvIkAyikavat saMpUrNa kahevuM. mAtra saMsthAna dvArAM bheda batAvyo che. * sUtra-18 : te bAdara aprakAyika zuM che ? anekavidha kahyA, te A - osa, hIma yAvatu AvA prakAranA anya. te saMkSepathI be bheda - yatiA ane apatiA . badhuM pUrvavatuM. vizeSa e * sTibuka saMsthAna che. leyAcAra, AhAra niyama che dizAthI, upapAta-tiryaca, manuSya, devothI. sthiti-jaghanya aMtarmuhud, utkRSTa 9ooo . bAkI badhuM bAdara pRvIkAyikavatu jANatuM. yAvatu be gati, traNa Agati, parita, asaMkhyAta, he AyuSyamAna zramaNa ! kahela che. te bhAdara akAyika kahyA * vivecana-18 : te bAdara akAyiko aneka bhede che. te A - osa, hima, mahikA, karaNa, haratanuM zuddhodaka, zItodaka, khaTTodaka, kSArodaka, azlodaka, lavaNodaka, varuNodaka, kSIrodaka, kSododaka, sodaka. tevA prakAranA je bIjA che te. te saMDropathI be bhede che - paryAptaka ane apayatika. temAM je apayatako che, te varNa-gaMdha-rasa-parza AdezathI hajAro bhedathI saMkhyAtI yonipramukha lAkha, payAnI nizrAmo apayaptiA yukrame che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/18 139 vyAkhyA - osa-jhAkaLa, hima-Mpha, mahikA-dhummasa, karaka-ghanopala, haratanubhUmiphoDA uparanA jaLabiMdu, zuddhodakaAkAzathI paDela ke nadhAdi gata pANI, tenA sparza, rasAdi bhedathI aneka bheda che. te A - zItodaka eTale nadI, taLAva, vAva, puSkariNI AdimAM zIta pariNAma pAmela. uNodaka-svabhAvathI ja kavayitu jharaNAdimAM uNa pariNAma. kSIrodaka-kaMIka lavaNa pariNAma. khodaka-kaMIka akhta pariNAma. azlodaka-atI svabhAvathI ja asta pariNAma, lavaNAdi samudramAM lavaNAdi jaLa. A tathA anya paNa tevA prakAranA sa, sAzadi bhedathI dhRtodakAdi bAdara aprakAyika, te badhAM bAdara aprakAyikapaNe jANavA. te saMkSepathI ItyAdi pUrvavatu che. mAtra saMkhyAta yoni pramukhane sAta lAkha jANavI. te jIvonI zarIra saMkhyA Adi bAda pRthvIkAyikavatu jANavI. mAtra saMsthAnA dvAramAM tibuka saMsthAna kahevuM. sthitidvAramAM jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkarSathI 9ooo varSa. have vanaspatikAyika kahe che * sUtra-19,20 :[1] te vanaspatikAyika zuM che? be bhede - sUkSma, bhAdara, [2] te sUmavanaspatikAyika zuM che ? be bheda - paptA, apacatA, pUrvavatu. vizeSa A - aniyata saMsthAna saMsthita, dvigatika, dvigatika, aparid, anaMtA che. bAkI badhuM pRdhIkAyikava4 jANavuM. te A sUma vanaspatikAyika kahyA. * vivecana-19,20 : te vanaspatikAyika zuM che ? sUkSma ane bAdara. 'tra' zabda svagata aneka bheda sUcaka che. sUma vanaspatikAyanA be bheda - paryApta ane aparyApta. zarIra Adi dvAra suma pRvIkAyikavatuM ciMtavavA. mAtra saMsthAna dvAramAM aniyata AkAravALA kahevA. te saMsthAna vaDe saMsthita te aniyata saMsthAna saMsthita. chelle aparitA anaMtA kahyuM. arthAt apratyekazarIrI anaMtakAyika. tethI ja anaMtA kahyA. * sUtra-1 thI 28 - [1] te bAdaravanaspatikAsika zuM che? be bhede . pratyekazarIra bhAdara vanaspatikAyika, sAdhAraNa zarIra bhAdara vanaspatikAyika. [] te pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAyika zuM che ? te bAra bheTe che * * [3] * * * vRkSa, guccha, gulma, latA, vallI, paga, tRNa, valaya, harita, auSadhi, jalaruha, kuhaNa. [24] te vRkSo zuM che? be bhede che - ekabIjaka, bahubIjaka. te ekabIjaka zuM che ? anekavidha che - nIma, Ama, fbu cAvatu puNINa, nAtha, zrIpaNa, azoka tathA bIjA paNa AvA prakAranA vRkSa. enA mULa asaMkhyAta jIvavAA che. e rIte kaMda, aMdha, vacA, zAkhA, prazAkhA, paga eka eka jIvavALA che. puNo anekajIvavALA, phaLa ekabIjaka che. 180 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda te bahubIjaka zuM che? aneka bhede che - astika, duka, uMbara, kapis, AMbaLA, panasa, dADama, nyadha, kAduMbara, tilaka, lakuca, lodha, dhava ane bIja paNa AvA vRkSo. tenA mULa asaMkhyAta jIvavALA che, yAvat phaLa bahubIjavALA che. bahubIjaka kahyA. te vRkSo, e pramANe prajJAApanA anusAra kahevuM pAvatu AvA prakAranA anya. [5] vRkSonA saMsthAnA vividha prakAre che. tADa, sarala ane nALiyeranA vRkSonA pAna ane skaMdha eka eka jIvavALA che. ri6] jema zleSa dravyothI mizrita karela akhaMDa sarasavanI banAvela baTTI ekarUpa hoya, paNa dANA alaga-alaga hoya che, e rIte pratyekazarIrInA zarIrasaMghAta hoya che. [7] jema talapApaDI, tema zarIra saMghAta samudAyaraya che. [28] te A pratyeka zarIra mAdara vanaspatikAyika. * vivecana-21 thI 28 : te bAdara vanaspatikAyika zuM che ? be bhede - pratyeka ane sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspatikAya. pratyeka zarIra bAbara vanaspatikAyika bAra bhede che - vRkSAAMbo Adi, guccha-rIMgaNA Adi, gubha navamAlikA Adi, latA-caMpakalatA Adi, je skaMdha pradezamAM vivakSita urvazAkhA sivAyanI bIjI zAkhA, tenA jevI paristhUla na nIkaLe te latA kahevAya. vallI-kuSmAMDI, TapuSI Adi parvaga-zeraDI Adi, vraNakuza, arjuna Adi. valaya - ketakI, kadalI Adi, temanI ja tvacA valayAkAre rahela che, harita-taMdalIyaka, vatyulA Adi. auSadhi-zAli Adi je pAkIne sUkAI jAya. jalarUha-pANImAM ugatI. kuhaNA-bhUmiphoDA Adi. prajJApanA sUtronusAra ukta bhedo kahevA. * x - jo A vRkSAdinA mUla Adi pratyeka aneka, pratyeka zarIra jIvAdhiSThita che, to A akhaMDazarIrI kaI rIte prApta thAya che? jema sarve sarasavonA zleSa dravya mizrita vaLImAM 'vartI' ekarUpa hoya che, te badhAM sassavo paripUrNa zarIrI thaI pRthaka pRthak svasva avagAhanAthI rahe che, A upamA vaDe pratyeka zIrI jIvono zarIrasamUha pRthaka pRthaka sva-sva avagAhanAvALo hoya che. ahIM zleSa dravyasthAnIya rAga-dveSayukata tathAvidha svakarma, sakala sarasava sthAnIya pokazarIra che. sakala sarasava grAhaNa vivikta pratipatithI pRthak pRthaka sva-sva avagAha pratyeka zarIra paivikavya pratipati arpe che. A ja kathana bIjA deTAMtathI kahe che - jema talapApaDI, ghaNAM tala vaDe mizrita che chatAM pRthaka pRthak sva-sva avagAha talayukta hoya che, A upamA vaDe pratyeka zarIrI jIvono zarIra saMghAta jANavo. have sAdhAraNa vanaspatikAyanA pratipAdanArthe kahe che - * sUra-29 :te sAdhAraNa zarIra bhAdara vanaspatikAyika zuM che ? aneka bhede che -
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/29 Alu, mULA, Adu, hirili, sirili, sisirili, kikriyA, chiriyA, khallaDa, chiyiviAlikA, kRSNakraMda, vajrakaMda, sUraNamaMda, kRmirAzi, bhadra, motthApiMDa, haLadara, lohArI, nihu, thibhU, azvakarNI, sIMhakarmI, sIkuDI, mUsuMDhI, bIjI paNa A prakAranI hoya te. te saMkSepathI be bheTe che paryAptaka, apavyatika. bhagavan! te jIvone keTalA zarIro kahyA che ? gautama ! traNa - audArika, vaijasa, kArpaNa. badhuM bAdara pRthvIkAyika mujaba jANavuM. vizeSa A - zarIra avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI sAtireka hajAra yojana. zarIra aniyata saMsthita, sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 10,000 varSa yAvat je gati, traNa Agati, patti, anaMta kahI che. te bAdara vanaspatikAyika kahyA. te sthAvara kahyA. - trAne kahe che - 181 - vivecana-29 : te sAdhAraNa bAdara vanaspatikAyika aneka bhede kahela che. Alu, mULA, Adu ItyAdi nAmo sUtrArtha mujaba kahevA. A sAdhAraNa vanaspatikAyika bhedo che. keTalAMka ati prasiddha che, keTalAMka deza vizeSa thakI svayaM jANavA. A ane AvA prakAranA bIjA - avaka, panaka, sevALa Adi sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspatikAyiko jANavA. te bAdara vanaspatikAyiko saMkSepathI be bhede kahyA che - paryAptaka, aparyAptaka. temAM je aparyAptA che, te asaMprApta che. je paryAptA che, te varNa-gaMdha-rasa-spazadizathI hajAro vidhAnothI saMkhyAta yonipramukha lAkha bheda che. paryAptAnI nizrAe aparyAptA vyutkrame che. jyAM eka che, tyAM kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta, kadAca anaMtA - 4 - pratyeka vRkSo saMkhyAtA ke asaMkhyAtA, sAdhAraNo niyamA anaMtA. zarIrAdi bAdara pRthvIkAcikavat che. saMsthAna dvAramAM vividha saMsthAna saMsthita che. avagAhanA - te sAtireka hajAra yojana, te bAhya dvIpomAM vallI AdinI apekSAo, samudra ane gotIrthomAM paDAnAlanI apekSAe samajavI. padmonI tenAthI adhika uMcAI pRthvIkAyanuM pariNAma che tema vRddho kahe che. - 4 - 4 - parItapratyekazarIrI asaMkhyAtA, apatti-apratyekazarIrI anaMtA kahyA. sthAvaro kahIne che. * sUtra-30 : te so zuM che? tro traNa bheda che. te A - ane udAra trasapaNa. teukAyika, vAyukAyika * vivecana-30 : te traso traNe bhede kahyA che. te A - tejaskAyika, vAyukAyika, audAki trasa. temAM jemanuM zarIra agni che, te teukAyika, jenuM zarIra vAyu che, te vAyukAyika. udAra evA audArika. pratyakSathI spaSTa trasatva nibaMdhana abhisaMdhipUrvaka gati ane liMgapaNe upalabdhamAnatvathI. temAM trasa-beIndriyAdi. audAtrisa-sthUlatrasa. temAM teukAyikane pratipAdanArthe kahe che - 182 jIvAbhigamaupAMgasUtra sUtra31 thI 33 : [31] te teukAyika zuM che? te be bhede kahyuM che. te A - teukAyika ane bAdara teukAyika. saTIkaanuvAda - sUkSma [kara] te sUkSma teukAyika zuM che? sUkSma pRthvIkAyika mAphaka jANavuM. vizeSa e - zarIra zUcikalApa saMsthita che. ekagatika, be Agatika, patti, asaMkhyAta kahyA che, bAkI badhuM pUrvavat, [33] te bAdara teukAyika zuM che ? anekavidha kahela che. te A - aMgAra, jvAlA, mumu yAvat sUryakAMtamaNI nizrita, bIjA paNa tevA prakAranA kahevA. te saMkSepathI be bheTe che - paryAptatA, aparyAptA. bhagavan ! te jIvone keTalA zarIro kahyA che? gautama! traNa zarIro. te A audArika, vaijasa, kAmaNa, bAkI pUrvatat zarIra zucikalApa saMsthita, traNa vezyA, sthiti-jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa ahorAtra. tiryaMca ane manuSyathI upapAta. bAkI pUrvavat eka gatika, be Agati, patti, asaMkhyAtA kahyA che. te teukAyika che. * vivecana-33 thI 33H te teukAyiko be bhede kahyA che. te A - sUkSma ane bAdara. '=' zabda aneka bheda saMgrahArze che. sUkSma teukAyiko ItyAdi sUtra, badhuM sUkSmapRthvIkAyika vat kahevuM. vizeSa e - saMsthAna dvAramAM zarIro sUcikalApa saMsthita kahevA. cyavanadvAramAM anaMtara udvartIne tiryaMcagatimAM ja utpanna thAya che, manuSyagatimAM nahIM. kemake teu, vAyuthI anaMtara udghardIne manuSyagatimAM utpAdano pratiSedha che. gati-Agati dvAramAM be Agati kahI. tiryaMcagati ane manuSyagatithI temano utpAda che. gati, mAtra tiryaMcagatimAM gamana che. bAdara teukAyikone kahe che - te anekabhede kahelA che. te A - aMgAra, jvAlA, murmura, arcI:, alAta, zuddhAgni, ulkA, vidhut, azani, niti, sUryakAMta maNi nizrita. AvA prakAranA bIjA badhAM. te saMkSepathI be bhede - paryAptA ane aparyAptA. temAM je aparyAptakA che, te asaMprApta che. temAM je paryAptakA che, te varNa-gaMdha-rasa-sparza AdezathI hajAro vidhAnathI saMkhyAta yonipramukha lAkha paryAptakanizrAe aparyAptA vyutkrame che, eka tyAM asaMkhyAtA. vyAkhyA - aMgAra-dhUma rahita jAjvalyamAna khaira Adi agni, jvAlAagni saMbaMdhI dIpazikhA, murmu-bhasma mizrita agnikaNa, arci - agni apratibaddha jvAlA, alAta-uka, zuddhAgni-lohapiMDAdi, ulkA-tejomAlA, azani-AkAzamAM paDatAM agnimaya kaNa, nirghAta-vidhuttpAta, saMgharSasamusthita-araNyAdinA kASThanA mathanathI utpanna, sUryakAMta maNi nizcita - prakhara sUryakiraNanA saMparkamAM sUryakAMtamaNithI je upaje che te. je bIjA paNa AvA prakAranA tejaskAyika, te paNa bAdara tejaskAyika jANavA. zarIrAdi dvAra ciMtanA sUkSma tejaskAyikavat che. mAtra sthitidvAramAM jaghanyathI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/31 thI 33 183 tamuhad sthiti, utkRSTathI traNa ahorAtri. AhAra-bAdara pRvIkAyikonI samAna jANavo. tejakAyika kahyA, have vAyukAyikone kahe che - * sUma-34 : te vAyukAyiko zuM che ? be bhede che - sUkSma ane bhAdara vAyukAyiko. samavAyakAyikone teukAyikava4 kahe. vizeSa e ke zarIra patAkA saMsthita che, eka gatika, be Agatika, paritta, asaMkhyAta. te A sUkSmavAyukAyiko che. te bAdara vAyukAyiko zuM che ? aneka bhede che. te A - pUrvIvAya, pazcimavAya, AvA prakAranA anya vAyukAya. te sopaNI be bheTe che pApitA ane apayA . bhagavana ! te jIvone keTalA zarIro kahyA che ? gautama / cAra zarIro che. te A - audArika, vaikriya, vaijasa, kAmaNa. zarIra patAkA saMsthAne che. cAra samughAto che - vedanA-kayAya-mAraNAMtika-vaikriya samughAta. nivyaghiAtathI AhAra cha dizAthI ane vyAghAtane ApIne kadAca traNa dizAthI, kadAca cAra dizAthI, kadAca AMca dizAthI. uupAta deva, manuSya, nairayikomAM nathI. sthiti jaEAjyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI 3000 varSa bAkI pUrvavatuM. ekagatika, be aNatika, paritta, asaMkhyAtA kahyA che. che AyuSyamAna zramaNo ! te A bhAdara vAyukAya kahyA. * vivecana-34 : vAyukAyiko be bhede kahyA che - sUkSma vAyukAyika ane bAdara vAyukAyika, 'va' zabda pUrvavatuM. temAM sUthamavAyukAyiko sUkSma teukAyikava kahevA. vizeSa e ke - saMsthAna dvAramAM - temanA zarIra patAkA saMsthAna saMsthita kahevuM. bAkI pUrvavatuM. bAdaravAyukAyiko paNa sUkSmatejaskAyikavat jANavA. vizeSa e - tenA bheda prajJApanA sUtra mujaba kahevA. te A pramANe - bAdara vAyukAyika zuM che ? bAdara vAyukAyika anekabhede kahela che - pUrvavAyu, pazcima vAyu, dakSiNavAyu, uttaravAyu, urNavAyu, adhovAyu, tirtho vAyu, vidizivAyu vAtoznAma, vAtohalikA, maMDalikavAyu, utkalika vAyu, guMjAvAyu, jhaMjhAvAyu, saMvartaka vAyu, ghanavAyu, tanuvAyu, zuddhavAyu, bIjA anya AvA prakAranA vAyu. te saMkSepathI be bhede kahela che - pAtika ane aparyAptaka. temAM je aparyAptako che, te saMprApta che. temAM je paryAptA che, te varNa-gaMdha-rasa-sparza AdezathI hajAro vidhAnothI saMkhyAta yoni pramukha lAkha, patika nizrAe aparyAptA vyutkrame che. vyAkhyA - pAINavAyu - pUrva dizAthI Avato vAyu, te prAcIna vAyu. e rIte pazcimI Adi vAyu kahevA. uMce jaIne vaheto vAyu te uM vAyu. e rIte adho, tIrtho vAyu. vAtobhrama - aniyata vAyu, vAtokalikA - samudranI jema vAyunI AMdhI. maMDalikAvAta-maMDalikAcI AraMbhI pracuratara AMdhIthI mizrita vAta. guMjAvAtaguMjana zabda karatA vaheto pavana, jhaMjhAvAta - varSA sAthe ke niSThura havA. saMvataMkavAya 184 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda - vRNAdi saMvardhana svabhAva. dhanavAta - dhana pariNAmI vAyu, ratanapabhA pRthvI Adi adhovartItanuvAta-vanavAtanI nIce rahela pAtaLo vAyu, zuddhavAta-maMdavAyu, mazakAdimAM bharela vAyu, te saMpathI ityAdi pUrvavat. zarIrAdi dvAra kalApa ciMtAmAM zarIra dvAramAM cAra zarIro kahA, kevalI sivAyanA cAra samuddhAto kahyA. sthitihAra, AhAra dvAra Adi sUkAIsamAna jANavA. lokanikUTAdimAM paNa bAdara vAyukAyano saMbhava che. bAkI sUma vAyukAyava che. * sUtra-35 - te audArika basa pANI zuM che ? te cAra bhede kahela che - beIndriya, teIndriya, caturindriya, paMcendriya. * vivecana-35 : audArika baso cAra bhede che. te A - beIndriya, teIndriya, caturindriya, paMcendriya. temAM be - sparzana, rasanArUpa Indriyo. traNa - sparzana, sana, prANarUpa Indriyo. cAra : sparzana, rasanA, dhANa, cahnarUpa Indriyo. pAMca-sparzanAdi pAMce Indriyo. * sUtra-36 : te beIndriyo zuM che ? anekavidha che - pulAkRmika yAvatu samudratikSA, je AvA bIjA prakAranA che, te beIndriyajIva. te saMkSepathI be bhede che - paryAptA ane apayaddhiA. bhagavana! te jIvone keTalA zarIro che 1 gautamAM traNa - audArika, vaijanma ane kAmaNa. bhagavana ! te jIvonI zarIra avagAhanA keTalI . moTI che ? jANI guNano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI bAra yojanA. chelpha saMghayaNa ane huM saMsthAna saMsthita che. cAra kaSAyo, cAra saMjJA, traNa vezyA, be Indriyo, traNa samughAto-vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, saMjJI nathI - asaMtI che. napuMsaka vedaka che. pAMca pati , pAMca apayarati, samyapha daiSTi paNa che, mithyAdaSTi paNa che, paNa sapha midaSTi nathI. avadhidarzanI - cakSudanI ke kevaladarzanI nathI, mAtra azudarzanI che. bhagavAna ! te jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? gautama! jJAnI paNa che, ajJAnI paNa. je jJAnI che, te niyamA be jJAnavAja che - abhinibodhika jJAnI ane zrutajJAnI. je ajJAnI che, te niyamA ne ajJAnavALa che - mati jJAnI, zata ajJAnI. manoyogI nathI paNa vacanayogI, kAyayogI che. sAkAropayukata ane anAkAropayukata paNa che. AhAra niyamA cha dizAthI che. upapAta asaMkhyAta vaSasi sivAyanA tiryaMca ane manuSya tathA deva ane narakathI thAya che. sthiti janyathI aMtamuhad, utkRSTathI bAra varSa. samavahata thaIne paNa mare, asamavahata thaIne paNa mare. kayAM jAya che nairayika, deva ane asaMkhyAta vaSa ivana tico ane manuSyomAM jAya che. be gatika, be Agatika, parid, asaMkhyAta che. te A
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/36 beIndriyo kahyA. 185 * vivecana-36 : beIndriyo aneka bhede kahyA che. te A - pulAkakRmika, kucchikRmika, gaMDolaka, goloma, neura, somaMgalaka, vaMsImukha, sUcimukha, gojaloka, jaloka, jAlAyuSa, zaMkhA, zaMkhaNaga, dhullA, khullA, varADA, sotikA, mauktikA, karlIyAvAsa, ekatovakrA, dvidhAvakA, naMdiyAvarta, zaMbu, mAIvAha, sibhisaMpuDa, caMdana, samudralikSA. vyAkhyA-pulAkRmika-maLadvAramAM utpanna kRmi, kukSikRmi-kukSipadezotpanna. zaMkhasamudramAM thAya. zaMkhanaka-zaMkhikA, khullA-laghu zaMkha, varATA-kapardA, mAtRvAhA - kodrava AkArapaNAthI kodrava. sipTisaMpuDa-saMpuTarUpa zukita, caMdanaka-akSa. je bIjA AvA prakAranA mRtaka klevara saMbhUta kRmi Adi, te badhAM beIndriyo jANavA. A beIndriyo saMkSepathI be bhede kahyA - aparyAptA, paryAptA. zarIra dvAramAM A traNa zarIro - audAki, vaijasa, kArmaNa, avagAhanA - jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI bAra yojana. saMhanana-chedavartisaMhanana. asthinicayabhAvathI saMhanana mukhya ja jANavuM. saMsthAna dvAramAM - huMDa saMsthAna. kAyadvAra - cAre kaSAya, saMjJAdvAra - cAre saMjJA, lephsAdvAra - pahelI traNa lezyA. Indriya dvAra - sparzana ane rasana be. samuddAta dvAra - traNa samuddAta - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika samudghAta. saMjJIdvAra - no saMjJI noasaMjJI. vedadvA-napuMsaka veda, kemake saMmUrNima che. paryAptidvAramAM pAMca paryApti, pAMca aparyApti. dRSTi dvAramAM - samyagdaSTi ke mithyArdaSTi samyamithyA dRSTi nahIM. kaI rIte? kaMIka sAsvAdana samyaktva zeSa koI beIndriyamAM upaje che. pachI aparyAptAvasthAmAM keTaloka kALa sAsvAdana samyakatva saMbhavathI samyagdaSTitva, bAkIno kALa mithyArdaSTitA, tethI samyamithyA dRSTitva temane na saMbhave. tathA bhavasvabhAvatA, tathArUpa pariNAma yogathI. samyamiyArdaSTi thaI na koI temAM utpanna thAya che. darzanadvAra pUrvavat. jJAnadvAramAM jJAnI ane ajJAnI. temAM jJAnItva sAsvAdana samyakatva apekSAthI che, te jJAnI niyamathI be jJAnayukta che - matijJAna, zrutajJAna. ajJAnI paNa niyamathI be ajJAnavALA che. matiajJAna, zrutAjJAna. yogadvAramAM mAtra vacana ane kAyayogavALA. AhAra niyamathI cha dizAthI, kemake beIndriyAdio trasanADImAM ja hoya che. upapAta - deva, nAka ane asaMkhyAtavarSAyu varjita bAkInA tiryaMca, manuSyothI. sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI bAra varSa. cyavanadvAramAM deva, nAka ane saMkhyAtavarSAyu varjita bAkInA tiryaMca, manuSyomAM, udghardIne jAya che. tethI ja gati-Agati dvAramAM dvigatika, dviAgatika tiryaMca-manuSya gati apekSAthI parIta-pratyekazarIrI, asaMkhyeya dhanIkRta lokanA je urdhva-adho lAMbA, eka prAdezikya zreNI-asaMkhyAta yojana koDAkoDI pramANa AkAza sUcigata pradeza rAzi pramANa, teTalA pramANatvathI kahela che. 186 * sUtra37 - - te teIndriyo zuM che? aneka bhede kahyA che aupayika, rohiNIka, hastiDa. bIjA paNa AvA prakAranA teIndriya jIva. te saMkSepathI be bhede kahyA - pacatA ane apatA. beIndriyavat kahevA. mAtra zarIra avagAhanA utkRSTathI traNa gAuM. traNa Indriyo, sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 4-horAtri. bAkI pUrvavat. be gati be Agati, paritta, asaMkhyAtA kahyA che. te teIndriya kahyA. * vivecana-37 : - jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda - teIndriyo aneka bhede kahyA che. prajJApanA sUtrAnusAra A che - aupacikA, rohiNIkA, kuMTu, pipilikA, uddezakA, uttehikA, ukkaliyA, taNahAra, kASThahAra, patrahAra, mAlukA, tRNa-patra-phaLavRttika, teMburu-pusa-kAsiSThi miMjikA, jhillikA, jhaMgirA, jhigiDiA, vAhukA, muragA, sauvastikA, suyabheMTA, IndrakAyika, Indragopaka, kotvalavAhakA, hAlAhalA, pisuyA, tasavAIyA, gomhI, hatyisoMDA, AmAM keTalAMka prasiddha che, keTalAMka dezavizeSathI jANavA. AvA prakAranA anya badhAM teIndriyo jANavA. samasta sUtra beIndriyavat kahevuM. vizeSa e ke avagAhanA, Indriya, sthitimAM sUtrArtha mujaba kahevuM. have caurindriya kahe che - * sU-38 : te caturindriya zuM che ? te aneka bheTe che adhikA, yutrikA yAvat gomayakIDA. A prakAranA anya jIva. te saMkSepathI be bhede kahyA che - patA ane ayApta. bhagavan ! te jIvone keTalA zarIro kahyA che? gautama ! traNa zarIro che, badhuM pUrvavat. vizeSa A - zarIravAhanA utkRSTathI cAra gAuM, Indriyo cAra, catudarzanI-acakSurdarzanI, sthiti utkRSTathI cha mAsa, bAkI teIndriyavat yAvat asaMkhyAtA kahyA che. te A caurindriya kahyA. * vivecana-38 : -- - caurindriyo aneka bhede kahyA che, te A - aMdhikA, putrikA, mAkhI, macchara, kITa, pataMga, DhiMkuNa, kukkuDa, kukkuha, naMdAvarta, bhRgiriTa, kRSNapatra, nIlapatra, lohitapatra, hastipatra, zuklapatra, citrapakSa, vicitrapakSa, obhaMjalika, jalacArika, gaMbhIra, nInika, taMtava, akSiroTa, akSivedha, sAraMga, nevala, dAlA, bhramara, bharilI, jalA, voTTa, viMchI, patraviMchI, chANaviMchI, jaLaviMchI, priyaMgAla, kanaka, gomayakITa. AvA prakAranA bIjA paNa badhAM carindriyo lokathI jANavA. te saMkSepathI ItyAdi badhuM paNa sUtra beIndriyavat jANavuM. mAtra avagAhanA cAra gAu utkRSTathI kahevI. Indriya dvAramAM sparzana, rasana, dhrANa, cakSurUpa cAra Indriyo che. sthiti-utkRSTathI cha mAsa che. bAkI pUrvavat. have paMcendriyanuM kathana - * sUtra-39 : te paMcendriyo zuM che ? te cAra bhede che, te A - nairayika, tiryaMcayonika,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda 1/-39 manuSya, deva. * vivecana-39 : paMcendriyo cAra prakAre kahyA che, te A pramANe - nairayikAdi. temAM - nIkaLI gayuM che. ISTa phaLa kama jemAMthI te nirayA - sarakAvAsa, temAM thanAra tairayika. tiryaMcaprAyaH tichaliokamAM yoni che, temAM janmela te tiryonija athavA tiryaMcayonika e zabda saMskAra che, prAyaH ticha lokamAM utpattisthAna jenA che te. 'manu" e manuSyanI saMjJA che, manunA saMtAno te manuSya. sukhamAM ramaNa kare che te deva have - nairayikane kahe che - * sUtra-4o - te nairayiko zuM che ? te sAta bhede che - ranapabhAmRdI nairayika yAvatuM dhasaptamI prasanI nairayika, te saMkSepathI be bheda che : prayatA ane apAtA. -- bhagavAna ! te jIvone keTalA zarIro che? gautama ! traNa che - saikriya, vaijaya, kAmaNa. * * bhagavana te jIvonI zarIravagAhanA keTalI moTI che ? gautama ! zarIravagAhanA be bheda che - bhavadhAraNIya ane uttarapaikriya. temAM je bhavadhAraNIya che, te jaEAthI aMgulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI pao0 dhanuSa. temAM je uttaravaikiya che, te jaghanyathI aMgulano saMkhyAtabhAga, utkRSTathI hajAra dhanuSa. bhagavatu ! te jIvonA zarIra kayA saMghayaNe che ? gautama ! cha saMdhayaNamAMthI eka paNa nahIM te asaMghayaNI che. temanA zarIramAM hADakA nathI, nADI nathI, snAya nathI, saMghayaNa nathI. je yugalo che te aniSTa, AkAMta, apiya, zubha, amanojJa, amaNAma che. te temane saMdhAtapaNAe pariName che. * * * bhagavana ! te jIvonA zarIra kyA kare che ? gautama! saMsthAna be bhede che - bhavadhAraNIya ane uttaraakriya temAM bhavadhAraNIya che. te haMDa saMsthita che, je uttarakriya che, te paNa huMDa saMsthita che. cAra kaSAyo, cAra saMjJAo, traNa leyA, pAMca Indriyo, pahelAM cAra samughAto, saMjJI paNa che - asaMjJI paNa che, napuMsakaveda che, cha payakti - ApayAMti, traNa daSTi, jhaNa darzana, jJAnI paNa che - ADAnI paNa che. je jJAnI che, te niyAmAM traNa jJAnI - abhinibhovika jJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI. je ajJAnI che temAM keTalAMka le ajJAnI che, keTalAMka traNa ajJAnI che. je be ajJAnI che, te niyamA mati jJAnI ane zruta ajJAnI che. je traNa ajJAnI che, te niyamo mati jJAnI, kRta ajJAnI ane virbhAgajJAnI che. traNa yoga, be upayoga che. AhAra cha dizAthI, prAyaH karIne varSathI kALA yAvatu AhArane AhAra che. upapAta tiryaMca ane manuSyomAMthI che. sthiti jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama. baMne rIte mare che. uvanA manuSya ane tiryaMcamAM che paNa saMmUrNimomAM jatA nathI. be gati - be gati, paritta, asaMkhyAta he AyuSyamAna zramaNa kahyA che. te nairayika kahyA. * vivecana-40 : tairayiko sAta bhede kahyA che. te A - ranapabhA, zarkaraprabhA, vAlukApabhA, paMkaprabhA, dhUmapabhA, tama prabhA, adha:satamI (A sAta pRthvInA) naiyiko. saMkSepathI paryAptA, apayatA che. have zarIradi dvArA pratipAdanA - sugama che. vizeSa AmAM - bhavapratyayathI ja temanA zarIra paikriya che, audArika nathI. traNa zarIro kahyA - vaikriya, taijasa ane kArpaNa. temanI avagAhanA be bhede - bhavadhAraNIya, uttarapaikriya. jenAthI bhava dhAraNA karAya te bhavadhAraNIya, bIjI bhavAMtasvairI nArakonA pratighAta arthe uttarakALa je vicitrarUpA je paikriya avagAhanA te uttavaikriya. temAM bhavadhAraNIya te jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, te upapAtakALe jANavI. utkRSTathI 500 dhanuSa. A utkaTa pramANa sAtamI narakane AzrIne jANavuM. pratyeka pRthvInuM utkRSTa pramANa saMgrahaNI TIkAthI kahevuM. uttara vaikriyA jaghanyathI aMgulano saMgAd bhAga, asaMkhyAta bhAga nahIM kemake tevA prayatnano abhAva che. utkRSTathI hajAra ghanuSa. A utkRSTa parimANa paNa sAtamI naraka pRthvIne AzrIne jANavuM. * x - saMhanana dvAramAM - chamAMthI koI saMvananamAMthI koI paNa saMhanana vaDe temanuM saMhanana nathI, teo asaMghayaNI che. kemake temanA zarIramAM hADakAM nathI, dhamani-nADI nathI, nAyu nathI, acyAdi abhAvathI asaMghayaNI zarIra kahyuM. tavavRtithI saMhanana asthi nicayAtmaka che. jema pUrve ekendriyonuM sevAd saMhanana kahyuM, te audArika zarIra saMbaMdha mAtra apekSAe aupacArika che. devo paNa prajJApanAdimAM vaja saMghayaNI kahyA, te gauNavRttithI che. tethI kahe che - jema manuSyalokamAM cakravartI Adi viziSTa vaja RSabhanArAya saMghayaNI bIjA badhAM manuSyajanathI asAdhAraNa zakti che. * * tethI adhikatara devonI parvatopATanAdi viSayaka zakti saMbhaLAya che, zarIra pariphleza nathI. tethI teo paNa vajasaMhananI jevA kahyA. paramArthathI teo saMhAnavALA nathI. tema nArakomAM asthinA abhAvathI sahanatano abhAva che. * * * * * (zaMkA) nairayikone asthi abhAve kaI rIte zarIrabaMdhana thAya ? tathAvidha pugala skaMdhavat zarIrabaMdhana thAya. tethI ja kahe che - je pudgalo aniSTa-manathI IcchAne ulaMghela. temAM keTalAMka kamanIya chatAM koIne aniSTa thAya, tethI kahyuM - ekAMta-akamanIya, atyaMta azubhavarNayuktapaNAthI. tethI ja apriya che. darzanApAtakALe paNa piyabuddhi utpanna kanArA nathI. azubha rasa, gaMdha, spazatmikAvathI azubha. amano-manane AnaMdahetuka nahIM, vipAkI du:khajanaka. amanAma che. tayArUpa zarIra pariNati bhAve pariName che. saMsthAna dvAramAM - temanA bhavadhAraNIya ane uttamaikriya zarIra haMDa saMsthAna kahevA. tethI kahe che - temanA bhavadhAraNIya zarIra, bhava svabhAvathI ja nimaeNla vilupta pakSotpATita sakala grIvAdi roma pakSI zarIravatu ati bIbhatsa phaMDa saMsthAna yukta
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/do 189 che. uttavaikriyane paNa zubha vikavavA jAya, to paNa tayAvidha nAmakarmodayathI tIva azubhatara upaje che. tethI te paNa huMDa saMsthAna che. leyA-pahelI traNa. pahelI be narakamAM kapota, bIjAmAM koIka narakAvAsamAM kApo, bAkImAM nIlavaizyA, cothImAM nIlalaizyA, pAMcamI narakanA keTalAMka narakAvAsomAM nIlalezyA, bAkInAmAM kRSNalezyA. chaThThImAM kRSNalezyA, sAtamI nakamAM paramakRSNalezyA che. * x - Indriya dvAramAM sparzana, rasana Adi pAMce Indriyo che. samuddhAta dvAramAM vedanA, kaSAya, vaikiya, mAraNAMtika cAra, saMdvAmAM - saMjJI, asaMjJI. temAM je garbhavyakAMtithI utpanna te saMjJA kahevAya. je samUInajI che te asaMjJI. teo ranaprabhA nAskImAM ja utpanna thAya, pachI nahIM. anAzaya-azubhakriyAnA dAyaNa evA anaMtara vipAkI chatAM ATaluM ja phaLapaNuM che tethI kahe che ke aiI pahelI sudhI, sarIsarpa bIjI sudhI, pakSI bIjI sudhI, siMha cothI sudhI, uga pAMcamI sudhI, strI chaThThI sudhI, manuSya ane matsya sAtamI naraka sudhI utpanna thAya. A parama upAta narakamAM jANavo. veda-napuMsaka, pati ane apati -pAMca, pAMca che. daSTi-traNa prakAre che. mithyArdaSTi, samyagraSTi, samithyArdaSTi. darzana traNa - cA, cA, avadhi. jJAna dvAramAM jJAnI paNa che, ajJAnI paNa che. niyamAM traNa jJAna ke traNa ajJAna che. je nArako asaMjJI che, tene apanAvasthAmAM be ajJAna ane paryAddhiAvasthAmAM traNa ajJAna. saMjJIne ubhayAvasthAmAM traNe ajJAna che. asaMDrIthI utpanna thanArane tevI bodhamaMdatA aparyAptAvasthAmAM hovAthI avyaktaavadhi paNa nathI. upapAta * prajJApanAnA vyutkrAMti pada mujaba kahevo. paryApta paMcendriya tiryaMcamanuSyothI asaMkhyAta Ayu varjIne bAkInAno kahevo. sthiti, samudyAta sUtrArtha mujaba. udvartanA - prajJApanAnA vyutkrAMti pada mujaba kahevI. gati-dvigatika, Agatidvigatika. parId-pratyeka zarIrI, asaMkhyAtA kahevA. - - have tiryaMca paMcendriya * sUtra-41 : te paMcendriya ticiyoniko zuM che ? be bheda - saMmUrNima paMcendriya ticiyonika ane garbhavyutkrAMtika paMcendriya tiryaMcayonika. * vivecana-41 : paMcendriya tiryAyoniko be bhede - saMmacchima, garbhaja. saMmeIna-garbha upapAta sivAya je pANIno utpAda, tenA vaDe janmela. garbhaja-garbhamAM utpatti jenI che te athavA garbhavazathI nikramaNa jevuM che, te garbha vyutkrAMtika. 'ca' zabda svagata aneka bheda sUcaka che. * sUtra-42,43 : [2] te saMmUrNima paMcendriya tiryaMca yonika zuM che ? te traNa bhede che - jalacara sthalacara, khera, 190 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda [43] te jalacara zuM che? te pAMca bhede che - matsya, kAcabA, magara, gAha, susumAra, ** te matsya zuM che ? jema prajJApanAmAM kahyuM tema cAvatu je prakAranA anya che te. te saMkSepathI be bhede - payapti ane apayadu. : - bhagavana ! te jIvone keTalA zarIra che ? gautama! traNa - dArika, vaijasa, kAmaNa. zarIravagAhanA - jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI hajAra yojana chevaTanuM saMghayaNa, huMDa saMsthita cAra kaSAyo, cAra saMjJA, cha vezyA, pAMca Indriyo, samaghAta traNa, saMjJI nathI saMjJI che. napuMsaka veda, pati ane apati -pAMca. be daSTi, be darzana, be jJAna, be ajJAna, be coga, be upayoga. AhAra cha dizAmANI, upapad-tici ane manuSyamAMthI thAya, deva ke nATakathI nahIM vicimAM asaMkhyAta vaSayane laIne. manuSyomAM akarmabhUmija, aMtarliMpaja, asaMkhyAta vAyuvALAne vajIne jANavo. sthiti-jaghanyathI aMtarmuhUrNa utkRSTathI pUvakoDI, mAraNAMtika samughAtathI baMne rIte mare che, anaMtara uddhatIne kyAM jAya ? nairayika, ticiyonika, manuSya, devo-cAremAM paNa jAya. nairayikamAM madhya ratanapabhAmAM jAya, bAkInAno pratiSedha che. badhAM ja tiraMgomAM upajI zake, saMkhyAta vaSayuimAM paNa, asaMkhyAta vaSayamAM paNa, catupada ane pakSIomAM paNa. manuSyomAM badhI kamabhUmimAM upaje. kamabhUmimAM na upaje, aMtarlIpomAM paNa, saMkhyAta vaSayui, asaMkhyAta vaSayavALAmAM paNa upaje. devomAM vyaMtaro sudhI upaje. cAra gatika, be Agatika che. parid, asaMkhyAtA kahyA che. te jalacara saMmUrNima che. * vivecana-42,43 : saMmUrchAima paMcendriya tiryacayoniko traNa bhede kahyA che - jalacara, sthalacara, khecara. je jaLamAM care te jaLacara ItyAdi. jaLacara koNa che ? pAMca bhede che - matsya, ka75, jAgara, grAha, suMsumAra. e pramANe prajJApanAnusAra bhedo kahevA. te A rIte - te malyo zuM che ? anekavidha che - glaNa matsya, khavala matsya, yugamasya, bhibhiyamasya, heliyamasya, maMjakiA matsya, rohita matsya, halIsAkAra, mogarAvaDA, vaDagara, timitirmiMgala, taMdalamasya, karNika, silechiyA, laMbhaNa, patAkA, patAkAtipatAkA. tathA AvA prakAra anya paNa. te A matsya kahyA. te kAcabA zuM che ? kAcabA be bhede - asthi, mAMsala. te gAhA zuM che ? pAMca bhade che - dilI, veTaka, mRduga, pulaka, tamAkArA. te grAha kahyA. te makaro zuM che ? be bhede che - soMDAMgara, mRSTa magara. te susumAra zuM che ? eka ja prakAranA che. A masyAdi bheda lokathI jANavA. je bIjA paNa ukata prakAranA maMtryAdirUpa,
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-42,43 191 12 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda te badhAM jaLacara saMmUrNima paMcetiryaMca che. zarIrAdi dvAra caurindriyavat kahevA. mAtra avagAhanA dvAramAM jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtabhAga, utkRSTathI hajAra yojana. Indriyo pAMca. saMchima ane samanaskatatvanA yogathI saMjJI, asaMjJI baMne che. upapAta - vyutkrAMti pada mujaba. - x * sthiti utkRSTathI pUrvakoDI. cyavana-anaMtara udvartIne cAre gatimAM upaje che. temAM narakamAM ranapabhAmAM ja, tiryacamAM badhAmAM, manuSyomAM karmabhUmijamAM, devomAM vyaMtara ane bhavanavAsImAM. te sivAya aiIAyu nathI. tethI cAra gatika, be Agatika, pratyekazarIrI asaMkhyAtA che. have saMmUrNima sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika - * sUtra-44 : te sthalacara saMmUrchAima paMcendriya ticiyonika zuM che ? be bhede - catuSAda sthala saMmUrhima ane parisarSa saMmUrNima te sthalacara catuSpada saMmUrchAima zuM che? cAra bhede che. te - kapura, dvipura maMDapada, sanakhapada cAvatu AvA prakAranA bIja paNa. te saMkSepathI be bhede che . pati ane paryAptA. - zarIra traNa, avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta-bhAga-utkRSTathI gAu pRthakatva. ziti-jAnyathI aMtamahatta ane utkRSTathI 84,000 varSa. bAkI jalayara mujaba cAva4 catutika, be Agati. parid-asaMkhyAtA kahyA che. te sthalacara catuSpada te sthalacara parisarSa saMmUrNima zuM che ? be bhede che - uraga parisarSa saMmUrchAima ane bhujaLa parisarSa saMmUrchAima. te uga zuM che ? cAra bhede - ahI, ajagara, mahoraga... te ahI zuM che ? be bheda * davA ane mukulika. te dafkta zuM che ? aneka bhede che . AsIviSa yAvatu te davA che. te mukulika zuM che? anekavidha che - divya, gonasa cAvata mukulika. te ajagaro zuM che ? eka prakAranA kA che. te AsAlika zuM che ? prajJApanAnusAra kahevuM. - x * te mahorama zuM che ? prajJApanA mujaba kahevuM. AvA prakAranA anya paNa kahevA. te saMkSepathI be bhede che. pati ane paryAptA. pUrvavat ANavA. viroSa e ke - zarIravagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utakRSTathI yojana pRthad. sthiti - jaghanyathI tamuhud, utkRSTathI pa3,ooo varSa. bAkI jalacara mujaba jANavuM. yAvat cAra gatika, be AMgati, parittA asaMkhyAtA urama parisarSa che. te sukSma parisarSa saMmUrzima sthalacara zuM che ? te aneka bheda che - godhA, noLIyA sAvat tevA anya prakAranA. te saMkSepathI be bhede kahyuM che, te A - pati ane aparyAptA. - zarIrAvagAhanA jadhanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI dhanuNa pRthakag. sthiti-uckRSTathI 4ra,ooo varSa. bAkI jalacara mujaba. yAvatuM caramatika, be gati. paritta, asaMkhyAta kahyA che. te bhujagaparisarSa saMmUrNima te A sthalacara. te khecara zuM che ? te cAra bhede kahyA che. te A che - carmapakSI, romapakSI, samugapakSI, vitatapakSI. te carmapakSa zuM che? aneka bhede che - gbulI yAvatuM A prakAranA bIja paNa... te romapakSI zuM che? aneka bhede che - Dhaka, kaMka, AvA prakAranA anya paNa... te samagra pakSI zuM che? eka prakAranA che, jema prajJApanAmAM kahad. e rIte vitata pakSI yAvatu AvA prakAranA anya paNa. te saMkSepathI be bhede che - prayatA ane apayatA. vizeSa A - zarIravagAhanA 9 jAnyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI niNa pRthakava. sthiti-utkRSTathI 2,000 varSa. bAkI jaLacara mujaba cAvatu cAra gati, be Agati. parittA, asaMkhyAtA kahyA che. te khecara saMmarzima tici kahyA. * vivecana-44 - saMmarNima sthalacara paMcendriya tiryaMcayotiko be bhede kahA che - catuSpada ane parisarpa temAM cAra paNa jene che te catuSpada, azva Adi. evA te sthalacara saMmUrNima paMcendriyatiryaca. chAtI ke bhujA vaDe sake che te parisarpa, sApa-noLIyAdi. 'ca' zabda sva-svagata aneka bheda sUcaka che. te anekavidhava kramathI kahe che - catuSpada sthalacara saMmUrNima paMcendriya tiryacayonika cAra bhede kahyA che - je pramANe prajJApanA sUtramAM pahelA pada prajJApanA nAmaka padamAM bhedo kahyA tema kahevA. te ekakhurAdi cAra che. te ekabura kayA che ? aneka bhede che - azva, azvatara, ghoTaka, gardabha, gorakSara, kaMdalaka, sirikaMdalaka, AvaI, tathA AvA prakAranA bIjA. te dvipura kayA che ? anekavidha che. te A - uMTa, gAya, gavaya, mahiSa, saMvara, varAha, aja, ghaMTA, sabha, camarI, kuraMga, gokarNa Adi... te gaMDIpada zuM che ? anake bhede che - hAthI, hastipUyaNa, maMkuNa hatI, ga, gaMDa, parAsara, zIyALa, zanaka, kokaMtika, zazaka, cittaka, cittalaka. AvA bIjA prakAranA paNa. - X - X - sanakhapada-lAMbA nakhathI yukta paNa jenA che te sanakhapada - kutarA Adi. azva Adi A bhedomAM. keTalAMka atiprasiddha che. A badhAM svayaM ke anya lokathI jANavA. vizeSa A - sanakhapadamAM pavana - cimaka, - , TTER - sarabha, kSatti - lomahikA, citA-citalakA e ArasthajIva vizeSa che. bAkInA siMha Adi pratIta che. te saMkSepathI paryAptA ane aparyAptA bhede che. zarIrAdi dvAra jalacarava kahevA. vizeSa e ke- utkRSTAvagAhanA gAu pRyatva, sthiti-utkRSTathI 84,000 varSa bAkI pUrvavat.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda 1/-/44 193 te parisarpa sthalayara saMmUrNima paMcendriya tiryajayotikA - be bhede che. ukta prakAre prajJApanAnusAra bhedo kahevA. te A rIte - ura pasipasthalacara saMmUrhima paMcendriya tiryaMcayonika ane bhuja parisarpa sthalacara saMmUrNima paMcendriya tiryaMcayonika ane bhuja parisarpa sthalacara saMmUrchAima paMcendriya tiryaMcayonika. sugama che vizeSa e ke - chAtI vaDe saphe te urasparisarpa-sarpAdi. bhujA vaDe sake che, te bhuja parisarpanakulAdi. te uparisarpa zuM che ? te cAra bhede kahe che, te A - ahI, ajagara, AsAlika, mahoga. te ahI zuM che ? ahI be bhede che - daDUkara, mukalika. te darpIkara zuM che ? darvakaro aneka bhede kahyA che - AsIvita, daSTiviSa, ugraviSa, bhogaviSa, vacAviSa, lAlAviSa, niHzvAsaviSa, kRNasarpa, zvetasarpa, kAkodara, darbhapuSa, kolAha, zailesiMdra, evA bIjA paNa. te ajagaro zuM che ? eka bhede kahyA che... te AsAlika zuM che ? bhagavana ! AsAlika kyAM samUcche che. gautama ! manuSya kSetramAM aDhI dvIpamAM, nivyaghiAtathI paMdara karmabhUmimAM, vyAghAtane AzrIne pAMca mahAvidehamAM cakravartI rUMdhAvAramAM, baladevavAsudeva-mAMDalika-mahAmAMDalikanA rUMdhAvAramAM, gAma-nagara-kheDa-karbaDa-maDaMbandroNamukhapaTTaNa-Aka-Azrama-rAjadhAnI nivesomAM, jayAre teno vinAza thavAno hoya tyAre ahIM AsAlikA samUcche che. jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga madhya avagAhanA, utkRSTa bAra yojana. tadAnurUpa lAMbI-pahoLI bhUmine phALIne saMpUrNe che. teo saMjJI, mithyArdaSTi, ajJAnI, aMtarmuhUrta Ayu bhogavIne kALa kare che. te AsAlika kahyA. te mahoma zuM che? mahoma aneka bhede che. koI aMkula mAtra, koI aMgula pRthakavanA, koI veMta pramANa, koI veMta pRthakva, e rIte rani-ranipRthakava, kukSikukSipRthakava, dhanuSa-pRthakana, gAu-gAupRthakatava, yojana-yojanapaMthakad, so yojana, so yojana pRthakRtvanA paNa hoya che. te sthaLamAM janmI jaLamAM paNa care che, sthaLamAM paNa care che. te ahIM nahIM, paNa bahAranA hIpa-samudramAM hoya che. viSamapada vyAkhyA - rvI - pheNa, tene karavAnA svabhAvathI darpIkara, kuvAta - pheNa viraha yogya, zarIra avayava vizeSAkRti te mukulina-pheNa karavAnI zakti vikala. 'tra' zabda svagata aneka bheda sUcaka. AsIvisa - dADhamAM viSavALA. daSTiviSa - jenI daSTimAM viSa che te. ugraviSa - ugra viSavALA, bhogaviSa - zarIra, temAM sarvatra pivALA. vaSi - jenI vacAmAM viSa che te. lAlAviSa - mukhathI zrave te viSayukta. nizvAsaviSa - jenA niHzvAsamAM viSa che te. zeSa lokathI jANavA. te AsAlika koNa che ? * * * * * bhadaMta-paramakalyANa yogI ! AsAlika samUcche che. te garbhaja nahIM paNa saMmUrNima ja che. tethI 'saMmUchati' kahyuM. gautama ! manuSya kSetramAM. manuSya kSetra bahAra temano utpAda thato nathI. te paNa manuSyamAM sarvatra nahIM. paNa aDhI dvIpamAM. lavaNa ke kAloda samudramAM nahIM. tivyaghiAta-vyAghAtano [17/13] abhAva. * * * * * tyAre paMdara karmabhUmimAM saMpUrSe che. vyAghAtane AzrIne, zuM kahe che ? pAMca bharata, pAMca airavatamAM coktarUpa vyAghAta hoya che. * x - bIza karmabhUmimAM utpanna thatA nathI, tema pratipAdita karyuM. paMdara karmabhUmimAM, pAMca mahAvidehamAM saba na saMpUrNe. paNa cakavartI - baLadeva-vAsudeva-mAMDalika-mahAmAMDalikanA aMdhAvAmAM grAma AdinA nivezomAM, temAM grAma-buddhi Adi guNone grase che. zAstra prasiddha aDhAra karo jemAM che te grAma, nigama-prabhUtatara vaNika vargano AvAsa. kheDa-pAMsu prAkAra nibaddha, karbaTa-kSallaka prAkAra vekhita. maDaMba-aDhI gAumAM gAma na hoya te. pana-pATaNa jema ke bhRgukaccha. droNamukha - prAyaH jaLanirgama praveza. Aka-hiraNya AdinI khANa, Azrama-tApasano Azraya. saMbodha-yAtrAthI Avela prabhUtajana niveza. A cakavatI skaMdhAvANadino vinAza upasthita thatAM te sthAnomAM AsAliko saMmU che. te jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga mAga avagAhanAmAM rahe che. A utpAdanA prathama samaye jANavuM. utkRSTathI bAra yojana pramANa avagAhanA che, bAra yojana pramANa dIrdhatA anurUpa vikuMbha ane bAhya bhUmine vidArIne rahe che. cakravartI rUMdhAvAra AdinI nIcenI bhUmithI utpanna thAya che. te samRddhimatvathI amanaska che. mithyASTi - AsvAdana samyakatvano paNa temane asaMbhava che. tethI ja ajJAnI che. aMtarmuhUrta addhAyumAM ja kALa kare che. keTalAMka mahoramo je aMgula pramANa zarIravagAhanAthI hoya che. ahIM gula uMcAIthI gula jANavuM. zarIra pramANa ciMtanathI be thI nava aMgula pramANa zarIra avagAhanA mAnavALA. A pramANe bAkInA sUtro paNa vicAravA. vizeSa e * bAra AMgaLa pramANanI vaeNta. be veMta pramANa ni-hAya. be hAtha pramANa - kukSi. cAra hAtha pramANa * dhanuSya 2000 dhanuSa pramANano gAu, cAra gAuno yojana. AvA pramANavALA sthaLacara vizeSatatvathI sthaLamAM janmIne tathA svAbhAvathI jaLamAM paNa sthaLanI jema vicAre che, sthaLamAM paNa vicAre che. A kahelA svarUpavALA mahogo bAhya dvIpasamudromAM utpanna thAya che. samudramAM paNa parvata, devanagarI AdimAM sthaLomAM utpanna thAya che, jaLamAM nahIM. tethI ahIM manuSya kSetramAM dekhAtA nathI. * x - e ane AvA prakAranA uktarUpa "ahI" Adi, te badhAM paNa ura parisarpa sthalacara saMmUrNima paMcendriya tirmayo jANavA. te saMpathI paryApta-aparyApta sUtra, zarIrAdi dvAra kadaMbaka jaLacara samAna kahevA. vizeSa e - avagAhanA utkRSTathI yojana pRthakatva che. sthiti dvAramAM - utkRSTathI pa3,000 varSa che. bAkI pUrvavatuM. bhuja parisarpa pratipAdanArthe kahe che - bhuja parisarpa saMmUrNima sthalacara paMcendriya tiryaMcayoniko aneka bhedo kahyA che. te A rIte - godhA, nakula, sarasTa, zalya, saraMDa, sAra, khAra, gharoLI, vidhvaMbharA, muSaka, maMgusa, polAtika, kSIra virAlI. A badhAM deza-vizeSathI jANavA. A ane AvA prakAranA godhAdi rUpa badhAM bhujaparisarpo jANavA. te saMDropathI badhuM pUrvavat kahevuM. avagAhanA-utkRSTathI dhanuSapRthakad, sthiti-utkRSTathI 42,000 varSa
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda 1/-/44 15 dhe khecanA pratipAdanArthe kahe che - te saMmUrNima khecara paMcendriya tiryaMca yonika zuM che ? te cAra bhede kahyA che. bhedo prajJApanAnusAra kahevA. te A - carmaroma-samudga-vitatapakSI. te carmapakSI zuM che ? aneka bhede che - vagulI, jalokA, aDilA, bhAraMDapakSI, jIvaMjhavA, samudravAsa, karmatika, pakSivirAlI. A ane AvA prakAranA che te carmapakSI kahA, te romapakSI zuM che ? te anekabhede che - Dhakka, kaMka, kurala, vAyasa, cakavAka, haMsa, kalahaMsa, potahaMsa, rAjahaMsa, aDA, seDIvaDA, velAyakA, kaca, sArasa, mesara, mayUra, sevaka, gA, poMDarIka, kAmA, kAmeyaka, vaMjulANA, titira, vartaka, lAvaka, kapota, kapiMjala, pArevaka, ciDaka, vIsA, kukakuDA, zuka, varahika, madanazalAkA, kokilA ItyAdi roma pakSI che. te samugaka pakSI zuM che? eka prakAre che. te bahAranA dvIpasamudramAM thAya che. --- te vitatapakSI zuM che? te eka prakAre che, te paNa bahAranA dvIpasamudramAM hoya che. - ahIM hotA nathI. carmarUpa pAMkho jene che, te carmapakSI. romarUpa pAMkho jene che, te romapakSI. gamana karavA chatAM samudgavata sthita pAMkho jenI che, te samudgakapakSI. nitya anAkuMcita pAMkhavALA te vitata pakSI. zeSa jaLacavat kahevuM. vizeSa A - avagAhanA uckRSTathI dhanuSa pRyatva. sthiti-utkRSTathI 32,000 varSa. ahIM koI bIjA pustakamAM avagAhanA ane sthiti yathAkrame saMgrahaNI gAthAmAM kahyA che. te gAthAnI vyAkhyA A pramANe - saMmUrNima jalayaronI utkRSTa avagAhanA hajAra yojana che, catuSpadanI gabhUta pRthakatva, ura parisarponI yojanA pRthakava, saMmUrNima bhujaga pakSI ane saMmUrNima bhujaga parisarponI pratyekanI ghanuSa pRthakva. saMmUrNima jaLacaronI utkRSTa sthiti pUrvakoTI, catuSpadonI 84,000 varSa. uraH parisarponI pa3,000 varSa. bhuja parisarpanI 42,000 varSa, pakSInI 22,000 varSa. - - - have gabhavakrAMtika paMcendriya tiryaMca - * sUtra-45 - te galuddhAMtika paMcendriya tiryacayonika zuM che? traNa bhede kahyA che - jalacara, sthalacara, khecara * vivecana-45 : te garbha vyakAMtika paMcendriya tiryAyoniko traNa prakAre kahelA che - jalacarAdi. temAM jalacara pratipAdanArthe kahe che - * sUtra-46 - te jalacaro zuM che ? pAMca bhede che - masja, kacchapa, magara, grAha, saMsamAra, prajJApanAmAM che te mujaba badhAM bhedo kahevA. pAvatu AvA prakAranA je gaja jalacara, saMkSepathI be bhede kahyA che - payaktiA ane apatiA ... bhagavanuM che te jIvonA keTalA zarIro che? gautama cAra zarIre kahA che - dArika, vaikiya, taijasa, kAmaNa. zarIranI avagAhanA janmathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI hajAra yojana. saMghayaNa cha bhede kahyA che - vajaaSabhanArAya saMghayaNI, RSabhanArAya saMghayaNI, nArAya saMghayaNI, ardhanArAya saMghayaNI, kIlikA saMghayaNI, sevAd saMghayaNI. cha prakAre saMsthita kahyA che - samacatusa, godhaparimaMDala, sAdi, kunja, vAmana, huMDa. cAra kaSAyo, cAra saMjJA, cha vezyA, pAMca Indriyo, pAMca pahelAnA saMghayaNo, saMjJI che : asaMjJI nahIM, traNa vedo, cha payati - cha apati , traNe daSTi, traNa darzana, jJAnI paNa che - ajJAnI paNa. je jJAnI che temAM koIka be jJAnavALA che, koIka traNa jJAnavALA che. je be jJAnavALA che, te niyamAM abhinibodhika, suta jJAnI che. je traNa jJAnavALA che, te niyamAM Abhinibhodhika jJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI che. A pramANe ajJAnI paNa che.. traNa bhede yoga, be bhede upayoga AhAra cha e dizAthI. upapAtanairayikamAM yAvatu AdhasaptamIthI tici yonikomAM asaMkhyAta vaSayane laIne badhAthI, akarmabhUmaga-aMtadvipaka-asaMkhyAtavaSayakane laine bAkI badhAM manuSyothI, devomAMsahasrara kahyu sudhIthI. sthiti-jaghanyathI tamuhurta, utkRSTathI yuvakoDI. baMne rIte kare che. anaMtara udvatane nairayikamAM yAvatuM adhaHsaptamImAM, vAghAM tiyacayonikomAM, badhAM manuSyomAM, sahastrArakabha devaloka sudhI che. cAra gati - cAra gati, paritA-asaMkhyAtA kahyA che. te jalacaro kahaa. * vivecana-46 : prajJApanAnusAra masyAdinA bhedo kahevA, te pUrve kahyA ja che. paryAptA-pitA pAThasiddha che. zarIrAdi dvAro saMmachima jaLacavatu kahevA. mAtra ahIM zarIra dvAramAM cAra zarIro kahevA. kemake garbha vyutkrAMtikomAM teomAM vaikriyano paNa saMbhava che. avagAhanA dvAramAM hajAra yojana utkRSTa avagAhanA che. - saMhanana vicAraNAmAM cha e saMhanano che. tasvarUpa pratipAdaka A be gAthA che - vajaRSabhanArAya, RSabhanArAya, nArAya, ardhanArAya, kIlikA, chevaTsa. RSabha e paDha che, vaja punaH kIlikAne jANavI, ubhaya markaTa baMdhane nArAya jANavo. saMsthAna vicAraNAmAM cha e saMsthAno che. te A - samacaturasa, caNodhaparimaMDala, sAdi, vAmana, kumbha ane hUMDa. temAM sama - sAmudrika zAstrokta pramANAvisaMvAdi cAra dika vibhAga upalakSita, zarIra avayavo jemAM che - samacaturasa. tethI ja te bIje tulyapaNe vyavahAra karAya che - tathA - godha parimaMDala - jema codha uparanA bhAge saMpUrNa pramANa, nIce hIna hoya, tema je saMsthAna nAbhinI upara saMpUrNa paNa nIce nahIM, te. uparamAM vistAra bahala che. tathA AdimAM je utsadha, nAbhithI nIceno deha bhAga grahaNa karAya che. tethI Adi saha, nAbhino agharUna bhAgathI yayota pramANa lakSaNathI varte che, te sAdi ati utsadha bahula. ahIM jo ke sarva zarIra Adi saha varte che, to paNa
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/46 193 sAdiva vizeSaNa anyathA anupapattithI viziSTa ja pramANalakSaNa yukta Adi ahIM maLe che. tethI utsadha bahala kahyuM - je saMsthAna nAbhinI nIce pramANayukta ane upara hIna che, te sAdi. bIna sAdine badale sAci kahe che. temAM sAcIne pravacana jJAtA zAbhalIvRkSA kahe che. tethI 'sAcI'vat je saMsthAna, jema zAbhalI vRkSa skaMdha, kAMDa atipuSTa che, upara te mujabanI mahAvizALatA nathI, tenI jema saMsthAnano adhobhAga paripUrNa hoya, paNa uparano bhAga tema na hoya, tathA mastaka grIvA, hAtha-paga Adi cokta pramANa lakSaNayukata, ura-udarAdi maMDala che, te kuja saMsthAna. vaLI jemAM udara Adi pramANalakSaNa yukta ane hAtha-paga Adi hIna che, te vAmana. jemAM badhAM avayavo pramANa lakSaNathI bhraSTa che, te huMDa. kahyuM che ke - samacatusa, nyagrodhamaMDala, sAdi, kuja, vAmana ane phaMDa e jIvonA cha saMsthAna jANavA. tuca, vistRtabakula, unmeghabahu, maDabhakoSTha, aghatanakAyamaDabha, sarvatra asaMsthita huMDa. lezyAdvAramAM cha e vezyA che. zuklalezyA paNa saMbhave che. samudyAto pAMca che, vaikriya samuddhAta paNa saMbhave che. saMjJI dvAramAM - saMjJI che, asaMjJI nathI. vedadvAramAM traNe veda che - strI, puraSa veda paNa AmAM hoya che. pati dvAmAM pAMca patio che - bhASA, mana paryAtine eka gaNela che mATe. apati paNa pAMca che. daSTidvAramAM traNa deSTio che - mithyArdaSTi, samyagdaSTi, samyamithyArdaSTi. darzana paNa traNa che - koIkane avadhi darzana hoya che. jJAna dvAramAM traNa jJAno paNa che. keTalAMkane avadhijJAnano paNa saMbhava che. ajJAna vicAraNAmAM traNa ajJAnI paNa che. keTalAMkane vibhaMga-jJAna paNa saMbhave che. avadhi ane vibhaMga samyagumithyArdaSTibhedathI jANavA. kahyuM che - samyagRSTine jJAna, mithyArdaSTine viparyAsi che. upapAta dvAramAM upapAta - sAte nairayikothI thAya che. asaMkhyAta vaSayika varjIne tiryaMcayonikomAMthI badhAthI upaje che. akarma-bhUmijatahiMpaja - asaMkhyAta varSAyuka varjIne bAkInA manuSyothI upaje che. sahasAra paryantanA katAthI devomAMthI upaje che. sthiti dvAramAM jaghanya sthiti aMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrvakoTI che. cyavanadvAramAM - sahasAra pachInA devone varjIne bAkInA badhAM jIvasthAnomAM jAya che. tethI ja cAra gati, cAra Agati kahI. parId-wtatyeka zarIrI, asaMkhyAtA kahyA - have sthalacarane kahe che - * sUtra-47,48 : [47] te sthalacaro zuM che ? be bhede che - catuSpado ane parisa te catuSpado zuM che? te cAra bhede che - eka khuravALA, te ja bhedo cAvatu je AvA prakAranA bIja paNa, te saMkSepathI be bhede kahyA che - patiA ane ApatA . zarIro-cAra, avagAhanA-jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, 198 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda utkRSTathI cha gAuM. sthiti-utkRSTathI traNa palyopamAM vizeSa e ke - uddhartAne nairayikomAM cothI pRdI sudhI jAya che. bAkI badhuM jalacara samAna che, yAvatuM cAra gati, cAra gati. parittA, asaMkhyAtA kahyA che. te catuSpada. te parisa zuM che? be bhede kahyA che . ura parisarSa ane bhujama parisarSa. te uraparisa zuM che? pUrvavata AsAlika sivAyanA bhedo kahevA. zarIra-gaNa, avagAhanA-jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta-bhAga, utkRSTathI hajAra yojanA sthiti-jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI pUrvakoDI. udvatane nairayikomAM cAvatuM pAMcamI pRvI sudhI jAya che. badhAM viryaca-manuSyomAM, devomAM sahacAra sudhI jAya che. bAkI badhuM jalacara mujaba yAvatu cAra gati, cAra gati che. paritA-asaMkhyAtA che. te A uraparisa che. te bhujama parisa zuM che? bhedo pUrvavatuM. zarIra-cAra, vagAhanAjaghanyathI AMgulano asaMkhyAta bhAga. utkRSTathI gAu pRthakRtva. sthiti-jAnyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI pUrvakoDI. bAkInA sthAnomAM ura:pasivi4 kahevuM. vizeSa A - bIjI pRthvI sudhI jAya. te bhujaga parisarSa kahyA. te A sthalacara kahA. [48] te khecara zuM che ? cAra bhede che - carmapakSI, bhedo pUrvavat che. avagAhanA - jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI dhanuSa pRthakad. sthiti-janyathI tamuhUrta, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. bAkI badhuM jalacara mujaba che. vizeSa - cAvatuM trIjI pRnI sudhI jAya che. cAvatu te khecara garbha sukAMtika paMcendriya tiryaMca yonika. te A tiryaMcayonika kahyA. * vivecana-43,48 - sthalacara garbha vyutkrAMtikonuM bhedopadarzaka sUtra, jema saMmUrhima sthalacaronuM che, tema kahevuM. vizeSa A - AsAliko na kahevA. te saMmUrNima ja che, garbhavyutkrAMtika nathI. tathA mahorama sUramAM yojanazata, yojanazatapRthakad, yojana sahastra ATaluM adhika kahevuM. zarIrAdi dvAra sUtro to sarvatra garbhavyutkrAMtika jalacarovat che. vizeSa A - avagAhanA, sthiti, udvartanAmAM bheda che. temAM catuSpadonI utkRSTa avagAhanI cha gAu che, sthiti-utkarSathI palyopama che, udvartanA cothI pRthvIthI zarU karIne sakSAra sudhI che. A badhAM jIva-sthAnomAM udvartIne anaMtara upaje che. ura:parisarSanI utkRSTAvagAhanA hajAra yojana che. sthiti-utkRSTathI pUrvakoTI, udvartanA-pAMcamI pRthvIthI AraMbhIne sahassAra sudhI badhAM jIva sthAnomAM upaje. bhujaparisarponI utkRSTa avagAhanA gAu pRthakva che, sthiti utkRSTathI pukoTI, udvartanA-bIjI pRthvIthI sahasAkalA sudhInA aMtaramAM badhAM jIva sthAnomAM utpAra che. khecara garbha vyahrAMtika paMcendriya bhedo, saMmUrNima khecarovat che. zarIrAdi dvAra vicAraNA garbha vyutkrAMti jalacaravat vizeSa A- avagAhanA, sthiti, udvartanAmAM bheda che. utkRSTa avagAhanA dhanuSa, pRthakatva, jaghanyathI badhe aMgulano asaMkhyAta bhAga pramANamAM sthiti - jaghanyathI badhe aMgulano asaMkhyAta bhAga pramANa. sthiti
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/47,48 19 Boo jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda - jaghanyathI badhe aMtarmuhad, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga. uddhanA bIjI pRthvIthI sahasAra kakSA sudhInA aMtaramAM badhAM jIva sthAnomAM utpAda che. kyAMka A aMge saMgrahaNI gAthA che - A baMne gAvAnI vyAkhyA A pramANe - garbha vyutkrAMtika jalayaronI utkRSTa avagAhanA hajAra yojana che. catuSpadonI cha gAu che, ura:parisarponI hajAra yojanA che. bhujaparisarponI gAu-pRthakava, pakSIonI dhanuSapRthakatva. tathA garbhavyutkrAMtikomAM jalacaronI utkRSTa sthiti pUrvakoTI che. catuSpadonI traNa palyopama, uga ane bhujagonI pUrvakoTI pakSInI palyopamano asaMkhyAta bhAga. utpAdavidhi - narakamAMthI A gAthAothI jANavI - asaMjJI pahelI sudhI, sarIsRpa bIjI sudhI, pakSI trIjI sudhI, sIMha cothI sudhI, urago pAMcamI sudhI, strI chaThThI sudhI, matsya ane manuSyo sAtamI pRthvI sudhI, ATalo pampa upapAta nakapRthvImAM jANavo. have manuSyane pratipAdanArthe kahe che - * sUtra-49 : te manuSyo zuM che? te be bheda kahyA che. te A rIte - saMmUrNima manuSyo ane garbhavyutkrAMtika manuSyo. bhagavana saMmUrNima manuSyo kyAM saMmUcche che ? gautama ! manuSya phonanI aMdara yAvatuM kare che. bhagavAna che te jIvone keTalA zarIre kahyA che? gautama traNa zarIro che, te A - audAki, vaijasa, kAmaNa. te A saMmUrNima manuSyo che. te garbhabhukAMtika manuSyo zuM che ? traNa bhede kahyA che - karmabhUmaka, kamabhUmaka, aMtarlipaja. e pramANe manuSyanA bhedo, jema prajJApanAmAM che, tema niravazeSa kahevuM yAvata chAstha ane kevalI. te saMkSepathI be bhede kahA che - prayatA ane apayatA. - bhagavAna ! te jIvonA keTalA zarIro che ? gautama pAMca zarIro che. * audArika cAva kAmaNa. zarIravagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga utkRSTathI traNa gAuM. cha saMghayaNa cha saMsthAna. bhagavatA te jIvo zuM koIkaSAyI yAvatu lobhakaSAyI che ke kaSAyI ? gautama ! badhAM che... bhagavana! te jIvo zuM AhAra-saMjJopayukata yAvatuM lobha saMjJopayukta che, nosaMjJopayukta che ? gautama! te pAMce che... bhagavana! te jIvo 8 kRNaleyI che ke yAvata alecchI ? gautama ! te sAte che... zroendriyopayukta yAvatu noIndriyopayukata che. badhAM samughAto - vedanA cAvata kevalI samudaghAta. - saMjJI paNa che, nosaMjJI paNa che, asaMjJI paNa che. strIvedanALA yAvat avedI paNa che. pAMce pApti, traNe daSTi, cAra dazano, jJAnI paNa che - ajJAnI paNa che. je jJAnI, temAM koIka be jJAnI, koIka traNa jJAnI, koIka cAra jJAnI, koIka eka jJAnI che temAM je be jJAnavALA che, te niyamA abhinibhodhikAnI ane zrutajJAnI che. je traNajJAnanALA che te AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI che athavA abhinibaudhika jJAnI, zrutajJAnI, mana:paryavajJAnI che. je cara jJAnI che te - abhinibodhika, zruta, avadhi, manAyavajJAnI che je eka jJAnI che te niyamAM kevaLajJAnI che. e pramANe ajJAnI, paNa gaNavA. be ajJAnI ke traNa ajJAnI che. manoyogI paNa, vacana ane kAyayogI paNa, ayogI paNa che. upayoga be bheda che. AhAra cha dizAthI che. uSapAta - adhasatamIne vajIne bAkInA nairayikamAMthI Ave. asaMkhyAta vaSayakane vajIne bAkInA tiryaMcomAMthI, akarmabhUmijatadvipaja - asaMkhyAta vaSa isivAyanA manuSyomAMthI, badhAM devomAMthI AvIne upaje. sthiti-jaghanyathI aMtamuhurta, utkRSTathI traNa palyopama, baMne rIte kare che. uddhatIne nairayikAdimAM yAvatu anuttaropAtikomAM upaje, koIka siddha thAya yAvatuM duHkhono aMta re che. bhagavan! te jIvonI keTalI gati, keTalI Agati che? gautama! pAMca gati ane cAra Agati, parittA saMkhyAnA kahyA che. * vivecana-49 : te manuSyo koNa che ? AcArya kahe che - manuSyo be bhede kahyA che - saMmUrNima manuSyo ane garbhavyutkrAMtika manuSyo. 2 zabda svagata aneka bheda sUcaka che. temAM saMmUrNima manuSya pratipAdanArthe kahe che - bhadaMta ! saMmUrNima manuSyo kayAM samUcche che ? gautama ! manuSyakSetra aMdara pIstALIsa lAkha yojanamAM, aDhIdvIpa samudramAM, paMdara karmabhUmimAM, bIza akarmabhUmimAM, chappana aMtadvipamAM garbhavyutkrAMtika manuSyonA ja uccAra, prasavaNa, kapha, siMdhANa, vamana, pitta, lohI, vIrya, parisaDana zuka pudgalamAM, mRta jIva kalevaromAM, strI-puruSanA saMyogomAM, nagaranI khALamAM, badhAM azuci sthAnomAM A saMmUrchAima manuSyo samUcche che. te aMgulanA asaMkhyAta bhAga avagAhanAthI, asaMjJI, mithyAdaiSTi, badhI payatithI piyata, tamuhUrva AyumAM kALa kare che. have zarIrAdi dvArA pratipAdanArthe kahe che - traNa zarIro - audArika, taijasa, kAmaNa. avagAhanA jaghanya ane utkRSTathI sAMgulano asaMkhyAta bhAga pramANa, saMhana-saMsthAna-kaSAya-klezyA dvAro, beIndriya samAna che. Indriya dvAramAM pAMca Indriyo, saMjJIdvAra - veda dvAra paNa beIndriyavatuM, pati dvAramAM apatio pAMca. daSTi-darzana-jJAna-yoga-upayoga dvAro, pRthvIkAyika samAna, AhAra-beIndriyavatuM. upapAta-nairayika, deva, teu, vAyu-asaMkhyAtavaSaya vajIne Ave. sthiti-jaghanya ane ukarSathI aMtarmuharta pramANa che. vizeSa A - jaghanya padathI utkRSTane adhika jANavuM. mAraNAMtika samudhdhAtathI samavahata thaIne paNa mare, asamavahata thaIne paNa. udvartIne nairayika, deva, asaMkhyAtavarSAyu varjIne bAkInA sthAnomAM upaje. tevI ja be gatika - be Agatika che, tiryaMca - manuSya gatinI apekSA che parId-pratyeka zarIrI, asaMkhyAtA kahyA che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/49 201 saMmUrNima manuSyo kahyA. have garbhavyutkrAMtika manuSya te garbhavyutkrAMtika manuSyo koNa che ? AcArya kahe che - garbhavyutkrAMtika manuSyo traNa bhede kahyA che - karmabhUmaja, akarmabhUmaja, aMtarlipaja. temAM varSa - kRSi, vANijyAdi athavA mokSAnuSThAna. karmapradhAna bhUmi jemAM che te karmabhUmakA. e rIte akarma-yod kamarahita bhUmi jemAM che te akarmabhUmakA. aMtara zabda * madhya'no vAyaka che. kaoNMtara - lavaNasamudranI madhye dvIpo te aMtaddhipagA. ukta prakArathI manuSya bhedo kahevA, jema prajJApanAmAM kahyA che. te saMpathI paryAptA-apayaktiA che, pAThasiddha che. zarIrAdi dvAra vicAraNAmAM - zarIra dvAramAM pAMca zarIro - dArika, vaikriya, AhAka, taijasa ane kAmaNa. manuSyomAM badhAM saMbhave che avagAhanA dvAramAM - jaghanya avagAhanA gulano asaMkhyAta bhAga ane ukATathI traNa gAuM. saMvanana dvAmAM che e saMsthAna. saMsthAna dvAramAM cha e saMsthAno che. kaSAya dvAramAM krodha kaSAyI - mAna kaSAyI - mAyA kaSAyI - lobhakapAyI ane akaSAyI paNa che. kemake vItarAga manuSyonuM akaSAyIpaNuM che. saMjJA dvAramAM - AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, maithuna saMjJA, lobha saMjJA cArethI yukta, nosaMjJopayuktA che. nizcayathI vItarAgamanuSyo, vyavahAcchI badhAM cAritrine lokottara cita lAbhathI temane daze saMjJAothI rahitapaNuM hoya che. kahyuM che - "sarve nivaNa sAdhaka lokotarAzraya jANavA, badhI saMjJA lokAzrayI che, bhavarUpa aMkura mATe jaLa samAna che." I lesyAdvAramAM - kRSNa, nIla, kApota, teu, pA, zukla e cha lezyA ane alezya. temAM alezyA paramazukladhyAyI ayogI kevaLIne hoya. IndriyadvAramAM - zrobendriya yAvat sparzanendriya yukta tathA noIdriya upayukta. temAM noIndriyopayukata te kevalI. samuThThAta dvAramAM sAte samudgAto che. manuSyomAM badhAMno saMbhava che. samudyAta saMgrAhikA A gAthA- vedana, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya, AhAra, kevali-samudgIta kahevA. saMjJI dvAramAM - saMjJI, nosaMjJI nokasaMjJI, temAM nosaMjJIno asaMjJI te kevalI. vedadvAramAM strIvedI paNa che, puruSavedI-napuMsakavedI, avedI paNa che. - pati dvAramAM pAMca patio ane pAMca patio che. bhASA ane mane patinI ekava vivAthI pAMca kahI. daiSTi dvAramAM traNa daiSTio che. te A - keTalAMka mithyArdaSTio, keTalAMka samyagRSTio, keTalAMka sakhyamiTyAdeSTio che. darzanadvAramAM - cAra darzano che, te A - cakSurdazana, ayasurdarzana, avadhidarzana, kevaladarzana. jJAnadvAramAM - jJAnI ane ajJAnI che. temAM mithyAdaiSTine ajJAnI ane samyagupTivALA te jJAnI che. jJAnI te pAMca-mati jJAnAdi che. ajJAnI te kaNa-mati ajJAnAdi che. tenI bhajanA kahevI. te bhajanA A pramANe che - keTalAMka be jJAnI, keTalAMka traNa jJAnI, keTalAMka cAra jJAnI, keTalAMka eka jJAnI che. temAM je be jJAnavALA che, te niyamA Abhinibodhika 202 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda jJAnI ane zrutajJAnI che. je traNa jJAnavALA che, te matijJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnI che athavA AbhinibodhikAnI, zrutajJAnI ane mana:paryavajJAnI che kemake avadhijJAna vinA paNa mana:paryavajJAna saMbhave che. siddha prAbhRta AdimAM tathA aneka bhede abhidhAnacI che. je cAra jJAnavALA che te - AbhinibodhikAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI che. je ekajJAnI che te kevaLajJAnI che. kevalajJAnanA abhAve bAkInA jJAno cAlyA jAya che. "chAsthika jJAna naSTa thatAM" e vacanathI. (zaMkA) kevaLajJAna utpanna thatAM zeSa jJAno kema cAlyA jAya che ? jeTalA je bAkInA matyAdi jJAno pota-potAnA AvaraNanA kSayopazamathI janme che, tenAthI nirmaLa sva-sva AvaraNa vilaya thatAM, te cAritra pariNAmavatu zobhana thAya. kahyuM che - AvaraNonA dezathI vigama vaDe mati-gRtAdi thAya che. AvaraNanA sarva vigamamAM te jIvane te kema na hoya ? kahe che - jema jAtya maskata, maNI Adi jyAM sudhI badho maLa cAlyo na jAya, tyAM sudhI je - je dezathI malavilaya thAya te-te dezathI abhivyakti thAya che. te kavacita-kadAci-kathaMcita aneka prakAre thAya che. te rIte AtmA paNa sarvakALa - x * jeTalA maLathI vilaya pAme * x * teTalo zuddha thAya, dezathI karmamaloccheda thatAM teTaluM jJAna upaje. te aneka prakAre thAya * * A aneka prakAranA mati-smRtAdi bhedathI jANavI. jema makata-maNi Adino sava mala cAlyo jAya, tyAre samasta deza spaSTa thaI jAya - x * tema AtmA paNa jJAna-darzana-cAstrinA prabhAvathI sarva AvaraNa viccheda thatAM ati parikrUTa sarva vastu paryAya prapaMca sAkSAtkArI jJAna upaje che. * * * * * je ajJAnI che, te be ajJAnI ke traNa ajJAnI che. temAM je be ajJAnI che, te mati ajJAnI ane zruta ajJAnI che. je traNa ajJAnI che te matiajJAnI, zrutAjJAnI, virbhAgajJAnI che. yogadvAramAM manoyogI, vAgogI, kAyayogI, ayogI che. temAM ayogIpaNuM zailezI avasthA pratipakSane hoya che. upayoga dvAra ane AhAra dvAra beIndriyavat che. upapAta - adha:saptamI nAkAdi vajIne kahyo. kahyuM che ke - sAtamI nAka pRthvImAM tejaskAyika, vAyukAyika anaMtara udvartIne mAnuSyane pAmatA nathI. sthitidvAramAM - jaghanyathI aMtamuharta ane utkaTathI traNa palyopamanI sthiti che. samuThThAtane AzrIne maraNavicAraNA karatA samavahata thaIne paNa mare, asamavahata paNa mare. - cyavanadvAramAM - anaMtara udvartIne badhAM nairayikomAM, badhAM tiryaMcayonikomAM, baghAM manuSyomAM, badhAM devomAM anuttaropapAtika sudhI jAya che. keTalAMka siddha-buddhamukata-parinivRta ane sarve duHkhonA aMtakara thAya che tema kahevuM. temAM ANImAdi aizvarya prAptithI tavAvidha manuSyavRtva apekSAe nihitArtha thAya, ahIM asarvajJa paNa koI siddha che tema kahe, tethI AvA pratyayane TALavA kahyuM - "budhyate' nisavaraNatvathI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/49 203 204 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda kevala avabodha vaDe samasta vastujAta. e rIte asiddha paNa bhavastha kevalI e pramANe va che. tema na thAya, ema pratIti mATe kahe che - mukyane - pucApu rUpathI kR kamathI. A paNa aparinivRtA ja bIjA vaDe IcchAya che - "mukti pada prApta thavA chatAM paNa tIrthanikAra darzanathI ahIM Ave che." A vacanathI kahyuM. tethI maMdamatinI buddhi bhramita na thAya mATe kahe che - panivani - badhAM karmo agnimAM baLI gayA jevA thAya che. tethI zuM kahe che? sarve zArIrika, mAnasika duHkhono vinAza kare che. ukta kAraNe ja gati-Agati dvAramAM cAra gati ane pAMca gati thAya kemake siddha gatimAM gamana thAya che. parId-pratyeka zarIrI, saMkhyaya-saMveyakoTI pramANatvathI kahyuM. have devone kahe che - * sutra-pa0 : te devo zuM che ? deze cAra bhede kahyA che, te A rIte - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotika, vaimAnika. te bhavanavAsI zuM che ? teo daza bhede kahyA che. te A pramANe - asukumAro yAvatu anitakumAra. te avanavAsI kahan. te vyaMtaro zuM che? sarve deva bhedo kahevA. cAvata te saMkSepathI be bhede kahyA che. te A - patA ane paryAptA. traNa zarIro - vaikriya, taijasa, kAmaNa. avagAhanA be bhede che - bhavadhAraNIya ane uttara aikicika. temAM je te bhavadharaNIya te jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, ukRSTathI sAta hAtha. uttara vaidiyika zarIra jAnyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI eka lAkha yojanA zarIro-cha saMghayaNamAMnA koIpaNa saMghayaNa rahita evA asaMghayaNI che, kemake temane hADakA, zirA, nAyu na hovAthI saMghayaNa paNa nathI. je ISTa, kAMta cAva4 yugalo che, te yugalo ja saMghAyatapaNe pariName che. kayAM saMsthAne saMsthita che? gautama! be bhede che - te A pramANe - bhavadhAraNIya ane uttaravaidiyika. temAM je bhavadhAraNIya che, te samacaturasa saMsthAna saMsthita che, temAM je uttara aikriya che, te vividha saMsthAne saMsthita sAgaropama, baMne rIte kare che. udvatane nairacikamAM jatA nathI. yathA saMbhava tiryaca ane manuSyomAM jAya che, devomAM jatA nathI. be gatika, be Agatika che. parittA asaMkhyAtA kahyA che. te devo kahA, te paMcendriya kA. udAra-trasa-prANa kahA. * vivecana-5o : te devo koNa che ? AcArya kahe che - devo cAra bhede kahyA che. te A rIte - bhavanavAsI, vyaMtara, jayotika, vaimAnika. ukta prakArathI bhedo kahevA, jema prajJApanAmAM kahyA che tema kahevA, te A rIte te bhavanavAsI koNa che ? bhavanavAsI daza bhedo kahyA che. ItyAdirUpa, te vyAkhyAna sahita kahevA. te saMkSopathI be bhede kahyA che - paryAptA, apaMiA . AmanuM apayaktitva utpattikALe ja kahevuM. aparyApti nAma karmodaya thakI nahIM. kahyuM che ke- nAraka, devo, asaMkhyAta vaSayaka garbhaja tiryaMca ane manuSyo., A badhAM upapAtakALe ja aparyAptA jANavA. zarIrAdi dvAra vicAraNAmAM zarIra dvAre traNa zarIro che - vaikriya, vaijasa ane kAmaNa. avagAhanA * bhavadhAraNIya jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga mAga che, ukathiI sAta hAtha pramANa che. uttara paikriyanI jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga pramANa, ukarSathI eka lAkha yojana pramANa che. saMhanana dvAramAM - cha saMhananomAMthI koI paNa saMhanana na hovAthI asaMhananI che. kaI rIte ? te kahe che - te devonA zarIramAM koI hADakAM nathI, zirA paNa nathI, snAyuo paNa nathI. saMhanana e asthi nicayAtmaka che, tethI asthi AdinA abhAvathI saMtanano abhAva che. paraMtu je pudgalo ISTa-manamAM IcchAne prApta, temAM kiMcita ekAMta hovA chatAM paNa keTalAMkane ISTa hoya che. tethI kahe che - wta - kamanIya, zubhavarNayukta hovAthI cAvatu karaNathI priya-manojJa-maNAma jANavA. temAM je kAraNathI ja kAMta che, tethI ja priya - sadaiva potAmAM priya buddhine utpanna kare che. tathA zubha - zubha sa, gaMdha, pazatmakapaNAthI. manojJa-vipAkamAM paNa sukhajanakatAthI manane prahalAda hetupaNe che maNAma - sadaiva bhojayapaNe jIvonA manamAM pamAya che. AvA prakAranA pugalo temane zarIra saMghAtane mATe pariName che. saMsthAna dvAramAM bhavadhAraNIya zarIra badhAMne ja samacatusa saMsthAnapaNe che. uttavaikriya vividha saMsthAna saMsthita che. tenA IcchAnusAra prAdubhava thAya che. kaSAya cAra che. saMjJA cAra che. lezyA cha che. Indriyo pAMca che. samuddhAto pAMca che - te vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, zaikriya ane taijasa samuThThAtanA saMbhavathI kahyA. saMjJIdvAramAM saMjJI paNa che, asaMjJI paNa che. tene nairayikavata kahevA. vedadvAramAM strIvedavALA paNa che, puruSavezavALA paNa che, napuMsakaddavALA nathI. pati -daiSTidarzana nairayikavat jANavA. kahela che. cAra kaSAyo, cAra saMjJA, cha leyA, pAMca Indriyo, pAMca samudaghAto, saMjJI paNa * asaMtI paNa, vedI paNa che ane paravedI paNa che, napuMsakavedI nathI. pati-patio pAMca, traNa dRSTi, traNa darzana, jJAnI paNa che - ajJAnI paNa che. je jJAnI che, te niyamAM traNa jJAnI che, ajJAnI bhajanAe che. be upayoga, traNa yoga, AhAra niyamAM cha dizAthI grahaNa kare che.. avayajJa kAraNane AzrIne vaNathI pILo ane zeta yAvatuM alhAra AhAre che. upapAta-tici, manuSyomAM che. sthiti-jAnyathI daza hajAra varSa, uckRSTa 39
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/50 205 jJAnadvAramAM - jJAnI paNa che, ajJAnI paNa che. - x - temAM je jJAnI che, te niyamathI traNa jJAnavALA che. te A rIte - Abhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnI. temA je ajJAnI che, temAM keTalAMka be ajJAnI che, keTalAMka traNa ajJAnI che. temAM je be ajJAnI che, te niyamA mati ajJAnI ane zruta ajJAnI che. je traNa ajJAnI che, te niyamA mati ajJAnI, zruta ajJAnI, vibhaMgajJAnI che. A be ke traNa ajJAnIno vikalpa asaMjJI madhyethI je utpanna thAya che, tenA prati kahevuM. te nairayikavat kahevuM. upayoga - AhAra dvAro nairayikavat kahevA. upapAta-saMjJI-asaMjJI paMcendriya tiryaMca-garbhaja manuSyothI che. sthiti-jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI tetrIza sAgaropama che. samudghAtane AzrIne maraNa vicAraNAmAM samavahata thaIne paNa mare che, asamavahata thaIne paNa mare che. cyavanadvAramAM anaMtara uddhartIne pRthvI, p, vanaspati kAyika garbha vyutkrAMtika saMkhyAta varSAyuk tiryaMca paMcendriya manuSyomAM jAya che, bAkInA jIva sthAnomAM nahIM. tethI gati-AgitadvAramAM be gati-be Agati, tiryaMca ane manuSyagati apekSAe kahela che. parIta-pratyekazarIrI, asaMkhyAtA kahyA che. upasaMhArArthe, te A devo, te paMcendriyAdi kahyuM. have sthAvara ane trAnuM bhavasthiti kALamAna kahe che - - sUtra-51 : bhagavan! sthAvaranI keTalo kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI 22,000 sthiti kahI che. bhagavan ! trAnI keTalI kALa sthiti kahI che? gautama ! jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI 33-sAgaropama sthiti kahI che. bhagavan ! sthAvara,sthAvatvamAM kALathI kyAM sudhI rahe? jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI anaMtakALa anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI anaMtaloka asaMkhyAta pudgala parivarta. te pudgala parAvarta AvalikAthI asaMkhyAta bhAga. bhagavan ! trasa, trAtvathI kALathI keTalo kALa hoya ? jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyAta kALa-asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI asaMkhyAta loka. bhagavan ! sthAvaranuM keTalA kALanuM aMtara hoya che? sanI saMcikaNA mujaba kahevuM. bhagavan ! trasane keTalA kALanuM aMtara hoya che ? jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikA. bhagavan ! A trA ane sthAvaramAM koNa, konAthI alpa-bahu, tulyavizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM trasa che, sthAvaro anaMtagaNA che. te A dvividhA saMsAra samApannA jIvo kahyA. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda * vivecana-51 : jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 22,000 varSa, A pRthvIkAyane AzrIne jANavuM. bIjA sthAvara kAyane utkRSTathI ATalI bhavasthitino abhAva che. trasakAyanI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI tetrIza sAgaropama, A deva-nAska apekSAe jANavuM. bIjA trasakAyane utkRSTathI ATalI bhavasthitino abhAva che. 206 have A baMnenI kAyasthiti kALamAnane kahe che - sthAvara, A rUpe sthAvaratva evo bhAva che. kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrvakALa, utkRSTathI anaMtakALa. te ja analaMkALa. kALa ane kSetra vaDe nirUpe che - anaMtI utsarpiNI - avasarpiNI, kALathI. kSetrathI anaMta loka. zuM kahe che ? anaMtalokamAM jeTalo AkAza pradezo che, temAM prati samaya eka-ekanA apahArathI jeTalI anaMtI avasarpiNI-utsarpiNI thAya che. AnuM ja pudgalaparAvarta mAna kahe che--asaMkhya pudgala parAvarta. asaMkhya pudgala parAvartomAM kSetrathI eTale pada sAMnidhyathI kSetra pudgala parAvarDomAM jeTalA saMbhave che. te anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI sudhI samajavuM. A asaMkhyeya asaMkhyeya bhedAtmaka che, tethI pudgalaparAvarta asaMkhyeyatva nidhari che. pudgala parAvarta AvalikAno asaMkhyAta bhAga. AvalikAnA asaMkhyAtame bhAge jeTalA samayo che teTaluM pramANa samajavuM. A vanaspatikAya sthitine AzrIne jANavuM. paNa pRthvI-akAya sthitinI apekSAe nahIM. te baMnenI kAyasthiti utkarSathI asaMkhyeya utsarpiNI pramANatvathI che. tethI prajJApanAmAM kahyuM che - pRthvIkAyika, pRthvIkAyikapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyAtakALa, asaMkhyAta utsarpiNI - avasarpiNI kALathI, kSetrathI asaMkhyAtaloka, e rIte akAyika paNa jANavA. je vanaspatikAyanI sthiti che, te yathokta pramANa tyAM kahela che - bhagavan ! vanaspatikAyika, vanaspatikAyikapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI anaMtakALa - anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI anaMta loka asaMkhyAta pudgala parAvarta AvalikAno asaMkhyAta bhAga. A ja vanaspati sthitikALa sAMvyavahAki jIvone AzrIne kahyo che, asAMvyavahArika jIvone to kAyasthiti anAdi jANavI. tathA "vizeSavatI''mAM kahyuM che - anaMtA jIvo che, jenA vaDe prasAdi pariNAma prApta thatAM nathI, teo anaMtAnaMta nigodavAsamAM vase che. te paNa te asAMvyavahArika jIvonI anAdi kAyasthiti keTalAMkane anaMtakALa hoya che, jeo kadI asAMvyavahArika rAzimAMthI uddhartIne sAMvyavahArika rAzimAM paDaze nahIM. keTalAMkane anAdi sAMta hoya che, je asAMvyavahAski rAzimAMthI uddhartIne sAMvyavahArika rAzi pAme che. have kaI rIte asAMvyavahArika rAzithI nIkaLIne sAMvyavahArika rAzimAM Ave che ? jethI evI prarUpaNA karAya che, kahevAya che, Ave che ? kaI rIte mAnavuM? tethI kahe che - pUrvacAryanA upadezathI tathA kahe che - "dudhamaaMdhakAra nimagnajana pravacana
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/51 ra09 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda pradIpa" bhagavana jinabhadramaNi kSamAzramaNa "vizeSaNavatI''mAM kahe che. A saMvyavahAra rAzi mathethI jeTalA siddha thAya che, teTalA temAM anAdi vanaspati sazithI Ave che. Tve trasakAyanI kAyasthiti kahe che - basa e paryAyathI kALa vaDe keTalo kALa rahe che ? gautamAjaghANI aMtarmahad, utkRSTathI asaMdhyAkALa. Ane ja asaMkhyaya kALa ane kSetra vaDe nirUpe che. asaMkhyaya utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI asaMmeya loka - asaMgeya lokamAM jeTalA AkAza pradezo che, temAM prati samaya eka-ekane bahAra kADhatA jeTalI asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI thAya che, teTalo kALa. A ATalI kAyasthiti gati basa tejaskAyika ane vAyukAyikane AzrIne jANavI, labdhi basane AzrIne nahIM. labdhimasanI kAyasthiti utkRSTathI keTalAMka varSa adhika be hajAra sAgaropama pramANa che. prajJApanAmAM kahyuM che - bhagavan! trasakAya, trasakAyava thakI kALathI keTalo kALa hoya ? gautama! jaghanyathI aMtarmuharta ane utkRSTathI be hajAra sAgaropama saMkhyAta varSa abhyadhika. bhagavan! teukAyika kALathI keTalo kALa teukAyikapaNe hoya che ? gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyAtakALa, asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI asaMkhyAta loka. e pramANe vAyukAyikane paNa kahevA. - - - have sthAvaratvanuM aMtara kahe che - bhagavat sthAvaranuM aMtara0 ItyAdi sugama che. vizeSa e - asaMkhyaya utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetrathI asaMkhyAta loka. eTalA pramANa aMtara tejaskAyika, vAyukAyika madhya gamanamAM jANavuM. anyatra gatimAM ATalA pramANanuM aMtara na saMbhave. * basanuM aMtara paNa sugama che. paNa te utkRSTathI vanaspatikALa kahevuM. te A rIte - ukATathI anaMtAnaMta utsarpiNI - avasarpiNI kALathI, kSetrathI anaMtaloka, asaMkhyAta pudgalaparAvarta, te pudgala parAvarta AvalikAno asaMkhyAta bhAga che. ATaluM aMtara vanaspatikAya madhyamAM gayelathI jANavuM. anyatra gatimAM ATaluM aMtara prApta thatuM nathI. --- have alAbadutva kahe che - bhagavad ! A basa-sthAvara jIvo maNe koNa konAthI alapa-bahu tulya-vizeSAdhika che ? sUsAthe mujaba jANavuM. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-1-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa " bhAga-17mo pUrNa ka
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda 18 anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda jIvAbhigama-2 ) - anuvAda-zreNInA sarjaka : Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 18 mAM che.. "jIvAbhigama"-upAMgara-3nI... - pratipatti-- saMpUrNa - pratipatti-3-mAM.. (1) nairayikAdi adhikAra pUrNa (2) dvIpasamudra vaktavyatAmAM - vijayadeva adhikAra sudhI muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - x- x-x-----x-- x -x-- 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. III ghIkAMTA roDa, amadAvAda (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 18/1]
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. A. deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI 18 pUjya AcAryazrI RcAMdrasUrIzvarajI teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI maMgaLa pArekhano khAMco, jaina saMgha zAhapura, amadAvAda.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 14-jIvAbhigama-upAMgara-3/2 bha -18) 0 A bhAgamAM Agama-14-jIvAjIvAbhigama sUtra, je trIju upAMga sUtra che, te cAlu ja che. A AgamanuM nAma prAkRta ane saMskRta baMne bhASAmAM navA nIfrTE che. te vyavahAramAM 'jIvAbhigama" evA nAme prasiddha che, sAkSI pAThomAM paNa jyAM jyAM A sUtranI sAkSI apAya che, tyAM-tyAM nAva nIvAbAne e rIte ja jaNAvela che, paNa kayAMya nA nIvA nIvAjane evuM sAkSI pAThamAM lakhela jovA maLatuM nathI. A jIvAjIvAbhigama sUtra ame traNa bhAgamAM vibhAjIta karela che. jemAM pahelI FvidhA nAme pratipatti, bhAga-13mAM mUkela che. pratipati--'fatvadhA'' ane pratipati3- vatufthayA -nA sUga-184 sudhI ame A ja bhAga-18-mAM noMdhela che. pratipati3-nA ma-185thI pratipati-9 ane satranIvAra sudhI zeSa AkhuM upAMgasUtra, have pachInA bhAga-19mAM noMdhela che. anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana e pramANe 'dvividhA' pratipati kahI have 'trividhA' kahe che - $ pratipatti-2-"gividhA" che - X - X - X - X - X - * sUjha-52,53 : [5] temAM je evuM kahe che ke saMsAra samApaHka jIvo traNa bhede che, teo ema kahe che ke te - strI, puruSa, napuMsaka che. [53] te strIo keTalA bhede che? traNa bheda - tiryaMcayonikI, mAnuSI rI, devI ... te tiyonika strI keTalA bhede che ? traNa bheda - jalArI, sthalacarI, eyarI... te jalacarI keTalI che? pAMca bhede che - mAchalI rAvatuM saMsamArI... te sthalacarI keTalI che? be bhede - catuudI ane parIsarNa... te catuudI keTalI che? cAra bhede - ekajurI yAvatuM sanakhapadI... parIsarpa keTalI che ? be bhede - ura parisarSa ane bhujagapasipIM... te ura parisa keTalI che 1 kaNa bheda - AhI, ajagarI, mahogI. te bhagaparisa keTalA che ? aneka bhede che - seraDI, seraMdhI, godhI, nakulI, sevA, saNA, saraDI, eraMdhI, bhAvA, khArA, vaNAiyA, catuSAdikA, mUrtikA, musi, gharolikA, gohikA, sodhikA, vIracirAlikA. - te khecarI keTalI che ? cAra bhede - carmapakSiNI yAvatuM te A khecarI kahI. te ticiyonikI kahI. te mAnuSI strI keTalI che ? traNa bhede - karmabhUmiLa, akarmabhUmiA, aMtadvipikA.. te aMtarliMpikA keTalI che? aThThAvIsa bhede che - ekorUpadvipA, AbhASikA yAvata zuddhadaMtadvipA. te aMtarliMpiA kahI. te kamabhUmiA keTalI che ? trIsa bhede che - pAMca haimavata, pAMca raNacavata, pAMca harivaMza, pAMca ramyagravAsa, pAMca devakuru pAMca uttarakuru. e jhINamAM utpanna thayelI. te akarmabhUmi kahI. te karmabhUmiA keTalI che ? paMdara bhede - pAMca bharata, pAMca airavata, pAMca mahAvidehamAM utpanna. te karmabhUmi kahI, te mAnuSI chI kahI. te devIo zuM che? cAra bheda - bhavanavAsI, vyaMtara jyotika, vaimAnikanI devI strIo... te bhavanavAsI deva strI keTalI che? daza bhede che - jIvAjIvAbhigama sUtra mukhyatve dravyAnuyoga pradhAna che. temAM adhyayana svarUpa nava pratipatti ane aMte sarvajIva pratipatti che. jemAM koIkamAM uddezA paNa che. jaLanIvamAM nava peTA pratipatio che. A upAMgasUtranA mULa sUtronA saMpUrNa anuvAda sAthe ame "malayagiri" kRta TIkAno anuvAda ahIM lIdhelo che. A upAMganI cUNino paNa ullekha jovA maLela che, paNa te mudrita thayAnuM amArI jANamAM nathI. taduparAMta jIvAjIvAbhigama-laghuvRttino paNa ullekha maLe che. A Agama pachInA upAMga-4-prajJApanA sAthe ghaNuM saMkaDAyela che, aneka sthAne mULamAM tathA malayagirikRta vRttimAM prajJApanA sUtranI sAkSI jovA maLe che. baMne upAMga sUtrone saMkalita svarUpe paThana-pAThana karatAM padArthanuM vistRta svarUpa jANI zakAya che. anukrame TAmAM ane samavAya nA upAMgarUpa A baMne upAMgo che. [18/2]
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-52,53 sukumAra yAvat nitakumAra bhavanavAsI devI-strIo che... te vyaMtaradevI strI keTalI che ? ATha bheda che - pizAca vyaMtara devI strIo cAvatuM te vyaMtaradevI o che... te jyotiSa devI strI keTalI che ? pAMca bhede - caMdra, surya, graha, nama, diaa vimAna jyotika devI A... te vaimAnika devI strIo keTalI che ? be bheda-saudharma ane IzAna kahyu vaimAnika devI strIo. te vaimAnika strIo. * vivecana-52,53 - nava pratipatti madhye AcAryo ema kahe che - saMsArI jIvo traNa bhede kahyA che. strI, puruSa, napuMsaka. ahIM strI Adi vedodayathI yonyAdi saMgata zrI Adi grahaNa kare che. yoni, mRdava, asvairya, mugdhatA, abalatA, stana, puraSakAmanA A sAta "zrI"nA cihno che. liMga, kharapaNuM, dRDhatA, zauDIrya, zmazra, dhRSTatA, strI kAmanA e sAta purapanA cihno che. stanAdi, zmazU-kezAdi bhAvAbhAvayukatane budhoe napuMsako kahA, moharUpa agnithI dIpta che - A vaktavyatA kahe che - strIo traNa bhede kahI che. tiryaca-manuSya-deva zrIo. ItyAdi * x * strInI bhavasthiti : * sUtra-54 : bhagavana! IonI keTalI kALasthiti che ? gautama! eka apekSAe jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI paMcAvana palyopama. eka apekSAe jaghanyathI aMtamahatta, utkRSTathI nava palyopama. eka apekSAe jaghanyathI aMtamuhUd, utakRSTathI sAta palyopama. eka apekSAo jaghanyathI aMtamuhUd, utakRSTathI pacAza palyopama sthiti che. * vivecana-54 - bhadaMta! strIonI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! Adeza zabda prakAvAsI che. eka prakArane AzrIne, jaghanyathI aMtarmuharta, A tiryaMca ane manuSya strI apekSAe che. anyatra ATalA jaghanyano asaMbhava che utkRSTathI-papa-palyopama, te IzAnakAnI aparigRhItA devI apekSAe che. utkRSTathI nava popama, IzAnatAnI parigrahItA devI apekSAe che. utkRSTathI sAta palyopama, saudharmakAnI parigRhItA devI AzrIne che. utkRSTathI-pa0-palyopama saudharmaktAnI aparigRhItA devI zrIne che. sthiti-mAna kahyuM. have tiryaMca zrI Adi bhedane AzrIne - * sUtra-pa5 : bhagavana ticiyoni-strIonI sthiti keTalo kALa che ? gautama! janmathI aMtarmahatta, utkRSTa traNa palyopama che. bhagavanA jalacara tiryaMcayoni AnI sthiti keTalo kALa che ? gautama! jaghanyathI tamuhUd, utkRSTa pUrvakoDI. bhagavan! catuSpada sthalacara tiyacakSmInI sthiti keTalI che? gautamI tici strI mAphaka kahetuM. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 bhagavAn ! uNaparisarSa sthalacara tiryaMcaNInI keTalo kALa sthiti che ? gautama! jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa pUvakoDI. e rIte bhujapassirSa nI paNa kahevI. e rIte khecara ticINInI jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. bhagavAna manuSya nI sthiti keTalo kALa che ? gautama kSetra AzrIne jadAjya aMtamahad utkRSTa traNa palyopama. cAaidhAmane AalIne ja aMtamuhUd, utkRSTa dezona pUvakoDI. bhagavAna ! karmabhUmaja manuSyanI keTalI kALa sthiti che ? gautama! phomane AzrIne jaghanya tamuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, cADhiAdhamane AzrIne jaghanya aMtarmuhurta utkRSTa dezona pUvakoDI. bharad-airAvata kamabhUmaNa AnI keTalo kALa sthiti che ? gautama! kSetrane ANIne jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa traNa palyopama dharmacaraNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUd, utkRSTa dezona pUvakoDI. pUrva-pazcima videha karmabhUmInI keTalI kALa sthiti che ? gautama! janmane AzrIne jaghanya dezona palyopama Athati palyopamano . asaMkhyAtabhANa UNa, utkRSTathI traNa palyopama, saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmahad, utkRSTa dezona mUkoDI. hemavatu - airacavata -janmane AzrIne dezona palyopama-palyopamano asaMkhyAta bhAga UNa palyopama. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa dezona-pUvakoDI. harivarSa-ramyapha varSa-mAnuSI chInI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! janmane AzrIne jaghanyathI dezona be palyopama-palyopamano asaMkhyAtabhAga UNa, utkRSTa be palyopama. saMharaNa AgrIne jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa dezona pUvakoDI. devakuTu-uttaskUru akarmabhUmaga manuSya chInI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! janmane AzIne jaghanyathI dezona traNa palyopamapalyopamano asaMkhyAtabhAga UNa. utkRSTa-traNa palyopama. saMkaraNane AgrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUvakoDI. - dvipaka kamabhUmaga manuSyazrInI keTalI kALa sthiti che ? gautama!. janmane AzIne jaghanya dezona palyopama-palyopamano asaMkhyAta bhAga uNapalyopamano asaMkhyAta bhAga. utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga. saMharaNane AzrIne aMtamuhUrta. utkRSTa dezona pUvakoDI. bhagavAna ! devInI keTalI kALa-sthiti che ? gautama ! jaghanya 10,ooo varSa, utkRSTa paMcAvana palyopama. bhavanavAsIdevInI ? jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sADA cAra palyopama. e rIte asurakumAronI devInI paNa che. nAgakumAra bhavanavAsI devInI jaghanya 10,ooo varSa ane utkRSTa dezonapalyopama. e pramANe svanitakumAra sudhI. vyaMtaradevInI jadhanya 10,000 varSa. utkRSTa sthiti ardha palyopama.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-55 bhagavana ! jyotikadevInI sthiti keTalA kALanI che ? gautamI jAnyathI palyopamano AThamo bhAga, utkRSTathI pa0,000 varSa adhika AIpalyopama. caMddhavimAna jyotikadevInI jaghanya catubhaga palyopamAM utkRSTa paNa eTalI ja che. sUryavimAnadevInI jaghanya catubhaga palyopama, utakRSTa apalyopama ane papo vaSadhika, grahavimAnanI devInI jaghanya catubhami palyopama, uckRSTa palyopama nAma vimAna devInI jaghanya catubhaga palyopamAM utkRSTa sAtireka catubhaga palyopama. tArAvimAnanI devInI jaghanya aSTabhAga palyopama, utkRSTa sAtireka aSTabhAga palyopama. vaimAnikadevInI jaghanya palyopamAM utkRSTa paMcAvana palyopama. bhagavAna ! saudharmakAvAsI devInI sthiti keTalI che ? jaghanya palyopama, utkRSTa sAta palyopama. IzAnadevInI sthiti jaghanyathI sAtireka palyopama, utkRSTa nava palyopama. * vivecana-papa : tiryaMca strInI sthiti utkRSTathI traNa palyopama, devakara AdimAM catuSpada strIne AzrIne che. jalacarInI utkRSTathI pUrvakoTI, sthalacarInI traNa palyopama. khecarInI palyopamano asaMkhyAta bhAga... manuSyastrInI phojha AzrayI jaghanyathI aMtarmuharta ane utkRSTathI devakara Adi, bharatAdimAM ekAMta suSamAdi kALe traNa palyopama, cAstri dharmane AzrIne jaghanya aMtarmuhurta. te bhavasthitinA pariNAma vazathI pratipAta apekSAo kahevI. - x - keTalIka strI tathAvidha kSaya-upazama bhAvathI sarva viratine AzrIne teTalA ja kSayopazamabhAvathI aMtarmuhartamAM pharI avirati samyagurdaSTiva ke mithyAtvane pAme che. athavA cAri dharmathI ahIM deza cAtrine ja svIkAravuM. dezacAritrathI jaghanya paNa AMtarmuhartikI, tenA ghaNAM bhaMgane kAraNe kahI. ubhaya cAtri saMbhava chatAM kema dezAstri lIdhuM? dezacAaipUrvaka prAyaH sarvacAritra che, tevuM jaNAvavA mATe. vRddho kahe che - samyakatva prApta thatAM palyopama pRthakvathI zrAvaka thAya. cAritra mohopazama kSayamAM saMkhyAtA sAgaropama aMtara thAya che. * x * pUrvanuM parimANa - 3,05,60,00,00,00,000 che. have karmabhUmijAdi vizeSa strInI vaktavyatA kahe che - karmabhUmijA strInI karmabhUmika sAmAnya lakSaNa AzrIne jaghanyathI aMtara muhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. te bharata-ravatamAM suSamasuSamA ArAmAM jANavuM. cAstridharmane AzrIne jaghanyathI aMtamuharta, utkRSTathI dezona pUrvakoTI. ahIM vizeSa vicAraNA karatA kahe che - te sugama che. paNa vizeSa e ke bharata-auravatamAM suSamasuSamAmAM traNa palyopama, pUrva videhamAM phogathI pUrvakoTI, tethI AgaLa vadhu Ayu asaMbhava che. akarmabhUmaga-janmane AzrIne jaghanyathI dezonapalyopama, te aebhAgAdi jUna chatAM dezona thAya che. * x * A haimavata ane racavata phokApekSAthI jANavuM. kemake tyAM jaghanyathI sthitinA ATalA pramANano saMbhava che. utkRSTa traNa palyopama 22 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) kurogonI apekSAthI che. saMharaNa-karmabhUmijA strInuM akarmabhUmimAM laI javAnuM che. tene AzrIne utkRSTa dezona pUrvakoTI. - x * x * tyAM saMharAyA pachI koIka aMtamuhUrta jIve che, pharI paNa saMkaraNathI koIka pUrvakoTI Ayu sudhI jIve che, to paNa tyAM aMtarmuhUrtathI pUrvakoTI sudhI rahe che. bharata-airAvata karmabhUmimAM tyAM ekAMta suSamAmAM traNa palyopama sthiti thAya. saMharaNa paNa saMbhave che. to paNa dezona pUrvakoTI karmakALa vivakSAnA abhidhAnathI Ama kahyuM. haimavata-bhairAyavat akarmabhUmika manuSyane janmathI jaghanya dezonA palyopama ane palyopamanA asaMkhyabhAge nyUna, utkRSTa paripUrNa palyopama. saMkaraNathI utkRSTa dezona pUrvakoDI. e rIte harivarSa-ramya varSamAM che. vizeSa A - utakRSTa be palyopama, jaghanya tethI asaMkhyAta bhAga nyUna, devakura-utakumAM jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAta bhAga hIna traNa palyopama, utkRSTa praNa palyopama. aMtarlIpamAM janmathI jaghanyathI dezonapalyopama, te nyUnatA palyopamanA asaMkhyAta bhAga hIna che. * x * x * saMkaraNane AzrIne jaghanya ane utkRSTathI teTaluM ja pramANa che. have devastra vaktavyatA - devI sAmAnyathI jaghanya sthiti 10,000 varSa, te bhavanapati ane vyaMtarIne AzrIne jANavI. utkRSTathI 55-palyopama. te IzAna devIne AzrIne che. bhavanavAsI devI sAmAnyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sADA cAra palyopama, A bhavanavAsImAM asurakumAra devIne AzrIne che. * x * nAgakumAra bhavanavAsI devInI jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI dezona palyopama. e pramANe khanitakumArI sudhI jANavuM vaMtarInuM Ayu jaghaje 10,000 varSa, utkRSTa aI palyopama. jyotIstrInuM jaghanya Ayu TabhAga palyopama, utkRSTa ardha palyopama ane 50,000 varSa adhika. ahIM vizeSa vicAraNAmAM caMdra-sUrya-graha-nakSatra-tArA vimAnanI devInuM Ayu che, te sUtrArtha mujaba jANavuM. vaimAnika devInuM Ayu sAmAnyathI-jaghanya palyopama ane utkRSTathI pa5palyopama. ItyAdi kathana sUtrArthamAM lakhyA mujaba jANavuM. -x-x* have strI niraMtara paNAthI strItva choDyA vinA keTalo kALa rahe che ? te jijJAsAmAM * x * teno uttara kahe che - * sUtra-56 : bhagavAna zrI, strIrUpe kALathI keTalo kALa rahe? gautama ! eka apekSAo jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI pUvakoDI pRthakrava adhika 110 palyopama eka apekSAe jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI pUrvakoDI pRthakatva adhika 18palyopama. eka apekSAe jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI pUvakoDI pRtharva adhika 14-palyopama. eka apekSAe jaghanya eka samaya, utkRSTathI pUrvakoDI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/56 pRthakatva adhika 100 palyopama. eka apekSAe pUrvakoDI pRthakatva adhika palyopama pRthava. bhagavan ! tiryaMca strI, tiryaMcazrIrUpe kALathI keTalo samaya rahe ? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatva-adhika traNa palyopama. jalacarI tigrastrI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatva. catuSpada sthalacara tiryaMcI audhika mujaba jANavI. uraga parisarcI-bhujagaparisarcI zrI jalacarI vat jANavI. khecarI tiryaMcI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatva adhika popamano asaMkhyAta bhAga che. 23 mAnuSI strI kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! kSetra AzrIne jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatvAdhika traNa palyopama. cAstridharma AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoDI. e rIte karmabhUmijA paNa, bharataauravatanI paNa strIo kahevI. vizeSa A kSetrane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezonapUrvakoDI adhika traNa palyopama. rAtridharma AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezonapUrvakoDI. pUrva-pazcima videhanI strI, kSetra AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatva. cAritradharma AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoDI. akamabhUimija manuSya strI, akarmabhUmijA kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! janmane AzrIne jaghanya dezona palyopama, palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTathI traNa palyopama. saMharaNa AzrIne jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama ane dezona pUrvakoDI. himavata-auraNyavat akarmabhUmaga manuSyastrI, haimavaMta AdimAM kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! janma AzrIne jaghanya dezona palyopamamAM palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna, utkRSTa palyopama, saMharaNa AzrIne jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa palyopama ane dezona pUrvakoDI adhika. - - - harivarSa, ramyak akarmabhUmaga mAnuSI strI janmane AzrIne jaghanya dezona be palyopama, palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTa be palyopama. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa be palyopama, dezonapUrvakoDI adhika. uttaraku-devakuTu janmane AzrIne jaghanya dezona traNa palyopama, palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTa traNa palyopama. saMharaNa AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama-dezona pUrvakoDI adhika... tapa akarmabhumaka manuSya strI ? janmane AzrIne jaghanya dezona palyopamano asaMkhyAta bhAga palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga, saMharaNa AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga, dezona pUrva koDI adhika. devI strI? bhavasthiti e ja 24 avasthAnakALa che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 * vivecana-56 : eka apekSAe jaghanya eka samaya yAvat avasthAna, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatvAdhika 110 palyopama. koI yuvatI upazama zreNIthI traNa vedanA upazamanathI avedakatva anubhavI, pachI zreNIthI paDIne strIvedodaya eka samaya anubhave, bIje samaye kALa karI devomAM puruSapaNe upaje, to jaghanya strItva samaya mAtra thAya. have pUrvakoDI pRthakatvAdhika 110 palyopama A rIte - koI prANI nArI ke tiryaMcImAM pUrvakoTI Ayu madhye pAMca bhavo pAmIne IzAna kalpamAM 55-palyopama pramANa utkRSTa AyuSka asvapariMgRhItAdevImAM devIpaNe upajIne pachI sva Ayu kSaye te sthAnathI pharI nArI ke tiryaMcImAM pUrvakoTI AyumAM utpanna thaI bIjI vakhata IzAna devalokamAM 55-5lyopama pramANa utkRSTAyu - asvapagRihItA devI madhye devI thaI, pachI bIjA vedane pAme. - 4 - (zaMkA) jo kuru AdimAM traNa palyopama sthitika strImAM upaje, to adhikapaNa strIvedanI avasthiti pAme, to ATalI kema kahI ? A prazna abhiprAyanA aparijJAnathI ayukta che. tethI kahe che - te devIthI vyuta thaI asaMkhya varSAyu strI madhye strIpaNe na upaje. devayonithI cutane asaMkhyAta varSAyu madhye utpAdano niSedha che. asaMkhyAta varSAyuSkA thaI utkRSTAcukA devImAM na upaje. tethI ukta sthiti ja thAya. bIjI apekSAthI jaghanyathI ekasamayAdi samaya bhAvanA sarvatra pUrvavat. pUrvakoDI pRthakatvAdhika 18-palyopama. nArI ke tiryaMcImAM pUrvakoTI pramANAyuddha madhye koI jIva pAMca bhava anubhavIne pUrva prakArathI IzAna devalokamAM be vakhata utkRSTa sthitika daivI madhye utpanna thatAM niyamA parIgRhitAmAM upaje, aparigRhItAmAM nahIM. e rIte bIjI apekSAvALA vAdInA matathI strIvedanA utkRSTa avasthAnane pAme. trIjI apekSAe utkRSTa cauda palyopamAdi A rIte - pUrva prakAre saudharma devalokamAM pariMgRhItA devImAM sAta palyopama pramANa utkRSTAyu madhye be vakhata upajIne trIjA vAdInA matanuM pramANa Ave. cothI apekSAe utkRSTa so palyopama pUrvakoTI pRthakatva adhika A rIte - nArI ke tiryaMcImAM pUrvakoDI AyumAM pAMca bhavo pAmI pUrva prakAre saudharma devalokamAM 50 palyopama pramANa utkRSTAyuSkA aparIgRhItA devI madhye devIpaNe upaje che. tethI cotho vAdI mata siddha thaze. pAMcamI apekSAe utkRSTa palyopama pRtha pUrvakoTi pRtha adhika. nArI ke tiryaMcImAM pUrvakoTI AyuSkA madhye sAta bhavo pAmIne AThame bhave devakuru AdimAM traNa palyopama sthitika strImAM strIpaNe upaje. tyAMthI marI saudharmakabhe jaghanyasthitikA devI thAya. pachI avazya bIjA vedane pAme. tyAre pAMcamAM vAdIno mata siddha thaze. A pramANe vividha bhava pramANa dvAramAM - jo strIvedanuM utkRSTa avasthAna
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-56 26 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) vicArIe tyAre A pramANa thAya, adhika nahIM. A pAMca apekSAmAM koIpaNa bIjI samIcIna apekSA atizayajJAnI ke sarvotkRSTa labdhi saMpanna vaDe ja karavo zakya che. vartamAnamAM tevI sthiti abhAve sUtrakAre pAMce apekSA jaNAvI, potAno koI nirNaya Apela nathI. A rIte sAmAnyathI kALa pramANa jaNAvyuM che. dhe tiryaMca zrI tiryacatva na choDIne kAlamAnanI vicAraNA - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama pUrvakoTi pRthakatva adhika. temAM aMtamuhUrta koIka teTalA pramANa AyathI marIne bIjA vedane pAme ItyAdi. utkRSTa - manuSya ane tiryayanA utkRSTa ATha bhava pAme, adhika nahIM. temAM sAta bhavo saMkhyAta vaSayaka ane AThamo asaMkhyAta varSAyuka. - X - X - asaMkhyAta vaSayukathI marIne niyamo devalokamAM utpanna thAya. paNa navamo bhava manuSya bhava ke saMjJI paMcendriya tiryaMca bhava niraMtara prApta na thAya. tethI pAchalA sAta bhava niraMtara thatAM saMkhyAta vaSayamAM ja upaje, eka paNa asaMkhyAta varSAyu na thAya. asaMkhyAta vayui bhava pachI pharI manuSyabhava ke tiryaMcabhavano asaMbhava che. e rIte * x * utAyu thAya. jalayarI strI, jalacarIApaNe niraMtara thatAM jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva, sAta pUIkoTi Ayu bhava pachI avazya jalacara strIthI Tyuta thAya. catuSpada sthalacarI audhika tiryaMca strI mujaba jANavuM. * x * ura ane bhuja parisarSINI, jalayarI strIvata kahevI. khecarI * x * utkRSTathI palyopama asaMkhyAta bhAga ane pUrvakoTi pRthakatva adhika che...... have manuSya strIne kahe che - manuSya strI sAmAnyathI - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama, pUrvakoTi pRthakava adhika. te sAmAnya tiryaMca zrIvata kahevuM. karmabhumaka manuSyIo karmakSetra AzrIne jaghanya aMtamuhUrta. pachI teno parityAga asaMbhava che. utkRSTa traNa palyopama, pUrvakoTi pRthakava adhika. temAM sAta bhava mahAvidehamAM, AThamo bhava bharata vata ekAMta suSamAdimAM traNa palyopama che. cAaidharma AzrIne jaghanya eka samaya, Avaka kama kSayopazama vaividhyathI eka samaya saMbhave, pachI maraNa pAme. utkRSTa dezona pUrvakoDI... bharata-airavata manuSya strIne kSetrane AzrIne - x * utkRSTa traNa palyopama, dezona pUrvakoDI adhika. te A pramANe- pUrva ke pazcima videhanI mAnuSI strI, pUrvakoTI AyuThA hoya. koI vaDe bharatAdimAM ekAMta supamAdimAM saMhata thAya, te bhale mahAvidehamAM utpanna hoya, to paNa bharata-airAvatanI kahevAya che. te pUrvakoTi jIvIne potAno Ayu kSaya thatAM tyAM ja bharatAdimAM ekAMta supamA kALanA AraMbhe utpanna thAya, te apekSAe A kALa thAya. dharmacaraNa apekSAe karmabhUmijA Avatu kahevI. pUrva ke pazcima videha karmabhUmijA manuSya strIo kSetrane AzrIne utkRSTa pUrvakoTi pRthakava, tyAM ja punaHutpatti apekSAo jANavI. dharmacaraNa apekSAe uckRSTa dezona pUrvakoTi. have akarmabhUmiA manuSya strI vaktavyatA-janmane AzrIne jaghanyathI dezonA palyopama. * x * palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna. utkRSTathI traNa palyopama. saMhaNa apekSAthI jaghanyathI aMtarmuhUrta. utkRSTathI traNa palyopama ane dezona pUrvakoTI adhika. tenI bhAvanA - x - pUrvavat samajavI. AnA dvArA ema kahe che ke - jUna aMtamuhUrta Aya zeSa hoya tevI strI tathA garbhasthanuM saMkaraNa na thAya. haimavatu, airaNyavatu, harivarSa, ramya, devakura, uttarakuru, aMtarlipamAM janmane AzrIne je jenI sthiti, te tenuM avasthAna kahevuM, saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa sthiti che tenI dezona pUrvakITI adhika jANavI. haimavata- vatanI mAnuSI strI janmane AzrIne jaghanyathI palyopama-palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna, utkRSTathI palyopama. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmahad. utkRSTathI dezonA palyopamapUrvakoTi adhika ItyAdi (harivarSa Adi badhAM kSetromAM sUkAI mujaba jANavuM. ahIM vRttinI punarukti karI nathI.]. A rIte sAmanyathI manuSya strI vaktavyatA kahI. have devaaiI vaktavyatA kahe che - devInA tathAbhava svabhAvatAthI kAyasthitino asaMbhava che. kemake devI marIne pharI devI nA thAya. strIpaNAno avasthAnakALa kahyo. have aMtaradvAra kahe che- * sUtra-pa3 - bhagavan! ane pharI strItva prAptimAM keTalA kALanuM aMtara hoya che ? gautama ! jAja aMtamuhUrta, utkRSTa anaMtakALa-vanaspatikALa. Ama badhI tici strIomAM kahevuM. manuSyanuM aMtara kSetrane AzrIne jaghanya aMtamuhurta utkRSTa vanaspatikALa. cAstri dharmane aAzrIne jaghanya eka samaya, ukRSTa anaMtakALa yAva4 dezona apaddha yugala parAvarta. A pramANe cAvatu pUrva-pazcima videhikAnuM jANavuM. karmabhUmaka manuSyanuM aMtara ? gautama! janmane AgrIne jaghanya dazahajAra varSa-tamuhUrta adhika, utkRSTa vanaspatikALa. seharaNa AvIne jaghanya aMtamuhad, utkRSTa vanaspatikALa. e rIte aMtadvipakA strI sudhI devI mInuM badhInuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. * vivecana-pa7 : strI thaI, trIpaNAthI rahita thaI, pharI keTalA kALe strI thAya. gautama! jaghanyathI aMtamuhUrta. koI strI strIpaNe marI bIjA bhavamAM puraSa ke napuMsaka vedane aMtamuharta anubhavI, tyAMthI marI, pharI rIpaNe janme to aMtarmuhad. utkRSTathI vanaspatikALa-asaMkhyaya pudgala parAvarta nAme kALa. teTalo kALa grIvano vyavaccheda thAya. vanaspatikALa A rIte - kALathI anaMtI utsarpiNI avasarpiNI. kSetrathI anaMta loka, asaMkhya pugala parAvarta-AvalikAno asaMkhyAta bhAga pramANa. A pramANe dhika tiryaMca ii Adi - X - kahevA. karmabhUmiphomane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMta kALa-vanaspatikALa
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/57 pramANa. dharmacaraNane AzrIne jaghanya eka samaya kemake te sauthI ocho che. utkRSTa anaMtakALa. dezona addha pudgala parAvarta sudhI. AthI adhika cAstri labdhipAta kALa na hoya. darzanalabdhipAta kALano saMpUrNa ardhvapudgala parAvartano niSedha che. 23 akarmabhUmaka manuSyastrInuM janma AzrIne aMtara jaghanya 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta adhika. ahIM koI akarmabhUmikA strI marIne jaghanyasthitika devamAM utpanna thAya. tyAM 10,000 varSAyu pALI, cavIne karmabhUmimAM manuSya puruSa ke strIrUpe upaje. kemake devapaNAthI anaMtara akarmabhUmimAM utpAdano abhAva che. aMtarmuhUrtamAM marIne pachI akarmabhUmija strIpaNe janme, to ukta kALa thAya. saMharaNa apekSAe aMtarmuhUrva. - 4 - utkRSTa vanaspatikALa - koI akarmabhUmithI karmabhUmimAM saMharAya, teNI potAnuM Ayu kSaya thatAM anaMtakALa vanaspatyAdimAM saMcarIne pharI akarmabhUmimAM utpanna thAya. pachI koI dvArA saMharAya, tyAre yathokta saMharaNanuM utkRSTa kALa mAna thAya, A rIte badhAM kahevA. - devastrIno aMtakALa - koI devastrI devabhavathI smuta thaI garbha vyutkrAMtika manuSyamAM upajI, paryApti pUrI karI, tevA bhAvamAM marIne pharI devI thAya to aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. A rIte asukumArIthI IzAnadevI sudhI utkRSTa aMtara kahevuM. have pAMca prakAre alpabahutvane jamAve che * sUtra-58 : - bhagavan ! A tiryaMcayonis, manuSya, deva strIomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? gautama ! sauthI ochI manuSyI, tiryaMcI asaMkhyAtagaNI, tethI devI asaMkhyAtagaNI che. bhagavan ! A tiryaMcImAM jalacarI, sthalacarI, khecarImAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDI khevArI, sthalacarI saMkhyAtagaNI, jalacarI tethI saMkhyAtagaNI. bhagavan ! A mAnuSIstrImAM kamabhUmijA, karmabhUmijA, atIpijAmAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI thoDI tIpijA akabhUmiMgA manuSyastrIo, devakuTu-uttarakura akarmabhUmagA baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, tethI harivarSa-ramyavAsa akarmabhUmagA baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, tethI hemavata-airaNyavarSanI baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, tethI bharata-airavata karmabhUmagA baMne tulya ane saMkhyAtagaNI, pUrva-pazcima videha karmabhUmagA manuSya baMne tulya ane tethI saMkhyAtagaNI che. bhagavan ! A devIstrImAM bhavanavAsI, vyaMtarI, jyotikI, vaimAnikI strIomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDI vaimAnikI devI, bhavanavAsI devI tethI asaMkhyAtagaNI, vyaMtaradevI tethI asaMkhyAtagaNI, tethI jyotiSka daivI saMkhyAtagaNI che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bhagavan ! A tiryaMcastrImAM jalacarI, sthalacarI, khecarI, manuSyamAM karmabhUmijA, akarmabhUmijA, aMtahIMdhijA, devImAM bhavanavAsiNI, jayotikI, vaimAnikImAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI thoDI aMtarnIpaja akarmabhUmagA mAnuSI strI, devakuTu-uttarakura akarma baMne saMkhyAtagaNI, harivarSaramyAsa karmabhUmijA saMkhyAtagaNI, hemavata-airaNyavat akamabhUmijA baMne saMkhyAtagaNI, bharata-airavata karmabhUmagA mAnuSI strI baMne saMkhyAtagaNI, pUrvapazcima videha varSa karmabhUmijA mAnuSIthI baMne saMkhyAtagaNI, vaimAnika devIIo asaMkhyAtagaNI, bhavanavAsIdevI asaMkhyAtagaNI, ecara ticitrI asaMkhyAtagaNI, sthalacara tiryaMcastrI saMkhyAtagaNI, jalacara ticitra saMkhyAtagaNI, vyaMtaradevI saMkhyAtagaNI ane tethI jyotik daivI saMkhyAtagaNI che. * vivecana-58 : sauthI ochI manuSyastrI, saMkhyAta koTAkoTI pramANatvathI, tenAthI tiryaMcastrI asaMkhyAtagaNI - dvIpa, samudranI tiryayastrInA saMbhavathI, tenAthI devI asaMkhyAtagaNI, bhavanavAsI-vyaMtara-jyotika saudharma-IzAnanI pratyeka asaMkhyAta zreNI AkAza pradezarAzithI kahevI. ra bIjuM abahutva-sauthI ochI khecarI tiryaMcastrI, tenAthI sthalacara ticiNI saMkhyAtaguNa kemake khecarathI sthalacaranuM svAbhAvika prAcarya che, tenAthI jalacarI saMkhyAtagaNI kemake lavaNa, kAloda ane svayaMbhUramaNa samudramAM mAchalIonuM prAcarya che. trIjuM alpabahutva-sauthI thoDI aMtapijA mAnuSI strI, kSetranI alpatAthI che. tenAthI kurunI strI saMkhyAtagaNI, kSetranA saMkhyAta guNatvathI, paNa svasthAne baMne tulyA che. tenAthI havirSa-ramyavarSathI saMkhyAtagaNI - kAraNa pUrvavat. tenAthI haimavataauraNyavat manuSyastrI saMkhyAtagaNI, kSetranI alpatA chatAM, alpa sthitikatAthI ghaNI strIno saMbhava che. tenAthI bharata-aivatanI strI saMkhyAtagaNI, karmabhUmipaNAthI svabhAvathI ja temanA prAcaryano saMbhava che. tenAthI pUrva-pazcima videhanI strI saMkhyAtagaNI, kSetranI bahulatA ane ajitasvAmInA kALa jevA svabhAvathI ja tenuM prAcarya che. have cothuM alAbahutva - sauthI thoDI vaimAnikadevI, aMgulamAtra kSetra pradeza rAzinuM je dvitIya vargamULa, tene trIjA vargamULa vaDe guNatA je pradezarAzi ItyAdi - x - temanA AkAzapradezathI. tenAthI bhavanavAsIdevI asaMkhyAtaguNa, aMgula mAtra kSetra pradezarAzinuM prathama vargamULa, temAM bIjA vargamULathI guNatAM je pradezarAzi pramANa ItyAdi - 4 - hovAthI. tenAthI vyaMtaradevI asaMkhyAtagaNI, saMkhyAta yojana pramANa eka prAdezika kSeNimAtra khaMDa eka prataramAM hoya che ItyAdi - 4 - tenAthI jyotikadevI saMkhyAtagaNI 256 aMgula pramANa eka prAdezika zreNi mAtra khaMDo eka prataramAM hoya che ItyAdi - 4 - have samastastrI viSayaka pAMcamuM alpabahutva - sauthI thoDI aMtarhiSakA manuSyastrI,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-58 tenAthI saMkhyAtagaNI devakara-uttarakuranI manuSya strI [ItyAdi sUtrArthamAM jaNAvyA mujaba ja vRttimAM che, tethI punarukti karela nathI.] bhAvanA paNa prApya jANavI. have strIvedakarmanuM jaghanya-utkRSTa sthitimAna kahe che - * sUtra-pa9 : bhagavAna ! strIveda kamanI keTalA kALanI baMdhasthiti kahI che ? gautama ! janyathI palyopamano asaMkhyAta bhAga nyuna doDha sAgaropamano sAtamo bhAga che. utkRSTa-paMdara koDAkoDI sAgaropama. 1500 varSa bAdhAkALa, bAhunika kasthiti kanaka. veda kayA prakAre phaMka ani samAna che. te pIo. * vivecana-59 - zrI veda nAmanA karmanI keTalo kALanI baMdhasthiti che ? gautama! doDha sAgaropamanA sAtamA bhAgamAM palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna. te A rIte - je prakRtino je utkRSTa sthiti baMdha che, temAM mithyAtvanI utkRSTa sthiti go koDAkoDI sAgaropamano bhAga devAthI je rAzi prApta thayA che, temAM palyopamano asaMkhyAtamo bhANa ghaTADI, te prakRtinI jaghanya sthiti prApta thAya che. strIvedanI utkRSTa sthiti paMdara koDAkoDI sAgaropama che, tethI 15/go koDAkoDI sAgaropama prApta thaze. tethI cheda uDADatA doDha saptamAMza koDAkoDI sAgaropama sthiti bane che. temAM pacopamano asaMkhyAtamo bhAga cuna karavAthI uparokta sthiti thAya che. A vyAkhyA mULa TIkA anusAra che. paMcasaMgrahanA mate paNa A ja jaghanya sthiti parimANa che, mAtra palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna na kahevo. kamaprakRti saMgrahaNIkAre jaghanya sthiti mATe bIjI vidhi batAvI che - jJAnAvaraNIyAdi - X - X * karmonI pota-potAnI prakRti jJAnAvaraNa Adi - X - X - varga kahevAya che. vargonI pota-potAnI utkRSTa sthiti hoya, temAM mithyAtvanI ukaSTa sthitino bhAga devAthI je prApta thAya che temAM palyopamano saMgAta bhAga ocho karavAthI jaghanya sthiti Ave che. ahIM veda nokaSAyamohanIya varganI prakRti che. tenI utkRSTa sthiti vIza koDAkoDI sAgaropamanI che. temAM sItera koDAkoDI sAgaropamano bhAga devAthI zUnyane zUnyathI kApatA , besatamAMza koDAkoDI sAgaropama sthiti thAya che. temAM palyopamano asaMkhyAta bhAga cuna karavAthI strI vedanI jaghanya sthiti prApta thAya. utkRSTa sthiti paMdara koDAkoDI sAgaropamanI che. sthiti be prakAre che - kamarUpatA avasthAnarUpa ane anubhava yogya. ahIM je sthiti batAvI che, te karmarUpatAvasthAnarUpa che. anubhavayogya sthiti to abAdhAkALathI hIna hoya che. je karmanI jeTalA koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti hoya che, teTalA ja so varSanI tenI abAdhA hoya che. jemake strIvedanI utkRSTa sthiti paMdara koDAkoDI sAgaropamanI che, to teno abAdhAkALa 1500 varSa thAya che. 30 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 arthAta ATalo kALa te bAMdhelI prakRti udayamAM AvatI nathI ane potAnuM phaLa ApatI nathI. abAghAkALa vItyA pachI ja kamaMdalikonI canA thAya che. tene karma niSeka kahevAya che. abAdhAkALathI hIna karmasthiti ja anubhava yogya hoya che. have strIveda koMdayajanita je strIvedanuM svarUpa kahe che. gautama ! te kuMkukachANanA agni samAna che, te dhIme dhIme jAgRta thAya che ane lAMbA kALa sudhI rahe che. strI adhikArapUrNa thayo. * sUtra-60 : te paronA prakAra keTalA che? traNa bheda - tiryaMcayonika paraSa, manuSa, devapura... te tiryaMcapuruSa keTalA bhede che? traNa bhede - jalacara, sthalacara, khecara. strI adhikAravata bhedo kahevo cAvata khecara. te khecaro, becara tiyaca paraSo uAI. te manuSya puraSo keTalA bhede che? kamabhUmakA, akarmabhUmakA, tadvapakA te manuSyapuruSo che... te devapuruSo keTalA bhede che? cAra bhede che. strI bhedavartI kahevA yAvatu savAthasiddha.. * vivecana-60 : puraSo traNa bhede kahyA che - tiryaMcayonikAdi (sUtravata). te tiryaMcayonika puraSo traNa bhede kahyA che - jalacara puruSAdi traNa. manuSyapuruSo paNa traNa bhede che - karmabhUmakAdi traNa deva puruSo cAra bhede che - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotika, vaimAnika. bhavanapati-asurAdi bhedathI daza prakAre che. vyaMtara pizAcAdi bhedathI ATha prakAre che. jyotika caMdrAdi bhedathI pAMca prakAre. vaimAniko-kapopapa, kapAtIta be bhede. kalpopapanna saudharmAdibhedathI bAra bhede. kAtIta be bhede - zaiveyaka ane anutaropapAtika. have sthiti kahe che - * sUtra-61 - bhagavan! puruSonI keTalI kALasthiti che? gautama! jaghanya aMtarmahatuM, utkRSTa tetrIza sAgaropama. tiyacayonika puruSo ane manuSyonI strIonI sthitiva4 paraponI sthiti jANavI. devapuraSonI yAvatuM savarthasiddha, sthiti prajJApanAvata kahevI.. * vivecana-61 : puruSane pota-potAno bhava choDyA vinA keTalo kALa sthiti kahI che ? bhagavaMte kahyuM - jaghanyathI aMtarmuhUrta. utkRSTa 33-sAgaropama. te anuttarasura apekSAe jANavuM. bIjAne te sthitino abhAva che. tiryaMcayonikomAM audhika, jalacara, sthalacara, khecaronI onI je sthiti kahI che, tema kahevI. manuSyonI paNa audhikakarmabhUmikanI - x* akarmabhUmikanI - x - potapotAnA sthAne je strIonI sthiti che, te ja puruSonI kahevI. jemake - sAmAnya tiryaMcayonika puruSonI jaghanyathI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-61 tamuhad, utkRSTathI traNa palyopama. - x - x - ItyAdi... sAmAnyathI manuSya puraSonI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. cAritradharmane AzrIne jaghanyathI, aMtarmahatuM. A bAAliMga pravajyA pratipatti AzrIne jANavI. anyathA cAritra pariNAma eka samayano paNa saMbhave che, to eka samaya kahe athavA dezacA>>ine A kahyuM che. dezayAtri pratipattinA ghaNAM bhaMgothI jaghanyathI paNa aMtarmuharta saMbhave che. temAM sarva rAtri saMbhava chatAM paNa je A dezayAtri AzrIne kahyuM - te dezacAsTipUrvaka prAyaH sarva rAtri pratipatti che. kahyuM che ke- samyakatva prAptimAM palyopama pRthakvathI, zrAvaka thAya. cAstri kSayopazamane saMkhyAta sAgaropama AMtara thAya. ahIM Adha vyAkhyAna te strIveda vicAraNAmAM paNa kahevuM. je strIveda vicAraNAmAM kahyuM ke ahIM paNa jANavuM. utkRSTathI dezona pUrvakoTI kemake ATha varSanI vaya pachI cAtrino svIkAra saMbhave che. karmabhUmaka puruSone jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTa traNa palyopama. cAritrane AzrIne utkRSTa dezona pUrvakoTI. bharata-auravatanA puruSone utkRSTa traNa palyopama, te suSamasuSama ArAmAM jANavuM. cAstridharmane AzrIne utkRSTa dezona pUrvakITI. pUrva-pazcima videha puraSone ogane AzrIne utkRSTa dezona pUrvakaTI. cAaidharmane AzrIne paNa utkRSTa dezona pUrvakoTI. sAmAnyathI akarmabhUminA manuSya pakSone janmane AzrIne jaghanyathI palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna eka palyopama, utkRSTathI traNa palyopama. saMhaNane AzrIne jAnyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI dezona pUrvakITI [ityAdi tathA haimavata-kairavata, harivarSayak varSa, devakura-uttarakuru Adi dhevA.) aMtadvapaka kamabhUmaka manuSya puruSonA janmane AzrIne jaghanyathI dezonA palyopamano asaMcAta bhAga, utkRSTathI paripUrNa palyopamano asaMkhyAta bhAga. saMharaNane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta ane dezona pUrvakoTI. devapuraSone sAmAnyathI jaghanya-10,000 varSa ane utkRSTathI 31-sAgaropama. vizeSa vicAraNAthI - asurakumArone jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sAtireka eka sAgaropama. nAgakumArAdi puraSomAM badhAne jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI dezona be palyopama. vyaMtarapuraSomAM jaghanya 10,000 varSa, utkRSTathI palyopama. jyotika devapuraSone jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTathI paripUrNa palyopama, eka lAkha varSAdhika, saudharmakaye devonuM jaghanya palyopama, utkRSTa be sAgaropama. IzAna kalo devapuraSonuM jaghanya sAdhika palyopama, utkRSTathI sAtireka be sAgaropama. sanakumAra devonuM jaghanya be sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama. mAhendrakalpa devonuM jaghanya sAtika be sAgaropama ane utkRSTa sAtireka sAta sAgaropama. brahAlokanA devonuM jaghanya sAta sAgaropama, utkRSTathI daza. lAMtaka devonuM jaghanya daza sAgaropama, utkRSTa cauda. mahAzaka devonuM jaghanya cauda sAgaropama, utkRSTathI satara, sahasAradevonuM jaghanya sattara sAgaropama, utkRSTathI aDhAra. AmatadevonuM 32 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 jaghanya aDhAra sAgaropama, utkRSTathI ogaNIza. prANatadevonuM jaghanya ogaNIza, utkRSTathI vIza sAgaropama che. AraNa devonuM jaghanya vIza, utkRSTa ekavIza sAgaropama. aDhata devonuM jaghanya ekavIza, utkRSTa bAvIza sAgaropama. e rIte kramazaH adhatana adhatana raiveyakathI navamAM uparitana-uparitana zaiveyaka sudhI roka-coka sAgaropamAM vadhAratA javuM. vijaya-vaijayaMta-jayaMta-aparAjita cAra anuttaropapAtika devonuM jaghanya 31-sAgaropama, utkRSTathI 33-sAgaropama che. sarvArthasiddhamAM ajaghanyotkRSTa 13sAgaropama. kyAMka evo sUrapATha che ke- devapuraSonI sthiti "prajJApanA'nA sthiti pada mujaba kahevuM. tyAM paNa A pramANe sthiti kahI che. puruSanI bhavasthiti kahI, have kAyasthiti kahe che - * sUp-62 : bhagavat ! puraSa, puraSarUpe kALathI keTalo kALa rahe ? gautama jaghanyathI aMtamuhad, utkRSTathI sAtireka sAgaropama pRthad. bhagavana ! tiryaMcayonika puruSa kALathI keTalo kALa rahe ? gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrvakoDI pRthakrava adhika traNa palyopama. e rIte pUrvavata. saMsthiti >>IonI jema cAvatu khecara tiryaMcayonika puruSanI saristhati kahevI. bhagavAna ! manuSya puruSa kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! phonane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUvakoDI pRthakatvAdhika kaNa palyopama. cAdhimane AzcIne utkRSTa dezona pUvakoDI e pramANe saba yAvat pUrvapazcima videha. akarmabhUmaka puruSo akarmabhUmaka strI samAna jANavA yAvat aMtadvIpakonI je sthiti ja saMciTTaNA cAva4 savathisiddha kahevuM. * vivecana-62 : bhagava puraSa, puraSabhAvane choDyA vinA keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanyathI aMtamuhad, teTalA kALa pachI marIne strI Adi bhAvamAM jAya. utkRSTa sAtireka zatapRthakava sAgaropama. sAmAnyathI tiryaca, nara, deva bhavamAM ATalo kALa puSarUpe rahevAno saMbhava che. manuSyabhavanI apekSAe kaMIka adhikatA jANavI. tethI AgaLa puraNa nAma kamoMdayanA abhAvathI niyamA A AdimAM jAya. tiryaMcayonika pakSanI vaktavyatA tiryaMcayonika strI mAphaka kahevI. te jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama pUrvakoTi pRthakva adhika, temAM sAta bhava pUrvakoTi AyunA pUrvavideha AdimAM ane AThamo bhava devakuTu-uttarakurumAM traNa palyopamamAM. jemAM jalasaramAM jaghanyathI aMtarmuhUrta pachI gatyaMtara ke vedAMtaramAM jAya. utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva-tyAMja be Adi vAra upaje. catuSpada sthalacara puruSa utkRSTa traNa palyopama ane pUrvakoTi pRthakava adhika, sAmAnya tiryaMca puruSa mAphaka. umsa ane bhujaga parisarpa sthalacara puruSa utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva, jalacaravatuM. necara puruSa utkRSTathI pUrvakoTi pRthakatva adhika palyopamano asaMkhyaya bhAga, te sAta vakhata
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 2-62 pUrvakoTi sthitimAM upaje pachI AThamIvAra aMtarliMpAdi khecara puruSamAM palyopamanA asaMkhyAta bhAge upaje. manuSya puruSa, manuSya strIvatuM. sAmAnyathI phomane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, pUrvakoTI pRthatva adhika. tyAM sAta bhava pUrvakoTi Ayu mahAvidehamAM, AThamo bhava devakara AdimAM. cAstri dharmane AzrIne coka samaya utkaTa dezona pUrvakoTi. kemake ATha varSa pachI cAstri svIkAre tethI dezone kahyuM. vizeSa vicAraNAthI - karmabhUmaka manuSya puruSa karmabhUmi bane AzrIne utkRSTa traNa palyopama, pUrvakoTi pRthakattAdhika, bhAvanA pUrvavatuM. mAtra AThamo bhava ekAMta suSamAmAM bharata-vatamAM jANavo. cAritradharmane AzrIne jaghanya eka samaya, sarvavirati pariNAmathI. utkRSTa dezona pUrvakoTI, samapracA>>iAkALathI. bharata-vata karmabhUmaka manuSyapuruSa paNa bharata-rasvata kSetrane AzrIne, jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, dezona pUrvakoTi adhika. te pUrvakoTi Ayuka videhapurapanuM bharatAdimAM saMharaNa karIne bharatAdivAsa yogathI bharatAdi pravRta vyapadezanA bhavAyukSayamAM ekAMta suSamA prAraMbhe utpanna jANavA. cAritradharma AzrIne utkRSTa dezona pUrvakoTI. bhAvanA pUrvavat pUrva-pazcima videha manuSya puraSa phonane AzrIne utkRSTamI pUrvakoTi pRthakatva, te pharI-pharI tyAM ja sAta vakhata utpatti bhAvavI. pachI avazya gatyaMtara ke yoyaMtara saMkrama thAya. cAaidharma AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoTi. sAmAnyathI akarmabhUmaka manuSya puruSa te bhAva na choDIne jamane AzrIne jaghanya eka palyopama ItyAdi tenI strInA viSayamAM kahyA mujaba jANavuM - X - X - e rIte haimavata-bhairaNyavata, harivarSa-ramyapha varSa, devakuru-uttaramAM jANavuM [vRttikANIe tene nodhela che, paNa ame anuvAda choDI dIdhela che.) aMtarlIpaka manuSyapuruSa janmane AzrIne dezona palyopamano asaMkhyaya bhAga, utkRSTa paripUrNa palyopamano asaMkhyAta bhAga, saMharaNane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUd, utkRSTathI pUrvakoTi adhika palyopamano asaMkhyAta bhAga. devonI je sthiti pUrve kahI, te ja kAyasthiti kahevI, devapurA devapuruSatva choDyA vinA keTalo kALa cAvatuM niraMtara rahe ? devapaNAmAM marI, pachI anaMtara bhave deva na thAya. ItyAdi - 4 - A pramANe avasthAne kahyuM, have aMtara kahe che - * sUtra-63 - bhagavan ! ane keTalA kALanuM aMtara hoya ? gautama! jI eka samaya, utkRSTa vanaspatikALa. ticiyonika puruSone jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa vanaspatikALa, e rIte yAvatu khecara tiryaMcayonikapuruSonI... bhagavana! manuSyapuruSonuM keTaluM kALa aMtara che ? gautama ! kSetrane AthIne jaghanya aMtamuhUrta. [18/3] jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 utkRSTa vanaspatikALa, dharmacaraNa AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa, anaMtI utsarpiNI yAva4 dezonAdhapugala parAvarsa kamabhUmakonuM cAvatuM videha cAva aaidhamamAM eka samaya. zeSa rIo samAna kahevuM cAva4 taddhapakonI sthiti jANavI. devapuruSonuM jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, bhavanavAsI devapuraSonuM vAva( sahasAra, jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa vanaspatikALa. bhagavana ! AnAta-paraSone keTalA kALanuM aMtara hoya che ? gautama. jaghanya varSa pRthakatva, utkRSTa vanaspatikALa. e rIte cAvatuM zaiveyaka devapuruSanuM anuttaropapAtika devapuruSonuM jaghanya varSa pRthakva, utakRSTa sAtireka saMkhyAta sAgaropama. * vivecana-63 : puruSa, puruSatvathI paDIne pharI keTalA kALe, te pAme che ? gautama ! jaghanyathI eka samaya pachI pharI puruSatvane pAme che jyAre koI puraSa upazamazreNi pAmI upazAMta puruSavedamAM eka samaya jIvIne, pachI mare, pachI niyamathI devapuruSomAM upaje che, jo ke strI-napuMsakane paNa zreNilAbha thAya, paNa teo zreNie caDIne Avedaka bhAva pachI marIne zubhAdhyAvasAyathI devapuruSapaNe utpanna thAya che. utkRSTathI vanaspatikALa - X - X - jANavo. have tiryaka puruSa viSayaka atideza kahe che - pUrve je tiryakonika strInuM aMtara kahyuM, te ja tiryaMcayonika puruSonuM kahevuM. te A rIte - [vRttino saMkSepa karela che- sAmAnyathI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyAtapudgala parAvartana nAme vanaspatikALa. e rIte vizeSathI jalacara-sthalacara-kheyara puruSonuM aMtara paNa kahevuM. have manuSya puruSatva viSaya aMtara pratipAdanArthe atideza kahe che - manuSya strInI mAphaka manuSya puruSonuM aMtara kahevuM. te A rIte - sAmAnyathI manuSyapurane phojhane AzrIne aMtarmuhad, utkRSTa vanaspatikALa, cA>>idharma AzrIne jaghanyathI eka samaya, cAri parimANathI bhraSTa thaI samayAMtaramAM pharI paNa koIne cAritranI pratipati saMbhave che. ukATathI dezona addha pagala parAvarta. A rIte bharata, airAvata, pUrva-pazcimavideha puruSonI vaktavyatA kahevI. sAmAnyathI akarmabhUmaka manuSyapuruSane janmane AzrIne jaghanya aMtara 10,000 varSa aMtamuhad[dhika - akarmabhUmimAM utpanna puraSa mare, jaghanya sthitika deva thaI, karmabhUmimAM utpanna thaI pharI koI akarmabhUmimAM puruSarUpe upaje. * x * utkRSTa vanaspatikALa. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrNa ItyAdi * x * x * x * sTIva kahevuM. A pramANe haimavata-bhairaNyavata Adi karmabhUmimAM jamaNI ane saMharaNathI jaghanya-utkRSTa aMtara aMtarlIpaja sudhI kahevuM. have devapuruSanA aMtarane kahe che - jaghanyathI aMtamuhUd. deva bhavathI cyavIne
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-63 36 garbhaja manuSyamAM upajI pati pUrI karI, tathAvidha adhyavasAya maraNathI pharI koI devapaNe upaje. utkRSTa vanaspatikALa. A pramANe asurakumArathI sahasAra deva sudhI kahevuM. AnatadevanuM aMtara jaghanyathI varSamRtva. - x * x * AnatAdimAM utpatti niyamA cAstriyI pAme. cAstri AThame varSe maLe, tevI jaghanyathI varSa pRthakRtva kahyuM. utkRSTa vanaspatikALa. e rIte veyaka deva sudhI kahevuM. anuttara-upapAtika deva puruSanuM jaghanya aMtara varSapRthakag, utkRSTa sAtireka saMkhyAta sAgaropama. temAM saMkhyAta sAgaropama anya vaimAnikomAM saMkhyayavAra utpatti ane sAtireka manuSyabhava. sAmAnyathI A aparAjita sudhI jANavuM. savarthisiddhamAM eka ja vakhata utpatti thAya. bIjI kahe che - X - X - vijayAdi cAramAM be sAgaropama kahyuM che. have alAbadutva pAMca prakAre kahe che - * sUtra-64 - Alabahutva IonI mAphaka cAvata he bhagavana! A devapuraSomAM bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikamAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? gautamAM sauthI thoDAM vaimAnika devapuraNo, tethI bhavanapati devo asaMkhyAtA, tethI vyaMtara devo asaMkhyAtA, tethI jyotika devapuro saMkhyAtajJA che. bhagavanA A ticiyonika puruSomAM jalayasthalaca-khecaronA manuSya puraNo, karmabhUmaka-ekamabhUmaka-aMtardIpaka, devaparaSomAM bhavanavAsI-vyaMtarajyotika-vaimAnikomAM saudharma yAvata savArthasiddhaka devomAM koNa konAthI abha Adi che ? gautamAM sauthI thoDA aMtarlIpaga manuSya puruSo, devaguru-uttarakuru akarmabhUmaka manuSya puruSo baMne saMkhyAlagaNA, harivarSa-ramyakravarSa puraSo baMne saMkhyAtagA, hemavata-herAyaado puruSo saMkhyAlagaNA, bharata-aurava karmabhUmagA baMne saMkhyAtagaNA, pUrva-pazcima videha puruSo baMne saMkhyAlagaNA. tethI anuttaropAtika devapuraSo asaMkhyAtagaNA, uparanA veyakadevo saMkhyAlagaNA, madhyama veyaka devo saMkhyAlagaNA, hephrima zaiveyaka devo saMkhyAlagaNA, tethI azrutadevo saMkhyAtapaNA cAvatu anita devo saMkhyAtagaNA, sahasAra devo asaMkhyAtaNA, tenAthI mahAzaka devo asaMkhyAtapaNA cAvatuM mAhendra devo asaMkhyAtaNA, sanakumAra devo asaMkhyAtagaNA, IzAna devo asaMkhyAtavANA, saudharma devo saMkhyAlagaNA, tethI bhavanavAsI devo asaMkhyAtaNA, becaratici paraSo tethI asaMkhyAtagaNA, sthalacara tiryaMcayoniko saMkhyAlagaNA, jalacara tiryaMcaparaSo asaMkhyAta-gaNA, vyaMtara devo saMkhyAlagaNA, jyotiSa devo saMkhyAlagaNA che. * vivecana-64 :sauthI thoDAM manuSyo, saMkhyAta koDAkoDI pramANatvathI, tethI tiryaMcapuruSo jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 asaMkhyAta gaNA-wtaranA asaMkhyayabhAgavartI asaMkhyAta zreNigata - AkAzapadeza rAzi pramANa_thI. tethI devapuruSo saMkhyA gaNA, bRhata pratararAzi vI - x* tiryaMca ane manuSya puruSonuM vaktavya, temanI strI samAna kahevuM. have devapuruSonuM aNbahuva kahe che - sauthI thoDAM anacropapAtika devo, palyopamanA asaMkhyaya bhAgavail AkAza pradeza rAzi pramANacthI. tenAthI uparitana veyakanA devo saMkhyAlagaNAbahuvara phogathI vimAnanA bahucathI. uparanA veyakamAM 100 vimAno che, prati vimAnamAM asaMkhyAta devo che. jema jema adho-adhovartI vimAno, tema-tema devonI pracUratA hoya che. tethI - x* uparitana karatA madhyama greveyaka devo saMkhyAtapaNA che, tethI adhatana zaiveyakanA devo saMkhyAlagaNA, e rIte AraNa sudhI. jo ke AraNa-ayutakalapo samazreNika-samavimAna saMkhyaka che, to paNa kRSNapAkSiko tathAsvAbhAvya prAyuryacI, dakSiNa dizAmAM upaje che. te kRNa pAkSiko koNa che ? jIvo be bhede - kRSNapAkSika ane zuklapAkSika. temAM jeno kiMcit jUna ardhapudgala parAvarta saMsAra che te zulapAkSiko, bIjA dIrdhasaMsAra bhAgI te kRSNapAkSiko tethI zulapAkSiko thoDAM che, ane saMsArInuM thoDuM pramANa saMbhave che. kRSNapAkSiko anaMtAnaMta dIrdha saMsArIpaNAthI ghaNAM che. kRSNapAkSiko pAsuryathI dakSiNa dizAmAM tathA svabhAvapaNAthI upaje che. pUrvAcAryoe paNa kahela che - kRSNa pAkSiko dIdhasaMsAra bhAjI kahevAya che. teo ghaNAM pApodayavALA ane krurakama che. tevA svabhAvathI A kurakamapaNuM che. tenA kAraNe tadbhava siddhika paNa dakSiNa dizAmAM upaje che. nairayikatiryakramanuSya-asurAdi sthAnomAM jAya che. tethI dakSiNadizAmAM prayurapaNe kRSNapAkSikonA saMbhavathI upaje che - azrutakA devapuruSa apekSAe AraNa devo saMkhyayagaNAM che, tenAthI prANatakalAnA devo saMkhyAlagaNA che. tenAthI AnatakalAnA devo saMkhyAlagaNA che. ahIM paNa prANatakalAnI apekSAe saMkhyAta gaNava kRSNapAkSikonA dakSiNa dizAnA prAcuryathI che. A anuttara vimAnavAsI Adi Anata kAvAsI paryanta devo pratyeka kSetra palyopamaasaMkhyAta bhAgavartI AkAza pradeza sazi pramANa jANavA. * * * AnatakalAnA devothI sahasAnA devo asaMkhyAtagaNI che, ghanIkRta lokanA eka prAdezikatAthI zreNinA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza che, teTalA pramANavathI, tenAthI mahAzukAnA devo asaMkhyAtagaNAM che kemake bRhattara zreNI asaMgeya bhANa AkAza pradeza sazi pramANatvacI che. vimAna bAharAyI - 6ooo vimAna sahasAra kalAmAM, 40,000 mahAzukamAM, bIjA nIce-nIcenA vimAnavAsI devo bahu-bahatara che. sahasAka5 devothI mahAzaka devo asaMkhyAtagaNA che, tenAthI lAMtaka devo asaMkhyAtagaNI che. tenAthI brahmaloka devo asaMkhyAtapaNAM che, tenAthI mAhendradevo asaMkhyAtapaNAM che ahIM badhe bRhatuM AkAza zreNI asaMkhyayabhAga gata
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-64 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra AkAza pradezamAnavathI jANavuM. tenAthI sanakumAkA devo asaMkhyAtapaNA che kemake vimAnanI bahulatA che. ItyAdi - x * x * x * sanatakumAra devothI IzAna devo asaMkhyAtagaNA, gula mAtra kSetra pradeza sazi saMbaMdhI bIje vargamULa, bIjA vargamULathI guNatA jeTalI pradezarAzi che teTalI saMkhyAmAM dhanIkRtu lokanI eka prAdezika zreNImAM jeTalAM AkAzapadezo che tenA babIzamAM bhAga pramANathI. temanAthI, saudharma devo saMkhyAlagaNAM che. kemake vimAnanI bahulatA che. saudharmaka dakSiNa digravartI che, tethI ghaNAM kRSNapAkSiko upaje che. * X - X - X - prajJApanA Adi badhAmAM Ama kahyuM che. saudharmadivothI bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNAM che, aMgula mAtra phomra pradeza sazi saMbaMdhI pahelAM vargamULamAM, bIjA vargamULathI guNatA jeTalAM pradeza sazi upaje, teTalI saMkhyAmAM dhanIkRta lokanA eka prAdezika zreNimAM jeTalA AkAzapadezo che, temAM jeTalo batrIzamo bhAga che, teTalA pramANathI. tenAthI vyaMtara devo asaMkhyAtapaNA che. * x * tenAthI jyotipuruSa saMkhyAlagaNAM che. * x - have pAMcamuM aA bahutva - sauthI thoDAM aMtarlIpaka manuSya puruSo, kemake phona nAnuM che. tenAthI devakuru-uttarakurunA manuSya puruSo saMkhyAlagaNA che, kSotranA bahupaNAthI svasthAne baMne tulya che, tenAthI harivarSa-ramyaarSanA puraSo saMkhyAlagaNA, tenAthI haimavata-haiSNavanA manuSyapuruSo saMkhyAlagaNA che - baMnemAM kSetra bahulatA kAraNarUpa che. te baMne svasthAne tulya che. tenAthI bharata-airAvata karmabhUmaka puruSo saMkhyAlagaNA che, ajitasvAmI kALe utkRSTa padamAM ane svabhAvathI ja bharata bhairavatamAM manuSyonuM prAcarya saMbhave che. te baMne svasthAnathI paraspara tulya che. tenAthI pUrva-pazcima videhanA manuSya puruSo saMkhyAlagaNAM che, kSetra bAhulya ane svabhAvathI ja manuSya puruSonuM prAyrya saMbhave che. svasthAnamAM baMne tulya che. tenAthI anuttaropapAtika devo asaMkhyAta gaNA che. kSetra palyopama asaMkhyaya bhAgavarmI AkAza pradeza pramANa_thI. pachI uparanI raiveyaka-pachI madhyama veyakapachI nIcenI veyakathI cheka AnatakalAnA devapuraSo sudhI anukrame saMkhyAlagaNA che. pachI sahasAka2, pachI lAMtakakalAthI IzAnakA sudhI asaMkhyAtagaNAM che. tenAthI saudharmanA devo saMkhyAtapaNAM che, tethI bhavanavAsI devo asaMkhyAtapaNAM che, bhAvanA badhe ja pUrvavat kahevI. tenAthI khecara tiryaMca puraSo asaMkhyAtagaNAM che, pratara asaMkhyAtabhAgavartI asaMkhyAta zreNigata AkAzapradeza sazi pramANathI. temanAthI sthalacara tiryaMca puruSo saMkhyAtapaNAM, tenAthI jalayara tiryaMca puruSo saMkhyAlagaNAM, yukti pUrvavatuM. tenAthI vyaMtara puraSo saMkhyA gaNAM, saMkhyAta yojana koTI pramANa eka prAdezika zreNi mAtra khaMDa, jeTalAM eka prataramAM thAya che, tenA batrIzamAM bhAga pramANathI. tenAthI jyotika devo saMkhyAtapaNAM che. * sUtra-65 - bhagavAna ! puruSaveda kamanI keTalo kALa baMdha sthiti che ? gautama! jaghanya ATha saMvatsara, utkRSTa daza sAgaropama koDAkoDI. 1ooo varSa abAdhA, abAdhAkALa rahita sthiti karmaniSeka che. bhagavana! puruSaveda kevA prakAre che ? gautama! vana davAni javAlA sama. * vivecana-65 - puSavedanI jaghanyathI ATha varSa, kemake tenAthI ochI sthitinA purAveda baMdha yogya adhyavasAya hotA nathI. utkRSTa daza koDAkoDI sAgaropama. abAdhAkALa AdinI vyAkhyA pUrvavatu. A puruSaveda davAgni vALA samAna prAraMbhamAM tIvra kAma dAha yukta. * sUtra-66 - te napuMsako keTalA che ? traNa bheda che - nairayika napuMsaka, tiryaMcayonika napuMsaka, manuSya yonika napuMsaka. te nairacikanapuMsaka zuM che ? te sAta bhede che - ratanapabhA pRedI nairasika napuMsaka yAvat adhaHsaptamI pRnI nairayika napuMsaka. te A nairacika napuMsaka kahyA. te ticiyonika napuMsaka zuM che? pAMca bhede - ekendriya ti napuMsaka yAvatu paMcendriya tici napuMsako che. ekendriya tici yonika napuMsako keTalA che ? pAMca bheda pRedI yAvata vAyukAcika. * x * beIndriya tici yonika nasako? aneka bhede che. e rIte teIkriya ane catariyo paNa jANavA. te paMcendriya tiryaMca yonika napuMsako keTalA che? traNa bheda - jalacara, sthalacara, khecarate jalayaro keTalA bhede che ? te zAlika sivAyanA pUrvokta bhedo jANavA. * * te manuSya napuMsako zuM che? traNa bhede che - kamabhUmaka, akarmabhUmaka, aMtadvIpaka. bhedo yAvat kahevA. * vivecana-66 : napuMsako traNa bhede kahyA che - nairayika, tiryajayotika, manuSya napuMsako. nairayika napuMsako keTalA che ? pRthvIbhedathI sAta prakAre - ratanapabhA Adi pRthvI nairayika napuMsako. tiryaMcayonika napuMsako pAMca bhede kahyA che - ekendriyAdi tiryaMca yonikanapuMsako. ekendriya napuMsako pAMca bhede kahyA che - pRvIkAyika yAvatuM vanaspatikAyika ekendriya tiryayonika napuMsako. bhagavad ! beIndriya tiryaMca napuMsako keTalA che ? gautama ! anekavidha pulAkRmika Adi pUrvavat kahevA. caturindriya sudhI kahevuM. paMcendriya tiryaMcayonika napuMsako traNa bhede kahyA che - jalacara, sthalacara, khecara, A pUrvavatu bhedasahita kahevA. te manuSya napuMsako traNa bhede kahyA che - karmabhUmaka, akarmabhUmaka-aMtarlIpaka. badhAM pUrvavat prabhedo sahita kathA. bhedo
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/66 kahyA. have sthiti pratipadanArthe kahe che -sUtra-67 - bhagavan ! napuMsakonI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa tetrIza sAgaropama. bhagavan ! nairayika napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanya daza hajAra varSa, utkRSTa teIza sAgaropama. badhAM nArakonI sthiti ahIM kahevI. 39 bhagavan ! tiryaMcayonika napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI. ekendriya tiryaMca napuMsakanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa bAvIza hajAra varSa, bhagavan ! pRthvIkAyika ekendriya tiryaMca yonika napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa 22,000 varSa. badhAM ekendriya napuMsakonI sthiti kahevI. beIndriyathI urindriyanI sthiti kahetI. bhagavan ! paMcendriya siyonika napuMsakonI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI. A pramANe jalacara tiryaMca, catuSpada-lalacara, uraga parisarpa, bhujaga parisarpa, khecara tiryaMca badhAMne jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI. bhagavan ! manuSya napuMsakanI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! kSetrane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI. dharmacaraNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUrvakoDI. karmabhUmaja bharata-airavata-pUrvavidehapazcimavideha manuSya napuMsakanI paNa temaja, bhagavan ! akarmabhUmaga manuSyanapurAkanI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! janmane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa AMtarmuhU. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUrvakoDI, e pramANe aMtardIpaka sudhI kahevuM. bhagavan ! napuMsaka, napuMsakapaNe kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa vanaspatikALa. bhagavan ! nairayika napuMsaka ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama e pramANe [pratyeka naskapRthvInI sthiti jANavI. bhagavan ! tiryaMcayonika napuMsakanI sthiti? gautama ! jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. A pramANe ekendriya napuMsakanI, vanaspatikAyikanI paNa emaja jANavI. bAkInAnI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAtakALa - asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kALathI ane kSetrathI asaMkhyAta loka. be-traNa-cAra Indriya napuMsakonI jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAtakALa sthiti che. bhagavan ! paMcendriya ticiyonika napuMsakanI sthiti? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatva. A pramANe jalacara tiryaMca-catuSpada, bhagavan ! jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 sthalacara, uragArisa, bhujagarisarpa, mahoramone paNa kahevA. manuSya napuMsakane ? kSetrane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI pRthakatva. dharmacaraNane AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoDI. A pramANe karmabhUmaka, bharata-auravata-pUrva pazcima videhamAM paNa kahevuM. bhagavan ! karmabhumaka manuSya napuMsaka ? janmane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa muhUrta pRtha. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUrvakoDI. e rIte tapaka sudhI. bhagavan ! napuMsakane keTalA kALanuM aMtara hoya? gautama ! jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa sAtireka zata sAgaropama pRthakatva. nairayika napuMsakane keTalA kALanuM aMtara hoya ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikA. ratnapabhA pRthvI Adi nairayikonuM paNa emaja jANavuM. tiryaMcayonika napuMsakanuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa sAtireka sAgaropamazata pRthakatva. ekendriya napuMsakanuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 2000 sAgaropama, saMkhyAta varSoM adhika. pRthvI-ad-teu-vAyunuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, vanaspatikAyikanuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAtakALa yAvat asaMkhyAta loka, bAkInA beIndriyAdinuM yAvat khecara, jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. 40 manuSya napuMsakanuM kSetrane zrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, cAtri dharmane AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa. cAvat dezona apudgala parAva, e pramANe karmabhUmakanuM paNa. bharata-airavata, pUrva-pazcima videhanuM paNa che. bhagavan ! kamabhUimaka manuSya napuMsakanuM keTalo kALa ? janmane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, saMharaNane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa, aMtardIpaka sudhI. * vivecana-67 : napuMsakamAM aMtarmuhUrta sthiti tiryaMca manuSya apekSAe jANavI. tetrIza sAgaropama sAtamI nArakapRthvI apekSAe jANavA. A sthiti sAmAnyathI kahI. vizeSa vicAraNAvairayika napuMsaka viSayaka-sAmAnyathI jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama. vizeSathI ratnaprabhA pRthvI nairayika napuMsakanI sthiti jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI eka sAgaropama. zarkarApRthvInairayika napuMsakanI jaghanyathI eka sAgaropama, utkRSTathI traNa sAgaropama. e rIte pUrva-pUrvanI utkRSTa sthiti te pachI-pachInI jaghanya sthiti jANavI. utkRSTa sthiti A rIte - vAlukAprabhA sAta sAgaropama, paMkaprabhA daza sAgaropama, dhUmaprabhA 17-sAgaropama, tamaHprabhA 22-sAgaropama, utkRSTa-33sAgaropama. kyAMka atideza che - prajJApanAnA sthitipada mujaba jANavuM.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-63. sAmAnya tiryacayonika napuMsakanI sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa-pUrvamoTI. sAmAnyathI ekendriya napuMsakanI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa-22000 varSa. vizeSathI pRthvIkAyika ekendriya tiryaMcayonika napuMsakanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 22,000 varSa, akAyika utkRSTathI varSa, teukAyika utkRSTathI traNa ahorAtra, vAyukAyika utkRSTa 3000 varSa, vanaspatikAyika napuMsakanI jaghanyathI tamuhUrta, utkRSTathI 10,000 varSa beIndriyaticiyonika napuMsakanI jaghanya aMtamuhad, utkRSTa 12-varSa, teIndriyanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 49 ahoraba, caurindriyanI jaghanya aMtamuhad, utkRSTa cha mAsa. sAmAnyathI paMcendriya tiryaMcayonika napuMsakanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTI. - sAmAnyathI manuSya napuMsakanI utkRSTa pUrvakoTI. karmabhUmaka manuSya napuMsakanI phomane AzrIne utkRSTa pUrvakoTI. cA idharma-bAhya veza parikati pravajayA svIkArIne jaghanyathI aMtamuhad, pachI mRtyu pAme. utkRSTa dezona pUrvakoTI, janma pachI ATha varSa bAda dIkSA letA. A pramANe ja bharata, ravata, videhanAnapuMsakane kahevA. karmabhUmakA napuMsakane janmane AzrIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI paNa aMtarmuhad. karmabhUmimAM napuMsaka manuSyo samRmija hoya, garbhaja nahIM, kemake yugalagharmane napuMsakatvano abhAva che. saMmUrNimamAM jaghanyathI utkRSTa aMtarmuhUrta moTuM jANavuM. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtamuhad, utkRSTa dezona pUrvakoTI. te garbhathI nIkaLatA ja saMhaNathI saMbhave che, te AmaraNAMtapaNAthI thAya. haimavata Adi cha akarmabhUmi ane aMtarlIpaka napuMsakamAM A kathana ja karavuM. have kAyasthiti - napuMsaka, napuMsakatvane choDyA vinA kALathI keTalo kALa rahe ? gautama! jaghanya eka samaya, utkRSTa vanaspatikALa. upazama zreNithI paDIne napuMsaka vedodayanA samaya pachI maraNa thAya. marIne devotpAdathI paMvedodaya pAme. vanaspatikALa-AvalikA saMkhyaya bhAga gata samaya rAzi pramANa asaMgeya pudgala parAvarta pramANa. *** naiyika napuMsaka kAyasthiti vicAraNAmAM sthitimAna mujaba kahevuM. tenI bhavasthiti ja kAyasthiti che. sAmAnyathI tiryAyonika napuMsaka kAyasthiti - jaghanya aMtarmuhUrva, pachI marIne bIjI gati ke vedamAM saMkrame che. utkRSTa vanaspatikALa. ekendriya tici napuMsaka paNa e pramANe ja che. vizeSa vicAraNA - pRvIkAyika napuMsakanI kAyasthiti utkRSTa asaMkhyAta kALa-asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI pramANa. * x * A pramANe a-teu-vAyu kAyasthiti paNa kahevI. vanaspatikAya, ekendriyavatuM. beIndriya tiryaMcayonika napuMsaka kAyasthiti jaghanya-aMtamuhUrta, utkRSaTa saMkhyAtakALa - te saMkhyAta hajAra varSa jANavA. e rIte teIndriya-caurindriya-tiryaMca yonika napuMsakanI kAyasthiti paNa kahevI. paMcendriya tiryacayonika napuMsakakAyasthiti 42 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa pUrvakoTi pRthakava. te niraMtara sAta bhava pUrvakoTi Ayu napuMsakatvathI anubhavato jANavo. pachI avazya tene choDe. A pramANe jaLacarasthaLa,khecara napuMsakonA viSayamAM jANavuM. sAmAnya manuSya napuMsaka kAyasthiti A rIte ja kahevI. karmabhUmaka manuSya napuMsakanI phogathI-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTi pRthakava. cAritradharmathI-jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoTi. A pramANe bharata, airAvata, videhanA napuMsakonI kAyasthiti kahevI. sAmAnyathI akarmabhUmaka manuSya napuMsaka kAyasthitimAM janmane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta pRthakatva. saMharaNane AzrIne jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa dezona pUrvakoTI. A pramANe haimavatAdi cha akarmabhUmi, aMtardIpaka manuSya napuMsaka kahevA. have aMtarane kahe che - napuMsaka thaI, napuMsakatvathI rahita thaI, phI keTalA kALe napuMsaka thAya? jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI sAtireka sAgaropama zata pRthava. purapAdikALa ATalo ja saMbhave che. saMciTTaNA-sAtatyathI avasthAna. * x * * * bhagavad ! napuMsaka, napuMsakapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanya eka samaya. puruSanI saMciTTaNA ane napuMsakanuM aMtara utkRSTa sAgara pRthakravapakadezamAM padasamudAyopacArathI sAgaropamazata pRcaka che. tethI napuMsaka aMtarIka pratipAdaka A adhikRt sUtra kahyuM. sAmAnyathI nairayika napuMsakanuM aMtara jaghanyathI aMtara muhad. sAtamI nakazI udvartIne taMdula matsyAdimAM aMtarmuhUrta rahIne pharI sAtamI naa jAya. utkRSTa vanaspatikALa. narakanA bhavathI udvartIne paraMparAthI nigodamAM jaIne anaMtakALa rahe. sAmAnyathI ticiyonika napuMsakanuM aMtara-jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI sAgaropama zata pRthakava sAtireka. vizeSathI-ekendriya tiryaMcayonika napuMsakanuM aMtara ukATathI saMkhyAta varSa adhika be hajAra sAgaropama, kemake trasakAyanI ATalI kAyasthiti che pRthvIkAyika ekendriya napuMsakanuM aMtara utkRSTa vanaspatikALa che A ja pramANe apra-teu-vAyu napuMsakanuM paNa kahevuM. vanaspati napuMsakanuM jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa asaMkhyAtakALa - te kALathI asaMkhyAta-utsarpiNI-vasarpiNI, phonathI asaMkhyAtaloka. vanaspatinA bhavathI cyavIne anyatra ATalo kALa avasthAna saMbhave. pachI saMsArI jIva niyamathI vanaspatikAyikamAM utpanna thAya. be thI pAMca Indriya tiryaMcanapuMsaka, jalacarAdi tiryaMca napuMsakonuM aMtara, sAmAnya manuSya napuMsakanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa che, te anaMtakALa-vanaspatikALa che. karmabhUmaka manuSya napuMsakanuM aMtara kSetrane AzrIne jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI vanaspatikALa, zAstri-dharmane AzrIne jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakALa. te anaMtakALa-anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALathI, thobathI anaMtaloka, dezona ardhapudgala parAvarta. A pramANe bharata, airavata, videha
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2ii-I67 manuSya napuMsakanuM aMtara kahevuM. akarmabhUmaka manuSya napuMsakanuM jamane AzrIne jaghanyathI aMtarmuhUrta-x- utkRSTathI vanaspatikALa. saMkaraNathI jaghanya aMtarmuhUrta-koI karmabhUmija manuSyanapaMsaka koI akarmabhUmimAM saMharAI, keTalA kALa pachI tavAvidha buddhi parAvartana bhAvathI pharI karmabhUmimAM saMharAya temAM aMtamuhUrta pachI pharI akarmabhUmimAM lavAya. utkRSTa vanaspatikALa. A pramANe haimavata Adi badhI akarmabhUmimAM kahevuM. * sUtra-68 : bhagavAna ! A nairayika-tici-manuSya napuMsakomAM koNa konANI yAvata vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI ochA manuSya napuMsako, nairayikanapuMsaka asaMkhyAtaNA, tici anaMtagaNa che. bhagavana! A ratanapabhA yAvata adhasaptamI nairayika napuMsakomAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI ochA adhaHsaptamI pRnInairayika napuMsaka che. chaThThI pRadInA asaMkhyAtagaNA, cAvatu bIjI pRthvInA asaMkhyAtapaNA che. tenAthI ratanapabhA pRthadInA nairayika napuMsaka asaMkhyAtagaNA che. bhagavan! A tiryaMcayonika napuMsakomAM ekendriya ticiyonika napuMsakomAM pRedIkAyika cAvatuM vanaspatikAyika, be-traNa-cAra-pAMca Indriya tici napuMsaka, jalacarasthalacara-khecara A badhAmAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM khecara ticinapuMsako che, sthalacara ticinapuMsaka saMkhyAlagaNAM, jalacara tiruci napuMsaka saMkhyAlagaNAM, causikriya vizeSa adhika, teIndriya vizeSAdhika, beIndriya vizeSAdhika, teukAyika ekendriya tiryaMca asaMkhyAtagaNA, pRvIkAyika vizeSAdhika, e pramANe aNavAyu-vanaspati, ticinapuMsaka anaMtagaNA che. bhagavAna ! A manuSyanapuMsakomAM karmabhUmika-akarmabhUmika-etadvapakomAM koNa konAthI sAvat vizeSAdhika che ? gautamAM sauthI ochA aMtarlIpaka kamabhUmaka napuMsako che. devakura-uttara bhane saMkhyAlagaNA, e pramANe cAvatu pUrva-pazcima videhakamabhUminA manuSya napuMsako ne saMkhyAtagaNA che. bhagavAna ! A nairayika napuMsakomAM ratanapabhA yAvatuM adha:saptamI pRthvI narayika napuMsako, tiryaMcayonika napuMsakomAM-ekendriya tiryaMcayonikomAM pRdIkAyika yAvat vanaspatikAyika ekendriya tiryaMca yonika napuMsako, letraNa-cAra Indriyo paMcendriya tiryaMcayonika napuMsakomAM jalayara-sthalacara-khecara , manuSya napuMsakomAM karmabhUmijAakarmabhUmijA-aMtarlIpakA napuMsakomAM koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? - gautama ! sauthI thoDAM adhaHsaptamI pRedI rasika napuMsako che, chaThThI pRthvI asaMkhyAtaguNA cAvatu bIjI pRthvI asaMkhyAtaguNA aMtadvIpaka manuSya napuMsaka asaMkhyAtagaNA. devakuTu-uttarakuranapuMsako baMne saMkhyAlagaNA cAvavuM 44 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda2 pUrva-pazcimavideha manuSya napuMsako baMne saMkhyAlagaNA, ratnAbhAi nairayika asaMkhyAtagaNA, khecara paMcendriya tiryaMcayonika napuMsako asaMkhyAtavANA, thalacara saMkhyAtagaNa, jalacara saMkhyAtagaNA, caurindriya vizeSAdhikA, indriyaMe vizeSAdhikA, beIndriya vizeSAdhikA, teukAyika asaMkhyAtA, pRthvIkAyika vizeSAdhika, aprakAyika virodhAdhika, vAyukAcika vizeSAdhika, vanaspatikAyikao anaMtaguNad. * vivecana-68 : sauthI thoDAM manuSya napuMsako che. zreNInA asaMkhyAta bhAgavarnA pradezonI rAzi pramANa che. tethI nairayika napuMsaka asaMkhyAtagaNI che. aMgula phoganI pradezarAzinA prathama vargane dvitIya vargamULathI guNita karatA je pradezarAzi hoya che, tenI barAbara dhanIkRta lokanI eka prAdezika zreNIomAM jeTalA AkAza pradezanI barAbara che. tenAthI tiryaMcayonika napuMsako anaMtaguNA che, kemake nigodanA jIvo anaMta che. nairayika napuMsakomAM - sauthI thoDAM adha:saptamI nairayika napuMsako che. tenAthI chaThThI pRthvInA asaMkhyAtagaNamAM che, tethI pAMcamInA cAvatu bIjI pRthvInA napuMsaka nairayiko eka-ekathI asaMkhyAtagaNA che. kemake badhAM pUrva-pUrva nairayika parimANa hetu zreNI asaMkhyAtabhAga apekSAthI asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNa zreNInA bhAgavata nabha:pradeza rAzi pramANa che. bIjIthI pahelI pRthvInA nairayikanapuMsaka asaMkhyAtapaNA che. tenuM kAraNa - x - AkAzapradeza che. - 4 - pratyeka pRthvInA pUrva-uttara-pazcima dizAnA nairayika sarvathI thoDAM che, tethI dakSiNadizAnA nairayika asaMkhyAtagaNA che. pUrva-pUrvanI pRthvIonI dakSiNa dizAnA nairayika napuMsakonI apekSA padyAnupUrvIthI AgaLa-AgaLa pRthvIomAM uttara ane pazcima dizAmAM rahela nairayika napuMsaka asaMkhyAtagaNA adhika che, prajJApanAmAM tene kahyuM che. britikArazrIe prajJApaflno pATha Apela che, teno saMkSepa upara karyo che.] have tiryaMcayonika napuMsaka viSaya alAbahava kahe che sauthI thoDAM khecara paMcendriya tiryAyonika napuMsako-pratara asaMkhyaya bhAgavatna asaMkhyAta zreNigata AkAza pradezarAzi pramANavaNI. tenAthI sthalacara tiryayanapuMsaka saMkhyAlagaNA, tenAthI jalacara tiryaMcanapuMsaka saMkhyAlagaNA, - x * tenAthI caurindriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika, -x- tenAthI teIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika che, tenAthI beIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika, tenAthI teIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika che, tenAthI beIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika, * x - tenAthI teukAyika napuMsaka asaMkhyAtagaNA che. kemake sUkSma-MAdara bhedathI tenA asaMkhyAta lokAkAza pradeza parimANatva che. tenAthI pRvIkAyika napuMsaka vizeSa-adhika che, prabhuta asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANatvathI che. tenAthI akAyika napuMsaka vizeSAdhika che * * * tenAthI vAyukAyika napuMsaka vizeSAdhika che. * x * tenAthI vanaspatikAyika
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/68 ekendriya tiryaMca napuMsako vizeSAdhika che. kemake anaMta lokAkAza pradezarAzi pramANa che. have manuSya napuMsakanuM alpabahutva-sauthI thoDAM aMtar dvIpaja manuSya napuMsako che, te saMmUIjanaja jANavA. garbhaja napuMsako asaMbhava che. tethI devakuTu-uttarakura napuMsaka saMkhyAtagaNA che. - x - svasthAne A baMne tulya che. tenAthI havirSa-ramyak varSa napuMsako saMkhyAtaguNA, svasthAne tulya. tethI haimavata-hairaNyavatanA napuMsako saMkhyAtagaNA, svasthAne baMne tulya che. tethI bharata-aivata napuMsako saMkhyAtagaNA. tethI pUrva-pazcima videha napuMsako saMkhyAtagaNA che. have nairayika-tiryaMca-manuSyonuM aAbahutva-sauthI thoDA sAtamI nakanA napuMsako che. tenAthI chaTThI-pAMcamI-cothI-trIjI-bIjI pRthvInA nairayika napuMsaka anukrame asaMkhyAtagaNA che. bIjI pRthvI napuMsakothI aMtarhipaja manuSya napuMsaka asaMkhyAtagaNAM che. A asaMkhyeya guNatva saMmUrchanaja manuSya apekSAo che. tenAthI devakuTu-uttarakuru. manuSya napuMsako, harivarSa-ramyavarSa, napuMsako, haimavata-hairaNyavatanapuMsako, bharataauravata napuMsako, pUrva-pazcima videha napuMsako anukrame saMkhyAtagaNAM che. svasthAnamAM baMne tulya che. pUrva-pazcima videha napuMsakothI A pratyakSa upalabhyamAna ratnaprabhA pRthvInA vairayika napuMsako asaMkhyAtagaNA che. tenAthI khecara paMcendriya tiryaMca napuMsako asaMkhyAtagaNA che, tenAthI sthalacara, jalacara napuMsako anukrame saMkhyAtagaNAM che. jalacara napuMsakathI cAra-traNa-beIndriya tiryaMca napuMsaka vizeSAdhika che. beIndriya napuMsakathI teukAyika napuMsako asaMkhyAtagaNAM che, tenAthI pRthvI-ap vAyu tiryaMca napuMsako anukrame vizeSAdhika che. vAyu napuMsakathI vanaspati napuMsaka anaMtagaNA che. yukti pUrvavat. - have napuMsaka baMdhasthiti - 45 * sUtra-69 - bhagavan ! napuMsakaveda karmanI keTalA kALanI baMdhasthiti che ? gautama ! jaghanyathI be saptamAMza sAgaropamamAM palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTa vIza sAgaropama koDAkoDI. 2000 varSa abAdhAkALa. A abAdhAkALahIna kamasthiti te kaniSeka che. bhagavan ! napuMsaka veda kevA prakAre che ? gautama ! mahAnagaranA dAha samAna kahyo che. * vivecana-69 : napuMsakaveda karmanI, ItyAdi pUrvavat. vizeSa A - mahA nagara dAha samAna, sarva avasthA - sarvaprakAre kAma dAha samAna che. have alpabahutva ATha prakAre kahe che - te nIce mujaba. * sUtra-70 - bhagavan ! A strI, puruSa, napuMsakamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI ochA puruSo che, tenAthI strIo saMkhyAtagaNI 46 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 che, tenAthI napuMsako anaMtagaNA che. bhagavan ! A tiryaMconA strI-puruSa-napuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI ochA tiya puruSo che, tiryaMca strIo asaMkhyAtagaNI, tethI anaMtagaNA tiryaMca napuMsako che. bhagavan ! A manuSyonA strI-puruSa-napuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! manuSya puruSo sauthI thoDAM che, tenAthI manuSya strIo saMkhyAtagaNI che, tenAthI manuSya napuMsako asaMkhyAtagaNAM che. bhagavan ! A devonA strI-puruSa, nairayika napuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI ochA nairayika napuMsako che, deva puruSo tenAthI asaMkhyAtagaNA, devIo tenAthI saMkhyAtagaNI che. bhagavan ! A tiryaMconI strI-puruSa-napuMsako, manuSyonA strI-puruSanapuMsako, devastrI-puruSa, nairayikanapuMsakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama! sauthI ochA manuSyapuruSo, manuSyastrI saMkhyAtagaNI, manuSyanapuMsako asaMkhyAtagaNA, nairayika napuMsako asaMkhyAtagaNA, tici puruSo asaMkhyAtagaNA, tiryaMca strI saMkhyAtagaNI, devo asaMkhyAtagaNA, devIo saMkhyAtagaNI, tiyanapuMsako anaMtagaNA che. bhagavan ! A tiryaMca strIomAM jalArI, sthalArI, khecarI, tipuiruSomAM jalacara, sthalacara, khecara, tiryaMca napuMsakomAM - ekendriya tiryaMca napuMsakomAM - pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika napuMsako, be-traNa-cAra Indriya napuMsako, paMcendriya tiryaMca napuMsakomAM-jalacara, sthalacara, kheAromAM koNa konAthI yAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM khecara tiryaMca puruSo, khecara tiryaMca strI saMkhyAtagaNI, sthalacara paMcendriya tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNA, sthalacara paMcendriya tiya strI saMkhyAtagaNI, jalacara tiryaMca puruSo saMkhyAtagaNA, jalacara tiryaMca strIo saMkhyAtagaNI, khecara paMcendriya tiryaMca napuMsako asaMkhyAtagaNA, sthalacara paMcendriyatiryaMca napuMsako saMkhyAtagaNA, jalacara paMcendriya tiryaMca napuMsako saMkhyAtagaNA, caurindriyo vizeSAdhika, teIndriyo vizeSAdhika, beIndriyo vizeSAdhika, teukAyika asaMkhyAtA, pRthvIkAyika vizeSAdhika, aAyika vizeSAdhika, vAyukAyika vizeSAdhika, vanaspatikAyika ekendriyatiryaMca yonika napuMsako anaMtagaNA che. bhagavan ! A manuSya strIomAM karmabhUmikA-karmabhUmikA-aMtardIpikA, manuSyapuruSomAM karmabhUmaka-akarmabhUmaka-aMtardIpaka, manuSya napuMsakomAM karmabhUmakaakamabhUimaka-aMtardIpakomAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! AMtardIpaka manuSya strI ane puruSo baMne tulya ane sauthI thoDAM che, deva-uttaku karmabhUmaka manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAtagaNA, harivarSa-myavarSa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-30 43 manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAtagaNA, hemavata-heraNayavat manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAlagaNA, bharata-airavata manuSya paraSo baMne saMkhyAlagaNA, bharata-airavata manuSya strI baMne saMkhyAta gaNI, pUrva-pazcima videhae manuSya para baMne saMkhyAlagaNA, pUrva-pazcima videhae manuSya strI baMne saMkhyAtagaNI, aMtadvapaka manuSya napuMsako asaMkhyAtagaNA, devakara-uttaskara manuSya napuMsako baMne saMkhyAlagaNA, te pramANe ja yAvat pUrva-pazcima videhae manuSya napuMsako saMkhyAlagaNA. bhagavana! A devIzIomAM - bhavanavAsIeNI, vyaMtarI, jayotikINI, vaimAnikI, devapuruSomAM bhavanavAsI cAva4 vaimAnikamAM saudharmaka yAva4 ]veyaka, anuropatikA, nairayika napuMsakomAM - ranapabhA yAvatu AdhasaptamI pRvI nairayikomAM koNa konAthI A5 Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM anuttaropAtika devo, uparI veyaka devo saMkhyAlagaNA, cAvatu te rIte Anata devo saMkhyAtagaNA, adhaHsaptamI pRedI nairayika napuMsako asaMkhyAtagaNA, chaThThI pRdI nairayika asaMkhyAta gaNA, sahasAradevo asaMkhyAtagaNA, mahAzaka devo asaMkhyAtagA, pAMcamI pRedI nairayiko asaMkhyAtagaNA, lAMtaka devo asaMkhyAtagaNA, cothI pRthvInarayika asaMkhyAtagA, brahmaloka devo asaMkhyAtagaNA, trIjI pRnI aurayika asaMkhyAtaNA, mAhendra devo asaMkhyAtagaNA, IzAna devo asaMkhyAtagaNA, IzAna devI saMkhyAtagaNI, asaMkhyAtagaNA, bhavanavAsI devI saMkhyAtagaNI, A ranaprabhA nairayika asaMkhyAtagaNA, vyaMtara devo asaMkhyAtagaNA, vataradevI saMkhyAtagaNI, jyotika devo saMkhyAta gaNA, jyotiSa devIo saMkhyAtagaNI che. - bhagavan! A tiryacastrIomAM - jalacarI, lacarI, khecarI, ticiparaSomAM - jalacara, sthalacara, becaro, ticinapuMsakomAM kendriya tiryaMca napuMsakomAM - pRedIkAyika yAvata vanaspatikAyika napuMsako, be-traNa-cAra Indriya napuMsako, paMcendriya tiryaMca napuMsakomAM - jalacasthalaca-ecara, manuSyastrIomAM - kamabhUmikA, akarmabhUmikA, aMtahIpikA, tathA manuSyapuruSomAM karmabhUmikaakarmabhUmika-etadvIpaka, manuSya napuMsakomAM karmabhUmika-akarmabhUmika-aMtardIpaka, devImAM bhavanavAsiNI-vyaMtarI-jyotikI-vaimAnikI, devapuruSomAM bhavanavAsI-vyaMtara jyotika-vaimAnikomAM saudharmaka cAvatuM zaiveyaka-anuropapAtika, nairayika napuMsakomAM ranarabhA yAvata adhasaptamI pRnI nairayika napuMsakomAM koNa konAthI aA aAdi che? - gautama! aMtadvapaka akarmabhUmaka manuSya strI-puruSo, baMne tulya ane sauthI ochA che. devakara-uttarakura manuSya strI-puruSo baMne tulya ane saMkhyAtapaNA che, e rIte harivarSa-myakravarSa haimava4-herazyava4 bharata-auravata manuSya puruSo 48 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 baMne saMkhyAlagaNA che, bharata-auravatae manuSya strIo baMne saMkhyAlagaNA, pUrvapazcima videha manuSyapuruSo baMne saMkhyAtagaNa, pUrva-pazcima videhae manuSya strIo baMne saMkhyAtagaNI, anuttaropapAtika devo asaMkhyAtagaNA, uparI zaiveyaka devo saMkhyAlagaNA yAvat Anata devo saMkhyAlagaNA, adhaHsaptamI pRthvI nairasika napuMsako asaMkhyAtaguNA, chaThThI pRthvInairayika saMkhyAlagaNA, sahasAra devo saMkhyAlagaNA, mahAzuka devo asaMkhyAtagaNA, pAMcamI pRthvI nairayika asaMkhyAtagaNA, lAMtaka devo asaMkhyAlagaNA, cothI pRetInairayikao asaMkhyAtagaNA, brahAloka devo asaMkhyAtagaNA, bIjI pRthvInairayika asaMkhyAtavANA, mahendra devo asaMkhyAtagaNA, sanatakumAra devo asaMkhyAtagaNA, bIjI pRetI nairasika asaMkhyAtaguNA, aMtardIpaka manuSya napuMsaka asaMkhyAtaNA, devakura-uttara manuSya napuMsako saMkhyAlagaNA, e pramANe yAvatu videha IzAna devo asaMkhyAtagaNA, IzAnI saMkhyAtagaNI, saudharmadivo saMkhyAlagaNA, saudharmadinI saMkhyA gaNI, bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNA, bhavanavAsI devI saMkhyAtagaNI, A ranapabhAmRedI nairayika napuMsako asaMkhyAtagaNA, becara tiryaMca puruSo saMkhyAlagaNA, becara tiryaMcazrIo saMkhyAtagaNI, thalacara tica puruSo saMkhyAlagaNA, sthalacara tiyaca ruzI saMkhyAtagaNI, jalacara tici puruSo saMkhyAlagaNA, jalacara tiryaMca ruzrI saMkhyAtagaNI, vyaMtara devo saMkhyAtagaNA, vyaMtaradevIo saMmdeNI, jyotiSudevo saMkhyAtagA, jyotika devIo saMkhyAtagaNI, khecara paMcendriyati napuMsako saMkhyAtagA, thalacara napuMsako saMkhyAlagaNA, jalacaranapuMsako saMkhyAlagaNA, caurindriyo vizeSAdhika, teIndriyo vizeSAdhika, beIndriyo vizeSAdhika, teukAyiko asaMkhyAtagaNA, pRedI vizeSAdhika apU vizeSAdhika, vAyukAyika vizeSAdhika, vanaspatikAyika anaMtaguNa che. * vivecana-90 - sauthI ochA tiryaMca puraSo che. tenAthI tiryaMca zrIo saMkhyAtaguNa-traNa guNavathI che. tenAthI tiryaMca napuMsako anaMtaguNA che. nigoda jIvonA anaMtatvathI. ** have bIjuM - sauthI thoDAM manuSya puraSo, saMgeya koDAkoDI pramANacvacI. tenAthI manuSya A saMkhyAtaguNa, 2gaNI hovAthI. tenAthI manuSya napuMsako asaMkhyAtapaNA che. - 4 - have trIju-sauthI thoDAM aurayika napuMsaka, aMgula mAtra thoma zazimAM svaprathama vargamaLathI gaNatAM je pradeza sazi pramANa ghanIkRta lokanA eka prAdezikI zreNI AkAza pradeza pramANa_thI. tenAthI devo asaMkhyaya guNA * x * tenAthI devIo saMkhyAtaguNa, batrIza guNatvathI. sakala samizra cothuM - sauthI thoDAM manuSyapuruSo, tenAthI manuSyabI saMkhyAmuNa,
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ No 2-30 tenAthI manuSya napuMsaka asaMkhyAtaguNa, tenAthI nairayika napuMsako asaMkhyAtaguNa - x * tethI tiryaMcapuruSa asaMkhyAtagaNA - x * tenAthI tiryaMca strIo saMkhyAtaguNa, guNavathI. tenAthI devo saMkhyAlagaNA - x * tenAthI devI saMkhyAtaguNa, batrIsagaNatvathI. tenAthI tici napuMsaka anaMtaguNa, nigoda jIvanA anaMtatvathI. have pAMcamuM - sauthI thoDA khecara paMcendriya tiryaMca puruSo, tenAthI khecara tiryaMca strIo saMkhyAgaNI, tenAthI sthalacara tiryaMca puraSo saMkhyAtagaNItenAthI temanI strIo saMkhyAtagaNI, tenAthI jalayara tiryaMca rUpo saMkhyAlagaNA, tenAthI tenI strIo saMprakhyAtagaNI, tenAthI khecara paMcendriya tiryaMca napuMsako asaMkhyAtagaNA, tenAthI sthalacara-jalacara tiryaMca napuMsako anukrame saMkhyAbaNA, tenAthI cAra-traNabe Indriyo anukrame vizeSAdhika, tenAthI teukAyika asaMkhyAtagaNA, tenAthI pRthvIa-vAyunAyikA anukrame vizeSAdhika che, tenAthI vanaspatikAyika ekendriya tiryaMcayonika napuMsako anaMtagaNA che. dhe chaThuM-sauthI thoDAM aMtadvapaka manuSya strI-puruSo che, A baMne paraspara tulya che, temAM strI-puruSonA yugaladharmapaNAthI che. tenAthI devakura-uttarakuraka manuSya strI-puruSa saMkhyAlagaNA che. svasthAne paraspara tulya che. e pramANe harivarSa-ramya strI-puruSa, haimavata-myavat strI-puruSo anukrame saMkhyAlagaNA che, svasthAne paraspara tulya che. tenAthI bharata-airavatanA manuSyo baMne saMkhyAlagaNA, svasthAne paraspara tulya, tenAthI tenI strIo saMkhyAtagaNI, 27gaNI hovAthI, svasthAne paraspara tulya. tenAthI pUrva-pazcima videhanA puruSo baMne saMkhyAtapaNA ane svasthAne paraspara tulya. tenAthI tenI strIo saMkhyAtagaNI, paraspara tulya. tenAthI aMtarlIpa manuSya napuMsako asaMkhyAtagaNA - zreNI asaMceya bhAgagata AkAza pradeza sazi pramANa_thI. tenAthI devakara-uttarakura manuSya napuMsako saMkhyAta gaNA ane paraspara tulya e rIte hasvirSa-ramyak varSa ane haimavata-araNyavata manuSyanapuMsako anukrame kahevA. tenAthI bharata-rasvata manuSya napuMsako saMkhyAtagaNA, svasthAne tulya, tenAthI pUrva-pazcima videha manuSyanapusaMko saMkhyAlagaNA, paraspara tulya. have sAtamuM - sauthI thoDAM anuttaropAtika devapuraSo, tenAthI uparI-madhyamanIcenA saiveyakanA-aTyuta-AraNa-prANata-Anata devo anukrame saMkhyAlagaNA, ityAdi badhuM sArthavat jANavuM. ' have AThamuM - sauthI thoDAM aMtaradvIpaka manuSya strI-puraSo svasthAne baMne tulya-yugaladharmatvathI, e rIte devakuTu-uttarakuru, harivarSa-ramyavarSa, haimavata-hairamyavanA manuSya strI-puruSo anukrame saMkhyAtagaNA, parasparatuze. tenAthI bharata-svatanA manuSyapuruSo baMne saMkhyAlagaNA, svasthAne tulya. tenAthI bharata-rasvata manuSyabI saMkhyAmaNA, svasthAne parasparatuca, tenAthI pUrva-pazcima videhanA manuSyarUpo baMne saMkhyAlagaNA [ityAdi badhuM sUtrArthamAM kahyA mujaba hovAthI ahIM vRttino anuvAda 1i8/4] jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 choDI dIdhela che.] - x * x - * sUtra-31 : bhagavana! AIonI keTalI kAyasthiti che ? gautama! eka apekSAo ItyAdi pUrvavata kahetuM. e rIte puruSa ane napuMsaka paNa jANavA. saMciTTaNA paNa traNenI pUrvavata kahevI. aMtara paNa temaja che. * vivecana-71 : A badhuM pUrve kahyA mujaba jANavuM. je kathana pahelAM alaga-alaga prakaraNomAM karela, te ahIM samudAyarUpe che, mATe punarukti doSa nathI. have strI-puruSa-napuMsakonuM aA bahuta kahe che - strI, puruSa, napuMsakomAM sauthI ochA puraSo, strI AdithI hIna saMkhyAvALA hovAthI, tenAthI strIo saMkhyAtagaNI, tenAthI napuMsako anaMtagaNA kemake ekendriyo anaMtAnaMta saMkhyAvALA che. have mInuM svajAti puruSathI bahad * sUtra-32,3 : [] tiryaMca ruzIo, tiryaMca yuraSothI traNagaNI ane traNarUpa adhika che, manuSya strIo - manuSya paraSothI ragaNI ane rarUpa adhika che. devIdevapuraSothI 3ra-gaNI, 3ra-raNa adhika che. [33] maNa vedarUpa A patipattimAM bheda, sthiti, saMciNA, aMtara, alAbahuva, vedonI baMdha sthiti, vedono prakAra kahyo. A rIte traNa bhede saMsArI jIvonuM kathana karyuM. * vivecana-72,73 - * * * * * vRddhAcAryoe paNa ukta sUtrane be gAthAmAM rajU karIne kahyuM che - rAgadveSane jitanAra jinezvaroe Ama kahyuM che. - pratipatti upasaMhAra gAthAmAM kahyuM - traNa vede kathanamAM pahelo adhikAra "bheTa" kahyo, pachI sthiti ItyAdi kahela che. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-ra-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/nai-1/4 para jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) pratipatti-3-"caturvidha" . - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 o bIjI pratipati kahI, have trIjI patipati kahe che - * sUtra-34 - temAM je ema kahe che - saMsArI jIvo cAra bhede kahyA che, te ema kahe che - nairayika, tiryaMca, manuSya, deva. * vivecana-74 : te daza pratipattiomAM je AcAryo ema kahe che ke - saMsArI jIvo cAra bhede kahyA che - teo nairayikAdi cAra bheda batAve che. che pratipatti-3-"nairayika"-uddezo-1 che - X - X - X - X - X - * sUtra-75 thI 80 + [5] te nairayiko zuM che ? te sAta bhede che . pahelI pRthvI nairayika, bIjI pRedI nairayika cAvatuM sAtamI pRdI nairayika. [] bhagavatu ! pahelI pRdInuM zuM nAma, zuM goma che? gautamI nAma*dhammA' che. goma ratanapabhA che . * bhagavAna ! bIjI pRthvInuM zuM nAma, zuM gotra che ? gautama ! nAma*vaMsa' gotra zarkarApabhA che, e rIte A AlAvAthI badhAMnI pRcchA karavI nAmo A pramANe - trIjI selA, cothI aMjanA, pAMcamI richA, chaThThI maghA, sAtamI mAdhavatI. [] sAta pRthvInA kramazaH nAma che - dhamAM, vaMzA, raulA, AjanA, riTA, maghA, mAghavatI... [8] sAta pRvInA gotra kramazaH che - rasanA, zarkarA, vAlukA, paMkA, ghumA, tamA, tamAmA. [9] bhagavat ! A ranapabhA pRetI keTalI moTI che gautama te 1,80,000 yojana bAharAvI che. A AlAvA mujaba Ama jANavuM - [] kramazaH sAtenuM bAharA eka lAkha uparAMta eMzI, prIza, aThThAvIza, vIza, aDhAra, soLa, ATha hajAra yojana che. * vivecana-75 thI 80 : A nairayiko sAta bhede che - pahelI pRthvInA nairayika ItyAdi. have pratyeka pRthvInA nAma, gotra kahe che. temAM - anAdikALa siddha anvartha hita te nAma, sAnvarya nAma te gotra. tenA pratipAdana mATe kahe che - anAdi kALa prasiddha avartha hita nAma kayA che ? ane anvarNayukta nAma gotra kayA che ? nAmathI dhamAM, gogathI raktaprabhA. anvartha A rIte - ranonuM bAhulya jyAM che, te ranapabhA. A rIte bAkInA sUtro pratyeka pRthvI prazna-utara rUpe kahevI. vizeSa A - zarkarAnuM bAhulya jemAM che te zarkarApabhA, dhUmanA jevI prabhA te dhUmapabhA, tamasanuM bAhulya jemAM che te tamaHprabhA, prakRSTa tamaHprabhA, te tamatamapabhA. koIka pustakamAM saMgrahaNI gAthA che - jemAM sAta pRthvInA dhamAM Adi sAta nAmo, ratnA Adi sAta gogono ullekha che. have pratyeka pRthvInuM bAhulya - nAmanI apekSA gotranI pradhAnatA che, tethI ratnaprabhAdi gotranA ullekhathI praznottara karAyA che. bhagavaMte kahyuM - 1,80,000 bAha0thI che. e rIte badhAM sUtro kahevA. * sUtra-81 - bhagavad ! A ratanapabhA pRetI keTalA bheTe che ? gautama traNa bheda - khakAMDa, paMkajahukAMDa, aybahulakAMs... bhagavana! A rajIpabhA pRthvIno khakAMDa keTalA bheda che ? gautama! 16-bheda-ratna, vaja, vairca, lohitAkSa, masAgalla, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyotisa, jana, aMjanapulaka, rajad, jItyarUpa, aMka, sphaTika ane STi. bhagavad ! A ranapabhA pRedIno ratnakAMDa keTalA bheda che ? gautama! eka prakAre. apUbahulakAMDa keTalA bhede che ? eka prakAre... bhagavAna ! zarkasabhA pRedI keTalA bhede che ? gautama ! eka prakAre. A pramANe adhasaptamI sudhI kahetuM. * vivecana-81 : A ratnaprabhApRthvInA keTalA prakAra, keTalA vibhAga kahyA che? gautamAM traNa vibhAga che . kharakAMDa Adi, kAMDa eTale viziSTa bhUbhAga. khara-kaThina, temAM pahelA kharaDAMDa, pachI paMkabahula, pachI bahula. ratnaprabhA pRthvImAM barakAMDa keTalA bhede che? gautamAM soLa vibhAga che. pahelo ranakAMDa, bIjo vajakAMDa, bIjo vaiDUryakAMDa ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM temAM ratna - karkItanAdi, tenI mukhyatAvALo kAMDa te ratnakAMTha, e rIte badhAM kahevA. ekaika kAMDanuM hajAra yojana bAhalya che. ratnakAMDanA keTalA vibhAga kahyA che? eka prakAra. e rIte bAkInA kAMDanA praznottara kramathI kahevA. e rIte paMkabahula, abahula paNa kahevA. bAkI sUtro pATha siddha che. have pratyeka pRthvI narakAvAsa saMkhyA kahe che - * sUjha-82 thI 85 : [] bhagavAna ! A nApabhA pRedImAM keTalA lAkha naka-AvAsa che ? gautama ! 30-lAkha. A AlAvAthI badhI pRccha-gAthA. [ca] jhIza, pacIza, paMdara, daza, traNa lAkha, pAMca dhUna eka lAkha ane pAMca anuttara napho... [4] yAvatuM adhaHsaptamImAM pAMca anuttara mahA-moTA mahAnako kahyA che - kAla, mahAkAla, raurava, atirarava ane ApatiSThAna... [85] bhagavata ranapabhAmRedI nIce ghanodadhi, ghanavAd, tanu vAta, avakAzazAMtara che ? hA, che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/naira-182 thI 85 * vivecana-82 thI 85 - ahIM saMgrahaNI gAthA kahI - trIza, pacIza, paMdara ItyAdi che. gha:saptamI pRthvImAM kAla Adi mahAnaka apratiSThAna naraka che. te A rIte - pUrvamAM kAla, pazcimamAM mahAkAla, dakSiNamAM raurava, uttaramAM mahArIsva. ratnaprabhAthI tamArUbhA sudhI cha pRthvImAM pratyekamAM be prakAranA narakAvAso che - AvalikA praviSTa, prakIrNaka rU. temAM ranaprabhAmAM tera prastaTa-gRhabhUmi tulya che. pahelA prastaTamAM pUrvAdi cAre dizAmAM pratyekamAM 49 narakAvAso che. cAre vidizAmAM 48-48 che. madhyamAM sImAMta nAme narakejaka che. pahelA prastamAM narakAvAsonI AvalikA praviTonI 389 saMkhyA che, bAkI bAra prastAmAM pratyekamAM dizA-vidizAmAM eka-eka narakAvAsa ocho thatAM ATha-ATha narakAvAsa ochA jANavA. sarvasaMkhyA nApabhAnA AvalikA praviTa narakAvAsonI 4433 che ane bAkInA 29,5,567 narakAvAsa prakIrNaka rUpa che. kula 30 lAkha nakAvAsa che. zarkarApabhAmAM agiyAra prataTo che. temAM pahelA prastAmAM cAre dizAmAM 3636 AvalikA praviSTa nakAvAyo che. vidizAmAM 35-35, madhyamAM eka narakendraka che. sarva saMdhyA-285 che. bAkInA daza prastAmAM pratyekamAM ATha-AThanI hAni che. * x * sarva saMkhyA AvalikApaviSTa naka-AvAso-265 che, bAkInA-24,97,35 puSpAvakIrNakA che. kula 25-lAkha. vAlukApabhAmAM nava prastuta che. prathama prastaTamAM pratyeka dizAmAM AvalikA praviSTa nArakAvAsa 5-5, vidizAmAM 24-24, madhyamAM eka naskendraka. sarva saMkhyA199. bAkInA ATha prastaTamAM eka-ekamAM ATha-AThanI hAni. sarvasaMkhyA AvalikApaviTa nakAvAsanI 1485, bAkInA puSpAvakIrNa 14,98,515 che. kula paMdara lAkha che. paMkapabhAmAM sAta prataTo che. pahelA prastaTamAM pratyeka dizAmAM 16-16 AvalikA praviTa narakAvAsA, vidizAmAM 15-15, madhyamAM eka narakendra, sarva saMkhyA-15 che. bAkInA cha prastaTamAM pUrvavata ATha-AThanI hAni. tethI sarvasaMkhyA te AvalikA praviTa nakAvAsanI 90s che, bAkInA puSpAvakIrNa 9,99,293, kula daza lAkha. dhUmaprabhAmAM pAMca prataTa che. pahelAM prataTamAM ekaika dizAmAM nava-nava AvalikA praviSTa narakAvAso, vidizAmAM ATha-ATha, madhyamAM eka nAkendraka, sarva saMkhyA 69, bAkInA cAra prastomAM pUrvavatu ATha-AThanI hAni. sarvasaMkhyA te AvalikA praviSTa narakAvAsanI 265, bAkInA puSpAvakIrNAnI 2,99,735, sarva saMkhyA 30-lAkha. tama:prabhAmAM traNa pradTa che. pahelA prataTamAM pratyeka dizAmAM cAra-cAra AvalikA praviTa narakAvAsa che. vidizAmAM traNa-traNa, madhyamAM eka najhendraka, sarva saMkhyA-29, bAkInA be pradTamAM pratyekamAM kramacI ATha-AThanI hAni che. badhAM maLIne 63 54 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) AvalikA praviSTa nakAvAyo che. bAkInA 99,932 puSpAvakIrSaka che. kula 99,995. sAtamI pRthvImAM kevaLa pAMca nakAvAyo che. A pratyakSa upalabhyamAna ranapabhA pRthvI nIce ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, zuddha AkAza che, e rIte pratyeka pRthvImAM kahevuM. * sUtra-86 : bhagavAna ! A ratanapabhAvRtImAM khakAMDa keTalI jADAIvALu che ? gautama ! 16,ooo yojana. bhagavana! A ranapabhA pRthvIno ranakAMDa keTalI ghaDAIno che ? gautama! 1000 yojanA rIte sTikAMDa sudhI. bhagavAna ! A ratanApabhAno paMkabahula kAMDa keTalI jADAIno che ? gautama! 84, ooo yojana... bhagavAna ! A ratanapabhAno abadula kAMDa keTalI jaDAIno che ? gautamAM 80,ooo... A ratanapabhAno ghanodadhi keTalI jADAIno che ? gautama! asaMkhyAta hajAra yojana. A pramANe tenuvAta ane avakAzattara paNa kahevA. bhagavana zakApabhAno vanodadhi keTalI jADAIno che ? gautama! ra0,ooo yojana.. zarkarApabhAno dhanavAta keTalI jADAIno che ? gautama ! asaMkhyAta hajAra yojana e rIte tanavAta ane avakAzAMtara paNa che. zarkarApabhA pRtI mAphaka cAvatuM AdhazakhamI kahevuM. * vivecana-86 - A ratnaprabhA pRthvI saMbaMdhI je prathama 'khara' nAme kAMDa, te bAhalyathI keTalo che ? gautama ! 16,000 yojana. ratnaprabhA pRthvIno ra7 nAme kAMDanuM bAhalya keTaluM che? gautama! 1000 yojana. - x - A pramANe paMbakula - abadula kAMDa sUtra paNa kahevA. paMkabahulakAMDa 84,000 yojana bAharAvI che, aybahulakAMDa 80,000 yojana che. ratanapabhAnA bAhAnI sarvasaMkhyA 1,80,000 che. tenI nIce dhanodadhi 20,ooo yojana bAhalya che, tenI nIce ghanavAta asaMkhyAta hajAra yojana bAhalya che. tenI nIce asaMkhyAta hajAra yojana tanuvAtanuM bAhalya che. tenI nIce teTaluM ja avakAzAMtara bAhalya che. * sUtra-87 - bhagavAna ! A ranapabhA, je 1,80,000 yojana bAhalsa vALI ane prata-kAMDArdirUpe vibhakata A ranapabhA pRthvImAM vaNathI kALA-lIlA-lAla-pILAsapheda, gaMdhathI sugaMdha-durgadhI, rasathI tikta-skuTuka-kaSAya-aMbila-madhura, thiI karkaza-mR6-gara-dha-zIta-uNa-nizca-rukSa, saMsthAnathI parimaMDala-vRtta-kamacaturaya : Ayata saMsthAna pariNata anyonya baddha, anyonya sRSTa, anyonyAvagADha. anyonya neha pratibaddha, anyonya saMbaddha che? hA, che. bhagavAna ! A ratanapabhAnA barakAMDanA 16,000 yojana bAhalyavALA
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/naira-183 ane buddhithI patarAdi rUpamAM vibhakta kharakAMDamAM varNa-AdimAM pariNata dravya cAvatu paraspara saMbaddha che? hA, che. A rApabhAnA rana nAmaka kAMDanA 1ooo yojana jAhalyavALA ane pratarArUipamAM buddhi dvArA vibhakatamAM pUrvavata dravyo che ? hA, che. e pramANe riTakAMDa sudhI kahevuM. bhagavan! A ratanapabhAnA paMkalakula kAMDanA 84,ooo yojana bAhalyavALA ane buddhi dvArA patarAdi rUpamAM vibhakta che, temAM paNa pUrvavatuM. e pramANe aybahalanA 80,ooo bhAhacavALAmAM jANavuM. e pramANe ratanapabhAnA 20,ooo yojana bAharAvALA ane buddhithI vibhakata ghanodadhimAM temaja che. e rIte asaMkhyAta hajAra yojana bAucavALA ghanavAtamAM, avakAzattaramAM temaja che. bhagavAna ! zarkarApabhAnA 1,32,ooo yojananA buddhi kalpita vibhAgamAM dravyathI varNa yAvatu saMbaddha che zuM? hA, che. e rIte ghanodadhinA 20,000 yojana bAharAmAM ane asaMkhyAta hajAra yojana bAhacavAkya ghanavAta ane kArAnA viSayamAM jANavuM. zarkarApabhA mAphaka sAdhasaptamI pRdI sudhI kahevuM. * vivecana-87 - A 1,80,000 yojana bAharAvALI nakhabhAmAM maccheda-buddhi vaDe pratakAMDa vibhAgathI chedAtA. - x " varNathI kALA Adi pAMca dravya, gaMdhathI baMne gaMdha, rasathI tikatAdi pAMca, sparzathI karkazAdi pAMca, saMsthAnathI parimaMDalAdi pAMca. A badhAM kevA che ? paraspara sparza mAtra yukta, tathA paraspara avagADha, jemAM eka dravya avagADha tyAM bIjA paNa dezI kvacit sarvathI avagADha che. paraspara snehathI pratibaddha hovAthI, ekane calAvatA ke grahaNa karatA bIjuM paNa calanAdi dharmayukta thAya che. paraspara paDANa - paraspara pragADha rUpe maLIne rahe che. bhagavaMte kahyuM. hA, rahe. A pramANe ratnaprabhA pRthvImAM khakAMDanA 16,000 yojana bAhalya, pachI ratnakAMDa 1000 yojana bAhalya, pachI riSThakAMDa sudhI kahevuM. pachI A ratnaprabhA pRthvI pachI paMkabahulakAMDa - 84,000 yojana bAhalya, pachI bahulakAMDanuM 80,000 yojana bAharA, pachI ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, avakAzAMtara sUtrArthamAM jaNAvela pramANa mujaba jANavuM. pachI zarkarApabhA pRthvI - 1,32,000 yojana bAhalyathI che, tenI nIce cokta pramANa ghanodayAdi che. e rIte adha-saptamI pRthvI sudhI sUjhAI mujaba badhuM kahevuM. - x * have saMsthAnanuM pratipAdana kare che- * sUtra-88 : bhagavAna ! A ratanapabhAno AkAra kevo che ? gautama! jhallarI AkAra ratanapabhAno prakAMDa phrA AkAre che? jhallarI AkAra, ratanapabhAno ratanakAMDa 56 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 kayA AkAre che ? gautama jhallarI. e rIte riSThakAMDa sudhI. e pramANe paMkabahula, e rIte apUbahula, ghanodadhi, dhanavAna, tanuvAta, avakAzAMtara e badhAM jhAlara AkAre ja che. bhagavAna ! zarkarApabhA pRtI kayA AkAre che ? gautama ! jhAlara AkAre. zarkarApabhA vanodadhi kayA AkAre che ? gautama. jhAlara AkAre. e rIte avakAzAMtara sudhI kahetuM. e rIte adhaHsaptamI sudhI kahevuM. * vivecana-88 - A ratnaprabhA kayA AkAre rahelI che ? gautama ! jhAlarava saMsthita-vistIrNa valayAkAratvathI. A pramANe ratnaprabhA pRthvI prakAMDa paNa che, pachI ranakAMDa, pachI vajakAMDa cAvat riTakAMDa ItyAdi * x - adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. tenI nIce kramathI ghanodadhi Adi badhuM jhAlara saMsthAne kahevuM. A sAte pRthvI badhI dizAe alokane sparze che ? * sUtra-89 : bhagavana! A ranapabhASadInI pUrvadizAnA uparImathI keTalA ApAMtarAla pachI lokAMta che ? gautama ! bAra yojananA aMtara pachI lokAMta che. A pramANe dakSiNa, pazcima, uttaramAM paNa jANavuM. zakazakhabhA pRvInA pUrvIya caramAMthI keTalA aMtare loka che ? gautama! traNa bhAga jUna 13 yojanA aMtare lokAMta che. A rIte cAre dizAmAM kahevuM. vAlukApabhAnI pUrvadizAthI ? gautama! vibhAga sahita tera yojanA aMtare lokAMta che. e rIte cAre dizAmAM paNa kahevuM. A pramANe badhI tarapha cAre dizAmAM pUchavuM joIe. paMkapabhAmAM cauda yojanA aMtare lokAMta che. pAMcamImAM vibhAga nyUna paMdara yojanA aMtare lokAMta che. chaThThImAM bhAga sahita paMdara yojanA aMtare lokAMta che. sAtamImAM 16 yojanA aMtare lokAMta che. A pramANe uttaradizAnA camata sudhI jANavuM. bhagavad napabhAnuM pUrvIya caramAMta keTalA prakAre che ? gautama ! traNa bheda - nodadhivalaya, ghanavAtavalaya, tanuvAdvalaya. bhagavan! A ratanapabhAnuM dakSiNI caramAMta keTalA bhede che ? gautama ! traNa bheda. e pramANe utarilla sudhI kahevuM. e pramANe Adha:saptamI sudhI badhI pRthvInA uttarI camata sudhI kahevuM. * vivecana-89 : ranapabhA pRthvInA pUrvadizAvartI caramAMtI, keTalA aMtare lokAMta-alokanI avadhi che ? bAra yojana pramANathI. pachI lokAMta che. raktaprabhA pRthvInI pUrva dizAmAM caramaparyAthI pachI aloka pUrve bAra yojana apAMtarAla che. e rIte dakSiNAdi
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3naira-189 paNa traNenuM apAMtarAla kahevuM. dizAnA grahaNathI cAre vidizA paNa jANavI. bAkInI pRthvInI badhI dizA ane vidizAmAM carama paryantathI aloka kramathI nIce-nIce traNa bhAga nyUna yojana adhikathI bAra yojanathI jANavuM. te A rIte - zarkarApabhA pRthvImAM - 4 - vibhAga nyUna tere yojana, vAlukAprabhAmAM traNa bhAga sahita tera yojana. paMkapabhAmAM paripUrNa cauda yojana Adi. have A ratnaprabhAdinA bAra yojana pramANa aMtarAlamAM zuM che ? ghanodadhi Adi vyApta che, temAM keTalAM apAMtarAle keTalAM ghanodayAdi. * * * * * ahIM traNa prakAre vibhAga che. valayAkAre rahela ghanodadhi, ghanavAd, tanuvAta. pUrve badhI narakamRthvInI nIce ghanodadhi AdinuM je bAharA che, te teno madhyabhAga che. pachI pradeza hAnithI ghaTatA ghaTatA pota-potAnI pRthvI paryanta tanutara thaIne pota-potAnI pRthvIne valayAkAcI veSTita karatA rahe che. tethI valaya kahevAya che. valayonuM uccatva badhe potapotAnI pRthvI mujaba che. tiLuM bAhalya AgaLa kahevAze. ahIM apAMtarAlono vibhAga mAtra kahyo che. - x - haste ghanodadhi valaya, tiLuM bAharA kahe che-- * sUtra-90 - bhagavad ! A ranapabhApRthvInuM ghanodadhi valaya bAhalyathI keTaluM che ? gautama ! cha yojana... zarkarApabhApRthvInuM ghanodadhi valaya keTaluM bAhalyavALuM che ? gautamAM bhAga sahita cha yojanA tAlukApabhAnI pRcchA - gautama ! bhAga nyUna sAta yojana e rIte A AlAvAthI paMkapabhAnuM bAhalya sAta yojana dhUmapabhAnuM mibhAgasaha sAta yojana, tamapabhAnuM vibhAga nyUna ATha yojana, tamatama prabhAnuM Aha. A ranapabhAmRetInuM ghanavAtavalaya bAhalyathI keTaluM che ? gautamasADA cAra yojana. zakarApabhAnuM ? koza nyUna pAMca yojanA. e rIte A AlAvAthI vAlukApabhAnuM pAMca yojana, paMkapabhAnuM eka koza sahita pAMca yojana, dhUmapabhAnuM sADA pAMca yojana, tamawbhAnuM koza nyUna cha yojana, adhasaptamI cha yojanA bAhalya che. bhagavAna ! A ratanapabhAnuM tanuvAta valaya bAhalyathI keTaluM che ? gautama ! cha koza, e rIte A AlAvAthI zarkApabhAnuM pribhAga saha cha koza, vAlukApabhAnuM sAta koza, vaMkAbhAnuM sAta koza, dhUmapabhAnuM pribhAga saha sAta koza, tamApabhAnuM. mibhAga nyUna ATha koza, adhaHsaptamI-pRedInuM ATha koza bAhalya kahyuM che. bhagavat ! ratanapabhAnA cha yojana bAhalyavALA ane buddhi kalpita patarAdi vibhAgavALA ghanodadhi valayamAM vaNathI kALa Adi dravya che ? hA, che. bhagavAna ! zarkarApabhAnA sagabhAga cha yojana bAhalya ane pratarAdi vibhAgayukata ghanodadhi valayamAM vaNathI kALA Adi dravya che ? hA, che. A rIte adhaHsaptamI 58 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 sudhI kahevuM. bhagavAna ! A ranapabhAnA sADA cAra yojana bAhajUnA ane patarAdirUpe vibhakata ghanavAta valayamAM vadi pariNata dravya che zuM? hA, che. e rIte adhaHsaptamI sudhI kahetuM. e rIte tanuvAta valaya saMbaMdhe potapotAnA bAhalyathI adhaHsaptamI sudhI che. bhagavan! A ratanapabhA pRtInuM ghanodadhi valaya kayA AkAre che ? gautama / vRtta, valayAkAra saMsthAna saMsthita che. je A nApabhA pRpIne cotaraphathI gherIne rahela che. e rIte sAte pRedInA ghanodadhi valayane kahevuM. vizeSa e ke te pota-potAnI pRedIne gherIne rahela che. A ranapabhAnuM ghanavAta valaya kayA AkAre che ? gautama! vRtta, valayAkAra, pUrvavata yAvatu jema A ratanApabhAnuM ghanodadhi valaya cotaraphathI gherIne rahela che, adhaHsaptamI sudhI kahevuM. A ranapabhAnuM tanuvAta valaya kayA AkAre che ? vRtta-valayAkAra saMsthAna saMsthita yAvatu jema A ratanapabhAnuM ghanatA valaya cotaraphathI gherIne rahela che, adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavAna ! A ranapabhA pRnI keTalI lAMbI-pahoLI che 1 gautama ! asaMkhyAta hajAra yojana lAMbI-pahoLI, asaMkhyAta hajAra yojana parikSepathI che. e pramANe dhasaptamI sudhI kahetuM. bhagavan ! A ratanapabhA aMte ane madhya satra samAna bAhavALI che? hA, gautama aa che. adhaHsaptamI sudhI kahetuM. * vivecana-90 : bhagavatI A ranapabhA pRthvI badhI dizA, vidizAmAM ane caramAMte ghanodadhi valaya keTalA tIcha bAhacathI che? gautamAM tiLuM bAhalya che yojana. AgaLa pratyeka pRthvI yojananA tribhAge kahevI. jemake zarkaraprabhA samibhAga cha yojana - x * ItyAdi. have ghanavAta valayanA ticha bAhalyanuM parimANa pratipAdana karavA kahe che - A ranaprabhAnuM ghanavAta valaya ticha bAhacathI sADA cAra yojana che, tethI AgaLa pratyeka pRthvIne ekeka gAu vadhAravI. tethI kahe che - bIjI pRthvI koza nyUnA pAMca yojana, trIjI pRthvI paripUrNa pAMca yojana, ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM. have tanuvAta valayanA tichabAhya parimANane batAvatA kahe che - A ratnaprabhA pRthvInuM tanuvAta valaya bAhAthI keTaluM pramANa che ? tiI bAharA cha koza che. tethI AgaLa pratyeka pRthvI kozano trIjo bhAga vadhAravI. tethI kahe che - bIjI pRthvI tri bhAga saha cha koza, trIjI pRthvI vibhAga nyUna sAta koza ItyAdi. te ja ghanodadhyAdi valayomAM kSetracchedathI kRSNavarNAdi yukta dravya astitva pratipAdana kare che. - x pachI ghanodadhyAdi saMsthAnA pratipAdanArthe
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3naira-1/0 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) kahe che - A ratnaprabhAnuM ghanodadhi valaya kayA AkAre che ? gautama ! vRAyakavAlapaNe parivartala, valaya-madhyamAM poluM, AkRti valayAkAra, tenA jevA saMsthAnathI saMsthita. valayAkAra saMsthAna kaI rIte ? je kAraNe ranaprabhA pRthvI badhI dizA-vidizAmAM samastapaNe vIMTAIne rahela che. te kAraNe valayAkAra saMsthAna saMsthita kahyuM. A pramANe ghanavAta ane tanuvAta valaya sUra kahevuM. vizeSa A - ghanavAta valaya, ghanodadhi valaya saMparikSiya kahevuM. tanuvAta valaya ghanavAtavalaya saMparikSipya che. e rIte bAkInI pRthvImAM pratyekamAM traNa traNa sUtro kahevA. - - - ranapabhA pRthvI keTalI laMbAI-pahoDAIthI che ? asaMkhyaya hajAra yojana laMbAI-pahoDAI. ahIM laMbAI-pahoDAI baMne tulya che. - x - A rIte sAte pRthvI kahevI. ranapabhAdi pRthvI aMte-maLe badhe bAhalyathI sama che. * sUtra-91 - bhagavAna ! zuM A ratanapabhAmAM badhAM jIvo pUrve ujha thayela che tathA yugapata utpanna thayA che ? gautama ! sarve jIvo kALakrame utpanna thayA che, eka sAthe nahIM ratanapabhA pRthvInI mAphaka yAvat adha:sAtamI pRthvI sudhI kahevuM. bhagavanA A ranapabhapRedI sarve jIvo dvArA pUrve parityakta che ? yugapatu parityakad chegautama! A ranapabhA pRedI kALakrame sarve jIvo dvArA pUrve parityakata che, yugapata parityakata nathI. A pramANe adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. bhagavAna ! A ratanapabhAmRedImAM sarve pudgala pUrve pravezela che ? yugapatuM pravezela che gautamAM ratanapabhAmAM sarve pagalo pUrve pravezyA che, paNa yugapatuM nahIM. e pramANe AdhasaptamI sudhI kahevuM. bhagavAna ! ratanapabhA pRedI sarve mugalo dvArA pUrve parityakata che ? yugapatu parita che ? gautama! nabhA kALakrame sarve pudgalathI parityakta che, yugamatuM nahIM. A rIte rAdha:saptamI sudhI kahetuM. * vivecana-1 - bhagavan! ratnaprabhA pRthvImAM sarve jIvo sAmAnyathI pUrve-kALakramathI utpanna thayA che ? sarve jIvo ekasAthe utpanna thayA che ? he gautama ! ranapabhA pRthvImAM sarve jIvo sAMvyavahArika jIvarAzi aMtargata prAyaH vRttine AzrIne sAmAnyathI kALakrame utpanna pUrva che, kemake saMsAra anAdi che, paNa sarve jIvo ekasAthe utpanna thayA nathI. sarve jIvonA eka kALe ratnaprabhA pRthvItvamAM utpAdathI badhAM deva-nAkAdi bhedano abhAva thAya, jagatanA evA svabhAvathI AvuM kadI na bane.. | sarva jIvo vaDe ranapabhA pRthvI pUrve kALakrame parityakta che ? sarva jIvoe ekasAthe tyajela che ? uparokta uttaranI mAphaka kahevuM kemake tevA nimittanA abhAve eka kALe parityAga asaMbhava che. A ranaprabhA pRthvImAM sarve pudgala-lokodara vivaravartI kALakramathI te bhAvathI pariNata pUrva che, tathA sarva pudgalo eka kALe tadbhAvathI pariNata che? saMsAranA anAditvathI sarve pudgalo lokavartI tabhAve pariNamela che, paNa eka kALe badhAM pagalo tadabhAve pariNata thayA nathI. kemake tevA jagata svabhAvathI bAkI badhe pudgalAbhAva na thAya. A pramANe adhaHsaptamI pRthvI sudhI kramathI badhuM kahevuM. A ratnaprabhA pRthvI badhAM pudgalothI kALakamathI pUrve parityakta che ? badhAM pugalo eka kALe parikta che ? uttara pUrvavat -x-x- zAzvatatvathI tevA jagatuM svAbhAvathI eka kALe na thAya. * sUtra-2 : bhagavana! A napamAM pRnI zuM zAzvata che ke aarPld? gautamAM kaMIka zAzvatarkaMIka azAzvata che. bhagavana! evuM kema kahyuM? gautamAM dravyAtiAthI zAzvata, varNa-gaMdhamasanA paryAyothI azAzvata che, tethI he gautamAM evuM kahyuM ke - kaMIka zAzvata * kaMIka AzAzvata che. e rIte adhasaptamI sudhI kahetuM. bhagavAna ! A ratanapabhAgRtI kALathI keTalo kALa raheze ? gautama ! kadI na hatI tema nahIM, kadI nathI tema nahIM, kadI nahIM haze tema nahIM. hatI - che ane raheze. yuva, nitya, zAzvata, akSaya, avyaya, vasthita nitya che, A pramANe adhasaptamI sudhI jANavuM. * vivecana-92 - bhagavad ! rApabhA pRthvI zAzvatI ke azAzvatI ? gautama ! koI nathI zAzvatI, koI nayathI azAzvatI. jijJAsu AgaLa pUche che - AvuM kema kaho cho ? dravArthapaNe zAzvatI. dravya satrapaNe sAmAnya kahevAya che. te-te paryAya vizeSane pAme te dravya. dravya e ja artha-tAvika padArtho jenA che te paNa paryAya nahIM te dravyavArthadravya mAganA astitvanA pratipAdaka, A nayanA abhiprAyathI zAzatI, kaMthAthika naya matanA paryAlocanAmAM AvA prakAre ranarabhAno sadA AkAra che. kRNAdi varNa, surabhi Adi gaMdha, tiktAdi sa, kaThinava Adi sparzathI azAzvatIanitya. kemake tenA varNAdi pratikSaNe athavA keTalAMka kALe aAvyA thAya che. anitya ke avasthitvanA abhAvathI paNa bhinna adhikaraNamAM nityasvaanitya nathI. - x * dravyane choDIne payaya na rahe, paryAya vinA dravya na rahe. - X - X - anaMtara kahela kAraNathI ema kahyuM ke kathaMcit zAzvatI, kathaMcit azAzvatI. A pramANe adha:saptamI sudhI pratyeka pRthvI kahevI. * x * x * ahIM zaMkA kare che ke - A ratnaprabhA pRthvI sakalakAlAvasthitirUpa zAzvatI che ke anya rIte ? jema anyatIrthI kahe che ke - A pRthvI AkA zAzvata che. tenuM samAdhAna kare che ke * * * * * A pRthvI anAdivathI sadAkALa hatI, sarvadA vartamAnakALa vicAraNAthI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3|nara-1/92 61 che kemake sadA asitva yukta che, anaMtakALa hovAthI bhAvi vicAraNAthI sadA haze. e pramANe trikALa vicAraNAmAM astitvano pratiSedha jaNAto nathI. astitvathI pratipAdita kare che - hatI, che, raheze. e rIte trikALabhAvitvathI dhruva che, niyata avasthAna dharmAstikAyAdivat che niyatatvathI zAzvatI che kemake pralayano abhAva che. zAzvatatvathI ja satata gaMgA-siMdhu pravAha pravRtta chatAM padma pauMDarIka draha mAphaka bIjA pudgala viyaTana chatAM bIjA pudgalanA upayayathI. akSaya, avyaya, sUryamaMDalAdi mAphaka svapramANa avasthita, sadA avasthAnathI vicAratA jIvasvarUpa mAphaka nitya che athavA dhruva Adi zabda paryAyavAcI che. vividha dezanA ziSyonA anugrahArthe kahela che - - have aMtarane jaNAve che - * sUtra-93 : bhagavan ! A ratnabhAnA uparanA caramAMtathI nIcenA caramAMtanuM keTaluM abAdhA AMtara kahyuM che? gautama! 1,80,000 yojana. bhagavan ! A ratnaprabhAnA uparanA saramAMtathI kharakAMDanA nIcenA caramata sudhI abAdhA aMtara keTaluM che ? gautama! 16,000 yojana. bhagavan ! A ratnaprabhAnA uparanA caramAMtathI ratnakAMDanA nIcenA saramAMta sudhI keTaluM abAdhA aMtara che ? gautama ! 1000 yojana. bhagavan ! A rApabhAnA uparanA caramAMtathI vajra kAMDanA uparanA caramAMta sudhI keTaluM abAdhA aMtara che ? gautama ! 1000 yojana. A ratnaprabhAnA uparanA caramAMtathI vajrakAMDanA nIcenA caramAMtanuM keTaluM abAdhA aMtara che? gautama! 2000 yojana. e pramANe yAvat STikAMDanA upara sudhI 15,000 yojana, nIcenA saramAMta sudhI 16,000 yojana abAdhA aMtara kahela che. bhagavan ! A bhUpabhAnA uparanA caramAMtathI paMkabahula kAMDanA uparanA caramAMta sudhI abAdhAthI keTaluM aMtara che ? gautama ! 16,000 yojana. nIcenA caramAMta sudhI eka lAkha yojana abahula kAMDanI upara eka lAkha yojana, nIcenA caramAMte 1,80,000 yojana. ghanodadhinI upare 1,80,000 yojana, nIcenA caramAMta sudhI be lAkha yojana. bhagavan ! A ratnaprabhAnA dhanavAtanA uparanA caramAMtathI ? be lAkha yojana. nIcenA caramAMte asaMkhyAta lAkha yojana. ratnAbhAnA tanuvAtanA uparanA caramAMte asaMkhyAta lAkha yojana abAdhA aMtara, nIcenuM paNa asaMkhyAta lAkha yojana abAdhA aMtara che. e pramANe avakAzAMtaramAM paNa jANavuM. bhagavan ! bIjI pRthvInA uparanA saramAMtathI nIcenA caramAMte keTaluM abAdhA AMtara kahyuM che? gautama ! 1,32,000 yojana. zarkarA5bhAnA uparanA ghanodadhithI nIcenA saramAMta sudhI 1,52,000 yojana abAdhA aMtara che ghanavAtanuM asaMkhyAta lAkha yojana che. e pramANe vat avakAzAMtara cAvat adhaHsaptamI, 62 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 vizeSa e-je pRthvInuM jeTaluM bAhalsa che, teno ghanodadhithI saMbaMdha buddhithI joDavo. zarkarApabhA anusAra ghanodadhi sahita A pramANa che. jemake - trIjInuM 1,48,000 yojana, paMkaprabhAnuM 1,44,000, dhUma5bhAnuM 1,38,000 yojana, tamAnuM 1,36,000 yojana, adhaHsaptamInuM 1,28,000 yojana aMtara yAvat adhaHsaptamImAM uparanA caramAMtathI avakAzAMtaranA nIcenA saramAMta sudhI keTaluM abAdhA aMtara kahyuM che ? gautama ! asaMkhyAta lAkha yojana abAdhA aMtara kahyuM che. * vivecana-93 : ratnaprabhA pRthvInA ratnakAMDanuM pahelA kharakAMDa vibhAganuM uparanA caramAMtathI je nIcenuM carama paryantanuM aMtara keTalA yojana pramANa, avyAghAtarUpathI aMtara kahyuM che ? bhagavaMte kahyuM - eka lAkha yojana pramANa aMtara kahyuM che. [bAkI sUtrArtha mujaba ja nRtyartha che. mATe noMdhela nathI.] - 4 - 4 - pratyeka kAMDamAM babbe AlAvA kahevA. kAMDanA nIcenA caramAMtathI vicAratA 1000 yojana parivRddhi karavI cAvat riSThakAMDanA adhastana caramAMtathI kahetA 16,000 yojana abAdhA aMtara kahyuM che. e pramANe ratnaprabhAtanA ratnakAMDanA uparI caramAMta thakI paMkabahula kAMDanuM uparI caramAMta ItyAdi [vRttimAM je kaMI praznottara che, te badhAM sUtrArtha anusAra hovAthI noMdhela nathI.] bhagavan! bIjI pRthvInA uparI caramAMtathI nIcenA caramAMta sudhI keTalA pramANamAM abAdhA aMtara kahyuM che? 1,32,000 yojana abAdhA aMtara kahyuM che. ItyAdi - 4 - X + X - sUtrArthavat. * sUtra-94 H bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvI, bIjI pRthvInI apekSAthI bAhalsathI zuM tulya, vizeSAdhika ke saMkhyAtagaNI che ? vistAra apekSAe tulya, vizeSahIna ke saMkhyAtaguNa hIna che? gautama! ratnaprabhA, zakaraprabhA apekSAthI bAhalya thakI tulya nathI, vizeSAdhika che, saMkhyAtaguNa nathI. vistArathI tulya nathI, vizeSa hIna che, saMkhyAtaguNa hIna nathI. bhagavan! bIjI pRthvI, trIjI pRthvI apekSAe bAhalsathI zuM tulya che ? pUrvavat kahevuM. e rIte cothI, pAMcamI, chaThThI kahevI. bhagavan ! chaThThI pRthvI, sAtamI pRthvInI apekSAe zuM tulya vizeSAdhika, saMkhyAtaguNa bAhatyathI che ? pUrvavat kahevuM. - x - * vivecana-94 : A ratnaprabhA pRthvI, bIjI pRthvI zarkaraprabhAne AzrIne bAhalya-piMDa bhAvathI zuM tulya, vizeSAdhika, saMkhyeya guNa che ? A traNa prazna che. [zaMkA] pahelI 1,80,000 yojana che, bIjI 1,32,000 yojana che, te artha jJAta hovAthI A prazna ja ayukta che. - 4 - satya che, kevala A jJa prazna che, anyanA mohanA apohArthe che. te sva
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3naira-1/94 avabodha mATe che kemake prastAMtara upanyAsathI. tethI kahyuM ke - viThaMbhathI zuM tulya, vizeSa hIna, saMkhyAtaguNa hIna che ? vizeSAdhika che, tulya ke saMkhyayaguNa nahIM. kemake bIjI karatA pahelAM pRthvI 48,000 yojana vadhu hovAthI vizeSAdhika che. * x - vistAranI apekSAe vizeSahIna che kemake pradezAdinI vRddhithI pravarlDamAna hovAthI teTalAM ja kSetramAM zarkarApabhAdimAM vRddhi hoya che ema badhAmAM kahevuM. 0 - X - X - X - X - X - 0 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 $ pratipatti-3-nairayika, uddezo-ra che. - X - X - X - X - X - o have bIjo uddezo AraMbhIe chIe, tenuM Adi sUNa kahe che* sUtra-kya : bhagaLanA praNanI keTalI che? gautama! sAta. te A - ranapabhA cAvatuM adhaHsaptamI. 1,80,000 yojana bAha2nI nApabhAnI upara keTalA dUra javANI ane nIce keTalo bhAga choDIne madhyanA keTalA bhAgamAM keTalA lAkha narakAvAsa kahyA che ? gautama! 1,80,000nA uparanA ane nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,38,ooo yojanamAM ranapabhA pRedInA nIza lAkha narakAvAso hoya che, ema kahyuM che. te narako aMdarathI vRtta, bAhya catustra yAvatu azubha vedanAvALa che. A AlAvA mujaba rasthAna' pada anusAra badhI vakatavyatA kahetI. jyAM jeTaluM bAhalya, jyAM jeTalA lAkha nakAvAsa che, te mujaba AdhasaptamI sudhI kahevuM. adhasaptamInA madhyavartI keTalA kSetramAM keTalA anuttara moTA-moTA mahAnarako che, ema pUchI pUrvavata uttara kahevA. * vivecana-95 - pRthvI keTalI che ? vizeSa abhidhAnArthe A kahyuM che. pUrve kaheluM ke pharI kahe che, tyAre kAraNa hoya, te kAraNa pratiSedha, anujJA ke pUrva viSayamAM vizeSatA pratipAdana mATe paNa hoya. A ratnaprabhA pRthvInA uparanA keTalA bhAgane atikamIne ane nIce keTalAM pramANane vajIne, maNe keTalA pramANamAM narakAvAso kahyA che ? * * * * * 1,38,000 yojanamAM, gIza lAkha narakAvAso hoya che, evuM meM ane bIjA tIrthakaroe kahela che. AnA dvArA sarva tIrthakaronI avisaMvAdI vacanatA jaNAvI che. te nakko madhyabhAge vRtAkAra, bAhya bhAge corasa AkAre che. A pITha uparavartI madhyabhAgane AzrIne kahela che. sakala pIThAdi apekSAthI AvalikA praviNa vRta-casa-caturasa saMsthAne ane puSpAvakIrNa vividha saMsthAnavALA jANavA. pachI AgaLa svayaM ja kahe che. bhUmitala nIce praharaNa vizeSa samAna je AkAra vizeSa tINatA lakSaNa che, tenA vaDe saMsthita che, te kSaraprasaMsthAna saMsthita. te nakAvAsamAM bhUmitalamAM masraNatvano abhAva che. kAMkarAthI yukta che, tenA sparza mAtrathI paNa kapAya che. nityAMdhakAra - udhota abhAvathI je tamasa tethI nitya-sarvakALa aMdhakAra jemAM che che. temAM apavarakAdimAM tamasa-aMdhakAra hoya che, kevaLa bahAra maMdatama sUryaprakAza hoya che. tIrthakaranA janma-dIkSAdi kALa sivAya anya sarva kALe udhotanAM abhAve jAtyaMghanI mAphaka meghAcchAdita ardharabavat atI aMdhakAra che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) 3/naira-25 vAgata-paribhraSTa, graha-caMdra-sUrya-nakSatrarUpa upalakSaNathI tArArUpa paNa jyotikonA mArga jemAM che te tathA svabhAvathI te nakAvAsa meda, carabI, pUti, lohI, mAMsa, kAdavathI lipta che. punaHpunaH lipta bhUmi che. tethI ja apavitra, bIbhatsa darzanathI ati jugupsA utpanna kare che. te mRta gAya AdinA kalevarathI paNa atI aniSTa durgadhavALI che. dhamAtA loDhA jevI ati kRNarUpa agninA varNavALI thatu ghaNI kALAvaNarUpa agnijavAlA nIkaLe che, tenA jevA varNarUpa te kapotAgni vaNabhA, ati dusahya asipatravat sparzavALI. tethI ja duHkhe karIne sahana thAya te duradhyAsa tathA gaMdha, rasa, sparza, zabda vaDe azubha-atI asAtArUpa naraka vedanA. e pramANe badhI pRthvImAM AlApaka kahevo. te A rIte zarkarApabhA pRthvInA 1,32,000 yojanamAM upara-nIce keTalA yojana choDIne maNe keTalA lAkha narakAvAso che ? gautama ! upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne vaccenA 1,30,000 yojana madhya pacIza lAkha narakAvAso che cAvatu azubha vedanAvALA che. vAlukAprabhAnA 1,28,000 yojanamAM upara-nIce keTalA yojana choDIne madhya keTalA yojanAmAM keTalA nakAvAso kahyA che ? gautama ! upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne maNe 1,26,ooo yojanamAM vAlukApabhAnA paMdara lAkha nakAvAyo che, te nako cAvatu azubha vedanAvALA che. paMkaprabhAnA 1,20,000 yojanamAM upara-nIce ekaeka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,18,000 yojanamAM paMkaprabhAnA nairayikonA daza lAkha nakAvAso che, tema kahyuM che te nako yAvatu azubha naraka vedanA hoya che.. dhamapabhAnA 1,18,ooo yojanamAM upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,16,000 yojanamAM A dhamaprabhA pRthvI nairayikanA traNa lAkha narakAvAso che, ema kahela che. te narako madhyamAM vRtta cAvat azubha naka vedanA hoya che. tamaprabhAnA 1,16,ooo yojanomAM upara-nIce eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,14,000 yojanamAM A tamAbhAgRvI nairayikanA 9,995 narakAvAso che, ema kahela che. te narako madhyamAM vRtta cAvatu azubha naraka vedanA hoya che. adhaHsaptamI pRthvInA 1,08,000 yojanomAM upara-nIce pa2,500-52,5oo yojana choDIne madhyanA 3000 yojanomAM adha:saptamI pRthvI nairayikanA pAMca anuttara ati vizALa mahAnako kahyA che te A rIte - kAla, mahAkAla, raurava, mahAraurava ane madhyamAM apratiSThAna. te mahAtako maLe vRd cAvatu azubhavedanAvALI che. A badhAM sUtro saMgama che. [vRttikArazrIe ahIM cAra saMgrahaNI gAthA noMdhelI che] pahelI gAthA bAhalAnuM pramANa dazavi che. bIjI ane bIjI gAthA madhya bhAga pramANa batAve che. je pramANa upara noMdhela che.] cothI gAthAmAM nakAvAsonI saMkhyA kahI che. te pAThasiddha che. 1i8/5] * sUtra-96,97 [6] bhagavatu ! A ratanapabhA pRvInA naskAvAsono AkAra zo che ? gautamAM be bheda : AvalikA pratiSTa, AvalikA bAhya, temAM je AvalikA praviSTa che ke traNa bhede che - vRta, caDha, catustra. temAM je AvalikA bhANA che, te vividha saMsthAna saMsthita che. te A rIte - loDhAnI koThI-pisTa pAcanaka - kaMDU - loDhI - kaDAha - thALI - piThakka - kRmika - kIrNa puTaka - uTaja-murajamuvaMga * naMdimuyaMga - AliMgaka - sughosa - dardaka - paNad - Taha - bherI - jhallarI - kutuMbaka ke nAli AkAre saMsthita che. A pramANe tamAbhA sudhI kahevuM. bhagavana! adhasaptamI pRdI nArakAvAsa karyA kare che ? gautama be bhede kahyA che, te A pramANe - vRtta ane stra. [6] bhagavad ! A ranapabhA pRthvInA nakAvAso bAhalyathI keTalA che ? gautama! praNa lAkha yojana bAhalyathI che te A rIte - nIce 1ooo yojana ghana, madhya 1ooo yojana sudhI polI, upara 1ooo yojana saMkucita che. e rIte adhaH-nsaptamI sudhI kahevuM. bhagavana A ratanapabhA pRedInA narako AyAma-viEbha thakI keTalA, parikSepathI keTaluM kahela che ? gautama be bhede - saMprakhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRta. temAM je saMkhyAta vistRta che, te saMkhyAta hajAra yojana AyAmavirkamathI ane saMkhyAta hajAra yojana parikSepathI kahela che. temAM je te asaMkhyAta vistRta che, te asaMkhyAta hajAra yojana AyAma-viSThabhathI, asaMkhyAta hAra yojanA pariznopathI kahela che. e pramANe tamasabhA sudhI kahevuM. bhagavAna ! AdhasatamInI pRcchA. gautama ! be bhede kahela che, te A - saMkhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRta. temAM je te saMkhyAta vistRta che, te eka lAkha yojana AyAma-vichaMbhathI, tenI paridhi-3,16,ra7 yojana, traNa koza, 128 dhanuSa, 1al aMgula karatAM kaMIka adhika che. temAM je asaMkhyAta vistRta che, te asaMkhyAta lAkha yojana AyAma-vikuMbhathI, asaMkhyAta yAva paridhi che. * vivecana-96,97 : ratnaprabhA pRthvInI nakAvAsa kayA saMsthAne saMsthita che ? gautama ! narakAvAsa be bhede che - AvalikA praviSTa, AvalikA bAhya. 'tra' zabda baMnenI azubhatAtulyatAno sUcaka che. AvalikApaviSTa - AThe dizAmAM samazreNi avasthita, temAM AvalikA - zreNi, praviTa-vyavasthita, te AkAracI traNa bhede - vRta, caya, caturasa. AvalikA bAhA, te vividha AkAre che. loDhAnI koThI jevA AkAre, madirA banAvavA mATe loTa jemAM pakAvAya te bhAjana jevuM, * * * * * kaMDu-pAkasthAna, loDhI-kaDAI-thALI jevA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3naira- 26,67 68 AkAre, piDaTha-jemAM ghaNAM loko mATenuM dhAnya pakAvAya, uTaja-tApasa Azrama, naMdImRdaMga-bAra prakAranA vAjiMtro aMtargata mRdaMga, te be prakAre - mukuMda, mardala. AliMga-mATI maya muraja, sughoSa-devalokanI ghaMTA, darda-eka vAdha, paNava - bhAMDanuM paha, bherI-DhakkA, jhallarI-jhAlara, nADI-ghaTikA. - X - zarkaraprabhA pRthvI narakAvAsa kayA AkAre che. te be bhede che - AvalikApaviSTa, AvalikAbAhya A rIte badhA narakAvAsa kahevA. sAtamI adhaHsaptamI naraka viSayaka sUNa sAkSAt kahela che. te be bhede che - vRta, cusa. adhaHsaptamI pRthvInA narakAvAso AvalikA praviSTa ja che, AvalikA bAhya nathI. te paNa pAMca bheda che, adhika nathI. temAM madhye rahela apratiSThAna naskendra vRta che. bAkInA cAra casa pUvadimAM che. have narakAvAsa bAhalya-ratnaprabhA pRthvI naraka bAhalya- piMDabhAva usedha. te Booo yojana che. adhatana pAdapITha ghana-nicita. madhya-pIThanA uparanA bhAge poluM, upara saMkucita-zikharAkRti. te traNe eka-eka hajAra yojana che. e pramANe sAte pRthvI kahevI. * x - - have narakAvAsano AyAma-vikhaMbha ane pariNopa-ve be bhede che - saMdhyeya vistRta ane asaMkhyaya vistRta. 'va' zabda svagata aneka bheda dekhADe che. ItyAdi sarva pATha sUNArthamAM kahyA mujaba che. A pramANe sAte pRthvI jANavI * x * temAM adhaHsaptamI nako keTalA AyAma-vikhaMbha ane paridhithI che ? gautama ! be bhede - saMkhyaya vistRta eka, te pratiSThAna nAmaka naskendraka jANavuM. bAkInA cAra asaMgeya vistRta che. temAM apratiSThAna nakkendra eka lAkha yojana AyAma-viThaMbhathI che, ItyAdi sUgArca mujaba. A parikSepa pramANanuM gaNita jaMbUdvIpa parikSepa pramANavat kahevuM. bAkInA cAra nakAvAso eka hajAra yojana AyAma-vikuMbhathI, asaMkhyAta hajAra yojana paridhithI have narakAvAsa varNa pratipAdanA kahe che * sUtra-98 (adhu) - bhagavAna ! nApabhA pRthvInA nakAvAsa vaNathI kevA che ? gautama ! kALa-kALI AbhAvALA, gaMbhIra, ruMvADA ubhA karI de tevA, bhayAnaka, prAsadAyI, paramakRSNa varSathI kahyA che. e rIte cAvatu AdhasaptamI. bhagavana ! A ratanabhA pRetInA nArakAvAso kevI gaMdhavALA che ? gautama! jema koI sagAya-kutarAbIlADA-manuSya-bheMsa-uMdara-dhoDo-hAthI-sIMha-vAgha-vRka-slIpikanuM mRta kalevara hoya, je dhIme-dhIme sUjha, phUlI, saDI gayuM hoya, durgadha phUTatI hoya, mAMsa saDI gayu hoya, atyaMta zuci ane bibhatsa darzanIya hoya, jemAM kIDA khadabadatA hoya, zuM tevI dudhi tyAM hoya ? nA, A artha samartha nathI. gautama ! A ranapabhAnA narako AnAthI aniSTatara ane ekAMtatara yAvata mAmatara gaMdhathI kahelA che. e rIte cAvata AdhasaptamI pRedI kahevuM. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bhagavan! A rastanapAnA nakAvAso kevA sAI vALA chegautamAM jema Asitra, surapatra, kadaMbarIrikApatra, zakita-kta-tomara-nArAya-phUlalaguDa-bhiMDimAlano agrabhAga, soyano samUha, kapikaccha, viMchInA kAMTA ke aMgArA, vAlA, mura, , alAta ke zuddhAni jevo te paNa hoya? nA, te artha samartha nathI. gautamAM A ranapabhAnA narakAvAsa AnAthI aniSTatara yAvat amarAmata sparzavALA kahyA che. e rIte adhaHsAtamI pRthvI sudhI kahevuM. * vivecana-98 (adhuru) : A ranaprabhAno varNa - 8 - kALo che. temAM koI vaLI maMda kALo che tevI zaMkA kare to ? tethI kahyuM - kALI prabhAvALA, kALI prabhAvALA paTalathI yukta. atI utkaTa romAMca bhayanA vazathI thAya tevA. te jovA mAtrathI nAkIne bhaya upajAvatA. tethI ja bhayAnaka, bhImavathI trAsajanaka - X - varNathI paramakRSNa-jenAthI vadhu kaMIpaNa bhayAnaka nathI tevA. ema adhaHsaptamI sudhI kahevuM. gaMdhathI-marelA sarpanuM maDada, gAya-ghoDo-bIlADI-hAthI-siMha-vAgha-yitAnA maDadA. vaLI A maDadA turaMtanA hoya to gaMdhAya nahIM, tethI kahe che - maryA pachI te maDadu saDI gayuM hoya, te sUjhI-phUlI javAthI cAya, durgadha phUTatI hoya, te paNa teTaluM durgadhI na hoya, tethI kahe che - jenuM mAMsa saDI-gaLI gayela hoya, sauthI vadhu duSTa gaMdhayukta hoya, azuci ane dhRNA utpAdaka hoya, tenI pAse koI bhaTakatuM na hoya, jenuM darzana niMdanIya hoya, kRminA jALAthI saMsakta hoya, zuM A vizeSaNo kahyA, tevI gaMdha hoya? nA, A artha samartha nathI - yukta nathI. cokta vizeSaNa viziSTa sapanA mRtakAdithI aniSTatara ja che, kayAMka ramya hovA chatAM niSNatara hoya, tethI kahyuM - 'akAMtatara' svarUpathI ja akamanIya, arthAta abhavya. kAMta chatAM koIne priya hoya che, jema laMDane azuci, tethI kahyuM - apiyatara che, tethI ja amanojJatara - manane pratikULa, vaLI svaviSayamAM manane atyaMta Asakta kare te maNAma, tethI viruddha te amaNAma. athavA A badhAM zabdo ekArthika che. sparzane AzrIne- asipatrAdi, temAM asi-khaDjha, kadaMbarIrikA-tRNa vizeSa, zakti-praharaNa vizeSa, bhiMDimAla-praharaNa vizeSa, kapikachU-khujalI karanArI vanaspati, aMgAra-nirdhama agni, juvAlA-agni saMbaMdhI, murmara-agninA kaNiyA, arci-agnithI chuTI paDela javAlA, alAta-ulkA, zuddhAgni-lohanA piMDano anugata agni ke vidhatu. 'vA' zabda, paraspara samuccayamAM che. A koIpaNa narakano sparza (koIne) zarIranA avayavano chedaka, bIjAne bhedaka, anyane vyathAjanaka, bIjAne dAhaka ItyAdi, tethI sAmyatA jaNAvavA asipatrAdi vividha upamA svIkArI che. - - have nakAvAsanuM moTApaNuM batAve che -
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/naira-298 sUga-8 (adhurethI) : bhagavAna ! A ranapabhA pRthvInA nakAvAsa keTalA moTA kA che ? gautamAM A jaMbudvIpa dvIpa badhAM dvIpa samudromAM sauthI atyaMtara, sauthI nAno, vRd-telamAM taLela pUDalA AkAre che, vRtta rathanA cakrAkAre che, vRtta-yukta kaNikA AkAre che, vRtta-patipUrNa caMdra AkAre che, eka lAkha yojana laMbAI-pahoDAIthI cAva4 kiMcita vizeSAdhika paridhithI che. mahaddhika yAva4 mahAnubhAga deva yAvatu hamaNAM-hamaNAM kahetA, A saMpUrNa jaMbudvIpane traNa capaTI vagADatA thatAM samayamAM ekavIza vakhata pradakSiNA karIne jaldI AvI jAya, te deva tevI utkRSTIvaritA-capalA-caMDA-zighA-uddhatA-jaya karanArI - nipuNa divya devagati vaDe jatAM-jatAM jaghanyathI eka be ke traNa divasamAM, utkRSTa cha mAsa sudhI cAle che, to paNa te naphAvAsomAM keTalAMkane pAra karI zake, keTalAMkane na karI zake che gautama! ATalA moTA mAM ratanapabhA pRnInA nakAvAyo che. Ama adhaHsaptamI sudhI kahevuM. viroSa o - adhasaptamInA keTalAMka nakAvAsano pAra pAme che, keTalAMkano para pAmI zakato nathI. * vivecana-98 (adhurethI) : bhagavanuM rApabhA pRthvInA nasko keTalA pramANamAM moTA kahyA che ? pUrve asaMkhyAta vistRta kahyA che, te asaMkhyayatva na samajAyuM tethI pharI prazna che, bhagavaMta upamAthI javAba Ape che. ane jyAM ApaNe chIe, ATha yojana uMcu ranamaya aMbU vRkSa upalakSita jaMbudvIpa che. badhAM dvIpa samudramAM pahelo, sauthI nAno che. tethI ja kahe che - badhAM lavaNAdi samadra, ghAtakIkhaMDAdi dvIpo A jaMbudvIpathI AraMbhIne pravacanamAM kahela kramathI bamaNA-mbamaNA AyAma-vikabhAdithI che, tethI bAkInA dvIpAdi apekSAe sarva laghu che. vRta-jema telathI pakAvela pUDalo ja prAyaH paripUrNa thAya che, ghIthI pakavelA nahIM, mATe 'tela' vizeSa kahyuM. tenA jevo AkAra tathA vRta puSkarakarNikA Adi sutrokata aneka upamAna-upameya bhAva vividha dezanA ziSyone jaNAvavA mATe che. eka lAkha yojana laMbAI-pahoLAIcI, 3,16,227 yojana, traNa koza, 28-dhanuSa, 1all gulathI kaMIka vizeSAdhika paridhithI che. te pramANa kSetrasamAsAdithI jANavuM. deva, jene moTI vimAna-parivArAdi Rddhi che te, zarIra-AbharaNa viSayaka je mahAdhati, mahA zarIra balavALA, mahA khyAtivALA, mahAsaukhya athavA mahAnuM Izvara ema je kahevAya che te athavA Izama-aizvarya AtmAnI khyAtivALA - x - athavA prabhUta satu vedodaya vazathI saukhya jene che ke, bIjA kahe che - mahA zrAkSa, athavuM azva * mana, akSa - Indriya, sva viSaya vyApakatvathI. mahAnubhAga - manubhA - viziSTa vaikriyAdi karaNa viSaya aciMtya zakti. - 4 - A maharvikAdi vizeSaNa, temanA sAmarthya atizayanA pratipAdaka che. traNa ka0 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 capaTI kALanI avadhi dazavi che. hamaNAM-hamaNAM pAra karuM te avajJA vacana che. paripUrNa jaMbUdvIpane traNa capaTI vagADatA, arthAt ATalA kALamAM, ekavIza vakhata sAmanyathI bhamIne jadI pAcho Ave che. te AvI gamana zakti yogya deva. devajana prasiddha utkRSTa prazasta vihAyogati nAmodayathI prazasta zIgha saMcaraNa varitapaNAthI * zIutarapaNAthI bIjA pradezamAM javuM. capalA-caMDA-zIghAparama utkRSTa vega pariNAma yuktatAthI javanA, vipakSane jitavAthI jayanA, nipuNatAthI, digaMtavyApI rajanI mAphaka je gati, te udghatA ke darpanA atizayathI. devalokamAM thanAra te divya, devagatithI jatAM, jaghanyathI eka-be-traNa divasa cAvatu cha mAsa cAle. to paNa keTalAMka nako oLaMge, keTalAMka na oLaMge. ghaNA vizALa hovAthI tenA aMtane pAmavo azakya che, ATalA moTA te narakAvAso che. adhaHsaptamImAM apratiSThAna nAmaka naraka lAkha yojana hovAthI teno aMta pAme, paNa bAkInA cAra asaMkhyaya koDAkoDI yojana pramANanA hovAthI ghaNAM moTA che, teno pAra pAmavo azakya che. have A narako zenA banelA che, te kahe che - * sUtra-EUR : bhagavAn ! A ranapabhA pRtInA naskAvAsa zonA banelA che ? gautama ! sarva jamaya kahA che. te nakAvAsamAM ghaNAM jIvo ane pudagalo ave che ane upaje che - Avakame bhUtakame che. dravyArthika nayathI te nakko zAzvata che, vaNagaMdha-rasa-sAI pacayithI azAzvata che. e rIte yAvat adhaHsaptamI sudhI kahevuM. vivecana-99 : A ratnaprabhA pRthvI - x- sarvacA vajamaya kahI che. - x * te narakomAM ghaNAM jIvo khara bAdara pRthvIkAyika rUpa ane pudgalo che te strave che ane upaje che. * x - keTalAMka jIvo ane pudgalo yathAyoga jAya che, bIjA Ave che, je pratiniyata saMsthAnAdi rUpa AkAra, te tadavastha ja che, tethI ja zAzvata che dravyArthapaNe te narako tathAvidha pratiniyata saMsthAnAdi rUpapaNe che, vaNadi payayathI azAzvata che. vaNiidanA anyathA-anyathA thavAthI have upAta vicAraNA - * ga-1oo thI 12 - [1eo] bhagavan! ranapabhA pRnI nairayiko kayAMthI AvIne upaje che ? asaMtIthI ? sarisRpothI ? pakSIthI ? catuSpadathI ? ugathI ? rIothI ? matsya ane manuSyothI AvIne upaje che ? gautama! asaMjJIthI yAvatu macchamanuSyothI AvIne upaje che. [11] asaMjJI pahelI naka sudhI, sarisarSa bIjI sudhI, pakSI trIjI sudhI, siMha cauthI sudhI, uo pAMcamI sudhI... [10] >>Io chaThThI sudhI, matsya ane manuSya sAtamI sudhI upaje che. cAvata Adha:saptamI pRdI nairayika saMjJIthI AvIne na upaje, yAvat IothI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara 3naira-2/100 thI 102 AvIne na upaje. matsya-manuSyothI AvIne upaje che. bhagavAna ! A ratanapabhApUnI nairayika eka samayamAM keTalAM upaje che ? gautama ! jAnyathI eka-be ke traNa, utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAtathI upaje che. e rIte cAvatu AdharAptamI kahevuM. bhagavana ! A ranaubhA pRdInA nairayika samaye samaye apahAra karAtA keTalA kALe khAlI thAya ? gautama! te asaMkhyAta che. samaye-nsamaye apahAra karAtA asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI vItyA pachI paNa khAlI na thAya. AdhasaptamI sudhI Ama kahevuM. bhagavatA A ratanapabhA pRthvInA nairayikonI keTalI moTI zarIravagAhanA che? gautama! zarIravagAhanA be prakAre che - bhavadhAraNIya ane uttarapaikriya. temAM je bhavadhAraNIyA che, te jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI sAta dhanuSa-traNa hAtha ane cha AMgaLa che. uttara aikriya avagAhanA jaghanyathI gulano saMkhyAtamo bhAga, utkRSTathI 15 dhanu ane l hAtha che. bIjImAM bhavadhAraNIya jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI 15-dhanuSa ane sa hAtha che. uttaravaikriyA jaghanya gulano saMkhyAta bhAga, ukRSTathI 31-dhanuSa eka hAtha che. bIjImAM bhavadhAraNIya 31-dhanuSa ane 1-hAtha uttara aikriya ra-dhanuSa ane be hAtha che. cothImAM bhavadhAraNIya 6ra dhanuNa ane be hAtha, uttara vaikriya-1rapa daranuNa che. pAMcamImAM bhavadhAraNIya 125 dhanuSa, uttarapaikiya-50 dhanuSa che. chaThThImAM bhavadhAraNIya ra50 dhanuSa, uttarapaikriya-5oo dhanuSa che. sAtamImAM bhavadhAraNIya avagAhanA-500 dhanuSa ane uttarapaikriya-1ooo dhanuSa che. * vivecana-100 thI 102 : bhadeva ! ranaprabhA pRthvImAM nairayiko kyAMthI AvIne upaje che ? asaMjJIthI ? ItyAdi sUNAI mujaba jANavuM. zarkaraprabhA Adi pRthvImAM be gAthA kahI che. saMmUrNima paMcendriya asaMjJI pahelI naraka sudhI jAya che, ahIM junu zabda avadhAraNArthe che. tenAthI asaMjJI pahelImAM ja cAvatuM jAya che, AgaLa nahIM. vaLI teo ja prathamAmAM jAya che, tema nahIM garbhaja sarIsRpAdi AgaLanI cha pRthvImAM janArA paNa pahelImAM jaI zake che. Ama AgaLa paNa jANavuM. bIjI zarkaraprabhA pRthvI sudhI sarIsRpa-godhA, nakula Adi garbha bukAMtA jAya, AgaLa nahIM. bIjI sudhI gIdha Adi garbhaja pakSIo - X - chaThThImAM mahA kura adhyavasAyI strIranAdi, sAtamI sudhI garbhaja matsya, manuSya atikura dhyavasAyI, mahApApakArI jAya che. AlAvA pratyeka pRthvImAM A pramANe che - bhagavan! zarkarApabhA pRthvI nairayika zuM asaMjJIthI cAvatuM masya-manuSyothI jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 AvIne upaje che ? gautama ! asaMjJIthI AvIne na upaje, paNa sarIsRpa yAvat masya-manuSyothI upaje. bhagavad ! vAlukApabhAmAM ? ityAdi prazno jANavA. temAM pUrva-pUrvano pratiSedha kahevo. yAvat adhaHsaptamImAM strI sudhI pratiSedha. have eka samayamAM A ratanapabhAmAM keTalA nArako upaja ? - x * jaghanyathI eka, be ke traNa, utkarSathI saMkhyaya ke asaMkhyaya. - x * - have proka samaye eka nArakanA apahAcchI sarva nAraka capahAra kAlamAna vicAraNA - bhagavana! ratnaprabhA pRthvI nairayiko samaye samaye eka-eka saMkhyAthI pahAra karatA keTalA kALe badhAMno apahAra thAya? gautama ! ranapabhA pRthvI nairayiko asaMkhyaya che, tethI samaye-samaye eka-eka saMkhyAthI apahAra karAtA asaMkhyaya utsarpiNI, apasarpiNI vaDe apahAra thAya, A nAraka parimANa pratipatti arthe kalpanA mAtra che, paNa apahAra thatA nathI. apahAra karAyA nathI ane karAze paNa nahIM. A pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. have zarIra parimANa - ratnaprabhA pRthvI nairayikonI zarIra avagAhanA keTalI moTI che ? prajJApanAnuM avagAhanA saMsthAna pada kahevuM. te be bhede che - bhavadhAraNIya ane uttaraeNkriyA zarIravagAhanA. temAM je bhavadhAraNIyA che, te jaghanyathI aMgulano saMkhyAta bhAga, utkRSTathI sAta dhanuSa, traNa hAtha ane cha paripUrNa aMgula. uttarapaikriya jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI 15-dhanuSa, be hAtha ane eka veMta. zarkarApabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTa 15-dhanuSa, be hAtha eka veMta. uttavaikiyA utkRSTa 31-dhanuSa, eka hAtha. vAlukApabhAnI bhavaghAraNIyA utkRSTathI 31-dhanuSa, eka hAtha, uttavaikriyA utkRSTathI 6zA dhanuSa. paMkaprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 6cI dhanuSa, uttavaikriyA utkRSTathI 125 dhanuSa. dhUmaprabhAnI bhavadhAraNIyA utakRSTathI 125-dhanuSa, uttavaikiyA utkRSTathI 50 dhanuSa, tamaprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 50 dhanuSa, uttara vaikriyA-utkRSTathI 500 dhanuSya. tamastamaprabhAnI bhavadhAraNIyA utkRSTathI 500 dhanuSa, uttara paikriyA utkRSTathI 1000 dhanuSa. jo punaH prati padTamAM vicAraNA karAya to A pramANe jANavuM - bhavadhAraNIya jaghanyA avagAhanA sarvatra aMgulano asaMkhyAta bhAga che. uttara paikriyA paNa aMgulano asaMkhyAta bhAga che. mUla TIkAkAre anyatra kahyuM che - uttara vaikriyA tathAvigha prayatna abhAvathI Adha samaye galanA asaMkhyAta bhAga mAga ja che. kRSNa bhavadhAraNIyA ratnaprabhAnA prathama prastAmAM traNa hAthanI che, tenAthI AgaLa pratyeka prastAmAM 56ll gulanI vRddhi kahevI. tethI A rIte parimANa thAya che - bIjA prastAmAM eka dhanuSa, eka hAtha, 8ll gula. bIjA prataTamAM dhanuSa-1, hAtha-3, 17 aMgula. cothAmA be dhanuSa, be hAtha, 1ii aMgula, pAMcamAmAM traNa dhanuSa, daza gula chaThThAmAM
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 naiira-2/100 thI 102 traNa dhanuSa, be hAtha, 18II gula, sAtamAmAM cAra dhanuSa, eka hAtha, traNa aMgula, AThamAmAM cAra dhanuSa, gaNa hAtha, 11ii aMgula - - e rIte pratyeka pratare vRddhi jANavI. zarkarApabhAmAM pahelA prastAmAM sAta dhanuSa, traNa hAtha, cha aMgula avagAhanA che. pachI AgaLa prati prataTe traNa hAtha, traNa aMgula kamathI umeratA javA. tenAthI A pramANe parimANa thAya che - bIjA prataTamAM ATha dhanuSa, be hAtha, nava gula. bIjAmAM nava dhanuSa, eka hAtha, bAra AMgaLa, cothAmAM daza dhanuSa, 15 AMgaLa. pAMcamAmAM daza dhanuSa, traNa hAya, 11-AMgaLa, chaThThAmAM 11-dhanuSa, be hAtha, 21AMgaLa, sAtamAmAM bAra dhanuSa, be hAtha, AThamAmAM 13-dhanuSa, eka hAtha, traNa AMgaLa, navamAmAM 14-dhanuSa, cha aMgula, dazamAmAM 14-dhanuSa, traNa hAtha, nava gula, agIyAramAM prastaTamAM 15-dhanuSa, be hAtha, eka veMta. tethI vRttikArazrIe be gAthA noMdhI ukta vAta jaNAvI kahyuM che - pahelI pRthvImAM 13mAM prastaTamAM ubhedha kaho. sAta dhanuSpa, traNa hAtha, cha aMgula, te bIjI zarkaraprabhA pRthvImAM pahelA pradTano utsadha thAya che. bAkI sugama che. vAlukAprabhAnA pahelA prataTamAM 15 dhanuSa - be hAya-12 aMgula, tyAMthI AgaLa prati padTe 9-hAtha, 19l aMgula kramathI vadhAratA javA. tyAre AvuM parimANa thAya che . bIjA prataTamAM-17 dhanuSa, be hAtha, nA aMgula. trIjAmAM 19-dhanuSa, be hAtha, 3-aMgula. coyAmAM, 21-dhanuSa, 1-hAya, razI aMgula pAMcamAmAM 23-dhanuSa, 1hAtha, 18-aMgula, chaThThAmAM - 5 dhanuSa, 1-hAtha, 1all gula. sAtamAmAM 27-dhanuSa, 1-hAya, nava gAMgula AThamAmAM 31-dhanuSa, 1-hAya, 4ll aMgula, navamA-pradTamAM 31dhanuSa, yoka hAya. * * * bIjI zarkarApabhAnA 11-mAM pradTano umedha che. te ja bIjI vAlukApabhAnA pahelA pradTamAM hoya che. paMkaprabhAnA pahelA prastaTamAM 31-dhanuSa, 1-hAtha che. tenAthI AgaLa pratyeka prastAmAM pAMca dhanuSa, 20 aMgula kramathI umeratA javA tyAre AvuM parimANa thAya che. bIjI prastaTamAM 36-dhanuSa, 1-hAtha, 20-aMgula. trIjAmAM 41-dhanuSa, be hAtha, 16aMgula. cothAmAM 46-dhanuSa, 3-hAtha, 12-aMgula. pAMcamAmAM para-dhanuSa, 8-aMgula. chaThThAmAM pa7-dhanuSa, 1-hAtha, 4-aMgula. sAtamAmAM 62-dhanuSa, 2-hAtha. - x * cothInA sAtamA pratarano usedha, te pAMcamInA pahelA prataramAM hoya che. dhUmapabhAnA pahelA prataramAM 62-dhanuSa, rUhAtha che. tethI AgaLa prati pratare 15-dhanuSa, zA hAtha kramathI umeratA javA. tenAthI A parimANa thAya che - bIjA prataramAM 38 dhanuSa, eka veMta. bIjAmAM 0-dhanuSa, 3-hAya. cothAmAM 109 dhanuSa, 1hAtha, 1-veMta. pAMcamAmAM 125 dhanuSa avagAhanA che. * * * * - zeSa sugama che. tama:prabhAnA pahelA prastaTamAM 125 dhanuSa, pachInA be prastaTamAM kramathI 6zA dhanuSa, umeravA. tenA vaDe parimANa A pramANe thAya - bIjA prastAmAM 18elii dhanuSa. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/ra bIjAmAM 50 dhanuSa. have saMghayaNanA pratipAdana mATe kahe che - * sUtra-103 - bhagavan ! A ranapabhAthuranI nairayikonuM zarIra kayA saMghayaNathI kahela che ? gautama! cha saMghayaNomAMthI eka paNa nahIM - teo saMghayaNI che. temane hADakA, zirA, nAyu ke saMghayaNa nathI. je aniSTa cAvatu amaNAma pudagalo che. te teone zarIra saMghAtapaNe pariName che. e pramANe yAvat AdhasaptamI kahevuM. bhagavAna ! A ranapabhA pReLInA nairayikonuM zarIra kayA saMsthAne kahyuM che ? gautama! te be bheda che . bhavadhAraNIya ane uttaraaikriya. temAM ja bhavadhAraNIya che, te huMDa saMsthita che, je te uttara vaikriya che, te paNa huMDa saMsthita che. e rIte AdhasaptamI sudhI. bhagavan! ranIpabhAmRdI nairayikonuM zarIra kevA varNathI che ? gautama ! kALA-kALI AbhAALA yAvatu paramakRSNa varSathI kahyA che. A pramANe adha:saptamI sudhI kahetuM. bhagavAna ! ratanapabhA pRnI nairayikonuM zarIra kevI gaMdhathI yukata che ? gautamAM jema koI sapanuM mRtaka hoya ItyAdi pUrvavat yAvat adhaHsaptamI. bhagavAna ! A nApabhA pRtI nairayikonuM zarIra sparzathI kevuM che ? gautama ! phATela cAmaDI ane kAcalIone kAraNe temanA zarIra kAMti rahita che. karkaza, kaThora, edavALI, baLelI vastu mAphaka kharabacaDuM che, A pramANe sAtamI pRthvI sudhI kahevuM. * vivecana-103 : bhagavat ! ratnaprabhA nairayika kyA saMghayaNathI yukta che? gautama! chA saMghayaNAdi badhuM pUrvavat jANavuM. ratnaprabhAnA nairayikanA zarIro kayA saMsthAne che ? zarIra be bhede che, temAM bhavadhAraNIya zarIra tathAbhavya svAbhAvathI avazya huMDa nAma karmodayathI huMDa saMsthAne che. je uttaravaikriya rUpo che, te "huM zubhanI vikuNA karIza" ema ciMtave to paNa tathAbhava svAbhAvathI huMDa saMsthAna nAma karmodayathI utpAdita sarva romapiMchAvALA potapakSI mAphaka huMDa saMsthAna hoya che. * * * nAkonA zarIrano varNa - kALo ane kALI AbhAvALo hoya che ItyAdi prAqtuM. have gaMdha pratipAdanA - zarIranI gaMdha, jema koI sapanuM mRtaka ItyAdi pUrvavatuM jANavuM. adha:saptamI sudhI kahevuM. zarIranA sparzane kahe che - "TitaRvivicchavayaH" ahIM eka 'jIva' zabda vadvAcI che, bIjo chAyAvAcI che. arthAt seMkaDo kaDacalI ane saMkucita vayAthI chAyA-kAMti rahita. tathA ati kaThora, baLela chAyAvALA, seMkaDo zuSiyukta sparzathI che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM. have uzvAsa pratipAdanArthe kahe che -
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3niTa-2/103 Ech * sUtra-104 : bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvI nairayikonA zvAsocchavAsarUpe kevA pudgalo pariName che? gautama! je pudgalo aniSTa yAvat amaNAma che, te temane zvAsocchvAsarUpe pariName che. A pramANe yAvat adhaHsaptamI kahevuM. sAtemAM AhArakathana karavuM. bhagavan ! A ratnapabhAnA nairayikone keTalI vezyA kahI che ? gautama ! eka ja kApotalezyA. ema zakaraprabhAmAM paNa che, vAlukAprabhAnI pRcchA-be aaa che - nIla ane kApota lezyA. temAM je kApota lezmI che, te ghaNAM che, je nIlaleztI che, te thoDAM che. paMkaprabhAno pa1 - eka nIlalezmI che. dhUmaprabhAno * * gautama! be lezmA che - kRSNa ane nIla lezyA. nIlaleztI ghaNAM ja che ane kRSNalezmI thoDAM che. tamaraprabhAno prazna - gautama! eka kRSNalezyA che. adhaHsaptamImAM eka ja paramakRSnalezmI che. bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvI nairayiko zuM samyak dRSTi che, mithyA dRSTi ke samyak mithyAdaSTi ? gautama ! samyak dRSTi, mithyA dRSTi, samyakramithyA dRSTi paNa che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavan ! A navabhA pRthvInA nairayiko jJAnI che ke ajJAnI ? gautama ! jJAnI paNa, ajJAnI paNa. je jJAnI che, te niyamA traNa jJAnI che - Abhinibodhika, zruta, avadhijJAnI. je ajJAnI che, temAM keTalAMka be ajJAnavALA, keTalAMka traNa ajJAna vALA che. je be ajJAnI che te niyamA mati - zrutajJAnI che. je traNa ajJAnI che, te niyamA mati ajJAnI, zruta ajJAnI ane vibhaMgAnI che. bAkI adhaHsaptamI sudhI traNe jJAna-ajJAnavALA che. bhagavan ! ratnaprabhA nairayiko manoyogI che, vAna yogI che ke kAyayogI ? traNe. Ama adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvI nairayiko sAkAra upayukta che ke anAkAropayukta ? gautama ! sAkAropayukta paNa che, anAkAropayukta paNa. Ama adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavanA A prabhAnA rayiko avadhi vaDe keTalA kSetrane jANe che? - jue che? gautama! jaghanyathI sADA traNa gAu, utkRSTathI cAra gAu. zarkarA5bhAnA jaghanya traNa gAu, utkRSTa sADA traNa gAu. e rIte aDadhoaDadho gAu ghaTe che yAvat adhaHsaptamImAM jaghanya ardha gAu, utkRSTa eka gAu. bhagavan ! nabhA pRthvI nairayikone samudlAto keTalA che ? gautama! vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya samuddAta. e pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. cAra - 36 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 * vivecana-104 - ratnaprabhA pRthvI nairayikone ucchvAsapaNe kevA pudgalo pariName che? je pudgalo aniSTa, akAMta, apriya, azubha, amanojJa, amanAma pudgalo ratnaprabhA vairayikone ucchvAsapaNe pariName che. A rIte adhaHsaptamI pRthvI sudhI kahevuM. have AhAra pratipAdanA - ratnaprabhA nairayikone kevA pudgalo AhArapaNe pariName che ? je pudgalo aniSTa, akAMta, apriya, azubha, amanojJa, amanAma che, te AhArapaNe pariName che. A pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. ahIM pratomAM ghaNAM anyathA pATho kahyA che. paNa badhAM vAcanA bhedo darzAvavA zakya nathI. - 4 - 4 - have lezyA pratipAdanA - ratnaprabhA pRthvI nairayikone keTalI lezyA kahI che ? gautama ! kApotalezyI. zarkaraprabhA nairayiko paNa kApotaleztI che, paNa temane ati saMkliSTa jANavA. vAlukAprabhA naiyikone be lezmA che - nIla ane kApota. temAM uparanA prastaTavartI nArako kApotalezmI ane ghaNAM che. nIlaleztI thoDAM che. paMprabhA - pRthvI nairayiko nIlalezmI che. te trIjI pRthvIgata nIlalezyAnI apekSAe avizuddhatara che. dhUmaprabhA pRthvI nairayikone kRSNa ane nIla be lezmA che bAkI pUrvavat. tamaHprabhA pRthvI nairacikone kRSNa lezyA che, te pAMcamI pRthvIgata kRSNalezyA apekSAe vadhu avizuddha che. adhaHsaptamI pRthvI nairayikone eka paramakRSNalezyA che. have samyagdaSTitvAdi pratipAdanArthe kahe che bhagavan ! ratnaprabhA pRthvI vairayiko samyak dRSTi che, mithyA dRSTi che ke samyamithyA dRSTi ? gautama ! traNe che. tamAmA sudhI kahevuM. have jJAnI-ajJAnI vicAraNA - ratnaprabhA pRthvI nairayika jJAnI che ke ajJAnI ? baMne, kemake samyak dRSTithI jJAnIpaNu ane mithyAdRSTitvathI ajJAnIpaNuM che. temAM jJAnI che, te niyamA traNa jJAnI che. aparyAptAvasthAmAM paNa temane avadhijJAna saMbhave che. kemake saMjJI paMcendriyothI temano utpAda che. - 4 - je ajJAnI che, temAM keTalAMka be ajJAnavALA, keTalAMka traNa ajJAnavALA che. je asaMjJI paMcendriyothI utpanna thAya, teone aparyAptAvasthAmAM vibhaMgajJAna asaMbhava che, mATe be ajJAna che, bAkInA kALe temane traNa ajJAna che. saMjJI paMcendriya thakI utpanna thanArane to sarvakALe traNa ajJAnatA che. kemake aparyApta avasthAmAM paNa temane vibhaMgajJAna hoya che. - * - * - - zarkaraprabhA pRthvI nairayiko jJAnI che ke ajJAnI ? jJAnI paNa che, ajJAnI paNa che. samyag ke mithyA dRSTitvathI. jJAnI ke ajJAnI baMne niyamA traNa bheda yukta che. kemake saMjJIpaMcendriyathI temano utpAda che. A pramANe bAkInI pRthvImAM paNa kahevuM. temAM paNa saMjJI ja upaje che. have yoga pratipAdanArthe kahe che - ratnaprabhAnA nairayiko manoyogI che, vacanayogI che ke kAyayogI? gautama ! traNe. e rIte adhaHsaptamI sudhI kahevuM. -
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/naira-2/104 - have sAkAra-anAkAra upayoga vicAraNA - ranapabhA pRthvI nairayiko sAkAropayukta che ke nirAkAropayukata ? baMne. adhaHsaptamI sudhI Ama kahevuM. * * halve samudyAta vicAraNA - raktaprabhA pRthvI nairayikone keTalA samuThThAto che ? cAra. - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika ane vaikriya. A rIte adhaHsaptamI sudhI kahevuM. have bhukha-tarasanI vicAraNA kare che - * sUtra-105 - bhagavAna ! A ranapabhA pRnI nairasiko kevI bhukha-tarasa anubhavatA rahe che ? gautama asa4 kalAnAthI mAno ke je koI eka ratanapabhA pRtI nairayikane badhAM samudronuM jaLa tathA badhAM khAdha yugalo tenA mukhamAM nAMkhavAmAM Ave, to paNa te ratanapabhA pRedI nairayikanI bhukha ke tarasa zAMta na thaI zake. gautama ! rajApabhA nairayiko AvI bhukha-tarasa anubhave che. A rIte yAvat adhaHsaptamI bhagavAna ! A ratanapabhA pRthvI nairayika, eka rUpa vikuvA ke pRthapha rUpa, vikavA samartha che ? gautama ! eka ane pRthapha baMne prakAre vikuvA samartha che. eka rUpa vikRvatA eka moTuM muLararUpa vikuvA samartha che. e pramANe mukuMDhI, karavata, talavAra, zakti, haLa, gadA, mUsala, cakra, bANa, tomara, zUla, lAThI, bhiMDamAlarUpa vikurte che. ghaNAM rUpa vikuvA mugara yAvatuM bhiMDamAlarUpa vidurve che. vikadNa karatA teo saMkhyAtanI kare - asaMkhyAtanI nahIM saMbaddhanI kare * asaMbaddhanI nahIM, sardezanI kare - asadezanI nahIM. vikuvana parasAra kAyAne hasatA-hasatA vedanAne udIra che, te vedanA ujjavala, vipula, pragADha, karkaza, karka, kaThora, niSphara caMDa, tiva, duHkha, durga, duravyAsa hoya che. A pramANe cAvatuM dhUmapabhA jaNavuM. chaThThI-sAtamI pRedImAM nairayiko ghaNAM moTA lAla kuMthu rUpone vidurve che. je vajamaya mukhavALA, chANanA kIDA jevA hoya che. te vikvane ekabIjAnA zarIranI upara caDhatA, khAtA-khAtA so parvavALA iqnA kIDAnI mAphaka aMdara ja aMdara praveza karatA karatA ujjavala yAvata asahya vedanA utpanna kare che. bhagavan! A ratanapabhA pRthvI nairayika zuM zIta vedanA veda che, uNa vedanA vede che ke zItoSNa vedanA chede che? gautama ! uSNa vedanA veda che, zIta ke zItoSa vedanA nahIM. [teo alAtara uSNuyonika veda che e pramANe cAvata vAlukApabhA jANavuM. paMkapabhAnI pRcchA - gautama ! zIta ane uNa vedanA vere che, zItoSNa vedanA nahIM. temAM uNa vedanA ghaNAM vede che, zIta vedanA vedanAra thoDAM che. - dhUmapabhAnI pRcchA * gautamAM zIta vedanA paNa veda, uSNa paNa veda. zItoSNa na veda. zIta vedanA vedanAra vadhu che, uSNa vedanA vedaka thoDAM che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 tamasabhAnI pRcchA * mAtra zIta vedanA vede che, uNa ke zItoSNa vedanA nahIM, e rIte dhasaptamI, mAtra parama zIta bhagavan! A ranaubhA pRdI nairayika kevA narakabhavane anubhavatA vicare che? gautama ! teo tyAM nitya Darela, nitya kasita, nitya bhukhyA, nitya udvigana, nitya upaddhavagata, nitya vazcika, nitya parama zubha-atula-Anubaddha nakabhavane anubhavatA vicare che. e rIte yAvat adhaHsaptamI kahevuM. sAtamI pRadImAM pAMca anuttaro - ati vizALa mahA narako kahA che - kALa, mahAkALa, raurava, mahAraurava, apratiSThAna. temAM A pAMca mahApuraSo anuttara daMDa samAdAnathI kALa mAse kALa karIne patiSThAna narakamAM nairavikapaNe utaom thayA che. jamadaniputra rAma, leRviputra DhAyu, upasthira vasu, kauravya subhrama, calanipuma bahaEd. teo tyAM kALA, kALI bhAvALA yAva4 varSathI paramakRNa che. teo tyAM ujjavala-vipula-asahya vedanA vede che. bhagavAna ! uNa vedanAvALA narakomAM bairasiko kevI uNa vedanA anubhavatA rahe che ? gautama ! jema koI kamariputra hoya, je taruNa-baLavAna-yugavAna hoya, aAtaMkI-sthirAgrahad-deDha hAtha-paga-pAMsaLI-pITha- saMghAta pariNata, laMghanalavana-javaNa-valsana-pramANasamartha, tala-camala-yugala+bahu sphaTika-puSTabAhuvALA, ghana-niyita-valita-vRtta rUMdhavALA, carmeTaka-kvaNa-mauSTika samAhata nizcita gamayukata, aMtaranA baLathI yukta cheka, dakSa praccha, kuzala, nipuNa, medhAvI, vipuNa zilpopagata eka moTA lokapiMDane-pANInA ghaDA samAnane laIne tene tapAvI-tapAvI, kuTI-kuTI, kApI-kApIne, cUrNa banAvI-banAvIne yAvatu eka, be ke traNa dinamAM, utkRSTathI ardhamAsa AvuM karatA rahe. te tene ThaMDA kare, te ThaMDA loha ghaDAne sANasIthI grahaNa karI asat kalpanAthI uNa vedanAvALA narakamAM. rAkhI che. te vicAre ke tene unmeSa-nimeSa aMtaramAM pharI bahAra kADhI laIza. paNa te 1NamAtramAM ja tene kuTato evo jue che. pIgaLato jue che, bhasmIbhUta thato. jue che paNa tene asphaTid, agalita ane avivasvarUpe pharI kADhavAmAM samartha thato nathI. jema koI matta mAtaMga hAthI kuMjara je sAITha varSano che. prathama zaradakALa samayamAM ke carama nidAgha kALa samayamAM garamI-tRSNA ke davAni javAlAthI haNAIne Atura, zuSita, pipAsita, dubaLa, katAMta thaIne eka moTI puSkariNIne jue, je catuSkoNa, samatIra, anukrame sujAta-vapa-gaMbhIrUzItaLa jaLayukata, kamaLama-kaMda-mRNAlathI DhAMkela, ghaNAM utpala-kumuda-nalina-subhaga-saugaMdhikapaMDarIka-mahApuMDarIka-zataka-sahasa-kesarAdi yukta che, jenA kamaLo upara bhamara sapAna kare che. je svaccha-nimaLa-jaLathI pUNa. jemAM ghaNAM kAcabA-masya ahIM-tahIM ghUme che, aneka pakSIgaNa mithunaka viracita zabdothI je madhura svare
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ urni-2/105 zadAyamAna thaI rahelI yukariNIne jue che, joIne praveze che. pachI tyAM garamItRSA-bhUkha-javara-dahine zAMta kare tyAM nidrA le, vadhu nidrA le, smRti-rati-zrutimatine prApta kare, ThaMDo thaIne ati zAMtine anubhavatA, ghaNAM zAstra saukhyane anubhavatA vicare, * - A pramANe che gautama! asata kalpanAthI uNa vedanIya naskothI nIkaLI koI nairayika jIva ahIM manuSyalokamAM goLapakAvavAnI - zarAba banAvavAnI - bakarInI viMDIvALI bhaThThImAM loDhuM-tAMbu-ravA-sIsu-rapu-suvarNa-hiraNya-kuMbhAranI bhaThThImAM, musa-uMTa-kavelu pakAvavAnI bhaThThIno agni, luhAranI bhaThThI-zeraDInA vADanI sullI : tala tuSa ke vAMsa, A badhAMnI aninuM je sthAna che, je tata che, tapIne agni tulya thaI gayuM che, phUlelA palAzanA phUla mAphaka lAla che, jemAMthI hajAro ukA nIkaLI rahI che, hajAro vAlA ke aMgArA nIkaLe che, ati jAjavalyamAna che, aMdaraaMdara dhagadhage che. tevA sthAnane joIne temAM nairayika jIva praveza kare, to pravezIne potAnI uNata-tRSA-sudhA-tAha dine dUra karI de che, pachI tyAM nidrA, gADha nidrA leto mRti-rAti-dhRtimatine pAme che. zIta-zItIbhUta thaI, dhIme-dhIme tyAMthI nIkaLatA atyaMta sukha-zAMtAno anubhava kare che. he bhagavAna ! zuM nAskonI AvI uNa vedanA che ? nA, A artha samartha nathI. gautama! nakamAM nairayikanI uNa vedanA AnAthI aniSTatarika adine anubhavato viyare che. bhagavana ! zIta vedanIya naskomAM nairayika jIva kevI zIta vedanAno anubhava kare che ? gautama! jema koI kamariputra varuNa, yugavAna, balavAna hoya vAva4 kuzaLa zilathI nirmita eka moTA pANInA ghaDA samAna lopiDane tapAvItapAvI, kuka-kukI janyathI eka-be ke traNa dina, utkRSTathI eka mAsa sudhI pUrvavatu badhI kriyA kare, pachI te uSNa-uNIbhUta goLAne loDhAnI sANasIthI pakaDI, asata kakSAnAthI tene zIta vedanIya naskamAM nAMkhe, "huM hamaNAM unmeSanimeSa samaya marAmAM tene kADhI laIza" ema vicAre paNa yAvata tene AskUTitarUpe kADhavAmAM saphaLa thato nathI. ItyAdi pUrvavatuM. matta hAthInuM daSTAMta paNa pUrvavatuM. A pramANe che gautama! asata kalAnAthI zIta vedanAvAlA naskothI nIkaLela nairayika manuSyalokamAM je zItapadhAna sthAna che. jemake - hima-himaNuMja-hima paTala-himapaTalapuMja tuSA-tuSArapuMja, himakuMDa-himakuMDavuMja Adine jue, joIne temAM praveza kare praveelIne tyAM te potAnI zIta-tRSA-bhukha-1varUdAhane dUra karI zAMti anubhavI nIdrA-gADha niddhA leto uSNa - ati uSNa thaI, tyAMthI dhImedhIme nIkaLIne sAta-sukhane anubhave che. he gautamAM zItavedanIya naskomAM nairayika AnAthI paNa aniSTatA zItavedanAne anubhave che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) * vivecana-105 - bhagavatu ! ratnaprabhA nairayiko kevI bhukha-tarasa vede che ? gautama! ratnaprabhA nairayikanA mukhamAM asatubhAva kalAnAthI badhAM khAdha pudgalo ane badhAM samudronuM jaLa nAMkhavAmAM Ave, to paNa temanI tarasa chIpatI nathI. ahIM prabala bhasmaka. vyAdhivALA puruSanuM daSTAMta che. AvI bhukha-tassane anubhavatA rahe che. * * * have vaikiya zaktinI vicAraNA * ratnaprabhAnA nairayiko ekarUpa ke anekarUpa vikuIvA samartha che ? karmaprakRti saMgrahaNI cUrNikAra paNa kahe che - pRthaka zabda bahutva vAcI che. * x bhagavaMte kahyuM - eka paNa vikarvI zake, aneka paNa vikarvI zake. eka rUpane vikRvato - mulgara, mukuMDhI sAvat bhiMDamAlarUpane vidurve che. * * * * * pRthane vikuvato murgArarUpa yAvat bhiMDamAlarUpane vikurve, te paNa samAna rUpone - asamAna rUpone nahIM, tathA parimitane saMkhyAtItane nahIM, visardeza ke asaMkhyAta karavAnI zaktino abhAva che. tathA saMbaddha-zarIra saMlagnane, potAnA zarIrathI pRthabhUtane nahIM. vikrvIne parasparanI kAyAne haNatAM vedanAne udIre che. kevI vedanA ? duHkharUpapaNAthI jAjavalyamAna, leza sukha paNa nahIM tevI. saMkala zarIra vyApitAthI vistIrNa, prakarma thakI marma pradeza vyApitAthI ati samavagADha karkaza evI. jema karkaza pASANa saMgharSa zarIranA khaMDane toDatAM vedanA upajAve che tevI karkaza. pita prakopa mAphaka kaTaka, tenA kAraNe ati aprItijanaka, manathI atI rukSatAjanaka, azakya pratikArI durbheda, raudrAdhyavasAya hetutvathI raudra, atizaya, du:kharUpa, dudhyi, ati asahya. A pramANe pAMcamI pRthvI sudhI jANavuM. chaThThI-sAtamI pRthvInA nairayiko ghaNAM moTA kIDA vikurve che, te lAla-kuMthuA jevA - vajamAM mukha vALA hoya che. tenAthI ekbIjAnA zarIrane ArohIne khAtA-khAtAM zarIramAM pravezIne * x * zarIramAM saMcarIne vedanA udIre che. have kSetra svabhAvajanya vedanA kahe che - ranapabhAnA nairayika zIta-uNa ke zItoSNa vedanA vede che ? gautamAM teo uSNa vedanA vede che. te nAka zItayotivALA che, yonisthAna sivAya sarva bhUmi kheranA aMgArAthI adhika tapta che. tethI teo uSNa vedanA vede che, zIta vedanA nahIM zItoSNa vedanAnA to mULathI abhAva ja che - zarkaraprabhA ane vAlukApabhAM A pramANe ja kahevI. paMkaprabhA nairayikonI pRcchA-gautama! zIta ane uSNa baMne vedanA vede che. nakAvAsanA bhedathI Ama kahyuM. zItoSNa vedanA na vede. temAM ghaNAM uNa vedanA vede che, zItayonitvathI thoDAM zIta vedanA vede che. A pramANe dhUmaprabhAmAM paNa kahevuM. vizeSa e - ghaNAM uNayonivathI teo ghaNI zIta vedanA vede che. alpatara zItayotitvathI thoDAM uNa vedanAne vede che. tamaprabhAnA nairayikonI pRcchA - mAtra zIta vedanA vede che. kemake tyAM badhAM uNa yonika che. yoni sthAnone choDIne badhuM kSetra atyaMta baraphanI mAphaka ThaMDu che.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/nara-2/105 A rIte tamaHprabhA nairayikone paNa kahevA. vizeSa e ke - parama zIta vedanAne vede che kemake chaThThI karatAM sAtamI pRthvInI zItavedanA ati prabaLa che. have bhavAnubhava pratipAdanA - prabhA nairayiko kevI nabhava vedanA vedatA rahe che ? gautama ! sarvakALa - kSetra svabhAvajanya mahAnibiDa aMdhakAra darzanathI DarelA ane zaMkita rahe che, paramAdhArmika deva tathA parasparodIti duHkha saMghAtathI nitya trasta rahe che. nitya duHkhAnubhavane kAraNe udvigna rahe che nitya upadravagrastathI thoDI paNa zAtA pAmatA nathI. te sadA azubha-azubharUpathI ananya sardeza tathA azubharUpathI niraMtara upacita nabhavane anubhave che. adhaHsaptamI sudhI kahevuM. 81 A adhaHsaptamImAM krUkarmI puruSo ja upaje che, bIjA nahIM. te jaNAvavA pAMca puruSonA nAma kahyA che. - x - teo ati utkRSTa sthitinA ane utkRSTa anubhAgano baMdha karAvanArA krUrakarmone bAMdhIne utpanna thAya che. manodaMDa-prANa hiMsAnA adhyavasAyarUpa. temanA vaDe kALamAse kALa karIne utpanna thayelA - (1) rAma - jamadagniputra parazurAma, (2) chAtIsuta dADhAdAla, (3) uparicara vasurAjA - te devatA adhiSThita AkAza sphaTika siMhAsane besato. te siMhAsana adRzya rahetuM. lokamAM evI prasiddhi hatI ke A vasurAjA satyavAdI che, te prANanA bhoge paNa jUThuM na bole. tethI devatAkRta prAtihArya mAphaka uparanA AkAzamAM care che. te koI divase hiMsavedArtha prarUpaka parvatano pakSa laIne ane samyagdaSTi nAradano pakSa na laIne jUThuM bolatA, devatAe siMhAsanethI tene pADI dIdho, te raudradhyAnamAM ArUDha thaI sAtamI narake gayo. - subhUma-AThamo cakravartI, kauravya gotra culanIputra brahmadatta. A parazurAma Adi, apratiSThAna naGe vedanA - 4 - vede che. have nakamAM uSNa vedanAnuM svarUpa - naskomAM nairayika kevI uSNa vedanAne anubhave che ? jema koI luhAraputra hoya, te taruNa vadhatI uMmaravALo hoya. - X - pravarhumAna vayavALA Asanna mRtyu na hoya, kemake AsannamRtyukane viziSTa sAmarthya na saMbhave. tethI viziSTa sAmarthyanA pratipAdanArthe bIjA vizeSaNo kahyA che. bIjA kahe che - je dravya viziSTa varNAdi guNayukta ane abhinava hoya te lokamAM taruNa kahevAya. tethI - 4 - te luhAraputra abhinava ane viziSTa varNAdi guNopeta hoya. sAmarthyavAn hoya. yuga - suSamaduSamAdi kALavALA te yugavAna. kAlopadrava paNa sAmarthyavighna hetu che, te jene nathI te. yauvanastha - kemake cuvAvasthAmAM balAtizaya hoya che. alpAtaMka sarvathA avidhamAna jvarAdi jene che te. sthirAgrahasta. dRDha - atinibiDa - 4 - ghana-atizaya - x - 4 - cAmaDAnI beMta, mudgara, muTThInA AghAtathI ghana ane puSTa banela avAvavALo AMtar utsAha vIryayukta. vAlavRkSanA samazreNika yugalanI jevA ati sarala ane pIvara bAhu jenA che te. laMghana - atikramaNa, plavat - kaMIka pRthutara vikrama gati gamana, javana 18/6 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 ati zIghra gati, pramardana kaThIna vastunuM paNa cUrNa karavAmAM samartha. kyAMka vAvAmaLa zabda paNa che, teno artha che vyAyAmakaraNa. che - 72-kalApaMDita, vRkSa - avilaMba5Ne kArya karanAra, praH - vAcAkuzaLa, satta - samyak kriyA parijJAnavAt, medhAvI - pUrvApara anusaMdhAna dakSa, tethI kriyAmAM kauzalyane prApta. eka nAnA pANInA ghaDA samAna lohapiMDane laIne tene tapAvI - tapAvIne, ghaNa vaDe kuTI-kuTIne - x - te lohapiMDane bahArathI ane aMdarathI ThaMDo kare. loDhAnI sANasI vaDe pakaDIne asat bhAva kalpanAthI arthAt AvuM banyuM nathI ke banaze nahIM, te piMDane uSNavedanA nakamAM mUke. pachI unmeSa-nimeSa kare arthAt AMkhanA palakArA mAtra kALamAM huM pAcho laI lauM, ema vicArIne jue teTalAmAM phUTI jAya ke mAkhaNanI jema pIgaLI jAya ke savathaM bhasmIbhUta thaI jAya. - 4 - paNa pharI tyAMthI kADhI na zake, ATalI uSNa vedanA tyAM hoya. A ja arthane bIjA dRSTAMtathI kahe che - ra - A dRSTAMta vivakSita arthanI pratipatti arthe jANavuM. madayukta hAthI, ahIM mAtaMga zabda aMtyaja arthamAM paNa saMbhave che, tethI te zaMkA nivAraNArthe ke vividha dezanA ziSyonA anugrahArthe be paryAyo kahe che, khripa: - be mukha vaDe pIe che te. kuMjara-gahana vanamAM rati pAme che te. 60 varSano je che te. kArataka mAsa samaye. pravacanamAM aSADha Adi babbe mAsa pramANa kahela che. te mujaba pahelI prAvRt, bIjI varSArAtra, trIjI zarada, cothI hemaMta, pAMcamI vasaMta, chaThThI grISma - x - temAM prathama zakAla te kArataka - 4 - carama nidAghakALa - jeTha mAsa paryanta, temAM sUryanA kaThora kiraNonA pratApathI abhibhUta tethI ja uSNa sUrya kiraNa vaDe sarvathA pratapta aMgapaNe tRSA vaDe haNAyela. temAM pANIne zodhavA svecchAthI bhamatAM koIka vAgnimAM jatAM davAgnijvAlAthI haNAyela, tethI kyAMya paNa svAsthya na pAmatAM AkuLa thayela, gaLuM sukAtuM hoya tevo ke kSINa zarIrI, asAdhAraNa tRSA vedanA yuktatAthI zarIra ane manathI durbaLa thayela, glAnine pAmela hoya. eka moTI puSkariNI hoya, kevI ? cAra khUNAvALI, viSama ane unnatapaNAM rahita, sukhe utarI zakAya tevI kinArAvALI, nimna-nimnatara bhAvarUpe paNa kyAMka khADA-kyAMka TekarArUpa nahIM, atizaya yukta kyArAvALI, taLa sthAna na dekhAtI, zItalajaLayukta hoya, pANIne DhAMkatA patra-bisa-mRNAla yukta, padminIpatra yukta, tayA ghaNAM utpala-kumuda nalinAdinA kesarA vaDe vikasita rUpathI upacita hoya, te kamaLa-kumudAdinI raja bhramaro vaDe bhogavAtI hoya, svarUpathI te puSkariNI sphaTikavat zuddha hoya, AvatA maLatI rahita hoya, pANI vaDe pUrNa hoya, temAM atirekapaNAthI bhamatAM matsya, kacchapAdi hoya, aneka pakSIMgaNa yugalanA ahIM-tahIM svecchA vaDe pravRtta unnata zabda ane madhura svara vaDe je nAdita hoya, tene joine temAM praveza kare. karIne zarIranA dAhane te hAthI prakarSathI sarvathA dUra kare, kSudhAne zamAve. kaI rIte ? nIkaTanA taTavartI zallakI Adi kisalayanA bhakSaNa ane jaLapAna zakI. varanA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3naira-105 saMtApane paNa zAMta kare. e pramANe sarva bhukhAdi doSa cAlyA jatAM sukha bhAvathI nidrA pAme, sukhaprabodhA nidrAne pAme, pracalA pAme, kSaNa mAtra nidrA lAbhathI ati svastha zAya* kRti - pUrvAnubhUta smaraNa, jIta - tadavasthAnI AsaktirUpa, dhRti cita svAcya, gata - samyak IhA-apoha rU5. A badhAMne pAme che. pachI zIta * bAhya zarIra pradezanA zIta bhAvathI, zItIpUta - zarIranI aMdara paNa nivRtirUpa, pachI ekI bhAvathI jatA sAtA-AhAda, tapradhAna saukhya, paNa abhimAna mAtra janita lAda nahIM. A sAtAsaumyanI bahulatAthI svecchAe paribhramaNa kare. A rIte A daMSTAMtanI mAphaka he gautama! asat bhAva kalAnAthI - x * uNa vedanA nakathI te nairayika anaMtara udvartIne nIkaLe, ahIM pratyakSa upalabhya manuSya lokanA je sthAno che. jevA ke - goLa pakAvavAnI bhaThThI ItyAdi... ... piSTa pAcanaka agni bhedathI AnuM svarUpa kahe che ... te paNa aviraddha ja che - talano agni, kupano agni ItyAdi. loTuM gALavAnI bhaThThI, e rIte tAMbukapA-zIzA Adi gALavAnI bhaThThI jANavI, iMTano nibhADo ityAdi ke loDhAnI koThI, caMga vADayullI - zeraDI pIlavAnuM yaMtra, temAM jayAM IkSasa pakAvAya che, AvA prakAranA je sthAno manuSyalokamAM che ke je agninA saMparkathI ati tapelA che, te keTalAMka lohabhaTTI Adi, keTalAMka uNa sparzavALA paNa saMbhave che, tethI vizeSamAM kahe che - sAkSAta agni varNa thayA, A ja upamAne spaSTa kare che - vikasita palAzapuSa samAna thAya, ulkA-mULa agnithI chUTI-chuTIne je agnikaNo prasare che, te ukA kahevAya che. tevI hajAro ulkAne mUkatA, hajAro vAlAne choDatAM, hajAro aMgArAne vikheratA, ati jAjvalyamAna, sArI rIte pragaTela agni jemAM che, tene jae che. joIne temAM praveze che. pravezIne nakanI uNa vedanA janita bAhya zarIranA paritApane zAMta kare che. kemake narakanA uNa spazadi, bhaTTI AdinA uNasparza karatA atIva maMda che. e rIte tRSA-sudhA-dAhAdine zAMta kare che. tema thatAM nidrA-pracalAne pAmIne, smRti-vRti-rItine pAme che. pachI zIta-zItIbhUta thaIne nIkaLatA ghaNI sAtASAmI vicare che. Ama kahI gautamasvAmI pUche che - zuM uNa vedanIya narakomAM AvA prakAranI uNavedanA hoya che ? gautama ! A artha samartha nathI. uNa vedanIya narakomAM je uNa vedanA che, te AnA karatA ghaNI aniSTatara, apiyatara, amanojJAtAdi vedanA vede che. dhe zIta vedanIya naskomAM zItavedanA svarUpa kahe che - zItavedanIya narakomAM aurasiko kevI zItavedanA anubhavatA rahe che ? jema koI luhArapuga, taruNa ityAdi vizeSaNayukta hoya ItyAdi pUrvavatuM. vizeSamAM ahIM ukarSathI eka mAsa kahevo. te luhAputra, loDhAnA uNa piMDane, ahIM 3 - bAhya pradeza maNa apekSAthI kahe che. 84 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/2 uNIbhUta- sarvathA agnivarNarUpa. loDhAnI sANasI vaDe pakaDIne asatabhAva prasthApanAthI zItavedanIya nakomAM pheMke. bAkI pUrvavata - te A rIte - "tene palakavAramAM pAcho laI laIza" ema vicAre, teTalAmAM tene kUTato-pIgaLato-naSTa thato jue che. paNa tene aphaTita svarUpe bahAra kADhavAmAM samartha thato nathI cAvatuM sAtA sauthI vicare che. - A ukata adhikRta daSTAMta prakArathI, gautama ! asatubhAva prasthApanAthI zIta vedanIya narakopI anaMtara udvartIne, je A manuSyalokamAM sthAno che - jemake - hima, himapuMja, himapaTala, himaNUTa. A payaya pado che. te zIta-zItapuMja ityAdine jue che. joIne temAM praveze. pravezIne nakajanita zItatvane dUra kare. pachI sukhAsikA bhAvathI tRSA, dhA, javara, naraka vedanIya, narakasaMparkathI utpanna ThaMDIne paNa dUra kare. pachI A doSo dUra thatAM anuttara svAcya prApta thatAM nidrA-pracalA pAme, smRti Adi pAme. pachI narakagata ThaMDI dUra thavAthI bAhyapradezathI uSNa, AMtarika rIte paNa ThaMDI dUra thatAM utsAha janmatAM, sukhe saMkamato ghaNA sAtA-sukhathI vicare * x * have nairayikonI sthiti pratipAdana kare che - * sUma-106,107 : [16] bhagavana! A ratanapabhA pRdI nairayikonI keTalA kALanI sthiti kahI che ? gautamAM jaghanyathI ane utkRSTathI paNa sthiti kahevI. cAvatu adhasaptamI., [10] bhagavana ! A ranIpabhA nairAcika anaMtara uddhatIne kyAM jAya che? kyAM upaje che? zuM nairayikomAM ke tiraca yonikamAM upaje che ? udvatanA kahevI. jema bhutakrAMti padamAM che tema ahIM paNa AdhaksaptamI sudhI kahevI. * vivecana-106,107 : bhagavA ratnaprabhAgRvI naiyikonI sthiti keTalA kALanI che ? jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sAgaropama. e rIte zarkarApabhAnA nairayikonI jaghanyathI sAgaropama, utkRSTathI traNa sAgaropama. vAlukApabhA nairayikonI jaghanya traNa sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama. paMkaprabhAnA nairayikonI jaghanya sAta sAgaropama, ukRSTathI daza dhUmapabhAnI jaghanya-daza, utkRSTa-13, tamaHprabhA nairayikonI jaghanya-17, utkRSTa22, tamatamaprabhAnI jaghanya-22, utkRSTa-13-sAgaropama. kyAMka evuM kahe che ke - "jema prajJApanAnA sthitipadamAM" kahyuM che. dareka prastaTanuM sthiti parimANa A rIte - ratnapabhAnA pahelA prataTamAM jaghanya sthiti 10,000 varSa, utkRSTa-0,000 varSa. bIjA prataTamAM jaghanya daza lAkha varSa, utkRSTa 90 lAkha varSa. trIjA prataTamAM 90 lAkha varSa, utkRSTa pUrva koTI, [AgaLa-AgaLanI jaghA sthiti, pUrva-pUrvanI utkRSTa sthitivata che. cothA prastaTamAM utkRSTI sAgaropamano 210 bhAga, chaThThA prastaTamAM utkRSTI/10 sAgaropama, sAtamAmAM
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 3naira-2/106,107 utkRSTI */10 AThamAmAM utkRSTa paI10 navamAmAM utkRSTa 6/10, dazamAmAM utkRSTa sAta dazAMza, agIyAramAmAM utkRSTa '/1, bAramAmAM utkRSTa 10 teramAmAM utkRSTa eka sAgaropama pUrNa. zarkarApabhAnA pahelAM prastaTamAM jaghanyA eka sAgaropama, utkRSTI eka sAgaropama ane 211 sAgaropama che. pratyekanI jaghanya sthiti pUrva-pUrva<
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3nira-2/108 thI 116 [111] pRthvInI saMkhyA, keTalA kSetramAM avagAhita che ?, nakanuM saMsthAna, bAhatya, vikeMbha, parikSepa, varNa, gaMdha ane sparza... [11] narakonI vistIrNatA batAvavA devanI upamA, jIva ane pudgalonI temAM vyutkrAMti, zAzvatAdi prarUpaNA... [113] upapAta, parimANa, apahAra, uccatva, saMghayaNa, saMsthAna, varNa-gaMdhasparza, ucchavAsa, AhAra... [114] leA, dRSTi, jJAna, yoga, upayoga, samudghAta, sudhA, tRSA, viSuvaNA, vedanA, bhaya... [115] pAMca mahApuruSono upapAta, be prakAranI vedanA, udvartanA, pRthvIno sparza, sarve jIvono upapAta. [11] A saMgrahaNI gAthAo che. 3 * vivecana-108 thI 116 H bhagavan ! ratnaprabhA pRthvInA nairayika kevo sparza anubhavatA vicare che? gautama ! aniSTa, akAMta, apriya, amanojJa, amaNAma. teno artha pUrvavat. tamastamA sudhI Ama kahevuM. A rIte ap, teu, vAyu, vanaspatinA sparza sUtro paNa kahevA. vizeSa e ke - teu sparza - uSNa rUpatA pariNata nakukuDI Adi sparza athavA bIjA dvArA udati vaikriyarUpa jANavI. paNa sAkSAt bAdara agnikAyano sparza, temAM asaMbhava che. - - - ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha narakAvAsamAM pratyeka nakAvAsamAM badhAM prANo - beIndriyo, badhAM bhUto-vanaspatikAyika, badhAM satvo - pRthvI Adi, badhAM jIvo-paMcendriyo. pUrve pRthvI-ad-vAyu-vanaspati-nairayikapaNe utpanna thayA che zuM ? hA. gautama ! saMsAranA anAditvathI anekavAra ke anaMtavAra thayA che - A pramANe adhaHsaptamI sudhI kahevuM. vRttikAzrIe noMdhela sUtra, sUtrArthamAM kahevAI gayuM che.] bhagavan ! ratnaprabhA pRthvImAM nAvAsa paryaMtavartI pradezomAM bAdara pRthvIkAyikaap-vAyu-vanaspatikAyika jIvo mahAkarmata-ghaNAM ja asAtAvedanIya karmovALA, atizaya mahAkarmI che. mahAkarmI kaI rIte ? mahAkiyitara che - prANAtipAtidika, pUrva janmamAM te bhavamAM te adhyavasAyanI anivRtti jene che te mahAkriyA, tenuM atizayapaNuM. - 4 - mahAkriyAvALA che mATe mahAkarmavALA che. mahAkriyataratvam kaI rIte ? mahAzravatara. moTA pApa upAdAnanA hetuo AraMbhAdi, jemAM che te mahAzravA. je kAraNe mahAkarmI che, te ja kAraNe mahAvedanAvALA cho. kemake narakamAM kSetrajasvabhAvaja vedanA ghaNI duHsaha hoya che. bhagavaMte kahyuM - hA che. badhI nakamAM Ama kahevuM. have uddezakArya saMgrahaNI gAthA kahe che. tenI akSara gamanikA - pRthvI. bhagavan ! pRthvI keTalI kahI che ? ogAhiAnaragA. je pRthvImAM je avagAhya ane jevI nasko che te. jemake - bhagavan! A 1,80,000 yojana ratnaprabhA pRvI bAhalyathI upara keTalI avagAhe che, ItyAdi. pachI naskonuM saMsthAna, pachI bAhalya, jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 pachI vikhuMbha-parikSepa, pachI varNa-gaMdha-sparza, deva vaDe nakanI moTAInI upamA, pachI jIvo ane pudgalonI te narakamAM vyutkrAMti, tathA zAzvatA-azAzvatA narako kahevA. pachI upAta kahevo. te A rIte - bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM kyAMthI AvIne upaje che ? ItyAdi. pachI parimANa, apahAra, uccatva, saMhanana, saMsthAna, pachI varNa, gaMdha, sparza, ucchvAsa, AhAra, lezmA, dRSTi, jJAna, yoga, upayoga, samudghAta, bhukha-tarasa, virtuNA, vedanA, bhaya, pAMca puruSono adhaHsaptamImAM upapAta, aupamya vedanA, sthiti kathana, udghardanA, sparza, sarva jIvono upapAta kahyo che. -- * -- * - * - * -- * --
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9o jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/2 3naira-3/117 thI 129 & pratipatti-3-nairayika uddezaka-3 & - X - X - X - X - X - 0 narakoddezaka-2-samApta thayo. have bIjo AraMbhe che - * sUtra-117 thI 129 - [11] bhagavatu A ratanapabhA pRedInA nairayika kevA prakAranA pagalA pariNAmone anubhavatA vicare che ? gautama ! aniSTa yAvata AmAma. e rIte AdhasaptamI sudhI jANatuM. [118] A sAtamI pRedImAM prAyaH naravRSabha, vAsudeva, jalacara, mAMDalika, rAjA ane mahAraMbhI gRhastha utpanna thAya che. [19] nAskomAM aMtamuhUrNa, tiryaMca ane manuSyomAM cAra aMtamuhUd, devomAM ardhamAsa utkRSTa vikavaNA kALa kahyo che. [1ra0] je pugala aniSTa che, te niyamA teo AhAra kare che temanuM saMsthAnA niyamo jaghanya ane huMDa jANavuM. [1ra1] bAdhAM nairamikonI vikuNA azubha ja hoya che. vaikriya zarIra paNa asaMhanInayukata ane huMDa saMsthAna hoya che. [1] sarve naraka pRthavIomAM ane koIpaNa sthitivALA nairayikano janma ane nakabhava zAtAvALo ane duHkhamaya hoya che. [13] bairayika jIvamAM koI jIva uparAta samaye, pUrva sAMgalika devanI nimite, koI zubha adhyavasAyathI athavA kamanubhAvathI sAtAnuM vedana kare che. [12] seMkaDo vedanAthI avagADha hovAthI duHkhothI vyApta nAka utkRSTa 5oo yojana uchaLe che. [15] rAta-dina duHkhothI pacatA nairasikone naskamAM palaka jhapakAvavA maka kALa paNa sukha nathI, sadA du:khI ja rahe che. [16] taijasa-kArpaNa zarIra, sUkSma zarIra ane apayA jIvo dvArA mukAtA zarIra hajAro khaMDomAM khaMDita thaI vikharAya che. [1ra naskomAM nairamikone atizIta-atiutNAtitRSA, atimukha, atibhaya ane seMkaDo du:kha niraMtara rahe che. [118] A gAthAomAM bhinna muhUrtA yugala, zubha, asAtA, upAta, utpAta, akSI, zarIranuM varNana che. [129] te A nairayikonuM varNana thayuM. * vivecana-117 thI 129 : bhagavan! ratnapabhA pRthvI nairayiko AhArAdi pudgala vipAkane pratyekane vedatA vicAre che ? gautama ! aniSTa Adi. A pramANe adha:saptamI sudhI kahevuM. e rIte vedanA-lezyA-nAma-gotra-arati-bhaya-zoka-kSudhA-vRSA-vyAdhi-ucazvAsaanutapa krodha Adi, mahArAdi saMjJA sUtro kahevAya. A viSayone jaNAvatI saMgrahaNI gAthAo vRttikAre mUkI che. have sAtamI nakke janArane batAve che - A parigraha saMjJA pariNAma kathanamAM chelluM sUtra, sAtamI naraka pRthvI viSayaka che, pachI A gAthA che, tethI adha:saptamI pRthvI lIdhI che. temAM * x * bahulatAthI nara vRSabho, vAsudevo, taMdula majyAdi jalacaro, vasu Adi mAMDaliko, subhUmAdi cakravartI, kAlasaurikAdi mahAraMbhI gRhasthIo jAya che. have nakanA prastAvathI tiyayAdino uttara vaikriya avasthAnakALa kahe che - frgna * khaMDa muhUrta te aMtarmuhUrta. naskomAM te utkRSTa vikavaNA sthitikALa che, tiryaca-manuSyamAM cAra aMtarmuharta che. devomAM ardhamAsa kahela che. A kALa tIkAdie kahela che. have narakamAM AhAradi svarUpa kahe che - je aniSTa pudgalo che, te niyamathI temano AhAra thAya che. temanuM saMsthAna huMDa che. huMDa paNa jaghanya, ati nikRSTa, aniSTa jANavuM. A bhavadhAraNIya zarIrane AzrIne jANavuM. uttara vaikiya saMsthAna have kahevAze. have vikRNA svarUpa kahe che - badhAM nairayikonI vikrvaNA nizcita azubha che. "huM zubha vikuvaNA karIza" ema te vicAre, to paNa tayAvidha pratikUla karmodayathI temane azubha vikuNA thAya che. temanuM uttara vaikiya zarIra paNa asthinA abhAve asaMhananI * tathA kuMDa saMsthAna ja hoya kemake huMDa saMsthAna nAme bhava pratyaya. udaya hoya che. koI jIva ranapabhAthI tamatamAM paryanta badhAmAM jaghanyAdi rUpomAM asAtA udaya yukta hoya, utpatikALe paNa pUrvabhava maraNakAlAnubhUta mahAduHkhAnuvRttithI tema kahyuM. utpatti pachI paNa asAtodaya yukta ja sarve paNa niracabhava che. janmIne lezamAtra paNa sukhane pAme che. to pachI kyAreka temAM sAtAno udaya kaI rIte thAya ? te kahe che - upapAta kALe koIka sAtA vedanIya karmodaya vede che. je koI pUrvabhavamAM dAha-chedAdi vinA sahaja rUpe mRtyu pAmIne adhika saMkSipta pariNAmI na hoya, tyAre tene pUrvabhavamAM bAMdhela AdhirUpa du:kha ke kSetra svabhAvajA pIDA na hoya, paramAdhAmIkRta ke parasparoTIrita vedanA na hoya. e rIte du:kha abhAve sAtAne vede che. koI jIva deva prabhAvathI sAtA vede che. jema - kRNavAsudevanI vedanAnA upazamana mATe baladeva nakamAM gayelA. A rIte pUrvamAMgatika devanA prabhAvathI thoDA samaya mATe nairayika sAtAne anubhave che pachI to niyamA phoga svabhAvanA anya-anya vedanA temane thAya che. adhyavasAna nimite samyakatva utpAda kALe ke pachI kyAreka tathAvidha viziSTa zubha adhyavasAya nimite koI nairayika bAhya phoga-svabhAvanA vedanA chatAM sAtodaya anubhave. samyakatvotpAda kALe paNa mahA pramoda upaje che. pachI paNa kyAreka
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3naira-3/117 thI 129 tIrthakarAnuNAnumodana anugata viziSTa bhAvanA bhAvatA sAtodaya hoI zake. athavA kamanubhAva-bAhya-tIrthakarajanma, dIkSA, jJAna, nivaNi kalyANakAdi nimite tathAvidha sAtA vedanIya karmanA vipAkodaya nimite nairayika sAtodaya pAme. A vyAkhyAna anArtha nathI. vasudevacaritramAM paNa kahyuM che. A nairayiko kuMbhi AdimAM pakAvAtA, bhAlAthI bhedAtA bhaya ane trAsathI uMce uchaLe che. - x * jaghanyathI eka kosa, utkRSTathI 500 yojana uchaLe che, evo paNa pATha che, naiyikone - x * uNa ke zIta vedanAthI rAta-dina pakAvAtA kSaNa mAga paNa sukha na pAme. mAtra duHkha ja pAme. tairayikonA vaikriya zarIranA pudgalo, te jIvo zarIra choDe tyAre hajAro khaMDomAM chinna bhinna thaIne vikherAI jAya che. - x * x - 4 - ukta daza gAthA pachI * x * x * pUrvokta badhI gAthAmAM kahela bAbatonuM saMkalana karela che, je sUtrArthamAM kahela che. muni dIparatnasAgara dvArA karAyela pratipatti-3-narakoddezakano TIkAsahita anuvAda pUrNa | jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 6 pratipatti-3, tiryaMca adhikAra - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 nArakAdhikAra kahyo. have tiryaMcAdhikAra kahe che - che pratipatti-3-tiryaMca uddezo-1 & - X - X - X - X - X -- * sUtra-130 : te ticiyonika zuM che ? te pAMca bhede che . ekendriya ticayonika, beIndriya-kleIndriyancaurindriya-paMcendriya ticiyonika. te ekendriya tiryaMcayonika zuM che ? pAMca bhede che, te A - pRdhIkAyika yAva4 vanaspatikAyika ekendriya ticiyonika. te pRvIkAyika ekendriya tironika zuM che ? bhede che, te A - sUkSma ane bAdara pRthvI ekendriya tiyayayonika che. te sUkSma pRthavI. zuM che ? be bhede che, te A * payata sUkSma piyata sUkSma te sUphama kahyA. te bAdara, pRthavI, zuM che ? be bheTe che, te A - paryApta bhAdara apayata bAda te bhAdara pRenI eke kahyA. te akAyika ekendriya zuM che ? be bhede che. e pramANe pRvIkAyikavatuM kahevuM. e rIte vAyukAyika yAvata vanaspatikAyikanA bhedo kahevA. te vanaspatikAyika ekendriya tiryaMcasonika kahyA. te beIndriya ticiyonika zuM che? be bhede che, te A * pasataka ane apatika beIndriya e rIte caurindriya sudhI kahetuM. te paMcendriya ticiyonika zuM che ? traNa bhede che, te A - jalacara, sthalacara ane khecara paMcendriya tiryaMcayaniko. te jalacara paMce. zuM che ? be bhede che . saMmUrNima jalacara pacendriya viraciyonika ane garbha bukAMtika jalacara. te saMmUrNima jalacara paMcendriya tiraciyonika zuM che ? be bhede che. te A - paryApta saMmUrNima Apati saMmUrNima te saMmUrrima kahyA. te garbhavya kAMtika jalacara pAMcendriya tiryacayonika zuM che? be bhede che, te A * payata garbhaja* rAparyAptagarbhaja te garbhavyuAMtika jalacara kahyA. te A jalacara paMcendriya tiryaMca kahyA. te A sthalacara paMcendriya tiryaMca yonika zuM che ? be bhede che. te A - catuSpada ane passirSa sthalacara paMce tici. te catuSpada sthalacara paMcendriya zuM che ? catuda be bhede che, te A - saMmUrNima ane garbha sukAMtika catuSpada sthalacara paMcendriya ticiyonika. jalacaronI mAphaka temaja cAra bhedya kahevA. te A catuSpada sthalacara paMcendriya
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/tiryaMca-1/130 tiryaMca kahyA. te parisarpa sthalacara paMcendriya ticayonika zuM che ? be bhede che, te A uga parisarpa ane muga parisarca sthalacara paMcendriya ticiyonika. te uraga parisarpa sthalacara paMcendriya ticayonika zuM che ? be bhede che, te A - jalacara nI mAphaka cAra bhedo kahevA. A rIte bhujaga parisani paNa kahevA. te bhujaga parisarpa kahyA. te sthalacara paMcendriya ticiyonika kahyA. te eyara paMcendriya tiryaMcayonika zuM che? be bhede che - saMmUrttima ane garbha vyutkrAMtika khecara paMcendriya tiryaMcayonika. te saMmUrttima khecara zuM che? be bhede che, te A - paryAptA ane apAtA saMmUrNima eyara paMcendriya tiryaMca yonika. e pramANe garbhavyutkrAMtika paNa jANavA yAvat paryApta garbha vyutkrAMtika yAvat pati ga khecara paMcendriya tiryaMcayonikono yonisaMgraha, bhagavan ! keTalA prakAre che ? gautama ! traNa bheTe che, te A * aMDaja, potaja, saMmUrttima. aMDaja traNa strI, puruSa, napuMsaka. potaja traNa bhede che strI, puruSa, napuMsaka. temAM je saMmUrNimo che, te badhAM napuMsako che. bheTe che * vivecana-130 : - 93 - - te tiryaMcayoniko keTalA bhede che ? pAMca bhede che. ekendriya ityAdi sUtra prAyaH sugama che. - 4 - ahIM akSara saMskAra mAtra karIe chIe - ekendriya yAvat paMcendriya. te ekendriyo keTalA bhede che? pAMca bhede - pRthvIkAyika cAvat vanaspatikAyika. pRvIkAyiko be bhede - sUkSma ane bAdara, sUkSmapRvIkAyiko be bhede - paryAptaka, aparyAptaka. bAdara pRthvIkAyiko paNa be bhede - paryAptaka ane aparyAptaka. A rIte vanaspatikAyika sudhI kahevuM. te beIndriyo keTalA bhede che ? be bhede che - paryAptA, aparyAptA. A pramANe teIndriya-urindriya paNa che. paMcendriya tiryaMcayoniko traNa bhede jalacara, sthalacara, khecara, jalacaro be bhede - saMmUrNima ane garbhavyutkrAMtika. saMmUrNimo be bhede che paryAptaka ane aparyAptaka, garbhavyutkrAMtika be bhede che - paryAptaka ane apaptika. e pramANe catuSpada, ura:parisarpa, bhuja-parisarpa ane pakSIo pratyeka cAra prakAre kahevA. = - - have pakSInA bIjA prakAre bheda pratipAdanArthe kahe che - bhagavan ! pakSIno keTalA prakAre yonino saMgraha - yonine upalakSIne grahaNa kahyuM che ? gautama ! traNa bhede - mayUrAdi aMDaja, vAgulI Adi potaja, khaMjarITAdi saMmUrttima. aMDaja ane potaja traNa-traNa bhede che - strI, puruSa, napuMsaka. saMmUrttima badhAM napuMsaka che, kemake temane te veda ja hoya. - ga-131 : bhagavan ! A jIvone keTalI vezyAo kahI che? gautama ! cha vezyAo, jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 te A - kRSNa yAvat zukala lezyA. bhagavan ! jIvo zuM samyagdaSTi, mithyAaSTi ke samyagmiAdaSTi che? gautama ! teo samyagdaSTi paNa che, mithyAdaSTi paNa che, sAmiAdaSTi paNa che, bhagavan ! te jIvo jJAnI che ke ajJAnI che ? gautama ! jJAnI paNa che, ajJAnI paNa che. traNa jJAna, traNa ajJAna bhajanAo che. 14 bhagavan ! te jIvo manoyogI - vacanayogI - kAyayogI che ? gautama ! traNe paNa che. bhagavan ! te jIvo sAkAropayukta che ke anAkAropayukta ? gautama ! sAkAra-anAkAra baMne upayukta che. bhagavan ! te jIvo kayAMthI AvIne upaje che ? nairayikathI ke ticiyonikathI AvIne upaje ? gautama ! asaMkhyAta varSAyuddha, akarmabhUmaka, aMtardIpakane varjIne upaje che. bhagavan ! te jIvonI keTalA kALanI sthiti kahI che ? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga. bhagavan ! te jIvone keTalA samudghAto kahyA che ? gautama ! pAMca samuddAto. te A * vedanA yAvat taijasa samuddAta. bhagavan ! te jIvo mAraNAMtika samudghAtathI samavahata thaI mare che ke samavahata thaI mare che ? gautama ! baMne rIte mare che. bhagavan ! te jIvato anaMtara udghardIne kayA jAya che? kayA upaje che ? zuM nairayikomAM upaje che ke tiryaMcayonikomAM ? gautama ! e pramANe uddhartanA kahevI jema vyutkrAMtipadamAM kahI che. bhagavan ! te jIvonI keTalI lAkha jAti kula koDI yoni pramukha kahyA che ? gautama ! bAra lAkha jAtikula koDI pramukha che. bhagavan ! bhujaga parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonikono keTalA bhede yonisaMgraha kahyo che ? gautama ! traNa bhede che, te A - aMDaja, potaja, saMmUrttima. e pramANe khecaromAM kahyA mujaba ahIM kahevuM. vizeSa e ke - sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDI. uddhartIne be naraka sudhI jAya che. tenI nava lAkha jAti kula koDI kahI che, bAkI pUrvavat uraga parisarpa sthalacara paMcendriya tiyonikanI pRcchA. bhujaga parisarpavat kahevuM. vizeSa e - sthiti, jaghanya aMtar muhUrta, utkRSTa pUrvakoDI. uddhatvane pAMcamI pRthvI sudhI jAya. temanI daza lAkha jAti kula koDI che. catuSpada sthalacara paMcendriya tiya pRcchA gautama ! te be bheTe che jarAyuja [pota] ane saMmUrttima. te jarAyuja zuM che ? traNa bhede che - strI, puruSa, napuMsaka. saMmUrttimo napuMsaka che. bhagavan ! te jIvone keTalI lezyAo kahI che ? bAkInuM pakSInI mAphaka kahevuM. vizeSa e ke sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, uddhartIne cothI naska sudhI jAya che. daza lAkha jAtikula koDI che. jalacara - -
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/tiryaMca-1/131 paMcendriya tiryaMcayonikonI pRcchA. bhujaga parisarca mujaba kahevuM. vizeSa e udvIne adhaHsaptamI naraka sudhI jAya. sADA bAra lAkha kula koDI yoni pramukha vat kahI che. ech - bhagavan ! caturindriyanI keTalI jAti kula koDI yoni pramukha kahI che ? gautama ! nava lAkha jAti kula koDI pramukha yAvat kahI che. teIndriyonI pRcchA. gautama ! ATha lAkha jAti kula yAvat kahI che. bhagavan ! beIndriyonI ? gautama ! sAta lAkha jAti kula koDI pramukha. * vivecana-131 : bhagavan ! pakSIone keTalI lezyA che ? gautama ! cha - kRSNa cAvat zukla lezyA. pariNAmanA saMbhavathI temane dravya ke bhAvathI badhI lezyA che. te jIvonI dRSTi samyak - mithyA - sAmithyA che ? traNe che. te jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? baMne che. je jJAnI che, te be ke traNa jJAnI che. ajJAnI paNa be ke traNa ajJAnavALA che. te jIvo mana-vacana-kAya yogI che? traNe. te jIvo sAkAropayukta che ke anAkAropayukta ? gautama ! baMne che. te pakSIo marIne kyAM utpanna thAya che ? jema prajJApanAnA vyutkrAMtiSadamAM kahyuM che, tema jANavuM. bhagavan ! te pakSInI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuharta, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga. te jIvone keTalA samudghAto che ? pAMca - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya ane taijasa samuddAta. te jIvo mAraNAMtika samudghAtathI samavahata thaIne mare che ke samavahata? baMne rIte mare. te jIvo anaMtara udghardIne kayA jAya che ? jema dvividha pratipattimAM kahyuM che tema kahevuM. te jIvonI keTalA pramANamAM yoni pramukha jAti kulakoTi che ? bAra lAkha. temAM jAti kula yoninuM sthULa dRSTAMta pUrvAcAryoe A prakAre batAvela che - jAti eTale tiryaMnjAti, dhuna - kRmi, kITa, vRzcikAdi. A kula yonipramukha che arthAt eka yonimAM aneka kuLa hoya che. jemake chagaNa yonimAM kRmikuLa, kITakuLa, vRzvikakuLa Adi athavA 'jAtikuLa' eka pada che. jAtikuLa ane yonimAM paraspara A vizeSatA che ke eka yonimAM aneka jAtikuLa saMbhave che. - - x - A prakAre eka ja yonimAM avAMtara jAtibheda hovAthI aneka yonipramukha jAtikuLa hoya che. dvAronA saMbaMdhamAM ahIM saMgrahaNI gAyA che - yoni saMgraha, lezyA, dRSTi, jJAna, yoga, upayoga, upapAta, sthiti, samudghAta, cyavana, jAti kulakoTinuM A sUtramAM pratipAdana che. bhagavan ! bhujagono keTalA bhede yonisaMgraha kahyA che ? ityAdi pavit saMpUrNa kahevuM. vizeSa A - sthiti, cyavana, kulakoTimAM taphAvata che. sthiti - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTI. cyavana-uddhartanA. nakamAM nIce bIjI pRthvI sudhI ane upara sahasAra kalpa sudhI upaje che. jAtikula koTi yoni pramukha nava lAkha che. e Ex jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 pramANe ura:parisarpa paNa kahevA. vizeSa A - uddhartanA pAMcamI naska sudhI kahevI. jAtikula koTi daza lAkha che. catuSpadono yonisaMgraha be bhede che - potaja ane saMmUrNima. je aMDaja sivAyanA garbha vyutkrAMta che, te badhAM jarAyuja ke ajarAyuja 'potaja' kahyA che. tethI ja be prakArano yoni saMgraha kahela che. anyathA gAya Adi jarAyuja che ane sarpAdi aMDaja che A be ane eka saMmUrNima ema traNa prakAre yonisaMgraha kahevAta. potaja traNa bhede kahyA - strI, puruSa ane napuMsaka. temAM saMmUrNima che te badhAM napuMsaka che. bAkInA dvAro pUrvavat kahevA. vizeSa A - sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama. uddhartanA cothI naska sudhI ane upara sahasAra kalpa sudhI. ItyAdi - 4 - jalacarono keTalo conisaMgraha che ? traNa bhede che - aMDaja, potaja, saMmUrttima. bAkI sUtrArtha majuba jANavuM. - 4 - 4 - caurindriyanI jAtikula koDI coni pramukha nava lAkha, teIndriyanI ATha lAkha ane beIndriyanI sAta lAkha. - - - A jAtikula koTI yonijAtiyA che, tethI bhinna jAtiyanA avasarathI bhinnajAtiya gaMdhAMgonI prarUpaNA kare che - * sUtra-132 : bhagavan ! gaMdha keTalA kahyA che? gaMdhazata keTalA che? gautama ! sAta gaMdha, sAta gaMdhazata kahela che. bhagavan ! phUlonI keTalA lAkha jAtikula koDI yoni pramukha kahI che? gautama ! 16 lAkha. te A - cAra lAkha jalaja puSponI, cAra lAkha sthalaja puSponI, cAra lAkha mahAvRkSonA phUlonI, cAra lAkha mahAgulmika phulonI, bhagavan ! vallI ane vallIzata keTalA prakAre che ? gautama ! cAra vallI, cAra vallIzata che... bhagavan ! latA keTalI che, latAzata keTalA che ? ATha latA ane ATha latAzata che. bhagavan ! haritakAya ane hastikAyazata keTalA che? gautama ! traNa haritakAya, traNa haritakAyazata kahela che. viMTabaddha phaLanA hAra prakAra, nAlabaddha phaLanA hajAra prakAra, e badhAM haritakAyamAM samAviSTa che. A pramANe sUtra dvArA svayaM samajavAthI, bIjA dvArA sUtramAM samajAvavAthI, ciMtana karavAthI, punaH palocana karavAthI A badhAM trasa ane sthAvara be kAryomAM samAviSTa thAya che. A pramANe pUrvApara vicAraNAthI AjIvika dRSTAMtathI 84-lAkha jAti kula koDI yoni pramukha thAya che tema jinavaroe kahela che. * vivecana-132 3 ahIM mULapAThamAM "gaMdha' zabda che, te 'gaMdhAMga'no vAcaka che. tethI 'gaMdhAMga' keTalA che ? gaMdhAMgazata - gaMdhAMganI peTA jAti keTalA 100 che ? gaMdhAMga sAta che, gaMdhAMgazata sAta che. sAta gaMdhAMga A pramANe mUla, tvacA, kASTha, nirvyAsa, patra,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)tiryaca-1/132 phUla, phUla. temAM mULa * mustA, vAlukA, uzIrAdi. ca " suvarNa chAla, tvacA. 19 * caMdana, agara Adi. nirvANa - karparAdi, patra - jAtipatra, tamAlapatra. puSpa - priyaMgu nAgapupAdi, na * jAIphaLa, kakala ItyAdi. A sAta gaMdhAMgone kALo Adi pAMca varSathI guNatAM 35 bheda thayA. A sugaMdhavALA ja che tethI ekathI guNatAM 35 x 1 = 35 ja thAya. pratyeka varNa bhedamAM pAMca rasa prApta che. pUrvokta 35 ne pAMca vaDe guNavAthI 135 bheda thayA. jo ke sparza ATha hoya che, paNa gaMdhAMgomAM prazasta sparzarUpa mRdu-laghu-zIta-uNa cAra sparza ja vyavahArI gaNAya che, tethI pUrvokta 135 x 4 = 900 thAya. A saMbaMdhamAM vRttikArazrIe ne gANA paNa TAMkela che.) puSpa jAti kula koTI keTalAM lAkha che ? soLa lAkha. te A pramANe - cAra lAkha jalaja, padonA jAti bhedathI. cAra lAkha laja, koraMTakAdi jAtibhedathI, cAra lAkha mahAgubhika, jAI Adi. cAra lAkha madhuka Adi mahAvRkSo. vali ane valizata keTalA che? cAra valli che. trapuSi Adi mUlabhedathI. mULa TIkAkAre tenI alaga vyAkhyA karI nathI. tethI saMpradAyathI jANavuM. tenA avAMtara jAtibheda-zoo che. bhagavad ! latA ane latAzata keTalA che? gautama ! mULa bhedathI ATha latA che, te paNa saMpradAyathI jANavI. mULa TIkAkAre vyAkhyA karI nathI. avAMtara jAtibhedathI Koo latA kahela che. haritakAya ane haritakAyata keTalAM che ? gautama ! haritakAya traNa che - jalaja, sthalaja, ubhayaja. pratyekanA avAMtabheda 100 che. tethI 30o haritakAyo che. vRtAka Adi kuLa hajAra bhede che, nAlabaddha phaLa paNa hajAra bhede che. te badhAM ane bIjA paNa tevA prakAranA bhedo haritakAmAM samAviSTa che. haritakAya vanaspatikAyamAM, vanaspati sthAvaramAM, sthAvaro jIvamAM samAveza pAme che. A pramANe samajIne - sUjhAnusAra svayaM samajIne, bIjA dvAra samajAvavAthI, arthAlocanarUpe vicAravAthI, yukti Adi dvArA ciMtana karavAthI, A badhAM saMsArI jIvono trasakAya ane sthAvara kAyamAM samavatAra thAya che. ema pUvapira paryAlocanathI jANavuM. te AjIvaka dRSTAMtathI jANavuM. T - sarva jagatamAM abhivyApta che je dRSTAMta, tenA vaDe sarva jIvanA darzanathI. mULa TIkAkAre paNa Ama ja kahyuM che. 84 lAkha jAti kula koTi yonipramukha thAya che, tema meM ane bIjA RSabhAdi jinavaroe kahela che. A 84 lAkha saMkhyAthI, tenA sivAyanI paNa jAti kulakoTi yoni pramukha jANavA. tethI kahyuM che - jAti kula koTi yoni pramukha pakSInI 12-lAkha, bhujagonI nava lAkha, ugonI daza lAkha, catuSpadonI daza lAkha, jalacaronI sADA bAra lAkha, caturindriyonI nava lAkha, teIndriyonI ATha lAkha, beIndriyonI sAta lAkha, puSa jAtinI 16-lAkha. e rIte kula 93 lAkha jAti kula koTi yoni pramukha thAya che. 98 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 tethI 84 lAkha saMkhyA upAdAna lakSaNa jANavI. A ame amArI buddhithI kahetA nathI, cUrNimAM paNa tema kahyuM che. kula koTi vicAraNAmAM vizeSAdhikArathI kahe che - * sUtra-133 : bhaNavanA za svastika, svastikAlad, svastikaprabha, svastikakAMta, svastikavaNa, svastikalezya, svastikaqja, svastikazRMgAra, svastikakUTa, svastikaziSTa, svastikotarAvatuMsaka nAmaka vimAna che ? hA, che. bhagavAna ! te vimAno keTalA moTA che? gautama! jeTale dUra sUrya udita thAya che, jeTale dUra sUrya asta thAya che. evA traNa avakAzAMtara pramANa kSetra, koI devano eka pada nyAsa hoya ane te deva te utkRSTa, varita yAvatuM divya devagatithI cAlatAcAlatA yAvatu eka ke be divasa, utkRSTa cha mAsa cAle, to keTalAMka vimAno paNa karI zake che ane keTalAMka vimAno pAra pAmI zakatA nathI. gautama ! ATalA moTA te vimAno kahyA che. bhagavana! zuM arci, arcirAvatuM Adi cAvatuM arcirAvatuMsaka nAma vimAna che? hA, che. te vimAna keTalA moTA che? gautama! svastikAdi vimAnavat kahevuM. vizeSa - pAMca avakAzAMtara koI devano padanyAsa kahevo. bAkI pUrvavatu. bhagavAna ! zuM kAma, kAmAtad cAvatuM kAmottarAvatuMsaka vimAno che? hA, che. bhagavAna te vimAno keTalA moTA che? gautama svastikAdi vimAnava4 kahevuM. vizeSa - sAta avakAzAMtara padanyAsa kahevo. bAkI pUrvavatu. bhagavana ! vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita nAmaka vimAno che? hA, che. bhagavad ! te vimAno keTalA moTA che? gautama ! yAvata jeTalA dUrathI sUrya udaya eTalA nava AkAzAMtara kahevA. bAkI pUrvavatuM. keTalAMka vimAnone pAra karI zakatA nathI. suSamAnuM jamaNA ATalA moTA te vimAno kahI che. * vivecana-133 - * x * vimAna * vizeSarUpe puNyazALI jIvo dvArA targata sukhono anubhava karAya che te vimAna che. tene nAma laIne kahe che - arci: - arciH nAmathI acirAvAdi agiyAra nAmo che. * x - A vimAno keTalA pramANamAM moTA che ? ItyAdi. [ahIM upamAthI kahe che.] . jaMbUdvIpamAM sarvotkRSTa divasamAM sarvAtyaMtara maMDalamAM vartato sUrya jeTalAM phogamAM udaya pAme che ane jeTalAM kSetramAM asta pAme che. A udaya-asta pramANane AzrIne jeTaluM kSetra che, te avakAzAMtara gaNatA, tenAthI traNa gaNuM kSetra. kalpanA karo ke koI eka devano ATalo vikama-padabhyAsa hoya. temAM jaMbUdvIpamAM sarvotkRSTa divase 47,263 ane 1da0 yojana tenuM udaya kSetra che, ATaluM ja tenuM astakSetra che. te baMne maLIne * 94,526 - 42lso yojanA kSetra parimANa thAya che. A eka avakAzAMtaranuM [187]
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/tiryaMca-1/133 parimANa che. AvA traNa avakAzAMtarathI - 28,03,580 ane 6/60 parimANa thAya che. have te vivakSita deva, sarva devajana prasiddha utkRSTa, tvarita, capaLa, caMDa, zIgha, uddhata, javana, cheka, divya devagati vaDe cAlatA-cAlatA jaghanyathI eka ke be, utkRSTathI cha mAsa cAle. to paNa keTalAMka vimAnono pAra pAme, keTalAMkano nahIM, - 4 - 4 - ATalA moTA te vimAno kahyA che. EE bhagavan ! svastika, svastikAvarta Adi vimAno che ? [sUtramAM svastikAdi vimAna pahelA kahyAM che, ArthiH Adi pachI kahA che, ahIM vRttikArazrIe A krama AgaLapAchaLa kema karyo te na samajAyuM !] hA, che. ItyAdi pUrvavat. mAtra udaya-asta avakAzAMtara kSetra pAMca gaNuM kahevuM. bhagavan ! kAma, kAmAvarta Adi vimAno che ? hA, che Adi badhuM pUrvavat. mAtra ahIM udaya-asta avakAzAMtara kSetra sAta gaNuM che. vijayAdi cAra vimAno che ? hA, che. ItyAdi pUrvavat. vizeSa e ke - nava avakAzAMtara kahevA. [ahIM vRttikArazrIe cAra gAthA Apela che. je ukta arthane ja pratipAdana karanArI che. 100 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 - pratipatti-3-tiryaMca uddezaka-2 jI -- x -- * - * -- * -- x -- 0 pahelo uddezo kahyo. have bIjA uddezAno avasara che. - sUtra-134 - he bhagavan ! saMsArI jIvo keTalA bhede che ? gautama ! cha bhede che, te A be bheTe che - pRthvIkAyika yAvat trAkAyika. te pRthvIkAyiko zuM che ? be bheTe che - sUkSma ane bAdara pRthvIkAyika. te sUkSma pRthvIkAyika zuM che ? be bhede che - pAptika ane apatika. te sukSma pRthvIkAyika kahyA che. te bAdara pRthvIkAyika zuM che ? pratika ane apacaptika. e pramANe prajJApanapadamAM kahyA mujaba kahetuM. lakSNa, sAta bheTe che. khara aneka bhede che. yAvat asaMkhyAta che. te bAdara pRthvIkAyika kahyA. te pRthvIkAyika kahyA. e pramANe prajJApanA padamAM kahyuM che tema badhuM ja kahevuM. yAvat vanaspatikAyika. e pramANe yAvat jyAM eka vanaspatikAya che, tyAM kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta, kadAca anaMta vanaspatikAyika jANavA. te bAdara vanaspatikAyika kahyA. te vanaspatikAyika kahyA. te sakAyika zuM che? caturvidha che. te A beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya. te beIndriyo zuM che? aneka bhede che. e pramANe jema prajJApanA padamAM kahyuM, te badhuM saMpUrNa kahevuM yAvat sathisiddha devo. te anuttaropapAtika kahyA. te devo kahyA, paMcendriyo kahyA * vivecana-134 H - bhagavan ! saMsArI jIvo keTalA bhede che ? cha bhede. te A - pRthvI cAvat trasakAyika. prajJApanA sUtranA pahelAM prajJApanA padanI saMpUrNa vaktavyatA yAvat "te devo kahyA''. sudhI kahevuM. have vizeSa abhidhAnArthe pRthvIkAyika viSaya sUtra kahe che - - sUtra-135,136 H [135] bhagavan ! pRthvI keTalA bheTe che ? gautama ! cha bhede che - laNapRthvI, zuddha pRthvI, vAlukA pRthvI, manozilA pRthvI, zarkarA pRthvI ane khara pRthvI... bhagavan ! lakSya pRthvInI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanya AMtarmuhUrta utkRSTa 1000 varSa. zuddha pRthvIno prazna. gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 12,000 varSa. vAlukA pRthvIno pra. gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 14,000 varSa. manozilA pRthvIno prA. gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 16,000 varSa. zarkarA pRthvIno prazna. gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 18,000 varSa khara pRthvIno prazna. gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 22,000 varSanI sthiti jANavI.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryaca-2135,136 101 bhagavAna ! nairayikonI keTalI kALa sthiti che ? gautama jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama sthiti. e pramANe sAIsiddha deva sudhI badhuM ja (prajJApanAnusAra) kahevuM. bhagavAna ! jIva, avarUpe kALathI keTalo kALa rahe ? gautama savakALa rahe. bhagavana | pRvIkAya, pRthavIkAyarUpe kALathI keTalo kALa rahe gautama! savakALa. e pramANe trasakAyika sudhI kahetuM. [16] bhagavat ! prabhutA pRedIkAyika keTalA kALamAM nirNopa thaI zake che ? gautama! jaghanya pade asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI, ukRSTapade paNa asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI. ahIM jaghanyapadathI utkRSTapadamAM asaMkhyAtagaNI adhikatA jANavI. A pramANe pratyutpanna vAyukAyika sudhI kahevuM. bhagavAna ! pratyutta vanaspatikAyika keTalA kALe nirlepa thAya ? gautama ! jaghanya pade apada, utkRSTa pade pada, pratyutpanna vanaspatikAyikane nirlepanA nathI - kadI nirlepa na thAya. pratyutaw AsakAyikane prazna. jaghanya pade sAgaropama zad-pRtharva, utkRSTa pade paNa sAgaropama zatapRthakrad. [paraMtu] jaghanya padathI utkRSTa padane vizeSAdhika jANavuM. * vivecana-135,136 - * x * pRthvI keTalA bhede che ? gautama! cha bhede kahela che. te A - glaNapRthvI - cUrNita loTa samAna mRdu mATI. zuddha pRthvI * parvatAdinA madhyanI mATI, manaHzilA, vAlukA-retI 5, zarkarA-kAMkarA, khara-pASANAdi... che AnI sthitinA nirUpaNArthe kahe che - glaNa pRthvIkAyikonI bhagavad ! keTalo kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI 1000 varSa. A AlAvAthI bAkInI pRthvInI utkRSTa sthiti jANavI. GNa pRthvInI 1000 varSa, zuddha pRthvInI 12,000 varSa, vAlukA pRthvInI 14,000 varSa, manaHzilA pRthvInI 16,000 varSa, zarkara pRthvInI 18,000 varSa, khapRthvInI utkRSTa sthiti-22,000 varSa jANavI. badhAMnI jaghanya aMtarmuhUrta. have sthiti nirUpaNAnA prastAvathI nairayikAdine covIza daMDanA kramathI sthitine nirUpavAne kahe che - nairayikonI keTalI kALa sthiti che? prajJApanAnA sthiti padAnusAra covIza daMDa kramathI sarvArthasiddha vimAnanA devo sudhInI sthitinI nirUpaNA karela che. A rIte bhavasthiti nirUpaNA karI, have kAyasthitine kahe che - vAsthati - jIvano vivakSita sAmAnya ke vizeSarUpa paryAya-vizeSa, temAM sthiti te kAyasthiti. je vastu je paryAya-jIvavalANacI-pRthvIkAyAdita lakSaNathI Adeza karAya tenuM chedana te kAyasthiti. 102 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 temAM nIva - prANone dhAraNa kare te jIva. prANa be bhede - dravyapANa ane bhAvaprANa. temAM dravyaprANa - Ayu vagere. pAMca Indriya, traNa baLa, Ayu, zvAsozvAsa e daza dravya prANa che. jJAna, darzana, sukha ane vIrya e cAra bhAvakhANa che. vizeSa upAdAnathI baMnenuM grahaNa karavuM. nod - jIvana paryAya viziSTa, #nata: kALane AzrIne keTalo kALa rahe ? bhagavaMte kahyuM - sarvakALa. kemake saMsArI avasthAmAM dravya-bhAva prANane AzrIne ane mukti avasthAmAM bhAvapANone AzrIne badhe jIvananuM vidhamAnava che. athavA nava koI eka jIvane nahIM paNa jIvanasAmAnyane kahe che, tethI "prANa dhAraNa lakSaNa' - jIva mAnavAmAM doSa nathI. - x * jIva, jIvarUpe keTalo kALa rahe che ? sarvakALa. kemake jIva sAmAnyanuM anAdi anaMtatva che. A vyAkhyA ame amArI buddhithI karI nathI. mUlaTIkAmAM paNa te kahyuM che. - x x * e pramANe gati, Indriya, kAyAdi dvAro vaDe prajJApanAganA agiyAramAM 'kAyasthiti' nAmanA padamAM kAyasthiti kahI che, tema ahIM badhuM saMpUrNa kahevuM. [jIva] gati-Indriya-kAyAdi dvAra saMgrAhaka A gAyA che, gati, Indriya, kAya, yoga, veda, kapAya, lezyA, samyakatva, jJAna, darzana, saMyata, upayoga, AhAra, bhASaka, parita, paryApta, sUma, saMjJI, bhavasiddhika, astikAya ane carama. A padonI kAyasthiti hoya che, tema jANavuM. thoDo sUjhapATha kahe che - bhagavat ! nairayika nairayikapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, ukRSTa 13sAgaropama. bhagavana! tirdharAyonika, tiryaMcayonikapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama! jaghanyathI aMtarmahad, utkaTa anaMtakALanaMtI utsapiNI-avasarpiNI kALathI. phogathI anaMta loka-asaMkhya pudgala parivarta, AvalikAno asaMkhyAtabhAga ItyAdi. have sAmAnya pRthvIkAyAdi gata kAyasthiti nirUpaNI-pRthvIkAya kALathI keTalo kALa hoya? gautamAM sarvakALa. kemake pRvIkAya sAmAnyathI sarvadA hoya che. A rIte akAyAdi pAMce sUtro kahevA. have vivakSita kALe jaghanya ke utkRSTa pade keTalA abhinava utpadhamAna pRthvIkAyikAdi che ? te kahe che. tatkALa utpanna thanAra pRthvIkAyika keTalA kALe nirlepa thAya che ? nirlepa eTale - jo prati samaya eka eka jIvano apahAra karAya to keTalA samayamAM te jIvo badhAM ja apahata thaI jAya te kALa. jaghanya pade thatuM jyAre sauthI thoDAM hoya tyAre asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI. utkRSTa pade sauthI vadhu hoya tyAre paNa asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI. vizeSa A - jaghanya padathI utkRSTa pada asaMkhyAtagaNuM che. vanaspati sUgamAM - abhinava utpanna thanAra vanaspatikAyika keTalA kALe nirlepa thAya che ? te jIvo anaMtAnaMta hovAthI jaghanya ke utkRSTa eka paNa padamAM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3tiryaca-2135,136 103 nirlepanA saMbhava nathI. "ATalA samayamAM te nirlepa thaI jaze' tema kahevuM asaMbhava hovAthI apada kahyA. pratyutpanna trasakAyika keTalA kALe nirlepa thAya? gautama ! jaghanya ke utkRSTa baMne pade sAgaropama zatapRthakva. vizeSa e ke - jaghanya karatA utkRSTa pada vizeSAdhika jANavuM. have avizuddha-vizuddha vezyA viSayamAM kaMIka kahe che - * suga-13 bhagavAna ! vizuddha lerI ANagAra asamavahata AtmAthI vizuddhalethI deva, devI anagarane jANe che ? jue che? gautama! A artha samartha nathI. bhagavan! vizuddhaleksI aNagara asamavahata AtmA dvArA vizuddhaleyI deva, devI, aNagArane jANe che ? jue che? gautama! A artha samartha nathI. bhagavana avizuddhaleyI aNagAra samavahata thaI AtmA dvArA avizuddhalezyI deva, devI, aNagArane jue che? jANe che ? gautama ! A artha samartha nathI. avizaddhalecI aNagara samavahata thaI AtmA vaDe vizuddhaleksI deva, devI, aNagArane jue che? jANe che ?. nA, te artha samartha nathI. bhagavat / avizuddhahecI aNagara samavahata ke asamavahana thaI AtmA vaDe avizuddhaleksI deva, devI, aNagArane jANe che? jue che? nA, te artha samartha nathI.. avizuddha leyI aNagara samavahata ke asamavahata thaI, AtmA vaDe vizuddha ucchI deva, devI, aNagArane jue che ? jANe che ? te artha samartha nathI. bhagavAna vizuddha lerI ANagAra samavahata thaI AtmA vaDe vizuddha leyI deva, devI, aNagArane jANe che? jue che? hA, jANe che. jue che. je rIte avizuddha vezyAnA lAvA kahyA e rIte vizuddhalecInA paNa cha AlAvA kahevA. yAvata bhagavat ! vizuddhaleyI aNagara samavahalAsamavahata thaI AtmA vaDe vizuddhavezyI deva, devI, aNagArane jANe-jue ? hA, jANe-jue che. * vivecana-137 : vimurta: - kRSNAdi lezya. manamAra - jene agAgRha vidhamAnuM nathI, te anagAra - sAdhu. masamavati - vedanAdi samuhnAta rahita. samavata * vedanAdi samuThThAta yukata. A rIte be sUtra asamavahata-samavahata AtmA vaDe avizuddha lezyAvALAnA viSayamAM, be sUtra samavahata-asamavahata AtmA vaDe vizuddhalezyI viSayamAM vicAravA tathA anya avizuddhalezya-vizuddhalezyI viSayamAM be sUjha samavahadasamavahata AtmA vaDe che. samavahatAsamavahata eTale vedanAdi samuThThAta kriyAviSTa, paripUrNa samavahata nahIM ane sarvathA asamavahata paNa nahIM. A rIte avizuddhalespInA cha sUtro kahyA, e pramANe vizuddhalezvInA paNa cha sUtro jANavA. vizeSa e ke temAM jANe che - jue che kahevuM. kemake yathAvasthita jJAna-darzana che. 104 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) mUla TIkAkAre paNa A kahyuM che. -x-x-x- have samyam - mithyA kriyAno eka sAthe hovAno niSedha kahe che - * sUga-138,139 : bhagavana! atIrthiko ema kahe che, bhAse che, prajJApe che ane parUpe che ke - eka jIva eka samaye be kriyAo kare che. te A - samRkava kriyA ane mithyAtva kriyA. je samaye samyakatva kriyA kare che, te samaye mithyAtva kriyA kare che ane je samaye mithyAtva kriyA kare che, te samaye samyakatva kriyA kare che. samyakatva kriyAne karatI veLA sAthe miyAd kiyA kare che, mithyAtve kriyA karatI veLAe sAthe samyakatva kriyA paNa kare che. e pramANe eka jIva eka samaye be kriyA kare che - samyaka kriyA ane mithyAtva kriyA. bhagavana ! Ama kaI rIte bane ? gautama! anyatIrthiko je Ama kahe che, bhAse che, prajJApe che, parUpe che ke - eka jIva eka samaye be kriyAo kare che Adi pUrvavata yAvatu samyaka kriyA ane mithyAtva kriyA, te jeo Ama kahe che mithyA che. he gautama ! huM pramANe kahuM chuM yAvat prarUpaNA karuM chuM ke nize eka jIva eka samaye eka kriyA kare che. te A - samyaka kriyA ke mithyAtva kriyA. je samaye samyaka kriyA kare che. te samaye mithyAtva kriyA karatA nathI ane je samaye misrAva kriyA kare che, te samaye samyakatva kriyA karatA nathI. e rIte eka jIva eka samaye eka kriyA kare che, samyakatva ke mithyAtva kriyA. [13] tiryaMcayonika adhikArano bIjo uddezo pUrNa thayo. * vivecana-138 - bhagavat ! anyatIrthiko - caka Adi sAmAnyathI ema kahe che - zravaNa abhimukha thayela potAnA ziSyone vistArathI vyaktarUpe kahe che, prakarSathI jaNAve che - potAnA AtmAmAM je rIte jJAna raheluM che, te rIte bIjAne jaNAve che. tatva vicAraNAthI A asaMdigdha che evuM nirUpe che. eka jIva eka samaye yugapatuM be kriyA kare che, te A rIte - sagavathI - suMdara adhyavasAyarUpa ane mithyAtvayA - asuMdara adhyavasAya. je samaye samyakatva kriyA kare che, te samaye mithyAtva kriyA kare che, je samaye mithyAtva kriyA kare che te samaye samyakatva kriyA kare che ItyAdi - X - X - bhagavanuM Ama kaI rIte bane ? A pramANe gautame pUchatAM bhagavaMte kahyuM - anyatIciko je pUrvavat kahe che, te khoTuM che. huM ema kahuM chuM, boluM chuM, prajJApuM chuM, prarUpuM che ke eka jIva eka samaye eka kriyA kare che. samyakacva kriyA ke mithyAva kriyA. tethI je samaye samyakatva kriyA kare che, te samaye mithyAtva kriyA karato nathI
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)tiryaca-2/138 105 106 ane je samaye mithyAtva kriyA kare che, te samaye sakhyatva kriyA karato nathI. paraspara vaivikatya niyama jaNAvavA kahe che ke - samyaka kriyA karavA vaDe mithyAtva kriyA karato nathI ane mithyAva kriyA karavA vaDe samyakatva kriyA karato nathI. samyakatva ane misrAva kiyAnA paraspara parihAra avasthAnAmakapaNAthI jIvane tadubhaya karaNa svabhAvatvanA ayogathI Ama kahyuM. anyathA sarvathA mokSano abhAva thAya, kemake kadApI mithyAtva chUTuM paDatuM nathI. A rIte tiryacayoni adhikArano bIjo uddezo A trIjI pratipattimAM puro thayo. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-3, tiryaMcAdhikArano TIkA sahita anuvAda pUrNa jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 pratipatti-3-manuSyAdhikAra che - X - X - X - X - X - * tiryaMcayonija adhikAra kaho. have manuSyAdhikAra - * sUtra-140 : te manuSyo keTalA che ? manuSyo be prakAre che - saMmUrNima manuSyo ane garbha vyutkrAMtika manuSyo. te saMmUrNima manuSyo keTalA che? te eka ja prakAranA hoya che. bhagavanuM ! te mUrchAima manuSyo kyAM utpanna thAya che ? gautama! manuSya kSetramAM, jema prajJApanAmAM kahyuM cAvatuM te saMmUrNima manuSyo kahyA che. * vivecana-140 : te manuSyo be bhede che - saMmUrNima ane garbhaja. 2 zabda baMne paNa manuSyatva jAtinI tulyatAnA sUcaka che. te saMmUchimo eka prakAre kahyA che. temano saMbhava kyAM che ? * x * manuSya thotramAM ItyAdi prAgvat kahevuM. cAvat aMtarmuhUrva Ayu pALIne kALa kare che. * x - have garbhaja manuSyane kahe che. * sUtra-141,142 : [11] te garbhabhukAMtika manuSyo keTalA bhede che ? traNa bhede - karmabhUmaja akamabhUmaja aMtarlIpaja. [14] te aMtarlIpaja keTalA bhede che ? 28 bhede. te A pramANe - ekorukA, AbhASikA vaiSANikA yAvat : x * zuddhadetA. * vivecana-141,142 : te garbhavyakAMtika manuSyo -x - traNa bhede kahyA che - karmabhUmaka, karmabhUmaka, aMtadvapaka. temAM anAnupUrvIthI kathana karAya che, A nyAyathI pahelA aMtarlIponuM kathana karavA kahe che ke- te aMtara dvIpako kayA che ? lavaNa samudra madhya aMtare aMtare dvIpa te aMtarlIpa. aMtadvIpamAM thanAra te AMtadvapakA, te 28 che. te A pramANe ekorakA, AbhASikA, vaiSANikA, nAMgolika, hacakarNa, gajakarNa, gokarNa, zakalIkarNa, Adarzamukha, meMDhamukha, ayomukha, gomukha, azvamukha, hastimukha, siMhamukha, vAghamukha, azvakarNa, siMhakarNa, akarNa, karNapAvaraNa, ulkAmukha, meghamukha, vidhuta, ghanadaMta, laTadad, gUDhAMta ane zuddhadaMta. - - A ekorakAdi nAma dvIpo che. te ekoka Adi manuSyo kahyA. jema paMcAla dezano nivAsI puruSa "paMcAla" kahevAya che. koTaka manuSyonA ekoruka dvIpane vize pUche che - * sUtra-143 : bhagavana! ekoTaka manuSyono ekoka nAme dvIpa kayAM Avela che ? gautama / jaMbUdvIpamAM meru parvatanI dakSiNe ladhu himavaMta vadhira parvatanA IzAna
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/manuSya/143 09 camatathI lavaNa samudramAM 300 yojana gayA pachI dakSiNa dizAmAM ekoTaka manuNono ekoraka nAme dvIpa kahyo che. te dvIpanI laMbAI-pahoLAI 300 yojana che, 95o yojanathI kaMIka adhika paridhiyukta che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. te pAvara vedikA ATha yojanA uccatvathI ukta che, 500 dhanuSa vikaMbhathI ekokadvIpane gherIne rahI che. te pAvara vedikAnuM AvA prakAre varNana che - tenI nimA vajamaya che. e pramANe vedikA varNana rAjAzmIya sUtramAM jema karela che, tema kahevuM. * vivecana-143 : dakSiNa dizAnA ekorukAdi manuSyo zikharI parvatAdi upara paNa hoya che, te meranI uttare che, tethI tenA vyavacchedArthe ahIM 'dakSiNa dizAno' ema kahyuM. gautama ! jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatano anya saMbhava hovAthI, ahIM "A jaMbUdvIpamAM" ema kahyuM meranI dakSiNe culla himavat varSadhara parvatanI. ahIM "culla' grahaNa mA himavaMta varSadhara parvatanA vavacchedArce che. pUrvarUpa caramAMtathI izAna khUNAmAM lavaNa samudramAM 300 yojanA gayA pachI culla himavaMta dADhAnI upara, dakSiNa dizAno koka dvIpa che. te laMbAI-pahoLAIthI 300 yojana, sAdhika 949 yojanA paridhicI che. * sUtra-144 - te pAvara vedikA eka vanakhaMDa vaDe cotaraphathI gherAyela hatI. te vanakhaMDa dezona be yojana cakavAta vikhaMbhathI vedikAsama ridhithI kahela che. te vanakhAMDa kRNa, kRNAvabhAsa ItyAdi jema rAjapanIyamAM vanakhaMDa varNana che, tema saMpUrNa kahevuM. tRNonA varNa, gaMdha, sparza, zabda tathA vAvaDI, utpAta parvata, pRedIzilApaTTaka kahevA yAvatuM tyAM ghaNAM saMta deva-devIo yAvat vicare che. * vivecana-144 : te ekoka nAmaka dvIpa eka pAvaravedikArI, eka vanakhaMDathI badhI dizAmAM samastapaNe gherAyela che. temAM pAvara vedikA Adi varNana kahevAnAra jaMbUdvIpa jagatI uparanI pAvara vedikA ane vanakhaMDa varNanavat kahevuM. * * * * sUjha-145 koraThadvIpa dvIpano aMdarano bhUmibhAga bAmaramaNIya kahela che. jema koI AliMgapura hoya e rIte zayanIya kahevuM yAvatu pRedIzilApaka, tyAM ghaNAM ekokadvIpaka manuSyo ane strIo bese che yAvat vicare che. he AyuSyamAna zramaNa ! ekoka dvIpamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM uddAlaka, koddAlaka, kRtamAla, nayamAla, nRtyamAla, zRMgamAla, zaMkhamAla, daMtamAla, zelamAlaka nAme humagaNa kahyA che. te kusa-vikusa-viyuddha-vRkSa mULavALA, mUlamaMta cAvatu bIjamaMta, stra ane puSpothI Acchanna patijIjJa che ane zrI vaDe atIatI zobhatA-sohatA rahelA che. te ekoka dvIpamAM ghaNAM vRkSo che - temAM huM 108 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) tAla : bharatAla - meratAla - seratAla - sAla - sarala-saptaparNa-sopArI-khajUranAriyelanA vana che. te kuza-kAMsAdi rahita cAvat che. te koTakatIpamAM tyAM tyAM ghaNAM tilaka, lavaka, vyagodha yAvat rAjavRkSa, naMdivRkSa che. je darbha-kAMsathI rahita che. cAvata zobhe che. ekorDadvIpamAM tyAM ghaNI latA yAvana zyAmalatamAM che. je nitya kusumita che ItyAdi utA varNana uvavAI sUra mujaba pAvatu pratirUpa sudhI kahevuM. ekorUkadvIpamAM tyAM ghaNAM serikAmulma cAvata mahAjAti gulma che. te gulmo paMcavaNa phUlothI kusumita rahe che. tenI zAkhA pavanathI halatI rahe che, tethI tenA phUlo ekorukadvIpanA bhUmibhAgane AcchAdita karatA rahe che. - ekokadvIpamAM tyAM ghaNI vanarAjIo che. te vanarAjI kRSNA, kuSNAvabhAsA yAva4 ramyA, mahAmeLa nikuraMbarUpa yAvatuM mahAna gaMdhane muktI tathA prAsAdIyAdi che. | [] ekoTaka dvIpamAM tyAM ghaNAM mattAMga nAme vRkSagaNo kahyA che. jema caMdraprabhA, maNizalAkA, zreSTha sIdhu pravara vAruNI, jAtivaMta phaLa-ma-puNa sugaMdhita dravyothI kADhela sArabhUta rasa ane vividha dravyothI yukta ane ucita kALe saMyojita karIne banAvela Asava, madhu, meraka, riTAbha, dugdhatulyasvAdavALI prasati, mellaka, tAju, khajUra ane drAkSano rasa, kapiza vano goLano rasa, supakva kSaudasa, varasUrAdi vividha madha prakAromAM jevo varNa-rasa-gaMdhA tathA baLavIrya pariNAmI che. te rIte ja te mattAMga vRkSa vividha prakAre vividha svAbhAvika pariNAmavALI madhavidhithI yukta, phaLothI paripUrNa ane vikasita che. te kuzakAMsarahita cAvat rahela che. ]i koka dvIpamAM tyAM ghaNAM bRttAMga nAme vRkramaNa kahelA che. jema vAska, ghaTa, kaccha, kaLaza, karkarI, pAdakaMcanikA, urdaka, vaddhaNi, supatiSThaka, pANI, cakSaka, bhaMgApha, karoTI, zaka, kapha, pAkhI, thALI, pANI bharavAno ghaDo, vijhi vartaka, maNInA vataka, sonA ane maNiratnanA banelA zukti Adi vAsaNa ke jenA upara vividha citrakArI karelI che, tevA A bRttAMga vRkSa bhAjana vidhimAM vividha prakAranA visA pariNata bhAjanothI yukta hoya che. phaLothI paripUrNa ane vikasita hoya che. kuza-kAsa rahita yAvat rahelA che. ]i ekorakIpamAM tyAM tyAM ghaNAM buTitAMga nAme vRkSagaNo kahyA che. jema koI muraja, mRdaMga, praNava, paTaha, dardaka, riTI, DiDama, bhaMbhA, horaMbha, kavaNita, kharamukhI, mukuMda, zaMkhikA, pariNI, parivAdinI, vaMza, vINA, sughoSA, vipaMcI, mahI, kacchI, riMgamakA, talatAla, kAMcatAla Adi vAjiMtra, je samyapha prakAre vagADAya che. vArdhakaLAmAM nipuNa ane gaMdharvazAstramAM kuzala vyakti dvArA je paMdita karAya che. je Adi-madhya-avasAnarUpa traNa sthAnothI zuddha che, te rIte A truTitAMga vRkSa vividha prakAre svAbhAvika pariNAma thakI
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/manuSya/145 pariNata thaI tata-vitata-dhana-zudhira rUpa cAra prakAranI vAdha vidhithI yukata hoya che. phaLothI paripUrNa ane vikasita hoya che. kuza-vikuzathI rahita yAvat zobhAyamAna rahelA che. 109 [4] ekoTUkadvIpamAM ghaNAM dIpazikhA nAmanA vRkSagaNo kahyA che. jema saMdhyA virAga samaye navanidhipatine tyAM dIpikAo hoya che. jenuM prakAzamaMDala cotarapha phelAyela hoya che. jemAM ghaNI batti ane bharapura tela bharela hoya che. je potAnA dhana prakAzathI aMdhakAranuM mardana kare che, jeno prakAza kanakanikA jevA prakAzayukta kusumovALA pArijAtanA vananA prakAza jevo hoya che. suvarNa maNiratnathI banela, vimala, bahumUlya ke mahotsavomAM sthApya, tapanIya ane vicitra daMDayukta, - x * jenuM teja khUba pradIpta thaI rahela che. je nirmaLa grahagaNo mAphaka prabhAsita tathA aMdhakArane dUra karanAra sUryanI phelAyela prabhA jevI camake che. potAnI ujjavala vAlAthI jANe hasI rahI hoya, evI te dIpikAo zobhita che. e ja rIte dIpazikhA vRkSa paNa vividha visarA pariNAmI udhotavidhithI yukta che phaLothI pUrNa ane vikasita che yAvat zrI vaDe atI zobhAyamAna che. [5] ekoka dvIpamAM tyAM ghaNAM jyotizikhA nAme vRkSagaNo kahyA che. jema tatkALanuM udita zaratkAlIna sUryamaMDala, kharatI evI hajAro ulkA, camakatI vijaLI, jvAlA sahita nidhUma agni, agnithI zuddha tapanIya suvarNa, vikasita kiMzUkanA phUlo, zoka ane japA puSpono samUha, maNiratnonA kiraNo, zreSTha hiMgaloka samudAya, pota-potAnA varNa ane AbhArUpa tejasvI lAge che. e rIte jyotizikhA vRkSa potAnA ghaNAM prakAranA aneka visasA pariNAmathI udyot vidhithI yukata hoya che. teno prakAza sukhakArI, maMda, maMda AtAya che. potAne sthAne sthita hoya che, ekabIjAmAM mizra thaI potAnA prakAzathI potAnA pradezamAM rahela padArthone sautaphathI prakAzita-udhotita-prabhAsita kare che. kuza-vikuza AdithI rahita thAvat atI zobhe che. [6] ekokadvIpamAM tyAM-tyAM ghaNAM citrAMga nAme vRkSa gaNo kahelA che. jema koI prekSAgRha, vividha prakAranA citrothI citrita, ramya, zreSTha phUlonI mALAthI ujvala, vikasita-vikharAyelA puNya puMjothI suMdara, pRthape sthApita ane vividha prakAranI gUMthela mALAonI zobhAnA prakarSathI atIva mohaka hoya che. graMthima-veSTita-pUrNima-saMghAtima mALA, je cheka zilpI dvArA guMthI che. sArI rIte sajAvavAthI jenuM sauMdarya vadhI gayela che. vividha rUpe dUra laTakatI paMcavarNI phUlamAlAthI sajAvela hoya, tenAthI dIptimAna evA prekSAgRha samAna, te triga vRkSa paNa vividha prakAranA visasA pariNAmathI mAlyavidhithI yukta che. te kuzavikuza rahita vat zobhe che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 [9] ekoruka dvIpamAM tyAM ghaNAM citrasa nAme vRkSo kahelA che. jema sugaMdhI zreSTha kalama jAtinA cokhA ane viziSTa gAya thakI nivRta, doSa rahita zuddha dUdhathI pakAvela zaradaRtunA ghI, goLa, khAMDa ane madhathI mizrita ati svAdiSTa ane uttama varNa-gaMdhayukta paramAg2a niSpanna karAya che athavA jema cakravartI rAjAnA kuzaLa sUkAro dvArA niSpAdita cAra ukALAthI sekela, kalama odana-jeno eka eka dANo varALathI sIjhIne mRdu thaI gayela che. jemAM aneka mevAdi nAMkhela che, sugaMdhita dravyothI saMskArita che. je zreSTha-varNa-gaMdha-rasasparzathI yukta thaI baLa-vIryarUpe pariNata thAya che. IndriyanI zaktine vadhAranAra, bhUkha-tarasane zAMta karanAra, pradhAna goLa-sAkara-khAMDa AdithI yukta, garama karela ghI nAMkhela, aMdaranA bhAge mulAyama ane snigdha, atyaMta priyakArI dravyothI yukta, evo parama AnaMdadAyaka paramA hoya che. evI bhojana vidhi sAmagrIthI yukta citrarasa nAmaka vRkSa hoya che te vRkSomAM A sAmagrI vividha prakAranA visasA pariNAmathI thAya che. te vRkSa kuza-kAzAdithI rahita yAvat zobhe che. 110 [8] ekoruka dvIpamAM ghaNAM mAMga nAme vRkSagaNo kahelA che. jema hAra, ardhahAra, vesTanaka, mugaTa, kuMDala, vAmoka, hemAla, maNijAla, sUtraka, uccayita kaTaka, mudrikA, ekAvalI, kaMThasUtra, makarAkAra AbhUSaNa, uskaMdha traiveyaka, zroNIsUtra, cUDAmaNI, suvarNatilaka, biMdiyA, siddhArthaka, kaNavAlI, caMdra-sUryavRSabha-cakrAkAra bhUSaNa, tala bhaMgaka, truTika, mALAkAra hastAbhUSaNa, valakSa, dInAra mAlikA, mekhalA, kalApa, prataka, prAtihArika, ghuMgharu, kikiNI, ratnamaya kaMdorA, pUra, caraNamALA, kanakanikaramALA Adi sonA-maNi-ratnAdi nAthI citrita, suMdara AbhuSaNonA prakAra che, tenI jema A mahyaMga vRkSa aneka bahuvidha visatA pariNAmathI pariNata bhUSaNavidhithI yukta che. kuzAdi rahita vat zobhe che. [9] ekoruka dvIpamAM tyAM-tyAM ghaNAM gehAkara nAmaka vRkSo kahelA che. jema prAkAra, aTTAlaka, carikA, dvAra, gopura, prAsAda, AkAzatala, maMDapa, ekabe-traNa-cAra khaMDavALA makAna, garbhagRha, mohanagRha, valabhighara, citrazALAthI sajjita prakoSTha gRha, bhojanAlaya, goLa-trikoNa-corasa-naMdAvakiAranA gRha, pAMDura talamuMDamALA, harmsa athavA dhavala-ardha-mAgadha-vibhrama gRha, pahADa-pahADano ardhabhAga-parvata zikharanA AkAranuM gRha, suvidhi koSTaka gRha, anekagRha, zaraNa-layana Apama-viDaMga-jAla-caMda niyUha, apavaka, dvAravALA gRha, cAMdanI AdithI yukta vividha prakAranA bhavana hoya che, e ja prakAre te gehAkAra vRkSa paNa vividha prakAranA, ghaNAM visasA pariNata sukhArohaNa, sukhotAraka, sukha niSkramaNa praveza, darda-sopAna-paMktiyukta, sukhavihAraka, mano anukUla bhavana
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 3/manuSya/145 vidhithI yukata, kurUdi rahita yAvata zobhe che. [10] ekokadvIpamAM tyAM-tyAM ghaNAM anagana nAmaka vRSaNo kahelA che. jema * aneka prakAranA carma vastra, sauma vastra, kaMbala vastra, dakUla vastra, kozeyaka, kAlamRgapaTTa, cInAMzuka, varaNAta, varavANigamatu, AbharaNa cikita, GNa, kalyANaka, bhaMvarI-nIla-kAjaLa jevA vaNanA vastra, bahuvaNa, lAlapILA-sapheda vaNanA vastra, akSata mRgaromanA vastra, sonA-cAMdInA tAranA vastra, pazcima ke uttara dezanuM vastra, siMdhu-RSabha-tAmila-baMga-kaliMga dezanuM sUkSma taMtumaya bArIka vastra ItyAdi vao, je zreSTha nagaromAM kuzaLa kArIgaro vaDe banAvAyela che, suMdara varNavALA che, te prakAre A anana vRkSa paNa aneka prakAre ane bahuvidha visasA pariNAmathI pariNata vividha vastra yukta che, te kuzakAzathI rahita cAvatu atI zobhe che. bhAvanuM / koTakatIpamAM manuSyono AkAra-prakAra Adi svarUpa kevA che ? he gautama te manuSya anupama saumya ane suMdara rUpavALA che. uttama bhogasucaka lakSaNavALA, bhoga janma zaubhAthI yukta che. temanA aMgo janmathI ja zreSTha ane sabaga suMdara che. temanA paga supratiSThita ane kAcabA mAphaka suMdara che. temanA paganI taLIyA lAla ane utpala >> samAna mRdu, mulAyama, komaLa che. temanA caraNamAM parvata, nagara, samudra, magara, cakra, caMdramA AdinA ciha che. temanA caraNanI AMgaLI kramaza: moTI-nAnI ane maLelI che. temanI AMgaLInA nakha uad, pAtaLA, tAmavarNa, snigdha che. temanA gulpha, piMDalikA kramaza: zULa, sthULatara ane goLa che, temanA ghuMTaNa saMpuTamAM rAkhelanI jema gUDha che. temanI jAMgha hAthInI sUMDhanI mAphaka suMdara, goLa ane puSTa che. zreSTha madonmatta hAthInI cAla jevI cAla che. zreSTha ghoDA mAphaka temano guhya deza sugupta che. AkIrSaka A% mAphaka maLamUtrAdi lepathI rahita che temanI kamara yauvana prApta zreSTha ghoDA ane siMhanI kamara jevI pAtaLI ane goLa che. saMkocelI jhipAI, mumatI darpaNano daMDa ane zuddha karela sonAnI mUTha vaccethI pAtaLI hoya che, tevI pAtaLI temanI kamara che. tenI romarAji saraLa-sama-saghana-suMdara zreSTha pAtaLI-kALI-nidha-Adeya-lAvaNyamaya-sukumAra-sukomaLa ane ramaNIya che, temanI nAbhi gaMgAnA AvarNa samAna dakSiNAvarta, taraMganI jema vakra ane sUryanI ugatA kiraNothI khIlelA kamaLanI mAphaka gaMbhIra ane vizALa che. temanI kukSi matsya ane pakSI mAphaka suMdara ane puSTa che, temanuM peTa mAchalI mAphaka kRza che. temanI Indriyo pavitra che. temanI nAbhi kamaLa samAna vizALa che. temanA pAbhAga nIce namela che. pramANopeta che. suMdara che, parimita majhAyukata, sthULa ane AnaMdadAyI che. temanA paThanI hI mAMsala hovAthI anupalakSita hoya che. temanA zarIra kaMcananI kAMtivALA nirmaLa suMdara ane nirupahata hoya che. teo 112 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) zubha bagIza lakSaNothI yukta hoya che. temanuM vakSasthaLa kaMcananA zilAtala jevuM ujjavala, prazasta, samatala, puSTa, vistIrNa ane moTu hoya che. temanI chAtI upara zrIvatsanuM cihna aMkita hoya che, temanI bhuja nagaranI agalA samAna lAMbI hoya che. temanA bAhu nAganA vipula zarIra tathA AThAvela AliA samAna lAMbI hoya che. temanA hAthanI kalAI cupa samAna dea, AnaMdadAyI, puSTa, susthita, suzliSTa, viziSTa, ghana, sthira, subaddha, nigUDha parva saMdhivALI che. temanI hatheLI lAla vanI, puSTa, komaLa mAMsala, prazasta, lahANayukata, suMdara chidra jALa rahita AMgaLIvALI che. temanA hAthanI AMgaLI puSTa, goLa, sAta ane komaLa che. temanA nakha, tamavargIya, pAtaLA, svaccha, manohara ane nidha che. temanA hAthomAM caMdra-sUrya-zaMkhacakra rekhA, dakSiNAvarta svastika rekhA ane caMdrAdinI saMyukta rekha hoya che. aneka zreSTha lakSaNayukta uttama, prazasta, svaccha, AnaMdaprada rekhAothI yukta hAtha che. temanA skaMdha zreSTha bheMsa varAha, siMha, zArdUla, baLada, hAthInA skaMdha mAphaka pratipUrNa vipula ane uard che. temanI Doka cAra AMgaLa pramANa ane zreSTha zaMkha samAna che. temanI dADhI avasthita, suvibhakata, vALatI yukata, mAMsala, suMdara saMsthAna yukad, prazasta ane vAghanI vipula dADhI samAna che. temanA hoTha parikarmita zilApavAla ane biMba phaLa samAna lAla che. temanA dAMta sapheda caMdramAnA TukaDA jevA vimala che ane zaMkha, gAyanA dUdhanA phINa, jalakaNa, mRNAlikAnA taMtu samAna sapheda che. temanA dAMta akhaMDita hoya che, alaga-alaga hotA nathI, teo suMdara dAMtavALA che. temanI jIbha ane tALavuM agnimAM tapAvI dhoyela ane tapAvela ravaNa samAna lAla che. temanI nAsikA gaDa jevI lAMbI, sIdhI ane uMcI hoya che. temanI AMkho sUryakiraNothI vikasita puMDarIka kamaLa jevI, khIlelA zveta kamaLa jevI, khuNAmAM lAla, vacce kALI ane dhavala tathA pamapuTavALI hoya che. temanI saMvara kaMIka Aropela dhanaNa samAna vaka, ramaNIya, kRSNa megharAji samAna kALI, saMgata dIdha, sujAta, pAtaLI, snigdha hoya che. temanA kAna mastakanA bhAga sudhI kaMIka coTelA ane pramANapata che. teo suMdara kAnovALA che. temanA koLa pInI ane mAMsala hoya che. temanA lalATa navIna udita bAlacaMdra jevuM prazad, vistIrNa ane samatala hoya che. temanuM mukha pUrNimAnA caMdramA jenuM saumya che, mastaka chatrAkAra ane uttama hoya che. temanuM sira ghana-nibiDa-subaddhaprazasta lasaNavALuM, kUTakAra mAphaka uad ane pASANanA piMDa mAphaka goLa ane majabUta hoya che. temanI kezAMtabhUmi dADamanA puSpavat lAla, tapanIya suvarNa samAna nimala ane suMdara hoya che. mastakanA vALa zAbhali phaLa mAphaka ghana ane nibiDa hoya che. te bAla mRdu, nimaLa, prazasta, sUma, lakSaNayukata
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/manuSya/145 113 114 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 sugaMdhita, suMdara, bhujabhojaka, nIlamaNi, bhramarI, nIla ane kAjaLa samAna kALA, harSita bhramara samAna ati kALA, snigdha, nizcita hoya che. ghugharAlA ane dakSiNAvarta hoya che. te manuSyo lakSaNa, vyaMjana ane guNa yukata hoya che. teo suMdara, suvibhakata svarUpavALA hoya che. teo sAdIya, darzanIya, abhirUpa, tirUpa hoya che. A manuSyo haMsa-kauMca-saha-maMju-suravaravALA, naMdi-saha-maMju-suvara poSavALA, aMga-aMgamAM kAMtivALA, vajaRSabhanArAya saMghayaNI, samacaturastra saMsthAnavALA, nivacAvALA, nirAlaMka, uttama prazasta atizaya yukata ane nirupama zarIravALA, svedAdi mela kalaMkathI rahita, sveda-rAdi doSothI rahita upalepa rahita, anukULa vAyuvegavALA, kaMkapakSIvat nirlepa gudAbhAgavALA, kabUtara mAphaka badhu pacAvI lenAra, pakSI mAphaka nirlepa apAnadezAvALA, suMdara pRSTabhAga, uMdara ane jeghAvALA, unnata ane muSTigrAhya ku#ivALA, pas-upala samAna sugaMdhI zvAsocchavAsa ane mukhavALA che. A manuSyonI uMcAI 800 dhanuNa hoya che, te manuSyone 64-pAMsaLI hoya che. teo svabhAvathI ja bhakta, vinIta, zAMta, svAbhAvika pAtaLA krodhamAna-mAyA-lobhamukata, mRdu-mArdava saMpanna, allIna, bhadra, vinIta, abhecchA, asaMnidhi saMcaya, aDa, vRkSonI zAkhAmAM rahenAra, IcchAnusAra, vicaraNa karanArA, evA te manuSya gaNane he AyuSyamAna zramaNo ! kahelA che. te manuSyone keTalAM kALe AhArecchA thAya che ? he gautama ! catubhika AhAranI IcchA utpanna thAya che. bhagavAna ! te ekoka dvIpanI strIono AkArUprakAra-bhAva kevo ko che ? te strIo sujAta savama suMdarI che, pradhAna mahilA guNothI yukata, atyaMta vikasIta #kamaLa mAphaka sukomaLa ane kAcabA mAphaka utd caraNavALA che, temanA paganI AMgaLIo sIdhI, komaLa, sthaLa, niraMtara, puSTa ane maLelI che temanA nakha uwtta, ratidenArA, pAtaLA, tAmravarNa, svaccha ane niSpa che. temanI pIMDIo romarahita, goLa, suMdara, saMsthita, utkRSTa zubha lakSaNavALI ane potikara hoya che. temanA ghuMTaNa sugUDha, sunirmita, subaddhasaMdhivALA che. temanI baMgha keLanA staMbhathI adhika suMdara, vaNAdi rahita, sukomala, mRdu, nIkaTa, samAna pramANavALI, maLelI, sujAta, goLa, moTI ane niraMtara che. temano nitaMba bhAga aSTApada dhutanI paTTa AkAre, zubha, vistIrNa ane moTo che, mukha pramANathI bamaNuvizALa, mAMsala ane subaddha temano jaghana pradeza che, temanuM peTa vaja mAphaka suzobhita, zubha lakSaNovALuM ane pAtaLuM che. temanI kamara zivalIthI yukata, pAtaLI, lacIlI hoya che. temanI romarAji saraLa, sama, maLelI, janmajAta pAtaLI, kALI, snigdha, zobhatI, suMdara, suvibhakad, sujAta, [18/8] kAMta, zobhAyukata, rucira ane ramaNIya che, temanI nAbhi gaMgAnA Avarta mAphaka dakSiNAvata, taraMga, bhaMgura, sUryavikAsI kamaLa jevI gaMbhIra che. temanI kukSi ugratArahita, prazasta ane sthaLa che, paDakhAM kaMIka kela ane pramANopeta, janmajAta suMdara che. parimita mAmAvALA, sthaLa ane AnaMdadAyI che. zarIra mAMsala hovAthI temAM pIThanI hatI ane pAMsaLI dekhAtI nathI. zarIra suvarNa jevI kAMtivALu, nirmaLa, janmajAta suMdara, javarAdi upadravothI rahita che. temanA stano suvarNakaLaza samAna pramANopeta, barAbara maLelA, sujAta ane suMdara che. stanonI DIMTaDI stano upara mugaTa jevI lAge che, baMne stano goLauwd-ratika saMsthita che. tenI baMne bAhu sapanI jema nIcenI tarapha ane pAtaLI gopucchava4, parasapara samAna, pota-potAnI saMdhIthI joDAyelI, nakSa, ati deya tathA suMdara hoya che. nakho tAmavarNa, paMjA mAMsala, AMgaLIo puSTa komaLa ane zreSTha hoya che. hAthanI rekhAo snigdha, hAthamAM surya-caMdra-zaMkhacakra-svastikanI alaga-alaga ane suviracita hoya che, temanI kAMkha ane basti bhAga pIna, uSata che. temanuM kapola bharyuM-bharyuM hoya che. temanI garadana cAra aMgula pramANa ane zreSTha zaMkha jevI hoya che. dADhI mAMsala, suMdara AkAranI ane zubha hoya che. nIceno hoTha dADamanA phula jevo lAla ane prakAzamAna, puSTa ane kaMIka vaLela hoya che. uparano hoTha suMdara hoya che. temanA dAMta dahIM-jakaNacaMdravRMda-vAsaMtIkalI samAna sapheda ane AkSata hoya che. temanuM Hlu, jIbha lAla kamaLanA ba samAna, mRdu ane komaLa hoya che. temanA nAka kaNeranI kaLI samAna sIdhI, uta, Rju ane tIkSaNa hoya che. temanA jha zaradaRtunA kamaLa ane caMdra vikAsI nIlakamaLathI vimukata x dala samAna kaMIka zeva kaMIka lAla ane kaMIka kALA ane vacce kALI kIkIthI . aMkita hovAthI suMdara lAge che. temanI locana pamrapuTayukata, caMcaLa, kAna sudhI lAMbA ane kaMIka kata hoya che. temanI samara kaMIka namela dhanavRvata vAMkI, saMdara, kALI ane meghAji samAna pramANopeta, lAMbI, sujAta, kALI ane nidha hoya che. temanA kAna mastakathI kaMIka joDAyelA ane pramANayukta hoya che. temanI gaMDalakhA mAMsala, cIkaNI, ramaNIya hoya che. temanuM lalATa corasa, prazasta ane samatala hoya che, mukha kArtika pUnamanA caMdra mAphaka nirmaLa ane paripUrNa hoya che. mastaka chama samAna uwta, vALa ghugharALA-nigdha-lAMbA hoya che. te strIo A mIza lakSaNadhArI hoya che - chaba, tvaja, yuga, sUpa, dAminI, kamaMDala, kaLaza, vApI, svastika, patAkA, yava, matsya, kuMbha, zreSTharatha, makara zukaWAla, kuza, aSTApadavIcidhuta phalaka, supatiSThaka, mayUra, zrIdAma, abhiSeka, toraNa, medinIpati, samudra, bhavana, prAsAda, darpaNa, manojJa hAthI,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/manuSya/145 115 116 baLada, siMha ane camara. te ekora dvIpanI strIo haMsa samAna cAlavALI, koyala samAna svaravALI, kamanIya, badhAMne priya che. temanA zarIramAM karacalIo paDatI nathI, vALa sapheda thatA nathI. teo vyaMgya, vaevikAra, vyAdhi, daSyi , zokathI mukta hoya che. teo uMcAImAM puruSa apekSAe kaMIka nIcI hoya che. teo svAbhAvika zRMgAra ane zreSTha vezavALI hoya che. teo suMdara cAla, hAsya, bola, ceSTA, vilAsa, saMtApamAM catura yogya upacAra kuzaLa hoya che. temanA stana-jaghana-mukha-hAthapaga-tra ghaNAM suMdara hoya che. teo suMdara vALI, lAvazyavALI, yauvanavALI, vilAsayukata hoya che. naMdanavanamAM vicaraNa karanArI asarA mAphaka teo AzcaryathI darzanIya che. te strIo prAsAdIyAdi che. - bhagavAna ! te strIone keTalA kALanA aMtare AhAra-abhilASA thAya che? gautama! caturthabhakta pachI thAya che. bhagavAna ! te manuSyo kevo AhAra kare che ? teo pRedI-puNA-phaLono AhAra kare che. bhagavan! te pRedIno svAda kevo che ? jemake - goLa, khAMDa, sAkara, mizrI, kamalakaMda, paTimodaka, puSya vizeSanI zarkarA, kamala vizenI zakaza, akozitA, vijayA, mahAvijA, AdazoMpamA, anopamAnA vAda jevo teno svAda hoya che athavA catuHsthAna pariNata, goLa-khAMDa-mizrI yukata gAyanuM dUdha, je maMdAni upara pakAvAyela tathA zubha vaNadithI yukta hoya, evo gofIra jevo te svAda hoya che ? nA, A artha saMgata nathI. te pRthvIno svAda tenAthI ISTatara yAvata mAmatara che. bhagavana tyAMnA puSpo ane phaLono svAda kevo hoya che? gautamAM jema koI cAturaMta cakravartInuM bhojana, je kANa bhojananA nAme prasiddha che, je lAkha gAyothI niSpanna thAya che. je zreSTha vaNa-gaMdha-ra-sparzathI yukta che, AsvAdanIya che. je dIpanIya, bRhaNIya, daNiIya, madanIya, samasta Indriya ane zarIrane AnaMdadAyaka hoya che. zuM te puSpAdino Avo vAda che? nA, A artha saMgata nathI. te puSpa-phaLono svAda AnAthI adhikatara yAvatuM kahelo che. bhagavAna ! te manuSyo te AhArano upabhoga karIne kevA nivAsomAM rahe che gautamate manuSyo gehAkAra pariNata vRkSomAM rahe che, te vRkSonA AkAra, kevo che gautama te kUTAkApekSAgRha-chAkAra-svaja-sUpa-toraNa-gopurasaitya pAlaka-aTTAlaka-prAsAda-hammatala-gavAkSa-vAlAgrahapotiya ane valabhI AkAre rahelA che. bIjI paNa tyAM ghaNAM uttama bhavana, zayana, Asana, viziSTa saMsthAna saMti sukhazIla chAyAvALA vRkSagaNo he AyuSyamAna zramaNa ! tyAM kahelA che. bhagavAna ! ekoTaka dvIpamAM ghara ane mArga che ? nA, te artha saMgata jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 nathI. te manuSyo gRhAkAra banela vRkSamAM rahe che. bhagavan! ekoraThadvIpamAM gAma, nagara yAvatuM sanniveza che? nA, te arthasaMgata nathI. te manuSyo IcchInusAra gamana karanArA kahyA che. bhagavana! ekokadvIpamAM asi-masi-kRSi-paraca ane vANijyAdi che ? nA, te artha samartha nathI. te manuSyo asi, misa, kRSi, pazya, vANijyAdi rahita kahelA che. bhagavana! ekoTakatIpamAM hiraNya, suvarNa, kAMsya, vastra, maNI, motI, vipula dhana-kakaranamaNi-motI-zaMkha-zila-vAla-saMtasAra dravya che ? hA, che. paNa te manuSyone temAM tIva mamatvabhAva upajato nathI. bhagavAna ekokadvIpamAM yuvarAja Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, Ibhya zreSThI, senApati, sArthanAhAdi che? nA, te arthasaMgata nathI. te manuSya Rddhi satkAra rahita che. bhagavan! ekorakadvIpamAM dAsa, peNa, ziSya, bhUtaka, bhAgIyA, kamara puraSo che ? nA, te Arya saMgata nathI. te manuSyo abhiyogyAdi vyavahAra rahita kahelA che. bhagavAna ! ekokadvIpamAM mAtA, pitA, bhAI, bahena, bhAI, putra, puSmI, pUtravadhU che zuM ? hA, che. paraMtu te manuSyone tIva premabaMdhana hotuM nathI. teo alya premabaMdhanavALA kahyA che. bhagavAna ! ekokaDhImAM ari, vairI, ghAtaka, vaghaka, pratyenIka, pratyamitra che zuM ? nA, te artha saMgata nathI. te manuSyo vairAnubaMdha rahita kahelA che.. bhagavAna ! ekoka dvIpamAM mitra, vyaka, premI, sakhA, suhRda, mahAbhAga, saMgatika che? nA, te artha samartha nathI. te manuSyagaNa premarahita hoya che. bhagavan! ekokadvIpamAM AbAha, vivAha, yajJa, zraddhA, sthAlipAka, colopanayana, sImaMtonnayana, pitR piMDadAnAdi saMskAra che ? nA, artha samartha nathI. te manuSyo AbAdhA, vivAha, yajJa, zrAddha, bhoja, colopanayana, pitRpiMDadAnAdi vyavahAra rahita che. bhagavad ! ekorukadvIpamAM Indra-skaMda-rudra-ziva-vaizramaNa-mukuMda-nAgambhUta-kUpa-taLAva-nadI-draha-parvata vRkSAropaNa-caitya ke sUpa mahotsava che ? nA, te artha saMgata nathI. he zramaNo ! te manuSyagaNa mahotsavAdi rahita che. bhagavAna ! ekoTakadvIpamAM naTa-nATya-malla-mauSTika-viDaMbaka-kathaka-lavakaakSATaka-klAsaka-dkha-paMkha-qNaIlsa-tuMbavINa-kAyA-mAgha-jallapeka che. nA te artha saMgata nathI. he zramaNo ! te manuSyo vyapagad kutUhavALA che. bhagavan ! ekorukadvIpamAM zakaTa, ratha, yAna, yugya, gillI, zillI, pipillI, pravahaNa, zibikA, savayaMdamAniA che ? nA, te artha samartha nathI. te manuSyo page cAlanArA kahela che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/manuSya/145 113 bhagavAna ! ekokadvIpamAM azva, hAthI, uMTa, baLada, pADA, bara, ghoDA, bakarA, gheTA che ? hA, che. paNa te manuSyonA paribhogapaNe AvatA nathI.... bhagavAna ! ekAdvIpamAM sIMha, vAgha, vRka, hIpikA, Accha, paccha, parAzara, ta, biDAla, sunaka, kolazunaka, kokaMtika, zazaka, cittala, cilalaga che. hA, che. paraMtu te parara ke manuSyone kaMI AbAdhA, pabAdhA utpanna karatA nathI ke chaviccheda karatA nathI. te zApadamaNa prakRtibhadraka che. bhagavad ! kokadvIpamAM zAlI, vIhI, godhUma, yava, tila ke Izu che. hA, che. te manuSyanI paribhogamAM na Ave. bhagavan! ekorukadvIpamAM gaI, darI, ghasa, bhRgu, upAta, viSama, vijala, dhULa, reNu, paMka ke calaNI che ? nA, te Arya saMgata nathI. ekokadvIpamAM bahusama maNIya bhUmibhAga kahela che. bhagavan! ekokadvIpamAM sthANu, kaMTaka, hIpha, zarkarA, tRNa kacaro, mA kacaro, zuci, pUti, durabhigaMdha, cokSa che. nA, te artha samartha nathI. sthANu, kaMTaka, hIrakAdithI rahita A dvIpa che. bhagavAna ! ekoka dvIpamAM DAMsa, mazaka, pisuka, 6 lIkha, DhekuNa che ? nA, te artha samartha nathI. DAMsa, mazakAdi rahita dvIpa che. bhagavana koTakadvIpamAM sarpa, ajagara, mahoya che ? hA, che. paNa teo para ke te manuSyone kaMI AbAdhA, prabhAdhA, chaviccheda karatAM nathI. te cAla gaNa prakRtiddhika kahela che. bhagavan ! koTaka dvIpamAM grahadaMDa, grahamusala, graha garjita, grahayuddha, grahasaMghATaka, grahapasava, Abha, bhavRkSa saMdhyA, gaMdhavanagara, garjita, vidhuta, ulkApAta, dizAdaIha, nighati, pAMsu vRSTi, cUpaka, cakSAlita, dhUSita, mahita, roghAta, caMdroparAga sUyoMparAga, caMdra pariveza, sUrya pariveza, praticaMdra pratisUrya, IdInuSa, udaka masja, amogha, kapikasita, pUrva vAyu-pazima vAyu vAvatuM zuddha vAyu, gAma-nagara yAvata sanniveza dAha, praNa-jana-kuLa ke dhanakSaya, vasanabhUta anAdi aaN che? nA, te artha samartha nathI. bhagavanA kodvIpamAM Diba, Damara, kalaha, bola, khATa vaira, viruddharAjyAdi che zuM? nA, te artha samartha nathI. te manuSyagaNa Diba, garAdithI rahita che. bhagavanekorukadvIpamAM mahAyuddha, mahAsaMgrAma, mahA zAnipAta, mahApuruSonA bANa, mahArudhira bANa, nAga bANa, AkAza bhANa, tAmasa bANa, dubhurtika, kaLa roga, gAma-nagaramaMDala roga, zira-a-ika-nAka-dAMtanAMkhanI vedanA, kAza-zAsa, jarA-dAha-kaccha-dAdara-koDha-DamaravAta-jalodara-el-ajIrNabhagaMdara ke Indra-skaMda-kumArUnAga-nyakSa-bhUta-udvega-dhanuSa-graha hoya, ke ekabe-traNacAra aMtarIyo tAva, hRdaya-mastaka-pAzva-kukSI-coni jULa ke gAma mArI cAvatuM sapiveza mArI, ke prANakSaya yAvata varasanabhUta anAryA che ? nA, te artha 118 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/ra samartha nathI. te manuSyagaNa rogAtakAdithI rahita che. bhagavat ! korukadvIpamAM ati vaSa, maMda vaSa, suvRSTi, maMdabRSTi, udvAha, pravAha, udakabheda, udakapIDA, gAmavAha cAvatu saMnivezavAha, prANAya yAvat du:kharUpadi upadrava che zuM? nA, te artha samartha nathI. te manuSyagaNa udaka upadvavAdi rahita kahelA che. * * * bhagavad ! koTaka dvIpamAM loDhA-tAMbAzIzA-suvarNa-jana-djanI khANo ke vasudhArA ke hiraNya-suvarmaratna-dja-AbharaNama--phaLa-bhIja-mArca-gaMdha-varNa-jUnI varSA ke kSIra-mana-hiraNa-suvAdi cAvatuM cUrNa vRSTi, sukALa-duSkALa, subhikSa-durbhikSa, -mahAI kaca-vikraya, saMnidhi-saMcaya, nidhi-nidhAna, ghaNI jUnI, prahINa svAmI, prahINa secanaka, prahINa gogAgara evA je A gAma, Akara nagara, kheDa, karbhaTa, marDaba, droNamukha, pATaNa, Azrama, saMbhAha, saMnivezamAM zRMgATaka, mika, catuSka, cavara, catumukha, mahApatha, pathomAM tathA nagara-niddhamaNa, mazIna, girikaMdara saMtiola, upAna, bhavanagRhomAM rAkhela dhana hoya che zuM? nA, te artha saMgata nathI. bhagavAna ! ekorakIpamAM manuSyonI keTalI kALa-sthiti kahI che gautama ! jaghanya palyopamano asaMkhyAtabhAga ane asaMkhyAtabhAga nyUna. utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga. bhagavAna ! te manuSyo kALa mAse kALa karI kayAM jAya che ? kayAM upaje che ? gautama ! te manuSyo cha mAsa Ayu zeSa rahetA eka mithunane janma Ape che, 96 rAtadivasa temanuM saMrakSaNa, saMzopana kare che, pachI . ucchavAsa ke niHzvAsa letA athavA khAMsI, chIMkIne, koI kaSTa-duHkha-paritApa vinA sukhapUrvaka, mRtyunA avasare marIne koI paNa devalokamAM devaye utpanna thAya che. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyagaNa devalokamAM janArA ja che. bhagavana / dakSiNa dizAnA abhASika manuSyono AbhASika dvIpa kyA che ? gautama! jaMbUdvIpanA laghuhimavaMtanA vadharaparvatanA agnikoNa camatathI lavaNa samudramAM traNa yojana zeSa kathana badhuM ekoTakIpa mujaba karavuM. bhagavandAkSiNAtya lAMgUlika manuSyono hIpa kayAM che? gautamAM jaMbudvIpanA meru parvatanA dakSiNamAM laghu himavaMta varSadhara parvatanA IzAna camatathI lavaNa samudramAM 300 yojana gayA pachI lAMgUlika dvIpa che. zeSa kathana koTaka dvIpavat che. bhagavAna ! dAkSiNAtya vaiSANika manuSyonI pRcchA. gautama / bhUdvIpanA mera parvatanI dakSiNe vadhu himavaMta vadhara parvatanA naiRtya khUNAnA camatathI lavaNa samudramAM 300 yojana zeSa kathana ekoraThadvIpa mujaba karavuM. * vivecana-145 : ekorukadvIpanA bhUmi Adi svarUpa kevA che? tyAM ghaNo ja sama, ramya bhUmibhAga che. jema koI AliMgapukara ahIM uttakurano AlAvo anusaravo.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/manuSya/145 119 120 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/2 vizeSa A - manuSyo 800 dhanuSa, uMcA kahevA, 64-pITha karaMDaka, 99 ahorAtra potAnA saMtAnane pALe, sthiti-jaghanyathI dezonA palyopamano asaMkhyaya bhAga, utkRSTa, paripUrNa palyopamano asaMkhyAtabhANa * x - AbhASika dvIpa kyAM che ? meru parvatanI dakSiNe ItyAdi - X - X - sUjhAI mujaba jANavuM. | dAkSiNAtya nAMgolika dvIpa kayAM che ? gautama ! jebUdvIpamAM meru parvatanI dakSiNe ItyAdi - X - X * sUtrArtha mujaba che. vaizAlika dvIpa kayAM che ? gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanA dakSiNa dizAmAM ItyAdi - x - x * sUtrArtha mujaba che. * sUtra-146 thI 151 - [146] bhagavana ! dAkSiNAtya hacakarNa manuSyono hacakarNa nAmaka dvIpa kyAM che ? gautama! ekoTaka dvIpanA IzAna caramAMthI lavaNasamudramAM 400 yojanA gayA pachI dAkSiNAtya hacakarNa manuSyono hacakaNa nAme dvIpa kahyo che. 400 yojana laMbAI-pahoLAIthI, 1265 yojanathI adhika tenI paridhi che. te eka pAvaravedikAthI maMDita che. te pAvaravedikAthI maMDita che. zeSa sarva kathana ekorukadvIpa anusAra karavuM. bhagavana! dAkSiNAtya gajakarNa manuSyonA dvIpano prazna - gautama! AbhASika hIpanI dakSiNa-pazcima caramAMtathI lavaNa samudramAM 400 yojana jadle zeSa bhaI hayakarNa mujaba kahetuM. e pramANe gokarNa manuSyanI pRchA. zAlika dvIpanA dakSiNa-pazcima caramAMtathI lavaNa samudramAM 4oo yojana jatAM. bAkI hayakavatu jANavuM. zapulikanI pRcchA. gautama aa naMgolika dvIpanA uttarapazcima caramAMtathI lavasamudramAM 4ao yojana jaIne AdamukhanI pRcchA. jyakarsa dvIpanA uttara-pUrvI camatathI 5oo yojanA jaIne dAkSiNAtya Adazamukha manuSyono Adarzamukha nAmaka dvIpa che. Saoo yojana laMbAI-pahoLAIthI che. azvamukhAdi cAra dvIpa 6oo yojana AgaLa javANI, azcakadi cAra dvIpa Boo yojana javAthI, ulkAmukhAdi cAra dvIpa 800 yojana javAthI, ghanaItAdi cAra dvIpa 9oo yojana javAthI tyAM Ave che. [14] ekoTaka hIpAdinI paridhi 949 yojanathI kaMIka adhika, hacakaNadinI paridhi 1265 yojanathI adhika che. [148] AdamuikhAdinI paridhi sAdhika 1581 yojana che. e rIte A kramazI cAra-cAra dvIpa eka samAna pramANavALA che. avagAhanA viddhabha, paridhimAM bheda jamavo. vahelA-bIjA-trIja catukanuM avagAhana, virSAbha ane paridhinuM kathana karela che. cothA caturkImAM 6oo yojanano AyAma-virSAbha, 1897 yojanathI kaMIka adhika paridhi che. pAMcamAM caturkImAM 300 yojana AyAma viddhabha ane 213 yojanathI adhikanI paridhi che. chaThThA caturkImAM 800 yojana AyAma vibha ane rapara9 yojanathI adhikanI paridhi che. sAtamAM caturkImAM 9oo yojana AyAma-virkabha, 2845 yojanathI kaMIka adhikanI paridhi che. [14] jeno je viddhabha che, te tenI avagAhanA che. prathamathI bIjAnI adhika-316 yojana, bAkI e rIte adhika jANatI. [15] AyuSyamAna zramaNa ! zeSa varNana ekorukadvIpa mAphaka zuddhadaMta dvIpa paryanta samajavuM yAvatuM te manuSyo, devalokamAM utpanna thAya che. * * * bhagavAna ! uttarIya ekoTaka manuSyono ekoTaka nAmaka dvIpa kayAM che ? gautama! jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttaramAM zikharI vadhira parvatanA uttara-pUrvI camatathI lavaNa samudramAM 300 yojana jaIne, e pramANe jema dakSiNamAM kahyuM tema uttaramAM paNa kahevuM. vizeSa e ke ahIM zikharI varSadharanI vidizAmAM sthita che, ema kahevuM. e rIte zuddhadaMtadvIpa sudhI kahevuM.. [151] te akarmabhUmaka zuM che? trIza bhede kahyA che. te A * pAMca haimavatamAM ItyAdi, jema "prajJApanA pada"mAM che, tema kahevuM yAvatu pAMca uttarakuru. A akarmabhUmiko kahyA. te karmabhUmika zuM che? te 15-bhede che, te A - pAMca bharata, pAMca airavata, pAMca mahAvideha. te saMDropathI be bhede che - Arya ane sveccha. e rIte "prajJApanApada" mujaba kahevuM. yAvatuM te Aryo kahyA. te A garbhaja, A manuSyo kahyA. * vivecana-146 thI 151 : bhagavat ! hayakarNadvIpa kyAM che ? gautama ! ekoTaka dvIpanA pUrva caramAMthI uttarapUrva dizAmAM ItyAdi * x * sUtrArtha mujaba jANavuM. e rIte AbhASika dvIpanA pUrva caramAMtathI dakSiNa-pUrva dizAmAM - x * x * cAvat gajakarNadvIpa che. A rIte gokarNadvIpa * * * vaizAlikadvIpa - x * zakulakarNa dvIpAdi sUjhAvatu kahevA. A AlAvA mujaba [pahelA ane bIjA catuka mujaba] hacakaNadi cAra dvIpa pachI yathAkame pUrvottarAdi vidizAmAM lavaNasamudramAM paoo yojanA gayA pachI 1581 yojana paridhiyukta, pAvara vedikA ane vanakhaMDa maMDita bAhya pradezayukta, jaMbUdvIpanI vedikAnA aMtathI 500 yojana pramANAMtare Adarzamukha, meMDhamukha, ayomukha, gomukha nAmanA cAra dvIpo che. * x - A AdarzamukhAdi cAra dvIpa pachI yathAkrame pUrvottara Adi vidizAmAM lavaNasamudramAM 600-600 yojanA gayA pachI sAdhika 1897 yojananI paridhiyukta, vedikAdithI parivRta, jaMbUDhIpa vediAMtathI 600 yojana pramANAMtare azamukha, hastimukha, siMhamukha, vAghamukha nAmaka cAra dvIpo kahevA. A cAra dvIpa pachI yathAkrame varasAda vidizAmAM 900-900 yojana lavaNa samudramAM gayA pachI 2213 yojanacI adhika paridhi ane 300 yojana vithaMbhavALA ItyAdi * x * x * azakarNa, harikarNa, akaNa, karNa pAvaraNa nAmanA cAra dvIpo jANavA. * * * * *
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/manuSya/146 thI 151 121 A azakaNiida cAra dvIpocI AgaLa yathAkrame pUrvotarAdi vidizAmAM 800800 yojana pratyekanA lavaNa samudramAM jaIne 800 yojana vikhaMbha, sAdhika rapara9 yojana paridhi yukta, vedikA ane vanakhaMDathI parisvarela ane jaMbUdvIpa vedikAMtathI 800 yojana pramANAMtarathI ulkAmukha, meghamukha, vidhumukha, vidhuta nAmanA cAra dvIpo kahyA che. e rIte AgaLa - 00 yojana jatAM 900 yojana viThaMbhathI ane 2845 yojana paridhithI jaMbUdvIpa vedikAMtathI 900 yojana pramANAMtarathI ghanadaMta, laTadaMta, gUDhadaMta, zuddhadaMta nAme cAra dvIpo ulkAmukhAdithI anukrame che. A dvIpono avagAha, viThaMbha, paridhinA parimANano saMgraha karanArI che gAyA kahI che - (1) pahelA catukamAM avagAha, virkabhAdi 300 yojana che, pachI 1oo100 vadhatAM 900 sudhI jANavuM. (2) pahelA catukanI paridhithI 316 yojana paridhi bIjAnI adhika che, bIjA catukathI A ja krame AgaLa-AgaLa 316 yojana kahevA. ekorukAdi caturkano parikSepa 949 yojana, hayakarNa caturkano 1265 yojana, A krame 316-316 vadhAratA sAtamA catuka ulkAmukhAdinI paridhi-2845 yojana che. 'sAdhika' zabada badhe ja joDavo. AnI vyAkhyA kahe che - avaITInA - avagAha ane viDaMbha, viThaMbhanA grahaNathI AyAma paNa grahaNa kaQo. kemake baMne tulya pariNAmapaNe che. * * * * * pahelA catukamAM 300 yojana che, pachI 100-100 yojana, bIjA catukathI vadhAratA jatAM sAtamA caturkImAM 900 yojana thayA. pahelA dvIpa caturkanI paridhinA parimANathI bIjA dvIpa caturkanI paridhinuM parimANa 316 yojana adhika che. A prakAre bAkInA dvIpacatukonI paridhinuM parimANa pUrva-pUrvanA catuka karatAM ATaluM adhika-adhika jANavuM. * * * * * * * A pramANe pUrve jaNAvyA mujaba * x * pahelA catuka ekATukAdimAM paridhi sAdhika 949 yojanA ane ulkAmukhAdi sAtamAM catukamAM anukrame 316-316] 2845 yojana thaze. ahIM fsamafo zabdathI badhAmAM kaMIka vizeSAdhika ema 'paridhi' sAthe joDavuM. A pramANe himavatu parvatamAM cAre dizAmAM rahela sarva saMcAthI caDhAvIza dvIpo che. e rIte himavata talya varNa pramANa, pAddhaha pramANa AyAma-vikuMbha avagAha paMDarIka draha upazobhita zikhariNI parvate paNa * x * cokta pramANa cAre vidizAmAM kokAdi nAme - X * 28 dvIpo jANavA. *x * x * badhuM dakSiNavat jANavuM. mAtra zAda uttara kahevo. A rIte aMtara dvIpanI sarva saMkhyA-pa6-thaI. A tadvIpo kahyA. A rIte akarmabhUmaka ane karmabhUmaka manuSyonI sUcanA sUmakAre ApI, prajJApanA sUtronusAra jANavuM tema kahyuM.. muni dIparatnasAgare karela | pratipatti-3-manuNAdhikArano saTIkAnuvAda pUrNa jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 @ pratipatti-3-"devAdhikAra" che. - X - X - X - X - A pramANe manuSyo kahyA, have devone kahe che - * sUtra-15ra thI 155 - [15] te devo koNa che ? cAra bhede che, te A - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. [15] te bhavanavAsI zuM che ? daza bhede kahelA che - asurakumAradi, jema prajJApanApadamAM devonA bhedo kahyA che, tema kahevA yAvatu anuttaropAliko pAMca bhede kahyA che - vijaya, vaijayaMta, yAvata sArthasiddhaka. A anuttaropAti kahyA. [154] bhagavana ! te bhavanavAsI devonA bhavano kyAM kahyA che ? bhagavana ! bhavanavAsI devo kyAM vase che ? gautama! A 1,80,000 yojana bAhalyavALI rApabhA pRedImAM ItyAdi prajJApanA sUbAnusAra cAvatuM bhavanAvAsa kahevuM. tyAM bhavanavAsI devonA ,72,00,000 bhavanAvAso kahelA che. tyAM ghaNAM bhavanavAsI devo vase che - asura, nAga, suvaNadi prajJApanA mujaba kahe che. [15] bhagavAna ! AsukumAra devonA bhavano kayAM kai che ? e pramANe prajJApanAnA "sthAnapada"mAM kahyA mujaba jANavuM yAvat vicare che. bhagavAna ! dakSiNanA asukumAra devonA bhavanonI pRcchA. sthAnapada mujaba 'camara' sudhI kahevuM. tyAM asurakumArarAja asukumArendra vase che yAvat vicare che. - vivecana-15ra thI 155 - te devo cAra bhede kahyA - bhavanavAsI Adi. A zabdonI vyutpatti prajJApanA TIkAnusAra jANavI. te bhavanavAsI daza bhede kahyA che - A pramANe devonA prajJApanA sUtranA prajJApanApada mAphaka savathisiddhanA devo sudhI bhedo kahevA. have bhavanavAsI devonA bhavana-vasana pratipAdanArthe kahe che - bhavanavAsInA bhavano kyAM che ? bhavanavAsI devo kyAM vase che ? bhagavad kahe che - gautama ! A pratyakSa upalakhyamAna ratnaprabhApRthvInA 1,80,000 yojana bAhathe jenuM che te. tenA upara ane nIcenA eka-eka yojana vajIne madhyanA 1,78,ooo yojanamAM bhavanavAsI devonA 7,72,00,000 bhavano che, tema meM ane bIjA badhAM tIrthakaroe paNa kahela che. temAM asurakumAranA 64 lAkha, nAgakumAranA 84-lAkha, suparNakumAnA-2 lAkha, vidhutu-agni-dvIpa-udadhi-dikaratanita e badhAM kumAronA 96-96 lAkha, vAyukamAronA-96 lAkha bhavano che. e rIte sarva saMkhyA thaze. te bhavano bahArathI goLa, aMdI samacaturasa, adhadla bhAgamAM puNakarNikA saMsthAna saMsthita che. ukta prakAre bhavanavarNana kahevuM - jema prajJApanAnA bIjA sthAna padamAM kahyuM che. te A rIte- te bhavanonI cAre tarapha uMDI ane viratIrNa khAI ane parikhA khodelI che. prAkAra-aTTAlaka-kamADa-toraNa-pratidvAra-dezabhAga vaDe zobhe che,
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva/152 thI 155 123 tyAM vividha yaMtra, zatadanI, musala, musaMDhI Adi che. * X - X - X * ItyAdi sUtra pATha vRttikAre noMdhyo che, tenI vyAkhyA - df - ati vyakta. je khAI-parIkhAnuM aMtara ati vyasta che te 3rfnA. - X - X - vipula - vistIrNa, khIra - je khAI, pariNAno madhya bhAga prApta nathI te -x - x - pariNA - upara vizALa ane nIce saMkucita. 3 - baMne tarapha sama. * x x - 3TTAna - prAkAranI upara mRtyAzraya vizeSa, kapATa - pratolI dvAra - X - toraNa, pratidvAra-mULadvAranI aMdaranA nAnA dvAra. naMta - caMga, zataba * moTI lAkaDI ke mahAzilA pADe to sau puruSone haNe che. murI * zastra vizeSa, parivarita-cotaraphathI veSTita, madhya - bIjA vaDe laDavuM azakya, ayodhyavathI kahe che - sA - sarvakALa jaya jemAM che, te sadAjayasarvakALa jayavALA tathA sarvakALa gupta praharaNa ane puruSa yoddhA vaDe, cotarapha niraMtara parivarita hovAthI bIjA vaDe sahana na thatAM thoDAM paNa pravezano asaMbhava che. aDatAlIza koThA vaDe racita, 48-vanamALAmAM susajjita, kSemamaya, zivamaya, kiMkara devonA daMDothI uparakSita che. te bhUmi chANAdinA upalepanacI lepita che. bhIMta ane mALA cUnA vaDe saMmArjita che. mahita - pUjita, gozISa ane sarasakata caMdanathI thApA lagAvela che. jemAM maMgalakaLazo rakhAyelA che tevA bhavano che. te caMdanakaLazo vaDe zobhe che evA toraNo che, je dvAranA dezabhAge rahelA che. te bhavano uparathI nIce sudhI laTakatI evI lAMbI, vipula ane goLAkAra puSa-mALAothI yukta che. tathA paMcavarNIsugaMdhone choDatA, puujja lakSaNa pUjA vaDe yukta, kAlAgaru-pradhAna-kuMdaraka-tukanA dhUpanI je maghamaghatI gaMdha, ahIM-tahIM phelAya che, tenA vaDe ramaNIya, tathA jenI, zobhana gaMdha che te ane uttama gaMdha che, tenA vaDe yukta. tethI ja gaMdhavabhUta, saurabhya atizayathI gaMdhadravyaguTikA samAna che. [vaLI te bhavano apsarAonA samadAya vaDe ramaNIyapaNe vyApta, tathA divya veNa-vINA-mRdaMgonA zabdo vaDe samyaka kSotra manohAripaNe prakarSathI sarvakALa zabda kare che. samasta ratnamaya, AkAza ane sphaTikavat svaccha, glaNa pudgala skaMdha niSa paTavatuM, gheTalA paTava makRNa, vRSTa, mRTa, svAbhAvika ja hitavaNI nija, AgaMtuka matanA asaMbhavathI nirmaLa, kalaMka ke kardama rahita, nivaya-nirAvaraNanirapaghAta diptI jenI che tevA, svarUpathI prabhAvALA, bahAra nIkaLatA kiraNAla, bahAra rahela vastune prakAza karatA, manane prasaktikAriNI, darzana yogya-jene jotAM cAne zrama na lAge, badhAM jonAranA manane prAsAda anukULatAthI abhimukha rUpavALA arthAtu ati kamanIya, tethI ja prati viziSTa rUpavALA athavA pratikSaNa navI-navI rUpavALA A bhavano che. * * anaMtara ukata bhavanomAM ghaNAM bhavanavAsI devo rahe che, tene jAti 124 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bhedathI kahe che - asura, nAga, suvarNa Adi daza bhede che. temanA cihno kramathI A rIte - cUDAmaNi, nAganI pheNa, garuDa, vaja, pUrNakaLazathI aMkitamugaTa, siMha, zreSTha azva, zreSTha hAthI, magara, vartamAnaka. te bhavanavAsI devo surUSa, mahaddhika, mahAdyutika, mahAyazA, mahAbalI, mahAnubhAga, mahAsaukhya ItyAdi - X - X - divya bhoga bhogavatA vicare che. masura * asurakumAra, e rIte nAgakumArAdi daza bheda. teo anukrame cUDAmaNI Adi cihnothI yukta che. jenA mugaTamAM cUDAmaNi cihna che te cUDAmaNi mugaTa rajanI. e rIte vRttikArazrIe ahIM daze bhavanavAsIne temanA pota-potAnA darzanA cihnothI oLakhAvela che. * x * vaLI te badhAM kevA che? te kahe che - mupa - jemanuM zobhanarUpa che te - atyaMta kamanIya rUpavALA. mahaddhikAdi vizeSaNa pUrvavatu. hAra vaDe virAjita chAtI vALA, kaTaka ane guTita vaDe khaMbhita bhujAvALA aMgada, kuMDala, mRgaMDa, kaNapITha AbharaNane dhAraNa karanArA, vicitra hastAbharaNa vALA, vicitra mALA-mugI yukta, kalyANakArI uttama vastra paherelA, kalyANakArI zreSThamALA ane anulapananA dhAraka, dedIpyamAna zarIravALA, lAMbI vanamALAnA dhAraka, divya evA varNa-gaMdha-sparza-saMtanana-AkRti-ddhi-dhuti-prabhAchAyA-arci-veja-lezyA vaDe daze dizAone prakAzita karatA, suzobhita karatA teo svasthAnamAM pota-potAnA lAkho bhavano, pota-potAnA hajAro sAmAniko, pota-potAnA bAyaaiMzako, pota-potAnA lokapAlo, agramahiSIo, sainyo, sainyAdhipatio, AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM svasva bhavana-AvAsa-nagarImAM vasatA bhavanavAsI devo ane devIonuM - - - - Adhipatya-adhipatikarma, rakSA karatA. A rakSA sAmAnyathI AraphAka kare che, tethI kahe che - purano pati te purapati, tenuM karma te paropatya arthAtu badhAM AtmIyonuM agresarava, te agresarava nAyakava aMtarathI paNa thAya. nAyaka-tathAvidha gRhaciMtaka sAmAnya puruSa paNa hoya, tethI kahe che - vAmitva - nAyakatva te nAyakava, poSakatva vinA paNa thAya, tethI kahe che - mAtRtva - poSakava. tethI ja mahatarakatva paNa mahArakatva, koI AjJAvikalane paNa saMbhave che, tethI kahe che - Agezvara ane senApatitva. sva sainya prati adabhUta AjJA prAdhAnya. - X * svayaM pAlana karato. Hva - AkhyAnaka pratibaddha athavA avyAhata - nityAnubaMdhI je nRtya, gAna, taMtrI-tAla-guTita je vAjiMtro, kuzaLa puruSo vaDe vagADAtuM ghanamRdaMga. A badhAMnA madhura sva vaDe divya ke pradhAna zabdAdi bhogone bhogavato tyAM rahe che. - X - X - asurakumAra devonA bhavano kyAM che ? te devo kyAM vase che ? e pramANe sthAnapadamAM je vaktavyatA che, te kahevI. - x - te kathana kaMIka AvuM che -
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/deva/152 thI 155 1,80,000 yojana bAhalsavALI A ratnaprabhA pRthvInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne madhyanA 1,78,000 yojanamAM A asurakumAra devonA 64lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI vRtta, aMdarathI corasa, nIce puSkarakarNikA saMsthAna saMsthita, vipula-gaMbhIra khAta-parikhA yAvat pratirUpa che. ahIM asurakumAra devonA bhavano kahyA che. ahIM ghaNAM asurakumAra devo vase che. jeo kALA, lohitAkSa biMba hoThavALA, dhavala puSpadaMtavALA, azveta kezavALA, DAbA kAnamAM kuMDalane dhAraNa karelA, Ardra caMdanAnuM lipta gAtravALA ziliMgha puSpa samAna kiMcit kta, saMkleza utpanna na karanAra, pravara sUkSma vastra dhAraNa karelA, prathama vayane samatikrAMta, bIjI vayane asaMprApta, bhadra, yauvanamAM vartatA, talabhaMgaka, truTita ane anyAnya zreSTha AbhUSaNothI jaDita nirmaLa maNI tathA ratnothI maMDita bhujAvALA, daza mudrikAthI zobhita AMgaLIovALA, cUDAmaNi cihnavALA, surUpa, maharSika, mahAdhutika, mahAyazasvI, mahAprabhAvayukta, mahAsukhI, hAra vaDe zobhita chAtIvALA yAvat daze dizAne udhotIta-prabhAsita karatA vicare che. 125 teo tyAM pota-potAnA lAkho bhavano yAvat divya bhogopabhogone bhogavatA vicare che. asurakumAra rAjA ane asukumArendra camara ane bali evA be Indro vase che. te kALA, mahAnIla sandeza, nIla-gulika-gavala-prakAza, vikasita zatapatra nirmaLa kaMIka zveta-rakta-tAma nayana, garuDa jevI nAsikAvALAsa upacita zilapavAla, biMbaphaLa jevA adharoSThavALA, zveta-vimala-caMdrakhaMDa, jAmela dahIM, zaMkha, gAyanuM dUdha, kuMda, jalakaNa, mRNAlikA samAna dhavala daMtapaMktivALA, agnimAM tapAvela ane dhoyela sonA samAna lAla tALavA ane jIbhavALA, aMjana ane megha samAna kALA caka ratna samAna ramaNIya ane snigdha vALa vALA, DAbA eka kAnamAM kuMDalanA dhArAdi pUrvavat kahevuM. dakSiNanA asurakumAra devonA bhavano kyAM che? te devo kyAM vase che ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe A ratnaprabhA pRthvInA 1,80,000 yojana madhyenA 1,78,000 yojanamAM dakSiNanA asukumAra devonA cotrIza lAkha bhavano kahyA che. varNana pUrvavat. tyAM ghaNAM dakSiNa dizAnA asurakumAra devo vase che. - x ahIM asukumAra rAjA asurendra camara vase che. - 4 - tyAM 34-lAkha bhavanAvAsa, 64,000 sAmAnika devo, 33-trAyazriMzaka deva, cAra lokapAla, saparivAra pAMca agramahiSI, traNa paryAdA, sAta anika, sAta anikAdhipati, 2,56,000 AtmarakSaka devo tathA bIjA dakSiNa dizAnA devo-devInuM Adhipatya, pauropatya karatAM yAvat vicare che. - A sUtrapATha prAyaH sugama che. vizeSa A - novivA vivo - lohitAkSaratna ane biMbavat hoThavALA. azveta-kALA vALa vALA. ahIM dAMta ane keza vairiya jANavA, svAbhAvika nahIM. vAmeyakuMDaladharA - eka kAnamAM kuMDala dhAraNa karanArA. 126 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 Ardra . - sarasa caMdanathI anulipta gAtravALA. pat - kaMIka. asaMvinAni - atyaMta sukhajanakatAthI thoDAM paNa saMklezano anutpAdaka. - 4 - = va - uMmara, prathama - kumAratva lakSaNane oLaMgI gayela arthAt tenA cheDe rahela ane dvitIya - madhya lakSaNa vayane na pAmela. bhadra - ati prazasya cauvanamAM vartatA. tatvamaMgala - bAhunuM AbharaNa, truTita - bAhu rakSaka, temAM je nirmala maLi - caMdrakAMtAdi, ratna-IndranIlAdi tenA vaDe maMDita, jemane cUDAmaNi nAme adbhUta cihna raheluM che te. camara bali sAmAnya sUtramAM zuM kahe che ? - nAnA - kRSNa varNanA, Ane ja upamA vaDe kahe che mahAnIla koI vastu lokamAM hoya, tenA samAna. navatta - bheMsanA zIMgaDA, temanA jevA prakAza-pratimAvALA. -- - x - x - garuDa jevI lAMbI, akuTila, unnata nAsikA jemanI che te tathA pAMDura, saMdhyAkALabhAvi Akta nahIM. zazizakala-caMdra khaMDa. vaLI rajarahita ke kalaMka rahita, ghana dahIM, zaMkha, gAyanuM dUdha Adivat nirmaLa evI dhavala daMtazreNi jemanI che te. tathA agni vaDe dhamIne pachI dhoIne nirmaLa karela, tapanIya, lAla suvarNa jevA hAthapaganA taLIyA, tALavuM ane jIbha jenA che te. aMjana-varSAkALanA meghavat kRSNarucaka ratnavat ramaNIya ane snigdha vALavALA. samara sUtranI paryAdA vizeSane have kahe che - - sUtra-156 : bhagavan ! surendra asurarAjanI keTalI paryAdA che ? gautama ! traNa samitA, caMDA, jAtA, atyaMtara te samitA, madhyA te caMDA ane bAhyA te jAtA kahevAya che. bhagavan ! surendra asurarAja samaranI atyaMtara paryAdAnI keTalA hajAra devo kahyA che ? madhyamAnI ane bAhya paryAdAnA keTalA hajAra devo kahyA che ? gautama ! asurendra samaranI atyaMtara 5ryAdAmAM 24,000 madhyama padAnI 28,000 ane bAhya padAmAM 32,000 devo che... bhagavan ! asurarAja asurendra rAmaranI atyaMtara-madhyama ane bAhya paryAdAmAM keTa-keTalA sau devIo che ? gautama ! asurarAja surendra samaranI atyaMtara paryAdAmAM 350, madhyama paryAdAmAM-300 ane bAhya padiAmAM 250 devIo kahelI che. bhagavan ! surendra asurarAja samaranI atyaMtara paryAdAnA devonI-madhyama parSadIya devonI - bAhya padiIya devonI keTalI kALa sthiti kahI che ? atyaMtaramadhyama-bAhya paryAdAnI devInI keTalo kALa sthiti kahI che? gautama ! asurendra samaranI atyaMtara paryAdAnA devonI sthiti aDhI palyopama, madhyama padAnA devonI be palyopama, bAhya paryAdAnA devonI doDha palyopama sthiti che. devIomAM AAMtaranI doDha, madhyamanI eka ane bAhya paryAdAnI aDadho palyopamanI che. bhagavan ! ema kema kahevAya che ke - asurendra samaranI traNa paryA kahI
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/deva/156 127 che - samitA, caMDA, pAyA ItyAdi ? gautama! asurAja Asurendra camaranI abhyatara dizAnA devo bolAvAtA jaldI Ave che, bolAvyA vinA nahIM, madhyama padAnA devo bolAvatA paNa Ave, na bolAvatA paNa Ave che. bAhya dAnA devo na bolAvA chatAM jaldI Ave che. gautama! bIjuM e ke - Asurendra AsurAja camara koI UMca-nIca kuTuMba kArya utpanna thatAM atyaMtara dA sAthe vicAraNA kare che, temanI saMmati le che. madhyama parSadAne pote nizcita karela kAryanI sUcanA ApIne temane spaSTatA sahita kAraNAdi samajAve che, bAhya dAne AjJA ApatA vicare che. tethI he gautama! ema kahevAya che ke surendra asurarAja camaranI traNa pedA che. ItyAdi - 8 - 4 - * vivecana-156 : asurakumAra rAja surendra camaranI traNa parSadA che. * * * temAM AvyaMtara parSadA 'samitA' nAme che. madhyamikA 'caMDA" nAme ane bAhyA "jAtA' nAme che. camarendranI atyaMtara-madhyama ane bAhya parSadAmAM keTalA-keTalA devo che? ItyAdi prazno ane tenA uttaro vRttikAre noMdhyA te sUtrArtha mujaba ja che. *x* x * e pramANe ja traNe parSadAnA devo ane devInI sthiti viSayaka praznottara paNa vRttikArazrIe nodhela che. je sUkAryamAM lakhyA pramANe hovAthI ahIM punarukti karI nathI. jo ke vRttikArazrI noMdhe che ke - jo ke ahIM ghaNAM vAMcanA bhedo che, tethI sUga akSaranuM ja vivaraNa karyuM che. * * have atyaMtarikAdinA vyapadezanuM kAraNa kahe che - amarendranI traNa parSadA samitAcaMDA-jAtA Adi kema kahevAya che ? - 4 - atyaMtara parSadAnA devo vAhitA - bolAvatA, - zIgha Ave che. madhyAhana * na bolAvelA nahIM. AnA dvArA temanuM gaurava kahyuM. madhyama parSadAnA devo bolAvatA paNa Ave, na bolAvatA paNa Ave. kemake madhyamapatipatti viSaya che. bAhya parSadAnA devo na bolAvavA chatAM jaldI Ave che. kemake teo evA gauravane yogya nathI. vaLI zobhana-azobhana kauTuMbika kAryomAM atyaMtara parSadA sAthe saMmati-saMpanubahalathI vicare che. ahIM saMmati-uttama matti vaDe, saMprazna-paryAlocana bahala. je atyaMtara parSadA sAthe je paryAlocanA karI te kartavyapaNe mAdhyamika 5rmadA sAthe kartavyapaNe nizcita kare che. - x - bAhya parSadA-je atyaMtara parSadA sAthe paryAlocana karela che, madhyamA sAthe guNadoSa prapaMca kathananI vistArela che tene bAhya parvadA AjJA pradhAna thaIne avazya kartavyapaNe nirUpatA rahe che. jemake tamAre A karavA yogya che ane A karavA yogya nathI. A rIte ekAMta gausvane yogya che, jenI sAthe uttama mativathI sva5 kArya paNa prathamathI paryAloce che, te gaurava viSayamAM paryAlocanAmAM atyaMta atyaMtara varte che tethI atyaMtara, * * * pachI je paryAlocanAnA madhyama bhANe varte che, te madhyamikA ane je gauravane yogya nathI - X - X - jene mAtra Adeza apAya che te gausvane 128 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) ayogya ane paralocanAnA bAhya bhAge varte che, te bAhya. have -x - upasaMhAra kare che. je samitA-caMDA-jAtA nAmo che, te bIjA kAraNe che. te kAraNo bIjA graMthothI jANavA. ahIM vRttikAra zrI saMgrahaNI gAthA noMdhe che, jemAM parSadAnA devAdinI saMkhyA kahI che. * sUtra-157 : bhagavana! uttara dizAnA asukumAranA bhavano kyAM kahyA che? 'Anapada' anusAra "balI' sudhI kahevuM. ahIM vairocanendra svarocanarAja bali nivAsa kare che, yAvatu vicare che. bhagavana vairoganendra vairocana rAja balinI keTalI parvadA kahI che ? gautamAM traNa-samitA, caMDA, jayA. abhyatarikA-samitA, madhyamiko-caMDA, bAhya-jAyA. roganendra vairocanarAja balinI atyaMtara papadAnA keTalA hajAra devo che ? madhyamAM padAnA keTalA hajAra devo che? yAvatu bAhya parSadAnI keTalI so. devIo che ? gautama vairoyanendra balinI atyaMtara parSadAnA 20,ooo devo che, madhyamAM padiAnA ra4,ooo devo che, bAhya parmadAnA 28,ooo devo che. devIo aSNutara padAmAM 4pa, mayamAM padamAM 4oo, bAhya padAmAM 35o helI che. balinI sthitinI pracachA yAvatu bAhya parmadAnI devInI keTalI kALanI sthiti che ? gautama vairoganendra balinI atyaMtara parSadAnA devonI sADA traNa palyopama, madhyama parmadAnI traNa palyopama, bAhya parSadAnI aDhI palyopama sthiti kahI che. devIomAM atyaMtara parSadAnI aDhI palyopama, madhyamA paNEAnI be palyopama ane bAhya pArSadAnI doDha palyopama sthiti kahI che, zeSa kathana asurakumAra rAja asurendra camara mujaba jANavuM. * vivecana-153 : bhagavat : uttara dizAnA asurakumAranA bhavano kyAM che ? prajJApanA sUtranA bIjA 'sthAna' padamAM kahyA mujaba che. -x - te A pramANe - uttarIya surakumAro kyAM vase che ? gautama! jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttare A 1,80,ooo yojanA ratnaprabhA pRthvInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana varjIne madhyanA 1,78,000 yojanamAM A uttara dizAnA asurakumAra devonA trIsa lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI vRta, aMdarathI corasa, bAkI dakSiNa dizA mujaba kahevuM. ahIM balIndra vase che. te kALA, mahAnala sadeza cAvat prabhAse che. te tyAM trIsa lAkha bhavanomAM 60,000 sAmAnika cAvatu 2,40,000 AtmarakSaka devo ane bIjA paNa uttara dizAnA asurakumAra devo ane devIonuM Adhipatya karatA yAvatuM vicAre che. badhuM pUrvavatuM. have parSadA nirUpaNArthe sUga che, badhuM pUrvavatuM. mAtra ahIM deva-devInI saMkhyA
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/deva/157 sthitimAM bheda che. je prakArazrIe batAvela che. * sUtra-158 : nAgakumAra devonA bhavano kyAM kahyA che ? 'sthAnapada' mujaba cAvatuM dakSiNa dizAnA paNa pUchavA joIe. cAvata dharaNa. ahIM nAgakumArendra nAgakumAra rAjA vase che, cAvat vicare che. bhagavAna ! nAmakumArasAi nAgakumArendra dharaNanI keTalI parvadAo che? gautama gaNa. camaramAM kahyA mujaba badhuM kahevuM. bhagavana ! dharaNendranI svaMtara padAmAM keTalA hAra devo che ? yAvata bAhya parvadAmAM keTalI devI che ? gautama nAgakumArAja nAgakumAredra dharaNanI atyaMtara papadamAM 60,ooo devo, madhyama paSadAmAM 90,ooo devo, bAhya parSadamAM 80,ooo devo che. Akhyatara paHdAmAM 135 devIo, madhyamamAM 15o, bAhyamAM 15 devIo che. dharaNendranI atyaMtara harSadAmAM devonI keTalI kALa sthiti kahI che ? madhyama udAmAM devonI keTalI kALa sthiti che ? bAhya padanA devonI keTalI kALa sthiti che? AtyaMtaadayama-bAhya padAnI devInI keTalI kALa sthiti che ? gautamA dharaNendranI atyaMtara parSadAnA devonI sAtireka ardha pacopamanI sthiti che. madhyama padAnA devonI addha palyopama sthiti che, bAhya padAnA devonI dezona AI palyopama sthiti che, atyaMtara paNEAnI devInI sthiti dezona pilyopama che. madhyama varSanI sAtireka catubhagi palyopama, bAha diAnI devInI catubhaga palyopama sthiti che. zeSa kathana camarendra samAna che. uttara dizAnA nAgakumAro rasthAna pada mujaba kahevuM. bhagavana / nAgakumArarAja nAgakumArendra bhUtAnaMdanI atyaMtara padiAmAM keTalA hajAra vo che ? madhyama parmadAmAM keTalA hAra devo che ? bAhya parSadAmAM keTalA hAra devo che ? atyaMtara-madhyama-bAhya padAmAM keTalA so devIo che ? gautama nAgakumArendra nAgakumAra rAja bhutAnaMdanI aSNutara padiAmAM 50,000 devo che, madhyamA padamAM 60,ooo devo che, bAhya parSadAmAM 30,ooo devo che. abhyatara padimAM rara5 devI, madhyamA padamAM 2oo devI, bAhya parSadAmAM 15 devIo kahelI che. bhagavAna ! nAgakumArarAja nAgakumArendra bhUtAnaMdanI atyaMtara parSadAnA devonI keTalo kALa sthiti che ? yAvatu bAhya padiAnI devInI keTalo kALa sthiti che ? gautamabhutAnaMdendranI avyaMtara dAnA devonI sthiti dezona palyopama che, madhyama parmadAnA devonI sAtireka addhapopama sthiti che. bAhya paradAnA devonI ardhapalyopama sthiti che, bAhya padAnA devInI sthiti sAtireka catubhagi palyopama che, madayamAM parSadAnA devInI dezona AI palyopama sthiti che, vyaMtara parSadAnI devInI AIpalyopama sthiti che. zeSa kathana camarendra [18/9] 130 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 mujaba jANavuM. bAkInA veNudevathI mahAghoSa paryantanuM kathana sthAna padanI vakatavyatA mujaba saMpUrNa kahetuM. dharaNa ane bhUtAnaMdanI padila mAphaka bAkInA bhavanapati kahevA. dharaNa mAphaka dakSiNa dizAnA, bhUtAnaMda mAphaka uttara dizAnA Indro kahevA. parimANa-sthiti paNa jANavA. * vivecana-158 : nAgakumAra devonA bhavano kyAM che ? prajJApanA sUtranA 'sthAna' nAmaka bIjA padamAM kahyA mujaba jANavuM. -x - te A rIte - bhagavan! nAgakumAra devo tyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA - x - madhyanA 1,38,ooo yojanamAM vase che. ahIM nAgakumAra devonA 84-lAkha bhavano kahyA che. te bhavano cAvatu pratirUpa kahyA che, ahIM nAgakumAra devonA bhavano kahyA, temAM ghaNAM mahaddhika, mahAdhunika devo vase che. bAkI badhuM audhika mujaba cAvat vicare che. ahIM dharaNa ane bhUtAnaMda e be nAgakumArendra vase che, bAkI odhika mujaba jANavuM. bhagavad ! dakSiNanA nAgakumAra devonA bhavano kyAM che ? te devo kyAM vase che ? gautama! A ratnaprabhA pRthvImAM - x * vase che. ahIM dakSiNa dizAnA nAgakumAra devonA 44-lAkha bhavano kahelA che. te bhavano bahArathI vRd yAvatu pratirUpa che. ahIM dakSiNa dizAnA nAgakumAra devonA bhavano che. ahIM ghaNAM mahaddhika dAkSiNI nAgakumAro vase che yAvatuM vicAre che. ahIM dharaNendra rahe che. te tyAM 44 lAkha bhavanAvAsa, 6ooo sAmAniko, 33-gAyariMzaka devo, cAra lokapAla, cha agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati AdinuM Adhipatya karatA vicare che. have papaidA nirUpaNa - pUrvavat che. vizeSa e ke - atyaMtara parSadAmAM 60,000 devo che cAvat bAhya parSadAmAM 125 devI che. - x * x * atyaMtara parSadAnA devonI sthiti sAtireka addha palyopama che ItyAdi - x * x * badhuM sUtrArtha mujaba kahevuM. bhagavanuM ! uttaranA nagAkumAronA bhavano kyAM che ? ItyAdi. prajJApanA sUmanA 'sthAna' nAmaka pada mujaba kahevuM. te A pramANe - bhagavad urila nAgakumAro kyAM vase che ? gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttara A ranaprabhA pRthvInA madhyanA 1,78,000 yojanamAM uttarila nAgakumAranA 40 lAkha bhavanAvAsa kahyA che. te bhavano bahArathI vRtta cAvat dakSiNavat kahevuM. ahIM bhUtAnaMda nAgakumArendra vase che * x * te tyAM 40-lAkha bhavanonuM ityAdi pUrvavat yAvat vicare che. - parSadA nirUpaNa - bhUtAnaMdanI parSadA pUrvavatuM. vizeSa e ke atyaMtara parSadAmAM 50,000 devo ItyAdi saMkhyA sUtrArtha mujaba jANavuM tathA atyaMtara parSadAnA devonI sthiti dezona palyopama ItyAdi saMkhyA sUtrArtha mujaba jANavI, bAkI pUrvavat. nAgakamAra rAja sivAyanA veNudevAdithI mahAghoSa sudhInI vatavyatA prajJApanInA "sthAnapada" mujaba kahevuM. te A pramANe - suvarNakumAra devonA bhavano kyAM che ?
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/deva/158 te devo kyAM rahe che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvI madhye - x - * che. ahIM suvarNakumAra devonA 72-lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI vRtta cAvat pratirUpa che. ahIM suvarNakumAranA bhavano che, temAM ghaNAM suvarNakumAra devo vase che, bAkI audhika mujaba jANavuM. veNudeva ane veNudAlI A be suvarNakumArendro tyAM vase che yAvat vicare che. dakSiNadizAnA suvarNakumAronA bhavano kyAM che? te devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhApRthvI madhye 1,79,000 yojanamAM dakSiNa dizAnA suvarNakumAranA 38-lAkha bhavano kahyA che te bhavano yAvat pratirUpa che. ahIM dakSiNI suvarNakumAranA bhavano che. temAM ghaNAM dakSiNI suvarNakumAro vase che. ahIM veNudeva suvarNakumArendra vase che. teo maharSiMka cAvat prabhAse che. teo tyAM 38 lAkha bhavanonuM yAvat vicare che. paryAdA kathana dharaNavat che. bhagavan ! uttaranA suvarNakumAranA bhavano kyAM che ? te devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhApRthvI madhye 1,78,000 yojanamAM uttalli suvarNakumAra devonA 34-lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI vRtta yAvat pratirUpa che. ahIM ghaNAM suvarNakumAro vase che. ahIM mahaddhika evo suvarNakumArendra suvarNakumAra rAjA vase che. te tyAM 34-lAkha bhavanAvAsanuM bAkI nAgakumAravat kahevuM. parSadA vaktavyatA bhUtAnaMdavartI saMpUrNa kahevI. suvarNakumAravat bAkInAnI vaktavyatA kahevI. vizeSa A - asuranA-64, nAganA-84, suparNanA-72, vAyunA-96, dvi5-dik-udadhi-vidhutta-tanita-agnikumAranA pratyekanA 376-76 lAkha bhavano che. dakSiNa dizAnA asuranA-34, nAganA-44, suvarNanA-38, vAyunA-50, dvIpAdi cha nA 40-40 lAkha bhavano che. uttara dizAnA asuranA-30, nAga-40, suvarNa-34, vAyu-46, bAkInA cha nA pratyekanA 36-36 lAkha bhavano che. 131 IndronA nAma A pramANe che :- camara, dharaNa, veNudeva, hariskata, agnizIkha, pUrNa, jalakAMta, amita, velaMba ane ghoSa tathA bali, bhUtAnaMda, veNudAli, harissaha, agnimANava, viziSTa, jalaprabha, amitavAhana, prabhaMjaNa, mahAghoSa sAmAnika devo camanA 64,00, balinAM 60,000, bAkInA badhA cha-cha hajAra, AtmarakSaka devo tenAthI cAra gaNAM jANavA. - x - * -- * - * -- x -- * -- X -- 0 132 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 have vyaMtaranI vaktavyatA che -- * - * -- x -- -- - sUtra-159 : bhagavan ! vyaMtara devonA bhavana [bhaumeya nagaro] kyAM kahyA che ? 'sthAnapada' mujaba kahevuM. mAvat vicare che. bhagavan ! pizAca devonA bhavano kyAM che? sthAna padamAM kahyA mujaba jANavuM yAvat vicare che. tyAM kAla ane mahAkAla nAme be pizAcakumAra rAjA vase che sAvat vicare che. bhagavan ! dAkSiNilla pizAcakumAranA bhavano kyAM che? yAvat vicare che. ahIM pizAcakumArarAja, pizAcakumArendra kAla vase che. te maharSi che cAvat vicare che. bhagavan ! pizAcakumArarAja pizAcakumAre kALanI keTalI paryAdA che ? gautama ! traNa - IzA, truTitA, dRDharathA, abhyuMtarikA-IsA, madhyamikA truTitA, bAhyA-DharathA. bhagavan ! pizAcakumArendra kAlanI atyaMtara paryAdAmAM keTalAM hajAra devo che ? yAvat bAhya parSadAmAM keTalA so devIo che? gautama ! pizAcendra kALanI amAMtara padAmAM 8000, madhyama paryAdAmAM 10,000, bAhya paryAdAmAM 12,000 devo che. atyaMtara-madhyama ane bAhya traNe paryAdAmAM 100-100 devIo che. bhagavan ! pizAcendra kALanI atyaMtara paryAdAnA devonI keTalI kALa sthiti che ? madhyama paryAdAnA devonI keTalI kALa sthiti che ? bAhya paryAdAnA devonI keTalI kALa sthiti che? yAvat bAhya parSadAnI devInI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! pizAcendra kALanI atyaMtara padAnA devonI adbhUpalyopama, madhyama padAnA devonI dezona ardha palyopama, bAhya paryAdAnA devonI sAtireka caturbhAga palyopama sthiti che. atyaMtara parSadAnI devInI sAtireka catubhagi palyopama, madhyama paryAdAnI devInI caturbhAga palyopama, bAhya paryAdAnI devInI dezona caturbhAga palyopama sthiti kahI che. zeSakathana samaravat kahevuM. e pramANe uttaranA vyaMtaro paNa kahevA. e pramANe gItayaza paryanta kahevuM. - vivecana-159 : bhagavan ! vyaMtara devonA bhaumeya nagaro kyAM che ? prajJApanA sUtranA bIjA "sthAna" pada mujaba kahevuM. te A rIte - gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA rajatamaya kAMDanA 1000 yojana bAhalyanA upara-nIcenA 100-100 yojana choDIne maccenA 800 yojanomAM ahIM vyaMtaronA tirchA asaMkhya lAkha bhaumeya nagarAvAsa hoya che. te bhaumeya nagaro bahArathI vRtta, aMdarathI corasa, nIce puSkarakarNikA saMsthAna saMsthita che. tenI cotarapha uMDI ane vistIrNa khAI ane parikhA khodelI che. te yAsthAne
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/deva/159 prAkAra, aTTAlaka, kapA, toraNa, pratidvArothI yukta che. ItyAdi varNana * * * x * camara sUtravat samajI levuM cAvat te bhaumeya nagaro prAsAdIya, darzanIya Adi che. tyAM ghaNAM vyaMtara devo vase che. jemake - pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kiMnara, kiMpuruSa, bhujagapati mahAkAya gaMdharvagaNa ane nipuNa gaMdharvagItaramaNa aNapatti, paNapanni, RSivAdI, bhUtavAdI, kaMdita, mahAmaMdita, kuhaMDapataMga devA caMcala capala citta krIDana ane parihAsa priya hoya che. gaMbhIra hAsya, gIta, nRtyamAM temanI anurakti rahe che. vanamALA, kalagI, mugaTa, kuMDala ane IcchAnusAra virvita AbhUSaNothI teo maMDita rahe che. sarvaRtuka sugaMdhI puSpothI racita, lAMbI, zobhanIya, suMdara ane khIlatI vanamALAthI temanuM vakSa:sthaLa zobhe che. potAnI kAmanAnusAra kAmabhogone seve che. IcchA anusAra rUpa ane dehanA dhAraka, vividha varNI vezabhUSA kare che. temane pramoda, kaMdarpa, kalaha, keli, kolAhala priya che temanAmAM hAsya, bolacAla ghaNAM hoya che. temanA hAthomAM khaDga, mudgara, zakti ane bhAlA paNa rahe che. teo aneka maNi ane ratnonA vividha cihnavALA hoya che. teo maharSika, mahAdhutimAt, mahAyazasvI, ItyAdi, hArathI zobhita vakSa:sthaLavALA yAvat daze dizAone udhotIta ane prabhAsIta karatA vicaraNa kare che. 133 teo tyAM pota-potAnA lAkho bhomejja nagarAvAsa, hajAro sAmAniko, agramahiSIo, parSadAo, sainiko, sainyAdhipati, AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM vyaMtara deva-devIonuM Adhipatya yAvat bhogavatA vicare che. prAyaH sugama che. vizeSa A pramANe - mAya - mahoraga. gaMdharvagaNa - gaMdharva samudAya. kevo ? nipuNa - parama kauzalayukta, gaMdharva-gaMdharvajAtIya devo, temanA je gIta, temAM jemanI rati che te. AvA vyaMtaronA ATha mULa bhedo ane ATha avAMtara bhedo - 'aNapazcika' Adi che. A soLe vyaMtara devo kevA che ? anavasthita cittavALA, atizaya capaLa, vividha krIDA ane parihAsa jemane priya che tevA. gaMbhIra hasita, gIta, nartanamAM jemanI rati che tevA. vanamAlAmaya zekharavALA mugaTa ane kuMDala tathA svacchaMda vikurvita AbhUSaNone dhAraNa kare che tathA sarva RtuvartI sugaMdhI phUlothI zobhita lAMbI, zobhatI, kamanIya, amukulita, amlAna puSpamasI vicitra vanamALA hradaye dhAraNa kare che. teo svecchAcArI che. jAma - svecchAthI, jAma - maithunasevA jemane che te mAmA - aniyatakAmA. svecchAthI rUpa ane Icchita dehane dhAraNa karanArA, te kAmarUpadehadhArI. - X + X + X - varSa - kAmoddIpana vacana ceSTA, haiM - rATi, keli-krIDA, kolAhala-bola. ati prabhUta hAsya-bola yukta, hAthamAM asi, mudgara, zakti, kuMtavALA, maLi - caMdrakAMtAdi, ratna - karketanAdi, aneka maNi-ratno vaDe niyukta cihnavALA. bhagavan ! pizAca devonA bhaumeya nagaro kyAM che ? prajJApanA sUtranA 'sthAnapada' jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 mujaba jANavuM. te A rIte - bhaMte ! pizAca devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA rajatamaya kAMDanA 1000 yojana bAhalyanA upara-nIcenA 100 100 yojana choDI vaccenA 800 yojanomAM pizAca devonA tirthA asaMkhyAtA bhomejja 134 nagaro che te bhomejjanagaro bahArathI vRtta, ItyAdi audhikavat kahevuM. tyAM ghaNAM pizAca devo vase che. kAla, mahAkAla nAme be pizAcendro vase che ItyAdi. bhagavan ! dAkSiNilla pizAconA bhomejja nagaro kyAM che? yAvat te bahArathI vRtta Adi audhivat kahevuM. ahIM pizAconA bhomejja nagaro kahyA che. bhagavan ! dAkSiNilla pizAcadevo kyAM vase che ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe A ratnaprabhA pRthvInA rajatamaya kAMDanA madhyanA 800 yojanomAM dAkSiNilla pizAcadevonA bhaumeya nagaro che. tyAM ghaNAM dAkSiNilla pizAca devo varase che. tyAM kAla pizAcendra rahe che. te tyAM tirchA asaMkhyAtA lAkha bhaumeya nagaro, 4000 sAmAnika, cAra agramahiSI saparivAra, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devAdinuM Adhipatya karatAM yAvat vicare che. parmadA nirUpaNa-bhagavan ! pizAcendra kALanI keTalI parSadA che ? gautama ! traNa. IsA-truTitA-dRDha rathA ItyAdi pUrvavat. deva-devInI saMkhyA Adi sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavA - 4 - 4 - bhagavan ! uttalli pizAcanA bhaumeya nagaro kyAM che ? te devo kyAM vase che ? dAkSiNilla jevI ja vaktavyatA kahevI. e rIte pizAca mAphaka bhUtathI gaMdharva sudhI kahevuM. bhUtanA-sUrUpa ane pratirUpa, yakSanA pUrNabhadra-mANibhadra, rAkSasanA bhIma-mahAbhIma, kiMnanA kiMna-kiMpuruSa, kiMpuruSanA satpuruSa-mahApuruSa, mahoraganA atikAya-mahAkAya, gaMdharvanA gItarati-gItayaza. 0 e pramANe vyaMtaro kahyA.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/deva/160 che have jyotikone kahe che che. - X - X - X - X - * sUtra-160 - bhagavAna ! jyotika devonA vimAno kyAM kahelA che ? bhagavAna ! jyotiSa devo jyAM vase che ? gautama dvIpa samudrothI upara, ratanapabhA pRvInA bahurAmaramaNIya bhUmi bhAgathI 90 yojana upara gayA pachI 110 yojana pramANa uMcAIrUpa kSetramAM tichaf jyotika devonA asaMkhyAta lAkha vimAnAvAsa kahA che. te vimAno addha kapicchaka saMsthAna saMsthita che. e rIte thAnapadamAM kahyA mujaba cAvatuM tyAM caMdra ane sUrya jyotindra, jyotiSarAja nivAsa kare che. teo mahartika yAvatuM bhoga bhogavatA vicare che. - bhagavAna ! jyotiSendra jyotiSarAja sUryanI keTalI parSadAo kahI che ? gautama ! traNa parSadA - tuMbA, kuTitA, pelyA. atyaMtakiA-tuMbA, madhyamikAtruTitA, bAhA-pretyA. bAkI badhuM "kAla' Indra mujaba jANavuM. parimANa ane sthiti paNa temaja jANatA. bAkI badhuM 'camara*vatu jANavuM. caMdra vize paNa temaja kahevuM. * vivecana-160 : jyotika devonA vimAno kyAM kahyA che ? te devo kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA bahusamaramaNIya bhUmi bhAgathI cakane upalakSIne 90 yojanA uMce-buddhi vaDe jaIne 110 yojana bAhAmAM ticha asaMkhyAta yojana koTAkoTI pramANa jayotirviSayamAM A pradezamAM jyotika devonA ticha asaMkhyAta lAkha jyotika vimAno che, tema meM ane bAkInA tIrthakaroe paNa kahyuM che. te vimAno addha kapittha saMsthAna saMsthita che. ahIM AkSepa-parihAra caMdraprajJaptiTIkA, sUryaprajJapti TIkA ane saMgrahaNITIkAmAM batAvela che, tyAMthI avadhAravA. sarva sphaTikamaya. jema prajJApanA sUtramAM 'sthAna' nAmaka bIjA padamAM caMdra-sUrya sudhI kahela che, tema kahevuM. ItyAdi A pramANe - abhyadgata ucita prahasita evA vividha maNi-kanaka ratna vaDe citrita, vAyuthI uDatI vijaya vaijayaMtI patAkA, chatrAtichatra yukta, tuMga, gaganatalane sparzatA zikharovALA che. tenI jALIomAM ratna jaDela che, te vimAna AcchAdana khaseDyA pachI pragaTa thayela vastu mAphaka camakadAra che. te maNi ane ratnonI stupikAthI yukta che temAM zatapatra ane puMDarIka kamaLa khIlelA che. tilako ane ranamaya ardhacaMdrothI te citra-vicitra che, vividha maNimayamAlA vaDe suzobhita che. aMdara ane bahArathI snigdha che. tenA prataTa sonAnI rucira retIvALA che. te sukhada sparzavALA, zrIsaMpanna, surUpa, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. ahIM jyotika vimAno che. ahIM jayotika devo vase che, te A - guru, 136 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra caMdra, sUrya, zuka, zanaizcara, rAhu, dhUmaketu, maMgaLa. A devo tapelA suvarNa samAna kanakavartI che tathA jyotika kSetramAM vicaratA, gatiratika, aThThAvIsa bhede naba devagaNo, vividha saMsthAna saMsthita ane paMcavarNI tArAo sthita lezya, saMcAra karanAra, avizrAma maMDala gati yakta, potAnA nAmAMkita cihnadhArIo tyAM vase che. teo tyAM pota-potAnA lAkho vimAno, hajAro sAmAniko, saparivAra agramahiSI, parSadA, sainya, sainyAdhipati, AtmarakSaka devo AdinuM AdhipatyAdi karatAM cAvat vicare che. ahIM be mahartika jyotiSendra, jyotirAja caMdra ane sUrya vase che. teo tyAM potapotAnA lAkho vimAno, cAra-cAra hajAra sAmAniko, saparivAra cAra-cAra hajAra sAmAniko, saparivAra cAra-cAra agramahiSI ItyAdinuM AdhipatyAdi karatAM vicAre che. ahIM prakhyAta - sarvathA AbhimukhyathI gayela * * * * * * * vAto dvatA * vAyu vaDe kaMpita, vinaya - abhyadaya sUcikA vaijayaMtI nAmaka patAkA athavA vijaya e vaijayaMtInI pArzvakarNikA kahevAya che - x * uparI-uparI sthita cho vaDe yukta taMga-ucca, gaganatala-AkAzatala, * * * * * * * rUpikA-zikhara, - 4 - x * tinau * bhiMta AdimAM rahela paMDa, ane ranamaya ardhacaMdra. - X - X * glaNamakRNa, tapanIya-suvarNa vizeSa, tenAthI yukta rudhira vAlukA-retI, prataTa-pratara tathA sukha ke zubha saMyukta. guru-caMdra-sUrya Adi graho kaMIka suvarNa vaNI che. jyoti cakamAM je cAra care che, te bAhya dvIpa samudramAM che te agatiratika che. je 28-nakSatra devagaNo che, te badhAM paNa vividha saMsthAna saMsthita che. tArAo paMcavarNI che. A badhAM avasthita tejalezyAvALA che, cAra sva hovAthI avizrAma maMDala gatika che. badhAM pota-potAnA nAmathI aMkita cihna mukuTavALA che. caMdranA svamugaTamAM caMdramaMDala lAMchana, sUryamAM sUryamaMDala, grahamAM grahamaMDala, nagamAM maMDala che. parSadA nirUpaNArthe kahe che - jyotikendra sUryanI keTalI parSadA che ? traNa - tuMbA, guTikA, pretyA ItyAdi pUrvavat. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-3-mAM devAdhikArano saTIkAnuvAda pUrNa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /161 che. pratipatti-3-"dvIpasamudrAdhikAra" che - X - X - X - X - X - * have tochalokanA prastAvathI dvIpa-samudra vaktavyatA kahe che* sUtra-161 - bhagavana! hIpa-samudro kyAM che ? bhagavanA dvIpasamudro keTalA che ? bhagavAna ! dvIpa samudro keTalA moTA che? kyA saMsthAne che? kyA AkAra-bhAva pratyAvatArathI che ? gautama! jaMbUlIpa Adi dvIpo, lavaNa Adi samudro che. saMsthAnathI ekavidha vidhAnavALA, vistArathI anekavidha prakAre che. bamaNAM-bhamaNAM che, pratyutpadhamAna-vistAramAsa-vibhAsamAna taraMgavALA, ghaNAM upala, pau, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, poMDarIka, mahApoMDarIka, zatapama, sahakyama, praphulla kesarA yukata, pratyeke pratyeka paDAvaravedikAthI gherAyelA, pratyeke pratyeka vanakhaMDaNI parikSita che. he AyuSmAna zramaNa/ tichaliokamAM asaMkhyAta dvIpa samudro svayaMbhUramaNa samudra paryanta kahelA che. * vivecana-161 : wta - parama kalyANayogI ! dvIpasamadro kyAM che ? AnA vaDe dvIpasamudronuM avasthAna pUchyuM. keTalI saMkhyAmAM che ? AnA vaDe dvIpasamudronI saMkhyA pUchI. keTalA mahAlayaAzraya, vyApya kSetrarUpa arthAta keTalAM moTA che ? - x * AnA dvArA dvIpasamudronuM AyAma-parimANa pUchyuM. tenuM saMsthAna-AkAra zuM che te pUchyuM. temALaTY mAva - svarUpa vizeSa te dvIpasamudronuM zuM che ? - gautama ! jaMbUdvIpa Adi dvIpa, lavaNasamudrAdi samudro che. AnA dvArA hIpasamudronI Adi kahI. A na pUchavA chatAM bhagavaMte kahyuM, AgaLa te upayogI che. ziSyae na pUchavA chatAM jANavA mATe A kathana karyuM che. saMsthAnane AzrIne eka prakArano vidhAnavALA che arthAt eka svarUpavALA che. kemake badhAM vRtasaMsthAnA saMsthita che. vistArane AzrIne vaLI aneka prakAranA che arthAt vistArane AzrIne vividha svarUpavALA che. te kahe che - je rIte bamaNAM-bamaNAM thAya, e rIte guNana karAtA prakarSathI vistArane pAme che. tethI kahe che - jaMbudvIpa eka lAkha yojana, lavaNasamudra be lAkha yojana, dhAtakIkhaMDa cAra lAkha yojana ItyAdi. dRzyamAna jaLataMgothI taraMgita che. A vizeSaNa samudromA to pratIta che ja, dvIpomAM paNa te jANavuM. temAM paNa nadI, draha, taLAvA AdimAM kallolano saMbhava che. A dvIpa-samudro ghaNAM utpala, pA, kumuda Adi vaDe vikasita kesara vaDe upalakSita-atyaMta zobhita che. temAM utpala-gardabhaka, padA-sUryavikAsI, kumuda-caMdra vikAsI, nalina- kaMka kta pA. subhaga-pAvizeSa, saugaMdhika-kalhAra, poMDarIka 138 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra sitAMbuja, te ja mahApauMDarIka. * * pratyeka dvIpa-samudra pAvaravedikA ane vanakhaMDathI gherAyela che. jaMbUDIpAdi dvIpa svayaMbhUramaNa dvIpa paryanta, lavaNasamudrAdi samudra svayaMbhUramaNa samudra paryanta A tichalokamAM jyAM ApaNe chIe te asaMkhyAta dvIpa samudro kahyA che. "A tichalokamAM" zabdathI 'sthAna' kahyuM. mANeka - saMkhyA kahI. bamaNAM-bamaNAM zabdathI 'mahatva' kahyuM. - X * have svarUpa kahe che - * sUtra-162 - temAM A jaMbudvIpa nAmaka dvIpa badhAM dvIpasamudromAM atyaMtara, sauthI nAno, vRttadlanA pUDA jevA AkAre rahela, vRttaratha cakravAla saMsthAna saMsthita, vRd-pukara karNikA saMsthAna saMsthita vRtta-patipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita, eka lAkha yojana laMbAI-pahoLAIthI, 3,16,227 yojana, traNa koza, 128 dhanuSa, 1all gulathI kaMIka adhika paridhivALuM che. te eka jagatI vaDe cotaraphathI gherAyelo che. te jagatI ATha yojana ud uccapaNe, mULamAM 1ra-yojana viSThabhathI, maNe ATha yojana, upara cAra yojana viEbhathI che. mULamAM vistIrNa, madhya saMkSipta, upara tanuka, gopuccha saMsthAna saMsthita sarva vajamaya, svaccha, GNa, laSTa, dhRSTa, pRSTa, nIraja, nirmaLa, niyaMka, nikaMTaka chAyA, sapabhA, sakiraNa, saudhotu, (tathA) prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hatI. te jagatI eka jalakaTaka vaDe cotaraphathI gherAyelI che te jAlakaTaka ardhayojana urSa uccatvathI 500 dhanuNa viSaMbhathI sarva ranamaya, svaccha, GSNa cAvatu pratirUpa che. * vivecana-162 : te dvIpa-samudra maNe jyAM ApaNe vasIe chIe. te jaMbudvIpa nAme dvIpa che. badhAM dvIpa-samudromAM sarvAtyaMtara. - x * tethI kahe che - badhAM paNa bAkInA hIpasamudro jaMbudvIpathI AraMbhIne Agama abhihita kramathI bamaNAM-bamaNAM vistAracI che, tethI sarva dvIpa samudromAM savavyaMtara che. AnA vaDe jaMbUdvIpanuM avasthAne kahyuM. te badhAM dvIpasamadrathI lagha, tethI kahe che - badhAM lavaNAdi samudra, badhAM dhAtakIkhaMDAdi dvIpo, jaMbUdvIpathI AraMbhI bamaNAM-bamaNAM AyAma, viDaMbha, paridhi che, tethI bIjA dvIpa-samudrApekSAthI laghu che. AnAthI sAmAnyathI parimANa kahyuM. * * * vRta-tela vaDe pakava apUya, prAyaH paripUrNa vRta hoya che, ghIthI pakavela nahIM, tenA jevuM je saMsthAna, tenA vaDe saMsthita. tathA vRta-rathacakravAla saMsthita * sthanA avayava evA caka-maMDala, tenA jevuM saMsthAna. vRta-pukakarNikA arthAt padAbIja koza saMsthAnathI saMsthita. vRta-paripUrNa caMdra saMsthAna. A rIte jaMbUdvIpa saMsthAna kahyuM. have AvAmAdi parimANa - AyAma-viThaMbhathI eka lAkha yojana che. paridhisUtrArthamAM kahI che. A parikSepa parimANa-svayaM gaNavuM athavA phobasamAsa TIkAthI bhAvanA karavI. * x -
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa /162 139 have AkAra-bhAva pratyavatAra-anaMtarokta AyAma, viDaMbha, parikSepa parimANa jaMbUdvIpa eka jagatI je sunagaranA prAkAra samAna che, tenAthI badhI dizAmAM sAmasyathI samyam veSTita che te jagatI uMcI ATha yojana che ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. A jagatI gopuchanA saMsthAnathI saMsthita, uMcA karela gopuccha AkAre che. te sarvathA vajaranAbhika, AkAza-sphaTikavat ati svaccha, glaNa pudgala skaMdha niSas, ghaMTita paTa mAphaka makRNa, zAnapatthara vaDe ghasela pASANa pratimAvatu pRSTa, pRSTa-sukumAra zAnathI gaDelapASANa pratimAvata. svAbhAvika johita, AgaMtuka malanA abhAvathI, kalaMka ke kardama rahita, nirkaTaka-nikavaca, niravaraNa, nirupaghAta. saprabhA-svarUpathI prabhAvALI, samarIca-bahAranIkaLatI kiraNonI jALa, tethI ja sodhota-bahAra rahela vastune prakAzakArI, prAsAdIya-manane prahalAdakArI, darzanIyajene jotAM cakSana thAke. abhi-jonAranA manane prAsAdanukULa. pratirUpa-asAdhAraNarUpa. te - anaMtarodita svarUpavALI jagatI jALakaTakathI-bhavananI bhIMtomAM rahela jAlaka, temano samUha. jAlakAkIrNa ramya saMsthAna pradeza vizeSa paMkti, te jAla kaTakA vaDe badhI dizAmAM gharela. tenuM uccatvAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. sarvaratnamayAdi pUrvavatuM. : (ma-163 - - a mtInI upara bahu madhya deza bhAgamAM ahIM eka moTI pAvara vedikA che. te pAvaravedikA utd uccatvathI addha yojana, 5oo tInuSa virlabhaNI,. savaratanamaya, jagatI samAna paridhithI che. tathA sarva ratanamaNIya, svaccha cAvatuM patirUpa che. te pAvara vedikAnuM varNana A pramANe che - vajamAya nema, risTaranamaya pratiSThAna, vairyamaya saMbha, sonA-rUpAmaya phalaka, jamaya saMdhi, lohitAkSamaya zacio, vividhamaNimaya kalevara ane kalevara saMghAta, vividhamaNimaya rUpa ane rUpa saMghAta, kamaya pakSa ane pakSabAhA, jyotirasamaya vaMza ane vaza kaveluka, rajatamaya paTTikA, jAtyarUpamI avaghATanI, vajamaNI uparanI puMchaNIo, sarva zveta rajatamaya kavelUnA AcchAdana che. te pAvara vedikA eka hemAla, eka gavAkSAla, eka miMkhiNijAla vAva4 ma#ijAla, kanakAla, ranajala, eka zreSTha pasiAla [A badhal] vaDe cotaraphathI gherAyelI che. te jAlo tapanIya jhUmakhAM, suvarNa pratara maMDita, vividha maNiratana, vividha hAraardhahAra vaDe upazobhita samudaya kaMIka anyonyasaMpata pUrva-pazcima-dakSiNa-uttaragata vAyu vaDe maMda-maMda halatI-calatI, kaMpatI-kaMpatI, laMbAtI, TakarAtI, zabdo karatI, te udara manojJa, kAna ane manane sukhakArI zabdo vaDe cotaraphathI pUratI, zrI vaDe atIva zobhatI rahelI che. te pakAvara vedikAmAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM Aa-hAthI-manuSya 140 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) kiMnara-kiMdharaSa-mahorama-gaMdharva-vRSabha saMghATako che, je sarva ranamaca, svaccha, GNa, vRSTa, mRSTa, nIraja, nirmaLa, niSAMka, niSThaTaka chAyA, prabhA-kiraNoudhota sahita che temaja prAsAdIya, darzanIya, abhirUSa, pratirUSa che. te paSAvara vedikAnA tene dezamAM, tyAM-tyAM ghaNI azvapaMkitao Adi pUrvavat yAvatu pratirUpa che. e rIte azvavIthI, azvayugala Adi cAvatu pratirUpa che, te pAvara vedikAmAM tyAM-tyAM, te-te dezamAM ghaNI ja pAlatA, nAgalatA, azoka-caMka-mUtavana-MAsaMti-atimuktaka-kuMda ane cAmalatA nitya kusumita cAvatu suvibhakata piMDamaMjarI vataMsakadharI che. te sarve ranamaya, lUNa, pRSTa, kRSTa, nIraja nimaLa, niyaMka, nikaMTaka chAyA, prabhA-kiraNo-udhota sahita che, prAsAdIya-darzanIya-abhirUpa-pratirUpa che. te pAvara vedikAmAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM akSaya svastika kahA che. te sarve ranamaya, svaccha ItyAdi che. bhagavAna ! AvuM kema kahe che ke pAvaravedika pAvara-vedikA che ? gautama ! padAvaravedikAnA te-te dezamAM tyAM-tyAM vedikAmAM, vedikAlAhAmAM, vedikA zaphilakamAM, vedikApuTaramAM, saMbha-khaMbhanI bAhA zIrSa ane paDataramAM, bhUci cimana phalaka ane puTataramAM, pakSa-pakSabAhA ane pakSa veratamAM ghaNAM ja utpala, pA cAvatu zatasahasa patro che. te sarve ranamaya, svaccha, lUNa, GSTa,dhRSTa, mRDha, nIraja, nirmaLa, niSpaka, nikaMTaka chAyA, prabhA-kiraNo-udhota sahita prAsAdIya-darzanIya-abhirapa-pratirUpa che. moTA-moTA vaSa kALa samaye lagADelA chatrAkAra che. te kAraNathI che gautama! ema kahyuM ke pAvaravedikA e pAvara vedikA che. bhagavana ! pAvaravedikA zAzvata che ke azAzvata ? gautama kiMcit zAzvata che - kiMcit azazcata che. bhagavad ! ema kema kahyuM ke kiMcit zAzvatakiMcit azAzvata che ? gautama! dravyApaNe zAzvata che. varSa-gaMdha-rasa-sparza payayithI AzAzvata che. tethI he gautama! ema kahyuM che ke kiMcit zAzvata-kiMcita aAzcata che. bhagavAna ! pAvaravedikA kALathI keTalo kALa raheze ? gautama! kadI na hatI tema nathI, kadI nathI tema nathI, kadI nahIM hoya tema nathI. te hatI - che * raheze. te yuva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita, nitya evI pAvara vedikA che. * vivecana-163 : [A sUtramAM paDAvara vedikAnuM varNana che.] te jagatInA uparanA taLamAM je bahumadhyadezabhAga che - X - X - tyAM pUrvavatu eka moTI pAvaravedikA meM tathA baghAM tIrthakare kahela che. tenI uMcAI aDadhuM yojana arthAt be gAu che. 500 dhanuSya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/163 146 vilaMbha che. jagatI samAna paridhi che. te sarva ranamaya che. svaccha, gla@ ItyAdi vizeSaNa pUrvavat. te parAvara vedikAnuM svarUpa - yathAvasthita svarUpa kIrtana, varNaka niveza A pramANe che- ne eTale pAvara vedikAnA bhUmibhAgathI urvanIkaLato pradeza vajanamaya che. mULa pAda riTarazna maya che. staMbha vaiDUrya ratnamaya che. phalako sonA-rUpAnA che. zUcio lohitAkSa ranamaya che. saMdhi-Le phalaka chUTA na paDe tevA hetu pAdukA sthAnIya saMdhi badhI vajamaya che. arthAt vaja na paDe te phalakonI saMdhio pUrelI che. vivida maNimaya-manuSya zarIra, manuSya zarIyugma, rUpaka, rUpayumma che. karadanamaya pakSo ane pakSanI bAhAo che. *x * jyotIsa raktamaya mahAnuM pRSThavaMza, pRSThavaMzanI baMne bAju tIcha sthapAtA vaMza kaveluka che. vaMzonI upara kaMbAsthAnIya paTTIkA rajatamayI che. suvarNa vizeSamaya avaghATinya-AcchAdana kiliMcikAo che. vaja ranamaya evI avaghATanInI upara puchaNI-nibiDa AcchAdana hetu glaNatara tRNa vizeSa che. * x - X - sarva zveta jatamaya che. AvI paDAvasvedikAnA te-te pradezamAM ekaika-sarvathA suvarNamaya laTakatA mALAsamUha, gavAkSAgRti raktavizeSa mALAsamUha, kSudra paMTikA jALa, mahatI ghaMTikA jaLa, muktAphaLamaya mALA samUha, maNImaya mALA samUha, pILA suvarSanI mALAno samaha, rAjALa-ratanamaya padALa ItyAdithI badhI dizA-vidizAmAM gherAyela che. * x - 4 - lAla suvarNamaya mALAnA agrabhAge jhumakhA che. paDakhe samastapaNe suvarNapatraka vaDe maMDita che. vividha maNI ane ranonA je vicitra varNavALA aDhArasarA hAra, navasarA hAsthI zobhe che. kaMIka anyonya asaMlagna che pUrvAdi vAyu vaDe te maMda maMda ko che - X - kaMIka kaMpananA vazathI prakarSathI ahIM-tahIM kaMIka calana vaDe laMbAtAvizeSa laMbAtA, paraspara saMparka vaDe zabdo karatA-karatA, udAra zabdo thAya che. te manane pratikULa paNa hoya, tethI kahe che manonukULa che. vaLI A manonukUlava thoDuM paNa hoya. tethI kahe che - zrotAnA manane hare che, tethI manohara che te manoharatva kAna ane manane sukhanuM nimitta che. AvA zabdo vaDe te nIkaTanI dizA-vidizAne Arita kare che te rIte zobhA vaDe atIva upazobhita rahe che. te pAvara vedikAnA te-te dezamAM, jyAM eka che tyAM bIjA paNa vidhamAna che (zuM ?) azvayugma. e rIte hAthI-kiMmara AdinA yugmo paNa kahevA. e kevA che ? saMpUrNa ratnamaya, AkAza sphaTikavat ati svaccha, cAvat pratirUpa arthAt pUrvokta vizeSaNo levA. A badhAM ayugmAdi pupAvakIrNa kahyA. have A azvAdinI paMkti Adi pratipAdanArthe kahe che - tenI paMkti, vIthI, yugalo che. - x : paMkti eTale eka dizAmAM je zreNI che. baMne bAju ekaika zreNi bhAvathI je be zreNI te vIthI. * x * A azva AdinI strI-puruSa yugma te mithuna kahevAya che. jemake 142 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 azramithuna Adi. te pAvara vedikAnA te-te dezamAM. jyAM eka latA che, tyAM bIjI paNa ghaNI latA che tema jANavuM. ghaNI paddiAnI, nAga vRkSanI latA-tIrdI zAkhAno prasAra. vanataru vizeSa. A badhI latAM je sUtramAM kahI che te kevI che ? sarvakALa cha Rtuka. kusumita - jemAM puSpo AvelA che tevI. mukulita-kaLIo hovI te. pallavita, stabakita, gubhita, camalita, yugalita. sarvakALa phaLanA bhAsthI namela-kaMIka namela ane mahAbhArathI vadhAre namela. suvibhakta, prativiziSTa maMjarIrUpa avataMsakane dhAraNa karanArI. ahIM kusumitavAdi dharma ekaika latAno kahyo. have keTalIka latAno sarva kusumita Adi dharma kahe che - nityaM kusumitAdi A latA sarvathA ranamaya, svaccha, glaNa Adi che. have pAvara vedikAnuM zabda pravRtti nimitta pUche che - * x * x * pAvara vedikAnA deza-pradezamAM, vedikA-besavA yogya mata vAraNarUpa, vedikAnA paDakhA, vedikA puTanA apAMtarAlamAM, e rIte staMbha, khaMbhapArtha, khaMbhazIrSa, be staMbhana, aMtaramAM, phalaka chuTA na paDe te mATe pAdukA sthAnIya bhUcimAM, jyAM ci, phalakane bhedIne maLe praveze, tenI nIkaTanA dezamAM, sUci saMbaMdhI phalaka pradezo, be zUcinuM aMtara, ItyAdimAM ghaNAM utpala, sUryavikAsI-caMdravikAsI kamaLa ItyAdi kamaLo che. te saMpUrNa ranamaya Adi che. varSAkALe pANIthI rakSaNArthe karela te vArSika evA cho, tenA samAna che. A kAraNothI tene pAvara vedikA kahe che - x * paDApradhAna vedikA te parAvaravedikA. pAvara vedikA zAzvatI che ke azAzvatI ? kathaMcit nitya [zAzvatI ane kacita azAzvatI che. kema ? vyAstika nayanA mate zAzvatI. dravyAstika naya dravyane ja tAtvika mAne che. paryAyone nahIM. dravya tvayipariNAmI che. anyathA dravya vano ayoga thAya. anvayitvathI sarvakALa bhAvithI zAzvatI che paraMtu samutpanna thanAra varNa-gaMdha-rasa-parzanA paryAyothI ane upalakSaNa thakI anya pudgala vicaTanauccaTanathI azAzvatI che, kemake payayAstika nayanA mate paryAyanI pradhAnatA che. paryAya keTalAMka kALe to vinAza pAme ja che. ahIM dravyAstika nayavAdI kahe che - utpAda atyaMta asatu nathI, vinAza sata nathI, je vastuno utpAda ane vinAza dekhAya che, te AvirbhAva ke tirobhAva mAga che mATe nitya che. pharI pUche che he parama kalyANayogI ! pAvara vedikA keTalo kALa raheze ? anAdi hovAthI sarvadA hatI, sarvadA rahelI che ane sarvadA raheze ja. kemake anaMta che. traNe kALamAM astitva dharAve che. dhruva hovAthI sadA svarUpe niyata che. niyatatvathI zAzvatI che - x * x * vaLI yazota svarUpa AkArathI paribhraMza te kSaya. jemAM TrAya vidyamAna nathI te akSaya. akSayatvathI ja avyaya. potAnA svarUpathI calita thavAnuM asaMbhava hovAthI avyaya. avyayavathI svapramANamAM avasthita, mAnuSottara parvatanA
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /163 143 bahAranA samudravatuM. svapramANamAM sadA vasthAnathI nitya-dhamastikAyAdivatuM. * sUtra-164 - te jagatInI upara bahAranI pAvaravedikAmAM ahIM eka moTuM vanakhaMDa kahyuM che. te dezona be yojana cakavAla viddhabhathI che ane tenI paridhi jagatI samAna che. te vanakhaMDa kRSNa, kRNa bhAvALuM cAvatu aneka zakaTa-razya-cAyugya parimocana, suramya, prAsAdIya, RkSaNa, laSTa, pRSTa, pRSTa, nIraja, nika, nimaLa, nirakaMTakachAyA, prabhA-kiraNa-udhota sahita, prAsAdIyAdi che. te vanakhaMDanI aMdara bahusamaraNIya bhUmibhAga che. jemake - AliMgapukara, mRdaMgapuSkara, saratala, karadla, AdamiMDala, caMdramaMDala, sUryamaMDala, gheTAM-vRSabhavarAha-sIMha-vAgha-vRka ke dIpaDAnuM cAmaDuM hoya. te jyAre zaMku pramANa hajAro khIlIthI tADita hoya tyAre te saMpUrNa samatala thaI jAya che. te vanakhaMDa AvatuM, pratyAvarta, zreNI, prazreNI, svastika, sauvastika, puSyamANava, vardhamAnaka, masjakaMDaka, makaraMDaka, jAramAra lakSaNavALI puSpAvalI, pAtra, sAgarataraMga, vAsaMtIlatA, padAlatAdi vividha cijhayukata maNi ane tRNothI suzobhita che. te maNio chAyA-kiraNa-udhota sahita vividha paMcavaNa chUNa ane maNithI zobhe che. te A pramANe - kRSNa yAvata zukala temAM je te kRSNa tRNa ane maNI che tenuM varNana A pramANe che - jema koI jaLa bharela vAdaLa, aMjana, khaMjana, kAjala, masI, gulikA, gavala, gavalagulikA, bhamara, bhamarAvali, bhamara gatasAra, jAMbunA phaLa, addha arITho, paripuSThaka, gaja, gajakalabha, kRNasarpa, kRSNa kesara, AkAza gnila, kRNAloka, kRSNakaNabIra ke kRSNabhadhujIvaka hoya. tenA jevo kALo varNa teno hoya ? gautama! nA, A artha samartha nathI. te kRSNa tRNa ane maNI AnA karatAM paNa ISTataka, kAMtataka, piyataka, manojJataraka, mahAmataka vaNavAnuM kahela che. - temAM je nIla vRNa ane maNI tenuM varNana A pramANe kahela che - jema koI bhaMga-bhaMgama, cAsa-sAsapiccha, zuka-zukapiccha, nIlI-nIlIbhedanIlIgulikA, 2yAmaka, ucaMtaka, vanarAjI, baLadevanuM vastra, moranI grIvA, pArevAnI grIvA, atasIkusuma, aMjanakezikAkusuma, nIlotpala, nIlAzoka, nIlakaNabIra ke nIlabaMdhujIvaka hoya. zuM tenA jevA nIlavaNa A varu ane maNIno hoya ? nA, te Arya samartha nathI. te nIla tRNa ane maNI AnA karatAM paNa ISTataraka yAvata mAmataraka vaNazI kahevAyela che. temAM je lohitaka tRNa ane maNI che, tenuM varNana A pramANe che - jema koI sasalAnuM lohI, gheTA-manuSya-varAha ke mahisanuM lohI, bhAla Indragopa, bAlasurya saMdhyAnA vAdaLano raMga, ardha caNoThIno raMga, jAtihiMgaloka, zilaDavAla, pravAjAMkura, lohitAkSamaNi lAkSAsa, kRmirAga, tarkabala, caNAnA loTano 144 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda Dhagalo, jAsudanuM phUla, kiMzukanuM phUla, pArijAtanA phUla, toyala, hatAzoka, phakta kaNesa, tuM badhujIvaka A badhAM jeNe lAla raMga teno hoya ? nA, te artha samartha nathI. te lohitaka (lAla) tRNa ane maNI AnANI paNa ISTaka ityAdi cAvatuM varNathI kahyA che. temAM je pILA tRNa ane maNInuM AvuM varNana che - jema koI - caMpaka caMpakanI chAla-caMpakakhaMDa, haLadara-haLadara khaMDa-haLadaranI goLI, haritAlaharitAlakhaMDahaLadaranI goLI, haritAla-haritAlakhaMDa-haritAla gulikA cikuraciraMgarAga, vakanaka-vakanakanighasa, suvarNazipiya, uttara pUrapanuM vastra, zalakI kusuma, caMpaka kusuma, kuhaMDakA-koraMTaka-taDapuTa-ghoSADiyA-juvarNamUthikA-suharazmikA ke bIjaga kasama, tAzoka, pIta koTa, pIyabaMdhujIva. e badhAM jevo pILo vaNa che zuM ? nA, A artha samartha nathI. te pILA tRNa ane maNI AnA karatAM paNa ISTatara cAvat varSathI kahela che. temAM je zveta vRNa ane maNI che, tenuM AvuM varNana che - ka, zaMkha, caMdra, kuMda, kusuma, dakaraja, ghanadahIM, kSIra, kSIrapUra hasa-UMca-hAra-bhalAka-caMdrazAradIyabhalAhakanI zreNI, daMtadhota-nyUyag, cokhAnA loTano Dhagalo, kuMdapuparANI, kumudarANall, zukachivADI, pehuNamiMja, biya, mRNAlikA, gajadaMta, lavaMgadala, puMDarIka dala, siMduvAramAzadAma, zveta zoka, zveta kaNabIra, zreta baMdhujIvaka, zuM A badhAM jevo zeta varNa che? nA, A artha samartha nathI. tenAthI paNa te zukala tRNa ane maNI ISTatakAdi yAvata vaNazI che. bhagavAna ! te tRNa ane maNInI kevI gaMdha kahI che? jemake - koipuTa, paA-coya-nagara-elacI-kirimerI-caMdana-kuMkuma-usIra-caMpaka-marutaka-damanaka-jAtijuhikA-malliya-nomAliya-vAsaMtika-ketakI ke kapUranuM puTa hoya. anuvAtamAM ughADatA, bheda karatA, kUTatA, nAnA khaMDa karatA, uDAData-vikheratA, paribhoga karAtA, eka bhAMDathI bIja bhAMDamAM saMharatA, jevI manojJa ane udAra, prANa ane manane sukhakArI, cotaraphathI gaMdha phelAya che, AvI gaMdha tenI hoya che ? nA, artha samartha nathI. te vRNa ane maNInI gaMdha AnAthI paNa ISTatara yAvat maNAmatara kahI che. bhagavAna ! te tRNa ane maNIno kevo sparza kahyo che ? jema koI ajina, * bhUra, navanIta, haMsagarbhatulI, zirISakusumano samUha, bAla kumuda mano Dhagalo hoya. A badhAM jevo sparza teno che? nA, te artha samartha nathI. te tRNo ane maNIo AnA karatA paNa ISTataka Adi cAvatu pathiI kahela che. bhagavAna te tRNa ane maNIo, pUrva-pazcima-dakSiNa-uttara dizAthI AvatA vAyathI maMda-maMda ejita-vejita-kaMpita-kSobhita-cAlita-spaMdita-pati-udarid karAtA kevo zabada thAya che ? jema koI zibikA, caMdamAnikA, zreSTha ratha je
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /164 145 chatra-daqja-ghaMTa-zreSTha toraNa-naMdighoSa-ghaMTikAthI yukta evI suvarSanI mALA samUhothI cotaraphathI vyApta che. je himavaMta parvatanA ci-vicitra-tiniza lAkaDIthI banela, sonAthI khacita che. jenA ArA sArI rIte lAgela che, jenI dhurA majabUta che. jenA paiDA upara loDhAnI lhI caDhAvela hoya, guNayukata zreSTha ghoDA jaDela hoya. kuzaLa ane dakSa sArI hoya. pratyekamAM so-so bANavALA bagIza tUNIra jemAM lAgela hoya, kavaca jeno mugaTa hoya, dhanuNa sahita bhANa ane bhAlA Adi zastro tathA AvaraNothI paripUrNa hoya, yuddha nimitte sajAvAyela hoya. rAjAMgaNa ke aMtaHpuramAM maNIthI jaDela bhUmitalamAM vAraMvAra vegathI cAlato hoya, Avato-jato hoya, tyAre je udAra, manojJa, mana ane kAnane tRpta karanAra zabda cotaraphathI nIkaLe, tenA jevo zuM vRkSo ane maNIno zabada hoya che? he gautama! A artha samartha nathI.. - jema koI vaitAlikA, vINA, uttaramaMdA mUchanAthI yukata, khoLAmAM sArI rIte rAkhela hoya, caMdanasArathI nirmita koNa vaDe gharSita karAtI hoya, vagADavAmAM kuzaLa nara-nArI che saMgRhIta hoya, prAta:kALa ane saMdhyAkALe maMda-maMda ane vizeSarUpe kaMpita karAtI, vagADAtI, kSobhita, dalita, spaMdita, gharSita ane udirita karavAthI jevo udAra, manojJa, kAna ane manane tRptikara zabda cotaraphathI nIkaLato hoya, zuM tevo te vraNa-maNIno zabda che? gautama! A artha samI nathI. jema koI kiMna, kiMmara, mahoraNa, gaMdharva hoya. te bhadrazAla-naMdanasomanasa-pAMDuka vanamAM gayela hoya, himavamalaya-meru-giNuiphAmAM beThela hoya, eka sthAne ekaThA thayA hoya, paraspara saMmukha beThA hoya, sukhapUrvaka AsIna hoya, samAne sthita hoya, je pramudita ane krIDAmAM magna hoya, gItarati hoya, gaMdharva nATyAdithI jenuM mana harSita thaI rahyuM hoya, te gaMdhavadinA gad, padha, kathya padabaddha, pAdabaddha, ukSipta, pravartaka, maMdAka e ATha prakAranA geyane, rocitAvasAnane, sAta svarothI yukata geyane, ATha sa supayukad, cha doSa vipamukata, agiyAra guNAlaMkAra ane ATha guNothI yukata, vAMsaLInI surIlI avAjathI gavAtA geyane, rAgathI kta, prasthAna-karaNa zuddha, madhurasama-sulalita, vAMsaLI ane taMtrI vagADAtA baMnenA meLa sAthe gavAtuM geya, tAla-laya-graha saMpayukata, manoharamRdu ane ribhita pada saMcAra vALA, zrotAne AnaMda denAra, aMgonA suMdara sukAvavALA, zreSTha-suMdara divya gIto gAnAra te kinnarAdinA mukhathI nIkaLatA zabda jevA te tRNa-maNInA zabda hoya che zuM? , gautama ! AvA prakAre te zabdo hoya. * vivecana-164 - te jagatI upara pAvara vedikAnA bahirta pradeza, temAM eka mahAnuM vanakhaMDa che. aneka uttama jAtIya mahIruha samUha vanakhaMDa che. *x* te pratyeka dezona be yojanA 18/10] 146 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 viThaMbhathI che. te vanakhaMDa kevuM che ? kRSNa ityAdi. ahIM prAyaH vRkSonI madhyavayamAM vartamAna patro kRNa nahIM paNa tevo pratibhAsa paNa che. tethI kahyuM - jeTalA bhAgamAM kRNa patro che, teTalA bhAgamAM te vanakhaMDa kRSNa bhAse che tethI kRSNAvabhAsa kahyuM. tathA hastitvane oLaMgIne kaSNavane asaMprApta kho che, te nIla gonA yoge vanakhaMDa paNa nIla che. te rIte ja nIlAvabhAsa pUrvavat samajavuM. cauvanamAM te ja pago kizalayava ane tatvane oLaMgIne kaMIka haritanA lAbhathI pAMDU hoya tyAre harita kahevAya che. tenA yogathI vanakhaMDa paNa harita kahevAya che. haritAvabhAsa pUrvavatu. bAlyapaNAne oLaMgIne vRkSonA no zIta thAya che, tenA yogathI vanakhaMDa paNa zIta che. zItAvabhAsa - adhobhAgavartI vyaMtara deva-devInA yoge zIta vAta saMsparza che. * x - tathA A kRNa-nIla-haritavaNa je kAraNe potAnA rUpe atyartha ukaTa snigdha kahevAya che, tethI tenA yogamAM vanakhaMDa paNa nigdha ane tIvra kahyuM. teno avabhAsa paNa jANavo. Avo avabhAsa bhrama paNa hoya, jema mRgajaLa. tethI avabhAsa mAtranA upadarzanathI yathAvasthita vastu svarUpa vaNita na thAya, paNa yathAvastu svarUpa pratipAdanathI pachI kRNavAdi tathA svarUpa pratipAdanArthe anuvAda saha vizeSathI kahe che - kRNachAya * sarva avisaMvAditatAthI temAM kRSNa AkAra pAme che. bhrama ke avabhAsamAgathI nahIM * x * A pramANe nIla, nIlacchAya paNa kahevuM. mAtra zItazItaLAya na kahevuM. kemake chAyA zabda Atapano pratipakSa vastu vAcI jANavo. ghaDavachANa - ahIM zarIranA madhya bhAgamAM keDa che, tethI bIjAnA madhya bhAgane paNa 'keDa'-kamara ja kahe che ghana - cAnyazAkhA-prazAkhAnA pravezathI nibiDa madhya bhAgamAM chAyA jevI che te. pAThAMtathI vaDe sajAta te #data - kaTanA aMtarathI upara AvRta kaTita evo A kaTa te kaTita kaTa. tenA jevI adhobhUmimAM chAyA jevI che te ghanakaTitacchAya. tethI ja ramaNIya. jaLanA bhArathI namela varSAkALabhAvI meghasamUha, te guNathI prApta. te vanakhaMDa aMtargatuM vRkSo mULavaMta, kaMdavata e rIte kaMgha-cvaka-zAkhA-pravAlapatra-pupa-phaLa-bIjavaMta kahevA. temAM mUna - prasiddha che, vara nI nIce prasare che, kaMda te mULanI upara varte che, te paNa prasiddha che. skaMdha - thaDa, jemAMthI mULazAkhA nIkaLe che. vai - chAla, pravAta - pallavAMkura. te mUlAdi kramathI sArI rIte utpanna te AnupUrvI sujAta, ruvita - snigdhatAthI dedIpyamAna. vRtabhAvathI pariNata * badhI dizA-vidizAmAM zAkhA ane prazAkhA vaDe prasuta jethI vartala thayela. te vRkSo pratyeka eka skaMdhavALA che. aneka zAkhA-prazAkhA vaDe madhya bhAgamAM vistAra jeno che te. tirthI be bAhu prasAraNa pramANa te vAma. aneka puraSa thAma vaDe agrAhya. ghana ane vistIrNa skaMdha jemAM che te. advipama - te pramAM vAta ane kALa doSathI temAM Iti upajatI nathI, te patromAM chiddho nathI zAkhA-prazAkhAnA
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3dvIpa/164 143 148 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bhAga te sararatala. caMdramaMDala jo ke tavavRttithI uttAnIkRta kapittha AkAra pITha prAsAda apekSAthI vRta Alekha che, temAMno dRzyamAna bhAga samatala nathI, to paNa samatala jevo lAge che tethI upamA kahI. ubhacarma ItyAdi. ahIM sarvatra saMjItrA sAvita e vizeSaNa joDavuM. temAM 34 - gheTuM, vRSabha, varAha Adi prasiddha che. dvIpa - cito, A badhAM carma aneka zaMku pramANa hajAro khIlAo vaDe ThokavAmAM AvatA prAyaH madhyakSAma thAya che paNa samatala nahIM, tethI zaMku grahaNa karyuM. vitata-kheMcIne ThokavAmAM AvyuM. e rIte jema atyaMta bahasama thAya, tema te vanakhaMDano aMdarano bhUmibhAga ghaNo sama hato. vaLI kevo ? vividha paMcavarNI maNI ane tRNa vaDe upazobhita. nAnAvidha * jAtibhedathI vividha prakAranA, je paMcavarNa maNIo ane tRNo vaDe upazobhita, kevA maNI ? anupravezathI patromAM kaMIpaNa apAMtarAla ke chidra thatAM nathI, tethI aviralapatra kahyuM. te paga vAya vaDe upahata ke pADela nathI arthAta tyAM prabaLa vAya nathI. jenAthI ko tuTIne bhUmi upara paDe che. tethI avAtInautvathI aviratra kahyuM. 3HUT. jemAM Iti vidhamAna nathI teanItipakapaNAthI adri paNa kahyuM. jemAMthI jaraTha ane pAMDu patra dUra karAyela che te. arthAt je vRkSasthAne jaraTha pAMDu mo. che, te vAyu vaDe ghasaDI-ghasaDIne bhUmi upara pADIne, tyAMthI bIje laI jAya che. pratyagraNI harita-nIla bhAsatA, ptibdha tvacAthI dIpatA, dala saMcayathI thatAM aMdhakAra vaDe madhyabhAga na dekhAto hoya tevuM tathA niraMtara vinirgata navataruNa pallava vaDe tathA komala ane zuddha evA kaMIka kaMpatA kizalaya-pallava vizeSa, sukumAra pallava zAMkurathI zobhatA, zreSTha kurayukta azikhara jemAM che te. * * * * * * * ahIM sAMkurapravAlAdithI kALakRta avasthA vizeSa jANavI. nitya kusumita, mukulita ityAdi pUrvavatuM. pakSIgaNonuM mithuna-strIpuruSa yugala vaDe ahIM tahIM vicarita, unnata zabdaka madhurasvara ane nAdita, tevI ja suramya che. ahIM suvA - popaTa, aft - mayUra, madanazalAkA, sArikA, kokIlA, cakravAka ItyAdi jIva vizeSa. ekatra thayelA. madonmatapaNe darpathI bAta, bhamara ane madhukarIno saMghAta tathA parilIyamAna - bIjethI AvI-AvIne unmata paheMdo bhame che. kiMjalka pAnamAM laMpaTa ane madhura zabda vizeSane kare che. - X - X - - paripatta - bahAra paga vaDe channa-vyApta. avachaparachaa - atyaMta AcchAdita. nIroga - roga varjita. arvAda - kaMTaka hita, tenI madhye babulAdinA vRkSo na hoya. * X - X - nAnA prakAranA gucchAthI - vRtAkI Adi. gubhanavamAlikAdi, maMDapa-drAkSAdino mAMDavo, tenA vaDe upazobhita. guNa - maMgalabhUta, kSetu - tvA, vAta - vyApta. vApI-cAra khUNAnA AkAre. rIdhamA - jusAriNI. nihaffSa - te sugaMdhane dUra laI jatI. suda 33thakutra - temAM guma - pradhAna, kSetuM - mArga, yod - djA, vAjuna - anekarUpa jenA che te. mAre inAnu saviya saMmarforuoyaUT - temAM ratha - be bhede che - krIDA stha ane saMgrAma raca, yAna - sAmAnyathI vAhana, yutha - gola deza prasiddha be hAtha pramANa vedikA vaDe upazobhita jaMpAna. ziva * kuTAkArathI AcchAdita jaMpAna vizeSa, nAnI - puruSa pramANa jaMpAna vizeSa pADyuM - prAsAdIya Adi cAra pado pUrvavatu. te vanakhaMDanA gaMta - madhyamAM bahuma maNIya bhUmi bhAga kahela che. kevo ? hAnikApuvAra - muraja nAme vAdha vizeSa, tenuM puka-capuTaka, te kharekhara atyaMta sama hovAthI upamA kahI. ta zabda, badhe ja sva-sva upamAbhUta vastu parisamApti dhotaka che. mRdaMga-loka pratIta mardala, tenuM puSkara. ta7TI - sarovara, tenuM tana - uparano mAvaDa - Avatadi maNI lakSaNa, pratyAvarta - eka AvartanA pratyabhimukha AvatuM. efi * tavAvidha biMdu jAtAdinI paMkti, profor * te zreNithI nIkaLelA anyA zreNi. * x * TETY - samyam maNi lakSaNa jaNAvatA lakSaNa vizeSa, puSpAvali paDA Adi prasiddha che. - X - X * Avatadi lakSaNayukta, sacchAya-chAyA sahita, zobhana prabhAkAMti jenI che te satpabhA. samarIcika - bahAra nIkaLatA kiraNajalasahita sodho-bahAra rahela najIkanI vastune prakAzakara. have paMcavaNane kahe che - te maNI-tRNamAM je kALA maNi ane tRNa che, tenuM varNana karIe chIe - mAM nImUta - megha vAdaLa te A varSAnA prAraMbha samaye jaLabhUta jANavuM. te prAyaH ati kALa saMbhave che. 'vA' zabda bIjI upamAnI apekSAo samuccaya mATe che. baMnana - sauvIrAMjana ke ratnavizeSa, khaMjana-dIvAnI mesa, jala-kAjaLa, kavI - te ja kAjaLa tamabhAinAdimAM sAmagrI vizeSathI gholita. maNIgulikA - gholita kAjaLa guTikA. gavala-bheMsanuM zIMgaDu, te paNa uparanA vacAnA bhAge kahevuM. tyAMja viziSTa kALApaNuM saMbhave che. te ja bheMsanA zIMgaDAnI nibiDatara sAra nivartita guTikA. bhamarAvalI-bhramara paMkti, bhramarapataMgasAra * bhramaranI pAMkhamAM rahela viziSTa kAlimAyukta pradeza. AdraSTikomaLa kAka. paraspaSTa-kokila. kRSNasarpa - kALAvaNano sarpa jAti vizeSa. mAvaInfthaTITna - zaradamAM megha sahita AkAzakhaMDa tenA jevo kRSNa lAge che mATe te upamA lIdhI. to zuM maNi-tRNono varNa Avo kRSNa che ? nA, tema nathI. paNa kRSNa maNI ane tRNa ukta nIpUta AdithI ISTataka - kRSNa varNathI, vizeSa ITataraka hoya che. temAM kaMIka akAMta hovA chatAM koIne ITatara hoya, tethI ekAMtatAno vyavaccheda karavA kahe che - kAMtataka - ati ptibdha manohArI kAlimAM yukta jImUtAdithI kamanIyatA. tethI ja manojJataka-manathI anukULapaNe svapravRtiviSayI karAya che tethI manojJa. manojJatara chatAM kiMcit madhyama hoya che, tethI sarvotkarSa pratipAdanArthe kahe che - marAmata-jotAnI sAthe ja manamAM-Atmavaza thAya.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa./164 temAM je nIla maNI-tRNo che, tenuM AvuM varNana kahyuM che - jema koI zRMga - kITaka vizeSa, vRMLapatra - bhaMga nAmaka kITa vizeSanI pAMkha, zu - popaTa, zupiccha - popaTanI pAMkha, cApa - pakSi vizeSa, nIlIbheda - nIlIno cheda, gulikA-guTikA. zyAmA - dhAnya vizeSa. umAMtaga-daMtarAga, haladhara-baLadeva te nIla hoya che. kemake tathA svabhAvatvathI baLadeva nIlavastra dhAraNa kare che. - 4 - IndranIlAdi ratna vizeSa 149 che. jhaMkhanaziA - vanaspati vizeSa nIlotpala-kuvalaya. tenA jevo nIlavarNa ? ItyAdi pUrvavat. temAM je lohita maNi-tRNa che, tenuM varNana kahe che - urabha-gheTuM tenuM lohI, varAha-zUkara, mahiSa-bheMsa, bAkInA rudhira karatAM lohitavarNa utkaTa hovAthI te upamAnuM upAdAna karyu. vAtendra gopanna - sadha janmela Indragopaka. te ja pravRddha thaI kaMIka pAMDukta thAya che, tethI 'bAla' grahaNa karyu che. Indragopaka - pahelI varSAmAM thayela kITa vizeSa, vAttavivAra - pahelo ugelo sUrya, saMdhyAbhrarAga - varSAmAM saMdhyA samaye thanAra abharAga, guMjA-caNoThI, teno ardhabhAga, te ati lAla hoya che, ardho ati kRSNa. tethI guMjAddha grahaNa karyu. zilApravAla-pravAla nAme ratna, te ja ratnavizeSanuM pravAla nAme aMkura, te prathama udgatapaNe atyaMta rakta hoya che, tethI te upamA lIdhI. lohitAkSamaNi paNa eka ratna che. zeSa pUrvavat. temAM je haridra [pILA] maNi ane tRNo che, tenuM AvA svarUpanuM varNana che. jemake - caMpa - sAmAnyathI suvarNacaMpaka vRkSa. caMpakachallI-suvarNa caMpakatvam, caMpakabheda - suvarNacaMpakano TukaDo. kAmeya - haLadarano TukaDo haridvagulikA - haridrAsAranI banela goLI. haritAla-pRthvI vikArarUpa - 4 - x - tripura - rAga dravya vizeSa, cikurAMgarAga - cikura saMyoga nimita vastrAdimAM rAga. varakanaka-jAtyasuvarNa. varapuruSavAsudeva, tenuM vastra, te pILuM ja hoya che. mATe te upamA lIdhI. kUSmAMDIkusuma - puSpaphalI kusuma, koraMTaka-puSpanI eka jAti vizeSa, tenI mALA. A rIte bIjA puSpo paNa sUtramAM kahyA mujaba jANavA. suriyana - vanaspati vizeSa, zrIya eka vRkSa che. - 4 - zuM Avo varNa hoya ItyAdi pUrvavat. te tRNa maNImAM je sapheda varNanA che, tenuM varNana-jema koI aM - ratna vizeSa. zaMkha-caMdra-kumuda Adi upamA prasiddha che. caMdrAyanI - taLAva AdimAM jaLamadhye pratibiMbita caMdra paMkti. sAraIsabalAhaga - zaradaRtumAM thanAra megha. dhaMtadhoyarupapa agninA saMparkathI nirmaLa karela, rAkhAdithI kharaDela hAthe saMmArjana vaDe ati zita karAyela rajatapaTa athavA agni saMyogathI zodhita evo rUpya. zAli piSTarAzi * cokhAnA loTano Dhagalo. suka chevADiyA temAM chevadi - vAla AdinI zIMga, te koI dezavizeSamAM sukAyA pachI zveta thAya che, mATe tenI upamA ApI. pennuminiyArU - morapIMcha, tenA madhyavartI miMjA, te ati zukla hoya che. visa - padminI kaMda, muLAna - padmataMtu. A badhAM jevA zveta che zuM? ItyAdi prAvat. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 have gaMdha svarUpane pratipAdana karavA kahe che - te maNI ane tRNonI kevI gaMdha kahI che ? "jevI gaMdha A padArthomAMthI nIkaLe che te'' - e saMbaMdha joDavo. joi * gaMdha dravya, tenI puTa tAra - e gaMdha dravya che. ghovA - gaMdha dravya che. ii - vIraNImUla, snAna yogya mallikA vizeSa. anuvAta - suMghanAra koI puruSane anukUla vAyu vAya tyAre, vidyamAna - ughADatAM, nividyamAna - atizaya bhedatA, puTa vaDe parimita je koSThAdigaMdha dravyo, te paNa parimeya parimANa upacArathI koSThapuTa kahevAya che temane khala AdimAM kUTatA, lakSya khaMDa karAtA. - x - charI Adi vaDe koSThAdi puTa ke koSThAdi dravyonA nAnA-nAnA TukaDA karAtA, ahIM-tahIM vikherAtA, paribhogane mATe upayoga karAtA, pAse rahenArane thoDoka bhAga ApatA, eka sthAna ke eka bhAjanamAMthI bIjA sthAne ke bIjA bhAjanamAM laI javAtA udAra gaMdha prasare che. te 150 amanojJa paNa hoI zake, tethI kahe che manojJa - manane anukULa. te manojJatva kaI rIte ? manohara-manane hare che. manoharatva kaI rIte ? ghrANa ane manane sukhakArI. e pramANe badhI dizAmAM, sAmastyathI gaMdha saMghanAranI sanmukha nIkaLe che. - X - te maNI ane tRNono kevo sparza kahyo che ? gautama ! jemake - nina - carmamaya vastra, ghUra - vanaspati vizeSa, navanIta-mAkhaNa, vAtaLumunavattarAmI - turaMtanA kALanA ugela je kumudapatro, teno Dhagalo. zuM Avo sparza che ? ItyAdi pUrvavat. te tRNone pUrvAdi vAyu vaDe maMda-maMda kaMpita, vizeSa kaMpita, A ja paryAya zabdathI kahe che - kaMpita, ahIM-tahIM vikSipta, spaMdita, paraspara gharSaNathI saMghaTTita. kSobhita-svasthAnathI calita svasthAnathI cAlana kaI rIte ? prAbalyathI prerita karIne, kevA zabdo kahe che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! jema koI zibikA ke rathAdi hoya. temAM zibikA-kaMpAnavizeSarUpe uparathI AcchAdita koSTha AkAre hoya che. vIrya - jaMpAna vizeSa, puruSane svapramANa avakAzadAyI te skaMdamAnikA. A baMnene puruSo upADIne cAle tyAre laghu hema ghaMTikAdinA calanavazathI [zabdo thAya tema] jANavuM. 'stha' zabdathI ahIM saMgrAma ratha jANavo, krIDAratha nahIM, kemake tene AgaLanA vizeSaNo asaMbhava che. - 4 - te canA vizeSaNo kahe che - dhvaja, chatra sahita, baMne paDakhAne avalaMbIne moTA pramANanI ghaMTAyukta, patAkA sahita, voraNayukta, bAra vAjiMtra ninAda rUpa sanaMdighoSa, kSudra ghaMTikA sahita, je hemamaya mALAno samUha, badhI dizAmAM bAhya pradezomAM vyApta. tathA himavat parvatamAM thanAra manohArI citropeta tiniza kASTha saMbaMdhI kanaka niyukta kASTha jenuM che te daimavata citravicitraTainizakanaka niyukta dAru [kASTha]. * X + X - nAnAyaka - loDhuM mukSu - atizaya, tema - yaMtranI bAhya paridhi, ArA upara phalaka cakravAlanuM karma jemAM te. AALa - guNo vaDe vyApta. var - pradhAna, suchu - atizaya samyak, pradyuI - joDela. sArathI karmamAM je kuzala nara, teonI madhye atizaya che - dakSa sArathI, teNe sArI rIte grahaNa karela. - X - x - x - ta - kavaca, kaMkaTa sahita te sakaMkaTa, cApa sahita te rAcAya. - 4 -
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/164 151 15ra jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 x * x * maNikamitala-maNibaddhabhUmitala x * ma namAir - vega vaDe jatA abhighayamAna, kalAra - manojJa, kAna-manane sukhakArI cotaraphathI zabdo nIkaLe che. zuM te maNI ane tRNono zabda Avo hoya che ? bhagavaMte kahyuM - nA, A artha samartha nathI. pharI gautame kahyuM - savAre ke sAMje devatAnI AgaLa je vagADavA mATe sthapAya che, te maMgalapAThikA tAla abhAve paNa vagADe che mATe vitAna kahyuM. vaitAlikI-vINA. jemAM mUInA thAya te mUrNitA, gAMdhAra svara aMtargata, sAtamI mUInA, arthAt gAMdhArasvaranI sAtamI mUchanA te A rIte - naMdI, buddhimA, pUrimA, zuddha gaMdhArA, uttara gaMdhAra, sUmottarayAmA, sAtamI mUInA te uttamaMdA jANavI. mUInA kayA svarUpanI che ? A sAta mUInA eTalA mATe sArthaka che ke A gAnArA ane sAMbhaLanArAne anya-anya svarothI viziSTa thaIne mUrNita jevA karI de che. gAMdhAra svara aMtargatu mUchanAnI vacce uttaramaMdA nAme mUchanA jyAre ati prakani prApta thaI jAya che, tyAre te zrotAjanone mUrNita jevA banAvI de che. eTaluM ja nahIM paNa svara vizeSone karato gAyaka paNa mUrjita samAna thaI jAya che. AvI uttaramaMdA mUInAthI yukta vINAno jevo zabda nIkaLe che, zuM evo zabda te vRNa ane maNIono che ? tyAre bhagavaMte kahyuM - nA, A svasthI paNa adhika ISTa, kAMta, priya, manojJa, manohara te tRNa-maNIno zabda hoya che. pharI gautamasvAmI trIjI upamA kahe che - bhagavana! jevA kiMmara, liMpura, mahoNa ke gaMdharvano, je bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasevana, paMDakavanamAM sthita hoya ke himavaMta-malaya-maMdara parvatanI guphAmAM beThA hoya, eka sthAne ekatrita thayela hoya, ekabIjAnI samakSa beThA hoya, e rIte beThA hoya ke koIne bIjAnA ragaDavAthI bAdhA na hoya, potAne paNa koI potAnA cAMgathI bAdhA na pahoMcatI hoya, jenA zarIra harSita hoya, je AnaMdathI kIDA ravAmAM rata hoya, gItamAM jenI rati hoya, nATyAdi dvArA jemanuM mana harSita thaI rahyuM hoya evA gaMdharvonA ATha prakAranA geyathI tathA AgaLa kahela geyanA guNo sahita ane doSo hita tAla ane layathI yukta gItonA gAvAthI je svara nIkaLe che, tevo zuM A tRNa ane maNIno zabda che ? geya ATha prakAre hoya che - (1) gadha - je svara saMcArathI gavAya che. (2) padha * je jIMdAdirUpa che, (3) kazya-kathAtmakagIta, (4) padabaddha-je ekAkSAdi rUpa hoya, (5) pAdabaddha - zlokanA caturtha bhAgarUpe hoya, (6) ukSita - jo pahelA AraMbha karela hoya, (9) pravartaka - pahelA AraMbhathI upara AkSepapUrvaka thanAra, (8) maMdAka-madhya bhAgamAM sakala maInAdi guNopeta tathA maMda-maMda svarathI saMcarita hoya. - A ATha prakAranuM geya rocitAvasAna vALA hoya. arthAt je gItano aMta rucikara rIte dhIme - dhIme thato hoya, tathA je saptasvarothI yukta hoya, tathA je saptasvarothI yukta hoya, geyanA sAta svara A rIte - pa4, RSabha, gaMdhAra, madhyama, paMcama, dhaivata ane naiSAda, A sAta svara che. A sAta svara puruSa ke strInA nAbhi dezathI nIkaLe che. kahyuM che ke - 'HHHYT nAno: aTarasa saMpayukta - te geya, zRMgArAdi ATha sayukta che. paddoSa vipayukta - te geya cha doSothI rahita hoya che te cha doSa A prakAre che - bhIta, kuta, upiccha, uttAla, kAkavara ane anunAsa. A geyanA cha doSa che. ekAdaza guNAlaMkAra - pUrvonI aMtargata svaraprAkRtamAM geyanA agiyAra guNonuM vistArathI varNana che. vartamAnamAM pUrvI vicchinna che, tethI AMzika rUpomAM pUvathI nIkaLela je bharata, vizAkhila Adi geya zAstra che - tenAthI jANavuM. aSTaguNopeta - geyanA ATha guNa A prakAre che - (1) pUrNa - je svara kalAothI paripUrNa hoya, (2) rakta-rAgathI anukta thaIne je gavAya. (3) alaMkRta * paraspara vizeSarUpa svarathI je gavAya. (4) vyakta - jemAM akSara ane svara spaSTa rUpe gavAya (5) avipuSTa - je visvara ane Akroza yukta na hoya, (6) madhura - je madhura svare gavAya. (3) sama-je tAla, vaMza, svara Adi sAthe meLa khAtuM hovuM gavAya. (8) sulalita - je zreSTha dholanA prakArathI zromendriyane sukhada lAge e rIte gavAya. A geyanA ATha guNa che. junaMta vaMzavadaram - je vAMsaLImAM traNa madhura avAjathI gavAyela hoya evuM geya. ratta - rAgathI anurakta geya. tristhAnaVIbhuddha - je geya ura, kaMTha, mastaka A traNa sthAnothI zuddha hoya arthAt ura ane kaMTha glemavarjita hoya ane mastaka vyAkulita hoya. AvuM geya bisthAnakaraNazuddha hoya che. javAharajunaMtarvAtaMtIsusaMpatti - je gAmamAM eka bAju vAMsaLI vagADAtI hoya ane bIjI bAju vINA vagADAtI hoya, A baMnenA svarathI je gAna aviruddha hoya arthAt te baMnenA svarothI maLatuM evuM je gavAI rahyuM hoya. tAnasusaMprayu - hAthanI tAlIothI sAthe susaMvAdI gavAtuM hoya che. e rIte tAla, laya, vINAdinA svara sAthe saMvAdI evuM gavAtuM geya te tAtaNapa nathaHprabhu prabhusaMdhrapuf, modara - manane haranAruM geya. saE - tAla vaMza svarAdi samanugata. mRribhitapada saMcAra - mRdu svaracI yukta paNa niSphara nahIM. jemAM svaraakSaromAM arthAt dholanA svara vizeSamAM saMcarI sagamAM atI pratibhAse te pada saMcAra ribhita kahevAya che. mRduribhita padomAM geya nibaddhamAM saMcAra je geyamAM che te mRduribhitapada saMcAra. sura - zrotAone AnaMda denAra geya. murti - aMgonA suMdara hAvabhAvathI yukta geya. vara vAyurUpa - viziSTa suMdara rUpavALuM geya. ucca - pradhAna nRtya geya gAna anasAra dhvanimAnune jevA zabdo ati manohara thAya, kaMIka evA svarUpanA tRNo ane maNIono zabda hoya ? tyAre bhagavaMte kahyuM - hA, AvA zabdo hoya.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3dvIpa/165 153 * sUtra-165 - te vanakhaMDanA madhyamAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNI ja nAnI-nAnI cokhaNI vAvaDIo che. goLa-goLa ke kamaLayukta puSkariNIo che. sthAne sthAne naherovALI dIrthikAo che. vAMkI-cUkI gaMAlikAo che. sthAne-sthAne sarovara che, sarovaranI paMktio che. aneka sarasara paMktio ane ghaNAM ja kuvAnI paMktio che. te svaccha che ane mRdu yugalothI nirmita che. enA tIra sama che. tenA kinArA cAMdInA banela che, kinAre lAgela pASANa vajamaya che. teno talabhAga tapanIya suvarNano banelo che. teno taTavartI ati uard pradeza vaidUmiNi ane phaTikano banelo che. tenuM taLa mAkhaNa jevuM sukomaLa che. retI sonAcAMdInI che. A badhAM jaLAzaya sukhapUrvaka praveza ane niSkramaNa yogya che. vividha prakAranA maNIothI tenA ghATa majabuta banelA che. kuvA ane vAvaDI cokhUNA che. tenA jaLasthAna kramaza: nIce-nIce uMDu hoya che ane tenuM jaLa agAdha ane zItaLa che. pazinIjha, kaMda, pAnAlathI te Dhakela che. te jiLAzayamAM ghaNAM ja utpala, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, paMDarIka, zataw, sahasatra, puNo rahelA che, te parAgathI saMpanna che. A badhAM kamaLa bhamaro vaDe paribhujayamAna che. Athata bhramara tenuM rasapAna karatA rahe che. A badhAM jaLAzaya svaccha ane nirmaLa jaLathI paripUrNa che. parihanda [ghaNA] matsya ane kacchapa ahIM-tahIM dhUmatA rahe che. aneka pakSI yugala paNa bhame che. A jaLAzayomAM pratyeka jaLAzaya vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che ane pratyeka jaLAzaya pAvaravedikAthI yukta che. temAM keTalAMkane pANI Asava jevA svAdavALuM che, keTalAMka vAsaNa samudra jevA jaLa che, koIkanuM jaLa dUdha jevuM, koInuM jaLa thI jevuM, koInuM Irasa jevuM, koInuM amRtasa jevuM ane koI jaLa svabhAvathI udaka sa jevuM che A badhAM jaLAzaya prAsAdIyAdi che. te nAnI vAvaDI yAvatuM bilapaMkitaomAM te-te dezamAM tyAM-tyAM yAvat ghaNAM basopAna pratirUpako kahelA che. te gisopAna patirUpakano AvA svarUpano vaka niveza che. te A - djamaya nemA, rijhamaya pratiSThAna, vaiDUkiya staMbha, suvarNa-rUdhyamaya phalaka, vajamaya saMdhI, lohitAkSamaya sUcio, vividhamaNimaya avalaMbano ane avalaMbana bAhAo che. te sopAna patirUpakonI AgaLa pratyeka-pratyekane toraNo kahelA che. te toraNo vividha maNimaya staMbho upara upaniviSTa ane sAiviSTa che. aneka prakAranI racanA yukta motI tenI vacce vacce lAgelA che. vividha prakAranA tArAothI te toraNa upasthita che. te toraNomAM IhAmRga, vRSabha, ghoDA, manuSya, magara, pakSI, vyAla, kira, sarabha, hAthI, vanalatA ane pAlatAnAM citro banelA che. A toraNonA staMbho upara vajamarI vedikAo che. samagreNi vidhAdhara 154 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 yugalonA maMtronA prabhAvathI A toraNo hajAro kiraNothI prabhAsita thaI rahyA che. A toraNo dIpyamAna che, vizeSa dIpyamAna che, jenAranA che tenA upara coMTI jAya che. te toraNo sukhasparzavALA, saNIka rUpavALA, prAsAdIyAdi che. toraNonI upara aneka ATha-ATha maMgalo kahelA che - svastika, zrIvatsa, naMdyAvata, vartamAna, bhadrAsana, kalaza, matsya, dapaNa. te sarve ratanamaya, svaccha, GNa yAvata patirUpa che. te toraNonI upara ghaNAM kRSNa-cAmaradhvaja, nIla-cAmaradhvaja, lohitacAmaradja, hAddhi cAmaradadja, zukla cAmaradhvaja che. te dhvaje svaccha, aNa, rApyapa, vajadaMDa, kamaLa samAna gaMdhavALA, surUpa ane prasAdIyAdi cAre prakAre che. te toraNonI upara ghaNAM chamaticho, patAkA-atipatAkA, ghaMTAyugala, cAmara yugala, utpala hastaka cAvata zad-sahasatra hastakA che, te sarve ranamaya svaccha cAvatu pratirUpa che. - te laghu vAvaDI yAvat bilapaMkitaonA te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM utpAta parvato, niyati parvato, jagati parvato, gharu parvato, dakamaMDapaka, dakamaMcaka, dakamAlaka, dakapAsAdaka che. jemAM koI uMA che - koI nAnA che, koIka nIcA che paNa lAMbA che. tyAM ghaNAM hIMcakA, pakSIonA hIMcakA che. te sarvaranamaya cAvata pratirUpa che. te utpAtu parvatomAM cAvata pakSInA hIMcakAomAM ghaNAM hasAsana, kaucAsana, garuDAsana, uwtAsana, pranatAsana, dIdhasina, bhadrAsana, pakSAsana, makarAsana, vRSabhAsana, sIMhAsana, padmAsana, dizAsauvastikAsano che, te sarve ratanamaya, svaccha, aNa, vRSTa, kaSTa, nImya, nimaLa, nirdhaka, niSkaTekachAyA, sapabhA, sakiraNa, sodhota, prasAdIyo, darzanIyo, abhirUpo ane pratirUpo che. te vanakhaMDamAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM tigRho mAligRho, kadaligRho, latAgRho, aNagRho, prekSAgRho, majjanagRho, prasAdhanagRho, garbhagRho, mohanagRho, zAlagRho, jAgRho, kusumagRho, citragRho, gaMdharvagRho, AdagRho che. te badhAM saMpUrNa ranamaya, svaccha, glajja, vRSTa, mRSTa, nIraja, nirmaLa, niSpaka, nirkaMTaka chAyA, sabhA, sakiraNo, sodhota, prAsAdIya yAvatu pratirUpa che. te AtigRho yAva4 AdarzagRhomAM ghaNAM hasAsana cAvatuM dizA sauvastikAsana che. te sarve ranamaya cAvatu pratirUpa che. te vanakhaMDanA te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM rAI-maMDapa, jUhikamaMDapa, mallikAmaMDapa, navamAlikAmaMDapa, vAsaMtamaMDapa, dadhivAsukamaMDapa, sUrislimaMDapa, dbolImaMDapa, mudrikAmaMDapa, nAgalatAmaMDapa, atimuktamaMDapa, AsphoTakamaMDapa, mAlukAmaMDapa, cAmalatAmaMDapa che. te nitya kusumIta cAvatu pratirUpa che. jAIe pAdimAM ghaNAM pRvIzilapaTTako kahelA che. te A pramANe -
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /165 15 hasAsana saMsthita, kacarAna saMsthita garuDAsana saMsthita, ugttAsana saMsthita, pranatAsana saMsthita, dIdhasina saMsthita, bhadrAsana saMsthita, pakSAsana saMsthita, makarAsana saMsthita, vRSabhAsana saMsthita, sIMhAsana saMkSita, paSHsana saMta, dizAsauvastikAsana saMsthita kahelA che. he AyuSyamAna zramaNa ! tyAM ghaNAM zreSTha zayana-Asano viziSTa saMsthAna saMsthita kahelA che. teno sparza jinaka, rata, bUTa, navanIta, lUlI samAna che te mRdu, sarva ranamaya, svaccha yAvatu pratirUpa che. - tyAM ghaNAM vyaMtara devo-devIo vizrAma kare che, suve che, ubhe che, bese che, paDakhAM pherave che, e che, lIlA kare che, krIDA kare che, mohana kare che. jUnA purANA suciNa, supaskiAMta, zubha, kalyANa, kRta karmonA kalyANakArI phaLa vRtti vizeSane anubhavatA vicare che. te jagatInI upara aMdaranA bhAge pAvara vedikAmAM tyAM eka moTuM vanakhaMDa kahela che. dezona be yojana kiMbhathI, vedikA samAna paridhithI che. te kRSNa-kRSNAvabhAsa che ItyAdi vanakhaMDa varNana, maNi-tRNa zabda sivAyanuM pUrvavat jANavuM. tyAM ghaNAM vyaMtara devo-devIo vizrAma kare che, suve che, ubhe che, bese che, paDakhAM pherave che, rame che, lIlA kare che, kIDA kare che, mohana kare che. junApurANA suciNa, supakriAMta, zubha, kAMta karmonA kalyANakArI phaLa-vRtti vizeSane anubhavatA vicare che. * vivecana-165 - vanakhaMDanA madhyamAM te-te dezamAM, te ja dezanA te-te eka dezamAM ghaNI laghulaghu-ladhu caturasAkAra vAva, vRtAkAra puSkariNI athavA jemAM puro vidyamAna che te puSkariNI, sAriNI-vakA guMjAlikA, ghaNAM kevaLa-kevaLa puSpAvakIma sarovaro, ghaNAM sarovara eka paMkti vyavasthita che, ghaNAM bahu paMkita vyavasthita che, je sarapaMktimAM kavAnuM pANI nAlikA vaDe saMcare che, te sasara paMkti, tathA bila jevA kavA, tenI paMktio. A badhAM kevA che? TikavatuM bahirnirmala pradezavALA, slaNa mugala nipAdita bahiHpradezA, jItamaya kAMThAvALA, tathA agatanA sadbhAvathI aviSama tIra - kAMThAvALA - X * vajamaya pASANa, tapanIya suvarNamaya bhUmitalavALA, pILI kAMtivALA suvarNa, rUDha vizeSa, rajata maya retI temAM che. paiDarya maNimaya, sphaTika paTalamaya, taTa samIpavartI ati unnata pradezavALA che. jaLamaNe pravezana ghaNuM sukhamaya che. jamaNethI bahAra nIkaLavAnuM paNa saraLa che. vividha maNI vaDe subaddha tIrtho che. cAra khUNA che jenA te catuSkoNa, A vizeSaNa vAva ane kUvA mATe kahela che. kemake temane ja catukoNa saMbhava che, bIjAne nahIM. mAnupUrvI - kramathI, suku - atizaya, yag - kedAra. gaMbhIra - alabaddhasthAna saMchA * jaLa vaDe aMtarita patra 156 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bisa-mRNAla, paga-paDiAnI patro jANavA. visa - kaMda, kRUTwta - pahAnAla. ghaNAM utpala, kumuda, nalinAdi yukta. bhramara vaDe paribhogamAM AvatA kamaLo. svarUpathI sphaTikavatuM zuddha, vimala - AgaMtuka malarahita, jaLa vaDe pUrNa paDihatya - atiprabhUta. aneka matsya, kAcabA, zakunamithuna vaDe pravicarita che. A vApI vagere sastapaMkti sudhI. pAvara vedikA ane vanakhaMDathI gherAyela che. keTalIka vAvaDImAM. caMdrahAsAdi parama Asava samAna udaka jemAM che, te Asavodaka, vAraNa samudranI mAphaka udaka jemAM che te vAruNodakA, kSIra jevA udakavALA te kSIrodakA ItyAdi sUtrArthava jANavuM. prAsAdIya Adi cAra vizeSaNa pUrvavatu jANavA. te nAnI-nAnI vAvaDI cAvatuM bilapaMktinA pratyekanI cAre dizAmAM - eka eka dizAmAM ekaikanA bhAvathI misopAna pratirUpaka che. te jhisopAna pratirUpakanuM have kahevAnAra svarUpe varNana che - vajaratnamaya nemA-bhUmithI uMco nIkaLato pradeza, riTha ratanamaya gisopAnamULapAda, vaiDUryarananA staMbha, sonArUpanA phalaka - bisopAnanA aMgabhUta vajamaya-vajaratnApUrita, saMdhi- be phalakanA aMdaranA pradezo, lohitAkSamaya saci ItyAdi tathA caDatI utaratI vakhate avalaMbana hetubhUta bAhAo - baMne baMne paDakhe avalaMbananA AzrayabhUta bhiMto prAsAdayAdi che. te sisopAna pratirUpakane pratyekane toraNo kahelA che. te toraNonuM varNana - waa - caMdrakAMtAdi, upaviSTa - samIpatAthI sthita, vivAnuiAviyA - vividha muktA phaLone aMtaramAM Aropita. * * * * * fatvatArA vIrA - vividha tArikA rUpo vaDe upacita. toraNomAM zobhArthe tArA baMdhAya che, te lokamAM paNa pratIta che. IhAmRga - vara, vyAna - zvApada bhajaga. te badhAMnA citro AlekhelA che. staMbhoggata - staMbhanI upara rahela vajaranamayI vedikA vaDe parigata hovAthI abhiramaNIya che. viMAra naMta ItyAdi-vidhAdharanA je samazreNika yugala tenA prapaMcothI yukta, hajAro arci. vaDe paQiAraNIya. ahIM acimAlinI-prabhAnA samudAyayukta, viziSTa vighAzaktivALA puruSa vizeSanA prapaMcayukta. hajAro rUpaka vaDe yukta. dIpatA ane ati dapatA ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM. te toraNonI upara ATha-aSTamaMgalo che, ItyAdi sugama che. te toraNonI upara ghaNAM kRSNa cAmarayukta dhvajo che. e rIte ghaNAM nIla-lohita-hAridra-zukla cAmara dhvajo paNa che. te dhvajo kevAM che? AkAza sphaTikavat ati nirmaLa, kRNA pudgala skaMdhathI nirmita, vajamaya daMDanI upara jatamaya paruM te raNapaTTa te rUNa paTTa madhyavartI vajaratnamaya daMDa. jalajakusuma ane pAdinI mAphaka amala-nirmala, kudravyagaMdha saMmizra je gaMdha, jemAM vidhamAna nathI te jalajAmalagaMdhikA. tethI ja suramyAdi jANavI. te toraNonI upara ghaNAM chatrAticchaka - lokaprasiddha saMgAthI atizAyI be saMkhyaka, chago. ghaNI patAkA-lokaprasiddhathI atizAyI dIdhatva ane vistArathI patAkA.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa/165 153 ghaNAM ja ghaMTAyugala ane cAmara yugalo, utpala nAme jalajakusuma samUha vizeSa. e rIte padAhastaka, nalinahastaka Adi. A badhAM ratnamaya che yAvat zabdathI svaccha, glaNa, laSTa cAvatu pratirUpa che. te nAnI vAvaDI sAvat bilapaMktinA apAMtarAlamAM te-te dezamAM, te dezanA te-te edezamAM ghaNAM utpAta parvato che. jyAM AvIne vyaMtara deva-devI vicitra krIDA nimite vaikriya zarIranI racanA kare che, taiyatyathI parvata te niyatiparvatA. niyata-sadA, bhogyatvathI avasthita parvata. ahIM vyaMtara devo-devI bhavaghAraNIya ane vaikriyA zarIrathI prAyaH sadA ramaNa karatA rahe che. jagatIparvata - eka parvata vizeSa. dAru parvata * lAkaDAmAMthI banelo evo parvata. dakamaMDa5-sphaTika maMDaN. -* A maMDapa Adi keTalAMka utkRta-ucca, keTalAMka kSadra-laghu, keTalAMka nAnA ane lAMbA tathA aMdolaka Adi jayAM AvI manuSyo potAne hIMcoDe che, te aMdolaka. jyAM pakSIo AvI potAne hIMcoDe che te pazcaMdolaka. te vanakhaMDamAM te-te pradezamAM vyaMtara deva-devI krIDA yogya ghaNAM hoya che. te utpAtparvatAdi sarva ranamaya, svaccha ItyAdi che. te utpAtaparvatamAM cAvatuM pakSyadolakamAM ghaNAM ja haMsAmano che, temAM je AsanonA adho bhAge haMso rahelA che, jema siMhAsanamAM siMha hoya tema haMsAsanA jANavuM. e pramANe phIMcAsana, garuDAsanAdi kahevA. unnata Asana nAme je urayAsana, praNatAsana-nimnAsana, dIrdhAsana-zadhyArUpa, bhadrAsana- jemAM adhobhAgamAM pIThikAbaMdha hoya che. pasyAsana - jenA adho bhAge vividha pakSIo che. e pramANe makarAsana, sIMhAsana kahevA. pAAsana-pA AkAra Asana. dizA sauvastikAsana - jenA adho bhAgamAM diku sauvastika Alekhela che. ahIM vRttikArazrIe AsanonI saMgrAhaka gAthA noMdhI che. A badhAM Asano kevA che ? sarve ratnamaya ityAdi pUrvavatu. te vanakhaMDa maLe te-te pradezamAM te ja dezanA ekadezamAM ghaNAM AlijhaTako ItyAdi che. ahIM mAtra * vanaspati vizeSa che, tenAthI yukta gRhaka te AligRhaka. e rIte mAni - vanaspati vizeSa che. kadalI ane latA prasiddha che. avasthAnagRhaka - jemAM game tyAre AvIne ghaNAM loko sukhe besIne rahe che. prekSaNakagRha - jyAM AvIne prekSako nirakhe che. majjanakagRha * jyAM AvIne svecchAe majjana kare che, prasAdhanagRhaka - jyAM AvI sva ane parane maMDana kare che. mohatagRha - maithuna sevA, tenAthI pradhAnagRha te mohanagRha-vAsabhavana. zAlAgRhaka - pazAlA pradhAna gRhaka, jAlagRhaka * jAlayukatagRhaka. kusumagRhaka-kusuma prakopacita gRhaka. vigRhaka - yina pradhAnagRhaka. gaMgharvagRhaka " gIta, nRtya, abhyAsa yogya gRhako. badhAM ratanamaya che. te AlIgRhAdimAM haMsAsanAdi pUrvavat jANavA. te vanakhaMDa madhye te dezamAM, te dezanA ekadezamAM ghaNAM jAti maMDapo, cUcikA 158 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) maMDapo ItyAdi che. temAM dadhivAsukA ane sUrilli baMne vanaspati vizeSa che. tenAthI yukta maMDapa samajavo. tAMbUlI-nAgavallI, tenAthI yukta maMDapaka. nAga-drumavizeSa, te ja latA. * x * x - mova - vanaspati vizeSa, tenAthI yukta maMDapa. mAnu - ekAsthika phaLa vRkSa vizeSa, tenAthI yukta maMDapa, te mAlukA maMDapa. A badhAM maMDapo kevA che ? sarva ratnamaya ItyAdi. te jAtIyamaMDapa yAvat mAlukAmaMDa5. tyAM ghaNAM zilApaka kahela che. te A rIte - keTalAMka haMsAsana vat saMsthita, vAva keTalAMka diku sauvastikAsana saMsthita. cAvata zabdathI keTalAMka kacAsana saMsthita, keTalAMka garaDAsana saMsthita, keTalAMka unnatAsana saMsthita, keTalAMka praNatAsana saMsthita, keTalAMka bhadrAsana saMsthita, keTalAMka pakSAsana saMsthita, keTalAMka makarAsana saMsthita, keTalAMka vRSabhAsana saMsthita, keTalAMka sahAsana saMsthita, keTalAMka pAAsana saMsthita, keTalAMka dIrdhAsana saMsthita, ema grahaNa karavuM. bIjA paNa ghaNAM zilApaka, je viziSTacihno ane viziSTa nAmo che. te pradhAna zayana ane Asana, tenI jema saMsthita. pAThAMtarathI bIjA ghaNAM zilApaka mAMsalanI mAphaka mAMsala - akaThina hatA. murNa - atizaya makRNa. viziSTa saMsthAnA saMsthita. tyAM A utpAtu parvatAdinA haMsAsanAdimAM jyAM vividha saMsthAnA saMsthita pRthvIzilApaTTakamAM pUrvavatu ghaNAM vyaMtara devo ane devIo sukhe bese che. kAyAne prasArIne rahe che paNa nidrA karatA nathI. kemake temane deva yonipaNAthI nidrAno abhAva hoya che, uddhasthAne rahe che, bese che, paDakhAM pherave che. ti-ramaNa kare che. manane INita lAge tema varte che yathAsukha ahIM-tahIM gamanavinoda ke gItanRtyAdi vinodathI rahe che. maithuna sevA kare che. pUrvabhave karelAM karmo je sucarita hoya. kAryamAM kAraNanA upacArathI sucarita kahyA. viziSTa tathAvidha dhamanuSThAna viSaya pamAda karaNa kSAMtyAdi sucarita tathA suparAkAMta ke tenA vaDe janita karmo. sarva jIvo pratye maitrI, satya bhASaNa, padravya na levuM, suzIla Adi rUpa suparAkrama janita karyo. tethI ja zubha phaLavALA. have keTalAMka azubha phaLa paNa Indriya ane mati viparyAsathI zabhaphaLa jevA lAge che. tethI tAtvika zubhatva pratipatti arthe tenA paryAya zabdane kahe che - kanyA - dvavRttithI talAvidha viziSTa phaLa denAra athavA kalyANa - anartha upazamakArI ke kalyANarUpa phaLa vipAkane anubhavatA vicare che. have te ja pAvaravedikAnI pUrvanI gatI upara je vanakhaMDa tenI jema vaktavyatA jaNAvatA kahe che - te jagatI upara pAvaravedikAnA madhya bhAge eka moTuM vanakhaMDa kahela che. badhuM ja bahirvanakhaMDavat saMpUrNa kahevuM. mAtra ahIM maNI-tRNonA zabdo na kahevA. kemake pAvara vedikAthI aMtaritapaNe hovAthI tathAvidha vAyunA abhAve maNI ane tRNonA calanano abhAva thavAthI paraspara saMgharSano abhAva che. have dvAra saMkhyA kahe che -
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa0/165 159 - sUtra-166,167 : [166] bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpanA keTalAM dvAro kahyA che ? gautama ! cAra. te A - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita [16] bhagavan ! bhUdvIpa dvIpanuM vijaya nAme dvAra kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpanA meru parvatanI pUrve 45,000 yojana abAdhAe gayA pachI jaMbudvIpa dvIpanA pUtimAM tathA lavaNa samudranA pUrvArdhanA pazcima bhAgamAM sItA mahAnadI upara jaMbUDhIpanuM vijayadvAra che. A dvAra ATha yojana uMcu, cAra yojana pahoLuM ane cAra yojana pravezamAM che, A dvAra zvetavarNI che, tenuM zikhara zreSTha sonAnuM che. A dvAra upara IhAmRga, vRSabha, azva, manuSya, magara, pakSI, sarpa, kinnara, ruru, sarabha, samara, hAthI, vanalatA ane padmalatAnA vividha citro banelA che. tenA staMbha upara vavedikA hovAthI te ramya lAge che. te vidhAdhara yamala yugala yaMtra yukatanI mAphaka arcIsahasramAlinInA hajAro rUpathI kalita, dIpyamAna, dedIpyamAna, jotAM ja AMkha coMTI jAya tevuM, sukha sparzavALuM, sazrIkarUpa che. te dvAranuM varNana A pramANe vajramaya nemA, riSTharatnamaya pratiSThAna, vairyamaya staMbha, jAtyarUpa upacita pravara paMcavarNI maNi-ratnothI jaDita taLa, haMsagarbhamaya dehalI, gomejja ratnanI IndrakAla, lohitAkSa ratnamaya dvArazAkhA, jyotisamaya uttaraMga, vairyamaya kamADa, vajramaya saMdhI, lohitAkSaratnamaya sUci, vividha maNimaya samudgaka, vajramI argalA ane argalApAsA, vajramayI Avartana pIThikA, karatnanuM uttara pArzva, niraMtati ghana kapATa ane bhIMtomAM 168 bhittIgulikA hoya che. teTalI ja gomAnasI hoya che. dvAra upara vividha maNi-ratna vyAla rUpaka lIlAsthita zAlabhaMjikA, vajramaya kUDa, rajatamaya utsedha, sarva tapanIyamaya ulloka, vividha maNi ratnanA jAlapaMjara maNi vaMzaka, lohitAkSa ratnanA prativaMzaka, rajatamaya bhUmi che. aMkaratnamaya pakSabAhA, jyotisamaya vaMza ane vaMza kavelyuga, rajatamI paTTikA, jAtyarUpamatI avaghATanI, vajraratnamayI uparanI puMchalI, sarva zveta rajatamaya chAdana, karamiyA kanakakUTa, tapanIya rUpikA, zveta-zaMkhatala-vimala-nimaladadhighana-gokSIra-phINa-rajata nikara samAna che. tilakaratna ane ardhacaMdrothI te vividha maNimaya mALAthI alaMkRt che. aMdara ane bahArathI lakSaNa, tapanIya rucira vAlukA pastaTa che. sukha sparzavALA, sazrIkarUpa, prAsAdIyAdi te dvAra che. vijaya dvAranI baMne paDakhe be nisidhikA che. babbe caMdana kaLazanI paripATI che. te caMdana kaLazo zreSTha kamaLo para pratiSThita che. sugaMdhita ane zreSTha jaLathI bharelA che. tenA upara caMdanano lepa karelo che. tenA kaMThomAM maulI bAMdhelI che. pAkamaLa vaDe DhAMkela che. te sarvaratnonA banelA che, svaccha, lakSma yAvat pratirUpa che. he AyuSyamAna zramaNa ! te kaLazo moTA moTA mahendrakuMbhanI 160 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 samAna che. te vijayadvAranI baMne bAju be naiSadhikAomAM be-be nAgadaMtonI paMkti che. te mukatAjALonI aMdara laTakatI suvarNanI mALAo ane gavAkSanI AkRtinI ratnamALAo ane nAnI-nAnI ghaMTikAothI yukta che. AgaLanA bhAgamAM kaMIka uMcI che, uparanA bhAge AgaLa nIkaLelI che ane sArI rIte ThokelI che. sapanA nIcalA addhabhAganI mAphaka tenuM rUpa che pagarlsa saMsthAna saMsthita che. te saMpUrNa ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. moTA-moTA gardata samAna kahela che. te nAgadaMtomAM kALA dorAmAM bAMdhela ghaNI mALAno samUha laTakI rahyo che. yAvat zukla dorAmAM bAMdhela mALAno samUha laTakI rahyo che. te mALA tapanIya taMbUrAka ane suvarNapatara maMDita, vividha maNiratna, vividha hAra - ardhahArathI upazobhita samudaya yAvat zrI vaDe atIva atIva zobhatuM-zobhatuM rahela che. te nAgadaMtakonI upara bIjI babbe nAgadaMta paripATI kahelI che. te nAgadaMtaka motInA jALamAM laTakatI ItyAdi pUrvavat he AyuSyamAna zramaNa kahelI che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahela che. te ratnamaya sikkAomAM ghaNI vaiDUryamaya dhUpaghaTIo kahelI che. te A rIte - te dhUpaghaTikA kALo agaru, pravara kuNDa, turka, dhUpathI gaMdhikA-gaMdhavabhUta evI udAra, manojJa, ghANa manane sukhakArI gaMdhathI te pradezane cotaraphathI AprIta karatI-karatI, atI atI zobhA vaDe yAvat rahe che. vijaya dvArane baMne paDakhe, baMne naidhikAmAM babbe zAlabhaMjikAnI paripATI kahI che. te zAlabhaMjikA lIlAsthita, supratiSThita, sualaMkRta, vividha AkAravayukta, vividha mALAone dhAraNa karelI, muSTImAM grAhya madhya bhAgavALI che tathA tenA payodhara samazreNika, sucuka yugalathI yukta, kaThina, goLAkAra che. te sAme tarapha uThelA ane puSpa che, tethI rati-utpAdaka che. A putaLInA AMkhanA khUNA lAla che, vALa kALA ane komala che. vizada, prazata lakSaNa che teno agrabhAga mugaTathI AvRtta che. te azokavRkSano kaMIka sahAro laIne ubhelI che. DAbA hAthe teNe azokavRkSano agrabhAga pakaDI rAkhela che. potAnA tirNa kaTAkSathI darzakonuM mana AkarSI rahI che. parasparanA ti avalokanathI lAge che ke eka-bIjIne khinna karI rahI che. A putaLI pRthvIkAyanA pariNAmarUpa ane zAzvata bhAvane prApta che. temanuM mukha caMdramAM jevuM che. lalATa ardhacaMdra samAna che, darzana caMdramA karatAM paNa saumya che. ulkA samAna camakatI che. temano prakAza vijaLInA pragADha kiraNo ane anAvRtta sUryanA tejathI paNa adhika che. AkRti zrRMgArapradhAna che. vezabhUSA zobhAvAna che. te prAsAdIya - darzanIyAdi che. tejathI
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 3dvIpa/166,167 atI zobhatI evI rahelI che. vijaya dvAranI baMne paDakhe banne naivikImAM banne jAlakaTako kahyA che, te lakaTako saMpUrNa ranamaya, svaccha pAvana pratirUpa che. vijaya dvAranI baMne paDakhe banne naivevikI, baLe ghaMTA-paripATIo kahI che. te ghaTAno AvA svarUpe vaka niveza che. te A - jAMbunadamayI ghaMTA, vajamaNI lAlA, vividha maNimaya ghaMTAnA pAzvabhAga tapanIyamayI sAMkaLo, rajatamayI rajU che. te ghaTAo odhavarA, meghasvarA, haMsaravarA, kauMcasvarA, nadIsvarA, naMdighoSA, sIsvasa, sIMhaghoSA, maMjuvarA, maMjughoSA, suvarA, susvara nighoMpA che. te pradezamAM udAra, manojJa, kAna-manane sukhakArI zabdothI yAvat rahela che. vijaya dvAranI ubhaya paDakhe banne naidhikAo che. banne vanamAlA paripATI kahI che. te vanamAlA vividha dramalatA, kizalaya, pallava samAkula, papada paribhujayamAna kamaLothI zobhaMta, sazrIko, prasAdIyAdi, te pradezamAM udAra yAvatu gaMdhathI vyApta karatI yAvata sthita che. * vivecana-166,167 : bhagavanjaMbUdvIpane keTalA dvArA kahyA che ? gautama ! cAra dvAro kahyA che. te A - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. jaMbudvIpanuM vijaya dvAra kyAM che. gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanI pUrva dizAmAM 45,000 yojana pramANanA apAMtarAlathI, je jaMbUvIpano pUrva paryantano lavaNasamudra tenA pUrvArdhanA pazcima bhAgamAM zItA mahAnadI upara jaMbUdvIpanuM vijaya dvAra che. ATha yojana uccatvathI, cAra yojana vikaMbhathI, cAra yojana pravezathI kevA che ? zvetavarNa yukta. bAhAthI aMkaranamayavayI. vara kanakamaya zikharacukata. IhAmRga, vRSabhAdi citrothI yukta ItyAdi badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. vakho - vaka niveza, vijaya nAmaka dvAranuM. A pramANe thaze. te kahe che - vajamAya nema - bhUmi bhAgathI ud nIkaLato pradeza, riTaranamaya mULa pAda, vaiDUca ranamaya rucira staMbha. suvarNa vaDe upacita pradhAna paMcavaNa maNi vaDe - caMdrakAMtAdi vaDe, rana-kaEtanAdi vaDe. viimatina - baddhabhUmitala jenuM che te tathA haMsa garbha - rana vizeSa, tenAthI yukta tu - dehalI, gomeksa ranamaya IndrakIla, lohitAkSa ranamaya dvAra zAkha che. jyotirasa maya uttaraMga-dvAranI upara tirNa vyavasthita kAThA che. vairya ranamaya klATa che, lohitAkSa ranAmika zUcio - be phalaka saMbaMdha vighaTananA abhAve hetu pAdukA sthAnIya. vajamaya phalakonA saMdhimelA. kevA ? vajaratanathI pUrita phalakonI saMdhio. vividha maNimaya samudgaka - sUtikA gRho, te vividha maNimaya che. argalAprAsAdA - jyAM argalAnuM niyamana thAya che. *x* A baMne vajaranamaya che. Avartana pIThikA jyAM IndrakIlikA hoya che. jenA paDakhAM ekaratnamaya che te. jemAMthI laghu [18/11] 162 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) aMtararUpa cAlyuM gayela che, te niraMtarika, tethI ja ghana kapATa jeno che te niraMtaraghana kapATa. tenA dvAranI baMne paDakhAnI bhiMtomAM bhitigulikA - pIThaka saMsthAnIya che, te chappaNa-gaka pramANa che. gomAnasya-zamyA te paNa 56 x 3 pramANa ja che. nAnAmaNi ratnamaya vAlarUpaka lIlA sthita zAla bhaMjikA-lIlA sthitaputrikA. vajaranamaya vaTa - mADa bhAga che, rajatamaya utsadha-zikhara. - x - kevaLa zikhara, tenA ja mADa bhAganA saMbaMdhI kahevuM, dvAranuM nahIM. te pUrve kahevAI gayela che. saMpUrNa tapanIya evo ulloka-uparibhAga, nAnAmAravA ItyAdi. maNimaya vaMza jenA che, te maNimayavaMzaka. lohitAkSamaya prativaMzA jemAM che te. rAta * jatamayI bhUmi jemAM che te jatabhUmi. * * * vividha maNiratnamaya jAlapaMjara - gavAkSAno apara payayi je dvAramAM che te. * * * * * * * eNvAmI - bAhulyarI aMka rattamaya kemake pAnA bAhu Adi karanAtmaka che. vanavA - kanakamaya, sUra - zikhara jene che, te kanakakUTa, tapanIyamayI pikA - laghu zikhararUpa jenI te tapanIya stupikA. * * * * * * * have te ja zvetava upasaMhArArthe pharI dazavi che - - zvetava ja upamA vaDe daDha kare che. zaMkhatala, vimala - je zaMkhatala - zaMkhanA uparanA bhAgamAMthI mala cAlyo gayela che te. dadhighana-ghanIbhUta dahIM, gAyanA dUdhanA phINa, jatano Dhagalo, tenA jevo prakAza - pratimata. tilakaratna-puMDra vizeSa, tevA ardhacaMdrathI vitra - vividha rUpa tilakAddha caMdra citra. - x - 4 - nAnA maNimaya lAmAna - mALA, tenA vaDe alaMkRta. aMdara ane bahAra, glaNa pudgala skaMdha vaDe nirmita. tapanIya-tapanIya macya je vAlukA - retI, tenA prataTa-prastAra jemAM che te. sukha sparza, sazrIka, prAsAdIya yAvat pratirUpa che. vijaya dvAranA baMne paDakhe ekaika naiSedhikIbhAvathI - be prakAre, naiSadhikI - niSIdana sthAna. * x - pratyekamAM babbe caMdana kaLazo kahelA che. te caMdanakaLazo pradhAna, je kamaLa, tapratiSThAna-AdhAra jeno che te vakamalapatiSThAna. tathA surabhi vara vAri vaDe pratipUrNa caMdana kRta uparAga. Aviddha - Aropita kaMThamAM lAla dorA rUpa jemAM tevo, pA utpalane yathAyogya DhAMkela che, jemAM te. madhyAmahayA - atizaya mahAnuM, mahendrakuMbha samAna. kuMbhono Indra te IndrakuMbha. mahendra kuMbha samAna - mahAkaLaza pramANa. vijayadvAranA baMne paDakhe ekaika naiSedhikI bhAvathI be naivedhikI vaDe baLe nAgadaMtaka arthAt aMkuTako. te nAgadaMtaka-muktajAlanA aMtaramAM je unRta-laTakatI hemAla - hemamaya mALA samUha, je gavAkSa jALa - gavAkSAgRti rana vizeSa mALA samUha. je liMvALI - laghu ghaMTikA. tenA vaDe parikSipta * sarvathA vyApta. mAmuvA - abhimukha udgata, abhyargata athatui amibhAge kaMIka unnata. maffsa - bahibhaga abhimukha nikRSTa te abhinisRSTa. utaravuM supawrdavA
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /166,167 163 * bhitanA pradezamAM sArI rIte atizayathI samyaka - kaMIpaNa calana rahita parigRhIta. kopannA dva[vA - nIce rahela je pannaga-sapanuM addha, tenA jevo rUpa-AkAra jeno che te, adhapagAddhavat ati saraLa ane dIrdha. A ja vAtane kahe che - adhaH pagAddha saMsthAna saMsthita. sarvayA vajamaya. mAyA maLyA - atizaya gajadaMta AkAra kahela che. te nAgadatakomAM kALA dorA vaDe bAMghela ghaNAM avalaMbita puSa mALA samUha, nIla sUtra baddha ghaNo puSpamALA samUha, A pramANe lohita-hAridra-zukla dorAthI baddha paNa kahevo. te mALAo tapanIyakAya laMbUsaga - mALAnA AgaLanA bhAge laTakatuM AbhuSaNa vizeSa golaka AkRti jemanI che te. suvaiUT patharAIva - paDakhAMo sAmasyathI suvarNanA patarA vaDe maMDita. nAnAmArayauratvada vividharUpa maNI ane ranonA je vicitra varNavALA aDhAra saro, mahAra - navasarohAra, tenA vaDe upazobhita samudAya jeno che te tathA cAvatu atI zobhato rahe che. ahIM cAvat zabdathI paripUrNa pATha A pramANe - kaMIka anyonya saMpAd, pUrva-pazcima-dakSiNa-uttarathI AvatA vAyuthI maMda-maMda kaMpatA, laTakatA-zabdo karatA, udAra-manojJa-manahara-kAna manane sukhakArI zabdothI te pradezamAM cotaraphathI Arita karatA-karatA zrI vaDe zobhatA-zobhatA rahe che. - 4 - te nAgadaMta upara bIjA be nAgadaMtako kahela che. te nAgadaMtako muktAjALatI ItyAdi pUrvokta badhuM kahevuM cAvat gajadaMta samAna kahela che. te nAgadaMtakamAM ghaNAM jatamaya sikkAmAM ghaNAM vairyaratnamaya dhUpaghaTikAo kahI che, te dhUpaghaTikAo kAlAvara, praghAna kuMdaraka, turaka temanI dhUpano je madhamadhatI gaMdha je ahIM-tahIM prasare che, tenA vaDe ramya. tathA jemAM zobhana gaMdha che, te sugaMdha, tevI uttama gaMdha temAMthI Ave che mATe te sugaMdhavara gaMdhikA kahyuM. tethI ja gaMdhavartIbhUta-saubhyanA atizayathI gaMdhadravya guTikA samAna. udAra - manojJa anukULathI kaI rIte ? ghANA ane manane sukha karavAnA hetuthI, te gaMdha vaDe te nIkaTavartI pradezone ApUrita karatAkaratA tethI ja zrI vaDe atIva zobhatA tyAM rahela che. vijaya dvAranA baMne paDakhe ekaika auSadhikIbhAvathI be prakAre naiSedhikImAM babbe zAlabhaMjikA kahI che. te zAlabhaMjikA lIlA vaDe lalitAMga niveza rUpathI sthita che. te manojJapaNe pratiSThita che. atizaya ramaNIyapaNe alaMkRta che. jemAM vividha prakAre rAga che, te nAnAvidha gANi, tevA vastro jene paherAvela che. jenA AMkhanA khUNA kta che. jenA kALA vALa che. pR6 - komaLa, virA - nirmaLa, prazasta-zobhana, arUTitatva vagere lakSaNo jemAM che, te prazasta lakSaNa, jemAM zekharakaraNathI agrabhAga saMvRtta che, te saMvellitAgrA. zirIna - mastakanA keza. nAWITHpauTdvAmI - vividharUpa mAtra-puSpo, pina-viddha. * X - muThigrAhya, zobhana madhya bhAga jemano che te muSTi grAhya samudhya. menananana guITna temAM 164 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 vIra - pIvara racita, saMsthita-saMsthAna. sAmetrI - ApIDaH arthAt zekhaka. teno vamana - samazreNika yugala, tenI jema varNita - baddha svabhAva upayita kaThina bhAva, abhyamta evA payodharavALI. uSa - kaMIka, uttama azokavRkSe samavasthita, tathA DAbA hAthathI grahaNa karela agra zAkhAnA arthAta azokavRkSanI zAkhA DAbA hAthe pakaDI che tevI. t - - kaMIka, ma - tirthI valita AMkhamAM je kaTAkSarUpamAM - ceSTitamAM, devajanonA manane AkarSita kare che. paraspara cakSanA avalokanathI teno saMgleSa paraspara vidhyamAnavatuM rahe che arthAtu paraspara saubhAgyane sahana na karatA ticha valita kaTANAthI paraspara kheda pAmatI evI jaNAya che. pRthvI pariNAmarUpa zAzvatabhAvane pAmI vijayadvAranI mAphaka, caMdranA jevA mukhavALI te caMdrAnanA, caMdrava manohara vilAsa karavAnA svabhAvathI caMdravilAsiNI. AThamanA caMdranI samAna lalATa jemanuM che te caMdrAIsama lalATA. caMdrathI paNa adhika subhaga kAMtima darzana-AkAra jeno che te. ulkA jevI camakatI. vidhutanA je bahulatara kiraNo ane sUryanuM dIpatuM anAvRta teja, te baMnethI adhikatara prakAza jeno che tevI. maMDala-bhUSaNanA ATopI pradhAna, 3/5 - jenI AkRti che, te zRMgArAkAra ane cATavela jeno che te. prAsAdIyAdi vizeSaNa pUrvavatuM. vijayadvAranA baMne paDakhe eka-eka vaiSedhikIbhAvathI be prakAre taiSedhikInA baLe jAlakaTaka kahyA che, te jAlakaTaka AkIrNa ramya saMsthAna pradeza vizeSa che. te sarva ranamayAdi che. vijayadvAranA baMne paDakhe be prakAranI auSadhikI che. temAM babbe ghaMTA kahela che. te ghaMTAnuM AvuM varNana che - jemake - jAMbUnadamaya ghaMTA, vajamayalAlA, vividha maNimaya ghaMTA pAzva, tapanIyamaya sAMkaLa jemAM che, te tamaya jUmAM laTake che. te ghaTAo moyasvarA - pravAha vaDe svara jeno che te oghasvara, meghasvara-meghanI jema ati dIdha svara jemAM che te. haMsa jevo madhura svara jeno che te. siMhanI jema prabhUta dezavyApI svara jeno che te siMhasvasa, dubhisvara-naMdi svara, bAra vAjiMtrano saMghAta te naMdI. naMdIvat ghoSa jeno che te naMdighoSa. maMju-priya svaravALI. e rIte maMjughoSa. vizeSa zuM kahIe ? suvarA, susvaraghoSA. udAra ItyAdi pUrvavatuM. | vijaya dvAranA baMne paDakhe be prakAranI taipedhikImAM banne vanamAlA kahI che. te vanamAlA vividha vRkSa ane latAnA je kizalayarUpa thatu atikomaLa, pallavo vaDe saMmizra. bhamaro vaDe bhogavAtA hovAthI zobhatA, tethI ja sazrIka- che. * sUtra-168 : vijaya dvAranA baMne paDakhe baMne naidhikImAM banne pakaMThako kahelA che. te prakaMThako cAra yojana AyAma-nikaMbharI, be yojanA bAhalsathI che, te sarva vajamaya, svaccha cAvata pratirUpa che. te prakaMThako upara pratyeka-pratyeka prAsAdAvatuMsaka kahelA che. te prAsAdAvatasaka
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) * vivecana-168 : vijaya dvAranI baMne paDakhe be prakAre auSadhinImAM banne prakaMThako kahyA. prakaMThaka eTale pITha vizeSa mULa TIkAkAra ane cUrNikAra baMne Ama ja kahe che. te pratyeka cAra yojana AyAma-vikaMbhathI che ane be yojana bAhalyathI che. te prakaMThako sarvathA vajamayAdi che. te prakaMThakonI upara pratyekane prAsAdAvatuMsaka che. arthAt prAsAda vizeSa che. tenI vyutpatti A pramANe - prAsAdonA avataMtakavatu - zekharakavatu te prAsAdAvataMsaka, te pratyeka cAra yojana urva uccatvathI ane be yojana AyAma-viThaMbhathI che. AbhimukhyatAthI sarvathA vinirgata, prabaLatAthI badhI dizAmAM pravRta je prabhApaNe baddhavat rahela che. arthAt anyathA kaI rIte te ati ucca nirAlaMba rahe ? athavA prabaLa zveta prabhA paTalathI prahasita mAphaka prakarSathI hasatA evA. tathA vidhiSaforra thaUT vattA * vividha-aneka prakAranA je maNI-caMdrakAMtAdi, je rano-kaEtanAdi tenA vaDe cikita - vividharUpa AzcaryavaMta athavA vividha maNirana vaDe citrita. thAdiddhavinayanati vAyu vaDe kaMpita vijaya-abhyadaya, tene sUcavatI vaijayaMtI nAmanI je patAkA athavA vijayA eTale vaijayaMtInI pArzvakarNikA, tapradhAna vaijayaMtI BJdvIpa /168 165 cAra yojana ud uccavathI, be yojana AyAma-vichaMbhathI, abhyargata-utiprahasita samAna vividha maNirana vaDe citrita che, vAyu vaDe udbhUta vijayavaijayaMtI-patAkA, chAtichatra yukta hatI tuMga, gaganatalane ullaMghatI ke sparzatA zikharo hatA. tenI jALImAM rana jaDelA hatA, te AvaraNathI bahAra nIkaLela vastu mAphaka navA navA lAgatA hatA. tenA zikhara maNI ane sonAnA che. vikasita zatatra, puMDarIka, tilakarAna, addhacaMdronA citronI citrita che. vividha prakAranI maNInI mALAthI alaMkRta che. aMdara-bahArathI glaNa che. tapanIya suvaNanI retI tenA AMgaNamAM bichAvelI che. teno artha atyaMta sukhadAyI che, AkarSaka rUpa che. A prAsAdAvartasako prasAdIya Adi viroSaya yukta che.. te prAsAdAvataMsakonA uparI bhAga pAlatA yAvatu yAmalatAnA citrothI simita che. te sarve tapanIyamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te prAsAdAvartasakomAM pratyeke pratyekano ghaNo sama-ramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMga puSkara cAvatuM maNI vaDe upazobhita hoya. maNInA gaMdha-varNasparza jANavA. te bahurAma ramaNIya bhUmibhAgonA bahu madhyadeza bhAge pratyeke pratyekamAM maNipIThikAo kahI che. te maNipIThikA yojana AyAma viddhabhathI, aSTa yojanA bAharANI, sarva ranamaya yAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara eka eka sIMhAsana kahela che. te sIMhAsananuM AvA prakAranuM varNana che - tapanIyamaya cakravAla, rajatamaya saho, suvaNanA pAda, vividha maNimaya pAdapIThaka, jaMbUnadamaya gALa, vajamaya saMdhI, vividha maNimaya madhya bhAga che. te sIMhAsano IhAmagR-vRSabha yAvat pAlatAdi citrothI cikita che. sasAssArovayita vividha maNi rajatapAdapITha, mRdu sparzavALA Ataraka yukata gAdI, jemAM navIna chAlavALA mulAyama-mulAyama dabha ane ati komaLa kesara bharI che, gAdI upara velakUMTAthI yukta sutarAu cAdara bichAvelI che, tenA upara ramaNa che. te ramaNIya lAla vastrAthI AcchAdita che, suramya che, jinaka, , bUru vanaspati, mAkhaNa, arkalUlAnI samAna mUlAyama sparzavALA che. te sIMhAsana pAsAdIyAdi che. te siMhAsananI upara pratyeka pratyekamAM vijayaduSya kahela che. te vijayakUdhya jota zaMkha-kuMda-dakaraja-amRtamathita phiNanA puMja saEza sarva ranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te vijayaESyanA bahu madhya dezabhAgamAM pratyeka pratyeka jamaya. aMkuza kahela che. te vajamaya aMkuzamAM pratyeka-pratyekamAM kuMbikA mukatAdAma kahela che. te kuMbikA muktAdama bIjA cAracAra tenAthI addha uccapramANa mAtrathI ardhakubhikka mukatAdAmathI cotaraphathI gherAyela che. te dAma tapanIya jaMbusaka ane suvarNa pratakathI maMDita yAvat rahela che. te prAsAdAvartAsakanI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo kahela che. svastika thI cha.. chatrAtichatra * upara upara rahela Ataba, tenA vaDe yukta. tuMDa - ucca, uccatvathI cAra yojana pramANa. tethI ja mAnatata - AkAza, tene ullaMghatA zikharo jemAM che te. nAstAna - jAlaka, je bhavananI bhIMtomAM lokamAM prasiddha che. tenA AMtarAmAM viziSTa zobhA nimita ratno jemAM che te kAlAMtara rana tathA pAMjarAthI bahiSkRta evA. jema koI vastu vaMzAdimaya pracchAdana vizeSathI bahiskRtu atyaMta avinaTachAya thAya che, e rIte te paNa prAsAdAvAMsakA che. maNikanakamacya svapikA-zikharo jemAM che te tathA vikasita je zatapatro ane puMDarIko dvArAdimAM pratikRtitvathI sthita, tilakarano bhiMta AdimAM paMDra vizeSa, ardhacaMdrahArAdimAM, tenA vaDe vizeSa AzcaryarUpa che. - x - x - zrA - masRNa, tapanIya-suvarNa vizeSamayI vAlukAno prastaTa jemAM che te. zeSa pUrvavatuM. - te prAsAdAvataMsakonA uparanA bhAgamAM pAlatA, azokalatA AdinA citronI citrita che te saMpUrNa tapanIyamaya, svaccha, zlaSNa sAva pratirUpa che te prAsAdAvataMsakonI aMdara bahusama-ramaNIya bhUmibhAga kahela che. tenuM samasta bhUmivarNana, maNIno varNapaMcaka, surabhigaMdha, zubha sparza e badhuM varNana pUrvavat jANavuM. te prAsAdAvataMsakonI aMdaranA bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM eke eka maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA eka yojana AyAmaviThaMbhathI, ATha yojana bAharAvI, sarva ranamacya yAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara siMhAsana che. te siMhAsananuM varNana A pramANe che - rajatamaya siMha vaDe
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /168 163 upazobhita, sonAnA pAyA, tapanIyamaya calA-pAyAno adho pradeza che vividha maNimaya pAda zirSaka-pAyAnA uparanA avayava vizeSa che. jaMbanadamaya gaNa, vajarattamaya pUrita gAtronI saMdhi che ItyAdi tathA IhAmRga, RSabha, tuNa, nara, manuSya AdinA citrothI cikita che. pradhAna-pradhAna, vividha maNi ratna vaDe upacita pAdapITha sAthe che. tenuM stara - AcchAdana. mRdu AcchAdana jene che te. jene navI vasyA che te navatvam. kuzAMta-darbha paryA. te ati komaLa che. 0 mananavana - carmamaya vA, te svabhAvathI ja ati komaLa hoya che. sUta-kapAsanuM palma. pUra - vanaspati vizeSa navanIta * mAkhaNa, tUla-arkatula tenA jevo sparza jeno che te, tathA pratyekanI upara suviracita jasmANa jemAM che te. sAta - parikamita je kSamadukUla - kapAsanuM vastra, te strANa upara bIjuM AcchAdana te pratyekamAM che. tenI upara ati ramaNIya lAla vastrathI saMvRta - AcchAdita, tethI ja suramya che. ahIM prAsAdIya ItyAdi cAra pado pUrvavat kahevA. te siMhAsananI upara pratyeka-pratyeka vijaya duSya-vA vizeSa kahela che. te vijayaSya kevuM che? zaMkha, kuMdakuMdakusuma, dakaraja-udakakaNa, amRta-kSIrodadhijaLanA mathanathI je pheNajja-phINono Dhagalo thAya, tenI sadeza-nasama pramANa. vaLI te kevA che? sarva ratnamaya, svaccha-glaNa cAvat pratirUpa pUrvavat. te siMhAsananI upara rahela vijaya dUSyonA pratyeka-pratyekanA bahu madhyadeza bhAge vajamaya-vajaranAmaka aMkuza-aMkuzAkAra mAdAma avalaMbana AzrayabhUta kahela che te vajamaya aMkuzamAM pratyeka-pratyeka kuMbhapramANa muktAmaya mukatAdAma kahela che. te proke proka bIjA cAra kuMbhANa muktAdAma ke je tenAthI addha pramANa mAtra che, te badhI dizAmAM sAmatyathI parIvarela che. te dAma tapanIya laMbasaka vividha maNiratna vividha hAra, addhahAra vaDe upazobhita samudAyavALA che. kaMIka anyonya asaMpAta pUrva-pazcima-dakSiNa-uttarathI AvatA vAyu vaDe maMda-maMda kaMpatA, vizeSa kaMpatA, prakaMpatA-prakaMpatA, udAra-manojJa-manohara-kAnA manane sukhakArI zabdo te pradezamAM cotarU pUrita karatA rahe che. * sUtra-169 - vijayadvAranA baMne paDakhe be prakAranI niSivikAmAM bhaLe toraNo kahyA che. te toraNo vividha maNimaya Adi pUrvavat kahevuM yAvatu ATha aSTamaMgalo ane chatrAtichama jANavuM. te toraNo AgaLa baLe zAlabhaMjikA kahI che. varNana pUrvavatu te toraNonI AgaLa babbe nAgadaMtako kahyA che. te nAgadatako mukatAjalamAM aMdara laTakatI mALA yukta che. te nAgadatako ghaNI kALA verAmAM guMthela vRtta-laTakatI-mAAdAmathI yukta yAvat rahela che. te toraNonI AgaLa baLe zAlabhaMjikAo kahI che. te pUrvavat kahevI. te toraNonI AgaLa baLe nAgadaMtako kA che. te nAgadatako mukatAjALanI 168 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 aMdara laTakadI mALAothI yukta che Adi pUrvavatu. te toraNonI AgaLa babbe agra saMghATako kahelA che. saMpUrNa ranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. e pramANe pati vIzI, mithunako jaNavA. baLe paDAvatA yAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa akSata sauvastika, sarva ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe caMdanakaLazo kahyA che. te caMdana kaLazo zreSTha kamaLa pratiSThAna che. pUrvavata sarve ranamaya yAvata patirUpa che. te toraNonI AgaLa babbe bhaMgAka kahela che. zreSTha kamaLa pratiSThita yAva4 sarve ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. moTA moTA mata gaja mukhAkRti samAna che Ayumana zramaNa ! kahela che. te toraNonI AgaLa baLe Adarzaka kahela che. te Adarzakone AvA svarUpanuM varNana che. te A - tAnIyamaya prakaMThaka, vaiDUryamaya staMbha, vajamaya varAMga, vividha maNimaya valAkSa, aMkamaya maMDala, anavagharSita nimaLa chAyAthI yukata sarvataH samanubaddha, caMdramaMDala samAna goLAkAra che. A paNa moTA-moTA ane adhakAya samAna che. te toraNonI AgaLa baLe jamaya Ala hyA che. te zALA svaccha, traNa vakhata sUpa Adi dvArA sApha karela, mUsalAdithI khaDela sued Tika jevA cokhAthI bharela che te sarva svaNamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. moTA-moTA ratha caktamAna ne kahyA che. te toraNonI AgaLa babbe pAtrIo kahI che. te pAbIo svaccha jaLathI paripUrNa che. vividha paMcaraMgI lIlA phaLothI bharelI hoya evI lAge che. te pIo sarva ranamacI cAvatu pratirUpa che. moTA-moTA gokaliMjara cakranI samAna che AyuSyamAna zramaNa ! kahelI che. te toraNonI AgaLa baLe supatiSThaka kahela che. te supatiSThako vividha paMcavaNI prasAdInaka bhAMDa viracita saSadhi patipUrNa, savarAmaya, svaccha cAvatuM pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe manogulikAo kahela che. te manogulikAmAM ghaNAM sonA-rUpAnA phalako kahI che. te sonA-rUpAnA phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadataka, mukatAjalanI aMdara laTakataie suvarNa yAvatu gajadaMtaka samAna kahela che. te vajamaya nAgadatakomAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahela che. te rajatamaya sikkAmAM ghaNAM vAto kahela che. te vAtakakka kALa dorAnA banelA DhAMkaNathI yAva4 sapheda sUjhanA banela DhAMkaNathI AcchAdita che. badhAM vaiDUryamaya vAva pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe citra ratnakaraMDaka che. jema koI cAturaMta cakavartI rAjAnuM citra ratnakaraMDaka vaiDUryamaNi ane sphaTika maNIonuM DhAMkaNa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa/169 169 lAgela hoya, potAnI prabhAthI te pradezane cotaraphathI AvabhAsita kare che, udhotita-tApita-prabhAsita kare che. e pramANe te citra ratanakaraMDaka vaiDUcarinanA DhAMkaNathI yukata thaIne potAnI prabhAthI te pradezane badhI taraphathI AvabhAsita kare che.. te toraNonI AgaLa baLe azva kaMThako yAvatu banne RSabhakaMThako kahyuM che te sarve ratanamaya, svaccha yAvata pratirUpa che. te azvakaMThako yAvatuM bha kaMThakomAM banne puSpa caMgerI, e pramANe mAlya-gaMdha-pUrNa-vA-AbharaNa aMgerIo, siddhArtha caMgerI, romahatta caMgerIo che. te sarva ranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa babbe puSa paTala cAvatu lomaharata paTala che. sarve ranamaya yAvatu pratirUpa che. te toraNonI AgaLa baLe sIMhAsana kahyA che. te sIMhAsanonuM AvuM varNana che. te badhuM pUrvavat kahevuM yAvat prAsAdIya che. te toraNonI AgaLa bababe cAMdInA AcchAdanavALA chax kahela che. te chatronA daMDa vaimaNInA che, te camakatA ane nirmaLa che. tenI karNikA varSanI che, temanI saMdhio vajaratanI pUrita che. te chatra motInI mALAthI yukata che. te 1008 zalAkAthI yukata che, je zreSTha suvarNanI banela che. hAthI chaNela caMdananI gaMdha samAna sugaMdhita ane sarva RtumAM sugaMdhI rahenArI tenI zItaLa chAyA che. te cho upara maMgala cikita che. te caMdrAkAra samavRtta che. toraNonI AgaLa babbe cAmaro kahI che. te cAmara caMdraprabha-djavanyadi vividha maNi ratna khacita daMDa, vividha maNi-kanaka-rana-vimala-mahAItapanIya-ujjavala vicitra daMDacamakatA che. tei cAmara| efkha, aMka, kuMda, jaLakaNa, amRta mazita pheNanA puMja sardeza tuma rajata dIdha bAlamukata, sarva ratanamaya, svaccha gAvata pratirUpa che. toraNonI AgaLa baLe tela samugaka, koi samuka, >> samudraka, coya samugaka, tagara samuka, ela samudgaka, haritAla samudgaka, hiMgaloka samugaka, manozIla samugaka, jana samugaka che. te savaranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. * vivecana-169 :| vijaya dvAranA baMne paDakhe be prakAre niSidhinAmAM babbe toraNo kahyA che. te toraNo vividha maNimaya ItyAdi toraNa varNana saMpUrNa pUrvavat kahevuM. te toraNonI AgaLa babbe zAlabhaMjikA kahI che. zAlabhaMjikA varNana pUrvavatuM. te toraNonA baLe nAgadaMtako kahyA che. te nAgadaMtakonuM varNana jema pUrve kahyuM tema kahevuM. te toraNonA baLe nAgadaMtako kahyA che. te nAgadaMtakonuM varNana jema pUrve kahyuM tema kahevuM. mAtra uparanA nAgadaMtako na kahevA, kemake teno abhAva che. te toraNonI AgaLa baLe azva saMghATaka, baLe gajasaMghATaka, baLe narasaMghATaka. babbe kinnara 130 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 saMghATaka, banne kiMdhurapa saMghATaka, babbe mahoraga saMghATaka, baLe gaMdharva saMghATaka, baLe vRSabhasaMghATaka che. e badhAM sarva ranamayAdi pUrvavat che. A pramANe paMkti, vIvI, mithunaka paNa pratyekamAM kahevA. te toraNonI AgaLa baLe - pAlatA, nAgalatA, azokalatA, caMpakalatA, cUtalatA, vAsaMtIlatA, kuMdalatA, atimukatalatA ane zyAmalatA che. te kevI che ? nitya kusumita, nitya mukulita, nitya lavacika, nitya tabakIta, nitya gubhika, nitya yamalika, nitya vinamita, nityapaNamita, nitya vibhakata-pratimaMjarI-vataMsakadharI che. vyAkhyA pUrvavatu. vaLI te kevI che ? sarvaranamaya cAvatu prati5. ahIM paNa svaccha, glaSNAdi vizeSaNa kahevA. te toraNonI AgaLa baLe caMdanakaLaza kahyA che. te zreSTha kamaLe pratiSThita che, ItyAdi varNana pUrvavat kahevuM. te toraNonI AgaLa baLe vRMgArako kahyA che. tenuM paNa caMdana kaLazavatuM varNana kahevuM. vizeSa e ke - mata gaja mahAmukhAkRti samAna kahela che, tema kahevuM. mata evo je hAthI, tenA ati vizALa je mukha, tenI AkRti AkAra, tenI samAna-tatsardeza kahela che. te toraNonI AgaLa baLe Adarzako kahyA che. te Adarzono A AvA svarUpe varNakaniveza kahela che. jemake tapanIyamaya. pIThaka vizeSa. vairyamaya staMbha - Adarzaka gaMDa pratibaMdha pradeza, arthAt Adarza gaMDono muSTi grahaNa yogya pradeza. vajarattamaya varAMga, vividha maNimaya valakSa-zRMkhalAdirUpa avalaMbana. zaMkaranamaya maMDala, jemAM pratibiMba paDe che. avagharSita-bhUti Adi vaDe nimajjana anavagharSita vaDe nirmala, tenI chAyA vaDe samanubaddha. caMdramaMDala sadeza. atizaya mahAnuM. zarIranA addha pramANa kahela che. te toraNonI AgaLa babbe vajanAbha thALA kahela che. te zALAo ma9 nirmaLa, zuddha sphaTikavat bichaTita. - x - ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. pRthvI parimANarUpa te thALo tyAM sthita che. mAtra AkArAdithI upamA che tathA kahe che - sarvathA jAMbunadamaya che. he AyuSyamAna tene atizaya mahAna rasakasamAta kahela che. te toraNonI AgaLa baLe pANIo kahela che. te pAmIo svaccha pANIthI paripUrNa che. nAnAvidha harita phaLa vaDe ghaNI pratipUrNa evI rahela che. kharekhara tevA phaLo ke jaLa nathI, paNa tayArUpa zAzvata bhAvane pAmela, pRthvI pariNAmane te upamA ApI che. * X - atizaya mahatI gokaliMjara caka samAna kahela che. - te toraNonI AgaLa baLe supatiSThaka-AdhAravizeSa kahela che. te supatiSThaka savapadhithI patipUrNa, nAnAvidha paMcavarya prasAdhana bhAMDathI bahu paripUrNavatu che. upamA bhAvanA pUrvavat. te toraNonI AgaLa babbe manogulikA kahela che. manogulikA nAme pIThikA che. te manogulikA saMpUrNa vaiDUrya ratnamaya, 'majha' ItyAdi pUrvavat che. te manogulikAmAM
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /169 11 ghaNAM suvarNamaya ane rUmaya phalako kahelA che. te phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadaMtakokuTaka kahAA che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM rUpAnA sikkA kahelA che. te jatamaya sikkAmAM ghaNAM vAtakaraka-jaLazUnya ghaDAM kahelA che. te vAtakarako. AcchAdana gavasthAthI saMjAta te gavasthita, kRSNa sUtramaya gavastha vaDe. kALA dorAvALA sikkAmAM avasthita. A pramANe nilasUjha sikkaga avasthita Adi kahevuM. te vAtakakko sarvathA vaiDUryamaya, svaccha ItyAdi pUrvavatu. - te toraNonI AgaLa babbe bi vaNapata Azcarya bhUta ratnakaraMka kahela che. jema koI sajA - cAturaMta cakavartI hoya. cAra - pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara rUpa pRthvI pattimAM cakra vaDe vartavAno svabhAva jeno che te, AzcaryarUpa, nAnA maNimayavathI ke varNathI bAhucathI vaiDUryamaNimaya tathA sphaTika-paTala-maya-AcchAdana che. te potAnI prabhA vaDe nIkaTanA pradezane badhI dizAmAM samaratapaNe avabhAse che. e ja traNa paryAyathI kahe che - udhota kare che, tapAve che, prabhAse che. ItyAdi sugama che. te toraNonI AgaLa baLe azvakaMTha pramANa ratta vizeSa kahela che. e pramANe gaja-kinnara Adi paNa jANavA. * * - sarva ratnavizeSarUpa ItyAdi pUrvavatuM. te toraNonI AgaLa babbe puNacaMgerI che. e rIte mALA, cUrNa, gaMdha ItyAdinI caMgerI paNa kahevI. A badhAM sarvayA ratnamacya che. e rIte puSpAdi paTala baLe kahevA. te toraNonI AgaLa babbe siMhAsana kahela che. tenuM varNana pUrve kahyA mujaba saMpUrNa dAma varNana sudhI kahevuM. te toraNo AgaLa rUpya AcchAdana chatra kahela che. te chatro vaiDUrya ratnamaya vimala daMDa ane jAMbUnada karNikA che, vajaratna vaDe ApUrita daMDazalAkA saMdhi che, mukatAjAla parigata 1008 uttama kAMcanamacya zalAkA jemAM che che. daravara vaDe DhAMkela kuMDikAdi bhAjata mukha, tenA vaDe gALela ke temAM pakavela je malaya - malayodbhava zrIkhaMDa, tatsaMbaMdhI sugaMdha, gaMdhavAsa, tenI jema badhI RtumAM surabhi ane zItaLa chAyAvALuM. tathA aSTamaMgalanA citra vaDe Alekhela che jemAM te. tathA caMdrAkAra-caMdrAkRti upamA jemAM che te tathA caMdramaMDala vat vRtta. te toraNonI AgaLa babbe cAmara kahela che. te cAmaro caMdrakAMta-va-vairya tathA bAkInA vividha maNiratna vaDe khacita je daMDamAM che te. e prakAre citra-vividha prakAranA daMDa, je cAmaromAM che te. sUkSma-jatamaya-dIrdha vALa jemAM che te. tathA zaMkha, karAvizeSa, kuMdapuSpa, jalakaNa, kSIrodanA jaLanuM mathana karavA samulya pheNa puMja, tenI jema prabhA jenI che te. zeSa pUrvavatuM. te toraNonI AgaLa baLe taila samudgaka che, te sugaMdhi tailAdhAra vizeSa che. e rIte koThAdi samuka paNa kahevA. ahIM saMgrahaNI gAthA che. je vRttikArazrIe noMdhela che. te badhAM ja saMpUrNa ratnamaya, svaccha, glaNa che ItyAdi pUrvavat. * sUjha-130 - vijaya dvAra upara 108 cakradhvaja, 108 mRgadhvaja 108ngaruDadhvaja, 108 132 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda2 vRkadja, 108 garuDadhvaja, 108 chAdja, 108 piccha tvaja, 108 zakunidavaja, 108 sahadhvaja, 108 vRSabha dhvaja 108 zveta cAra dAMtavALA hAthI [zI aMkita] davA - A rIte badhI maLIne 108o qjAo vijayadvAre kahelI che. vijaya dvAre nava bhoma kahelA che. te bhomanI aMdara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che cAva4 maNIno sparza. te bhomanI upara ulloka, padAlatA cAvatu cAmalatAnA citro yAvata sarva tapanIyamaya svaccha cAvatu pratirUpa che. te bhomanA bahu madhya deza bhAge je pAMcamuM bhoma che, te bhomanA bahu madayadeza bhAgamAM eka moTuM sIMhAsana kahela che. sIMhAsana varNana vijayakULa cAvatu aMkuza rAvata mALAo rahelI che. pUirvavat jANavuM) - te sIMhAsananI pazcima-uttaramAM, uttaramAM, uttara-pUrvamAM A vijaya devanA ooo sAmAnikonA 4ooo bhadrAsana kahyA che. te sIMhAsananI pUrve ahIM vijaya devanI saparivAra cAra agramahiNInA cAra bhadrAsana kahyA che. te sIMhAsananI dakSiNa-pUrvamAM vijaya devanI atyaMtara padiAnA 8ooo devonA 8ooo bhadrAsano. kahela che. te sIMhAsananI dakSiNe vijaya devanI madhyamAM parSadAnA 10,ooo devonA 10,000 bhadrAsano kA che. te sIMhAsananI dakSiNa-pazcime vijayadevanI bAhya parmadAnA 12,ooo devonA 12,ooo bhadvArano kahyA che.. te sIMhAsananI pazcime A vijaya devanA sAta senAdhipatinA sAta bhadrAsano kahela che. te sIMhAsananI pUrvamAM, dakSiNamAM, pazcimamAM, uttaramAM A vijaya devanA 16,ooo AtmarakSaka devonA 16,000 bhadrAsano kahyA che. te A rIte - pUrvamAM 4ooo e pramANe cAremAM vAva4 uttaramAM 4ooo che. bAkInA bhomomAM pratyeka-pratyekamAM bhadrAsana kahelA che. * vivecana-130 : te vijayadvAramAM 108 cakatvaja - cakra AlekharUpa cihnayukta dhvaja, e pramANe mRgathI hAthI sudhI bIjA nava paNa kahevA. badhAM 108-108 kahevA. A rIte badhAM maLIne 1080 dhvajo thAya che. e pramANe meM tathA bIjA badhAM tIrthakaroe kahela che. vijaya dvAranI AgaLa nava bhauma-viziSTa sthAna kahela che. te bhaumono bhUmibhAga ane ulloka pUrvavata kahevo. te bhaumonA bahu madhya deza bhAgamAM pAMcamAM bhaumanA bahamadhyadezabhAgamAM vijayadvArAdhipati vijaya devane yogya siMhAsana che. te siMhAsananuM varNana, vijayakUNa, kuMbhAgra-muktAdAma varNana pUrvavat che. bhadrAsanAdinI saMkhyA sUNAmAM kahyA mujaba che. tethI ahIM punarukti karI nathI. mAtra viziSTa zabdAdi ahIM noMdhela che. pottara * vAyavya khUNo, uttarapUrva-IzAna, dakSiNapUrva-agnikoNa, dakSiNa pazcima-naiRtya khUNo. vijaya deva saMbaMdhI AtmarakSaka devonA 16,000 bhadrAsano kahelA che. bAkInA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa/1eo pratyeka pratyeka siMhAsana saparivAra sAmAnikAdi deva yogya bhadrAsanarUpa parivAra sahita kahela che. * sUjha-131 - vijaya dvArano uparano bhAga soLa prakAranA ranothI upazobhita che. te A pramANe - rana, vaja, vairya yAvata riTa. vijayadvAranI upara ghaNAM AThaATha maMgalo kahyA che. te A - svastika, zrIvatsa yAvat darpaNa, sarve ratanamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. vijaya dvAranI upara ghaNAM kRSNa cAmaradja che yAvatuM sarvaramiya, svaccha pAvatu pratirUpa che. vijaya dvAranI upara ghaNo chamAliko che. A badhAMnuM varNana pUrvavatu jANavuM. * vivecana-101 - vijaya dvArano uparitana AkAra - utaraMgAdi rUpa soLa prakAranA ratnothI, upazobhita che. te A rIte- karketana, vaja, vaiDUrya, lohitAkSa, masAgala, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyotirasa, aMka, aMjana, rajata, jAtarUpa, aMjanapulaka, sphaTika, ane riTa. vijayadvAranI upara ATha-ATha vastikAdi maMgala kahela che. te badhAM sarvaranamaya che, ItyAdi pUrvavat jANavuM. * sUtra-172 bhagavan! ema kema kahevAya che ke vijayadvAra e vijayadvAra che ? gautama! vijaya dvAre vijaya nAmaka maharvika, mahAvutika yAvatuM mahAnubhAva evo palyoma-Nitika deva vase che. te tyAM 4ooo sAmAnika, saparivAra cAra agamahiNI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta geMnyAdhipati, 16,ooo AtmarakSakadeva, vijayadvAra, vijayA rAjadhAnI, bIjA paNa ghaNAM vijayI rAjadhAnImAM vasatA devo, devIonuM Adhipatya cAvatuM divya bhogapabhogane bhogavato vicare che. tethI he gautama ! vijayadvArane vijayadvAra kahe che athavA he gautama ! vijayadvAra e zAzvata nAma che. je kadI na hatuM-nathI ke nahIM haze tema nahIM yAvatuM avasthita, nitya evuM A vijaya dvAra che. * vivecana-2 : praznasUga sugama che. bhagavaMte kahyuM - vijayadvAre vijaya nAmano. pravAhathI anAdikALa saMtati patitathI vijaya nAme deva che. magIddhava - bhavana parivArAdi moTI trAddhivALo. matiyA jene zarIramAM rahela ane AbharaNamAM rahela moTI yuti che te. moTuM baLa - zArIra prANa jene che te mahAbala, moTI khyAti jene che te mahAyaza athavA maheza nAme prasiddha athavA za - aizvarya, AtmAnI khyAti, mahA evI A IzA te maheza. mahAsaumya - ghaNAM sata vedhanA udayanA vazathI che te. palyopamanA AyuvALo deva vase che. 134 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 te tyAM 4000 sAmAniko, saparivAra cAra agramahiSI - te pratyekane ekaeka hajArano parivAra che, atyaMtara - madhyama - bAhya rUpa yathAkrame ATha-daza-bAra hajAra devonI parSadA, sAta sainya-azva, hAthI, ratha, padAti, mahiSa, gaMdharva, nATya rUpa. sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devo ItyAdinuM Adhipatya - adhipatikama arthAta rakSA, te rakSA sAmAnyathI ArakSaka kare che, tethI kahe che - purano pati te purapati, tenuM karma paropatya - sarvanuM agresarava. te agresarata nAyakava vinA paNa thAya. * * * tethI nAyakatvanI pratipati arthe kahe che - svAmI atui nAyaka. te nAyakava kadAca poSakatva sivAya paNa thAya - X * tethI kahe che - bhatRtva arthAt poSakatva tethI ja mahatarakava, te koI AjJArahitane paNa thAya, tethI kahe che - Aphozcara senApati - sva sainya prati abhuta AjJA prAdhAnya. TRvanuM - bIjA niyukta puruSa vaDe ke svayaM pAlana karatA moTA-moTA zabdothI e joDavuM. satya - AkhyAnaka pratibaddha athavA avyAhata nitya tha inityAnubaMdhI. je nRtya-gAna ane vAjiMtra, taMtrI-vINA, tala-hasatala, tAla-kaMsikA, buTita-vAjiMtra tathA je ghana mRdaMga paTa puruSa vaDe pravAdita che. temAM nivRta - ghana samAna vani je mRdaMga, te badhAMno rava-avAja. vyi - pradhAna, mokA - zabda Adi, te bhogone bhogavatA vicAre che. A kAraNathI gautama! ema kahevAya che, vijayadvAra e vijayadvAra che, vijaya devathI "vijaya" evuM nAma che. * sUtra-173 - vijaya devanI vijayA nAme rAjadhAnI kyAM kahI che ? gautama ! vijayadvAranA pUrvamAM tichI asaMkhya dvIpa-samadra oLaMgyA pachI anya jaMbudvIpa dvIpamAM 12,ooo yojanA gayA pachI A vijaya devanI vijayA nAme rAjadhAnI che. te 12,ooo yojana lAMbI-pahoLI ane 46,948 yojanathI kaMIka vizeSAdhika paridhi kae che. te eka prakAra vaDe gherAyela che. te pAkAra 3 ll yojana uMcA che, teno viSThabha mULamAM 1 yojana, madhyamAM 6-yojana eka kosa ane upara [ne cheDe 3 yojana ane aDadho kosa che. e rIte mULamAM vistRta, madhyamAM saMkSipta, upara pAtaLuM che. te bahArathI goLa, aMdarathI corasa, gAyanI pUMchanA AkAre saMsthita che. te sarva kanakamaya, svaccha gAvata tirUpa che. te pAkAra vividha paMcavarSa kapizIrSakathI zobhe che. te A pramANe - kRSNa cAvata zukla. te kapizIrSaka addha koza lAMbA, 500 dhanuSa vikhaMbhathI, dezonA addhakoza uM uccatvathI che. te sarve maNimaya, svaccha gAvata pratirUpa che. vijayA rAjadhAnInI eka-eka bAhAmAM 1rapa-1rapa dvAra hoya che, ema kahela che. te dvAro zA yojana UMcA, 31 yojanA vikaMbha ane teTalo ja praveza che. te dvAra zetava che, zreSTha praNanI stupikA che, tenA upara IhamRgAdinA mi banelA che ItyAdi. yAvata tenA pATamAM svarNamaya retI bichAvelI che
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/173 135 176 teno sparza zubha ane sukhada che. te prAsAdIyAdi viroSaNayukta che. te dvAronI baMne bAju baMne niSivikAmAM banne caMdana kaLazanI paripATI che ItyAdi yAvata vanamAlA kahetuM.. te dvAranI baMne bAju baMne naiBdhikAmAM banne pakaMThako kahyA che. te pakaMThaka- 31 yojana eka koza laMbAI-pahoLAIthI ane 15- yojana aDhI koza bAhacathI che. sarve ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te prakaMThaka upara ekaika prAsAdAvatuMsaka che. te prAsAdAvataMsaka 35 yojana utd uccattathI, 15 yojanaaDhI koza laMbAI-pahoLAIthI che. bAkI pUrvavat yAvata samugapha vizeSa e ke A badhuM bahuvacanamAM kahevuM. vijaya rAjadhAnImAM ekaika dvAramAM 108 cakadevaja cAvat 108 zveta catuta zreSTha hAthInI AkRtivALI che. e pramANe te badhI maLIne vijayA rAjadhAnInA ekaika dvAramAM 108o djAo hoya che, ema kahela che. vijaya rAjadhAnInA ekaika dvaTe - te dvAranI AgaLa 1-bhauma kahyA che. te bhaumono bhUmibhAga, ulloka pAlatAdi citrothI citrita che. te bhaumanA bahu madhyadeza bhAgamAM je nava-nava bhauma che. te bhaumanA bahumadhyadeza bhAgamAM pratyeka pratyeka sIMhAsana kahela che. sIMhAsana varNana dAma ghana pUrve kaar mujaba jANatuM. ahIM avazeSa bhaumamAM pratyekapratyeka bhadrAsana che. te dvAronA uparano bhAga soLa prakAranA ranothI zobhita che Adi pUrvavata yAvat chamAtichatra, e pramANe badhAM maLIne vijayA rAjadhAnImAM 5oo dvAra che ema kahela che. * vivecana-13 : bhadaMta ! vijaya devanI vijayA rAjadhAnI kyAM che ? gautama ! vijaya dvAranI pUrva dizAmAM ticha asaMkhyAta dvIpa samadro oLaMgIne tenA aMtaramAM je anya jaMbUdvIpa, adhikR dvIpa tulya nAmaka, AnA dvArA jaMbUdvIpanuM paNa asaMkhyayavA sUcave che. temAM 12,000 yojana avagAhyA pachI tenA mArgamAM vijaya devanI yogyA vijayA nAmanI rAjadhAnI meM ane badhAM tIrthakare kahI che. te 12,ooo yojana lAMbIpahoLI che ItyAdi sUmArca mujaba kahevuM. vijayA nAmanI rAjadhAnI eka moTA prAkAra vaDe badhI dizAthI samastapaNe parikSita che. te prAkAra 3 yojana urva uccatvathI che ItyAdi mApa pramANa sUkAthI mujaba jANavuM. A prAkAra mULamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta-mULa vikaMbhanuM aDadhuM thavAthI, upara tanu-pAtaLuM, kemake madhya vikaMbhathI paNa aDadhuM thavAthI che. te uMcA karAyela gAyanI pUMchanA AkAre rahela che. saMpUrNa suvarNamaya che, svaccha ItyAdi vizeSaNa pUrvavatu, te prAkAra vividha paMcavarNI - kRNAdi varNa tAratamyatAthI kahevA. paMcavarNatvane ja jaNAve che - "kRSNa' ItyAdi. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 te kapizIrSaka pratyeka addhakroza-1000 dhanu pramANa AyAmathI - dItiAthI, 500 dhanuSTra vistArathI Adi che. * x * vijayA rAjadhAnInI ekaika bAhAmAM 125125 dvAro kahelA chesarva saMkhyA 5oo dvAra che. te dvAro pratyeka zo yojana udad, 31ii yojana vi&mathI ane 31ii yojanA pravezathI che. dvAronuM varNana saMpUrNa, vanamALAnA varNana paryanta kahevuM. te dvAronA pratyeka ubhaya paDakhAmAM ekaika naiSedhikI bhAvathI be prakAre naipedhikImAM babbe prakaMka-pITha vizeSa kahI che. te prakaMkko pratyeka 31ii yojana laMbAI-pahoMDAIthI ItyAdi kahevuM. te prakaMThako vajanamaya, svaccha, glaNa ItyAdi pUrvavat. te prakaMThako upara pratyeka prAsAda vizeSa kahela che. te prAsAdAvatuMsaka 31 yojana ud uccatvathI ItyAdi kahevuM. te prAsAdonuM abhyargata ItyAdi sAmAnyathI svarUpa varNana, ulloka varNana, madhyabhUmi bhAga varNana, siMhAsana varNana, vijayaduSya varNana, mutadAma varNana e badhuM vijayadvAravat jANavuM. bAkInA toraNAdi vijayadvAravat have kahevAnAra gAthA mujaba jANavA. tArA ItyAdi traNa gAthA, dvAromAM pratyeka ekaika naipedhikImAM banne toraNa kahyA. te toraNonI upara pratyekamAM ATha-ATha maMgalo che. te toraNonI upara kRNA cAmara vijAdi che. pachI toraNonI AgaLa zAlabhaMjikA, pachI nAgadaMtako, nAgadaMtakomAM mALA, pachI azvasaMghATAdi saMghATo kahevA. pachI azvapaMkti Adi, paMkti pachI azvavIthI Adi vIvIo, pachI azvamithunakAdi mithuno, pachI padAlatAdi latA, pachI caturdika sauvastika kahevA. pachI vaMdana kaLaza, pachI bhaMgAraka, pachI Adarzaka, pachI svAla, pachI pAnI, pachI supatiSTha, pachI manogulikA temAM vAtakarakavAyu bharela athavA jaLazUnya ghaDA che. pachI citra ratnakaraMka, pachI azva kaMTha, gajakaMTha, naskaMTha, upalakSaNathI kiMmara-kapuraSa-mahoga-gaMdharva-vRSabha kaMka kramathI kahevA. pachI puSa caMgerI, pachI puSpAdi paTalaka, pachI siMhAsana, pachI chatra, pachI cAmara, pachI taila samudgaka vaktavyatA pachI dhvajA, te dhvajAnuM A chelluM sUtra che - e pramANe badhAM maLIne vijayA rAjadhAnInA ekaika dvAramAM 1080-1080 vijAo thAya che, ema kahyuM che. pachI bhImo kahevA. temAM sUtramAM sAkSAt kahe che - te dvAronI AgaLa sattara-sattara bhomo kahyA che. te bhaumonA bhUmibhAga, ulloka pUrvavat kahevA. te bhaumonA baha madhya deza bhAgamAM je nava-nava bhauma che tenA bahu madhyadeza bhAgamAM pratyekamAM vijayadeva yogya siMhAsana, jema vijayadvAra pAMcamAM bhaumamAM che, tema kahevuM. mAtra saparivAra siMhAsana kahevuM. bAkInA bhaumamAM pratyekamAM saparivAra kahela che. * x - * sutra-134 - vijayA rAjadhAnInI cAre dizAmAM pa00 yojana bAdhAe ahIM cAra
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1e BJdvIpa /134 vanakhaMDo kahyA che. te A pramANe - azokavana, satavaNavana, caMpakavana ane cUtavana. pUrvamAM azokavana, dakSiNamAM saptavaNavana, pazcimamAM caMpakavana, uttaramAM cUtavana che. te vanakhaMDo sAtireka 12,000 cojana laMbAIthI ane 500 yojanA vikaMbhathI kahela che. pratyeka-pratyeka prAkAra vaDe gherAyela che. kRSaNa, kRNAlabhAsa vanakhaMDa vaNana kahevuM cAvatu ghaNAM vyaMtara devo ane devIo tyAM vizrAma kare che, suve che, rahe che, bese che, paDakhAM badale che, ramaNa kare che, lIlA kare che, krIDA kare che, mohana kare che, jUnApurANa sucI supakriAMta zubha karmonA karelA kalyANaphaLavRtti vizeSane anubhavatA vicare che. te vanakhaMDonA bahumadhya deza bhAgamAM pratyeke pratyeka pAsAdAvatuMsaka kahela che. te prAsAdAvataMsaka 6 yojana ud uccattathI ane 31 yojana laMbAIpahoLAIthI Ajugata, udbhUita Adi pUrvavat yAvat aMdara bahusamamaNIya bhUmibhAga kahelo che. ulloka ane parAbhaktioi kahevA. te prAsAdAvartasakonA bahu madhyadeza bhAgamAM pratyeka-pratyekamAM sahAsana kahela che. saparivAra varNana karavuM. te prAsAdAvatuMsakanI upara ghaNAM ATha ATha maMgalo, vaja, chAtichama che. te kahevuM]. tyAM cAra mahahika devo cAvatuM patyopama sthitika devo vase che. te A rIte - azoka, saptaparNa, caMpaka, cUta. tyAM pota-potAnA vanakhaMDonuM, potapotAnA prAsAdAvataMsakonuM, pota-potAnA sAmAnika devonuM, pota-potAnI AgramahiSIonuM pota-potAnI parSadAnuM, pota-potAnA AtmarakSaka devonuM Adhipatya karatA yAvat vicare che. vijayA rAjadhAnInI aMdara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. yAvat te paMcavaNamaNIthI upazobhita che. tRNa zabdarahita maNIono sparza yAvat devadevIo tyAM bese che yAvat vicare che. te bahusama maNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAge ahIM eka moTuM upakArikAlayana kahela che. te 12oo yojana lAMbu-pahoLuM ane 3795 yojanathI kaMIka adhika tenI paridhi che. aDadho kosa tenI jaDAI che. te saMpUrNa suvarNanuM cAvata pratirUpa che. te eka pAvara vaidika ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. pAvara vedikA vana, vanakhaMDa varNana yAvata vihare che, sudhI kahevuM. te vanakhaMDa dezona be yojana cakavAla virkabhathI ane upakArikAlayananI paridhi tulya paridhivALuM vanakhaMDa che. te upakArikAlayananI cAre dizAmAM cAra thisopAna-pratirUpaka kahela che. (varNana karavuM). te misopAna pratirUpakanI AgaLa pratyeka pratyeka toraNa kahela [18/12] 18 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 che. chAtichatra che. te upakAskiA layana upara bahumaramaNIya bhUmibhAga kahela che yAvata maNI vaDe zobhe che. maNi varNana karyuM. gaMdharasa-sparza [kahevA]. te bahusamasmaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabharamAM eka moTuM mUla prAsAdAvatuMsaka kahela che te 6 yojana uMcu, 30 yojana lAMbu-pahoLuM, abhyagata-ucitaprahasita pUrvavata. te prAsAdAvartAsakanI aMdara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. cAvata maNisparza, ulloka. te bahukamaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAge ahIM eka moTI maNipIThikA kahI che. te eka yojana lAMbI-pahoLI, addhayojana bAhalyathI sarva maNimayI svaccha, GNa che. te maNipIThikA upara eka moTuM sahAsana kahela che. e pramANe saparivAra sIMhAsana varNana karavuM. te prAsAdAvatuMsaka upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo, dhvaje, chawAticho che. te pasAdAvataMsaka bIja cAra, tenAthI addha ucca pramANa mAma pAsAdAvartasakothI cotaraphathI gherAyela hatuM. te prAsAdAvataMsako 31 yojana ud uccattathI ane sADA paMdara yojana ane addha koza lAMbA-pahoLA che, Abhyagata Adi pUrvavata. te prAsAdAvataMsakonI aMdara bahusamaramaNIya bhUmibhAga ane ulloka che. te bhahasamaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM pratyeka pratyeka sIMhAsana kahela che. varNana karavuM temAM parivArarUpa bhadrAsana kahela che, temAM ATha ATha maMgala tathA dhvaja, chatrAticho kahevA. te prAsAdAvataMsako tenAthI addha uccatta pramANa mAtra bIja cAra cAra prAsAdAvatuMsakathI cotaraphathI gherAyela che. te prAsAdAvataMsako 15ll yojana ane AIkoza uM uccatvathI, dezona ATha yojana laMbAI-pahoLAIthI Adi pUrvavat kahevuM. te pAsAdAvAMsakonI aMdara bahasamaramaNIya bhUmibhAga, ulloka che. te bahAmaramaNIya bhUmibhAganA bahamadhya dezabhAge pratyeka pratyeka pasusano kahelA che. te prasAde aSTamaMgalo, dhvaja, chAti chao che. te pAsAdAvAMsako tenAthI addha uracatva pramANa bIjI cAra prAsAdAvatasakothI cotaraphathI gherAyelA che. te prAsAdAvataMsako dezona ATha yojana utd uccatvathI, dezona cAra yojana laMbAI-pahoDAIthI che. zeSa pUvava4. bhUmibhAga, ulloka, bhadrAsano upara aSTa maMgalo, , chAticho kahevA. te prAsAdAvavaMsaka, tenAthI addha uccatta pramANa bIjA cAra prAsAdAvartasakothI cotaraphathI gherAyela che. te pAsAdAvataMsako dezona cAra yojana ud uccatvathI ane dezona be yojana laMbAI-pahokAIthI che te amyudagado Adi pUrvavatuM. bhUmibhAga, ulloka pAsana, upara aSTamaMgala, vaja, chAtio che. - vivecana-134 - vijayA rAjadhAnInI cAre dizAmAM - x - 500-500 yojana abAdhAe -
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /134 19 AkramaNa rahita arthAta apAMtarAla choDIne. cAra vanakhaMDo kahyA che. te ja vanakhaMDone nAmathI dizA bhedathI dazavi che. azoka vRkSa pradhAna vana te azokavana. e pramANe saptaparNavana, caMpakavata, cUtavana paNa jANavuM. - x - te vanakhaMDa sAtireka 12,000 yojana laMbAIthI ane 500 yojana viThaMbhathI pratyeka kahyA che, pratyeka prakArathI gherAyela che. vaLI te vanakhaMDo kevA che? pAvara vedikA, bAhA vanakhaMDa sudhI te vizeSaNo kahevA. tyAM ghaNAM vyaMtara devo ane devIo cAvata vicare che. te vanakhaMDonA bahu madhya deza bhAge pratyeka prAsAdAvataMsako kahyA che. te prAsAdAvataMsako izA yojana urva uccatvathI ane 31ii yojanA vikaMbhathI che abhyargatao'' ItyAdi prAsAdAvAMsakonuM varNana saMpUrNa, saparivAra pratyeka siMhAsana sudhI kahevuM. te vanakhaMDomAM pratyekamAM ekaika deva bhAvathI cAra devo mahartika, mahadhutika, mahAbala, mahAyaza, mahAsaukhya, mahAnubhAva evA palyopama sthitika deva vase che. te A pramANe - azokavanamAM azoka, saptaparNa vanamAM saptaparNa, caMpakavanamAM caMpaka, cUtavanamAM cUta. te azokAdi devo, te vanakhaMDanA potAnA prAsAdAvataMtakanA pota-potAnI hajAro sAmAniko, pota-potAnI saparivAra agramahiSI, pota-potAnI parSadA ItyAdinuM Adhipatya karatAM vicare che. vijayA rAjadhAnIno aMdarano bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahyo che. tenuM - jema koI AliMgapukara" ItyAdi "varNana pUrvavat saMpUrNa maNInA sparza sudhI kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM ahIM eka moTuM upakArikAlayana kahela che. rAjadhAnI svAmInA prAsAdAvartanakAdine upakAra kare che athavA upakArIkA eTale prAsAdAvataMsakAdinI pIThikA. anyatra A upakAka prasiddha che. A upakArikAlayanavatuM upakArikalayana che. te 1200 yojana lAMbu-pahoLuM, ItyAdi sUgAvata jANavuM. - x * te saMpUrNa jAMbUnadamaya che, "svaccha" ItyAdi vizeSaNa pUrvavat jANavA. te upakAskiAlayanA eka pAvaravedikAthI, tenA pachI eka vanakhaMDathI badhI dizAmAM, sAmatyathI parIvarela che. baMnenuM varNana pUrvavat kahevuM. tyAM ghaNAM vyaMtara devo ane devIo bese che, suve che vAva vicare che. te upakArikAlayananI cAre dizAmAM eka-eka dizAmAM ekaika bhAvathI cAra kisopAnapatirUpaka - prativiziSTarUpa kisopAna kahe che. varNana pUrvavat kahevuM. te gisopAna pratirUpakonI AgaLa pratyeka-pratyekane toraNa kahela che, tenuM varNana pUrvavat. te upakAThiAlayananI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. * * * bhUmibhAga varNana pUrvavat maNInA sparza sudhI kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA 180 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 bahamadhya dezabhAge ahIM eka mahAna mUla prAsAdAvataMsaka kahela che. te 6Tii yojanA udhaI uccatvathI che. 31ii yojana laMbAI-pahoLAIthI che. - x * tenuM varNana, madhyamAM bhUmibhAga varNana, siMhAsana varNana, bAkInA bhadrAsano, tenA parivAra bhUta vijayadvAra bahAra rahela prAsAdavat kahevuM. te mUla prAsAdAvataMtakanA bahumadhya dezabhAge ahIM eka maNipIThikA kahI che, te eka yojana lAMbI-pahoLI, ardhayojana bAhalyathI che. te saMpUrNa maNimayI che. zeSa vizeSaNa pUrvavata. te maNipIThikAnI upara ahIM eka moTuM siMhAsana kahela che. te siMhAsananA parivArabhUta bIjA bhadrAsano pUrvavat kahevA. te mUla prAsAdAvataMka bIjA cAra mUlaprAsAdAvatuMsakatI cotaphathI gherAyela che. te prAsAdo, mUla prAsAdathI addha uccatva pramANavALA che. bAkI sUtrArtha mujaba che. te prAsAdAvAMsakonA bahumadhya dezabhAge eka-ekamAM siMhAsana kahela che, te siMhAsananuM varNana pUrvavat che. vizeSa e ke siMhAsanomAM zeSa-bAkInAne parivArabhUta na kahevA. te prAsAdAvataMsako bIjA cAra prAsAdAvAMsakothI gherAyelA che. te pUrvanA prAsAda karatA addha uccatva pramANathI che ItyAdi sUgAryavatuM. tethI te mUla prAsAdanI apekSAe caturtha bhAga mAtra pramANathI thaze. - x * x - A prAsAdAvataMsako paNa tenAthI addha uccatta pramANa mAtra - anaMtarokata prAsAdAvataMsakothI aDadhI uMcAIvALA bIjA cAra prAsAdAvataMsakothI parivarela che. svarUpAdi varNana anaMtara prAsAdavat kahevuM. te prAsAdAvataMsako paNa tenAthI addha uccavavALA bIjA cAra prAsAdAvataMsakothI gherAyela che, athad te prAsAdAvAMsako. mULa prAsAdAvataMkanI apekSAe soLamAM bhAga pramANa che. tenuM laMbAI Adi pramANa sUkAryava jANavuM. tenuM svarUpa varNana, madhya bhUmibhAga varNana, ulloka varNana siMhAsananuM parivAra varjita varNana pUrvavatuM. * sUtra-15 - te mUla prAsAdAvartAsakanI uttarapUrvamAM ahIM vijaya devanI sudhamasibhA kahI che. te paisA yojana lAMbI, 6. yojana pahoLI ane nava yojana ud uccattathI che. anekazata staMbha saMniviSTa che. abhyagata sukRt vajavedikA zreSTha toraNa upara ratidAyI zAlabhaMjikA, suzliSTa-viziSTa-laSTasaMsthita-prazadvairya-vimala staMbha che. vividha maNi-kanaka-rana khacita ujjavala-bhahasamasuvibhakta-citra-vicita ramaNIya kumitala, IhAmRga-vRSabha-azva-nara-magaravihaga-vyAlaka-kira-rasarabha-camakuMjara-qnalatA-pAlatA AdinA oi [d sabhAmAM che tenA staMbho upara vaja vedikAthI pariMgata hovAthI abhirAma - ramya lAge che. samazreNInA vidhAdharonA yugalonA maMtronA prabhAve A sabhA hajAro kiraNothI prabhAsita che. [A sabhA) hajAro rUpakothI yukta che. te dIpyamAna che, vizeSa dIpyamAna
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa/175 che, jonAranA netra coTI jAya tevI che. sparza sukhada che, sazrIkarUpa che, kaMcanamaNi-ratna-pikAgra che. vividha paMcavarNI ghaMTA-patAkAthI pratimaMDita zIkharo che. te sabhA zveta, marIci kavacane choDatI, lIlI-cuno dIdhelI, gozI-sarasa 181 kta caMdanathI hAthanA thApA bhIMta upara lagAvela che, temAM caMdana kaLaza sthApita karela che, tenA dvAra bhAga upara caMdananA kaLazothI toraNa suzobhita karAyela che. uparathI nIce sudhI vistRta, goLa, laTakatI evI puSpamALAthI te yukta che. paMcavarNI sarasa surabhi phUlonA puMjathI te suzobhita che. kALo aga-zreSTha kuruka-tukanI dhUpanI gaMdhathI te mahekI rahI che. zreSTha sugaMdhI dravyonI gaMdhathI sugaMdhI che. sugaMdhanI guTikA samAna che. apsarAnA samudAyathI vyApta divyavAdhanA zabdothI ninAdita, suramya, sarvaratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa A sudharmAMsabhA che. te sudhamasibhAnI traNa dizAmAM traNa dvAro kahyA che, te dvAro pratyeka pratyeka babbe yojana urdhva uccatvathI, eka yojana vikhuMbhathI, teTaluM ja pravezathI che. te zveta, zreSTha suvarNa sphUSikAgra yAtat vanamALA dvAranuM varNana karavuM. te dvAranI AgaLa mukhamaMDapo kahyA che. te mukhamaMDapo sADA bAra yojana lAMbA, savA cha yojana pahoLA, sAtireka be yojana urdhva uccatvathI che. te mukha maMDapo anekazata staMbha-saMniviSTa che yAvat ulloka, bhUmibhAganuM varNana karavuM. te mukhamaMDaponI upara pratyeka pratyeka ATha ATha maMgalo kahyA che. te A rIte - sauvastika vat matsya. te mukhamaMDaponI AgaLa pratyeka pratyeka prekSAgRhamaMDapa kahela che. te pekSAgRhamaMDapa sADA bAra yojana lAMbu, yAvat be yojana urdhva uccatvathI yAvat maNInA sparza sudhI kahevuM. tenA bahu madhyadeza bhAge pratyeka pratyeka vajramaya akSATaka kahela che. te vajramaya aATakanA bahu madhyadeza bhAge pratyeka pratyeka maNipIThikA kahela che. te maNipIThikA eka yojana lAMbI-pahoLI ane ardhayojana bAhalsathI che. sarva maNimayI, svaccha pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyeka sIMhAsana kahela che. sIMhAsana varNana yAvat dAma, parivAra kahevuM. te prekSAgRhamaMDapanI upara ATha-ATha maMgala, dhvajo, chatrAtichatro che. te prekSAgRhamaMDapanI AgaLa traNa dizAmAM traNa maNipIThikA che. te maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI ane eka yojana bAhalyathI sarva maNimaya yAvat pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyeka caityastUpa kahela che. te caitya stUpo be yojana lAMbA-pahoLA, sAtireka be yojana urdhva uccatvathI che. te zveta, zaMkha-aMka-kuda-jalakaNa-amRtamathitaphiNanA puMja samAna, sarva ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. te caitya stUpanI upara ATha-ATha maMgalako, ghaNAM kRSNacAmara dhvajo, chAtichatra kahelA che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 te caityastUpanI cAre dizAmAM pratyeka pratyeka cAra maNipIThikAo kahI che. te maNipIThikAo eka yojana lAMbI-pahoLI, ardhayojana bAhAthI che. sarva maNImI che. 182 te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyekamAM cAra jina - arihaMta pratimA, jinoodha pramANa mAtra, parlsakAsane beThelI, stUpa abhimukha sanniviSTa rahelI hatI. te A pramANe RSabha, vamAna, caMdrAnAM, vASiNa. - te caityapanI AgaLa traNa dizAmAM pratyeka pratyeka maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA babbe yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAhAthI, sarva maNImacchI, svaccha, lakSNa, laSTa, dhRSTa, sRSTa, niSpaka, nIraja yAvat pratirUpa che. te maNipIThikA upara pratyeka-pratyeka caityavRkSa che. te caityavRkSa Aha yojana urdhva uccatvathI, ardhayojana uddedhathI, be yojana skaMdha che - te skaMdhano vikhuMbha ardhayojana che cha yojana viDimA, bahumadhyadeza bhAge ATha [adhI yojana lAMbI-pahoLI che. te sarvAthI sAtireka ATha yojana kahela che. te caityavRkSanuM varNana A pramANe kahe che tenuM mULa vamaya che, rajata supratiSThita viDimA, riSTamaya vipula kaMda, skaMdha vaiDUrya ratnamaya ane rucira che. mULabhUta vizALa zAkhA zuddha ane zreSTha svanI che. vividha zAkhA-prazAkhA vividha maNiratnanI che, pAMdaDA vaisUrya ratnanA che, pAMdaDAnA vRMta tapanIya suvarNanA - che. jAMbunada suvarNa samAna lAla, mRdu, sukumAra, pravAla ane pallava tathA pahelA uganAra aMkurone dhAraNa karanArA che. tenA zikhara tathAvidha pravAla pallava aMkurothI suzobhita che. te caitya vRkSonI zAkhA vicitra maNiratna, sugaMdhI phUla, phaLanA bhArathI jhukelI che. te caityavRkSa suMdara chAyA-prabhA-kiraNa-udhotathI yukta che, amRtarasa samAna phaLono rasa che. te netra ane manane atyaMta tRptidAyI, prAsAdIya-darzanIya-abhirUpa-pratirUpa che. te caityavRkSa bIjA ghaNAM tilaka, lavaMga chopaga zikSi, saptaparNa, dadhipaNuM, logha, dhava, caMdana, nIpa, kuTaja, kadaMba, panA, tAla, tamAla, piyAla, priyaMgu, pArAta, rAjavRkSa ane naMdivRkSothI cotaraphathI gherAyela che. te tilaka yAvat naMdivRkSa mUlavALA, kaMda vALA yAvat suramya che. te tilaka yAvat naMdivRkSa bIjI ghaNI pAlatA yAvat zyAmalatAthI cotaraphathI gherAyela che. te pAlatA yAvat zyAmalatA nitya kusumita yAvat pratirUpa che. te caityavRkSonI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo, dhvaja ane chatrAtichatro che. te caityavRkSonI AgaLa traNa dizAmAM traNa maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA eka yojana laMbAI-pahoLAIthI ane aDadhI yojana bAhalyathI che. te sarve maNImayI, svaccha yAvat pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara pratyeka pratyeka mahendradhvaja che. te sADA sAta yojana urdhva-uccatvathI, ardhakoza udvedha,
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /15 183 arva koza viSaMbha vajamaya, vRtta, uSTa, saMsthita, suzliSTa, parikRSTa, mRSTi, supatiSThita, viziSTa, aneka zreSTha paMcavaNa laghupatAkAthI pampiMDita hovAthI suMdara lAge che. vAyuthI uDatI vijayasUcaka vaijayaMtI pAtAkathI yukta che. cho para charothI yukta che, uMcI che, tenA zikharo AkAzane lAMbI rahyA che. te prAsAdIya cAvatu pratiraya che. te mahendra daLo upara ATha ATha maMgala, dhaja, chatra che. te mahendra dhvajanI AgaLa traNa dizAmAM traNa naMdA puSkariNI che. te puSkariNIo 1 yojana lAMbI, 6 yojana pahoLI, 10 yojana paMDI, svaccha, GNa che Adi puSkariNI varNana karatuM pratyeka pratyeka puSkariNI pAvara vedikAthI gherAyelI, te vanakhaMDothI gherAyela che. tenuM varNana karavuM yAvatuM te pratirUSa che. te puSkariNI pratyeka pratyekamAM traNa dizAmAM misopanika pratirUpako che. te misopAna pratirUpakonuM varNana karavuM, toraNo kahevA yAvat chamAtichatra (kahevuM). sudhamasibhAmAM cha hajAra manogulikA kahI che. te A rIte - pUrvamAM ra000, pazcimamAM-raooo, dakSiNamAM 1oo, uttaramAM-10oo. te manomulikAmAM ghaNAM suvarNa-yamaya phalako kahyA che. te suvarNa-rUdhyamaya phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadatako kahyA che. te vajamaya nAgadatakomAM kALA dorAmAM bAMdhela ghaNAM vRttalaTakatA-mAghadama samUho che. te dAmomAM tapanIya laMbhUsako che yAvat rahelA che. te sudhamasibhAmAM 6000 gomAnasikA kahelI che. te A rIte - pUrvamAM 20eo, pazcimamAM ra0eo, dakSiNamAM-10eo, uttaramAM 10eo, te gomAnasImAM ghaNAM suvarNa-rUdhyamaya phalako kahyA che. yAvat te vajamaya nAgadatakomAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahyA che. te rajatamaya sikkAmAM ghaNI vaiDUryamaya dhUpaghaTikAo kahI che. te dhUpaghaTikAo kALo a pravara kuMdraka cAvat dhANa-manane sukhakara gaMdhathI cotaraphathI bharI detI rahelI che. sudhamasibhAmAM aMdara bahu sama ramaNIya bhUmibhAga kahyo che yAvata maNIno sparza, ulloka, pAlatAdinA oi cAvatuM sarva tapanIyamaya, svaccha rAvatuM pratirUpa che. * vivecana-105 - te mUla prAsAdAvatuMsakanI IzAna dizAmAM A bhAgamAM vijaya devane yogya sudhamasibhA nAme viziSTa chaMdaka yukta sADAbAra yojana lAMbI, savA cha yojanA pahoLI, nava yojana uMcI che, te aneka seMkaDo staMbha upara rahelI che. abhyargata - ati ramaNIyapaNe jonAranI sanmukha prAbalyathI sthita che. sukRta - nipuNa zikSIracita che. vajavedikA-dvAramuMDaka upara vajaratnamayI vedikA, toraNa che, pradhAna, viracita ke ratidAyI zAlabhaMjikA vaDe saMbaddha, pradhAna, manojJa, saMsthAna jevuM che, tevI prazastaprazaMsAdirU5, jemAM vaiDUryaranamaya staMbho che tevI. tathA vividha maNi-kanaka ratna khacita che. navana - nirmaLa, vAsaE - atyaMta sama, suvibhakta nirvata - nibIDa 184 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 ane ramaNIya bhUmibhAga vALI che. IhAga, RSabhAdinA citrothI citrita che. tathA staMbhanI uparavartI evI vajarattamacya vedikA vaDe parigata hovAthI ramya lAge che. - 8 - 4 - suvarNa, maNi, ratnonI skUpikA-zikhara jene che tevI vividha prakAranA paMcavaNa ghaMTA ane patAkAo vaDe sAmanyathI maMDita aNa zikharo yakta che. zeta, kiraNa jALane pharato choDatI evI, bhUmi upara chANa AdinuM lepana karelI, bhIMto ane mALane cunA vaDe saMmArjita karelI, te baMnenI mAphaka pUjita evI tathA gozISa caMdana-sarasarakta caMdananA thApA - pAMce AgaLI sahita hAthanA thApA mArela evI A sabhA che. tathA jyAM vaMdana-maMgala kaLazo mUkAyelA che, caMdana ghaTa vaDe sArI rIte zobhAyamAna che. tevA toraNo praratidvAranA deza bhAge je sabhAmAM rahelA che te tathA adhobhUmi sudhI lAgelA, upara-ullocataLathI laTakatA, vistIrNa, vartuLa, pralaMbita, puSpa mALAno samUha jemAM che tevI. paMcavartI samsa-chAyA sahita gaMdha vaDe mukta-kSipta puujja lakSaNa upacApUjAthI yukta kAlAgaTu-pravara kuMdraka Adi sugaMdha yukta, gaMdhavartIbhUta che. tyAM apsarAonA samudAya che, te vaDe ramaNIyapaNe samyapha, vyApta, divya guTita-vAjiMtromAM veNu-vINA-mRdaMgAdinA je zabdo, tenA vaDe kAna ane manane haratA prakarSa zabdovALI evI A sabhA che. te sudharmAsabhAmAM traNe dizAmAM - eka eka dizAmAM eka eka dvAranA bhAvathI traNa dhAro kahelA che. te A rIte - eka pUrvamAM, eka dakSiNamAM, eka uttaramAM. te dvAro dareke dareka babbe yojana uMcA, eka yojana pahoLA, eka yojanA pravezamAM che. e rIte bAra varNana vanamALA sudhI kahevuM. dvAranI AgaLa ekaika mukhamaMDapa che. te mukhamaMDapa sADA bAra yojana lAMbA, savA cha yojana vikhaMbhathI, sAtireka be yojana uMcA che. te aneka seMkaDo staMbha saMniviTa che ItyAdi varNana sudharmAsabhAnI jema saMpUrNa kahevuM. te mukha-maMDaponuM ulloka varNana, bahusamaramaNIya bhUmi bhAga varNana ke maNIno sparza pUrvavat kahevo. te mukhamaMDaponI upara ATha-ATha maMgalaka-svastikAdi kahela che. tenA vizeSaNa sudhamasibhAmAM paNa kahevA. te mukhamaMDaponI AgaLa ekaika prekSAgRhamaMDapa kahela che. te prekSAgRhamaMDapa sADAbAra yojana lAMbo, savA cha yojana pahoLo che. sAtireka be yojana uMco che. prekSAgRhamaMDapa ane bhUmi bhAganuM varNana maNIonA sparza sudhI pUrvavat kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM pratyeka-pratyeka vakhamaya catukoNa akSapATaka kahela che. te akSapATakonA bahumadhya dezabhAge ekaika maNipIThikA kahI che. tA maNipIThikA eka yojana lAMbI, eka yojana pahoLI, addha yojanA bAhalyathI che. te saMpUrNa maNimaya che, svacchAdi pUrvavata te maNipIThikAnI upara ekaika siMhAsana kahela che. te siMhAsanonuM varNana
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa./175 ane parivAra pUrvavat kahevA. te prekSAgRhamaMDapanI upara ATha-ATha svastikAi maMgala kahelA che. kRSNacAmara dhvajA Adi badhuM pUrvavat kahevuM. te prekSAgRha maMDapanI AgaLa ekaika maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA pratyeka babbe yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAhalyathI che. saMpUrNa maNImaya, svaccha ItyAdi pUrvavat jANavuM. te maNipIThikA upara eka eka caityastUpa kahela che. te caityastUpa sAtireka be yojana uMcA, babbe yojana lAMbA-pahoLA che. zaMkhAdivat zveta, sarvathA ratnamaya, svaccha, zlaNa ItyAdi pUrvavat che. te caityastUpa upara AThaATha maMgala, ghaNAM kRSNa cAmara dhvajAdi pUrvavat. te caityastUponI pratyeke pratyekamAM cAre dizAmAM ekaika dizAmAM ekaika maNipIThikA bhAvathI cAra maNIpIThikA che. te maNIpIThikA ekaika yojana lAMbIpahoLI, addha yojana bAhalsathI sarvathA maNImaccI, svaccha ItyAdi pUrvavat che. te maNIpIThikA upara ekaika maNIpIThikAnI upara ekaika pratimA e rIte cAra jinapratimA che. utkarSathI 500 dhanup, jaghanyathI sAta hAtha jinotsedha hoya, paNa ahIM 500 dhanuSa saMbhave che. te paryaMkAsane rahelI ane stUpanI sAme rahela che. te A - RSabha, vardhamAna, caMdrAnana, vArispeNa, 185 te caitya stUponI AgaLa pratyeka-pratyeka maNipIThikA che. te maNipIThikA babbe yojana laMbAI-pahoLAIthI ane eka yojana bAhalyathI che. saMpUrNa maNimacya, svaccha Adi che. te maNipIThikAnI upara pratyeka-pratyeka caityavRkSa kahela che. te caityavRkSa ATha yojana uMcuM che, aDadho yojana utsedha-uMDu che. be yojana ucca skaMdha, te ardha yojana vikhaMbhathI yAvat bahumadhya dezabhAgamAM urdhva nIkaLela zAkhA te viDimA cha yojana urdhva che. te paNa ardra yojana vidhyuMbhathI che. sAtireka ATha yojana che. te caityavRkSonuM AvuM varNana che. te A rIte - vajraratnamaya mUla, rajatamayI supratiSThita viDimA-bahumadhya dezabhAga, urdhva vinirgata zAkhA, SThi ratnamaya kaMyukta, dhairyaratnamaya rucira skaMdhayukta. sujJAta - mUla dravya zuddha, vara - pradhAna, prathamavA - mULabhUta, vizALa zAkhA jemAM che te. vividha maNi ratnonI vividhA zAkhA ane prazAkhA jemAM che te. vaiDUryamaya patro yukta, tapanIyamaya patravRMtavALA. jAMbUnada nAmaka suvarNa vizeSamaya, ktavarNI-manojJa-sukumAra sparzavALA je pravAla-kaMika ughaDela patrarUpa, pallava-saMjAta paripUrNa prathama patra bhAvarUpa, varAMkura - pahelA ubheda pAmatA aMkura, tene dhAraNa karanAra athavA pAThAMtarathI jAMbUnada rakta mRdu-akaThIna, sukumAra-arkaza sparza, komala-manojJa. - X - vicitramaNi ratnamaya je surabhI kusuma ane phaLonA bhArathI namela zAkhA jenI che te. jenI zobhana chAyA che. te sacchAya. zobhana prabhA-kAMti jemAM che, te satpubhA. udhota saha varte che te maNi ratnonA udhot bhAvathI sodhota RSi - atizaya nayana 186 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 ane manane sukhakara, amRtarasa jevA rasavALA phaLo jenA che te. prAsAdIyAdi cAra vizeSaNa pUrvavat. te caityavRkSa bIjA ghaNAM tilaka, lavaMga Adi sUtrokta vRkSo vaDe cotaraphathI gherAyela che. te tilaka cAvat naMdi vRkSo mULavALA - kaMdavALA ItyAdi vRkSavarNana pUrvavat tyAM sudhI kahevuM jyAM sudhI aneka zakaTa, stha, cAna, zibikA, spaMdamAnikAthI suramyA che. te tilaka yAvat naMdivRkSa bIjA ghaNI pAlatA, nAgalatA, azokalatA Adi vaDe cotaraphathI gherAyela che. te pAlatA yAvat zyAmalatA nitya kusumita che ItyAdi latA varNana pratirUpa che tyAM sudhI kahevuM. vyAkhyA pUrvavat che. te caityavRkSo upara ATha-ATha maMgalako, ghaNAM kRSNa cAmaradhvaja ItyAdi. ghaNAM sahasatra hastaka, sarve ratnamaya cAvat pratirUpaka che sudhI kahevuM. te caityavRkSonI AgaLa ekaika maNipIThikA kahI che, te maNipIThikA eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojana bAhalyathI, saMpUrNa maNImayI, svacchAdi pUrvavat. te maNipIThikAnI upara ekaika mahendra dhvaja kahyo che te sADA sAta yojana uMco, ardhvakoza - hajAra dhanup, pramANa udvedha, ardhvakozanA vistAravALo che. te vajraratnamaya, vartuLa, manojJa, saMsthAnathI saMsthita, suzliSTa, gholI pratimA jema paridRSTa, sRSTa-sukumAra pASANa pratimAnI jema supratiSThita kemake jarA paNa calita nathI. pradhAna paMcavarNI hajAro laghupatAkAthI parimaMDita hovAthI ramya, vAyu vaDe uDatI vaijayaMtI patAkA Adi pUrvavat. te mahendra dhvajAnI upara ATha-ATha maMgalaka, ghaNAM kRSNa cAmara dhvaja ItyAdi pUrvavat badhuM kahevuM. - X - te mahendra dhvajonI AgaLa ekaika 'naMdA' nAmanI puSkariNI kahI che. te sADA bAra yojana lAMbI, savA cha yojana pahoLI, daza yojana uMDI. svaccha-zlaNa Adi pUrvavat jagatInI upara puSkariNI saMpUrNa kahevI cAvat udakarasathI prAsAdIyAdi kahI che. te naMdA puSkariNI pratyeke pratyeka pAvara vedikA ane vanakhaMDa vaDe parivarelI che. te naMdApuSkariNInI traNa dizAmAM trisopAna pratirUpaka kahela che. tenuM ane toraNanuM varNana pUrvavat. sudharmasabhAmAM 6000 manogulikA kahelI che. A badhAnuM, phalaka-nAgadaMtakamAlyadAmanuM varNana pUrvavat. sudharmA sabhAmAM 6000 gomAnasika-zastrArUpa sthAna vizeSa kahelA che. tenuM paNa phalakavarNana, nAgadaMta varNana, dhUpaghaTikA varNana "vijayadvAra"nA varNana mAphaka jANavuM. bhUmibhAga varNana pUrvavat. - sUtra-176 : te bahusamaramaNIyabhUmi bhAganA bahumadhya dezabhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana jADI ane saMpUrNa maNimaya che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 BJdvIpa /16 te maNipIThikAnI upara ahIM mANAvaka nAme caityastaMbha kahela che. te sADA sAta yojana UMco, addha koza udvedhathI - jamInamAM, addha koza visarkalathI che. tenI cha koTI, cha koNa, cha bhAga che. te jamaya, , uSTha saMsthita che.. e pramANe mahendra dhvajanA varNana mujaba "prAsAdIya" sudhI kahevuM. te mANavaka caityastaMbhanI upara cha koza ullaMghIne ane nIce paNa che koza vajIne vaccenA sADA cAra yojanamAM A ghaNAM suvarNa-rUdhyamaya phalako kahyA che. te sonA-rUpAnA phalakomAM ghaNAM jamaya nAgadatako kahyA che. te vajanamaya nAga-daMtakomAM ghaNAM rajatamaya sikkAo kahyA che. te rajatamaya sikkAmAM ghaNAM vajamaya goLa-vRtta samuko kahyA che. te jamaya goLavRtta samudgakomAM ghaNAM jinasakrithao sanikSipta rahelA che. te vijaya deva ane bIjA ghaNAM vyaMtara devadevIo mATe arcanIya, vaMdanIya, pUjanIya, sakAraNIya, sanmAnanIya, kalyANamaMgala-devatva-rItyarUpa tathA papAsanIya che. mANavaka caityadbhanI upara AThaATha maMgala, taja, chamAtIchama rahela che. te mANavaka caityastaMbhanI pUrve eka moTI maNipIThikA kahelI che. te maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI eka yojana bAhalsathI sarvamaNImakI cAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara eka moTuM sIMhAsana kahela che. sIMhAsana vani karavuM. te mANavaka caitya staMbhanI pazcime eka moTI maNipIThikA kahela che. eka yojana lAMbI-pahoLI, Ayiojana bAhalyathI, savamaNimayI, ravajI che. te maNipIThikAnI upara eka moTuM devazayanIya kahela che. te devazayanIyanuM AvA svarUpanuM varNana kahela che. * vividha maNimaya pratipAda, suvarNanA pAyA, vividha maNimaya pAdazISa, jaMbUnadamaya gAmo, vajamaya saMdhi, vividha maNimaya te vavila che. rajatamaya tulI, lohitAkSamaya kIyA, tapanIyamaya gaMDopadhAnikA che. te deva zayanIyanI baMne bAju takIyA, be bAju utta, madhya gaMbhIra, liMgaNavartika, gaMgA nadInA kinArAnI retImAM paga rAkhatA aMdara dhasI jAya tevI ja zasyA che. tenA upara vela-bUTA kADhela sutarAu vastra bichAvela che. tenA upara aiNa lagAvela che, te lAla vastrAthI DhAMkela, surA, mRgacarma-bhUru vanaspati ane mAkhaNa samAna mRdu sparzavALI, prasAdIya che. te devazayanIyanA uttara pUrvamAM eka moTI maNIpIThikA kahela che. te eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojanA bahilsathI, sarvamaNimayI yAvatuM svaccha che. te maNipIThikAnI upara eka moTo kSullaka mahendravaja kahe che. sADA sAta yojana ud-uccattathI che. ardakoza udvedhathI, addhakoza viSkramathI, vaiDUryamaya-vRd-GSTa-saMsthita Adi pUrvavat yAva4 maMgala, dhvaja, chAtichatra che. te zudra maMgaladhvajanI pazcime vijaya devano coppAla nAme praharaNa koza 188 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 kahela che. te vijaya devanA parIdharana pramukha ghaNAM praharaNa rano saMnikSipta rahela che. te zaba ujjavala, ati teja ane tIkSaNadhAravAnA che. te prasAdIyAdi che. te sudhamasibhAnI upara ghaNAM ATha-ATha maMgala, dhvaja, chatrAtichatra che. * vivecana-136 - te bahasamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAgamAM ahIM eka maNipIThikA kahI che. be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAhalyathI sarvathA maNimayI, svaccha ItyAdi pUrvavat che. te maNipIThikAnI upara mahAnuM eka mANavaka nAmaka caityataMbha kahela che. sADA sAta yojana ucca, addhakoza viAkaMbhathI, chakoTika, cha vigrahika, vajamaya-nRtalaTa-saMsthita ItyAdi mahendra-vajavatuM varNana tyAM sudhI kahevuM yAvatu pratirUpa che. te mANavaka caitya taMbha upara-nIce cha-cha koza choDIne mathenA sADA cAra yojanamAM ghaNAM suvarNa rUdhyamaya phalaka che, ItyAdi phalaka varNana karavuM. nAgadaMtasikkaga varNana pUrvavat karavuM te rajatamaya sikkAmAM ghaNAM vajamaya, goLa-vRta, samudgako che. te vajamaya samagakamAM ghaNI jinasakriya rahela che. je vijaya deva tathA bIjA vaMtarAdi deva-devIne caMdanathI arcanIya, stuti AdithI vaMdanIya, puSpAdithI pUjanIya, bahumAnakaraNathI mAnanIya, vAdithI sakAraNIya, kalyANa-maMgala-daivata-caitya e buddhithI paryApAsanIya che. te mANavaka caityastaMbhanI pUrva dizAmAM moTI maNipIThikA kahelI che. eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojana bAharAcI, sarvathA maNImayI, accha ItyAdi pUrvavat che. te maNipIThikAnI upara eka moTuM siMhAsana kahela che, tenuM varNana ane bhadrAsanAdi pUrvavat che. te mANavaka nAmaka caityataMbhanI pazcima dizAmAM moTI maNipIThikA kahela che. eka yojana lAMbu-pahoLuM che, addha yojana bAhalyathI che. sarvamaNImayI ityAdi pUrvavatu. te maNipIThikAnI upara ahIM eka moTI devazayyA che. tenuM varNana A rIte * vividha maNimaya, mULapAyA - prativiziSTa upakhaMbha karaNane mATe pAda, pratipAda. - * * jAMbUnadamaya gAtra * iSa vajamaya vaja ratnapUrita saMdhio che. vividha maNimaya sUta-viziSTavAta jamI lUlI, lohitAkSamaya upAdhAnaka [takIyA] tapanIyamaTyA gaMDopadhAnakAdi. te devazayanIya AliMganavatasaha - zarIra pramANa upadhAnathI je che te. ubhayataH : matakanA ane paganA aMtane AzrIne je takIyA che te. baMne taska unnata, madhyamAM nimna hovAthI namela, gaMbhIra, mavAta - vidalana, paga mUkatA nIce ghasI jAya tevuM. sAnisaNa - sadezaka, mavatha - viziSTa parikarmita, kSama - kApiisaka, suvana * vA, te ja paTTa, pratiSThAna - AcchAdana. AjInaka-TU Adi pUrvavat kahevuM. - X - X -
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa0/176 189 te devazayanIyanI uttarapUrva dizAmAM eka moTI maNipIThikA kahI che. eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojanA bAhAthI sarvamaNImayI Adi pUrvavat. te maNipIThikAnI upara phullaka mahendradhvaja che. tenuM pramANa ane varNana mahendradhvajavatuM kahevuM. te mahendradhvajanI pazcimamAM vijayadevano copAla nAme eka praharaNakoza kahela che. te sarvaranamaya, svaccha cAvata pratirUpa che. te kozamAM parigharanA pramukha praharaNarana rahelA che. je nirmaLa, ati tejavALA, tethI ja tINa dhArAvALA Adi hatA. te sudhamasibhAnI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalaka hatA ItyAdi badhuM pUrvavat kahevuM cAvatu pratirUpa hatI. * sUtra-137 : sudhamasibhAnI uttarapUrvamAM eka moTuM siddhAyatana [jinAlaya] kahela che. te sADA bAra yojana lAMbI, savA cha yojana pahoLI, nava yojana ukta uccavathI che yAvatuM gomAnasikanI vakatavyatA kahevI. je sudhamasibhAnI vakatavyatA che, te saMpUrNa pUvava4 dvAra, mukhamaMDapa, kSAghara maMDapa, vaja, sUpa, caitya, mahendra dadja naMdA puSkariNI, pachI sudhamanI manogulikAnuM pramANa, gomAnasIkA, dhUpaghaTikA, ja pramANe bhUmibhAga, ulloka cAva4 maNIono sparza kahevo. te sidvAyatananA bahumadhyapradeza bhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che. te be yojana laMbAI-pahoLAIthI, eka yojana bAhalyathI che. sarvamaNImayI, svaccha>> Adi che. te maNipIThikAnI upara eka moTo dehachaMdaka kahela che. te be yojana lAMbo-pahoLo che, sAtireka be yojana uM uMco, savaranamayAdi che. devachaMdakamAM 108 jina [arihaMta pratimA, jina utsava pramANa mAtra saMnipti rahelI che. te jina pratimAnuM AvA prakAre varNana karyuM che. jemake - hatheLI tapanIyamaya, nakho karanamaya ane teno madhya bhAga lohitAkSa ranothI yukata che. paNa suvarNamaya che, gupha-ghuMTaNa kanakamaya che, jAnU kanakamaya che. ura. kanakamaya che, gajhalaTIo kanakamaya che. nAbhi tapanIyamaya che, romarAjI risTaranamaya che. guruka tapanIyamaya che, zrIvatsa tapanIyamaya che. bAhu kanakamaya che. pAsaLIo kanakamaya che. grIvA kanakamayI che, mUMcha riTaranamaya che. hoTha pravAlaranamaya che. dAMta phaTiranamaya che, tapanIyamaya jIbha che. tALavuM tapanIyamaya che. nAka kanakamayI che, teno madhyabhAga lohitAkSa rananI lAlImAvALo che. AMkho karananI che . teno madhyabhAga lohitAkSaratananI lAlAzavALo che, dRSTi pulakita che. AMkhonI kIkI riTaranamaya che. tenA akSitra ane bhramara riTa ratanamaya che. kapALa suvarNamaya che, kAna suvarNamaya che, lalATa kanakamaya che. zIrSa ghaTikA vRd-djaranamaya che. zAMta keza bhUmi tapanIya suvaNanI che. keza riTaranonA che. 190 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAdara te jinapatimAnI pAchaLa alaga-alaga chAdhAra pratimA kahI che. te chatradhAra pratimAo lIlApUrvaka koraMTapuSpanI mALAthI yukta hima, rajata, kuMda ane caMdra samAna sapheda Atamone dhAraNa karIne ubhI che. te jinapatimAnA baMne paDakhe alaga-alaga cAmaradhArI pratimA che. te cAmaradhArI pratimA caMdrakAMtamaNi, vaja, vaiDUdi vividha maNi, suvarNa ane ratanayukta nirmaLa mahAha, tapanIya, ujjavala vicitra daMDo ane zaMkha-aMkarana-kuMda-jalakaNa, amRta mathita phINanA paMjanI sardeza sUkSma ane rajatamaya dIdhavALa vALI dhavala cAmarone lIlApUrvaka dhAraNa karI ubhI che. te jinapatimAnI AgaLa baLe nAgapatimA, babbe yakSa pratimA, babbe bhUtapatimA, babbe kuMDadhAra pratimAo vinayapUrvaka, page paDelI, AMjali joDelI, saMnikSipta rahela che. sarva ranamaya, svaccha, Gu, GSTa, vRSTa, pRSTa, nIraja, niyaMka cAvatu pratirUpa che. te jinapatimAnI AgaLa 108 ghaMTA, 108 caMdana kaLazo, 108 bhUMgA, e pramANe 108-108 Adarzaka, zAlA, pANI, supatiSThaka, manogulikA, vAtakaraka, citra, nakaraMDaka, hAkaMThaka yAvatu vRSabha kaMThaka, puullI yAvatuM lomahadaMgerI, puSa paTalaka, tela samugaka cAvatu dhUpakaDachA laIne rahelI che. te siddhAyatananI upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo, dhvaja, chatrAticho che che. uttama AkAranA soLa prakAranA ranothI upazobhita che. te A pramANe - rano cAvata risTa rano vaDe. * vivecana-137 : sudhamasibhAnI uttapUrva dizAmAM eka moTuM siddhAyatana che. te zA yojanA lAMbu, 6 yojana pahoLuM, 9 yojana uMcu che, ItyAdi sarve sudhamasibhAvatuM gomAnasI vaktavyatA sudhI kahevuM. *x - jema sudhamasabhAmAM pUrva-dakSiNa-uttaramAM traNa dvAra che. te dvAranI AgaLa mukhamaMDapa che, mukhamaMDapa AgaLa prekSAgRha maMDapa che. te prekSAgRha maMDaponI AgaLa pratimAsahita caityatUpa che. te caityavRkSo AgaLa mahendra ja che. te mahendra vijanI AgaLa naMdA puSkariNI kahI che. pachI sudhamasibhAmAM 6ooo gulikA, 6000 gomAnasI kahI che. te badhuM ja ahIM saMpUrNa kramathI kahevuM. ulloka varNana, bahusamaramaNIya bhUmi bhAga varNana temaja kahevuM. te siddhAyatananA bamaramaNIya bhUmibhAganA bahamadhya dezabhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che. be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana bAharANI, sarvamaNImayI Adi pUrvavatu. te maNipIThikAnI upara mahA devachaMdaka che. sAtireka be yojana uMcI, babbe yojana lAMbI-pahoLI, sarvathA ratnamaya ItyAdi pUrvavatu. te devachaMdakamAM 108 jinapatimAM jinotsava pramANa mAtrAnI 500 dhanuSa pramANa saMnikSipta rahelI che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /137 191 192 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAge eka moTI maNipIThikA kahI che. te eka yojana lAMbI-pahoLI addha yojanA bAhalyathI che. te sarve maNImasI, svacchAdi che. te maNipIThikAnI upara eka moTuM devazayanIya kahyuM che. te devazayanIyanuM varNana karavuM. upapAta sabhAnI upara ATha-ATha maMgalo, dhvaja, chatrAtichatra cAvatuM uttama AkAre che. te upayata sabhAnI uttarapUrvamAM eka moTo praha kahela che. te draha sADAbAra yojana lAMbo, savA cha yojana pahoLo, daza yojana UMDo, svaccha-kSaNa AdinuM varNana karavuM. je pramANe naMdA puSkariNI cAvatuM toraNanuM varNana che, tema kahevuM. te drahanA uttarapUrvamAM eka moTI abhiSekasabhA kahI che. sudhamasibhAnI mAphaka saMpUrNa badhuM ja gomAnasI, bhUmibhAga, ulloka sudhI pUrvavat kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahelI che. te eka yojana lAMbI-pahoLI, arvayojana jaDI, samaNi mayAdi che. te jinapratimAnuM AvuM varNana che - tapanIya hAtha-paga, makaranamaya paNa madhyamAM lohitAkSa ranayukta nakho, kanakamaya evA jaMghA-jAnU ur ane gAgayaSTi, tapanIyamaya nAbhi, riTa ranamaya romarAjI, tapanIyamaya stanAprabhAga ane zrIvansa. vidramamaya hoTha, Tikamaya dAMta, tapanIyamaya jIbha ane tALavuM. kanakamaya nAsikAjemAM lohitAkSarananI lAlAza che. aMkamaya AMkha jemAM lohitAkSa rananI lAlAza che, AMkhanI vacce rahela kIkI riTharananI che. apitra ane bhramara paNa riTaranamaya che. kapola-kAna-lalATa paTTikA e kanakamaya che. vajamaya zIrSaghaTI che. tapanIyamaya kezabhami che. te vALa riTaranamaya che. te jinapratimAnI pAchaLa ekaika chagadhara pratimA che te hema-jata-kuMda-caMdra samAna prakAzavALA koraMTamALA yukta dhavala Atapatra laIne lIlA karatA rahela che. te jinapratimAnI baMne bAju baLe cAmaradhArI pratimA kahI che. temAM caMdrakAMta, vaja, vaiDUryAdi maNI khayita daMDa che. tevA vividha prakAranA daMDo che. temAM sUma-glaNa, jatamaya vALa che. te cAmarothI pavana DhoLatI rahI che. te jinapratimAnI AgaLa baLe nAgapratimA, baLe yakSapratimAM, babbe bhUtapratimA, babbe kuMDadhAra pratimA rahela che. te devachaMdakamAM jinapratimAnI AgaLa 108 ghaMTA, 108 caMdanakaLazo, 108 zRMgAra, 108 darpaNa, 108 vAlA, 108 pAnI, 108 supatiSThaka, 108 manogulikApIThikA vizeSa, 108 vAtakapho, 108 ratnakAMDaka, 108 kaMTha, e rIte gajakaMTha, narakaMTha, kiMnara kaMTha, jhiMpuruSakaMTha, mahogakaMTha, gaMdharvakaMTha, vRSabha kaMDa che. 108-108 puSpa caMgerI, mArA caMgerI, cUrNacaMgerI, gaMdha aMgerI, vA caMgerI, AbharaNa caMgerI, lomahasta caMgerI che. lomahasta-mospIMchInI pUMjaNI. 108 puSapaTalaka, 108 mAlya paTalakonA mukala puSponI grathita mALA, 108 cUrNa paTalaka e pramANe gaMdha, vastra, AbharaNa, siddhArtha, lomahastaka, paTalaka kahevA. e rIte 108-108 siMhAsana, chatra, cAmara, taila samudgaka, koTha samuka, coka samudgaka, tagara samudgaka, melA samudgaka, haritAla samudgaka, hiMgaloka samudgaka, mana:zilA samudgaka, jana samudgaka che. A taila Adi badhA samudgaka parama surabhi gaMdhayukta kahevA. 108 dhvajA che. - ahIM vRttikAra maharSie be gAthA noMdhI che. jemAM 108-108 caMdanakaLazAdinI noMdha che. zeSa - x * pUrvavat. * sUtra-138 - te siddhAyatananI uttapUrvamAM eka moTI upadhAnasabhA kahI che. sudhamasabhA mAphaka gomAnasI panna badhuM varNana ahIM paNa karI levuM. upapAnasabhAmAM paNa dvAra, mukhamaMDapATi bharyuM varNana. bhUmibhAga cAvatuM maNIono sparza Adi kahevA. sudhamAM sabhAnI vakatavyatA bhUmi ane sparza paryanta kahevI. te maNipIThikAnI upara eka moTuM sIMhAsana kahela che. sIMhAsananuM varNana parivAra rahita karavuM. te vijaya devanA abhiSekanA ghaNAM bhAMDo rAkhelA che. abhiSekasabhAmAM upara ATha-ATha maMgala cAvatuM uttamAkAranA soLa prakAranA ranothI suzobhita che. te abhiSekasabhAnI uttarapUrvamAM ahIM eka moTI alaMkArirUbhA vakatavyatA yAva4 gomAnasI kahevI. maNipIThikA vana abhiSekasabhA mAphaka jANavuM. tenI upara sIMhAsananuM varNana saparivAra karavuM. tyAM vijayadevanA ghai alaMkAra, bhAMDa rahelA che. uttama kAraNa alaMkArika upara maMgalako, dhvaja, chatrAticho che. te alaMkAkisabhAnI uttarapUrvamAM ahIM eka moTI vyavasAyasabhA kahI. che. parivAra rahita sIMhAsana sudhInI badhI vaktavyatA abhiSesabhA mAphaka kahetI. tyAM vijayadevanuM eka moTuM pustakana rahela che. te pustakananuM varNana A pramANe che - te pustakaratnanI riTaranamaya kaMbikA, rajatamaya patraka, riTaranamaya akSaro, tapanIyamaya dorA, vividha maNimaya graMthio, aMdaranamaya jho, vaiDUmiya liyAna, tapanIyamaya sAMkaLa, riTaranamaya DhAMkaNa, riTa ranamaya maNI, vajamaNI . lekhanI, risTaranamaya akSaro te dhArmika zAstramAM che. te vyavasAya sabhA upara ATha-ATha maMgala, vajachatichatra che je uttamAkAthI cAvatu zobhita che. te vyavasAyanI uttarapUrvamAM eka moTI balipITha kahI che. te be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana sarva rajatamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. ahIM te balipIThanI uttarapUrvamAM eka moTI naMdA puSkariNI kahI che. tenA pramANa AdinuM varNana draha mAphaka karavuM.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa/178 193 * vivecana-178 : te siddhAyatananA uttarapUrvamAM eka moTI upapAta sabhA che. tenuM sudharmasabhA mAphaka pramANa, traNa dvAro, dvAronI AgaLa mukhamaMDapa ItyAdi badhuM gomAnasI sudhI kahevuM. pachI ulloka varNana, bhUmibhAga varNana cAvat maNInA sparza sudhI kahevuM. te bahuAma ramaNIya bhUmi bhAganA bahumadhya dezabhAgamAM eka moTI maNipIThikA che, je eka yojana lAMbI-pahoLI, ardra yojana jADI, saMpUrNa maNImaya ItyAdi pUrvavat kahevuM. te maNi pIThikA upara eka devazayanIya kahela che. tenA svarUpanuM varNana sudharmasabhAnA devazayanIyanI mAphaka kahevuM. te upapAta sabhAnI upara ATha-ATha maMgalako che ItyAdi pUrvavat kahevuM. te upapAta sabhAnI uttarapUrvamAM ahIM eka moTo draha che. te sADAbAra yojana lAMbo, savA cha yojana pahoLo, daza yojana uMDo che. naMdApuSkariNIvat svaccha, zlaSNAdi badhuM kahevuM. - x + te draha eka pAvarvedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. pAvara vedikA ane vanakhaMDanuM varNana - tyAM ghaNAM vyatara deva-devIo cAvat vicare che. sudhI kahevuM. te drahanI traNa dizAmAM trisopAna pratirUpaka che. te trisopAna pratirUpaka ane toraNonuM varNana pUrvavat che. te drahanI uttarapUrva dizAmAM eka moTI abhiSekasabhA kahI che. tenuM paNa pramANa-svarUpa-dvAra-mukhamaMDapa-prekSAgRha maMDapa-caityastUpa ItyAdinuM varNana sudharmAsabhAvat kahevuM. te gomAnasI sudhI kahevuM. tyArapathI te pramANe ja ulloka varNana, bhUmibhAga varNana maNIonA sparza sudhI kahevuM. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAge eka moTI maNipIThikA kahI che. te eka yojana lAMbI-pahoLI, addha yojana jADI, saMpUrNa maNimaya, svaccha zlaDhyAdi che. te maNipIThikA upara ahIM eka moTuM siMhAsana che. tenuM varNana pUrvavat. ahIM parivArabhUta bhadrAsano na kehavA. te siMhAsanamAM vijaya devane yogya ghaNAM abhiSeka bhAMDa rahe che. te abhiSeka sabhAnI uttarapUrva dizAmAM moTI alaMkAra sabhA che. te pramANa - svarUpa - traNa dvAra - mukhamaMDapa - prekSA gRhamaMDapAdi varNana prakArathI abhiSeka sabhA parivAra rahita sIMhAsana sudhI karavuM. te siMhAsane vijayadevane yogya ghaNAM alaMkAra bhAMDa rahelA che. te alaMkAra sabhAnI uttarapUrva dizAmAM eka moTI vyavasAya sabhA che. te abhiSeka sabhAvat pramANa-svarUpa-traNa dvArUmukha maMDapAdi varNana prakArathI aparivAra siMhAsana sudhI kahevuM. ahIM siMhAsanamAM eka moTuM pustakaratna rAkhela che. te pustakanuM varNana A pramANe che - ripTa ratnamayI kaMbikA-puSTaka. rajatamaya tapanIyamaya davaka jemAM patra, prota che. davakanI AdimAM vividha maNimaya graMthi che, 18/13 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 jenAthI patro nIkaLatA nathI. aMkaratnamaya patro che. vividha maNi-vairyamaya lipsAsanamaSI bhAjana che. tapanIyamaya sAMkaLa che. mIbhAjananI upara STi ratnamaya tenuM DhAMkaNa che. pTiravnamaya mI, vajramaya lekhanI, STimaya akSarothI dhArmika lekhya che. 194 te upapAta sabhAnI uttarapUrva dizAmAM eka moTI balipITha che. te be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojana jADI Adi che. te balipIThanI uttarapUrva dizAmAM eka moTI naMdApuSkariNI kahI che. te draha pramANa che. drahanI jema tenA paNa trisopAna ane toraNanuM varNana pUrvavat karavuM. vijaya devanI rAjadhAnInuM varNana karyu. have vijayadeva, tyAM utpanna thAya pachI je kare che, je rIte teno abhiSeka thAya che, tene have jaNAve che - muni dIparatnasAgare saTIka anuvAdita karela dvIpasamudrAMtargat jaMbudvIpa-vijayadvArAdhikAra pUrNa
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa/139 195 che vijayadeva-adhikAra che (dvIpa samudra vakatavyatA aMtargata "jaMbudvIpa'' dvIpa varNanamAM "vijaya dvAra' vanamAM vijayadeva''no adhikAra kahe che.) * sUra-19 : te kALe te samaye vijayadeva vijayA rAjadhAnImAM upapAnasabhAmAM devazayanIyamAM devadhyathI AMtati aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa zarIramAM vijayadeva rUpe unna thayo. tyAre te vijayadeva utpatti pachI pAMca prakAranI atithI pUrNa thayo. te A rIte - AhAra payapti, zarIra payakti, Indriya payati, AnapANa payarapti, bhASAmana yati. tyArapachI pAMca payatathI pati vijaya devane A prakAre adhyavasAya, ciMtana, pArjita, manogata saMkalpa thayo ke mAre mATe pahelA zuM zreyaskara che, pachI zuM zreyaskara che mAre pahelA zuM karavuM joIe, pachI zuM karavuM joIe ? mAre mATe pahelA ke pachI zuM hitakArI, sukhakArI, kalyANakArI, niHzreyaNakArI ane AnugAmikapaNe thaze ? e pramANe vicAre che. tyArapachI te vijayadevanI sAmAnika padAmAM utpanna devo vijayadevanA te prakAnA avasAvA, ciMtana, pArthita ane manogata ekatAne utpanna thayo gaNI jyAM vijayadeva hato tyAM Ave che. AvIne vijayadevane be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, jaya-vijaya vaDe vadhAve che. jaya vijayathI vadhAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA nize vijayA rAjadhAnImAM siddhAyatanamAM 108 jinapatimAo jinoodha pramANa mAtra rahelI che. sudhamasibhAnA mANavaka cItyadbha upara vajamaya goLa-vRtta-samugakamAM ghaNAM jina aNi sakhelA che. je Apa devAnapiyane ane bIjI ghaNAM vijaya rAjadhAnI vAstava devo ane devIne arcanIya, vaMdanIya, pUjanIya, sakAraNIya, sanmAnanIya, kalyANa-maMgala-devacaityarUpa paryApAsanIya che. A Apa devAnupiyAne pUrve paNa zreyaskara che, pachI paNa zreyakara che. Apane pUrve paNa karaNIya che, pachI paNa karaNIya che. Apane pahelAM ke pachI yAvatu anugAmikapaNe thaze. ema kahI moTe-moTethI mihA zabdothI jaya-jaya dine prayoje che. tyAre vijayadeva te sAmAnika dAmAM ux devonI pAse A kathana sAMbhaLI, vadhArI haSTapuSTa yAvatuM hadayI I devazayanIyamI ubho thayo, ubho thaIne divya vAdhya suta ghAraNa karyuM. karIne deva zayanIyarI nIce utaryo. utarIke upayatasabhAnA pUrva dvAcchI nIkaLyo. nIkaLIne jyAM draha hatuM tyAM Avyo, AvIne drahane anupadakSiNA karatA karatA pUrvanA toraNathI anuSaveze 196 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra che. praveelIne pUrva dizAnA sopAna-pratirUpakathI utare che. uttara prahamAM praveze che, pravezIne java avagAhana kare che, karIne jalamajjana kare che, jaHkIDA kare che. * * * * * * tyArapachI atyaMta pavitra ane zucibhUta thaIne drahanI bahAra nIkaLe che ane jyAM abhiSekasabhA che. tyAM jAya che. jaIne abhiSekasamAne pradakSiNA karIne pUrva dizAnA dvArathI praveze che, praveelIne jyAM potAnuM sIMhAsana che, tyAM Ave che, AvIne te zreSTha sahAsane jaI pUrvAbhimukha bese che. tyArapachI te vijaya devanA sAmAnika padamAM ux devoe bhiyogika devone bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - jadIthI o devAnupiyo : vijayadevanA mahAtha, mahAI, mahaie, vipula IndrAbhiSeka (sAmayll] upasthApita karo. tyAre te abhiyogika deve sAmAnika dAnA devoe Ama kahetA harSita-saMtuSTa cAvatuM hadayI thaI be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, he devA 'tahati' kahI AjJA ane vinayathI vacanane svIkAryuM, svIkArIne uttarapUrva dizAmAM jAya che, jaIne vaikriya samudraghAtathI samavahata thAya che, thaIne saMkhyAta yojanA daMDa kADhe che. te A pramANe ranono cAvatuM riTa ranono yathA bhAdara pagalone choDe che ane yathA suma yugalone grahaNa kare che. pachI bIjI vakhata vaikriya samaghAtathI samavahata thAya che.. samavahata thaIne 1008 suvaNanA kaLazo, 1008 rUpAnA kaLazo, 1008 maNImaya kaLazo, 1008 suvarNa rUpyamaya kaLaso, 1008 suvaNa-maNImaya kaLazo, 1008 rUpA-maNimaya kaLazo. 1oo8 mATInA kaLazo. * * tathA * * 1008 zRMgAra, e pramANe Adarza, vAlA, patpsI, supatiSThaka, jhi, ratafkaraMDaka, puSacaMgerI cAvatu romahatta caMgerI, puupaSlaka yAvatu romahatta paDalaka, * * tathA * * 108 sIMhAsana, e rIte chax, cAmara dhvaja, vaka, tapasipa, jIraka, pInaka, taila samugaka, 108 dhUpa kaDachA vidurve che. te svAbhAvika ane vikRti kaLazo yAva4 dhUpa kaDachAne grahaNa kare che, karIne vijA rAjadhAnIthI nIkaLe che, nIkaLIne tenI utkRSTI vAva teja divyA gatIzI ti asaMkhyAtA dvIpa samudranI vaccovaca thaIne jyAM saroda samudra che, tyAM Ave che. AvIne kSIrodaka laIne, je tyAMnA upalo yAvatuM bhAta sahakya mo che, tene grahaNa kare che. karIne jyAM puSkaroda samudra che, tyAM Ave che, AvIne puSkarodaka grahaNa kare che. karIne tyAMnA je upalo yAvat zatasahamrapatro che tene le che. tyArapachI te devo) jyAM samaya che, temAM kyAM bhad-ausvata varSaax che, temAM jyAM mAgadha-varadAma-prabhAsa tiryo che, tyAM Ave che, AvIne tIyoMdakane grahaNa kare che, karIne tIrthanI mATIne grahaNa kare che, karIne jyAM gaMgA-siMdhu
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 3)dvIpa/109 katARtavatI nadIo che, tyAM Ave che. AvIne nadInuM jaLa grahaNa kare che, karIne ubhaya taTanI mATIne grahaNa kyuM che. * x - tyArapachI jyAM sulta himavaMta ane zikharI varSadhara parvata che, tyAM Ave che, AvIne sarve tUvara, sarvapuSa, sarva gaMdha, sarva mAlya, savaSadhi-siddhArthaka grahaNa kare che. - x - tyArapachI jyAM paddhaha ane puMDarIkadraha che tyAM Ave che, AvIne tyAMtyAMnA brahodakane grahaNa kare che. tyAM je utpalo cAvat zata-sahasramo che, tene grahaNa kare che. tyArapachI jyAM haimavata-eraNayavata kSetra che, temAM jyAM rohita-rohitAMzasuvaNakUlA-nAyakUlA nadI che tyAM Ave che, AvIne nadInuM jaLa grahe che, ubhaya taTanI mATI le che. - 4 - tyArapachI jyAM zabdApAtI, mAlyavaMtAyayi vRtta vaitAdya parvata che tyAM Ave che. AvIne sarva tuvara yAvat sarvoSadhi ane siddhArthakane grahaNa kare che. - X - tyArapachI jyAM mahAhimavaMta ane rukima vadhara parvata che, tyAM Ave che. AvIne sarva paMpAdi le che, te badhuM pUrvavatu. pachI jyAM mahApA draha ane mahApuMDarIka draha che tyAM Ave che, AvIne tyAM je utpalo che Adi pUrvavat le che. tyAMthI harivarSa ane ramyapha varSa kSetramAM jyAM hakkAMtA, harikAMtA, narakAMta, nArikAMtA nadIo che, tyAM Ave che, AvIne nadInuM jaLa grahaNa kare che. * x tyArapachI vikaTApAtI ane gaMdhapAtI vRtta vaitADhaya parvata che, tyAM Ave che, AvIne savapuuo Adi le che, te pUrvavata. tyAMthI niSadha ane nIlavaMta vadhira parvato che tyAM Ave che, AvIne satuvara Adi pUrvavat le che. pachI jyAM tigichi draha ane kezarI draha che tyAM Ave che, AvIne tyAM je utpalo che ityAdi pUrvavata le che. pachI jyAM parvavideha - pazcimanidehamAM jyAM sItA-strIton mahAnadIo cheo nadIo mAphaka jyAM sarva cakravata-vijayo che, jyAM sarve mAgadha-varadAmaprabhAsa tIrtho che, te badhAmAM pUrvavata jANavuM. jyAM badhAM pakSakAra parvato che tyAM sarva tuvara Adi pUrvavata le che. jyAM badhI atyaMtara nadIo che, tyAMnuM jaLa grahaNa kare che Adi pUrvavatuM. pachI jyAM maMdira pati che, temAM ja bhadrazAlavana che, tyAM Ave che. tyAM sarva vavara cAvatu savauSadhi ane siddhArthaka grahaNa kare che, karIne jyAM naMdanavana che tyAM Ave che. AvIne sarva tavara yAvata savaSadhi ane siddhArthaka le che. sarasa gozISa caMdana grahaNa kare che. karIne jyAM somanasa vana che, tyAM Ave che. AvIne savatuvara yAvana sarvopadhi ane siddhArthaka, sasta gozISa caMdana, 198 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 divya sumanadAmane grahaNa kare che. karIne jyAM paMDakavana che, tyAM Ave che, AvIne sarvahUvara yAvat sarvopadhi, siddhArthaka, sasa-gozISacaMdana, divya sumanadAma, dardaka malaya sugaMdhita gaMdAne grahaNa kare che. * x - tyArapachI baghAM Abhiyogika deva ekaThAM thaIne jaMbUdvIpanA pUrvanA dvArethI nIkaLe che. pUrva dvArethI nIkaLIne tenI utkRSTa yAvana divya devagatithI ticha asaMkhyAta dvIpasamadra vaccovarathI jatAM-jatAM jyAM vijayI rAjadhAnI che, tyAM Ave che. tyAM AvIne vijayA rAjadhAnInI anupadakSiNA karatA-karatA jyAM abhiSekAbhA che, jyAM vijayadeva che tyAM Ave che. AvIne be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, jaya-vijaya vaDe vadhAve che. te mahAI, mahAI, mahAI vipula abhiSeka sAmagrIne vijayadevanI pAse upasthApita kare che. tyAre te vijaya vooo samAniko, cAra agamahiNI parivAra sahita, traNa paNadA, sAta sainyo, sAta sainya adhipatio, 16,ooo AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM vijayarAjadhAnImAM vasatA vyaMtara devo ane devIo te svAbhAvika ane uttaravaikriyathI nirmita zreSTha kamaLanA AdhAravALA, sugaMdhita zreSTha jaLathI bharelA, caMdanathI carcita, gaLAmAM mauli bAMdhela, paSIkamalanA DhAMkaNAvALA, sukumAra ane mRdu karatalomAM parigrahita 1oo8 sonAnA, 1ood cAMdInA yAvatu 1008 mATInA kaLazo ne sarvodaka sarva mATI, sarva tUvara, sarva puSya yAvat savaSadhi ane siddhArthaka vaDe - sarva RddhithI, sarva yuktithI, sarva baLathI, sarva samudayathI, sarva AdarathI, sana vibhUtithI, sana vibhUSAthI, sarva saMdhyamathI, savariohaNathI, sane nATakothI, sarva puSpa-gaMdha-mALA-ahaMkAra-vibhUSAthI, sava divya zuTita ninAdathI, mahaka RddhithI, mahA dhutithI, mahA baLathI, mahA samudayathI, mahA turiya-camaka zamaka-paTa-pravAdI-ravathI, zaMkha-praNava-paTaNa-bherI-jhallarI-khamukhImurava-mRdaMga-duMdubhi-haDukka-nighadhanA saMninAdita rava vaDe mahA-mahA evA IndrAbhiSeka vaDe abhikita kare che. tyAre te vijayadevanA mahA mahA IndrAbhiSeka vatato hato tyAre keTalAMka devo ati jaLa na varSe ke ati mATI na thAya te rIte pravirala chaMTAtA divya surabhi ra-reNune vinAza kadf gaMdhodaka vAsane varasAve che. * * keTalAMka devo nihataraja-naTaraja-bhaTaraja-prazAMtaraja-upazAMtaraja kare che. * * keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne aMdarathI ane bahArathI Asikata-saMmArjita ane upalipta kare che. sikad-zuci-saMgRSTa-adhyAMtara, ApaNa dukAno ane vIthI kare che. - - keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne paMcAtimaMca yukta kare che. - - keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne vividha prakAranA gaNI raMgelI, uchaLatI jaya vijaya vaijayaMtI patAkA atipatAkAthI maMDita kare che. keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne lIpaNa ane yunAthI dhoLelI kare che.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/139 19 keTalAMka devo vijaya rAjadhAnIne gozIrSaksarasa caMdana, dardaradijJa paMcAMgulitala - thApA dIdhelI kare che. keTalAMka devo vijayArAjadhAnInA ghagharanA daravAje caMdana kaLaza rAkhe che. keTalAMka devo caMdana ghaTa ane toraNothI ghara-gharanA daravAjA sajAve che. keTalAMka deva uparathI nIce sudhI laTakanArI moTI moTI goLAkAra puSpamALAthI te rAjadhAnIne sajAvI rahyA che. keTalAMka devo paMcavaNa zreSTha sugaMdhita puSonA pujethI yukata rAjadhAnIne karI rahyA che. keTalAMka deva vijayA rAjadhAnIne kALo aga-pravara kukaturaka-dhUpa saLagAvIne tenI sugaMdhathI maghamaghAyamAna karI rahyA che. tethI te rAjadhAnI atyaMta sugaMdhathI ramya banelI che ane viziSTa gaMdhavadlbhUta jaNAya che. koI deva suvarNanI varSA kare che, koI deva cAMdInI varNa kare che, koI deva rananI e pramANe ratanavaSa, vajadSa, puNavaNa, mAghavaSa, gaMdhava, sUrNaviSal, vatra vaSa ke AbharaNa varSA kare che. koI deva hiraNaya vaheMze che. e pramANe suvarNa-ratana-vajanupa-mArca-nyU-gaMdha-vastra ke AbharaNanI vaheMcaNI karI rahela che. keTalAMka devo druta nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo vilaMbita nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo kutavilaMbita nAmaka nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo aMcita nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo ribhita nRtyavidhi dekhADe che, keTalAMka deNe AMcitaribhita nAmaka divya nRtyavidhi dekhADe che. keTalAMka devo AbhaTa nRtyavidhi dekhADe che, keTalAMka devo bhasola nRtyavidhi dekhADe che, keTalAMka devo ArabhaTabhasola nAmaka divya nRtyanidhi dekhADe che. keTalAMka devo utpAtanipAtAvRtasaMkucita-prasArita, riyArita, bhrAMta-saMbhrAMta nAmaka divya nRtyanidhi dekhADe che. keTalAMka devo cAra prakAranA vAjiMtra vagADe che. te A - tad, vitata, ghana, kRsira, keTalAMka devo cAra prakAranA gItane gAya che. te A - ukSita, pravRta, maMda ane rocitAvasAna. keTalAMka devo cAra prakAranA abhinayane kare che. te A - daSTiiiktaka, pratikRtika, sAmaMtopanipAtika, lokamadhyAvasAnika, keTalAMka devo potAne pIna-sthaLa banAve che. keTalAMka devo "chu-chu' kare che. keTalAMka devo tAMDava nRtya kare che, keTalAMka deo rAsaDA le che. keTalAMka devo pIna-chukkAra-tAMDava-lAsya cAre kare che. keTalAMka devo bhukkAra kare che, keTalAMka devo AsphoTana kare ke, keTalAMka devo vadhyana kare che, keTalAMka devo tripadI chedana kare che. keTalAMka devo AsphoTanavalsana-padI-chaMdanAdi badhuM kare che. keTalAMka devo ghoDAnI jema haNahaNe che, keTalAMka devo hAthI mAphaka guDaguDa avAja kare che, keTalAMka devo nI jema ghaNaghaNAhaTa kare che. keTalAMka deto haNahaNATa-guDaguDa-vAghaNAhaTa gaNe kare che. 200 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 keTalAMka devo uchaLe che, keTalAMka devo vizeSa uchaLe che, keTalAMka devo utkRSTI-chalAMga mAre che, koI deva A traNe kare che. keTalAMka devo sIMhanAda kare che, keTalAMka devo bhUmi upara pagathI AghAta kare che, keTalAMka devo hAthathI prahAra kare che. keTalAMka devo sIMhanAda-pAradarzarU bhUmicapeTa e traNe kriyAo sAthe kare che. keTalAMka devo hakkAra kare che, keTalAMka devo bhukkAra kare che, keTalAMka devo thakkAra kare che. keTalAMka devo pukAra kare che. keTalAMka devo nAma saMbhaLAvavA lAge che. keTalAMka devo ukata badhI ja kriyAo kare che. keTalAMka devo upara uchaLe che, keTalAMka devo nIce paDe che keTalAMka devo ticha paDe che. keTalAMka devo A traNe kriyAo kare che. keTalAMka devo baLe che, keTalAMka devo tape che, keTalAMka devo khUba tape che. keTalAMka devo baLe che - tape che - khuba tape che. keTalAMka deze garje che, keTaluMka devo vijaLI camakAve che, keTalAMka devo vasAda varasAve che. keTalAMka devo A traNe kare che. keTalAMka devo deva saMnipAta kare che, keTalAMka devo devonkavirya kare che, keTalAMka devo devakaNakaNa kare che. keTalAMka devo duhaduha re che. keTalAMka devo saMkSipAtAdi cAre kriyA kare che. keTalAMka devo devodhota kare che, keTalAMka devo vijaLI camakAve che, keTalAMka devo vAkSepa kare che. keTalAMka devo devodhota- vijaLIcamakAra - vopa e traNa kare che. keTalAMka devonA hAthamAM utpala kamala che yAvatu keTalAMka devonA hAthamAM sahayaba che. keTalAMka devonA hAthamAM ghaMTA che, keTalAMka devonA hAthamAM kaLaza che yAvatu keTalAMka devonA hAthamAM dhUpanA kaDachAM che. A pramANe te devo haSTatuSTa che. yAvatuM harSanA varAthI vikasita hRdayI che. teo vijA rAjadhAnImAM cotarapha bhAgI-doDI rahyA che, vizeSa doDI rahyA che. tyArapachI te vijayadeva ooo sAmAniko, saparivAra cAra agramahiNIo yAva4 16,ooo AtmarakSaka deto, bIjA paNa ghaNAM vijA rAjadhAnI vAdvyA vyaMtara devo ane devIo te zreSThakamalo upara pratiSThita yAvat 108 suvarNa kaLazo Adi badhuM pUrvavata 108 mATInA kaLazo sudhI kahevuM. A kaLazo, sarva udaka, sarva mATI, sarva tuvara, sarva puSpo vaDe cAvatuM sarvekSadhi ane siddhArthaka vaDe, sarva RddhithI yAvatuM nighoSa-nAditara vaDe, mahA-mahAna IndrAbhiSeka vaDe abhisiMcita kare che. abhiSeka karIne badhAM alaga alaga mastaka upara aMjali oDIne A pramANe kahe che - he naMda ! Apano jaya thAo, vijaya thAo. he bhadra! Apano
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/149 201 202 jIvAbhigamaupAMgasutra - saTIkaanuvAda/2 jaya thAo - vijaya thAo. he naMda ! he bhadra! Apano jaya-vijaya thAo. Apa na jitelAne jIto. jItelAnuM pAlana karo, ajita zatrupakSane jIto. jitela mitrapAnuM pAlana karo. he devI! tame jItelA madaAvAsa karo. he deva! Apa devomAM IndrasamAna, tArAmAM caMdra samAna, asuromAM caMdra samAna, nAgomAM dharaNa samAna, manuSyomAM bharad samAna upasarga rahita rahI, ghaNAM palyopamo, ghaNAM sAgaropamo sudhI 4000 sAmAniko yAva4 soLa hajAra AtmarakSaka devonuM vijayA rAjadhAnI ane bIjI ghaNAM vijaya rAjadhAnImAM vasatA vyaMtara devo-devIonuM Adhipatya yAva4 AjJazarava ane senApatya karatA, pAlana karatA vicAro. ema kahI moTA-moTA zabdothI jaya-jaya zabada kare che. * vivecana-139 : te kALe, te samaye vijaya deva upapAta sabhAmAM deva zayanIyamAM devadUgathI aMtarita, pahelAM aMgulano asaMkhyaya bhAga mAtranI avagAhanAthI utpanna thayo. * x * x* payaktimAM bhASA ane manaHpayakti samApita kALa aMtara, prAyaH zeSa pati kAlAMtara apekSAthI thoDo hovAthI eka paNe vivakSA karI che. tethI pAMca prakAranI paryAtithI paryAtibhAvane pAme che - tema kahyuM, tyArapachI vijayadevane pAMca prakAranI patithI payaktibhAva pAmIne Avo - AvA svarUpano saMkalapa utpanna thayo. kevo ? te kahe che - manamAM rahelo, paNa hajI sadhI vayanathI na prakAzato evo. vaLI kevo ? te kahe che - AdhyAtmika + AtmAmAM rahela, te adhyAtma. temAM thAya te AdhyAtmika arthAta AtmaviSayaka. saMkalpa be bhede hoya. koIne AdhyAtmika ane bIjAne ciMtAtmaka temAM ahIM ciMtAtmakanA pratipAdanArthe kahe che. ciMtA janmelI che, jemAM te ciMtita-ciMtAtmaka. te paNa koIne abhilASAtmaka thAya che, koIne anyathA thAya. temAM A abhilASAtmaka che, tethI kahe che - prArthana. prArtha janmela che jemAM te prArthita arthAt abhilASAtmaka. kevA svarUpano che ? te kahe che - mAre zuM pUrve karavA yogya che, zuM pachI karavA yogya che ? ItyAdi sugamAM nirdeza mujaba jANavuM. vizeSa A pramANe - hitavAya-pariNAmathI suMdarapaNAne. sukhAya - zarma ke kSemane mATe athavA saMtagapaNA mATe. niHzreyasAya - nizcita lyANane mATe, AnugAmikatArya - paraMparAe zubhAnubaMdha ke sukhanA mATe thanAra che. AvI ciMtA karatAM turaMta ja divyAnubhAvathI vijaya devanA, sAmAnika parSadAmAM utpanna at atyaMtarAdi parSadA upagata, anaMtarokta, anaMtarodita svarUpa AdhyAtmaki, ciMtita, prArthita, manogata saMkalpa sArI rIte jANIne jyAM vijaya deva che, tyAM ja Ave che. tyAM AvIne be hAthanI paraspara AMgaLI saMpuTarUpe jemAM ekatra maLe te aMjali, tene karatala vaDe grahaNa karI arthAt aMjalI joDIne, Avartana e AvatuM * mastake Avarta che jemAM te zirasAvatuM. e pramANe mastake karIne jaya-vijayathI vadhAve che. te devI! tame jaya pAmo. tame vijaya pAmo. e rIte vadhAve che. temAM naya - bIjI vaDe aparAbhava ane pratApanI vRddhi. vinaya - bIjAne sahana na karI zakatA temano abhibhava karavo. jaya-vijaya vaDe vadhAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupriya ! ItyAdi. pachI vijayadeva te sAmAnika padAmAM utpanna devonI pAse A artha sAMbhalIne, hRdayamAM pariNAvIne atIva tuSTa thayo. athavA hRSTa-vismayane pAmyo. tuE - toSa pAmavo - jemake - A bhavya thayuM ke je AmaNe Avo upadeza karyo. toSane vaza thaIne citamAM AnaMdita thayo. * * * * - jenA manamAM prIti thaI arthAtu jinapratimAnA carcana viSayamAM bahumAna parAyaNa manavALo. pachI bahumAnanA utkarSanA vazathI parama evuM zobhana mana jenuM thayela che tevo. ukta kathanane vadhu vyakta karatA kahe che - harSanA vazathI vistAra pAmela che hadaya jenuM te, devazayanIyathI ubho thAya che. ubho thaIne devadUSya dhAraNa kare che. karIne upapAta-sabhAnA pUrvadvArathI nIkaLe che. nIkaLIne je pradezamAM praha che, tyAM Ave che. AvIne drahane pradakSiNA karIne pUrvanA toraNethI brahamAM praveze che. pravezIne drahamAM madhyamAM praveze che, drahamAM avagAhana karatAM jalamajjana kare che, kSaNamAtra jaLakIDA kare che. pachI * x * zuddhodaka prakSAlana vaDe Acamana karI, svalpa paNa zaMkita malanuM apanayana karI, paramazucibhUta thaI drahathI nIkaLe che. tyArapachI je pradezamAM abhiSekasabhA che tyAM Ave che. AvIne abhiSekasabhAne anupadakSiNA karato pUrvadvArathI praveze che. pravezIne jyAM maNipIThikA che, jyAM maNi pIThikA upara sIMhAsana che. tyAM Ave che. AvIne zreSTha sIMhAsana upara pUrvAbhimukha beTho. tyArapachI te vijayadevanA sAmAnika parSadAmAM utpanna devo, abhiyogika atha preNyakarmamAM pravRtta athavA abhiyogamAM niyukta devo te Abhiyogika, temane bolAve che. bolAvIne, temane A pramANe kahe che - o devAnupiyo ! jaldIthI vijayadevanA padArtha - jemAM maNi-kanaka-ranano upayoga karAyo hoya che. mAuM - mahApUjA jemAM che te mahAI, mahA - moTA utsavane cogya che te. viputra - vistIrNa. zakAbhiSekavat abhiSeka sAmagrI lAvo. tyAre te Abhiyogika devo, sAmAnika parSadAnA devoe Ama kahetA harSitasaMtuSTa-cita AnaMdita, prItimata, parama saumanasTika thaI harSanA vazayI vistRta thayelA hadayI thaI, be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjalI karI, vinaya vaDe temanA vacanone svIkAre che. kevA prakAranA vinaya vaDe ? te kahe che - he deva ! je rIte Apa amane AjJA karo cho, tevI ja AjJA - ApanA AdezathI karIzuM - e rIte vacana svIkArI IzAna khUNAmAM kemake te ati prazasta
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa/139 203 204 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/ra che, tethI gayA. tyAM jaIne vaikriya karaNa prayatna vizeSathI samavahata thAya che. samavahata thaIne Atmapradezone dUcI choDe che. tethI saMkhyAta yojana daMDane kADhe che. hRdu - upara nIce lAMbo, zarIra bAhalya jIva pradeza samUha, tene zarIranI bahAra saMkhyAtayojana yAvat kADhe che. kADhIne tathAvidha pudgalo grahaNa kare che. jemake - karketana, vaja, vaiDUrya, lohitAkSa, masANala, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyotIrasa, aMjana, sAMjanapulaka, rajata, jAtyarUpa, aMka, sphaTika ane riSTha. yathAbAda-asAra pudgalone choDe che. yathAsUma - sAra rUpa pagalone svIkAre che. pachI Iyita nA nimaNi mATe bIjI vakhata paNa vaikriyasamuThThAtathI samavahata thaIne yathokta bAdara pudgalone vikhere che. ane sUkSma pudgalo grahaNa kare che. 1008-1008 evA (1) sonAnA, (2) rUpAnA, (3) maNInA, (4) sonArUpAnA, (5) sonA-maNInA, (6) rUpA-maNInA, () sonA-rUpA-maNInA, (8) mATInA evA ATha prakAranA kaLazo vidurve che. 1008 zrRMgAra, e pramANe Adarza, thALI, pAmI ItyAdi sUtramAM jaNAvyA mujaba badhI ja vastu 1008-1008 vikarSe che. tyArapachI jyAM kSIroda samudra che. tyAM Ave che, AvIne kSIrodakane grahaNa kare che. tyAM je utpala, pA, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra, sahasapatra, zatasahasapaNo te badhAMne grahaNa kare che. karIne pukaroda samudra AvIne tyAMnA jaLa ane utpalAdine grahaNa kare che. pachI samaya kSetramAM jyAM bharataairAvata koNa che, temAM mAgadha-varadAma-prabhAsa nAmanA tIrtho che, tyAM AvIne tIrthodaka ane tIrthanI mATI grahaNa kare che. | siMdhu-tA-ktavatI mahAnadImAM nadInA ubhaya kinArAnI mATIne grahaNa kare che. pachI cullahimavaMta-zikharImAM AvIne sarva kaSAya, sarva jAtibhedathI puSpo, sarva gaMdhavAsa, sarva mAlya-gracitAdi bheda bhinna, sarvoSadhi ane siddhArthakone grahaNa kare che. pachI paDAdraha-puMDarIka drahamAM AvIne tenuM jaLa ane utpalAdi grahaNa kare che. tyArapachI haimavata-airacavat varSakSetromAM sehitA, rohitAMzA, suvarNakulA, rUdhyakalA mahAnadImAM nadInA ubhaya taTanI mATI, pachI zabdApAtI-vikaTApAtI vRtta vaitAdyomAM sarva tuvarAdi, pachI mahAhimavaMta-rUpI Adi varSadhara parvatamAM sarve tuvarAdi, pachI mahApA-mahApoMDarIka drahomAM kahanuM jaLa ane utpala pachI harivarSa-ramyam varSamAM harakAMtA-harikAMtA-nakAMtA-nArIkAMtA mahAnadImAM jaLa, baMne koThAnI mATI le che. [ukata samagra varNana tathA have pachInuM vRttinuM kathana, ahIM sukAmAM AvI ja gayela che. tethI anuvAdamAM ahIM vika punarukti karatA nathI.] * * * * * * * vizeSa e ke - (mana - temAM darda eTale vastra vaDe DhAMkela kuMDImAM gALela ke temAM pakAvela. malayanA udbhavathI prasiddha hovAthI malaya-zrIkhaMDa, tenI paramagaMdha yukta gaMdhane grahaNa kare che. grahaNa karIne badhAM eka sthAne bhAge thAya che. thaIne - X- vijayadeva pAse Ave che. * x * vijayadevane jaya-vijayathI vadhAve che. * x * abhiSeka yogya sAmagrI arpaNa kare che. te vijayadeva 4000 sAmAniko, saparivAra cAra mahipIo, parSadA gaNeyathAkrame ATha-daza-bAra hajAra devonI, sAta sainyo, sAta sainyAdhipatio, 16,000 AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM vijaya rAjadhAnImAM rahetA vyaMtara deva-devIo, temanA vaDe svAbhAvika ane vikRrvita zreSTha kamala pratiSThAna, sugaMdhI-zreSTha jaLa vaDe pratipUrNa caMdanavRta carcAkathI. kaMThamAM lAla sUjhataMtu vaDe bAMdhIne, pahotpala vaDe DhAMkIne sukumAra karatala parigRhIta aneka hajAra saMkhyaka kaLazo vaDe. te kaLazono vibhAga dekhADe che - 1008 sonAnA kaLazo, 1008 rUpAnA kaLazo, 1008 maNInA kaLazo, 1008 sonA-rUpAnA kaLazo, 1008 sonA-maNInA kaLazo, 1008 rUpA-maNInA kaLazo, 1008 sonA-rUpA-maNInA kaLazo, 1008 mATInA kaLazo. badhI saMkhyA ATha vaDe guNatA 8064 thaze tathA sarvodaka - baghAM tIrtha, nadI AdinA udaka vaDe. sarva tuvara-puSya-gaMdha-mAlya-auSadhi Adi vaDe. sarvamAddhi-parivArAdi, sarvAti-yayAzakti viphArita zarIra teja vaDe. sarvabalasAmanyathI sva-sva hati Adi sainya vaDe. sarva samudaya - rava svAmiyopyAdi samasta parivArathI. sarvAdira - samasta cAvat zakti tolanathI. sarva vibhUti - sva sva atyaMtara vaikriya karaNAdi bAhya ratnAdi saMpadA, sarva vibhUSA - cAvat zakti phArodAra zRMgAra karaNathI. savayaMbhama-sarvotkRSTa saMbhamathI arthAt svanAyaka viSaya bahumAna gAnArthapara, svanAyaka kArya saMpAdanA mATe yAvatuM zakita varita-varitA pravRtti. | sarva puSpa vastra gaMdhamAlyAlaMkAra. ahIM baMdha - vAsa, mArca - puSpanI mALA, kArnavakAra - AbharaNa. pachI sarva divya guTiva-teno zabda. - x * sarva evA te divya baTita-divya tUrya A badhAMnA ega mIlanathI je saMgata nitya nAda-mahAna ghoSa. ahIM tulya chatAM sarva zabda kahyo. mathA - mahatI, yAvat zakti tulitapaNe. traDha - paQiArAdi, "dhati' ItyAdi kahevuM. mati - kRrtivALA, ghara - pradhAna, guTita - Atodha, yamakasamaka - eka kALe, kuzaLa puruSo vaDe pravAditAno je va - avAja. Ane ja vizeSaNathI kahe che - #guird ItyAdi temAM zaMkha prasiddha che. paUTya - bhAMDono Dhola, paTaNa-Dhola, bherIDhakkA, jhallarI-jhAlara, cAmaDAthI bAMdhela viratIrNa valayarUpa. kharamuhI-kAhala, DukkamoTA pramANanuM mardala, muraja - te ja laghu mRdaMga, duMdubhI - bherI AkAranI saMkaTa mukhI. te badhAMno nirdoSa * mahAnuM nAdita, ghaMTAnI jema vAgyA pachInA uttaranA kALe thato satata dhvani, te lakSaNa rUpa je sva, te rIte mahAna IndrAbhiSekathI vijaya devano
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /139 205 abhiSeka kare che. pachI pUrvavatu te vijaya devano atizaya mahAnu IndrAbhiSeka vartato hato tyAre keTalAMka devo vijayA rAjaghAnIne ati jaLa vaDe nahIM. kemake prabhUta jaLa saMgraha thAya. vaLI ati mATIthI nahIM kemake tenAthI ati kAdava thAya che. - x - paviralapravirala, ghana bhAve kAdavanA saMbhavathI. prakarSathI jeTalAmAM reNuo - dhULa sthagita thAya, teTalAM ja mAtra utkarSa sparzana vaDe je varSo thAya te pravirala pRSTha. glaNatara janA pudgalo athavA janI jema skUla reNu te jareNu, teno vinAza thAya te rIte. tri - pradhAna surabhi gaMdhodaka koI vaLI samasta vijayA rAjadhAnIne vihata rAja kare che. nihataraja kSaNa mAtra utthAna abhAve paNa saMbhave che. tethI kahe che - naTajasa - sarvathA aAdezya te naSTa. bhraSTa-vAyu vaDe rAjadhAnIthI dUra laI javAyela ja jemAM che te. A baMnene be ekArthika zabdothI kahe che - prazAMta raja ane upazAMta ja. koI koI devo vijayA rAjadhAnIne pANI chAMTavA vaDe Asikta, kacaro zodhavA dvArA saMmAjita, chANa Adi vaDe upalipta, pANI vaDe sikata, tethI ja zucipavitra, kacaro dUra karavAthI saMmArjita thayela mArganA aMtara ane hAranA mArgo, govA prakAranI rAjadhAnIne kare che. koI koI devo maMcAtimaMca yukta kare che. koI koI devo vividha raMgI urvIkad qjA vaDe ane patAkAtipatAkA vaDe maMDita kare che. keTalAMka devo lIMpaNagaMpaNa Adi kare che. keTalAMka devo vijayA rAjaghAnIne caMdanakaLaza yukta kare che. keTalAMka devo pratidvAra deza bhAgane caMdana-ghaTaNI sukRta toraNa kare che. keTalAMka devo vijayA rAjadhAnIne sIMcelI, puSpamALA laTakAvelI evI kare che. keTalAMka devo paMcavarNa surabhimukta puw jjopacAra yukta kare che. keTalAMka devo kALo aga-pravara kuMdaraka - turaka-dhUpa vaDe madhamadhatI ane gaMdha vaDe udbhUta-ramya, sugaMdha vara baMdha gaMdhikA gaMdhavartIbhUta kare che. * x - keTalAMka devo hiraNya varasAve che, keTalAMka devo suvarNa varasAve che, keTalAMka AbharaNa varasAve che. e rIte ratno, vaja, puSa, mALA, cUrNa ke tamane koI-koI deva varasAve che. koI koI deva hiraNyarUpa maMgala prakAne bAkInA devone Ape che. e pramANe sonuM-rana-AbharaNa-puSa-mALA-gaMdha-cUrNa-vA A badhAMnI paNa ekabIjA devone vaheMcaNI kare che tema kahevuM. keTalAMka devo dUta nRtyavidhi dazavi che. ahIM bagIza nATyavidhio che. te je kamathI bhagavaMta vartamAna svAmI AgaLa sUryAbhideve darzAvI. te krame ahIM batAve che - 1. svastikAdi aSTa maMgalAkAra abhinayarUpa nATyavidhi. 2. Avarta, pratyAvarta yAvata padAlatA bhakticitranA abhinayarUpa bIjI nATyavidhi. 206 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 3. IhAmRga, vRSabhAdi cAvatu pAlatA bhakticitra nATya 4. ekatoyaka, dvidhAyaka cAvatuM addha cakravAlAbhinaya rU5. 5. caMdrAvali pravibhakti cAvata puSpAvali pravibhaktirUpa. 6. caMdrodgama-pravibhakti sUryodgama-pravibhakti abhinaya. 3. caMdrAgamana-sUryAgamana pravibhakti abhinayarUpa. 8. caMdrAvaraNa-sUryAvaraNa pravibhakti abhinayarUpa. 9. caMdrAstamana pravibhakti, sUyaratamayana pravibhakti. 10. caMdramaMDala pravibhakti, sUryamaMDala pravibhakti AdirUpa. 11. RSabhamaMDala pravibhakti, siMhamaMDala vibhakti Adi. 12. sAgara pravibhakti, nAga pravibhakti abhinayarUpa. 13. naMdA pravibhakti, caMpA pravibhakti rUpa abhinaya. 14. masyAM ka yAvatu jAramAra pravibhakti rUpa abhinaya. 15. * kAra cAva kAra pravibhaktirUpa abhinaya. 16. 2 kAra thI meM kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 13. Tu kArathI kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 18. te kArathI kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 19. 5 kArathI 5 kAra pravibhakti rUpa abhinaya. 20. azokapallava yAvat kosAMbapalava pravibhakti. 21. padAlatAM cAvatuM zyAmalatA pravibhakti. 22. kuMta nAmaka nATyavidhi. 23. vilaMbita nAmaka nATyavidhi. 24. kutavilaMbita nAmaka nATyavidhi. 5. aMcita nAmaka nATyavidhi. 26. ribhita nAmaka nATyavidhi. 23. aMcitaribhita nAmaka nATyavidhi. 28. AbhaTa nAmaka nATyavidhi. 29. bhasola nAmaka nATyavidhi. 30. ArabaTa-masola nAmaka nATyavidhi. 31. utpAta nipAta prasakta, saMkucita prasArita rekaracita, bhrAMta-saMbhrAMta nAmaka nATyavidhi. 32. caramacarama nAmaka nibaddhanAmA - bhagavaMta mahAvIstA carama pUrva manuSyabhava, carama devaloka bhava, carama cyavana, carama garbhasaMharaNa, carama tIrthakara janmAbhiSeka, carama bAlabhAva, garama cauvana, carama tikramaNa, carama tapazcaraNa, cama jJAnotpAda, carama tIrtha pravartana, carama parinirvANane batAvanAra abhinaya.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /139 203 ukta bIzamAMthI keTalIka nATyavidhino atre ullekha che jemake - kuta, vilaMbita, kutavilaMbita Adi mUsArthavata jANavI. -x *x - keTalAMka devo cAra prakAre vAdha vagADe che. jemake - tatta - mRdaMga - paTaha Adi, vitata - vINAdi, ghana - kaMsikAdi, supara - kAhalAdi. keTalAMka devo cAra prakAranA gIto gAya che. jemake - uklipta - pahelAthI samAraMbha karAtuM, pravRta - uopa avasthAthI vikAMta manAku bharathI pravartamAna. maMdAya * madhyabhAgamAM mUInAdi guNopetatAthI maMda maMda gholanAtmaka. sevitAvasAna - yathocita lakSaNopetatAthI bhAvita, satyApita yAvat avasAna. keTalAMka caturvidha abhinaya kare che. jemake - dAntika, pratikRtika, sAmAnyatovinipAtika, lokamadhyAvasAnika. A abhinaya vidhinATyakuzalo pAsethI jANavI. keTalAMka devo potAne pIna-sthULa banAve che. keTalAMka devo tAMDavarUpa nRtya kare che, keTalAMka devo lAsyarUpa nRtya kare che. keTalAMka devo chUkAra kare che. keTalAMka cAre kare che. keTalAMka devo uchaLe che, keTalAMka devo vizeSa uchaLe che. keTalAMka devo kapadIne chede che. keTalAMka gaNe kare che. keTalAMka devo ghoDA mAphaka haNahaNe che, keTalAMka devo hAthI mAphaka guDaguDa kare che. keTalAMka devo ratha mAphaka ghaNaghaNe che. keTalAMka e traNe kare che. - - - keTalAMka devo AsphoTana kare che ItyAdi badhAM artho sUtrArthamAM che ja. tethI vRttinA anuvAda vaDe tenI punarukti karela nathI. [vRtyartha choDI dIdho che.] cAvatu keTalAMka devo javale che - jvAlAmAlAkula thAya che. keTalAMka devo tape che - tapta thAya che. keTalAMka devo pratapatti-vizeSa tapta thAya che. keTalAMka devo A gaNe kare che. * x - x - keTalAMka devo devokalikA kare che. devonA vAyuvatu ukalikA te devokalikA. keTalAMka devo deva hakaNa kare che - ghaNAM devo pramodanA bhArane vaza thaI svecchA vacana vaDe bola kare che, kolAhalane deva kahakAha kahe che. keTalAMka devo dahaka kare che. 208 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) dizAnA dvArathI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM alaMkArika sabhA che tyAM Ave che, AvIne te AlaMkArika sabhAmAM anupadakSiNA karatA-karatA pUrva dvArethI anupaveze che. pUrvanA dvArethI pravezIne jyAM sIMhAsana che tyAM jAya che, jaIne zreSTha sahAsane pUrvAbhimukha bese che. - tyArapachI te vijaya devanA sAmAnika papaidAnA devo, abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne Ama kahe che - o devAnupiyA! jaldIthI vijayadevanA AlaMkArika bhAMDane ahIM lAvo. teo paNa te alaMkArika bhAMDa kAvat lAve che. tyArapachI te vijayadeve sarvaprathama pampalasukumAla divya surabhI gaMdhakAzAyI vathI gatra luMche che. gAtro luMchIne sarasa gozISacaMdanathI gAmone lidhe che. sarasa gozISacaMdanathI gAmone lIMpIne, tyArapachI nAkanA ucchavAsa vaDe uDe tevA ane cakSura varNa-sparzayukta ghoDAnI lALathI paNa adhika mRdu, dhavala ane suvaNathI ayita cheDAvALA, AkAza-sphaTika sardeza prabhAvALA, na phATelA, divya devadUdhya yugalane dhAraNa kare che, dhAraNa karIne hAra pahere che. hAra paherIne e rIte ekAvalIne dhAraNa kare che. ekAvalIne dhAraNa karIne e pramANe AlAvA vaDe muktAvali, kanakAvali, ratnAvali, kaTaka, guTita, aMgada, kera daza mudrikAnaMtaka, kaTisUtraka, mi-asthisUtraka, muravi, kaMTha muravi, prAlaMba, kuMDala, cUDAmaNI, miranokaTa, mukuTane dhAraNa kare che. dhAraNa karIne graMthima-veSTimapUmi-saMghAtima e caturvidha mAlA vaDe kalpavRkSanI jema potAne alaMkRta vibhUSita kare che. kalAvRkSanI jema potAne alaMkRta-vibhUSita karIne dara-malaya-sugaMdha gaMdhita gaMdha vaDe gAmone sugaMdhI karIne divya puSpamALAne dhAraNa kare che. tyArapachI te vijaya deva kezAlaMkAra, vastrAlaMkAra, mAlyAlaMkAra, AbharaNAlaMkAra e caturvidha alaMkArathI alaMkRtva vibhUSita thaIne patipUNaliMkAra thaI sIMhAsanathI ubho thAya che, ubho thaIne AlaMkArika sabhAnA pUrva dvArethI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM vyavasAya sabhA che, tyAM Ave che. tyAM AvIne vyavasAyasabhAne anapadakSiNA karato-karato uttama sahAsane pUrvAbhimukha thaIne beTho. tyAre te vijaya devanA Abhiyogika devo pustaka rana lAvyA. tyAre te vijaya deve pustakanane grahaNa karyuM. karIne pustakanane khoLAmAM mUke che. pustakanane mUkIne tene ughADe che. pustakaratna ughADIne pustaka ratanane vAMce che. pustakane vAMcIne tenA dhArmika mana grahaNa kare che. pustakaradanane pAchu muke che. mUkIne te sIMhAsanathI ubho thAya che. * * ubho thaIne vyavasAyasabhAnA pUrva dvArethI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM naMdA puSkariNI che tyAM Ave che. AvIne te naMdA puSkariNInI anapradakSiNA karatokarato pUrva dvArethI praveze che, pravezIne pUrva dizAnA kisopAna pratirUpakathI utare keTalAMka devo hAthamAM vaMdana kaLaza le che, keTalAMka bhUMgAra kalaza hAthamAM le che. e rIte Adarza, thALI Adi jANavA. e rIte atIva tuSTa, AnaMdita cita, prIti manavALA, parama saumanazcika, harSanA vazathI vikasIta hRdayI thaI doDAdoDa kare che. pachI tay vi (vana vaeN e sUtra pAThasiddha che. * sUtra-180 * tyArapachI te vijayadeva mahAna IndrAbhiSekathI abhiSikata thayelo hato te sIMhAsanathI ubho thAya che. sIMhAsana thakI ubho thaIne abhiSekasabhAnA pUrva
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/180 209 che. temAM utarIne hAtha-paga dhuve che, dhoIne'ka moTuM zveta rajatamaya vimala-savila pUrNa mata gajanA moTA mukhanI AkRti samAna bhaMgArane grahaNa kare che. zRMgAra grahaNa karIne tyAM je utpala, pA yAvat zatasahayo che, tene grahaNa kare che, karIne naMdA puSkariNI thakI bahAra nIkaLe che. bahAra nIkaLIne je tarapha siddhAyatana che, te tarapha javAne nIkaLe che. tyArapachI te vijayadevanA 4ooo sAmAnika devo yAvatu bIjI paNa ghaNAM vyaMtara devo ane devIomAM keTalAMka hAthamAM utpala laIne cAvavuM keTalAMka hAthamAM sahamrapatro laIne vijaya devanI pAchaLa-pAchaLa jAya che. tyAre te vijayadevanA ghaNAM abhiyogika devo ane devIo hAthamAM kaLaza laIne yAvatu hAthamAM dhUpa kaDachAM laIne vijaya devanI pAchaLa-pAchaLa jAya che. tyArapachI vijaya deva 4ooo sAmAniko yAvatu bIjI paNa ghaNAM baMtara devo ane devIo sAthe saMparivRtta thaIne sarva RddhithI, sarva tithI yAvatuM nighoMpa-nAdita-ravathI jyAM siddhAyatana che, tyAM Ave che. AvIne siddhAyatananI anupadakSiNA karatA-karatA pUrvanA dvArethI anupraveza kare che. siddhAvatanamAM pravezIne jyAM devachaMdaka che tyAM Ave che, tyAM AvIne jinapatimAne jotAMnI sAthe praNAma kare che. karIne morapIMchI grahaNa kare che. morapIMchI laIne jinapatimAne morapIMchI vaDe pramArje che. pramAjIne sugaMdhI gaMdhodaka vaDe nduvaDAve che, hRDAvI divya sugaMdhI gaMdha kApAyita vaDe gamo luMche che. luchIne sarasa gozISa caMdana vaDe gAtrone lIpa che. lIMpIne jinapatimAne na phATelA zeta divya devaduSya yugala paherAve che. tyArapachI agra pradhAna gaMdha ane mArA vaDe carcA kare che, arcA karIne puwArohaNa, gaMdhArohaNa, mAlyArohaNa, vaNadharohaNa, cUNarohaNa ane AbharaNArohaNa kare che. karIne pachI uparathI nIce sudhI laTakatI evI, vipula ane goLa moTI-moTI mALAo caDhAve che. tyArapachI svaccha, zeta, rajatamaya camakadAra cokhA vaDe jinapatimAM AgaLa ATha-ATha maMgala Alekhe che. te A - svastika, zrIvatsa yAvatuM darpaNa. AThaATha maMgala Alekhe che, AlekhIne kacagAhathI gRhIta ane karatalathI mukta thaIne vikharAyela paMcavaNa puSpothI puSopacAra kare che. tyArapachI caMdrakAMta maNi, vajamaNi, vaiDUrya maNithI yukta nirmaLa daMDavALA, kaMcana-maNI-ratanonI vividha rUpomAM cikita, kAlo aMgreSTha udara-tukanI dhUpanI uttama gaMdhathI yukata dhUpane choDatA, vaiDUryamaya kaDucchakane laIne sAvadhAnI sAthe dhUpa daIne sAta-ATha pagalAM pAchaLa sarakI jinavaronI 108 vizuddha graMthayukata, mahAchaMdovALI, Athayukata ane punarukta stotro vaDe stuti kare che. 18/14] 210 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda stuti karyA pachI DAbo ghUMTaNa uMco rAkhI, jamaNo ghUMTaNa jamInane lagADI traNa vakhata potAnuM mastaka jamIna upara namAve che. pachI thoDA uMcA uThAvIne potAnI kaTaka ane kuTitathI khaMbhita bhAone saMkocIne, baMne hAtha joDI, mastake aMjali karIne pramANe bole che - namaskAra thAo arihaMta bhagavaMtone yAvatuM siddhi gati nAmaka sthAnane prApta thayela che. ema kahI vaMdana kare che, namaskAra kare che. vaMdana-namaskAra karIne jyAM siddhAyatanano bahumadhyadeza bhAga che, tyAM Ave che. AvIne divya jaLadhArAthI tenuM sIMcana kare che. karIne sassa-gozISa caMdanathI hAthone lipta karIne pAMce AMgaLIthI eka maMDala banAve che. maMDala AlekhIne tenI carcA kare che. acara karIne kacagAha gRhita ane karatalathI vimukata thaIne vikharAyelA paMcavartI phulothI tene puSpopacAra yukta kare che ane dhUpa de che. dhUpa daIne jyAM siddhAyatananI dakSiNa dizA che, tyAM jAya che. dakSiNa dvAre jaIne vijaya deva morapIMchI grahaNa kare che, karIne dvAra ceTIo, zAlabhaMjikAo ane vAlarUpane morapIMchI vaDe pramArje che. pramAjIne bahu madhyadeza bhAgamAM sarasa gozISa caMdana vaDe paMcAMgulitalathI anulipana kare che. analiMpana kahIne aca kare che. karIne kacagAha gRhita yAvata paMjopacAra kalita kare che. karIne dhUpa Ape che. tyArapachI jyAM mukhamaMDapano bahumadhya dezabhAga che tyAM Ave che, AvIne bahamadhyadeza bhAgamAM morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya udakadhArAthI sicana re che. karIne sarasa gofSa caMdanathI paMcAMgulinA tela vaDe maMDala Alekhe che, AlekhIne carcA kare che. karIne kacagrAha yAvat dhUpa Ape che. tyArapachI mukhamaMDapapazcima dvAra che tyAM Ave che. AvIne morapIMchI le che laIne dvAraceTI, zAlabhaMjikA ane vAlarUpane morapIMchIthI pramArje che. pramAjInI divya jaLadhArAthI sIce che. sIMcIne sarasa gozISa caMdanathI yAvatuM arcA kare che karIne uparathI-nIce sudhInI mALA laTakAve che. kacagAharuva puSpa vikhere che. dUdha Ape che. tyArapachI je mukhamaMDapanI uttaranI taMbha paMkti che tyAM jAya che, jaIne morapIMchIthI zAlabhaMjikAdine pramArje che. divya jaLadhArAthI sIMcI, sarasa gora/M. caMdana lagADI, puwArohaNa yAvatu uparadI nIce phUla mALA laTakAvI, phula vikherI, dhUpa Ape che. pachI mukhamaMDapanA pUrva dvAre te badhuM ja kahevuM cAvatuM dvAranI anikA. dakSiNa dvAre temaja kahevuM. tyArapachI kyAM prekSAgRhamAM maMDapano bahumadhya dezabhAga che, jyAM jamaya akSATaka che, jyAM maNipIThikA che. jyAM siMhAsana che, tyAM Ave che, AvIne morapIMchI grahaNa kare che. mo-pIMchI grahaNa karIne bhakSATaka ane sAsanane
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 BJdvIpa0/180 211 morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya udakadhArAthI sIMce che. puSArohaNa yAvatuM vapa de che. pachI jyAM prekSAgRha maMDapanuM pazcima dvAra che tyAM dvArAcInakA karI, uttaranI taMbha paMktine, te rIte pUrvanA dvAre temaja jyAM dakSiNa dvAra che tyAM, te pramANe ja jyAM caitya stupa che tyAM Ave che. caityasvare AvIne morapIMchI grahaNa kare che, karIne racaitya svapane morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya jaLadhArAthI sIMcI, sarasa caMdananI arca, pArohaNa karI, upacI-nIce sudhI mALA laTakAvI cAvat dhUpa Ape che. tyArapachI pazcimanI maNipIThikAmAM jyAM jina-pratimA che, tyAM Ave che. jina pratimAne jotAM ja praNAma kare che. karIne morapIMchI grahaNa kare che. karIne Adi pUrvavatu. je jina pratimAne cAvatuM siddhigatinAmadheya sthAnane pAmelAne dide che - name che. e pramANe uttara-pUrva ane dakSiNamAM jANatuM. jyAM caityavRkSa dvAravidhi, maNipIThikA jyAM mahendradhvaja dvAravidhi. jyAM dakSiNanI naMdApuSkariNI tyAM Ave che. morapIMchI grahaNa kare che. caitya, misopAna pratirUpaka, toraNa, zAlabhaMjikA ane vAlarUpone morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya udakadhArAthI siMce che. sarasa gozISa caMdanathI lIdhe che. lIMpIne puwArohaNa kare che yAvatu dhupa Ape che. dhUpa daIne siddhAyatanane anupadakSiNA karatAM jyAM uttaranI naMdApuSkariNI che tyAM Ave che. AvIne pUrvavata mahendradja caityavRkSa, caityagya, pazcimanI maNiIThikA, jinapatimA, uttaranI-mUvanI-dakSiNanA prekSAgRha maMDapamAM paNa temaja. jema dakSiNanA pazcimI dvAmAM yAvata dakSiNanI dbha paMkita, mukhamaMDapa paNa, zraNa dvAronI anikA kahIne dakSiNanI saMbhApati, uttara dvAra, pUvanuM dvAra, bAkInuM te ja kramathI yAvatu pUrvanI naMdapuSkariNI. jyAM sudhamasibhA che tyAM javAne prasthAna karyuM. tyAre te vijayanA 4ooo sAmAniko Adi yAvat sarvaddhithI yAvat nAdita ravathI sudhamasabhAe AvyA. teo tyAM sudhamasibhAnI anupadakSiNA karatA-karatA pUrva dvArethI praveze che. pravezatAM jina-asthione jotAM ja praNAma kare che. karIne jyAM maNipIThikA che, jyAM mANavaka caityataMbha che, jyAM jamaya goLavRtta samugaka che, tyAM Ave che. AvIne morapIMchI grahaNa kare che, karIne vajamaya goLa-vRttabhramugakane ughADe che. ughADIne jina asthione morapIMchIthI pramAje che pramAIne, sugaMdhI gaMdhodakathI ekavIza vakhata jina sthIone pAle che. prajJAvIne sarasa gozISa caMdanathI analiMpana kare che analiMpanA karIne aApadhAna gaMdha ane mArA vaDe AryA kare che. aca karIne dhUpa Ape che. dhUpa daIne vajamaya goLa-vRtta-samudgakamAM pAchA mUke che. tyArapachI mANavaka caityaradbhane morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne divya jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) jaLadhArAthI sIce che. sIMcIne sarasa gozIrSa caMdanathI carcA Ape che. ApIne puwArohaNa kare che cAvata laTakatI mALA puSpo vikheravA dhUpa devo e kare che. tyAra pachI jyAM sudharmasabhAno bahumadhya dezabhAga che, tyAM pUrvavatuM. jyAM sIMhAsana che tyAM dvAra aniA mAphaka kahetuM. jyAM sIMhAsana che tyAM dvAra nikA mAphaka kahevuM. jyAM deva zayanIya che, tyAM pUrvavatu. jyAM zuddha mahendradhvaja che, tyAM pUrvavatu jyAM praharaNa koza che, copAla che, tyAM jAya che. jaIne pratyekeutyeka praharaNane morapIMchIthI pramArje che. pramAjIne sasta gozISa caMdanathI pUrvavata pUje che te badhuM kahevuM. dakSiNa dvAra AvIne pUrvavata pUjA kare che. cAvatu pUrva dizAnI naMdApuSkariNI, badhI sabhAne sadhamasibhAnI mAphaka arcanakA kahevI. maga uparAMtasabhAmAM devazayanIyanI anikA, bAkInI sabhAmAM sIMhAsananI anikA kahevI. drahanI, jema naMdApuSkariNI arthanikA kahI tema jANavuM. vyavasAyasabhAmAM pustakanane morapIMchIthI pramAI, divya jaLadhArAthI sIMcI, sarasa gozalSa caMdanathI analiMpe che Agra pradhAna gaMdha ane mAlyathI arcA kare che. karIne sIMhAsanane morapIMchIthI pramArje che yAvatuM dUdha Ape che. bAkI badhuM pUrvavatuM. drahanuM kathana naMdApuSkariNI mAphaka karavuM. tyArapachI jyAM balipITha che, tyAM jAya che, jaIne Abhiyogika devane bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnapiyo ! jaldIthI vijaya rAjadhAnInA zRMgATaka, mika, catuka, cavara, caturmukha, mahApatha-patha, prAsAda, pAkAra, aTTAlaka, carikA, dvAra, gopaTa, toraNa, vAvaDI ane puSkariNImAM yAvata bilapaMktikAmAM, ArAma-udhAna-kAnana-vana-vanakhaMDa ane vanarAjIomAM anA karo. karIne mArI A AjJA jaldIthI mane pAchI sopo. tyAre te abhiyogika devo, vijaya deve Ama kahetA yAvatu haSTa-tuSTa thaI vinayathI AjJA svIkArIne vijayA rAjadhAnInA zRMgATakomAM yAvatu AnA karIne jyAM vijaya deva che tyAM Ave che, AvIne AjJA pAchI soMpI. tyAre te vijayadeva, te Abhiyogika devo pAse mAM ane sAMbhaLIsamajIne haSTa-tuSTa-AnaMdita citta thayo cAvatu harSita hRdayI thaI jyAM naMdapuSkariNI che tyAM Ave che. AvIne pUrvanA toraNathI yAvat (pravezI) hAtha-paga prAle che. prakSAlana karIne, Acamana karI - cokhA thaI . parama zucibhUta thaI naMdA puSkariNIthI bahAra nIkaLe che. nIkaLIne jayAM sudhamasibhA che tyAM javAne nIkaLe che. tyArapachI te vijayadeva 4ooo sAmAniko yAvat 16,ooo AtmarakSaka devo sAthe samaddhithI yAvatuM nirdoSa nAdinarava sAthe jyAM sudhamasibhA che, tyAM Ave che. AvIne sudhamasibhAnA pUrvanA dvArethI praveza kare che. karIne jyAM
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/180 maNipIThikA che, tyAM Ave che. AvIne zreSTha sahAsane pUvaIbhimukha thaIne bese che. * vivecana-180 : tyArapachI te vijayadeva, vyaMtaradevo vaDe atizaya mahAt IndrAbhiSekathI abhiSikta thaI siMhAsanethI ubho thayo. ubho thaIne abhiSekasabhAnA pUrva dvArathI nIkaLIne jyAM alaMkArasabhA che, tyAM jAya che. jaIne AlaMkAkisabhAne pradakSiNA karIne pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jyAM maNipIThikA che, temAM jyAM sIMhAsana che, tyAM jAya che. jaIne uttama siMhAsana pUrvAbhimukha beTho. pachI te vijayadevanA Abhiyogya devo ghaNAM badhAM alaMkAra yogya bhAMDane lAvyA. tyArapachI te vijayadeve prathama te alaMkArasabhAmAM pahelA padmala ane sukumArapaNAthI surabhigaMdha kaSAyadravyathI parikarmita laghu zATikA vaDe zarIrane laMDyuM. luchIne sarasa gozISa caMdanathI zarIrane lepana karyuM. lIMpIne deva dUrNa yugala paheryuM. kevuM devadUSya ? te kahe che - nAkanA niHzvAsathI uDI jAya tevuM. AnA dvArA GNatA kahI. cakSahara-Atmavaza kahI de, tevuM viziSTa rUpAtizayayukta hovAthI cAhera, atizaya varNa ane atizaya sparzathI yukta. ghoDAnI lALathI paNa ati pAtaLuM - arthAt ativiziSTa mRdutva-laghuva guNathI yukta. dhavarta - zveta, AMcala ke cheDe sonAnA tArathI khacita. mAvajI paTa* ati svaccha sphaTika vizeSa, tenA jevI prabhAvALuM divya. deva vA yugmane dhAraNa karyuM. dhAraNa karIne hAra Adi anya AbharaNone dhAraNa kare che. temAM 1 - aDhAra saro, zradvAra - navaso, ekAvalI - vicitra maNikA, muktAvalI - mukatAphaLamayI, kanakAvalI - kanakamaNimayI, prAlaMba - tapanIya maya vicitra maNiratna bhakti citra, sva pramANa AbharaNa vizeSa. kaTaka - klAsika AbharaNa. guTisa-bAhurakSikA, aMgadabAhya AbharaNa vizeSa. dazamudrikAnaMtaka - hAthanI AMgaLI saMbaMdhI daza vIMTIo. kuMDala-kAnanuM AbharaNa, cUDAmaNI-cUDAmaNI nAmaka sakala pAkirana sarvasAra, devendramanuSyandrano uddhakRta nivAsa niHzeSa amaMgala-azAMti-roga pramukha doSano pahAra karanAra pravaralakSaNayukta, parama maMgalabhUta AbharaNa vizeSa. dhirajathairi? vividha prakAranA je ratno tenA vaDe saMkaTa arthAta prabhUtaratna niyopeta. fthe divya puSpamALA. puSpamALA kevI ? azvima - grathana, guMthavA vaDe taiyAra thayela. je sUgAdi vaDe guMthAya che, te graMthima. pafw je guMthAyA pachI veeta karAya che, jema kUlano daDo. pUraka - je vaMzazalAkAmaya pAMjarAmAM pUrAya che. satiSa - je paraspara nALa saMghAta vaDe saMghAta karAya che. AvA prakAranI caturvidha mALA vaDe kalAvRkSanI jema potAne alaMkRta-vibhUSita kare che, karIne paripUrNa alaMkAra thaI siMhAsanethI ubho thayo. alaMkAra sabhAthI ubho thaIne pUrvanA dvArethI nIkaLIne jyAM vyavasAyasabhA che, tyAM jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/ra AvavA nIkaLe che. AvIne sIMhAsane pUrvAbhimukha thaIne bese che. tyArapachI te vijayadevanA Abhiyogiko pustaka ratnane lAve che. pachI te vijaya devapustakanane grahaNa kare che. grahaNa karIne pustaka ranane khoLAmAM mUke che, mUkIne ughADe che. ughADIne vAMce che. temAM manu - paripATIthI, prakalpeza-viziSTa athavagama rUpathI vAMce che. vAMcIne, dhamanugata vyavasAya kare che. arthAt karavAnI abhilASA kare che. kemake vyavasAya sabhAmAM zubha adhyavasAya nibaMdhanatvathI kahyuM. vaLI phogAdithI paNa karma kSayopazamAdi hetutvathI kahyuM. * * * * * dhArmika evo vyavasAya karIne pachI pustakarattane mUke che. mUkIne siMhAsanI ubho thAya che. ubho thaIne vyavasAya sabhAthI pUrva dhAracI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM vyavasAyasabhAmAM ja pUrva naMdapuSkariNI che, tyAM Ave che. AvIne naMdApuSkariNIne pradakSiNA karIne, pUrvanA toraNathI praveze che. pravezIne pUrvanA gisopAna pratirUpakathI utare che. arthAt madhyamAM praveze che. pachI hAtha ane pagane prakSAle che. prakSAlana karIne eka mahAna zveta rajatamaya vimala salilapUrNa unmata hAthInA mahAmukhAkRti samAna bhUMgAne grahaNa kare che. grahaNa karIne je tyAM utpala, pA, kusuma, nalina rAvatuM zatasahasa patro che, tene grahaNa kare che, grahaNa karIne naMdA puSkariNIthI bahAra nIkaLe che. tyArapachI jyAM siddhAyatana che, tyAM javAno AraMbha karyo. tyArapachI vijaya devanA 4000 sAmAnika devo, saparivAra cAra agamahiSIo, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devo, bIjA ghaNAM vijaya rAjadhAnImAM vasatA vyaMtara devo ane devIomAM keTalAMka hAthamAM utpala laI, keTalAMka hAthamAM pakA laI, keTalAMka hAthamAM utpala laI, keTalAMka hAthamAM padma laI, keTalAMka hAthamAM kumuda laIne e pramANe nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra ke sahasatra hAthamAM laIne vijayadevanI pAchaLapAchaLa anukrame nIkaLe che. tyArapachI te vijayadevanA ghaNAM Abhiyogika devo ane devIomAM paNa koIkoI hAthamAM vaMdana kaLaza laI, keTalAMka hAthamAM zRMgAra laI, keTalAMka hAthamAM arIso laI, e rIte vALo, pagI, supataSThika, vAtakaka, citra, nakaraMDaka, puSacaMgerI, cAvatu lomahatta caMgerI, puSpapaTalaka cAvatu lomahastapaTalaka, siMhAsana, chama, cAmara, taila samudgaka cAvatu jana samurNaka, dhUpa kaDachA kramathI hAthamAM laI vijaya devanI pAchaLa jAya che. tyApachI te vijayadeva 8000 sAmAnika devo, saparivAra cAra agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainya-adhipati, 16,ooo AtmarakSaka devo, bIjA paNa vijaya rAdhAnI vAstavyA vyaMtara devo-devIo sAthe parIvarIne sarva RddhithI yAvatuM nirdoSa nAdita rava sahita nIkaLe che. ahIM yAvatu zabda thakI paripUrNa pATha kahevo - sarva dhutithI, sarva baLathI, sarva samudayathI, sarva vibhUtithI, sarva saMbhramathI, sarva
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/180 215 216 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) pupa-gaMdha-mAlA-alaMkArathI, sarva guTita zabda ninAdathI, mahA addhi, mahA dhuti, mahAbala, mahA samudaya, mahA zreSTha guTita yugapatu paTu pravAdita avAjathI - zaMkha, praNava, paTaha, bherI, jhallarI, kharamukhI, huDukka, duMdubhI, nirdoSa nAdita svathI. vyAkhyA pUrvavatuM. jyAM siddhAyatana che, tyAM jAya che. jaIne siddhAyatanane pradakSiNA karIne pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jinapratimAne jotAMnI sAthe ja praNAma kare che. karIne jyAM maNipIThikAmAM jyAM devachaMdaka che, tyAM jina pratimA che, tyAM jAya che. jaIne morapIMchI pherave che, pheravIne jina pratimAne pramArje che. pramAIne divya jaLadhArA vaDe nAnA karAve che. snAna karAvIne sasa Addha gozISa caMdanathI zarIrane lIdhe che. lIMpIne aparimalita divya devadUSya yugala paherAve che. paherAvIne aparibhakta pradhAna gaMdha ane mALA vaDe arcA kare che. A ja vAtane vistArapUrvaka jaNAve che - puSpAropaNa, mAlyAropaNa, varNakAropaNa, cUriopaNa, gaMdhAropaNa, AbharaNa-AropaNa kare che. karIne te jinapratimAnI AgaLa svaccha, masRNa, tamaya, svacchasa, nikaTa vastu pratibiMba AdhArarUpa evA ati nirmaLa, tevA taMdala. tenA vaDe ATha-ATha svastikAdi maMgalonuM Alekhana kare che. - 4 - jayaf Trdya - maithunanA prathama AraMbhamAM mukha cuMbanAdi arthe yuvatInA vALane pAMca AMgaLI vaDe grahaNa karavA te kacagrAha. te kacagrAhathI grahaNa karela, karatalathI choDela te karadlapabhraSTa vimukta. tema paMcavaNa kusuma samUhathI puSyanA puMjanI jema upacAra - pUjA, tenA vaDe yukta kare che. - karIne caMdraprabha, vaja, vaiDUrya vimala daMDa jeno che te tathA te kAMcana, maNirana bhakti citra, kAlAgA-pravara kuMdaraka - turaka dhUpathI gaMdhomathI anuviddha, te dhUpavartIne choDatI, vaiDUryamaya dhUpakaDachAMne grahaNa karIne, jinezvarane dhUpa daIne. pachI sAta-ATha DagalAM pAchaLa jaIne, daza AMgaLI vaDe mastake aMjali karIne vizuddha-nirmaLa, lakSaNa doSa rahita. je graMtha - zabda saMdarbha, tenA vaDe yukta, 108 saMkhyAmAM, te artha vaDe yukta, punarukta, mahAvRtta, tathAvidha deva labdhinA prabhAvathI stuti kare che. ( stuti karIne DAbo ghUMTaNa uMco kare che. jamaNo ghuMTaNa paraNitale lagADe che. traNa vakhata marataka dharaNitale namAve che, namAvIne, kaMIka mastaka uMcu kare che. karIne kaTaka ane guTita vaDe khaMbhita bhujAne saMkoce che. saMtarIne be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karIne kahyuM - namaskAra thAo. devAdi vaDe atizaya pUjAne yogya hovAthI arahaMta, temane. te arahaMta nAmAdi rUpe paNa hoya, tethI bhAva ahaMne jaNAvavA mATe kahe che - bhagavaMtane arthAt mA - samagra aizvaryAdi lakSaNa, te jene che, te bhagavaMta mafe - dharmanI prathama pravRttine karavAnA svabhAvavALA e Azvara, (tathA) tIrtha, tene karavAnA svabhAvavALA te tIrthakara, svayaM - bIjA upadeza vinA samyak vara bodhi prApta, yuddha - mithyAtva, nidrA jatAM saMbodha pAmela. te svayaM saMbaddha, paraSomAM uttama te puraSottama bhagavaMta ja saMsAramAM vasatA sadA pArtha vyasanI, svArthane upasarjana karela, adIna bhAvathI ucita kriyA karanAra, kRtajJatA ane Atapa vaDe anupahata cittavALA, devaguru bahumAnI thAya che mATe puruSottama. puSa, siMha jevA. karmarUpI hAthI pratye siMha samAna. puruSa - zreSTha puMDarIkavatuM. saMsArajalanA asaMgAdithI dharmalApa vaDe puruSavarapuMDarIka. puraSa-zreSTha gaMdhahastI samAna, paccaka-durbhikSa-mArI Adi zuddha gajane dUra kare che mATe - tathA - loka-bhavya savaloka, tene sakala kalyANa yoka nibaMdhanapaNAthI bhavyatva bhAvathI uttama te lokautama. lokabhavyalokanA nAtha-yogomakRta te lokanAtha. temAM thona - bIjAghAna ubheda poSaNakaraNa. kSema - tenA upadravanA abhAvane pAmavo. lokaprANiloka ke paMcAstikAyAtmaka, hitopadezathI samyapha prarUpaNAthI ke hIta te lokahita. loka-dezanA yogya viziSTa pradIpa-dezanA kiraNa vaDe yathAvasthita vastu prakAzaka, te lokapradIpa. loka-utkRSTa mati bhavya satva lokano pradhota-pradhotakava-viziSTa jJAna zakti, tene karavAnA svabhAvavALA e lokapradhotakara, * * * bhagavaMtanA prasAdathI takSaNa ja bhagavaMta gaNadharane viziSTa jJAna saMpata samanvita kare che, jenA lIdhe dvAdazAMgInI canA thAya che. abava - viziSTa AtmAnuM vAcya, niHzreyasa dhammabhUmikA nibaMdhanarUpa, parama dhRti. te abhayane Ape te abhayadA. A rIte badhe jANavuM. tathA cakSu - viziSTa guNa sthAnane prApta karAvanAra guNa, svarasavAhI kSayopazama vizeSane Ape te mArgadA. T - saMsAra kAMtANata, atiprabaLa rANa-AdithI pIDitone sama AzvAsana sthAnarUpa-dva ciMtArUpa adhyavasAna, tene denAra te zaraNadA. vadhi * jinapraNita dharmaprApti, tavAryazraddhAna lakSaNa samyagdarzanarUpa Ape che. te bodhidA tathA dharma - cAtrirUpa Ape te dharmadA. kaI rIte ? te kahe che - dharma dezanA devAthI dhamadizaka, dharmanA nAyaka - svAmI tenA vazIkaraNa ane tenA kuLanA paribhogavI. dharmanA sAcI jevA, samyak pravartana yogathI. dharma ja vara * pradhAna, caturaMtanA hetuthI caturaMta, cakanI jema te caturaMtayaka, tenA vaDe vartavAnA svabhAvavALA, te dharmavara caturaMta cakravartI tathA apatied-jApatikhalita kemake kSAyika che. vara * pradhAna, jJAna-darzanane dhAraNa kare che tethI pratihadvarajJAnadarzanaghara, chA - Avare che. chaDA-ghAti karma caturya, vyAvRta - cAlyuM gayela che jemAMthI te vyAvRdchaghA. tathA rAga-dveSa-kapAya-Indriya-upasarga-parISaha rUpa ghAtikarma zatrune jitanArane jina, bIjAne jItADe che mATe jApaka. te jina ane jApakane. bhava samudrane svayaM
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa0/180 213 tarelA ane anyone paNa tAranArA che mATe tIrNa-nAka, kevala dazA avagata tAvathI buddha-bodha pAmela ane bIjAne bodha karAve che tethI bodhaka. muvata - kRtakRtya thatu niSThitA. bIjAne paNa mukAve che mATe mocaka. sarvajJa ane sarvadarzIne. ziva - sarvopadravarahitatvathI. saMvata - svAbhAvika, prAyogika calanakrikyA hitathI. manujJa - zarIra, mananA abhAvathI Adhi-vyAdhinA saMbhavathI. anaMta - kevaLa AtmAnA anaMtavathI. akSaya - vinAzanA kAraNanA abhAvathI vyAva koI vaDe vibAdhA kasvAne azakyavayI. jemAM punaH AvavAnuM nathI te apunarAvRtti. fmani - niSkritArtha jemAM thAya che te. siddhi - lokAMta ogalakSaNa, te ja gamya hovAthI gati. te siddhigati. *x* sthAna-vyavahArathI siddhoga, nidAyathI yathAvasthita sva svarUpa. - X - X - A pramANe praNipAta daMDaka bolIne vaMde che - caityavaMdana vidhithI pratimAne vAMde te prasiddha che. namaskAra-pachI praNidhAnAdi cogathI athavA virativALAne ja. * x * athavA vaMdana-sAmAnyathI, namaskAra-Azaya vRddhanuM utthAna. ahIM tava to bhagavaMta paramabhakaSi kevalI ja kahI zake. vAMdI-namIne siddhAyatananA bahumadhyadeza bhAgamAM jAya che, tyAM divya jaLadhArA vaDe abhimukha siMce che. sIMcIne sasa gozISa caMdanathI pAMca guli tala daIne, paMcavarNA puSpo vaDe puujjopacAra yukta kare che, karIne dhUpa Ape che. tyArapachI jyAM dakSiNanuM dvAra che, tyAM jAya che. jaIne morapIMchI laIne tenAthI dvArazAkhA, zAlabhaMjikA, bAla rUpakane pramArje che. pramAjIne divya jaLadhArAthI sIMce che. gozIrSa caMdanathI carce che. puSpAdi Arope che, dhUpadAna kare che. pachI dakSiNa dvArathI nIkaLIne jyAM dakSiNa dizAno mukhamaMDapa che, tyAM bahumadhyadeza bhAge Ave che. AvIne morapIMchI vaDe pramArje che. pachI bahu madhyadeza bhAgane morapIMchIthI pramArje che. pachI divya jaLadhArA vaDe sIMce che, sarasa gozISa caMdana vaDe paMcAMgulitalathI maMDala Alekhe che. kacagrAhavat paMcavaNa puSpono upacAra kare che. karIne dhUpa de che. pachI dakSiNanA mukhamaMDapanA pazcima dvAre jAya che. jaIne morapIMchIthI mArce che. morapIMchIthI dvArazAkha, zAlabhaMjikA, vAlarUpane pramArje che. jaLadhArA vaDe sIMce che ItyAdi - x - pachI dakSiNanA mukhamaMDapanA uttara dvAre jAya che jaIne pUrvavat dvArAryanikA kare che. karIne dakSiNanA mukhamaMDapanA pUrva dvAre jAya che. jaIne pUrvavat arthanikA kare che. karIne dakSiNanA mukhamaMDapanA dakSiNa dvAre jaIne pUrvavat pUjA karIne te dvArethI nIkaLIne dakSiNanA prekSAgRhamaMDapamAM jyAM dakSiNanA prekSAmaMDapano bahumadhya deza bhAga che, jyAM vajamAM akSapATaka che ane jyAM maNipIThikA che, jyAM siMhAsana che tyAM Ave che. AvIne morapIMchI vaDe pramArje che. pachI akSapATakAdi pramArje che pramAjIne 218 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda) jaLadhArA vaDe sIMcIne caMdana carcA, puSpapUjA ane dhUpadAna kare che. tyArapachI dakSiNanA prekSAgRhamaMDapanA uttara hAre Ave che, AvIne pUrvavat dvAra arthanikA kare che. karIne jyAM dakSiNanA prekSAgRhamaMDapanuM pUrva dvAra che, tyAM Ave che. AvIne pUrvadvAranI arthanikA kare che. karIne jyAM dakSiNanA prekSAgRha maMDapanuM dakSiNanuM dvAra che, tyAM jAya che. jaIne tyAM pUjA kare che. pachI jyAM dakSiNa dizAno caityataMbha che tyAM jAya che jaIne tapa ane maNipIThikAne morapIMchI vaDe pramAjIne divya jaLadhArAthI sIMce che. sarasa gozISa caMdanathI carcA kare che. pAdi ArohaNa kare che, paMpadAnAdi kare che. tyArapachI jyAM pAzcAtya maNipIThikA che, jyAM pazcima dizAnI jinapratimA che, tyAM Ave che. AvIne jinapratimA jotAM ja praNAma kare che ItyAdi pUrvavatu cAvatuM namaskAra karIne jyAM uttaranI jinapratimA che, tyAM Ave che. AvIne tyAM paNa yAvatuM namaskAra karIne, jayAM pUrvanI jinapatimAM che, tyAM Ave che AvIne pUrvavatu cAvatuM namaskAra karIne jyAM dakSiNanI jinapratimA che, tyAM pUrvavat badhuM ja te pramANe karavuM cAvat namaskAra karIne dakSiNanA caityavRo jAya che. caityavRkSe jaIne pUrvavat aryanikA kare che. karIne jyAM mahendravaja che, tyAM jAya che. jaIne pUrvavatu arnikA karIne jyAM dakSiNanI naMdA puSkariNI che, tyAM jAya che, jaIne morapIMchIthI pramArje che. pramArjIne toraNa, gisopAna pratirUpaka, zAlabhaMjikA, vAlarUpakane pramArje che. pramAjIne divya jaLadhArAthI sace che. sIMcIne sarasa gozIrSa caMdanathI arthe che ItyAdi pUrvavat. tyArapachI siddhAyatananI anupradakSiNA karIne jayAM uttara naMdApuSkariNI che, tyAM Ave che. AvIne badhuM pUrvavat kare che. karIne uttaranA mAhendradhvaje pachI caityavRkSa, pachI caityatUpa, pachI pazcima-uttara-dakSiNa jinapratimAnI pUrvavatu badhI vaktavyatA kahevI. pachI uttarIya prekSAgRhamaMDaLe Ave che. tyAM dakSiNanA prekSAgRhamaMDapavata sarva vaktavyatA kahevI. pachI uttara dvArethI nIkaLIne uttaranA mukhamaMDape Ave che. tyAM paNa dakSiNanA mukhamaMDapavatuM badhuM karIne uttara dvArethI nIkaLIne siddhAyatananA pUrvadvAre jAya che. tyAM pUrvavat pUjA karI. pUrvanA mukhamaMDapanA dakSiNAdi traNe dvAre kramathI pUjA karI pUrva dvArathI nIkaLI, pUrvaprakSA maMDapamAM jaIne pUrvavatu pUjA kare che. pachI pUrva prakArathI kramathI caityapa, jinapratimA, caityavRkSa, mahendra dhvaja, naMdA puSkariNInI pUjA karI pachI sudhamasibhAmAM pUrvadvArethI praveze che. tyAM maNipIThikAe jAya che, jaIne jinaasthi joIne praNAma kare che. pachI mANavaka caitya staMbhamAM vajamaya goLa-vRta-samudgaka pAse AvIne samudgako grahaNa karIne, ughADIne morapIMchIthI pramArje che. pachI jaLadhArAthI sIce che, sIMcIne gozIrSa caMdanathI lIMpe che. pachI pradhAna gaMgha-mALAthI arcA karI dhUpa pragaTAve che. pachI karI
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa/180 219 20 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 paNa vajamaya goLa-vRta samudgakamAM asthine mUke che. mUkIne te samudgakane svasthAne mUke che. pachI temAM puSpa-gaMdha-mALA-vA-AbharaNa Arope che. pachI morapIMchIthI mANavaka caitya staMbhane pramAjI, udakadhArAthI sacI, caMdanathI carcA, puSpAdi AropI, dhUpadAna kare che. karIne siMhAsanapadeze AvIne siMhAsanane morapIMchIthI pramArjanAdipa pUrvavata anikA kare che. karIne jyAM maNipIThikA che, devazayanIya che, tyAM AvIne maNipIThikAdinI pUjA kare che. pachI ukta prakAre ja mulaka IndradhvajanI pUjA kare che. karIne jemAM gopAlaka nAme praharaNa koza che, tyAM AvIne mo-spIMchI vaDe parigharana Adi praharaNa ranone pramA che. jaLadhArA vaDe sIMce che, caMdana carcA-puSpAdi ArohaNa-dhUpadAna kare che. karIne sudhasabhAnA bahu madhya deza bhAge pUrvavat arthanikA kare che. karIne sudhamasabhAnA dakSiNa dvAre pUrvavat pUjA kare che. ahIMthI AgaLa jema siddhAyatanathI nIkaLI dakSiNa dvArathI dakSiNa naMdA puSkariNI sudhI pharI uttara naMdA puSkariNI AdimAM - * * * * ItyAdi sUtrArthavatuM jANavuM. * * * * * x - - pachI pUrva naMdA puSkariNIthI nIkaLIne draha pAse AvI pUrvavatu toraNa acaMtikA kare che. karIne pUrvadvArethI abhiSeka sabhAmAM praveze che. pachI maNipIThikAnA siMhAsananIabhiSeka bhAMDanI - bahumadhyadeza bhAganI pUrvavat arthanikA kare che. tyArapachI ahIM paNa siddhAyatanavatuM dakSiNa dvArAdithI pUrva naMdA puSkariNI sudhInI arcanikA kahevI. pachI pUrva naMdA puSkariNInI pUrvadvArathI vyavasAya sabhAmAM pravezIne pustakaraNane morapIMchIthI pramAI, jaLadhArA vaDe sIMcIne, caMdanathI carcAne, vagaMdhamALAthI aca karIne puSpAdi AropaNa ane dhUpadAna kare che. pachI maNipIThikAnA siMhAsananA bamadhya deza bhAganI carcA kare che. pachI siddhAyatanavatuM dakSiNa dvArAdithI pUrva naMdA puSkariNI sudhInI arcA kahevI. pachI pUrva naMdA puSkariNIthI balipIThe AvIne tenA bahumadhya deza bhAgamAM pUrvavat arthanikA kare che. karIne uttarapUrvanI naMdApuSkariNImAM AvIne tenA toraNomAM pUrvavata arthanikA karIne Abhiyogika devone bolAve che. bolAvIne kahyuM - * * * * temAM vizeSa A - zRMgATaka - trikoNa sthAna, trika - jyAM traNa zerIo maLe che. catuka-cAra payayukta, cavara - ghaNAM mArgo bhegA thatAM hoya te sthAna. caturmukha - jyAM cAre dizAmAM mArga nIkaLatA hoya. mahApaca-rAjapatha, bAkInA sAmAnya paze. aTTAlaka-prAkAra upanI mRtyAzraya vizeSa. carikA-ATha hAya pramANano nagaraprAkArano aMtarAlamArga. dvA-prAsAdAdinA daravAjA. gopuSpAkAra dvAra. toraNa-dvArAdi saMbaMdhI. mAreTH - daMpati je mAdhavI-latAgRhAdimAM AvIne ramaNa kare che te. sana Adi pUrvavatuM. tyArapachI te vijayadeva balipIThanuM bali visarjana kare che. karIne jyAM uttara naMdA puSkariNIe Ave che. AvIne tenI pradakSiNA karato pUrva toraNathI anupaveze che. pravezIne pUrva misopAna pratirUpakathI utare che. utarIne hAtha-pagane prakSAle che. prakSAlana karIne naMdA puSkariNIthI pAchA phare che. pachI 4000 sAmAniko, saparivAra cAra mahiSI Adi - x - = - sAthe parivarIne sarva RddhithI yAvatu daMdubhi nirdoSa nAdita ravathI vijayA rAjadhAnInI vaccovaccathI jyAM sudhamasabhA che, tyAM Ave che AvIne sudhamasabhAmAM pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jyAM maNipIThikA che, tyAM siMhAsane AvIne pUrvAbhimukha beTho. * sUtra-181 - tyAre te vijayadevanA 4000 sAmAnika devo pazcimottara : uttara ane uttarapUrvamAM pahelAthI rakhAyelA 4ooo bhadrAsano upara beThA. tyArapachI te vijayadevanI cara amahine pUrva dizAmAM pahelAthI rAkhelA sara bhadrAsano upara beThI. tyArapachI te vijayadevanI dakSiNa pUrvamAM atyaMta harSadAnA 8ooo devo yAva4 beThA. e pramANe dakSiNamAM madhyama parmadAnA 10,000 devo yAva4 beThA dakSiNa-pazcimamAM bAhya pArSadAnA 12,ooo devo cAvatu beThA. tyArapachI te vijayadevanI pazcime sAta senAdhipati rAvata beThA. tyArapacI te vijayadevanI pUrva-dakSiNa-pazcima-uttara 16,ooo AtmarakSaka devo pratyeke pratyeka pUrve mukelA bhadrAsano upara beThA, te A pramANe - pUrvamAM 4ooo cAvatu uttaramAM ooo. te AtmarakSaka devo sakSaddha baddha varmita kavacavALA, upIDita zarAsanapaDhiA, pinata veyaka vimalavaraciMdhapa, grahita Ayudha-uharaNA, traNa sthAne namela, gaNa saMdhiyukta, vajamaya koTivALA dhanuSane lIdhelA ane tenA tUNIromAM vividha prakAre bANo che. nIlapANI, pItapANI, napANI, cApapANI, cArupANI, carmapANI, khajJapANI, daMDapANI, pAsapANI, nIla-pItaka-cApacAra-ca-kha-daMDa-pAsane dhAraNa karelA AtmarakSaka, rakSopaka, gupta-gupta pAlita, yukata-yukta pAlita dareke dareka samayathI-vinayathI rirUpa evA thaIne ubhA che. bhagavan! vijayadevanI keTalo kALa sthiti kahI che ? gautama! eka palyopama sthiti kahI che. bhagavAna ! vijayadevanA sAmAnika devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? eka palyopama sthiti kahI che. e pramANe AvI mahAkaddhi - mahAdhuti - mahAbala - mahAyaza - mahAsukha - mahAnubhAga yukta vijayadeva che. * vivecana-181 - tyAre te vijayadevanI vAyavya-uttara ane IzAna dizAmAM aooo sAmAnika devo 4000 bhadrAsanomAM bese che. pachI vijayadevanI pUrva dizAmAM cAra agramahiSI
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /181 221 cAra bhadrAsanomAM beThI. pachI vijayadevanI taiRtyamAM atyaMtara parSadAnA 8000 devo 8000 bhadrAsanomAM beThA, [ItyAdi badhuM sUtrArthamAM AvI gayela hovAthI ahIM vRttinA anuvAdamAM punarukti karI nathI.] AtmarakSaka devo kevA che? sannaddhabaddha varmita kavayA - ahIM kayava tanugANa, bakhatara, thA - lohamaya kulikAdi rU5, temAM saMnta te varmita. bannadra * zarIre AropaNa karavAthI. vAddha - gADhatara baMdhanathI bAMdhavAthI. upIliyasarAsaNapakriyAtemAM vIDitA - gADhIkRta, zara - bANa, jemAM khAya te zarAsana - pudhi. tenI paTTikA. pisaddhagevevimalavaraciMdhapaTTA-temAM praveya - grIvAnuM AbharaNa. vimala zreSTha cihapa vaDe te. gahiyAuhapaharaNa - temAM - ma - jenA vaDe yuddha karAya che te Ayudha-kheTaka Adi. praNaUT - asiktAdi. jenA vaDe Ayudha ane praharaNa grahaNa karAyela che te vinati - Adi-madhya-aMte namela. trisaMdha - Adi-madhya-aMte saMdhinA bhAvathI. vajamaya koTi dhanuSa grahaNa karIne. pariyAiyakaMDakalAvA - vicitra kAMDa kalApanA yogathI paryApta kAMDAlApa. koIka nIttapApAva - nIla kAMDa kalApa, be hAthamAM jene che te nIlapANI. A pramANe pItapANI ane raktapANI paNa jANavuM. jenA hAthamAM cApa - dhanuSa che te cApANI. rAphu - prakaraNa vizeSa, te jenA hAthamAM che te. e rIte carmapANI - 4 - daMDapANI ItyAdi - X - X - jANavuM. roga * eka citapaNe tatparAyaNa rahe che. gupta - svAmI bheda na kare che. guptA bIjAthI apavezya, rfna - setu. yuvara - sevakanA guNathI yukta. yuvatI - paraspara baddha paNa bRhat aMtarAla pAli jemAM nathI te yuvamavanavA samaya-AcAra, kiMkarabhUta-teo kharekhara kiMkara nathI, paNa tenA jevA che. temane paNa judu Asana ApavAthI mAnya karyA che. teo mAtra nijAcAra paripAlanathI ane vinItapaNAthI tathAbhUtavat rahe che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 # vaijayaMta Adi anya dvAro che. - X - X - X - X - vijayadvAranI vaktavyatA kahI. have vaijayaMta dvAra kahe che - * sUtra-182,183 : [18] bhagavat / jaMbudvIpanuM vaijayaMta nAme dvAra kayAM kahela che ? gautama!. jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI dakSiNe 4pa,000 yojana bAdhAe gayA pachI jaMbudvIpaddhIpanI dakSiNa dizAne aMte ane lavaNasamudranA dakSiNAddhanI uttama A jaMbudvIpa dvIpanuM vaijayaMta nAmaka dvAra kahela che. te ATha yojana utd uccatvathI che ItyAdi badhI vakatavyatA vijaya dvAravat yAvat "te nitya che" tyAM sudhI kahetI. bhagavAna ! rAjadhAnI kayAM kahI che ? dakSiNa dizAmAM che. cAvata vaijayaMta nAmaka maharvika deva che. bhagavAna ! jaMbUdvIpanuM jayaMta nAmaka dvAra kyAM che ? gautama! jaMbUdvIpa dvIpamAM mera parvatanI pazcime 45,ooo yojana jaMbudvIpanA pazcimAMte ane lavaNa samudranA pazcimAddhanI pUrvamAM sItodA mahAnadInI upara A bhUdvIpanuM jayaMta nAmaka dvAra kahela che. pramANAdi pUrvavat kahevuM. pazcimamAM te rAjadhAnI che tyAM jayaMta nAme mahaddhika deva che. bhagavAna ! jaMbUDhIpanuM aparAjita nAmaka dvAra kayAM kahela che? gautama! meranI uttare abAdhAthI 45,000 yojana, jaMbUdvIpa dvIpanA uttarAMte ane lavaNa samudranI uttarAddhanI dakSiNe A jaMjUhIpa hIpanuM aparAjita nAmaka dvAra kahela che. pramANAdi pUrvavatuM. rAjadhAnI uttaramAM cAvatu aparAjita deva che. cAre rAjadhAnIo bIjA jaMbUdvIpamAM che. [18bhagavana ! jaMbUdvIpa dvIpanA eka dvArathI bIjA dvAranuM AbhAdhAe keTaluM aMtara kahela che ? gautama! 79,05ra yojana ane dezona aha8 yojanA aMtara che. * vivecana-182,183 : ife of "rta ItyAdi pUrvavatu. vizeSa - vaijayaMta dvArathI dakSiNathI ticha asaMkhyAta dvIpasamudra jatA-tema kahevuM. e pramANe jayaMta, aparAjita dvAra vaktavyatA paNa kahevI. vizeSa e ke - jayaMta dvAranI pazcima dizAmAM, aparAjita dvAranI uttarathI ticha asaMkhyAta dvIpa samudra gayA pachI - tema kahevuM. have vijayAdi dvAronuM paraspara aMtara batAve che - bhagavatu jaMbudvIpa dvIpa saMbaMdhI eka dvAranuM bIjA dvArathI aMtara keTalAM pramANamAM pratighAta hitapaNe kahela che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 6,05ra yojanA ane dezona addha yojana eka dvArathI bIjA dvAranuM abAdhAe aMtara kahela che. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela pratipatti-3-aMtargat vijayadevAdhikAra pUrNa
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/182,183 223 224 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 bhaNavA jaMbUdvIpa dvIpamAM je jIvo che, te marIne lavaNasamudramAM jAya che - jame che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! keTalAMka jIvo marI-marIne lavaNasamudramAM jAya che, keTalAMka jIvo marIne tyAM jatAM nathI. kemake jIvone tevA-dvA svakarmavazapaNAthI gatinA vaividhyano saMbhava che . A rIte lavaNasamudra sUtra paNa kahevuM. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela pratipatti (3)mAM sUtra-184 sudhI pUrNa | 6 bhAga-18nAro thayo H tethI kahe che - pratyeka dvAranI zAkhArUpa bhIMta eka eka kosa moTI che ane pratyeka dvArano vistAra cAra-cAra yojana che. A rIte cAre bAromAM kuca ane dvAra pramANa 18 yojananuM thAya che. jaMbUdvIpanI paridhi 3,16,227 yojana, 3-koza, 108 dhanuSTra ane 13. gulathI kaMIka adhika che. temAM cAre dvAro ane zAkhA dvAronA 18 yojana pramANa ghaTADavAthI paridhinuM pramANa 3,16,209 yojana, 3 koza, 108 dhanuSa ane 1al, gulathI kaMIka adhika bAkI rahe che. tenA cAra bhAga karavAthI 39,05ra yojana, 1-koza, 1532 dhanuSa, 3 aMgula, 3 va Ave che. ATaluM eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara jANavuM. A ja vAta jaNAvavA vRttikArazrIe ahIM be gAthA noMdhI che. * sUjha-184 - bhagavat / jaMjUhIpa hIpanA pradezo lavaNasamudrane dhRSTa che ? hA, pRSTa che. bhagavad ! te zuM bhUdvIpa rUpa che ke lavaNasamudra Sa che ? gautama ! nize te jaMbudvIpa rUpa che paNa lavaNasamudrarUpa nathI. bhagavAna ! lavaNa samudranA pradezo jaMbUdvIpane RSTa che ? hA, RSTa che. bhagavAna ! te zuM lavaNa samudra rUpa che ke jaMbUdvIpa rUpa che ? gautama! nize te lavaNasamudra rUpa che, jaMbUdvIpa pa nathI. bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM jIvo marIne lavaNasamudramAM janme che ? gautama ! koI jIva janme che, koI jIva janmatA nathI. bhagavad ! lavaNa samudramAM jIvo marIne jaMbUdvIpamAM janme che ? gautama! keTalAMka janme che, keTalAMka janmatA nathI. * vivecana-184 - jaMbudvIpa dvIpanA pradeza - sva sImAnata caramarUpa lavaNa samudrane spaSTa che ? * * * * * arthAt RSTa che ke nathI ? bhagavaMte kahyuM - hA, arthAt RSTa che, ema kahetA pharI pUche che - bhagavan! te svasImAnata carama pradezo zuM jaMbUdvIpanA che ? ke lavaNasamudranA che ? ahIM vyapadeza ciMtAmAM saMzaya e prazna che. kemake jaMbUdvIpanA carama pradezo lavaNa samudrane RSTa che. jema tarjanIne sparzela peThA AMgaLI peThAvatuM che ? bhagavaMte kahyuM - gautama! "jiMbUdvIpa ja'. '' nipAtanI avadhAraNArthatvathI kahyuM. te caramapadezo dvIpanA che kemake te jaMbudvIpa sImAe varte che. te jaMbUdvIpanA carama pradezo lavaNasamudranA nathI. jaMbUdvIpanI sImAne oLaMgIne te lavaNasamudra sImAne pAmyA nathI paNa sva sImAnata ja lavaNa samudrane pRSTa che. * * * * * e pramANe lavaNasamudranuM sUtra paNa kahevuM.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda 19 anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda jIvAbhigama-3 ] - anuvAda-zreNInA sarjaka : Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 19 mAM che.. "jIvAbhigama"-upAMgara-3nI... - pratipatti-1-mAM jaMbUDhIpAdi dvIpasamudrAdhikAra - pratipatti-4thI AraMbhIne pratipatti-9 sudhI - sarvajIva pratipatti saMpUrNa muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - x - x - x - x - x - x - x - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 19/1]
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi D 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA D Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 19 ] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. A.deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI mi pUjya AcAryazrI icakacaMdrasUrIzvarajI D D D D D 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI bhAvanagara jaina cempUsiMgha bhAvanagara D |
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sAdhvIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta AdevazrI bhaktisUrIzvarajI maLyA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvebhUpU. saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI mAthI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA 5.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI manA zrutAnurAgI ziSyA sAzrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI zrI AdinAtha jaina zve saMgha," bhopAla. 66 (4) paramapUjyA vardhamAnatapasAdhikA, zatAvadhAnI sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI,' karacelIyA, surata.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRt 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 43 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niyukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda'' evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA] sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. saTIka A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM anuvAda nathI. saMskRta ane / prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. payannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka payajJAono mULano anuvAda che. -- -- -- A hatI. Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI -- -- --
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya - 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRt "laghuprakriyA' para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe, saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 4 1 0 kRdantamAlA : A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 23 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. 3 (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannaha jiNANuM" nAmaka sajjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samaja-jainakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI suMdara guMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla 1 zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacaritra paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tatvAbhyAsa sAhitya : 0 tattvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 A graMthamAM tattvArtha sUtranA daze adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUtrahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUtrapadha, sUtraniSkarSa jevA daza vibhAgo che. 1 10
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 14-jIvAbhigama-upAMgaNa-3/3 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana labha-19) 0 A bhAgamAM Agama-14-jIvAjIvAbhigama sUjha, je bIju upAMga sUga che, te cAlu ja che. A AgamanuM nAma prAkRta ane saMskRta baMne bhASAmAM khAvA khIforTE che. te vyavahAramAM 'jIvAbhigama' evA nAme prasiddha che, sAkSI pAThomAM paNa jyAM jyAM A sUtranI sAkSI apAya che, tyAM-tyAM nAva navajAne ema lakhe che, paNa nAva navA navA ane evuM sAkSIpAThamAM lakhatA nathI. A jIvAkhavAbhigama sUNa ame traNa bhAgamAM chUTuM pADela che. pahelI 'ffthayA' pratipatti, bhAga-13mAM mUkela che. bIjI 'trividhA'' ane pratipati-3- catuSA mAM sUtra-184 sudhI ame bhAga-18-mAM mUkela che. pratipati-3-nA sUtra-185thI pratipati9 tathA jaLanavAparavara sudhInuM bAkInuM upAMga A bhAga-1mAM Apela che. [o pratipatti-3- ''suSiT '' aMtargata "dvIpa samudra" adhikAra cAlu che. jemAM sUkSma 184 suflI bhAga-18-mAM lakhyA che. ahIM sujha-185 - "jaMbudvIpa" nAma kema che ? tyAMthI AraMbhIe chIe ne * sUtra-185 : he bhagavAna ! jaMbhUdvIpa, jaMbUdvIpa kema kahevAya che? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI uttare, nIlavaMtanI dakSiNe mAlyavaMta vakSaskAra parvatanI pazcime, gaMdhamAdana vakSAra parvatanI pUrve uttarakurA nAme kurA kSetra che. te pUrvapazcima lAMbu ane uttara-dakSiNa pahoLuM addha caMdra saMsthAna saMsthita, viddhabhathI 11,84-19 yojana che. tenI jIvA pUrva-pazcima be vakSaskAra parvatone sparzI che. pUrva dizAnI koTIthI pUrvanA takSakAra parvatane ane pazcimanI koTIthI pazcimanA vAkArane sparze che. A jIvA pas,ooo yojana lAMbI, tenuM dhanupRSTha dakSiNamAM 60,418-19 yojana che. A dhanuSTha paridhi rUpa che. bhagavad / uttarakurAno AkArabhAva-pratyAvatAra kevo kaho che gautama! bahusamamaNIya bhUmibhAga kahyo che. jema koI AliMgapuSkara yAvatuM badhuM vani ekoka dvIpanI vakatavyatA mujaba cAvatuM devaloke utpanna thanAra che manuSyagaNA kahelo che, he AyuSyamAna zramaNa ! mAtra eTalI vizeSatA che ke - 6ooo dhanuSa UMcAI, 56 pAMsaLIo, traNa divasa pachI AhArecchA utapanna thAya. jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna-dezona traNa palyopamanI che ane utkRSTa sthiti traNa palyopama che. teo 49-divasa saMtAnanI anupAlanA kare che. bAkI ekosukavatu jANavuM. - uttarakurA kurAmAM cha prakAranA manuSyo utpanna thAya che. - padmagaMdhI, mRgAMdhI. amama, saha, teyAlIsa, zanaizArI. * vivecana-185 - kayA kAraNe bhadaMta ! jaMbUdvIpane jaMbUdvIpa kahe che ? bhagavaMte kahyuM - jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI uttare, nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, gaMdhamAdana vaNAkAra parvatanI pUrvamAM, mAlyavaMta vAkAra parvatanI pazcimamAM, A pradezamAM uttarakura nAme kuru kahela che. te kevo ? te kahe che - pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, addha caMdra saMsthAna saMsthita, 11,842+ 216 yojana dakSiNa-uttara vistArathI che. te A rIte - mahAvidehamAM merunI uttare jIvAjIvAbhigama satra mukhyatve dravyAnuyoga pradhAna che. temAM adhyayana svarUpa nava pratipati che ane te sarvajIva pratipatti che. jemAM koIkamAM uddezA paNa che. mALIva mAM nava peTA pratipatio che. A upAMgasUtranA mULa sUtronA saMpUrNa anuvAda sAthe ame "malayagiri" kRta TIkAno anuvAda ahIM lIdhelo che, A upAMganI cUrNino paNa ullekha jovA maLe che, paNa te mudrita thayAnuM amArI jANamAM nathI. jIvAjIvAbhigama-laghuvRttino ullekha paNa che. A Agama pachInA upAMga-4-prajJApanA sAthe ghaNuM saMkaDAyela che. aneka sthAne mULamAM tathA malayagiriskRta vRttimAM prajJApanA sUtranI sAkSI jovA maLe che. baMne upAMgasUtrone saMkalita svarUpe paThana-pAThana karatAM padArthanuM vistRta svarUpa jANI zakAya che. anukrame kAna ane samavAya nA upAMgarUpa A baMne upAMgo che. [19/2]
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /185 uttarakura, dakSiNe dakSiNakara temAM mahAvidehanA vistAramAMthI meru parvatano vistAra bAda karatAM je rahe, tenuM addha yAvat parimANa te dakSiNakura ane uttarakuno vikuMbha. - x - te yathokta pramANa A rIte - mahAvidehano vikaMbha - 33,684-19 yojana che. temAM meruno viThaMbha 10,000 yojana bAda karavo. tethI 23,684 yojana ane 4 kaLA thAya. tenuM aDadhuM karo to 11,84ra yojana, kaLA che. te uttarakurunI jIvA uttasthI nIlavarSadhara samIpe pUrva-pazcima ubhayathI pUrva-pazcima bhAgo vaDe pakSakAra parvata yathAkrame mAlyavaMta ane gaMdhamAdanane sparze che. * x * pUrvanA agrabhAgathI pUrvanA vAkAra parvata mAhyavaMtane spa che. pazcima dizAnA agrabhAge pazcimavakSaskAra gaMdhamAdanane sparze che. te jIvA AyAmathI 53,000 yojana che. kaI rIte ? A meranA pUrva ane pazcima dizAnA bhadrazAlavananI pratyekanI laMbAI thakI je parimANa ane je merano vikaMbha te ejha maLavAthI gaMdhamAdana ane mAlyavaMta vAkAra parvatanA mULa pRyutva parimANa rahita je pramANa thAya teTaluM uttarakuranuM jIvAnuM parimAma che. - x - merunI pUrva ane pazcima dizAmAM pratyekamAM bhadrazAlavananuM daidhya-parimANa 22,000 yojana che. tene be vaDe guNavAthI 44,ooo yojana thAya. meranuM pRthava parimANa 10,000 yojanA pUrva sazimAM umerIe. tethI 54,000 yojanA thAya. gaMdhamAdana ane mAlyavaMta vakSaskAra parvata pratyeka mULamAM pRthutva 500 yojanA che. te 500ne be vaDe guNatA 1000 yojana thAya. te 54,000mAMthI bAda karatAM 53,000 yojana raheze. te uttarakuranuM dhanupRSTha dakSiNamAM 60,418 yojana ane 12-kalA che. te paridhi che. gaMdhamAdana ane mAlyavaMta baMne vakSaskAra parvatonI laMbAI ane parimANa ekta karatAM uttarakunA dhanupRSTha parimANa thAya. gaMdhamAdana ane mAlyavaMta vakSaskAra parvatanA pacekanI laMbAI-parimANa 30,209 yojana, 6-kaLA che. baMnenI kula laMbAI60,418 yojana, 12 kaLA thAya. - bhadaMta ! uttarakurano kevo AkAra bhAva svarUpano pratyavatAra - saMbhava kahyo che. bhagavaMte kahyuM - gautama ! uttarakurano bahusama maNIya bhUmibhAga kahelo che. jemake 'AliMgapukara' ItyAdi. jagatI uparanuM vanapaMDanuM varNana-vakatavya kahevuM. uttarakuramAM tyAM tyAM te dezamAM - te te pradezamAM ghaNI nAnI-moTI vAvaDIo Adi tathA misopAna pratirUpaka, toraNa parvata, parvatamAM Asana, gRha, gRhamAM Asana Adi pUrvavatu che, pachI A vakatavyatA - tyAM ghaNAM uttarakuranA manuSyo-mAnuSIo besa che * suve che yAvat lyANa phaLa vizeSa anubhavatA rahe che. uttarakuramAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNAM sarikA-navamAlikAkodaMDa-baMdhujIvaka-manovadha-bIyaka-bANa-kaNavIra-kurjaka-siMduvAra-jAti-mugarayuthikA-mallikA-vAsaMtikA-vastula-kastUla-sevAla-agatsya-magadaMti-caMpaka-jAtinavanAtikA-kuMda-mahAkuMda-A badhAM gueo che. gubha eTale hUsvaskaMdha, bahukAMDa, jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 puSaphaLayukata jANavA. vizeSa artha lokathI jANavo. vRttikArazrIe ahIM saMgrahaNI gAthA noMdhI che. anaMtarokta gubha paMcavarNa kusumasamUhane utpanna kare che. A kusumonA utpAdanathI 'kura' kSetra bahurAma ramaNIya bhUmibhAga thAya che. vAyu vaDe kaMpita, tenI prazAkhA mukAyela puSpakuMja rUpa upacApUjA, tenA vaDe yukta, zrI vaDe atIva upazobhatuM rahela che. uttarakurumAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM haTatAla-bheTatAla-meratAlazAla-sarala-saptaparNa-pUgIphaLa-khajUrI-nAlikerI e badhAMnA vano che. te kuzavikuza rahita vizuddha vRkSamULavALA che. te vRkSo mULavALA-kaMdavALA che ItyAdi vizeSaNavALA che. tene jagatI uparanA vanakhaMDanI mAphaka kahevA. * X - X * bheratAla Adi vRkSo jAti vizeSa che. uttarakuramAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNAM uddAla, koddAla, modAla, kRtamAla, nRtamAla, vRtamAla, daMtamAla, zRMgamAla, zaMkhamAla, zotamAla nAme dramajAti vizeSa samUha tIrthakaro ane gaNadharo vaDe kahevAyela che. te kevA che ? kuzavikuza vizuddha vRkSamULavALA ItyAdi pUrvavatu cAvatuM suramyA che. uttarakurumAM te te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNAM tilaka, lavaka, chagopaga, zirISa, saptavarNa, lubdha, dhava, caMdana, arjuna, nIpa, kuTaja, kadaMba, panasa, zAlA, tamAla, piyAla, priyaMgu, pArApata, rAjavRkSa, naMdivRkSa, tilakAdi lokapratIta che. A kevA che ? kuza vikuza vizuddha vRkSamULavALA ItyAdi badhuM pUrvavat che. uttarakuramAM te-te dezamAM - x* pradezamAM ghaNI padAlatA, azokalatA, caMpakalatA, cUtalatA, vanalatA, vAsaMtikalatA, atimuktalatA, kuMdalatA, zyAmalatAdi che. te nitya kusumitAdi pUrvavat che. uttaramAM te-te deza-x* pradezamAM ghaNI vanarAjIo kahI che. ahIM aneka jAtinA vRkSonI paMkti-vanarAjIo che. te kALI, kALI AbhAvALI ItyAdi vizeSaNayukta pUrvavat che tema jANavuM. (1) uttarakuramAM te-te deza - x - pradezamAM ghaNAM matagaka nAmaka kumagaNa kahela che. te kevA che ? jema caMdraprabhAdi madhavidhio ghaNAM prakAre che. temAM caMdraprabhanI jema prabhA-AkAra jeno che te caMdraprabhA, * x - caMdraprabhA maNizalAkA vavAraNI * x * * * THd - 5gAdi vAsaka dravya bhedathI aneka prakAre che. prajJApanAmAM lezyApadamAM kahyuM che - pAsava, puSpAsava, phalAsava, comAsava. pachI 'niryAsasAra' zabda patrAdi sAthe joDatAM niryAsasAra, puSpa niryAsasAra Adi. - x * x * cotha - gaMdhadravya. - X - munIti - suparipAkane pAmela. vaLI te kevA che ? kAlasaMdhitA. kALa-sva sva uyita. saMdhA te kAlasaMdhA, te jemAM janme te kAlasaMdhita - X - X - madhumeraka-madha vizeSa. pTirana varNanI AbhAyukta, dugdhajAti-AsvAdathI kSIra sardazI. prasannA - surA vizeSa. zatAyu - so
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa /185 vakhata zodhavA chatAM sva svarUpane na choDe. temA kharbhUsAra - khajUranA sArathI niSpanna Asava vizeSa. mRddhIkA - drAkSanA sArathI niSpanna Asava vizeSa. - 4 - 4 - kSaoNvarasa - zeraDInA rasathI niSpanna uttama dAru. A madha vizeSa kevA che ? varNa-gaMdha-rasasparzayukta ke jenuM vIrya pariNAma balahetuka che. arthAt parama atizaya saMpanna varNagaMdha-rasa-sparza vaDe bala hetuthI vIrya pariNAma vaDe yukta. vaLI je jAtibhedathI ghaNAM prakAre che. tenI jema matAMgaka drumagaNo paNa madhavidhi vaDe yukta che. kevI madhavidhithI viziSTa ? aneka bahuvividha visasA pariNata. temAM aneka jAtIya paNa vyakti bhedathI thAya che. tethI kahyuM prabhUta. vividha - jAtibhedathI vividha prakAre. - x - te koI vaDe niSpAdita paNa saMbhave che. vizrvamA - svabhAvathI, tacAvidha kSetrAdi sAmagrI vizeSa janitathI pariNata, paNa IzvarAdithI niSpAdita nahIM te vizvasA. te madhavidhithI yukta che. tADAdi vRkSanI jema aMkurAdimAM nahIM paNa phaLomAM. phaLamAM madhavidhi vaDe jANavuM pULa - saMbhUta. viSyanti - save che - jhare che. - x - x - kuza vikuza vizuddha mULAdi pUrvavat. 21 (2) uttakurumAM tyAM-tyAM - x - ghaNAM zrRMgAMgaka nAmaka krumagaNo kahelA che. jema te kaka-ghaTaka-kalaza-karkarIpAda-kAMcanikA - udaMkavAddhaniI-supratika ItyAdi bhAjanavidhi. temAM vizeSa A - pAnAniA - paga-dhovA yogya kAMcanamacI pAtrI. udaMka-jenA vaDe pANI ulecAya. vAniI-galaMtikA, saraka-vAMsanuM sIkku. kevuM che ? te kahe che - kAMcana maNiratna bhakticitra, ghaNAM prakAre - eka eka vidhimAM avAMtara aneka bheda bhAvathI che. tevA prakAre bhUMgAgaka drumagaNa paNa che. kuzavikuza vizuddha vRkSamUlavALAdi pUrvavat. (3) uttarakurumAM te-te deza - x - pradezamAM ghaNAM tuTitAMgaka nAma drumagaNA kahela che. jema ke AliMgsa, muva, mRdaMga, paNava, paTaha, dardaka, karaTI, DiMDama, bhaMbhA, horaMbhA, kavaNitA - 4 - ItyAdi vAdho che. temAM AliMgIne vagADAya te AliMgya, murava-vAdha vizeSa, mRdaMga-laghumardala, paNava-bhAMDa, - x - DiDima paNava vizeSa, bhaMbhADhakkA, horaMbhA-mahADhakkA, vaNitA - koI vINA, kharamukhI-kAhalA, makuMda-maruja vAdha vizeSa - 4 - zaMkhikA-zaMkha karatA tIkSNa svavALI. pilI-vacaka baMne tRNarUpa vAdha vizeSa che. paravAdinI-sAta taMtrI vINA, veNu-vaMza vizeSa. sughoSA-vINA vizeSa, vipaMcI-taMtrI vINA - 4 - A vAdho kevA che ? tana - hApuTa, tAla, vAMsvatAna - kaMsAlikA. AnA vaDe saMprayukta. suSThu - atizaya, samyak-cayokta nIti vaDe. prayukta-saMbaddha, Atodha bheda. vaLI te kevA che ? nipuNa, nATya samayamAM kuzaLa, temanA vaDe vagADAyela. vaLI - Adi, madhya, avasAnarUpa traNa sthAnamAM kriyA vaDe - yazokta vAdana kriyAthI zuddha avadAta paNa doSathI klekti nahIM. tenA jevA te "tuTitAMgaka" drumagaNo hatA. aneka-bahuvidha-visasA pariNata. tata-vINAdi, vitata-paTahAdi, ghana-kAMsyatAlAdi, zuSi-vaMzAdi. - x - jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (4) uttakumAM te-te deza - x - pradezamAM ghaNAM dIpazikhA nAmaka humaguNa kahyA che. jema saMdhyArUpa, viruddha timirarUpapaNAthI rAga, te saMdhyA virAga. te avasare navanidhipati - cakravartI mAphaka dIpikA cakravAla vRMda-laghudIpanA parimaMDalarUpa vRMda. te kevuM che ? bahusaMkhyaka ke sphUra, pratipUrNa sneha-tailAdirUpa. atyartha ucchvAlita, tethI ja timinAzaka. vaLI - gALela suvarNa, kusumita pArijAtaka vana, e baMne jevo prakAza-prabhA, AkAra jeno che te. 22 samudAya vizeSaNanI vivakSA mATe samudAyI vizeSaNa kahe che - dIpikA vaDe zobhatA. kevI dIpikA? suvarNa-ratnamaya, svAbhAvika AgaMtukamala rahita, mahArTamahotsavArta, vicitra varNayukta daMDa jemAM che te. tathA sahasA prajvAlita ane utsarpita, manohara tejavALI, dIpyamAna-rAtrimAM prakAzaka, dhULa Adi javAthI vimala. grahasamUha samAna prabhAvALI, vitimiskara sUranI jema je udhota-prabhAsamUhane prasAre che, tenA vaDe dIpyamAna. jvAlAnI jema ujvala, prahasita, tenA vaDe ramya. tethI ja zobhamAna. tenA jevA dIpazikhA magaNo hatA. te aneka bahuvidha vizvasA pariNata udhotavidhiyukta, kuza vikuza vizuddha vRkSa mULavALA Adi pUrvavat kahevuM. (5) uttarakurunA te-te deza - 4 - pradezamAM ghaNAM jyotiSikA nAme drumagaNo hatA. jema te turaMtanA ugela zaradamAM sUryamaMDala athavA ulkA sahasra ke dIpatI vidhut athavA nidhUma jvalita uMcI jatI jvAlAyukta agni. - 4 - 4 - A kevA che ? satata agni saMyogathI je zodhita ane tapta-tapanIya je kiMzuka-azoka-japA kusuma, vikasita puMja je maNiratna kiraNa, je jAtya hiMgalokasamUha tapathI atizaya yathAyoga varNathI prabhA vaDe je svarUpa te. tenI jevA te jyotiSikA drumagaNo aneka bahu vividha vizvasA pariNata udhotavidhithI yukta, kuzavikuza vizuddha ityAdi pUrvavat. (6) uttakumAM te-te deza - x - pradezamAM ghaNAM citrAMgaka nAmaka dhrumagaNo kahyA che. jema te prekSAgRha vividha citra vaDe yukta hoya, tethI ja ramya, jotAM manamAM ramya lAge. zreSTha evI te grathita kusumamALA, tenA vaDe uvala, dedIpyamAnatvathI. tathA vikasitapaNA ane manohara5NAthI dedIpyamAna, puSpa puMjopacAra vaDe yukta - X - patharAyelI vicitra je mALAo, grathita puSpamALA temAM je zrIsamudaya tenA vaDe atIva paripuSTa. grathima-sUtra vaDe grathita. veSTima - je puSpa mugaTanI jema upara-upara zikharAkRtithI mALA sthApavI te. pUmi-je laghu chidromAM puSpo rAkhIne pUrAya te. saMghAtima-puSpane puSpa vaDe nAla pravezathI saMyojAya te. te mALA paramadakSa zilpI vaDe je vibhAgarahitatAthI yogya graMthima-veSTima-pUrrima-saMghAtima tenA vaDe badhI dizAmAM samanubaddha ane laTakatI - viprakRSTa-moTA aMtarAlathI, paMcavarNI phUlamALAthI zobhatI caMdanamALA jenI AgaLa karAyela che, tenI jema dIpyamAna. tenI samAna citrAMgaka nAma drumagaNo - aneka bahu vividha visasA pariNatathI granthima Adi cAra bhede mAlyavidhi yukta, kuzavikuza vizuddhAdi. (7) uttakurumAM te te dezamAM - x - pradezamAM citrarasA nAme drumagaNo kahyA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /185 24 che. jema paramAnna hoya. kevuM ? pravara gaMdhayukta. pradhAna doSarahita kSetra-kAlAdi sAmagrI saMpAdita Ama lAbha. kamala-zAlitaMdula, je viziSTa gAya Adi saMbaMdhI nirupahata * pAka Adi vaDe avinAzita dUdha, tenA vaDe pakva paramakalamazAli ane parama dUdha vaDe yathocita mAmA pAka vaDe niSpAdita tathA zAradadhRta, goLa-khAMDa ke madhu zarkarAnA paryAya jyAM melita che. tethI ja ati uttama sa-varNa-gaMghavatuM, athavA rAjA-cakravartInA kuzaLa rasoIyAe banAvela catukalA sekasiddha evA odana. * * * * * odanamAM zuM vizeSatA che ? kalamazAlimaya, viziSTa paripAkane pAmela, bApane choDatA, komaLa, catukalA sekAdithI pakirmita hovAthI vizada, sarvathA tuSAdi malanA cAlyA javAthI, paripUrNa silyu. aneka je puSpa-phaLa Adi, tenA vaDe saMyukta *x* paripUrNa-samasta dravya-elAyacI vagere niyukta, jemAM te paripUrNa dravya taiyAra karela che. susaMskRtayayota mAtrA agni paripAtAdi vaDe paramasaMskArathI upanIta. varNa-gaMdha-rasa-sparza vaDe sAmarthyathI atizAyi vaDe sahita, baLa-vIrya hetu pariNAma jenA che te tathA ahIM vana - zArIrika, vIrtha - aMtarotsAha. cakSa Adi Indriyo, sva-sva viSaya grahaNamAM paTa evuM Indriya bala, tenuM atizAyI poSaNa te IndriyabalapuSTi, tene vadhAre che tathA bhukha ane tRSA, tenuM mana, tathA vayita goLa, khAMDa ke zarkara, je pradhAna vRta, te jemAM yojela che te pradhAna kvacita goLa khAMDa marcaMDI dhRtopanIta. tenA jevA modaka - ati kSaNa kaNikkAmUladala kahela che. tenI jevA cibasa hugaNo aneka bahu vividha visasA pariNatarI bhojana-vidhi vaDe yukta, kuzavikuza vizuddha vRkSamUlAdi pUrvavat jANavuM. (8) uttarakAramAM te-te dezamAM * x * pradezamAM ghaNAM mayaMga nAmaka dRmagaNo che. jema te hAra, arNahAra, veTana, mugaTa, kuMDala, vAmottaka, hemajAla, maNijAla, kanakAla, sUtraka, muMcIkaTaka, khuDakAmakuka, ekAvali, kaMThasUtra, makarikA, uraskaMdha veyaka, zroNIsUtraka, cuDAmaNI, kanakatilaka Adi Adi - X - AbhUSaNa vidhi ghaNAM prakAre che. e lokathI jANavI. kevI che ? kAMcana-maNi-rana-bhakticitra. tenI jema ja te marcaMga kumagaNA aneka bahuvividha vizrasA pariNata bhUSaNa vidhi vaDe yukta che. kuzavikuzavizuddhAdi pUrvavatuM. (9) uttarakuramAM te te dezamAM -x - pradezamAM ghaNAM gehAkAra nAmaka drumagaNo kahelA che. jema ke prAkAra, aTTAlaka, carikA, dvAra, gopura, prAsAda, AkAzatala, maMDapa, kazAlaka, dvizAlaka, trizAlaka, catuHzAlaka, garbhagRha, monagRha, vallabhIgRha, citrazAlA ItyAdi athavA dhavalagRha, addhamAgadhavibhrama, zailasusthitAdi * x * tathA aneka gRha, zaraNa, layana e bhavana vikalpo che. A badhAnI vizeSatA vAstu vidhAthI jANavI. te kevA che? kapotapAlI, gavAkSa samUha, gRhanA eka deza vizeSa, apavaraka, zirogRha e badhAMthI yukta hoya tenI jema gRhAkAra evA ThumaraNo aneka bahu vividha vithasA pariNatathI bhavanavidhi che. viziSTa zuM ? sukhe urdhvagamana, sukhe nIce utaryuM, jenA dara sopAna paMkti Adi che tevA. tathA sukhe niSkramaNa ane jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 praveza yukta. ti jethI dardara sopAna paMkti yukta che, te kAraNe sukhe caDa-utara thAya che. ekAMte avasthAna, zayanAdi rUpa sukhavihAra jemAM che te. kuzavikuza vizuddhAdi pUrvavat. " (10) uttakurumAM te te dezamAM - x - pradezamAM ghaNAM anaZka nAme humaraNa kahela che. Ajifka nAme carmamaya vara, kSaumakApasika, kaMbala, dukUla-vaprajAti, kauseya-trasaritaMtu niSpanna, kAlamRgacarma, aMzuka-cInAMzuka dukula vizeSa, pa, AbharaNacitra, kSaNa-paramavastra lakSANayukta, nipuNa zithI nipAditatAthI jenuM madhya svarUpa alabdha che. snehala-snigdha, - X* vastra vidhi ghaNAM prakAre thAya. prasiddha evA -te patanothI nIkaLela. vividha varga ane maMjiSTha rAga AdithI yukta hoya. te pramANe anagnaka dramaNaNa paNa aneka bahavividha visasA pariNata vastravidhithI yukta, kuzavikuza vizuddha vRkSa mUlAdi pUrvavat. bhadaMta uttarakurumAM manuSyonA kevA kevA AkArabhAva, pratyavatAra svarUpa saMbhave che ? bhagavaMte kahyuM - gautama !pUrvavat manuSyo atizaya saumya, cAru rUpavALA. uttama bhoganA saMsUcaka lakSaNovALA, bhoga vaDe zobhatA, sacokta pramANa utpannatvathI zobhana janmavALA je sarve uraHziraHvagere aMgo, tenA vaDe suMdara aMga jemanuM che, te sujAta suMdarAMga. zobhana, pratiSThita, kAcabA jevA unnata cAru caraNavALA. lohita utpalapatra va mArdava-akarkaza, te sukumAra paNa saMbhave che jema dhRSTa-mRSTa pASANa pratimA che. tethI zirISa kusumavat akaThina, manojJa caraNa talavALA te dotpala patra mRdu sukumAra komalatalavALA kahyA. parvata, nagara, makara, sAgara, caMdra, caMdramA, aMkanI jema lAMchana mRga, evA prakAranA je lakSaNo tenA vaDe aMkita caraNa jenA che te. anupUrva susAhacaMgulIyA * anukrame nakha nakhathI hIna, suzliSTa aMgulIvALA. unnata-tanu-tAmavarNI-stiSpa nakhavALA, - x * samyaka svarUpa pramANathI sthita te saMsthita, mAMsala, gulpha jenA che. te. haraNanI jema kurUviMdanI jema vartuLa, kramathI urdhva-zUratara jaMghA jevI che tevA. samudgaka pakSInI jema aMta:praviSTa, mAMsalavathI gUDha hADakAMvALA, hAthInI suMDhanI jema sunipajJa ura jenA che te - x * x - madonmatta je pradhAna bhadrajAtIka hasti, jenI samAna parAkrama-vilAsita gati jenI che tevA. roga zokAdi upadravanA abhAve pramudita. pAThAMtI rogazokAdi upadrava rahitatvathI ati puSTa-pradhAna ghoDA ane sIMhanI kamara, tenI jema ati vRta kaTivALA. zreSTha azvanI jema sujAta-saMguptatvathI suniua guhAdeza jeno che te. prazasta zreSTha aa jevA guhA bhAgavALA. guNathI vyApta azvanI jema leparahita zarIra malavALA, jema jAtyazvanA mUA-maLAdithI anulipta gAma na hoya tema urva karAyela udUSaNa AkRti kATha, tenI madhye pAtaLu ane baMne paDakhe jADu, masala, darpaNano gaMDa, sArIkRta vara kanaka, tenAthIyukata khagAdi muSTinA sardeza. varavajanI jema kSAma valita saMjAta-bivalIyukta madhya bhAga vALA che. matsya, pakSInI
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa /185 ra6 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 jema jamadoSarahita suniua, pIna-upacita kukSIvALA. matsyanI jevA udaravALA, pavitra-nirUpalepa. cakSa Adi Indriyo jemanI che te zucikaraNavALA. paDAnI jema vistIrNa nAbhivALA, gaMgAvaInI jema dakSiNAvarta, taraMga mAphaka, zivali vaDe bhaMgura sUryakiraNathI taruNa-navA, je bodhita-ukSidrIkRta. tethI vikasIta pA, tenI jevI gaMbhIra ane vistIrNa nAbhivALA. Rju-avaka, sama, sujanma-kAlAdi paiguNyathI durjanma nahIM, tethI ja jAtyapradhAna, pAtaLA paNa sthaLa nahIM, kRSaNa paNa markaTa varNavALA nahIM, kRNa paNa kaMIka nirdIptaka hoya che, tethI kahe che - snigdha, Adeya-darzanapathamAM ugata thatA upAdeya-subhaga. A ja vAta vizeSathI kahe che - laDaha, tethI ja Adeya, sukumAraakaThina, akaThina chatAM kaMIka karkaza sparzavALA hoya che, tethI kahe che - mR. tethI ja ramaNIya romarAjivALA. samyaka - adhokramathI namela pArthavALA. dehapramANa ucita pAvALA, tethI ja suMdara pAvALA, sunipajJa pArthavALA, dehAnusAre parimita, dIrdha, upacita, mAMsala, sva-sva nAma kamoMdaya vaDe nivartita ke tidA. ramya paDakhAMvALA. mAMsalapaNAthI avidhamAna pAchaLanA-vAMsAnA hADakAM jenA che . kanakanI mAphaka ruci jenI che te, svAbhAvika AgaMtukamala hita, bIjAdhAnathI AraMbhIne janmadoSa rahita, svarAdidezAdi upadravarahita dehane dhAraNa karavAnA svabhAvavALA che. kanaka zilAtalavatuM ujjavala, ati prazasya, viSama ke unnata nahIM paNa samatala, mAMsala. urva-adho. apekSAe vistIrNa, dakSiNa-uttarathI pRthula vakSa jene che te. zrIvasathI aMkita chAtI jenI che tevA. yugamalibha - vRta ane AyAtapaNAthI, cUpatulya, ucita-zULa, jonArane daSTisakhadAyI, pIvara prakauTha, viziSTa saMsthAnavALA, suzliSTa, viziSTa, ghana, sthira, subaddha, - X - tathA mahAnagaranI argalA jevA vartuLAkAra bAhuvALA. * * * * * tathA saMsthita - samyak sthita, upacita, ghana, nibiDa, sthira. kaI rIte ? deDhabaMdhana baddha, mAMsalavathI anupalakSya, hAthanI parvasaMdhi jene che te. bhujagezvara-nAgarAja, teno je mahAna deha, tathA dvAra baMdha karavA grahaNa karAya te AdAna, tevo A parigha te AdAnaparigha, argalA sthAnathI kADhI hAranA pRSTha bhAge devAyela. te baghAM jevA dIdhabAhavALA, tatala, kramathI hIyamAna-upacAya, komaLa, janmadoSarahita, aMgulI aMtarAla samUha rahita hAya jeno che tevA che * x - svazarIra anukama upayaya, komaLa, prazastalakSaNa yukta jemanI AMgaLIo che, pAThAMtaramAM upacita-vRtta-sujAta-komaLa ane prazasta AMgaLIo kahyuM. kaMIka lAla, pAtaLA, pavitra, dIpta, snigdha nakhavALA che. caMdrAkAra hAthanI rekhAo te caMdra pANilekhA, sUrya pANilekhA, zaMkha pANirekhA, di-sauvastika pANirekhAvALA che athavA saMgrahathI caMdra-sUrya-zaMkha-cakra-diku sauvastika rekhAvALA che. - X - X - aneka saMkhyaka pradhAna lakSaNothI uttama, prazasta, pavitra, svakarmathI nipAdita hastarekhAvALA, pradhAna mahiSa, zUkara, siMha, vAgha, vRSabha, pradhAna hAthI, A badhAMnI jema vapamANathI pratipUrNa, vistIrNa, ThaMdhavALA. sva aMgulanI apekSAe cAra aMgulanA mApathI zobhana pramANavALI, unnatapaNAthI ane vali yogathI pradhAna zaMkha jevI grIvA jenI che te. upacita mAMsayukta samyak saMsthita, prazasya lakSaNayukta, vAghanI jema vistIrNa haka-haDapacIvALA. avasthita - na vadhatA evA savibhakta-ati ramyapaNe abhuta dADhI-mUcha Adi vALavALA. parikarmita je zilArUpa pravAla arthAt vidyuma. biMbaphaLa, te baMne jevA lAlapaNAthI, unnata-madhyapaNAthI nIceno hoTha-adhatana daMtacchada jemAM che te. cakalaMka je zazi zakala-caMdrakhaMDa, AgaMtuka maLarahita, svabhAvathI maLarahita je zaMkha, gAyanA dUdhanA phINa, kuMda, jalakaNa, mRNAlikA A badhAMnI jema dhavala daMtazreNI jenI che. tevA. akhaMDa-sakala dAMta jenA che te. aTita-ajarjara, rAjarahita dAMtavALA. sujAta-janmacI doSarahita dAMta jenA che te tathA avirala-ghana dAMtavALA. ekAkAra daMta zreNi mAphaka parasparanupalakSya daMta vibhAgavathI aneka dAMta jenA che te aneka daMtA. e rIte avirala daMtA. agni vaDe nirmAta je ghauta, zodhitamala, tapanIya suvarNa vizeSa, tenA jevA lAla haratatala, tALavuM, jIbha jenI che te. garuDanI jema lAMbI, avaka, unnata nAsikA vALA. 5DAvat vikasita, dhavala, kvacit dezamAM padmavALA locana jenA che te. A ja vAtane vistAre che. sUrya kiraNathI vikAsita, je puMDarIka zveta pA, tenA jevA nayanavALA. - x - kaMIka namela je dhanuSa tenI jema saMsthAna vizeSa bhAvathI ramaNIya, tana, glaNa-parimita-bAlapaMtyAtmakatvathI parama kAlimAyukta, niSpacchAya bhamaravALA - x * x * cokta pramANa sujAta bhramaravALA che. kavacit jovo pATha paNa che - namelA dhanuvatuM manojJa kALA meghanI rekhA jevI pAtaLI, kALI, snigdha bhamara jenI che te. AlIna, pramANayukta, karNavALA che. tethI ja zobhana zravaNavALA, aMkuza ane mAMsala kapolAdeza - mukhano dezabhAga jeno che, te athavA kapola avayava. mAMsala. nirvaNa-kSata rahita, aviSama, tethI ja manojJa, masUNa, addha caMdra samAna lalATa jenuM che te. pratipUrNa caMdra samAna, sazrIka vadana jevuM che te. jana - atizaya niyita, atizaya baddha, madhyabhAgamAM unnata-kUTAkAra svakarmacI saMyojita mastaka jemanuM che te. chatrAkAra uttamAMgarUpa deza jemano che te. dADamanA puSpanA prakAza jevuM ke tapanIya sadeza. AgaMtuka svAbhAvika mala hita kezotpatti sthAnarUpa mastakanI vacA jevI che tevA. - X - X - zAmali vRkSa, tenA phaLa tenI jema koTita chatAM ghana-atizaya niyita, parijJAnAbhAve sneha kezapAza karatAM nathI. mAtra choTitA paNa tathAsvabhAvapaNAthI zAmalI boMDAkAravata ghana nicita rahe che tathA mRdu, nirmaLa, prazasta, sUkSma-GNa, lakSaNavaMta, paramagaMdhayukta hovAthI suMdara tathA bhujamocakaratna, bhRga, nIla-maskata maNi, kAjaLa, pramudita evo bhramaragaNa, tAruNyAvasthAmAM
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/185 thAya che, tethI ati kRSNa ema prahaSTa grahaNa - tenI jema snigdha, nikurabI bhUta thaI niyita, paNa vistRta nahIM, kaMIka kuTila, pradakSiNAvarta mastakanA vALa jemanA che tevA. lakSaNa-svastikAdi, vyaMjana-meSa, tilakAdi, guNa-kSAMti Adi vaDe yukta sunium-janma doSarahitapaNAthI sujAta, aMga-pratyaMga-upAMgonA yathokta vaivikalyA bhAvathI surUpa-zobhanarUpa samudAyagata. prAsAdIyAdi pUrvavatuM. [puravana bhadaMta uttarakurunI manuSya strInA kevA AkAra bhAva-pratyAvatAra svarUpa saMbhave che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! te sujAta-cokta pramANa yuktatAthI zobhana janma je sarve aMgo-udara vagere, tenA vaDe suMdara AkAravALI. atizayavALA je mahilAguNo - priyaMvadava, patinA cittane anuvartakapaNu Adi, tenAthI yukta. kamanIya, nirmaLa, mRdu, sukumAra, kAcabAnI jema unnata, viziSTa lakSaNayukata caraNa jenA che tevI. Rju-mRdu-cAkRza-mAMsala-suzliSTa AMgaLIo jenI che tevI. udad namela, ramaNIya, pAtaLA, kaMIka lAla, pavitra, snigdha nAkho jeNInA che tevI. romarahita, vartuLa, manojJa saMsthAna, kramathI uddha, sthULa-sthULatara, ajaghanya prazasta lakSaNa jaMghA yugalavALI - romarahita, vRta, kaSTa, saMsthita, jaghanya prazasta lakSaNa jaMghAyugala. atizayathI nirmita ane mAMsalatAthI anupalakSyamANa jAnumaMDala, snAyu vaDe atIvabaddhavALI che. kadalI staMbhothI atizayitAthI saMsthita, nirvaNa-visphoTakAdi kRta kSatarahita, sukumAra, mRdu, komala, ativimala, svAbhAvika AgaMtuka mata vezathI paNa kalaMkita, samapramANa saMhata sujAta - janma doSa hita, vartuLa, mAMsala, niraMtara-upacita avayavatAthI apAMtarAlavarjita sAthaLa jeNInA che tevI. zilApaTTakAdivata saMsthita paTTa saMsthita prazasta lakSaNa yuktatvathI vistIrNa uddha-adhaH pRthula, dakSiNa-uttarathI, kaTino agabhaga jeNIno che tevI. mukhanA AyAma pramANathI - bAra gulathI bamaNuM pramANa vizALa, vadanathI bamaNuM vizALa, mAMsalathI upacita, ati subaddha avayava paNa DhIlA nahIM evuM zreSTha jaghana, tene dhAraNa karavAnA svabhAvavALI. vajanI jema virAjita, prazasta lakSaNayukta, vikRta udara hita, traNa valayane vizeSathI prApta karela ovI, tanu-kRza, kaMIka namela evA madhyabhAgavALI. nAjukA, samA, saMhitA-saMtatA paNa apAMtarAla vyavacchinna nahIM, praghAnA tanvI paNa zULa nahIM, kRNA-markaTavartI nahIM, snigdha, darzanapaya prApta thatAM upAdeya-subhagA. Ane ja samarthana ApatA kahe che laTaha-Adeya, suvibhaktA, janmadoSarahitA, tethI ja zobhatA, dIpta, ramaNIya romarAji jenI che tevI. gaMgAnA Avarta, pradakSiNAvarta, taraMga bhaMgura sUryakiraNathI bodhita-vikasita 5gha samAna, gaMbhIra ane vivRtta nAbhivALI. anubhaTa, prazasta lakSaNA, pInA, kukSIvALI. sannata pArza-saMgata pArsasujAta pArza Adi pUrvavatu. kAMcana kaLazavatuM, svazarIranurAprimANayukta, sama-eka hIna ke eka adhika nahIM, saMhita-apAMtarAla rahita, sujAta, manojJa evI cUyaka, 28 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 ApIDaka zekhara jenA che tevI. samazreNika yugalarUpa vRta, kaThina, abhimukha ud, ratikArI, saMsthita evA payodhara jeNInA che tevI. anukrame tanuka, tethI ja gopuchavat vartala, samapramANa, svazarIra saMzliSTa namela - skaMdha dezanA namelapaNAthI. mAya - ati subhagatAthI upAdeya. nita - manojJayeSTA kalita bAhu jeNInA che tevI. tAmakaMIka ta nakhovALI. mAMsala evA bAhanA agrabhAgavartI hAthavALI, upayita, komala, pramANa lakSaNayukta, pradhAna AMgaLIo jenI che tevI. snigdha-hAthanI rekhA jeNInI che tevI. sUrya-caMdra-zukra-svastika-vibhakta suracita harakharekhAyukta. upacita avayava, abhyaad, kakSA-vakSa-battirUpa pradezo jeNInA che tevI. pratipUrNa galaka-pola jeNIno che tevI. caturaMgula-supamANa grIvAvALI, mAMsala-viziSTa saMsthAna saMsthita-prazastalakSaNa yukta hanuka jemanI che tevI. dADamanA kula jevA prakAzavALA pravara-suNa hoThavALI, dahIM, jalakaNa, caMdra, kuMda, vAsaMtikAmukula A badhAMnI jema dhavala, chidrarahita, malarahita, dAMta jenA che tevI. lAla utpalava lAla, mRdu, sukumAra, tAlu ane jillA jeNInA che tevI. ati snigdhatAthI glaNa-plakSaNa svedakaNathI AkIrNa, nAkanA baMne phoyaNAM paNa yathokata pramANa ane saMvRttAkApaNAthI mukulAkAza, abhyaad, Rjaka, ucca nAka jeNInuM che. te. zaradamAsamAM thanAra je nava kamala, kumuda, kuvalayathI vimukta je dalanikara, tenI sadeza arthAtu lAMbA dIrdha manohArI nayana je zAradIya abhinava kamala-kumudakuvalayathI utpadha be paga mAphaka avasthita hoya prazastalakSaNayukta nayana jeNInA che tevI. A ja vAta kaMIka vizeSArthe kahe che. pagalacapaLa evA, koIka pradeze kaMIka rakta locana jeNInA che te. kaMIka namela dhanuSa jevA rucira, kRSNa - 4 - sujAta bhramarovALI ItyAdi pUrvavatuM. upacita, mamRNa, ramaNIya, kapola rekhA jeNInI che te. catuSkoNa, prazastalakSANayukta, udarva-adhopaNAcI sama, dakSiNa-uttarapaNe tulya pramANa lalATavALI. kArtikI pUnamamAM caMdranI jema vimala, pratipUrNa, saumya vadanavALI. chatranI jema madhyamAM uad uttamAMgavALI. kuTila, susnigdha, dIrdha vALavALI. chaa-tvaja-dhUpa-sUpa-dAmanIkamaMDalu-kaLaza-vApI-sauvastika-patAkA-vAva-masya kUrma-zya-zreSThamaga-zuka * * * * * ItyAdi pradhAna ane sAmudrIka zAstromAM prazaMsA karAyela evA bamIza lakSaNane dhAraNa karanArI. haMsanA jevI gativALI. kokilAnI jema madhura gAyana gAtI evI suravarA. kamanIyA, nIkaTavartI lokone anumata. tathA kaDacalI-valI ane palita-paLIyAthI rahita, vyajJa, durvarNa, vyAdhi, daubhAMga, zokathI mukta. svabhAvathI zRMgArarUpa ane pradhAna veSa jeNIno che tevI, tathA suzliSTa evuM je gamana-haMsalI gamana mAphaka. hasavuM te kapola vikAsI ane premasaMdarzI, bhaNata gaMbhIra-manmathane uddIptakata. ceSTita-sakAma aMga pratyaMga dekhADavA Adi. vilAsa-netravikAra, saMlApa-pati sAthe hAsya ane kAma sahita svahRdaya
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /185 30 jIvAbhigamaupAMgasatra - saTIka anuvAda/3 pratyarpaNakSama paraspara saMbhASaNa, parama taipuNyatA yukta zeSa upacAra temAM kuzaLa. A badhAM vizeSaNa sva pati pratye jANavA, parapuraNa pratye nahIM. tathA kSetra svAbhAvyathI pAtaLA kAmapaNA thakI papuruSa prati e abhilASano saMbhava che. pUvoMkata ane sAthe kahe che - zreSTha stana, jaghana, vadana, hAtha-paga, nayana, lAvAya, varNa cauvana vilAsa yukta. naMdanavane pharatI apsarA jevI, jovAmAM AzcaryakArI, prAsAdIyAdi pUrvavatuM. have strI-puruSa vizeSa aMtara vinA sAmAnyathI manuSyonA svarUpane jaNAvavAne kahe che - te uttarakura nivAsI manuSyo oghapravAhI svaravALA, haMsanI jema madhura svaravALA, kauMcanI jema dIdha-dezavyApI svaravALA, e pramANe siMhasvarA-duMdubhisvarAnaMdivarA naMdInI jema ghoSa jemAM che te naMdIghoSa, priya svara jemAM che te maMjusvarA. maMjughoSA ItyAdi. pA-kamala, nIlotpala athavA pA nAmaka gaMdha dravya, utpalakuSTha, temanI sugaMdha sadeza je ni:zvAsa, tenAthI surabhigaMdhI vadana jemanuM che tevA. udAttavaNI ane sukumAratvacAyukta. tathA nIrogI, uttama lakSaNoyukta, karmabhUmaka manuSyonI apekSA atizAyI, tethI ja nipama zarIra jemanuM che tevA. A ja vAta vizeSathI kahe che - javA lAge te jala, svalA prayatnathI je dUra thAya tevo A mala, te jallamala, kalaMka-duSTatilaka ke citrAdi, sveda-pasevo, reNu, mAlityakAriNI ceSTA, tene vajIne. nirupalepa-mUtra viThAdi upaleparahita zarIra jemanuM che tevA nirUpalepazarIrI. zarIranI prabhAvI ughotita aMga-pratyaMga jemanA che te. anukULa vAyuvegazarIra aMtavarti vAyu vega jemane che te arthAta vAyugabharahita udaramadhya pradezavALA. * x * kaMka-pakSI vizeSa, tenI jema grahaNI-gudAzaya, nIroga vaccakatA jemane che te kSo-pakSI vizeSanI jema AhAranuM pariNamanavALA. kemake kaLatara ne ja jaTharAgnithI patthara paNa ogaLI jAya che, tevI zruti che. e pramANe temane argalA AhAra grahaNa chatAM ajIrNa doSa na thAya. zani-pakSIvata purISotsargamAM nirlepatA hoya. paNa * apAna deza. puraSa jenA vaDe utsarjana kare te puraSotsarga. - x x - muThThImAM grAhya evI unnata kukSi jemanI che tevA. vajasSabha nArAya saMhananavALA, samacaturasa saMsthAnathI saMsthita. cha hajAra dhanuSa - traNa gAu pramANa uMcA che. vaLI te uttarakuramAM rahenArA manuSyo 56 pAMsaLIvALA hoya che tema kahyuM che. te uttarakuramAM vasatA manuSyo svabhAvathI bhadraka-bIjAne anutApa hetu manavacana-kAyAnI ceSTA vinAnA, svabhAvathI paNa paraupadezathI nahIM tema bIjAne bhaya na pamADanArA. vaLI svabhAvathI atimaMdIbhUta krodha-mAna-mAyA-lobhavALA che. tethI ja manojJa-sukhAvaha pariNAma che, je mArdavathI saMpanna te mRdu mArdava saMpanna, kapaTa mArdavayukta nahIM. cotaraphanI badhI kriyAmAM gupta te AlIna. bhadraka-saMkala te kSetroyita kalyANa bhAgI. vinIta-moTA puruSane vinaya kasvAnA svabhAvavALA. acchAmaNi kanakAdi viSaya pratibaMdha hita. tethI ja temane saMnidhirUpa saMcaya vidhamAna nathI. zAkhAnA aMtaramAM prAsAdAdi AkRtimAM sadAkALane mATe temano vAsa che, manovAMchita zabdAdi kAmone bhogavavAnA svabhAvavALA te uttarakuravAsIo che. bhagavana ! te uttarakuramAM rahenArA manuSyone keTalo kALa gayA pachI AhArecachA thAya che ? AhAralakSaNa prayojana utpanna thAya che ? gautama ! ATha bhA gayA pachI AhArecchA utpanna thAya che. bhagavat ! te uttarakuruvAsIo zo AhAra kare che ? gautama ! pRthvI puSpaphalakalAvRkSono AhAra temane che. bhagavad ! te pRthvIno kevo AsvAda kahyo che ? gautama lokamAM prasiddha evA * x + x * goLa, zarkarA, marcaMDI-khAMDa zarkarA, papeTa modaka, bisakaMda, puSpottara, pauotara ItyAdi * x * cAtu-catuH sthAna pariNAma paryA, paMDradezodbhAva IsucAriNI kALI gAyanuM je dUdha * * * * ItyAdi te catuHsthAna pariNAma paryanta, e pramANe je cAturakya gokSIra khAMDa goLa marcaMDI yukta. ahIM khAMDa Adi vaDe sarasatAne prApta kare che. maMda agni vaDe kathita te maMdAgnikazita. atyapti kathita virasa ane vigaMdhAdi thAya che. tethI maMdanuM grahaNa karyuM. have vadi atizaya pratipAdanArthe kahe che - * sAmarsanA atizAyIrI anyathA vaNapAdAna vaDe acApatithI yukata thAya [7] e pramANe gaMdha-rasa-sparza vaDe paNa atizAyIpaNAthI yukta jANavuM. AvuM kahyuM tyAre gautame pUchyuM - bhagavan! zuM pRthvIno AsvAda Avo hoya ? bhagavaMte kahyuM - nA, A artha samartha nathI. te pRthvIno svAda, A goLa-zarkarAdithI paNa ITatara che, yAvata zabdathI kAMtatara, priyatara, maNAmatara evo AsvAda kahyo che, tema jANavuM. puSpa, phaLa AdinA AsvAdane pUchatAM kahe che - gautama ! jema koI rAjA hoya, te lokamAM keTalAMka dezano adhipati thAya, pachI cAturaMta cakravartI - x * rAjA thAya. tenA ekAMta sukhAvaha bhojana, je lAkha mudrAthI niSpanna thAya, te varNa-gaMdharasa ane sparzathI atizayavALuM hoya che. sAmAnyathI AsvAdanIya ane vizeSathI tenA rasanA prakaIne AzrIne dIpanIya-agnivRddhikara hoya. temAM jaTharAgnine dIpta kare te dIpanIya. e rIte utsAhavRddhi hetuthI darpaNIya. manmathanA jananathI madanIya, dhAtu upacakArIvathI vRMhaNIya, sarve Indriya ane gAmane prahAdanIya hoya che * x * tyAre gautame kahyuM - zuM Avo te puNya phaLono AsvAda che ? nA, Artha samartha nathI. te puNyaphaLono svAda, tenAthI ISTatara che. bhagavad ! anaMtarokta AhAra karIne te manuSyo kyAM vase che ? kyAM rahe che ? gautama! vRkSarUpa graha Azraya jemane che te vRkSa gRhAlayA te manuSyo kahelA che. te vRkSo kaI rIte saMsthita che ? gautama ! keTalAMka kuTAkAra-zikharAkAra saMsthita che. keTalAMka prekSAgRha saMsthita che, keTalAMka AkAzachaka saMsthita che. keTalAMka devaja saMsthita che, keTalAMka rUpa saMsthita che, keTalAMka toraNa saMsthita che, keTalAMka gopura saMsthita che, keTalAMka vedikA saMsthAna saMsthita che. temAM vedikA-upavezana yogya bhUmi,
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /185 keTalAMka copAla saMsthita che. keTalAMka aTTAlaka saMsthAna saMsthita che. vIthI - mAga keTalAMka prAsAda saMsthita che. rAjA ane devatAnA bhavano te prAsAdo athavA ghaNAM ulledhavALA te prAsAda. harmsa-zikhararahita, dhanavAnanA bhavano. keTalAMka gavANA saMsthita che. keTalAMka vAlANapotikA saMsthita che. vAvAjhapotikA-taLAvAdimAM pANI uparano prAsAda. keTalAMka valabhI saMsthita che. valabhI-gRhanuM AcchAdana, keTalAMka varabhavana viziSTa saMsthAna saMsthita che. * x * te zubha ane zItala chAyAvALA hugaNo che. bhagavad ! zuM unnakuTumAM gRho ke AvA gRha samAna gRhAyatana - te gRhomAM te manuSyonA Ayatana che ? gautama! A artha samartha nathI. te manuSya vRkSarUpa gRhAlayavALA kahyA che. bhagavanzuM uttaramAM gAma yAvatuM sanniveza che ? yAvatuM zadathI nagarAdi paNa levA, je buddhayAdi guNone grase te grAma athavA zApasiddha aDhAra karo jemAM che te grAma. jemAM kara vidhamAna nathI te nagara. nigama - vaNika vagavAsa, kheTa-pAMzu prAkAra nibaddha, kabUTa-phulla pAkAra vekhita. maDaMba-aDhI gAumAM koI gAma na hoya che. pana ke patana. temAM pana-naukA vaDe jyAM javAya che. paNa jyAM gADAM-ghoDA-nAva vaDe javAya te patana. - x - droNamukha-bahulatAe jalanirgama praveza. Akara-khANa, Azrama-tApasAdinuM AzrayasthAna, saMbAdhacAtrAmAM Avelano niveza. rAjadhAnI - je nagarAdimAM svayaM rAjA vasato hoya. sanniveza - jemAM sAryAdino AvAsa hoya. - - - gautama! uttarakuramAM gAma cAvatuM sanniveza na hoya. kemake temano A IcchA viSaya ja nathI. teo svecchAe gamana karavAnA svabhAvavALA che. bhagavata ! uttarakuramAM asi upalakSita sevaka-yuyo, maNI upalakSita lekhanajIvI, kRSithI kRSi kopajIvI, pazyakraya vikayopajIvI, vANijyakalA upajIvI (e badhAM) hoya che ? gautama ! A artha samartha nathI. teo asi-maNI-kRSi-vANijya rahita che. bhagavan! zuM uttarakurumAM hiraNya-aghaDita sonuM, kAMsya bhAjana jAti, varA jati, maNi-motI-zaMkha-zilA-pravAla-vidhamAna dhana Adi che ? hA, gautama ! che. paNa te manuSyone te viSayamAM tIvra mamatvabhAva thato nathI. kemake teo maMda rANAdi che. bhagavA uttarakurumAM rAjA-cakravartI, baladeva, vAsudeva, mahAmAMDalika, yuvarAja, bhogikAdi Izvara athavA aNimAdi aSTavidha aizvarya yukta Izvara, talavara - rAjA jene khuza thaIne mastakane suvarNapaTTa vibhUSita kare, kauTuMbika-keTalAMka kuTuMbano vaDo, mADuMbika-maDaMba sthAnano adhipati. - X * Insa-hAthI pramANe dravyane yogya. zreSThIzrI devatA adhyAsita suvarNapaTTa vibhUSita mastakavALA purayeSTha vaNika vizeSa. senApati-hAthI, 0, padAti lakSaNa senAnA svAmI, sAryavAha-gaNimAdi dravyane laIne lAbhArthe je bIjA dezamAM jAya che, nRpane bahumAnya, prasiddha, dIna-anAthonA vatsala, te lokamAM dhAnya sArthavAha kahevAyo sArthavAhanA A lakSaNa che. bhagavaMte kahyuM - gautama ! A artha samartha nathI, uttarakuranA manuSyo "Rddhi sakAra arthAtu vaibhava ane sevyatA lakSaNathI rahita che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 bhagavana! uttarakuramAM dAsa-ghareNAM kharIda-veca karanAra, preya-mokalavA yogya, ziya-upAdhyAyano upAsaka, mRtaka-niyatakALane AzrIne vetanathI karma karavAne rAkhela, bhAvika-bhAgIyo, karmakAra-luhArAdi karma karanAra, A badhAM che ? gautama ! A artha samartha nathI. AbhiyogyapaNAthI hita te manuSyo che. karmamAM abhimukha yojAya ke pravRtti karAvAya te abhiyogya. he AyuSyamAn zramaNa ! teomAM Abhiyogyatva nathI. bhagavad uttarakurumAM mAtA, pitA, bhAI, bahena, patnI, putra, putrI, putravadhU Adi che ? temAM mAtA-jananI, pitA-janaka, sahodabhAI, sahodarI-bahena, vadhUpatnI, suta-puga, sutA-putrI, tUSA-putravadhU e badhAM che. tethI ja kahyuM che ke je janma Ape te jananI, je bIja sIMce te pitA, sAthe janme te eka mAtA-pitApaNAthI bhAI ke bahena, bhogyapaNAthI panI ItyAdi che, paNa te manuSyomAM tIva premarUpa baMghana hotuM nathI. kSetranI svAbhAvikatAthI teo pAtaLA premabaMdhanavALA manuSyo che. bhagavan! uttarakuramAM ari - , vairI-jAti baddha vairavALA, ghAtakabIjAne haNe, vadhaka-svayaM haze. pratyenIka - chidrAnveSI, pratyamitra-pahelA mitra thaI pachI mitra thAya. bhagavaMte kahyuM - A artha samartha nathI, te manuSyagaNa cAlyA gayelA vairAnubaMdhavALA kahelA che. bhagavana ! uttaskaramAM mitra-neha viSaya, vayasya-mAnavatA sahita gADhatara snehaviSaya, sakhA - samAna khAna-pAna gADhatama snehanuM sthAna che. suhatu - mitra, sakala kAla avyabhicArI ane hitopadeza denAra. sAMgatika - saMgati mAtra. bhagavaMte kahyuM - Avo saMbaMdha bhAva na hoya, kemake te manuSya sneharAga hita che. bhagavad ! uttarakurumAM nATakomAM nATaka karanAranI prekSA tenaTapekSA ke nRtyapekSA, nRtya karanArAne jovAM te. jalavA Akhelaka athavA rAjAnA stotra pAThako, temanI prekSA. malapekSA, mauSTika-malla vizeSa je muSTi vaDe prahAra kare che, tenI prekSA. viDaMbaka-vidaSaka, vividha veza karanAranI prekSA. kathanapekSA, lavaka - je khADo Adine jhaMpalAvIne oLaMgI jAya ke nadI dine tarI jAya tenI prekSA. zAsaka - rAsane gAnArA ke jaya zabdane bolanAra athavA bhAMDa, temanI prekSA, AgAyaka - je zubhAzubhane kahe che, temanI prekSA. laMkha-je mahAvaMzAgrane ArohIne nRtya kare che, temanI prekSA. maMkhapekSA-je citrapaTTAdi hAthamAM laI bhikSA kare che. tRNaIla-khUNa nAmaka vAdha vizeSa tenI prekSA, tuMbavINAvAdakanI prekSA. kAvaDi vAhaka, tenI prekSA. mAgadha-baMdibhUta temanI prekSA. bhagavaMte kahyuM - te manuSyone A kazuM na hoya, kemake teo kautukahita che. bhagavatu ! uttarakuramAM Indra-zakano mahotsava-prati niyata divasabhAvI utsava, chaMda-kArtikeya mahotsava, e rIte ddha, ziva-devatA vizeSa, vaizramaNa-utaradizAno lokapAla, nAga-bhavanapati vizeSa, yakSa ane bhUta-vyaMtara vizeSa, makuMda-baLadeva A badhAMno mahotsava. kUvA-taLAva-nadI-ndraha-parvata-caitya-stUpano mahotsava. bhagavaMte kahyuM.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa185 A artha samartha nathI. te manuSyo mahotsavAdi rahita kahelA che. uttarakurumAM zakaTAdi hoya ? zakaTa - gADuM, ca-be prakAre che yAna stha, saMgrAma ratha. temAM saMgrAmathane prAkArAnukArI, phalakamathI vedikA hoya, bIjA rathamAM te na hoya. yAna-gADu Adi, yugdha - be hAtha pramANa, cokhUNI vedikAthI upazobhita jaMpAna, gillI-hAthI uparanI aMbADIrUpa, cillI-aku palANane bIjA dezamAM thillI kahe che. zibikA - kUTAkAra AcchAdita jaMpAna, spaMdamAnikA-puruSa pramANa jaMpAna vizeSa. bhagavaMte kahyuM - AmAMnuM kazuM ja na hoya, kemake te manuSyo page cAlanArA kahelA che. 33 bhagavan ! uttarakurumAM ghoDA, hAthI, uMTa, baLada, pADA, gadheDA, ghoTaka Adi hoya ? ahIM zva - janmathI jaldI gamana karanAra, ghara - gadheDo, Adi artha che. bhagavaMte kahyuM - te badhAM che, paNa teo manuSyone paribhogyapaNe jaldI AvatA nathI. bhagavan ! uttarakurumAM gAya, bheMsa, uMTaDI, bakarI, gheTI Adi hoya ? hA, hoya, paNa te manuSyane kAmamAM na Ave. bhagavan ! uttakumAM siMho, vAgha, varu, cittA, RkSA, parAzara, zIyALa, bIlADA, zunaka, kALazunaka, kokatika, loMkaDI, sazalA, cillala Adi hoya? bhagavaMte kahyuM - hoya, paNa teo parasparane ke manuSyane kaMIpaNa AbAdhA, prabAdhA, chaviccheda karI zakatA nathI. te zvApado prakRtibhadraka kahevAyelA che. bhagavan ! uttarakurumAM zAli, ghauM, DAMgara, java, tala, zeraDI Adi che ? hA, che. paNa te manuSyane paribhogapaNe AvatI nathI. - - - bhagavan ! uttakurumAM sthANu, kaMTaka, hI-laghu kutsita tRNa, zarkarA-kAMkarA, tRNa, kacaro Adi azuci-zarIra malAdi, pUti-kuthita sva svabhAva calita traNa divasanA vaTaka Adivat. durabhigaMdhamRtaklavarAdi, acokSa-apavitra asthi Adivat che ? bhagavaMte kahyuM - A artha samartha nathI. 'uttarakuru' kSetra sthANu, kaMTaka, hIra, kAMkarA ItyAdithI rahita che. bhagavan ! uttarakurumAM gatta - moTo khADo, darI-uMdara AdithI karAyela nAnA khADA, ghasI-bhUrAji, bhRgu-prapAtasthAna, viSama-durAroha-avaroha sthAna, dhULa, kAdava, calaNI - mAtra pagane sparze teTalo kAdava che ? bhagavaMte kahyuM - A artha samartha nathI. uttarakumAM bahusamaramaNIya bhUbhAga kahela che. bhagavan ! 'uttarakuTu' kSetramAM daMsa, masaka, DhaMkuNa, pizukA-cAMcaDa, cUkA, lIMkha che ? bhagavaMte kahyuM - A artha samartha nathI. kemake 'uttakuTu' kSetra upadrava rahita kahela che. - - - bhagavan ! uttarakurumAM ajagara, mahogAdi che ? hA, che. paNa teo anyonya ke manuSyone kaMI AbAdhA, vyAbAdhA, chaviccheda karatA nathI. te sarpagaNane he AyuSyamAna zramaNa ! prakRtithI bhadraka kahela che. bhagavan ! uttarakurumAM daMDAkAra vyavasthita graha-grahadaMDa, te anartha upanipAta hetupaNe pratiSedhya che, svarUpathI nahIM, e pramANe grahamuzala, grahaMgarjita-grahacArahetuka garjita, A svarUpa thakI paNa pratiSedhya che. grahayuddha-eka graha anya grahanI madhye 19/3 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 jAya, grahasaMghATaka, grahApasavyAni [tathA] abhANi-sAmAnyakArathI pratIta, abhavRkSavRkSAkAre pariNata abhra, saMdhyA-saMdhyAkALe nIlAdi abhrapariNatarUpa, gaMdharvanagara-sura sadana prAsAda upazobhita nagarAkArapaNe tAvidha nabhaHpariNata pudgala rAzirUpa A badhuM paNa tyAM svarUpathI na hoya. gati vidyuta, ulkApAta-AkAzamAM saMmUrchita javalana paDavArUpa. digdAha-koI dizAmAM chinnamUla jvalana jvAlA karAlita aMbara pratibhAsarUpa, nirdhAta-vidhuno prapAta, pAMzudRSTi-dhULanI varSA, yakSadIptaka - AkAzamAM dRzyamAna agnisahita pizAca. ghUmikA-rUkSa, pravirala, dhUmAbhA, snigdha ghana ghanatvI bhUmimAM paDela - 4 - mahikA jodghAta. 34 [tathA] caMdroparAga-caMdragrahaNa, sUryoparAga-sUryagrahaNa, ahIM garjita, vidhut ulkA, digdAha, nirthAta ityAdino svarUpathI paNa pratiSedha che. temAM caMdra-sUrya grahaNa anartha upanipAtanA hetupaNe niSedha jANavo. kemake svarUpathI te baMneno pratiSedha azakya che. jaMbudvIpanA ja sUrya-caMdra tyAM prakAze che. eka caMdra ke sUryanA grahaNathI sakala manuSyalokamAM caMdra-sUrya grahaNa thatAM svarUpathI caMdra-sUryanA grahaNano pratiSedha saMbhavato nathI. caMdra sUryapariveSa-caMdra ke sUryanA pharatI valayAkAra pariNatirUpa prasida che. praticaMdra - utpAdAdi sUcaka bIjo caMdra, e rIte bIjo sUrya. Indradhanup, udakamatsya, kapihasita-akasmAta AkAzamAM jvalan-bhIma zabdarUpa, amoghasUryabiMbanI nIce kadAcita dekhAtuM zakaTanI uddhi saMsthita zyAmAdi rekhA. AvA caMpariveSAdi svarUpathI paNa pratiSedhya che. pUrvano vAyu-pazcimano vAyu ItyAdi vAyu asukhaheturUpa ke vikRtarUpa hotA nathI. sAmAnyathI teno niSedha karela nathI. kemake pUrvAdi vAyu to tyAM paNa hoya che. grAmadAha, nagara dAha ItyAdi, dAhakRtathI prANAya, bhUtakSaya kuLakSaya, A badhuM svarUpathI paNa pratiSedhya che. koIno anartha hetupaNe ane koIno svarUpathI niSedha che, tema bhagavaMte kahyuM che. ke bhagavan ! uttarakuramAM Diba-svadezosthA viplava, Dama-pararAjathI kRt, kalahavAyuddha, bola-ghaNAM pIDitono kalakalapUrvakano meLApaka, kSAra-paraspara mAtsarya, vaiparasparanI asahanatAthI hiMsya-hiMsaka bhAva adhyavasAya, mahAyuddha-paraspara marAtAmAratA vaDe yuddha, mahAsaMgrAmAdi, mahAsannAha, mahApuruSa ke mahAzastranuM niSatana-nAga bANAdithI divya astronuM prakSepaNa, adbhuta vicitra zaktine kAraNe nAgabANAdi e ja mahAzastro che. tethI kahe che ke - dhanuSya Aropita nAgabANa mUkavA te jAjavalyamAna, asahya, ulkAdaMDarUpa, bIjAnA zarIre nAgamUrtirUpa baMdhana kare che. tAmasa bANathI badhI saMgrAmabhUmimAM mahAMdhatamasarUpatA thAya che. - 4 - 4 -ItyAdi. bhagavaMte kahyuM ke A artha samartha nathI. kemake he AyuSyamAn zramaNa ! te manuSyo A Diba-DamarAdithI rahita che. bhagavan ! uttakurumAM mrUta-aziva, kularoga, maMDalaroga. ziro-akSi-karNanakha-daMta vedanA che ? kAza, zvAsa, zoSa, vara, dAha, kaccha, khasara, kuSTha, arza, ajIrNa, bhagaMdarAdi che? saMdha-kumAra-nAga-cakSa-bhUta-dhanugrahAdi che ? udvega,
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /185 35 ekAhitakathI caturthaka tAva, hRdaya-mastaka-pA-kukSi-yonizUlAdi, nagaranigama cAvatuM saMnivezamAri Adi che ? mArikRta prANa-jana-dhana-kuLa AyAdi che ? bhagavaMte kahyuM - A artha samartha nathI. kemake te manuSyo roga-AtaMka AdithI hita che. bhagavana! uttarakuramAM rahetA manuSyonI keTalI kALasthiti che ? gautama! jaghanyathI dezona traNa palyopama. temAM dezona eTale palyopamano asaMkhyAta bhAga. utkRSTathI traNa palyopama. bhagavad ! uttarakurumAM rahetA manuSyo kALamANe maraNa karIne kyAM jAya che ? kayAM utpanna thAya ? gautama ! te manuSyo cha mAsa Ayu bAkI rahetA parabhavanA Ayuno baMdha karIne, svakALe yugalane janma Ape. pachI 49 ahorAtra te yugalane pALe, pALIne khAMsI-chIMka ke bagAsu khAtAM, svazarIramAM kalezathI rahita, bIjA dvArA apAtA du:khathI rahita, potAne ke bIjAne mana-vacana-kAyAno paritApa upajAvyA vinA kALamAse kALa karI, bhavanapati Adi Azraya rU5 tathAga svAbhAvya, tadhogya Ayu bAMdhIne devaloke jAya. bhagavad ! uttarakuramAM jAtibhedathI keTalA prakAranA manuSyo saMtAnarUpathI anuvarte che ? gautama ! cha bhede manuSyo anuvarte che - pAgaMdhA ItyAdi. A zabdo jAtivAcaka che. have zidhvajananA anugrahane mATe uttakuru viSayasUtra saMkalanArthe traNa saMgrahaNI gAthAo - * * * * * * kahI che. tenI vyAkhyA A pramANe che - pahelAM uttarakura viSaya I5-jIvA-dhanupRSThanuM pratipAdaka sUga, pachI bhUmi viSayaka sUtra, pachI gumaviSaya, pachI heratAla vana viSaya, pachI uddAlAdi viSaya, pachI tilaka pada - latA - vanarAjI - daza prakAranA kalAvRkSa viSayaka sUga daMDako, pachI manuSya viSayaka traNa sUNo - puruSanuM, strInuM, sAmAnya manuSyanuM, pachI AhAra, gRhanA be daMDaka - gRhAkAra vRkSAbhidhAyI, gehAdi abhAva viSayaka, pachI asi Adi abhAva viSayaka, pachI hiraNyAdi * rAjAdi ane dAsAdinA abhAva viSayaka, pachI mAtA Adi viSayaka, pachI ari-vairi Adi pratipegha viSayaka, pachI mitrAdi abhAva viSaya ItyAdi * x - x - vRttimAM upara kahyA mujabanA viSayo che. spe uttarakuramAM rahela 'camaka' parvatanuM kathana kare che- * sUtra-186 bhagavanA 'uttarakAra" komamAM camaka nAme be pavato kaI kahyA che? gautama nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe 834 yojana ane eka yojananA 4, bhANa yojanA gayA pachI sItA mahAnadInA pUrva-pazcima baMne kinAre ahIM uttarUmAM camaka nAme be parvato kahA che. te eka-eka 1eoo yojana UMcA che. te jamInamAM 59 yojana che. mULe 1000 yojana lAMbA-pahoLA, madhyamAM 75o yojana lAMbA-pahoLA ane upara paoo yojana lAMbA-pahoLA che. mULamAM 316ra yojanathI kaMIka adhika paridhi, madhyamAM 3ra yojanathI kaMIka adhika jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 paridhi, upara 1581 yojanAthI kaMIka adhika paridhi che. e rIte mULamAM vistIrNa, maNe saMkSipta ane upara tanu che. gopuccha saMsthAna saMsthita, sarva kanakamaya, svaccha, GNa yAvata pratirUpa che. pratyeke pratyeka pAvara vedikALI ane vanakhaMDathI parikSita che. baMnenuM varNana karavuM. te yamaka parvata upara bahurAmaramaNiya bhUmibhAga kahela che. varNana karavuM. * * * te bahu samasmaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhANe pratyeka-pratyeka prAsAdAvataMsaka kahela che. te prAsAdAvataMsaka dRzA yojana UMcA, 31 yojanA pahoLA che, ghaNAM uMcA ItyAdi varNana, bhUmibhAga-ullokAdi kahevA. tyAM be yojananI maNipIThikA che. tenA upara zreSTha siMhAsana-saparivAra che. yAvata tyAM camaka deva rahe che. bhagavAna ! yamaka parvatane yamaka parvata kema kahe che ? gautama / yamaka parvatamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNI badhI nAnI-nAnI vAvaDI che. yAvat bilapaMktio che. te nAnI nAnI vAvaDI vAvata bilapaMktimAM ghaNAM utpalo yAvatuM zata-sahasra no, yamakanI prabhA - camakanA vaNanA che. yAvatuM palyopama sthitika be maharvika devo tyAM vase che. teo tyAM pratyeka pratyeka jhaooo sAmAnikonuM vAva4 camaka parvatanuM, camaka rAjadhAnInuM, bIja ghaNAM vyaMtara devodevIonuM adhipatya karatA yAvatuM pAlana karatA vicare che. te kAraNathI, he gautama yamaka parvatane yamaka parvata kahe che athavA he gautama yAvatuM nitya che. bhagavana! camaka devanI yamanA nAme rAjadhAnI kyAM kahI che? gautama! camaka parvatanI uttare ticha asaMkhyAtA dvIpa samudro gayA pachI, bIja bhUdvIpa, dvIpamAM, 12,ooo yojanA gayA pachI, ahIM camaka devanI yamakA nAme rAjadhAnI kahI che. te 12,000 yojana Adi vijayA rAjadhAnIvat kahevuM. yAvatuM tyAM maharvika evA be camaka deva che. yamaka deva kahevAya che. vivecana-186 - bhagavan! uttarakurumAM camaka nAme be parvato kyAM che ? gautama ! nIlava varSadhara parvatanA dakSiNI caramAMthI 834 - */ yojananuM aMtara gayA pachI, tyAM zItA mahAnadInA pUrva-pazcimI baMne kULanA pradezamAM camaka nAme be parvato kahyA che. - eka pUrvakULe, eka pazcima kULe. baMne 1000 yojana uMcA che. 50 yojana UMDA che. mera sivAyanA zeSa zAzvata parvatomAM badhAmAM avizeSapaNe uccavanI apekSAo cothA bhAgano udvedha hoya che. te parvata maLamAM 1000 yojana, madhye-35o yojana, upara 500-yojana che. paridhi-mULamAM 3162 yojana, madhyamAM 2372, upara-1581 yojanathI kaMIka adhika che. e rIte mULamAM vistIrNa, madhya saMkSipta, upara tanuka, ema gopuccha saMsthAna saMsthita che. ItyAdi sUtrArthavata. pratyeka parvata paDAvasvedikArI, vanakhaMDathI parikSita che. te baMnenuM varNana jagatI uparanI vedikAthI samAna kahevA.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa0/186 camaka parvata upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga che. bhUmibhAga varNana "AliMgapuSkara'' Adi pUrvavat cAvat vyaMtara devo ane devIo tyAM bese che, suve che yAvat anubhavatA rahe che. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeze eka-eka prAsAdAvatuMsaka che. je 6aa yojana, 311 yojana pahoLA, ItyAdi badhuM pUrvavat. prAsAdAvataMsaka - ulloca-bhUmibhAga - maNipIThikA - siMhAsana-vijayadUSya-aMkuza-dAma varNana pUrvavat. vizeSa e ke ahIM maNipIThikAnuM pramANa laMbAI-pahoLAIthI be yojana ane bAhalyathI eka yojana kahevuM, bAkI pUrvavat. te siMhAsananA pratyekanA vAyavya-uttara-IzAnamAM camaka nAmaka camaka parvatanA svAmI devanA pratyekanA 4000 sAmAnika yogya 4000 bhadrAsana kahyA che. A krame siMhAsana parivAra kahevo. 39 te prAsAdAvataMsakonI pratyekanI upara ATha-ATha maMgalo kahyA che ItyAdi pUrvavat cAvat zatasahasapatraka. have nAmanuM kAraNa pUche che - camaka parvata, samaka parvata kema kahevAya che ? nAnI-nAnI vAvaDIthI laIne bilapaMktimAM ghaNAM sahasatro, yamaka nAmanA pakSInI prabhA-AkAranA che. te ja kahe che - camakavarNa AbhAvALA. te baMne camaka parvata upara svAmIpaNe be mahaddhika deva cAvat palyopama sthitivALA rahe che. te baMnenA pratyekanA 4000 sAmAniko, saparivAra cAra agramahiSIo, traNa paryAdA, sAta sainyo, sAta sainyAdhipatio, soLa AtmarakSaka devo, yamaka parvata, yamakA rAjadhAnI, bIjA paNa ghaNAM vyaMtara devo ane devIonuM AdhipatyAdi karatA vicare che. tethI yamaka AkAra, camaka varNanA utpalAdino yoga, svAmIpaNe camaka nAmaka deva e badhAM kAraNothI samaka parvata kahyo che. have yamaka rAjadhAnI sthAna pUche che - yamakadevanI yamakA rAjadhAnI kyAM che ? sUtrArthamAM jaNAvyA mujaba jANavuM. have drahavaktavyatA batAve che * sUtra-187 : uttarakuno nIlavaMta draha nAme draha kyAM kahelo che? gautama ! yamaka parvatanI dakSiNe 834 - Z/ yojana gayA pachI sItA mahAnadInA bahu madhya dezabhAgamAM, A uttakumano nIlavaMta nAmano draha kahelo che. te uttara-dakSiNa lAMbo ane pUrva-pazcima pahoLo che. te 1000 yojana lAMbo ane 500 yojana pahoLo che. 1 yojana udvedha-uMDo che. te svaccha, lakSya ane ratamaya kAMThAvALo, catuSkoNa ane samatIra yAvat pratirUpa che. baMne tarapha pAvara vedikAthI ane vanakhaMDothI cotaraphathI gherAyelo che. baMnenuM varNana karavuM. nIlavaMdrahamAM tyAM tyAM yAvat ghaNAM trisopAna pratirUpaka kahelA che. varNana karavuM yAvat toraNa. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 te nIlavaMta drahanA bahumadhyadeza bhAgamAM eka moTuM padma kahyuM che. eka yojana laMbAI-pahoLAIthI ane tenAthI traNagaNAM karatAM savizeSa parikSepathI, ardhayojana bAhAthI, daza yojana udvedhathI, be koza jaLathI uMcu, sAtireka sADA daza yojana badhuM maLIne tenI uMcAI che. te pAnuM svarUpa A pramANe che - tenuM mULa vajramaya, kaMda riSTharatnamaya, nAla taisUryamaya, bahAranA pAna dhairyamaya, atyaMtara pAna jAMbUnadamaya, kesarA tapanIyamaya, kanakamathI karNikA, vividha maNimaya puSkara stibukA che. te karNikA arka yojana lAMbI-pahoLI, tenAthI traNa guNAthI adhika tenI paridhi che. eka kosanI jADAI che. te pUrNarUpe kanakamI che, svaccha, zlaAE yAvat pratirUpa che. te karNikAnI upara bahusama ramaNIya dezabhAga maNI paryanta kahela che. te bahuAma ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAge eka moTuM bhavana kahela che. te eka koza lAMbu, arda koza pahoLuM, dezona eka koza uMcu che. anekazata staMbha saMniviSTa che. yAvat varNana karavuM. te bhavanathI traNa dizAmAM traNa dvAra kahyA che - pUrvamAM, dakSiNamAM, uttaramAM. te dvAro 500 dhanup uMcA, 250 dhanup pahoLA, teTalAM ja pravezamAM che. te zveta, zreSTha svarNanI rUpikA sAvat vanamALA che. te bhavananI aMdara bahuAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapuSkara yAvat mI varNavo. te bahu samaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya deza bhAgamAM maNipIThikA kahelI che, te 500 dhanuSu lAMbI-pahoLI, 250 dhanup jADI che. te sarvathA maNimayI che. te maNipIThikA upara eka moTuM deva-zayanIya kahela che. deva zayanIyanuM varNana karavuM. te pA bIjA, tenAthI addha uMcAI pramANavALA 108 pothI cotaraphathI gherAyela che. te paDo ardhayojana lAMbA-pahoLA ane tenAthI sAdhika traNagaNI paridhivALA, eka koza jADA, 10 yojana udvedha, eka koza jaLathI uMcA, badhuM maLIne sAtireka daza yojana kahelA che. 36 te ponuM varNana A pramANe che jamayamUla cAvat vividha maNimaya puSkaratibuka. te karNikAo eka koza lAMbI-pahoLI, tenAthI sAdhika traNaguNI paridhi, addhakoza jADI, sarva kanakamathI, svaccha yAvat pratirUpa che. te karNikAnI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga yAvat maNino varNa, gaMdha, spa te pAnI vAyavya-uttara-IzAne nIlavaMtadraha-kumAranA 4000 sAmAnikonA 4000 po kahelA che. A rIte A sarve parivAra yogya ponuM kathana karavuM joIe. te padma bIjA traNa pAvara paridhithI cotaraphathI gherAyela che - atyaMtara, madhyama, bAhya. AAMtara padma parivezamAM 32-lAkha paDyo che. madhyama paDA parivezamAM 40 lAkha paDyo che. bAhya pAparivezamAM 48-lAkha paDyo che. A rIte badhAM paDyonI saMkhyA eka karoDa, vIza lAkha kahelI che. bhagavan ! nIlavaMta drahane nIlavaMta draha kema kahe che ? gautama ! nIlavaMta -
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/183 40 drahamAM tyAM-tyAM nIlavaNa utpala yAvat zatasahasapo, nIlavaMtapabhAvALA nIlavaMtadvahakumara rahe che ItyAdi AlAvo yAvat nIlavaMta praha kahevAya che. * vivecana-187 : bhagavad ! uttarakurumAM nIlavaMta draha nAme draha kyAM kahela che ? gautama ! yamaka parvatanA dakSiNa caramAMta pUrve dakSiNa abhimukha 834-*/ yojana jaIne * teTaluM apAMtarAla choDIne, A aMtaramAM zItA mahAnadInA bahumadhyadeza bhAgamAM A avakAzamAM uttaraskaramAM nIlavaMtadraha nAme praha che. te uttaradakSiNa avayayathI lAMbo, pUrva-pazcima avayavathI pahoLo che ItyAdi sutrArthavatuM. marajI Tikavatu bahAra nirmaLa pradeza, GNa-glaNa pudgala nimapita bahidiza. rUpAnA phUla-kinArAvALo che. ItyAdi vizeSaNa jagatI uparanI vApI Adivat kahevA. te nIlavaMta draha zItA mahAnadInA baMne paDakhe bahAra rahela che. te te rIte baMne paDakhe ekeka parAvaravedikAthI ane be vanakhaMDo vaDe badhI dizAmAM sAmaratyathI parivarela che. parAvaravedikA ane vanakhaMDa varNana pUrvavatu. nIlavaMta brahanA te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNAM prativiziSTarUpaka sisopAna kahelA che. te jhisopAnA pratipakanI AgaLa eka-eka toraNa kahela che. ItyAdi toraNa varNana pUrvavatuM. te nIlavaMta drahanA bahumadhya deza bhAgamAM eka moTuM pA kahyuM che. eka yojanA lAMbu Adi sUgAryavat jANavuM. te pAnuM anaMtaraja kahevAnAra svarUpanuM varNana kahela che - vajamaya mULa, pTiratnamaya kaMda, vaiDUryaratnamaya nAla, vaiDUryarata maya bAhya stro, naMbanadamaya atyaMtara pAmo, ItyAdi tenI karNikA addha yojana lAMbI-pahoLI ItyAdi subAvatuM. te svaccha, GNa, dhRSTa, mRDha, nIraja, pratipAdi che. te karNikA upara bahasamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. tenuM varNana vijaya rAjadhAnInA upakiAlayananI jema kahevuM. - x * tenA bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM ahIM eka moTuM bhavana kahela che, te eka koza lAMbu che ItyAdi sUtrArthavatuM. te varNana vijaya rAjadhAnInI sudhamasibhA mAphaka tyAM sudhI kahevuM - jyAM sudhI "divya guTita zabda " che. pachInA sUramAM sarvaratnamaya, svaccha-glaNa-pRSTa-sRSTAdi kahevuM. te bhavananI traNe dizAmAM - eka eka dizAmAM eka-eka dvAra bhAvathI traNa dvAra kahelA che - pUrva, uttara, dakSiNamAM. te dvAro 500 dhanuSa uMcA che, ityAdi sUtrArthavatuM. te dvAronuM varNana vijayadvAranI mAphaka tyAM sudhI avizeSapaNe jANavuM, cAvatu vanamAlA vaktavyatAnI parisamApti thAya che. * * * te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza-bhAgamAM maNipIThikA kahI che. te 500 dhanuSya lAMbI-pahoLI che ItyAdi pUrvavatu. te maNipIThikA upara eka moTuM devazayanIya kahela che, varNana pUrvavatu. te bhavana upara ATha-ATha svastika Adi maMgalo che ItyAdi. te mUlapA bIjA 108 paDaghothI parivRtta che. te paDyonI uMcAI mULa padAthI aDadhI che, te A rIte - te pado pratyeka addha yojana lAMbA-pahoLA, eka jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 koza bAharANI, ItyAdi sUgArcavatu jANavuM. te padonuM varNana Ave che - vajamaya mULa, riTha ranamaya kaMda, vairyaratnamaya nAla ItyAdi. tenI karNikA eka koza lAMbI-pahoLI, ardhakoza jADI, sarvathA kanakamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te karNikA upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. tenuM varNana pUrvavatu. te mULapadAnI vAyavya-uttare-IzAne e rIte traNa dizAmAM ahIM nIlavaMta nAgakumArendra nAgakumArarAjanA 4000 sAmAnikone yogya 4000 pado kahelA che. A AlAvA mATe, jema vijayadevano siMhAsana parivAra kahyo, tema ahIM paNa pAparivAra kahevo. te A rIte - pUrvamAM cAra agramahiSIne yogya cAra mahAparo, agnimAM atyaMtara parpadAnA 8ooo devonA 8ooo pado, dakSiNamAM madhyama parSadAnA 10,000 devonA 10,ooo pado, naiRtyamAM bAhya padAnA 12.ooo devonA 12,000 paro, pazcimamAM sAta senAdhipatinA sAta mahApo kahelA che. - pachI tenA bIjA pAparivezanI pAchaLa cAra dizAmAM 16,000 AtmarakSakonA 16,000 paDyo - te pUrvAdi cAre dizAmAM cAra-cAra hajAra jANavA. maLapadAnA baNA pagha parivepo thAya che. bIje paNa traNa ja vidhamAna che. tenA pratipAdanArthe kahe che. - te parA bIjA anaMtarokta parikSepakika vyatirikta traNa pApariveSothI badhI dizAmAM sAmAnyathI saMparikSita che. te A rIte atyaMtara madhya, bAhya, atyaMtara paDAparikSepamAM sarva saMkhyAthI batrIsa lAkha paDyo che, madhya paDAparikSepamAM cAlIza lAkha pado che. bAhya padA parikSepamAM 48-lAkha paDyo che. A rIte badhAM maLIne 1,20,000 pado thAya che, tema meM tathA badhAM tIrthakaroe kahela che. * x - have nAmanA avarya mATe pRcchA-nIlavaMta draha, nIlavaMta draha kema kahevAya che ? gautama ! te-te dezamAM-pradezamAM ghaNAM pado cAvatu sahasAbo che nIlavaMta draha prabhAyukata che. nIlavaMta parvatanA jevA vaNathI arthAt nIla che nIlavaMta nAme nAgakumArendra, mahartika Adi camakadeva vat kahevuM. ukta - x * x * kAraNothI te nIlavaMta draha kahevAya che. - X - X - nIlavaMta drahanI rAjadhAnI viSayaka sUtra pUrvavata aihIM juo * sUtra-188 : bhagavad ! nIlavaMtakumAranI nIlavaMta rAjadhAnI kyAM che ? gautama nIlavaMta parvatanI uttaramAM tIchA asaMkhyAta dvIpajamudra gayA pachI anya jaMbUdvIpamAM che. * vivecana-189 : visAvamAM vRttimAM koI AvuM sUtra nathI, paNa Ama hovuM joIe tevI kalpanAthI saMkSipta pATha ubho karela che.) * sUtra-189 : nIlavaMta drahanI pUrva-pazcimamAM daza yojana jatAM daza-daza kAMcana parvato kahyA che. te kAMcana parvato pratyeka 1oo uMcA, pacIsa-pacIza yojana bhUmimAM che. mULamAM 10-1oo yojana pahoLA, madhyamAM 35 yojana lAMbA-pahoLA, upaSao yojana pahoLA che. mULamAM sAdhika 316 yojana paridhi, madhyamAM sAdhika 227
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa/189 yojana paridhi, upara sAdhika 158 yojananI paridhi che. mULamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta, upara tanuka, evA gopuccha saMsthAna saMsthita, sarve kAnamaya svaracha, pratyeka-pratyeka pAvaravedikA ane vanakhaMDathI parivRtta che. te kaMcana parvatonI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga che cAvat aMtara devI-devI tyAM bese che. ItyAdi. temAM pratyeke pratyekamAM pradAvataMrAka che, te 6rA yojana uMcA, 314 yojana pahoLA che. temAM be yojananI maNipIThikA ane saparivAra siMhAsana che. 41 bhagavan ! A kAMcana parvata, kAMcana parvata kema kahevAya che? gautama ! kAMcana parvatamAM tyAM-tyAM vAvaDImAM utpalo yAvat te kaMcana varNanI AbhAvALA, yAvat tyAM mahaddhika kAMcana deva vicare che. uttaramAM kAMcanaka devonI kAMcanikA rAjadhAnI che, je bIjA jaMdvIpa che ItyAdi badhuM pUrvavat kahevuM. bhagavan ! uttarakura kSetrano uttaraku draha kyAM kahela che ? gautama ! nIlavaMta drahanI dakSiNe 834-4/ yojana ItyAdi pUrvavat nIlavaMta drahano AlAvo kahevo. badhAM drahomAM tenA tenA nAmanA deva che. badhAMmAM pUrva-pazcimamAM daza-daza kAMcanaka parvata che. te badhAM samAna pramANavALA che. rAjadhAnIo uttaramAM bIjA traMbudvIpamAM che. A pramANe caMdradraha, airAvataha, mAlyavRMdrahano paNa eka-eka AlAvo jANavo. * vivecana-189 : nIlavaMta drahanI pUrvamAM ane pazcimamAM pratyekamAM daza-daza yojana jatAM apAMtarAla choDIne. dakSiNottara zreNImAM daza-daza kAMcana parvato kahelA che. te kAMcanaka parvato 100 yojana uMcA, 25-yojana udvedhavALA ItyAdi badhuM sUtrArthavat kahevuM. yAvat te pratyeka parvata padmavarvedikA ane vanakhaMDathI parikSipta che. pAvaravedikA, vanakhaMDa varNana pUrvavat. te kAMcanaka parvatanI upara bahuAma ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge ekaika prAsAdAvataMka kahela che. prAsAda vaktavyatA yamaka parvatanI uparanA prAsAdAvAMsaka mAphaka saMpUrNa, siMhAsanakathana sudhI kahevI. have nAma-avarSe pRcchA-pUrvavat. vizeSa e ke je kAraNathI utpalAdi kAMcanaprabhA che, kAMcana nAmanA devo tyAM vase che, tethI ane kAMcanaprabhA - utpalAdi yogathI, kAMcanaka nAmaka deva ane svAmitvathI te kAMcanaka kahevAya che. kAMcanikA rAjadhAnI yamikA rAjadhAnIvat kahevI. jaMbudvIpamAM uttarakurumAM uttarakuru draha nAme draha kyAM che ? gautama ! nIlavaMta drahanA dakSiNa caramAMtathI 834*/s yojana jaIne zItA mahAnadInA bahumadhyadezabhAgamAM uttarakuru nAme draha che jema pahelAM nIlavaMta drahanI laMbAI-pahoLAI-uMDAI ItyAdi badhI vaktavyatA kahI, tema ahIM paNa anyanokti kahevuM. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 nAmakaraNanI pRcchA-pUrvavat. vizeSa e - jethI uttakuddhahAkAra, tethI tenA AkArayogathI, uttakuru nAme tyAM deva vase che, tenA yogathI paNa drahanuM nAma uttakuru che. vaLI baMne nAmo anAdikALathI tema pravRtta che. e rIte bIje paNa jANavuM. uttarakurudevanI vaktavyatA nIlavaMta nAgakumAvat kahevI. rAjadhAnI Adi vaktavyatA pUrvavat jANavI. 42 = caMdradrahanI vaktavyatA kahe che - praznasUtra sugama che. gautama ! uttakuru drahanA dakSiNI caramAMtanI pUrve dakSiNa dizAmAM 834-4/ yojana gayA pachI zItA mahAnadInA bahumadhyadezabhAge A avakAzamAM uttakurumAM caMdradraha nAme draha kahelo che. AnI paNa nIlavaMta draha mAphaka laMbAI-pahoLAI uMDAI ItyAdi badhI vaktavyatI kahevI. nAma ane anvarthasUtra paNa temaja che. vizeSa e ke - je kAraNe utpalAdi caMdradraha AkAre, caMdravarNanA ane caMdra nAme deva tyAM vase che. ItyAdithI caMdgadraha kahyo che. caMdrarAjadhAnI ane kAMcanaka parvatAdi kathana pUrvavat. have airAvata draha vaktavyatA - prazna sUtra pAThasiddha che. uttara A - gautama ! caMdradrahanA dakSiNI caramAMtanI pUrve dakSiNa dizAmAM 834 yojana ane OM/7 bhAga gayA pachI, zItA mahAnadInA bahumadhyadeza bhAganA avakAzamAM airAvatadraha nAme draha che. Ano paNa nIlavaMta nAmaka vrahanI jema laMbAI-pahoLAI Adi vaktavyatA kahevI. vizeSa A - utpalAdi airAvata draprabhAvALA che. airAvata nAmaka hAthInA varNavALA, airAvata nAme deva tyAM vase che, tethI airAvatadraha nAma che. airAvata rAjadhAnI vijaya rAjadhAnIvat, kAMcanaka parvata vaktavyatA sudhI temaja che. have mAlyavaMta nAme draha vaktavyatA - prazna sugama che. bhagavaMte kahyuM - gautama ! airAvata drahanA dakSiNa caramAMtanI pUrve dakSiNa dizAmAM 834-4/7 yojana jatAM, zItA nadInA bahumadhya dezabhAge uttarakurumAM mAlyavaMtadraha che. zeSa kacana nIlavaMtadraha mAphaka jANavuM. nAma-je kAraNe utpalAdi mAlyavaMta drahAkAre, mAlyavaMta nAme vakSaskAra parvatanA varNavALA ane mAhyavaMta deva tyAM vase che mATe mAlyavaMtadraha nAma che. tenI rAjadhAnI vijayA rAjadhAnIvat kahevI. - 4 - have jaMbavRkSa vaktavyatA kahe che - - sUtra-190 : bhagavan ! uttakumAM sudarzanA bIjuM nAma jaMbU tenI jaMbUpITha nAme pITha kyAM kahela che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpanA meru parvatanI IzAnamAM nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe mAlyavaMta vakSaskAra parvatanI pazcime gaMdhamAdana vakSaskAra parvatanI pUrve sItA mahAnadInA pUrva kinAre ahIM 'uttara' kurumAM bUmITha nAmaka pITha 500 yojana laMbAI-pahoLAIthI, 1581 yojanathI kaMIka adhika paridhithI che. bahumadhyadeza bhAgamAM 12 yojana bAhatva che pachI mAtrA-mAtrAnI pradeza hAnithI sauthI samAMte be koza bAhalsathI che. sarva jAMbUnadamaya, svaccha yAvat pratirUpa che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 dvIpa0/190 te eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. vedikA ane vanakhaMDa baMnenuM varNana karavuM. te jaMbUpIThanI cAre dizAmAM cAra misopAna pratirUpaka kahelA che. te badhuM pUrvavat cAvatuM toraNa yAvat chax. te jaMbUpIThanI upara bahurAma ramaNIya bhUmibhAga che. jema koI AliMgapukta hoya yAvat maNIno sparza pUrvavata te bahurAma ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge eka moTI masipIThikA kahI che. te ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, maNImayI, svaccha, glajja yAvata pratirUpa che. te maNipIThika upara ahIM eka moTuM jaMba-sudarzanA vRkSa che. te ATha yojana udad uccavaNI, ayojana bhUmimAM, be yojanano skaMdha, ATha yojanA pahoLa. cha yaujana tenI zAkhAo phelAyela che, madhyamAM ATha yojana pahoLuM che. badhuM maLIne ATha yojana karatAM adhika uMcu che. tenuM mULa vajamaya, rajata supratiSThita viDimA e rIte caityavRkSa varNana samAna yAvat sarva riTamaya vipula kaMda, vaiDUrya racita skaMdha, sujAta-varAta-rUpa prathama vizALa zAkhA, vividha maNiratnanI vividha zAkhA-prazAkhA, vaiDUryanA pAna, tapanIya paba-biMTa, jaMbUnadakamRdu-sukumArUvAla-palaMba aMkura dhara, vicitra-maNi-ratana-surabhikusumaphaLanA bhArathI namela zAkhA yukta, chAyA-prabhA-zrIka-udhota sahita, adhika manonivRttikara, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. * vivecana-10 - jaMbUdvIpanA uttarakurumAM jaMbU, jenuM bIjuM nAma sudarzanA che, te jaMbUsaMbaMdhI jaMbUpITha nAmanI pITha kyAM kahI che ? gautama!meru parvatanI IzAnamAM nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNathI gaMdhamAdana vakSaskAra parvatanI pUrva dizAmAM mAlyavaMta vAskAra parvatanI pazcime zItA mahAnadInA pUrvamAM uttarakuranA pUrvArdhamAM bahumadhyadeza bhAge A avakAzamAM jaMbUvRkSanI jaMbUpITha kahela che. te paoo yojana lAMbI-pahoLI, 1581 yojanA paripathI che. ityAdi sUtrArthavatuM. A mATe naM 2 kahI vRttikArazrIe be saMgrahaNI gAthA paNa mUkI che. te jaMbupITha eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cAre dizAmAM sAmAnyapaNe parivRtta che. vedikA-vanakhaMDa pUrvavatu. te jaMbapIThanI cAre dizAmAM eka-eka dizAmAM ekeka sopAna pratirUpaka bhAvathI cAra misopAna pratirUpaka kahelA che. * x * te sisopAna pratirUpakonuM A AvA svarUpe varNana che. vajamaya nemA arthAt bhUmithI uMco jato pradeza Adi, jagati upara vAvaDI Adi gisopAna vakatavya avalaMbana bAhA, toraNo Adi sudhI kahevuM. - jaMbUpIThanI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che. tene vijayA rAjadhAnI upakArikAlayanava maNInA sArca sudhI kahevo. yAvatu tyAM ghaNAM vyaMtara devo-devIo jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 bese che, suve che, vicare che. te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge eka moTI maNipIThikA che. te ATha yojana lAMbI-pahoLI che ityAdi strArthavat kahevuM. te maNipIkkiAnI upara bahumadhyadeza bhAgamAM eka moTI jaMbusudarzanA kahela che. te ATha yojana uMcI, addha yojanA jamInamAM, be yojanano skaMdha, cha yojanAnI ud nIkaLela zAkhA, ItyAdi - x * x * te jaMbUnA vajamaya mULa, rajatamayI supratiSThita viDimA * * * risTaranamaya kaMda, vaiDUryaratnamaya dIpyamAna skaMdha, mUlavya zuddha, pradhAna, jAtyarUpa mULabhUta vizALa zAkhA, vividha maNi ratnamaya vividha zAkhA-prazAkhA, vaiDUryaratnamaya patro, tapanIya pravRta che. bIjA mate mULa zAkhA sonAnI, prazAkhA rajatamaya che. jAMbunada suvarNamaya kta varNa, manojJa, sukumAra sparzavALA je pravAla - kaMIka bhAvane pAmelA, prathama ughaDatA evA aMkuro che. pAThAMtarathI jAMbUnada suvarNamaya lAla, mRdu, sukumAra, manojJa pravAla-pallava aMkura - yathodita svarUpa aprazikharovALA che. vicitra maNiratnamaya, surabhI kusuma phaLonA bhArathI namela zAkhAvanuM che. A aMge vRttikArazrIe be gAthAo paNa noMdhI che. HchAyA * zobhAnA chAyA jenI che te. sAbaT - zobhanA prabhA jevI che te. tethI ja sazrIkA, sahaudhota - maNiratnonA udhotanA bhAvathI soddhota, fdhaka - atizaya manonivRtti kara, prAsAdIya Adi cAra pado pUrvavatuM. * sutra-11 thI 194 : [191] jaMbu, bIjuM nAma sudarzananI cAre dizAmAM cAra zAkhA kahI che. te A - pUrvamAM, dakSiNamAM, pazcimamAM, uttaramAM. temAM je pUrvanI zAkhA che, tyAM eka moTuM bhavana kahela che. te eka koza lAMbu, addhakoza pahoLuM, dezona koza ud uccavaNI, aneka staMbha varNana yAvat bhavananA dvAra pUrvavatu. pramANapaoo vinA uMcA, 5o dhanajI pahoLA yAvatu bhUmibhAga sudhI laTakatI vanamALA, ulloka, maNiIThikA-5oo dhanuNanI ane devazayanIya kahevA. temAM je dakSiNI zAkhA, tyAM eka moTuM prAsAdAvatuMsaka kahela che. te eka koza uMcu, addha koza lAMbu-pahoLuM, atyaMta uMcu madhyamAM bahuma maNIya ulloka. te bahurAma maNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM saparivAra siMhAsana kahevuM. temAM je pazcimI zAkhA che, tyAM eka prAsAdAvartasaka kahela che. pUrvavat pramANa, saparivAra siMhasAna kahevuM.. temAM je uttaranI zAkhA, ahIM eka moTuM prAsAdAvatuMsaka kahela che, pramANa pUrvavatu. saparivAra sIMhAsana kahevuM. temAM je uparanI viDimA, tyAM eka moTuM siddhAyatana che. te eka koza lAMbu, adrakoza pahoLuM, dezona eka koza uMcu, anekazad dbha saMniviSTAdi varNana karavuM. tene traNa dizAmAM traNa hAro 500 dhanuSa uMca, 25o dhanu pahoLA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa0/191 thI 194 che. 500 dhanunI maNipIThikA, devachaMdaka 500 dhanuSa pahoLo, sAtireka 5oo dhanay uMco che. te devachaMdakamAM 108 jinapatimA, jinotsadha pramANa che. e rIte badhI siddhAyatana vakatavyA kahe yAvatu dhUpakaDachAM che. te uttama AkAre ane soLabhede ranothI yukta che. A sudazana/jaMbU mULamAM bAra pAvaravedikAthI cotaraphathI saMparivRtta che.. pAvaravedikAo addha yojana uMcI, paoo dhana, pahoLI che . varNana karavuM. jaMbusudanA, bIjA-tenAthI addha uMcAI pramANa mAtranA 108 jaMbUvRkSothI cotaraphathI gherAyela che. te jaMbavRkSo cAra yojana uMcA, eka koza bhUmimAM, eka yojanano skaMdha, eka yojana viSkabha, traNa yojana sudhI phelAyelI zAkhAo che. tenA madhyabhAge cAra yojanano viSphabha che, cAra yojanathI adhika tenI samagra uMcAI che. mUla-qjamaya che Adi caitya vRkSa vani kahevuM. jaMba/sadananA pazcimottaramAM - uttaramAM - uttarapUrvamAM anAhata devanA 4000 sAmAnikadevonA 4000 jaMbU che. jaMbUsudarzananA pUrvamAM anAhata devanI cAra agamahiSInA cAra jaMbU che. A pramANe samasta parivAra, AtmarakSako sudhInA jaMbU kahevA jaMbusudanA so-so yojananA traNa vanakhaMDothI cotaraphathI gherAyelI che. jemake - paheluM, bIjuM trIjuM. jaMbusudanAnA pUrvanA pahelA vanakhaMDamAM pa0 yojana jaIne eka moTuM bhavana kahela che. pUrvanA bhavana samAnaja zayanIya paryanta badhuM varNana kahevuM. e pramANe dakSiNamAM pazcimamAM ane uttaramAM paNa bhavano jANavA. jaMbusudanAnA uttara-pUrvanA pahelAM vanakhaMDamAM 50 yojana AgaLa gayA pachI cAra naMdA puSkariNI kahelI che. te A - paNa, pApabhA, kumudA ane kumudaprabhA. te naMdA puSkariNI eka kora lAMbI, addha kosa pahoLI, 500 dhanuSa uDI che. te svaccha, thalaNa, uSTa, dhRSTa, mRSTa, niSpaka, nIraja vAva pratirUpa che, ItyAdi varNana toraNa sudhI kahevuM joIe. te naMdA puSkariNInA bahumadhyadezabhAgamAM eka prAsAdAvartasaka kahela che, te koza pramANa lAMbu, arvakoza pahoLuM, ItyAdi varNana pUrvavat saparivAra sahAsana sudhI kahevuM.. e pramANe dakSiNa-pUrvamAM 500 yojana jatAM cAra naMdA puSkariNI che - utpalakubhA, nalinA, utpalA, utpalojavalA. e pramANe dakSiNa-pazcimamAM pa0 yojana jatAM cAra puSkariNI-mUMgA, bhaMginiyA, aMjanA, kajajalapabhA. bAkI pUrvavatuM. jaMbusudanAnA uttarapUrvamAM paheluM vanakhaMDa 5o-cojana oLaMgyA pachI A cAra naMdApuSkariNI kahI che. te A - zrIkAMtA, zrImahitA, zrIcaMdrA, zrInilayA. tenuM pramANa pUrvavata che ane prAsAdAvataMsaka paNa pUrvavat jaNAvA. jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 jaM/sudarzanAnA pUrva dizAnA bhavananI uttamAM, uttara-pUrvamAM, prAsAdAvartAyakanI dakSiNamAM ahIM eka moTo kuTa kahela che. te ATha yojanA uMco, mULamAM 1ra-yojana pahoLo, madhyamAM ATha yojana pahoLo, upara cAra, yojana pahoLo che. mULamAM kaMIka adhika 37khyojana paridhi, madhyamAM sAdhika pa-jojana paridhi, upara sAdhika 1ra-cojana paridhivALA che. mULamAM vistIemaNe saMkSipta-upara tanu-pAtaLo, gopuccha saMsthAna saMsthita, sarva dhUnadamaya, svaccha yAvatu pratirUpa che. te eka pAvara vedikA eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana karavuM. - te kUTanI upara bahurAma ramaNIya bhUmibhAga kahela che yAvatu tyAM vyaMtara devo-devIo bese che yAvata vicare che. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAge eka siddhAyatana che, te koza pramANAdi badhuM sivAyatana kathana javuM.. jaMbusudarzananA pUrvIya bhavanathI dakSiNamAM, dakSiNa-pUrvanA prAsAdAvartasakanI uttaramAM eka vizALa phUTa che. tenuM pramANa pUrvavat yAvatu tyAM siddhAyatana che... jaM/ sudInAnI dakSiNanA bhavananI pUrvamAM ane dakSiNa-pUrvanA prAsAdAvatuMsakanI pazcimamAM eka vizALa kuTa che... e rIte dakSiNanA bhavananI pazcimamAM ane dakSiNa-pazcima prAsAdAvatarakanI pUrvamAM eka vizAla phUTa che... jaMbUnI pazcimI bhavananI dakSiNamAM ane dakSiNa-pazcima pAsAdAvatasakanI uttaramAM vizALakuTa che. tenuM pramANa pUrvavata ane siMhadvAyatana che. jaMbunA pazcimI bhavananI uttaramAM, uttara pazcimI sAdAvartasakanI dakSiNamAM eka moTo kUTa kahela che. tenuM pramANa pUrvavata ane siddhAyatana che... jaMbUnA uttara bhavananI pazcime, uttaspazcima prAsAdAvartAsakanI pUrvamAM ahIM eka phUTa kahela che, te pUrvavatu. jaMbunA uttaranA bhavananI pUrve uttara-pUrvanA prAsAdAvatasakanI pazcime eka moTo phUTa kahela che. tenuM pramANa pUrvavata temaja siddhAyatana che. jaMbusudazanA bIjA ghaNA tilaka-lakuTa - cAva4 - rAmavRkSo, hiMguvRkSothI cAvatu cotaraphathI saMparivRtta che. jaMbu/sadanA upara ghaNAM ATha-ATha maMgalako kA che. te A - svastika, zrIvatsAdi. kRSNa cAmaradhvaja yAvat chamAhicchatra che. * * * jaMbu sudarzanAnA bAra nAmo che - [12] sudanA, amoghA, subuddhI, yazodharA, videha jaMbU, somanasA, niyatA, nityamaMDitA. [19] subhadrA, vizAlA, sujAtA, sumanA. jaMbusudanAnA A bAra nAmo che. [194] bhagavat ! jaMjU sudarzanA, jaMbU sudarzanA kema kahevAya che ? gautamajaMbusudanAmAM jaMbUDhIpAdhipati anAdUta nAma maharvika deva rAvata palyopamasthitika vase che. te tyAM zooo sAmAnikonuM vAva4 jaMbUdvIpanA jaMbunuM
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa /191 thI 194 sudarzanAnuM ane anAtA rAjadhAnInuM Adhipatya karatAM yAvat vicare che. bhagavan ! anAdhRtadehanI [anAdatA rAjadhAnI kyAM che? rAjadhAnInI samasta vaktavyatA pUrvavat, cAvat maharSika te anAdaMta deva rahe che. athavA he gautama ! jaMbudvIpanA te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM jaMbUvRkSo, jaMbUvana, jaMbuvanakhaMDa nitya kusumita yAvat zrI vaDe atIva upazobhita rahe che. te kAraNathI he gautama ! jaMbudvIpa, jaMbudvIpa kahevAya che. athavA he gautama ! budvIpa zAzvata nAmadheya kahela che. je kadI na hatuM tema nahIM yAvat nitya che. * vivecana-191 thI 194 : *ka jaMbu/sudarzanAnI cAre dizAmAM ekaika dizAmAM ekaika zAkhA che, e rIte cAra zAkhA kahI che - eka pUrvamAM, eka pazcimamAM Adi. temAM je pUrva-zAkhA che, tenA bahu madhyadezabhAgamAM eka moTuM bhavana kahela che. eka koza lAMbu, addha koza pahoLuM, dezona koza uMcu. tenuM varNana, dvArAdi vaktavyatA pUrvokta mahApadmAvat che. - 4 - temAM je dakSiNI zAkhA che, tenA bahumadhyadeza bhAgamAM eka moTuM prAsAdAvataMsaka che. te paNa eka koza uMcu Adi che. te ghaNuM uMcu che Adi varNana, ulloca, bhUmibhAga, maNipIThikA, siMhAsana A varNano pUrvavat. vizeSa e ke - maNipIThikA 500 dhanuSu lAMbI-pahoLI, 250 dhanum jADI, saparivAra sIMhAsanAdi kahevA. te prAsAdAvataMsaka upara ghaNAM ATha-ATha svastika Adi maMgalo che. te hAthamAM ghaNAM sahasatra sudhI kahevuM. jema dakSiNanI zAkhAmAM prAsAdAvataMsaka kahyuM che tema pazcima ane uttaranuM paNa pratyekanuM kahevuM. jaMbu(sudarzanAnI uparanI viDimAnA bahumarAdeza bhAgamAM siddhAyAna che. te pUrvanA bhavananI jema maNipIThikAnA varNana sudhI kahevuM. - 4 - te maNipIThikAnI upara eka moTo devachaMdaka kahyo che, 500 dhanuSu lAMbo pahoLo, Atireka 500 dhanur uMco, sarvathA ratnamaya, svaccha ItyAdi pUrvavat. tyAM 108 jinapratimA che. ItyAdi badhuM pUrvavat 108 dhUpa kaDachA rahela che - sudhI kahevuM. siddhAyatananI upara aSTamaMgalo ItyAdi pUrvavat sahasrapatra-hAthamAM rAkhela che sudhI kahevuM. badhAMnI vyAkhyA pUrvavat. jaMbu/sudarzanA bAra pAvaravedikA vaDe badhI dizAmAM sAmAthI gherAyela che. vedikAvarNana pUrvavat. jaMbUvRkSa, bIjA-tenAthI addhe uccatva pramANavALA 108 jaMbUvRkSothI badhI dizAmAM sAmastyathI parivarela che. tenuM A pramANa kahe che - pratyeka 108 jaMbUo cAra yojana uMcA, jamInamAM eka koza uMDA, eka yojana skaMdhavALA, bAhalyathI eka koza skaMdha. traNa yojananI viDimA, bahumadhyadeza bhAge cAra yojana lAMbA-pahoLA, urdhva-adhorUpe sAtireka cAra yojana che. - 4 - 4 - jaMba/sudarzanAnA vAyavya-uttara-IzAnamAM e traNa dizAmAM anAdata devanA 4000 sAmAnikone yogya 4000 jaMbU kahyA che. pUrvamAM cAra agramahiSIne yogya jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 cAra mahAjaMbUo che. dakSiNa-pUrvamAM atyaMtara 5ryAdAnA 8000 devone yogya 8000 jaMbU, dakSiNamAM madhyama 5ryAdAnA 10,000 devonA 10,000 jaMbU, dakSiNa-pazcimamAM bAhyaparSadAnA 12,000 devonA 12,000 jaMbU, pazcimamAM sAta senApatinA sAta mahAjaMbU ane cAre dizAmAM 16,000 AtmarakSakonA 16,000 jaMbUo che. te jaMbu/sudarzanA 100 yojana pramANa vanakhaMDothI badhI dizAmAM sAmastyathI parivRtta che. te A rIte - atyaMtara, madhya ane bAhya. jaMbUnI pUrva dizAmAM paheluM vanakhaMDa 50 yojana gayA pachI eka moTuM bhavana che. te pUrvadivartI bhavanavat vaktavyatA kahevI. jaMbUnI dakSiNamAM paheluM vanakhaMDa 50-yojana jatAM eka moTuM bhavana che. te rIte pazcima ane uttaramAM paNa prathama vanakhaMDamAM 57-yojana jatAM bhavana che. jaMbUnA IzAnamAM prathama vanakhaMDa 50-yojana gayA pachI moTI cAra naMdApuSkariNI che. pUrvamAM padmA, dakSiNamAM padmaprabhA, pazcimamAM kumudA, uttaramAM kumudaprabhA, te naMdApuSkariNI pratyeka eka koza lAMbI, arhukoza pahoLI ItyAdi jANavuM. te varNana - eka pAvara vedikA, vanakhaMDathI gherAyela che sudhI karavuM. te puSkariNInI cAre dizAmAM akaika dizAmAM ekaika evA cAra trisopAna pratirUpaka kahela che. tenuM varNana pUrvavat. toraNo te rIte ja. te puSkariNInA bahumadhya deza bhAge eka moTuM prAsAdAvAMsaka che. te jaMbUvRkSanI dakSiNa-pazcima zAkhAmAM rahela prAsAdAvat jANavuM . 4 - sarvatra sIhAsana saparivAra che. e pramANe dakSiNapUrvamAM, dakSiNa-pazcima, uttara-pazcima pratyekane kahevA. vizeSa e ke - naMdApuSkariNInA nAmamAM bheda che, te A rIte - dakSiNa pUrvamAM pUrvAdi kramathI - utpalagulma, nalina, utpala, utpalojvala. dakSiNa pUrvamAM - bhUMgA, bhRganibhA, aMjanA, kajjalaprabhA, uttarapazcimamAM zrIkAMtA ItyAdi. jaMbu/sudarzanAmAM pUrva dizAnA bhavananI uttarathI, uttarapUrva dizAnA prAsAdAvataMsakanI dakSiNathI eka moTo kUTa che. te ATha yojana uMco che. mULamAM ATha, madhya-cha, upara-cAra yojana pahoLo che ItyAdi varNana sUtrArthavat jANavuM. - x - A kUTa eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI parikSipta che. vedikA-vanakhaMDa varNana pUrvavat che. te kUTanI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga che. - 4 - 4 - te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAge ahIM eka moTuM siddhAyatana che. te jaMbUvRkSanI uparanI viDimAnA siddhAyatana sadeza kahevuM. cAvat 108 dhUpa kaDachAM che. jaMbUvRkSanA pUrvanA bhavananI dakSiNathI, dakSiNa-pazcimanA prAsAdAvAMsakanI uttare tathA dakSiNanA bhavananI pUrvathI, dakSiNapUrvanA prAsAdAvAMsakanI pazcima dizAmAM tathA dakSiNanA bhavananI AgaLa ane dakSiNapazcimanA prAsAdAvAMsakanI pUrvathI tathA pAzcAtya bhavananI pUrvathI, dakSiNa-pazcima prAsAdAvataMsakanI uttarathI - 4 - 4 - ItyAdi badhAmAM ekaika phUTa che, kUTanuM pramANa pUrvavat kahevuM. te kUTonI upara pratyekamAM ekaika siddhAyatana che. te siddhAyatana pUrvavat kahevA. kahyuM che - ATha RSabhakUTa
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa /191 thI 194 sardeza sarve jAMbUnadamaya kahevA. tenA upara eka koza pramANanuM jinabhavana parama ramya che. jaMbu/sudarzanAnA bAra nAmo A pramANe che - 49 (1) sudarzanA - ati suMdara ane nayana manohArI hovAthI sudarzanA kahe che. - - (2) amoghA - jema tenuM zobhana darzana, tema AgaLa svayaM sUtrakAra bhAvaze. amogha - aniSphaLa, tethI kahe che - svasvAmIbhAvane aMgIkAra karI jaMbudrIpAdhipatyane saphala kare che. tenA sivAya te viSayamAM svAmIbhAvanA ayogathI aniSphaLa che. (3) suprabuddhA - atizaya prabuddhavat prabuddhA, maNi-kanaka-ratnothI adA jhagamagatI, sarvakALa unni. . (4) yazodharA - sakala bhuvanavyApI yazane dhAraNa kare te yazodharA, tenA kAraNathI ja jaMbUdvIpano yaza tribhuvanamAM vyApta che. (5) subhadrA - zobhana bhadra kalyANa, sarvakALa kalyANa bhAginI, teno adhiSThAtA mahaddhika deva hovAthI te kadI upadravagrasta na thAya. - - (6) vizAlA - - ATha yojana pramANa vizALa hovAthI te vistIrNA che. - - (7) sujAtA - zobhana janma jeNIno che te. vizuddha maNi-kanaka-ratna mUla dravyatAthI janmadoSarahitA. - - (8) sumaNA - jenI pAse mana zobhana thAya che, tene joIne mahaddhikonA mana zobhana thAya. (9) videhabU videha aMtargat jaMbUdvIpanA uttara kurukSetramAM hovAthI videha jaMbU. (10) saumanasyA - saumanasyano hetu hovAthI. tene joIne koInuM mana duSTa thatuM nathI. - 4 - (11) niyatA - sAzvatatvathI sarvakALa avasthita. (12) nityamaMDita - sadA bhUSaNa vaDe bhUSita hovAthI. A bAra nAmo che. - have sudarzanA zabdanI pravRttinuM nimita pUche che - prazna sugama che. uttara A pramANe - anAdaMtA - anAdara kriyAne viSayIkRta zeSa jaMbudvIpagat devo, jenA vaDe AtmAthI atyadbhuta mahakitva jovAthI anAdaMta. bhAvArtha A rIte - jethI mahaddhika anAdaMta nAme deva, tyAM vase che, tethI - 4 - 4 - rAjadhAnI kathana pUrvavat che.... AvA svarUpanA jaMbUthI upalakSita hovAthI te jaMbudvIpa kahevAya che athavA A jaMbudvIpa zabda pravRtti nimitta che te darzAve che - jaMbudvIpamAM uttakurumAM - 4 - ghaNAM jaMbUvRkSo, jaMbUvana, jaMbUkhaMDa che. ahIM vana - eka jAtIya vRkSa samudAya, vanakhaMDa - aneka jAtIya vRkSa samUha. tethI A jaMbudvIpa kahyo che. have jaMbudvIpagata caMdrAdi saMkhyA jaNAve che * sUtra-195 thI 197 : [195] bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM keTalAM caMdro prakAzailA hatA, prakAze che ke prakAzaze ? keTalA sUryo tapyA hatA, tape che ke tapaze ? keTalAM nakSatroe yoga karelo, yoga kare che ke yoga karaze? keTalAM mahAgraho cAra carcA hatA, care che ke caraze. keTalA tArAgaNa koDAkoDI zobhatA hatA, zobhe che ke zobhaze ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM be caMdro prakAzelA, prakAze che ane prakAzaze. 19/4 Cho jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 be sUryo tapelA - to che - tapaze. chotera nakSatroe yoga karyo che - kare che - karaze. 176 graho yAra carcA che - care che - saraze. [196] 1,33,950 tArAgaNa koDAkoDI - - - [19] zobhyA che, zobhe che, zobhaze. * vivecana-195 thI 197 : sugama che. ekaika caMdraparivAramAM 28-nakSatro hovAthI ahIM 56-nakSatro kahyA. e rIte eka caMdranA parivAramAM 88 graho ane 66,975 koDAkoDI tArAgaNa jANavA. muni dIparatnasAgare saTIkAnuvAda karela pratipatti-3-mAM jaMbudvIpAdhikAra pUrNa
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/198 thI ra00 # pratipatti-3-"lavaNasamudrAdhikAra" $ - x = x x x =x -x - * sUTa-198 thI 200 : [198] vRtta ane valayAkAra saMsthAna saMsthita lavaNa samudra jaMbUdvIpa nAmaka dvIpane cotaraphathI gherI hela che. bhagavajhA lavaNa samaDha samayakavAla saMsthita che ke viSamacakavAla saMsthita che gautamAM te samacakavAta saMsthita che, viSamayakavAla saMsthita nathI. bhagavan! vaNa samudrano cakavAla virlabha ane paridhi keTalI che? gautamAM lavaNa rAmano cakavAta viSThabha be lAkha rojana che ane paridhi 15,81,939 yojanathI adhika che. te eka varavedikA ane eka vanakhaMDI cAre bAjuthI pariveSTita che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana karavuM. te pasdvara vedikA addha yojana UMcI, 5oo dhanuSa pramANa pahoLI che. lavaNa samudra samAna tenI paridhi che. bAkI varNana pUrvavatu. te vanakhaMDa dezona be yojana che yAvatuM vicare che. bhagavat / samudranA keTalA dvAro kahelA che ? gautama 7 cAra, te - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. bhagavat ! lavaNa samudrane vijayadvAra kyAM che ? gautama ! lavaNa samudranA pUrva pattamAM ane pUva8 ghAtakIkhaMDanI pazcime zItodA mahAnadInI upara lavaNa samudranuM vijyadvAra che. te ATha yojana paMca, cAra yojana pahoLuM, Adi bhaluM kathana jaMjUhInA vijayadvAra sadeza karavuM. rAjadhAnI pUrvamAM [asaMkhya dvIpasamudra gayA pachI bIja lavaNa samudramAM che. bhagavanA lavaNa samudranuM vaijayaMta nAmaka dvAra kayAM kahela che ? gautama lavaNa samudranA #iwii caramati, dakSiNa8 ghAtakIDanI uttare. bAkI badhuM pUvava4. e pramANe smata hAra paNa gaNavuM. vizeSa A - sItA mahanadInI upara kahetuM. e rIte aparAjita dvara che. max dizA kahetI. bhagavana ! lavaNa samudranA eka dvArathI bIja dvAranuM abhAdhA aMtara keTaluM kahyuM che gautama [19] 3,95,280 yojana ane kosa lavaNasamudranA dvAronuM abAdhA aMtara kahela che. (2eo] lavaNa samudranA pradezo ghAtakIkhaMDa dvIpane dhRSTa che bhUdvIpamAM kahA mujaba te alAvo kahevo. bhagavAna ! lavaNa samudramAM jIvo marIne dhAtakIkhaMDamAM janme ? pUrvavat jANavuM. e pramANe ghAtakIkhaMDamAMthI paNa kahevuM. bhAvanA vaNa samuhane lavaNa samudra kema kahe che gautama lavaNa samudranuM jaLa asvaccha, javAnuM. mAruM liMdra, tAraka, kaTuka che te jaLa ghaNAM jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIka anuvAda dvipada - catupada, mRga, pazu, pakSI, sarisRpone mATe apeya che. kevaLa lavaNasamudrayonika jIvo mATe te peya che. ahIM susthita nAme maharvika yAvatu palyopamasthitika lavaNAdhipati deva che. te tyAM sAmAniko yAvatuM lavansamudranuM, susthitA rAjadhAnInuM bIjA paNa yAvat vicare che, te kAraNathI che gautama ! lavaNa samudrane lavaNa samudra kahe che. athavA lavaNa samudra zAzvata yAvatuM nitya che. * vivecana-198 thI 200 : lavaNa nAme samudra, vRtta * vartuLa, paNa te to caMdramaMDalava paripUrNa paNa hoya, tethI kahe che - valayAkAra arthAt madhyamAM polANayukata je saMsthAna, tenA vaDe saMsthita. badhI dizAmAM sAmanyathI jaibUdvIpane vIMTIne rahyo che. lavaNa samudranuM saMsthAna * samayakavAla kahela che. sarvatra be lAkha yojanA pramANathI cakavAta. have cakavAla viThaMbha Adi parimANane kahe che - jaMbudvIpanA vikaMbharI te bamaNuM hovAthI be lAkha yojana cakavAla viThaMbha che. 15,81,139thI kaMIka vizeSa yojana parikSepa che. A gaNita kSetrasamAsamAM jovuM.. lavaNa samudra eka padAvara vedikA * ATha yojana uMcI, jamatI upara che tevI ane eka vanakhaMDa vaDe gherAyela che, te pAvara vedikA addhayojana utI uccavathI, 500 dhanuSpa viThaMbhathI, lavaNa samudranA paridhi pramANavat paridhithI che. vanakhaMDa dezonA be yojana * x * varNana jaMbUdvIpanI pAvara vedikA ane vanakhaMDa mujaba jANavuM. have dvAra vaktavyatA - lavaNa samudranA he gautama ! cAra dvAro kahelA che. te A - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. lavaNa samudranuM vijaya nAme dvAra kayAM che ? gautamAM lavaNa samudranA pUrvaparyantamAM ghAtakIkhaMDa dvIpapUvRddhinA pazcima bhAgamAM zItodA mahAnadInI uparanA aMtaramAM vijaya dvAra che ... ATha yojana uMcu ItyAdi jaMbudvIpanA vijayadvAra sardeza badhuM kahevuM. have vijayadvAranA nAmanuM kAraNa kahe che - bhagavat ! kyA kAraNe vijayadvAra, vijayadvAra kahevAya che ? vijayadvAre vijaya nAmaka mahartika deva cAvatuM vijayA rAjadhAnInA ane bIjA ghaNAM vijaya rAjadhAnI rahIza vyaMtara deva-devInuM Adhipatya karato cAvat rahe che. tenA svAmikavarI vijaya. vijayadevanI vijayA rAjaghAnI kayAM che ? gautamAM vijayadvAranI pUrva dizAmAM ticha asaMkhyAta dvIpasamudro Ine bIjA lavaNa samudramAM 12,000 yojana jaIne, tyAM vijayadevanI vijaya rAjadhAnI che. te jaMbudvIpanI vijayAvatu jANavI. have vaijayaMtadvAra - lavaNa samudra, vaijayaMta dvAra kyAM che ? gautama ! lavaNa samudranA dakSiNa paryAthI dakSiNAddha ghAtakIkhaMDanI uttaramAM che. sarva kaMI vaktavyatA vijayadvAravata jANavI. mAtra rAjadhAnI vaijayaMta dvAnI dakSiNathI vaNavI. jayaMtadvAra - lavaNa samukta jayaMtadvAra kyAM che ? gautama ! lavaNasamudranA pazcimaparvane pazcimAddha dhAtakIkhaMDanI pUrvanI zItA mahAnadInI upara che. vijayadvAsvat vaktavyatA che. mAtra rAjadhAnI jayaMtadvAnI pazcime kahevI.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ BdvIpa0/198 thI 200 pa4 aparAjitadvAra - lavaNa samudranuM aparAjitahAra kyAM che ? gautama! lavaNasamudranA uttara paryo, uttarAddha dhAtakIkhaMDadvIpanI dakSiNe che. vijaya dvAravatuM saMpUrNa vaktavyatA kahevI. mAtra rAjadhAnI aparAjita dvAranI uttare kahevI. ' have dvArajI dvAranuM aMtara - lavaNa samudranA eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara keTaluM che ? gautama ! 3,5,280 yojana ane eka koza che. tethI kahe che - ekaika dvAranuM pRthutva cAra yojana, ekaika dvAramAM ekaika dvArazAkhA, eka koza jADAIthI. dvAre babbe zAkhA, eka dvAramAM 4ll yojana thAya. cAra dvArA maLIne 18-yojanA thAya. te lavaNasamudra pariraya parimANathI - 15,81,139 yojana thAya. A parimANathI bhAga karAya, je zeSa vadhe tene cAra bhAgathI apahatu karAtA je Ave te dvAronuM paspara aMtara parimANa. te yathokta ja thAya. lavaNasamudranA pradezo Adi cAra sUtra pUrvavatu. have lavaNa samudrano nAma-anvarya - lavaNa samudrane lavaNa samudra kema kahe che ? gautama ! lavaNa samudranuM jaLa umavitra prakRttithI asvaccha che. putra * jIvatuM, jaLa vRddhi-hAnithI ghaNAM kAdavavALuM. navA - sAnnipAtika sayuktatvathI. gobara nAmaka sa vizeSathI yukta, kSAra - tIkSNa, lavaNasa vizeSatvathI. duvA - kaTurasa yukata. AvA kAraNothI apeya ? kone ? catuSpada Adine. mAtra lavaNasamudra yonikane peya che. kemake tenA jIvono te AhAra che. te jaLamAM lavaNa che, mATe lavaNasamudra kahyo. je kAraNathI susthita nAme teno adhipati lavaNAdhipati prasiddha che. tenuM Adhipatya adhikRtu samudranuM ja che, bIje nahIM. tethI paNa lavaNa samudra. * * have lavaNasamudragata caMdrAdi saMkhyA parimANa - * sUjha-201 : bhAvanA lavaNa samadramAM keTalA caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ? e rIte pAMcenI pRcchA. gautama! lavaNa samudramAM cAra caMdro prakAzayA-che-raheze. cAra sUryo tayA-che-tapaze. 11ra-nakSatroe caMdrano yoga karyo-kareche-karaze. 35ra mahAgrahoe cAra cacare che-caraze. 2,67,900 koDAkoDI tArAgaNa zobhita hato-che-raheze. * vivecana-201 - anasUtra sugama che. bhagavaMte kahyuM - gautama! cAra caMdro prabhAsyA hatA, prabhAse che, prabhAsaze. e rIte cAra sUryo jaMbUdvIpagata caMdra sUryo sAthe sama zreNie pratibaddha jANavA. jemake be sUryo, eka jaMbUDhIgata sUryanI zreNI vaDe pratibaddha jANavA, be sUryo jaMbUDhIpagata bIjA sUrya sAthe. e rIte caMdramAM paNa jANavuM. te baMne A pramANe che - jyAre jaMbUdvIpano eka sUrya meranI dakSiNathI cAra care che, tyAre lavaNa samadramAM paNa tethI sAthe samazreNi pratibaddha eka zikhAnI aMdara cAra care che, bIjo tenI sAthe zreNiyathI pratibaddha zikhAthI parathI cAra care che. e rIte ja meranI uttarathI cAra caratA sUryamAM jANavuM. e pramANe caMdra paNa jaMbUDhIpagata baMne caMdro sAthe jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 samazreNithI pratibaddha vicAravo. ukta kAraNathI jaMbUdvIpanI mAphaka lavaNasamudramAM paNa jyAre merunI dakSiNe divasa hoya, tyAre meranI uttare paNa lavaNa samadramAM divasa hoya che. jyAre meranI uttaramAM lavaNa samudramAM divasa hoya tyAre dakSiNamAM paNa divasa hoya, tyAre pUrvapazcima dizAmAM lavaNa samudramAM zani hoya che. jyAre merunI pUrva dizAmAM divasa hoya tyAre pazcimamAM paNa divasa hoya. jyAre pazcimamAM divasa hoya tyAre pUrvamAM paNa divasa hoya ane meranI dakSiNa-uttaramAM niyamA sami hoya. rIte dhAtakIkhaMDAdimAM paNa kahevuM. sUryaprajJaptimAM kahyuM che - jyAre lavaNa samudramAM dakSiNAddhamAM divasa hoya tyAre uttarArdhamAM paNa divasa hoya che. jyAre uttarArdhamAM divasa hoya tyAre lavaNasamudramAM pUrva-pazcimamAM rAtri hoya che. e pramANe "dhAtakIkhaMDa' saMbaMdhI paNa pATha che. * x - e rIte jaMbUDhIpavat jANavuM. lavaNa mujaba kAloda samudramAM jANavuM. lavaNa samudramAM 16,000 yojana pramANa zikhA che, to caMdra-sUryone te-te dezamAM cA-caratA gativyAghAta kema na thAya ? kahe che. A lavaNa samudra sivAyanA bAkInA dvIpasamadromAM je jyotika vimAno che, te sarve sAmAnyarUpa sphaTikamaya che. jyAre lavaNa samudramAM rahela jyotikavimAno tathA jagatu svAbhAvathI udaka phATana svabhAva sphaTikamaya che. * x * tethI temane udaka mathe cAra caratA udakathI vyAghAta thato nathI. bIjA dvIpasamudromAM caMdra-sarya vimAno dholezyaka hoya che, jyAre lavaNa samudramAM udadlezyaka hovAthI zikhAmAM paNa sarvatra lavaNa samudramAM prakAza thAya che. jo ke artha ghaNAMne apratIta che. vizeSaNavatImAM jinabhadragaNi kahe che - 16,000 yojana zikhAmAM kyAM jyotirakano vighAta thato nathI ? jyotika vimAnomAM badhAM sphaTikamaya hoya che, paNa lavaNa samudramAM udaskAliya hoya che. - * lavaNa samudramAM A kAraNathI udaka vighAta thato nathI. ItyAdi * * * * *. 112 nakSatro che. kemake lavaNasamudramAM cAra caMdra, kaikano parivAra 28-namo che. tethI 28 x 4 = 112. tathA 35ra mahAgraho che. kemake eka caMdranA parivAra-88 graho che ane 2,67,900 koDAkoDI tArAgaNa che. [A aMge vRttikArazrIe gAthA paNa noMdhI che.] A lavaNa samudramAM caudaza Adi tithimAM nadImukhone pUrato, jaLanA atirekathI je vRddhi dekhAya che, tenuM kAraNa pUche che - * sUtra-202 - he bhagavana ! lavaNa samudranuM pANI caudaza, AThama, amAsa ane pUnamanI tithIomAM atizaya vadhe ke ghaTe che, te kema? gautama! jaMbUdvIpa dvIpanI cAre dizAmAM bAhya vedikAMtathI lavaNa samadramAM 95,ooo yojana jatAM, tyAM mahAkuMbha AkAranA vizALa cAra mahApAtALa kaLaza che. te A - valayAmukha, kempa, dhUpa, Izara te mahApAtALa kaLazo eka lAkha yojana jaLamAM che, mULamAM virlabha.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 dvIpara02 papa 10,ooo yojana, madhyamAM eka prAdezika zreNithI vRddhigata thatAM eka-eka lAkha yojana pahoLA hoya che. pachI eka eka pradeza zreNIthI hIna thatAM upara mukhamULamAM 10,000 yojana pahoLA rahe che. A mahApAtALa kaLazonI bhIMto satra samAna che. te 1ooo yojana jADI che. sarva vajaranamaya, svaccha gAvata pratirUpa che. temAM ghaNAM jIvo ane yugalo utpanna thAya che ane nIkaLe che, temano caya-upacaya thAya che. dravyArthatAthI te bhIto zAzvata che. varSa Adi yayiothI azAzvata che. pAtALa kaLazomAM mahahika cAvatuM palyopama-sthitika cAra devo - kAla, mahAkAla, velaMba, prabhaMjana che. te mahApAtALa kaLazonA traNa vibhAga kahelA che - nIceno vibhAga, madhyama nibhAga, uparano vibhAga. te mibhAgo 33,333-W; yojana bAhalyathI che. tenA nIcalA pribhAgamAM vAyukAya che, madayama nibhAgamAM vAyukAya ane AkAya che, uparanA bhAgamAM akAya che. AnAthI atirikta he gautama ! lavaNasamadramAM te-te dezamAM ghaNAM nAnA kuMbhAkRti vALA ladhu pAtALa kaLazo kahyA che. te ladhu pAtALa kaLazo eka-eka hajAra yojana pANImAM ukA paniTa che. teno vikaMbha muLamAM 1oo yojana, madhyamAM eka pradezika zreNI vaDe vadhatAvadhatA 10eo yojana, upara e rIte ghaTatAM-ghaTatAM mukhamUlamAM eka-eka so yojana pahoLA che. te ladhu pAtALa kaLazonI bhIMto sarvatra sama, daza yojana jAhalyathI che. te sarve vajamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. temAM ghaNAM jIvo ane pagalo yAvatu AzAzcata paNa che, pratyekamAM addha palyopama sthitika deva rahe che. te ladhu pAtALa kaLazomAM traNa vibhAga che - nIceno vibhAga, madhya gibhAga, uparano bhAga. te mibhAgo 333-/ yojana bahicathI kahelA che. temAM je nIceno bhAga che, te vAyukAyathI, madhyama vibhAga vAyukAya ane kAyathI tathA uparano zabhANa apukAyathI bharela che. A rIte badhAM maLIne lavaNa samudramAM 9884 pAtALa kaLazo hoya che, tema kahela che. te mahApAtALa ane laghupAtALa kaLazonA nIcenA ane madhyanA vibhAgamAM ghaNAM udAra vAyukAya saMvede che, samacche che, hale che : cale che, karyuM che, kSobha pAme che, gharSita thAya che, spaMdita thAya che, te bhAvamAM pariName che, tyAre te udaka [NI] uchALA mAre che. jyAre te mahApAtALa ane laghupAtALa kaLazonA nIcenA ane madhyanA vibhAgamAM ghaNAM udara vAyukAyo yAvat te bhAvane pariNamatA nathI, tyAre te udaka-pANI uchALA mAratuM nathI. te aMtaramAM jyAre te vAyu udIraNA me tyAre te pANI uchALA mAre che ane te aMtaramAM jyAre te vAyu udIraNA na pAme, tyAre te pANI uchALA mAratuM nathI. e pramANe che gautama ! lavaNasamudramAM caudaza-AThama-amAsa-pUnamamAM atizaya pANI vadhe che. ke ghaTe che. * vivecana-202 : bhadaMta ! lavaNa samudramAM caudaza-AThama-amAsa-pUnamanI tithimAM, temAM paumAsIpUnama eTale jemAM mahIno pUrNa thAya che. athavA jemAM caMdramA pUrNa che te pUrNImA. ati-ati vadhe ke ghaTe ? gautama ! jaMbUdvIpano je meru parvata, tenI cAre dizAmAM lavaNasamudramAM 95,000 + 95,ooo yojana jatAM ati moTI cAra mahApiTaka saMsthAnA saMsthita athavA mahApAtALa kaLazo kahyA che - X * te A rIte - meranI pUrva dizAmAM vaDavAmukha, dakSiNamAM keyUpa, pazcimamAM cUpa ane uttaramAM Izvara, te cAre mahApAtALa kaLazo eka-eka lAkha yojana uTheghavI, mULamAM 10,000 yojana Adi sagAIvavuM. * * * * * te mahApAtALa kaLazonI bhIMto saba sama, 1000 yojana jADI che te sarvathA vajamaya, svaccha yAvata pratirU5 che. te vajamaya bhIMtomAM ghaNAM pRthvIkAyika jIvo ane pudgalo jAya che ane upaje che. jIvono ja utpatidharma che. mATe jIva lIdhA, caya ane upacayane pAme che, A baMne pada pudgalonI apekSAe che. kemake caya ane apacaya gharmano vyavahAra pudgalomAM che. te sakala kALa tadAkAra ane sadA avasthAnathI te bhIMto drathArthapaNe zAzvata che ane vadi pacacI vaLI zAzvata che. kemake vaNiida pratikSaNe athavA keTalAMka kALe anyathA anyathA thAya. te cAra pAtALa kaLazomAM cAra mahaddhika devo, palyopama sthitivALA che, te vase che. vaDavAmULamAM kALa, kesUpamAM mahAkALa, cUpamAM veleba, IzvamAM prabhaMjana. te pratyeka mahApAtALa kaLazanA traNa vibhAga che. nIce-madhya-upara. te traNe 33,333 yojana bAharAvI kahyA che. te cAre pAtALa kaLazomAM nIcenA nibhAgamAM vAyukAya rahe che, madhyamAM vAyukAya ane akAya, upara cAkAya rahe che. te pAtALa kaLazonA AMtarAmAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM laghu pAtALa kaLazo che, ItyAdi sUtrArthavata. -x * te laghu pAtALa kaLazonI bhIMto sarvaka sama ane daza-daza yojana jADI che. ItyAdi sutrAvitu cAvatu sparza paryAyithI azAzvata che. pratyeke pratyeka te addha palyopama sthitika devatA vaDe parigRhita che. te laghu pAtALa kaLazonA pratyenA traNa mibhAga kahyA che te sUgArNavatuM. te laghu pAtALa kaLasomAM paNa nIcenA mibhAgamAM vAyukAyAdi kahevA. A pramANe badhAM maLIne 884 pAtALa kaLazo meM tathA badhAM tIrthakaroe kahelA che. pAtALa kaLaza saMkhyA, pribhAga, pribhAgadravya Adine jaNAvatI traNa gAyA paNa vRttikAre noMdhelI che. * * * te laghu pAtALa kaLaso ane mahApAtALa kaLazonA nIcenA ane madhyanA tribhAgamAM tathA jagasthiti svAbhAvathI pratidina be vakhata, tenAthI paNa caudaza Adi tithiomAM atirekathI ati prabhUta, urdhvagamana svabhAvI ane prabaLazakitavALA vAyu utpatti abhimukha thAya che. pachI kSaNAMtare mUIna janmane prApta karanArA thAya
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa 202 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 che. pachI vAyunA calana svabhAvatvathI kaMpe che. pachI paraspara saMghaTane pAme che. pachI mahA abhuta zaktika thaI upara ahIM-tahIM prasare che. pachI bIjA vAyu ane jaLa paNa prabaLapaNe prerAya che. te-te dezakAlocita maMda-sIva ke madhyama bhAvanA pariNAmane pAme che. zeSa sugama che - x * te jaLa upara pheMkAya che. * x te lApAtALa, mahApAtALanA nIcenA ane mAdhyamanA vibhAgamAM ghaNo udAra vAyu saMsvade che, Adi pUrvavata. - x - tyAre jaLanA ullepano abhAva che. te ja spaSTatara kahe che - ahorAtrimAM be vakhata pratiniyata kALa vibhAgamAM, paNa madhyamAM, caudaza Adi tithimAM atirekathI te vAyu tathA jagata svAbhAvathI udIraNA pAme che. * * * * * pratiniyata kALa vibhAga sivAya te vAyu utpanna thato nathI. - X - X - tethI e pramANe che gautama ! lavaNasamudramAM caudaza-AThama-amAsa-pUnama tithimAM ati-ati vadhe-ghaTe che. e pramANe caudazAdi tithimAM atirekathI jaLavRddhinuM kAraNa kahyuM, have ahorAtra maNe be vakhata jaLavRddhinuM kAraNa kahe che - * sUma-203 : bhagavat / lavaNa samudra nIza muhartAmAM keTalI vAra atizaya vadhe che ke ghaTe che ? gautama ! lavaNa samudra trIza muhUrtAmAM be vakhata atizaya vadhe che ke ghaTe che. bhagavana! ema kema kaho cho ke lavaNa samudra be vakhata vadhe ke ghaTe? gautama! pAtALa kaLazomAM ghaNI uchaLe tyAre samudramAM pANI vadhe che, jaLathI . ApUrita rahe tyAre ghaTe che. tethI he gautama! lavaNa samudramAM trIza muhUrtomAM be vakhata ati-ati pANI vadhe che ke ghaTe che. * vivecana-203 - bhadaMta ! lavaNasamudra 30 muhUrtomAM divasanA keTalI vAra ati-ati vadhe ke ghaTe ? badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. vizeSa e ke nIcenA ane madhyama mibhAgamAM vAyu saMkSobhathI jaLa uMce pheMkAya ane vAyu sthira thatAM pharI pANI nIce utaratA ghaTADo thAya. have lavaNazikhA vaktavyatA kahe che - * sUjha-204 : bhagavana lavaNazikhA cakavAla vikaMbhathI keTalI che ? atizayathI keTalI vadhe che ke ghaTe che ? gautama! lavaNazi cakravAla viEbhathI daza hajAra yojanA che ane dezona addha yojanA sudhI te vadhe che athavA ghaTe che. * - - bhagavAna ! lavaNasamadranI abhyatara veLa keTalA hajAra nAgakumAra devo dhAraNa kare che ? keTalA nAgakumAro bAhya veLAne dhAraNa kare che ? keTalA hAra nAgakumAro agrodakane dhAraNa kare che? gautama / 42,ooo nAgakumAro abhyatara veLAne, chara,ooo nAma bAhya veLAne ane 60,ooo nAga Agrodakane dhAraNa kare che. e rIte badhAM maLIne 1,34,000 nAgakumAra devo kahyA che. * vivecana-204 - bhadaMta! lavaNazikhA cakravAla viThaMbhathI kevaDI che ? keTalI atizayathI vadhe ke ghaTe che ? gautama ! lavaNazikhA sarvataH cakavAla vikuMbhathI samapramANa 10,ooo yojana viThaMbha cakravAlarUpathI vistArathI che. be gAu pramANa ati-ati vadhe che ke ghaTe che. ahIM bhAvanA A pramANe che - - lavaNasamudramAM jaMbUdvIpa ane dhAtakIkhaMDa dvIpathI pratyeka 95-95 hajAre gotIrtha che. gotIrtha - taDAva AdivatuM praveza mArga rUpa nIyo, nIcatara bhUdeza, madhyabhAgano avagAha 10,000 yojana vistAra che. gotIrtha jaMbUdvIpa ane dhAtakIkhaMDanI vedikAMta samIpe aMgulano asaMkhyAta bhAga che. pachI samatala bhUbhAgathI AraMbhIne kramathI pradeza hAnithI tyAM sudhI nIcava, nIcatarava kahevuM jyAM sudhI 95,000 yojana thAya. 95,000 sudhI samatala bhU bhAganI apekSA 1000 yojana uMDAI che tethI jaMbUdvIpa ane dhAtakIkhaMDa vedikAnI pAse te samatala bhUbhAgamAM jaLavRddhi aMgulanA asaMkhyAta pramANa thAya, tyAMthI AgaLa samatala bhUbhAgamAM pradezavRddhithI jaLavRddhi kramaza: vadhatI evI jANavI. * x * ahIM samatala bhUbhAga apekSAe 900 yojana jaLavRddhi thAya che. arthAta samatala bhU bhAgathI 1ooo yojana uMDAI che ane tenI upara uoo yojananI jaLavRddhi thAya che. madhyabhAge * x * 16,000 cojananI jaLavRddhi thAya. pAtALa kaLazagata vAyunA kSobhita thavAthI tenI upara eka ahorAkamAM be vakhata kaMIka nyUta be koza pramANa atizayarUpamAM dakanI vRddhi thAya che ane jyAre pAtAlakalazano vAyu uparAMta hoya che, tyAre jaLavRddhi thatI nathI. A vAta mATe vRttikAre traNa gAyA paNa noMdhela che. have velaMdhara vaktavyatA kahe che - bhadaMta! lavaNasamudranI AtyaMtarikIjaMbUDIpAbhimukha velA - zikhara uparanuM jaLa, zikhA-AgaLa paDatuM hoya tene keTalA hajAra bhavanapatikAyAMtavata nAgakumAra - nAgo dhAraNa kare che ? keTalAM bAhyaghAtakIkhaMDAbhimukha velAne dhAtakIkhaMDamAM pravezatI roke che ? keTalAM agrodaka-dezona yojanAddha jaLathI upara vadhatAM jaLane dhArI rAkhe che ? gautama ! 42,ooo nAgakumAro atyaMtara veLAne dhAre che Adi sUtrArthava kahevuM. - - A pramANe meM tathA bIjA badhAM tIrthakaroe kahela che. * sUtra-205,206 : [20] bhagavana ! velaMdhara nAgarAja keTalA kahyA che ? gautama ! cAra. te A - gopa, zivaka, zaMkha ane manaHzilAka. bhagavAna ! A cAra velaMdhara nAgarAjAnA keTalA AvAsa parvato che ? gautama! cAra. gosvapa, udakabhAsa, zaMkha, dakasImA. bhagavAna ! gosvapa velaMdhara nAgarAjano gostUpa nAme AvAsa parvata kayA che ? gautama ! jaMbUdvIpa-hIpanA merunI pUrve lavaNa samudramAM 42,ooo yojanA gayA pachI mostupa velaMdhara nAgarAjano A AvAsa parvata che. te 17 yojanA
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa0/205,206 pa9 uMco, 130 yojana ane eka koza pANImAM, mULamAM 10rara yojana lAMbopahoLo, madhyamAM 3 yojanA ane upara 4ra4 yojana lAMbo-pahoLo che. paridhimULamAM 33ra yojanathI kaMIka jUna, madhyamAM ra286 yojanathI kaMIka vizeSa adhika, upara 1341 yojanathI kaMIka jUna che. mULamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta, upara tayka gopucchasaMsthAna saMsthita, sarva kanakamaya, svaccha rAvatuM patirUpa che. te eka pAvara vedikA ane vanakhaMDathI cotaraphathI parivRtta che. baMnenuM vaNana karavuM. golupa AvAsaparvata upara bahu samaramaNIya bhUmibhAga che yAvata tyAM deva-devI bese che di. te bhahasamasmaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadebhAge eka moTuM prAsAdAdyakA che. je drA yojana UMcu, 30 yojana lAMbu-pahoLuM che. saparivAra sIMhAsana sudhI vana karavuM. bhagavad ! gostUpa AvAsa parvatane gotUpa AvAsa parvata kema kahe che ? gautama gotUpa AvAsa parvatamAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNI nAnI-nAnI vAvaDIo yAvatu gokhuSa varNanA ghaNAM utpalAdi pUrvavat yAvatuM tyAM maharvika gosvapa nAmano palyopama sthitika deva vase che. te tyAM jhaooo sAmAniko yAvatuM gostUpa AvAsa parvatanuM ane golDrapa rAjadhAnInuM Adhipatyadi karatA yAvat vicare che. te kAraNathI yAvatu nitya che. rAjadhAnI pRcchA - gautama! gorUpa AvAsa parvatanI pUrve ticha asaMkhyAta dvIpasamudra gayA pachI bIja lavaNa samudramAM che. pramANAdi bhathe pUrvavatuM. bhagavAna zivaka velaMdhara nAgarAjano dakAbhAsa nAmano vAsa parvata kyAM che ? gautama jaMbudvIpadvIpanA meru parvatanI dakSiNe, lavaNa samudramAM 42,ooo yojanA gayA pachI zivaka velaMdhara nAgarAjano hakAbhAsa AvAsaparvata che. gosvapanI jema ja pramANa kahevuM. vizeSa e ke - sarva aMkamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che cAvatuM artha kahevo. gautama! dakAbhAsa AvAsa parata lavaNa samudramAM ATha yojananA kSetramAM ghaNaNIne cotarapha AvabhAsita, udhotIta, tApita, prakAzita kare che. zivaka nAme maharvika deva yAvatu zivakA rAjadhAnI dakAbhAsanI dakSiNamAM che, bAkI badhuM kathana pUrvavata. bhagavanuM ! zaMkha velaMdhara nAgarAjano zaMkha nAmano AvAsa parvata kyAM che ? gautama jaMbudvIpa hIpanA mera parvatanI pazcime 2,000 yojana jadiAM A zaMkha velaMdhara nAgarAjano zaMkha AvAsa parvata che. pramANAdi pUvava4. mama sarva ranamaya, svaccha che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI gherAyela che cAvatuM artha * ghaNI nAnI nAnI vAvaDI vAvatu ghaNAM upalo zaMkhAbhA-zakhavazaMkhavaNabhAthI che. zaMkha nAme mahartika deva yAvatu rAjadhAnI-zaMkha vAsapavatanI pazcime zaMkhA nAmaka rAjadhAnI che. pramANAdi pUrvavata. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 bhagavan! manosilaka velaMdhara nAgarAjano udakaksImA nAmano AvAsa parvata kyAM che ? gautama! jaMbUdvIpanA merunI uttare lavaNa samudramAM 42,000 yojanA gayA pachI manozilaka velaMdhara nAgarAjano uMdakasImA nAme AvAsa parvata che. pramAdi pUrvavata virodha e ke - te sarva phaTikamaya, svaccha che yAvatuM artha kahevo - gautama ! dakasIma vAsa parvata sItA-sItodA mahAnadIonA pravAha ahIM AvIne patihata thAya che, tethI tene udaksIma kahe che yAvata nitya che. ahIM manozilaka nAme mahAddhika deva che yAvatu te tyAM 4ooo sAmAnika AdinuM Adhipatya yAvatuM vicare che. bhagavana / manosilaka velaMdhara nAgarAjanI manozilA nAme rAjadhAnI kayAM che ? gautama! dakasIma AvAsa parvatanI uttare ticha asaMkhyAtadvIpa samudra pachI bIja lavaNasamudramAM A manolika rAjadhAnI kahI che. pramANa pUrvavat cAvatuM manozilaka dea. [20] velaMdharonA AvAsa parvata kramazaH kanakamaya, aMkaranamaya, tamaya ane sphaTikamaya che. * vivecana-205,206 : velaMdhara nAgarAja keTalA kahyA che ? cAra. te A che - gosvapa, zivaka, zaMkha, manaHzilAka. A cAra velaMdhara nAgarAjanA keTalA AvAsaparvato kahyA che ? gautama ! ekaikanA cokaika pramANe cAra AvAsa parvato che. gotUpa, udakabhAsa, zaMkha, dakasIma. prazna sugama che. gautama ! A jaMbUdvIpanA meru parvatanI pUrva dizAmAM lavaNasamudramAM 42,000 yojana gayA pachI gosvapa nAgendra nAgarAjano gotUpa nAme AvAsaparvata kahelo che. te 1ra1 yojana uMco ItyAdi pramANa sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavuM. te gopucchanA AkArathI, sarvacA jAMbUnadamaya, ravaccha cAvat pratirUpa che. te parvata eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cAre dizAmAM saMparikSipta che. vedikA ane vanakhaMDa baMnenuM varNana pUrvavat. gosvapa AvAsa parvatanI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga che, tyAM ghaNAM nAgakumAra devo bese che, suve che Adi. te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge eka prAsAdAvatuMsaka che. te vijayadevanA prAsAdAvatuMsaka sardeza kahevuM. te 6rA yojana uMcu, 31ii yojana lAMbu-pahoLuM che. prAsAda ane ulloca varNana pUrvavat jANavuM. te prAsAdAvatuMsakanA bahumadhya dezabhAge eka moTI sarva ranamayI pIThikA che. te yojana lAMbI-pahoLI, be gAu jADI che. te maNipIThikA upara eka moTuM siMhAsana che, bhadrAsanathI parivRtta che. bhagavad ! "gotUpa AvAsa parvata" evuM nAma kema che ? gautama ! tyAM nAnI-nAnI vAvaDI yAvatu bilapaMktimAM ghaNAM upalo cAvatuM zatasahasapo gotUpAbhAvALA - gotUpAkAranA - gostUpa varNavALA, gotUpavaNabhAvALA che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa0/205,206 61 A badhAMnA sAEzyAdi AvAsa parvatane gostUpa kahe che. anAdikALa pravRtta A vyavahAra che. - x + ahIM bhujagendra bhujagarAja gostUpa mahaddhika, mahAdhutika Adi deva che. te 4000 sAmAniko, saparivAra cAra agramahiSIo, traNa paryAdA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devo, gostUpA rAjadhAnI, bIjA paNa tyAMnA devadevIonuM Adhipatya karatA vicare che. tethI gostUpadeva svAmItvathI gostUpa nAma che. have gostUpa rAjadhAnI pUche che bhadaMta ! nAgendra-nAgarAja gostUpanI gostUpA rAjadhAnI kyAM che ? gautama ! gostUpa AvAsa parvatanI pUrva dizAmAM tirkI asaMkhyAta dvIpasamudra gayA pachI lavaNasamudramAM 12,000 yojana gayA pachI, te aMtaramAM gostUpa nAgendra nAgarAjanI gostUpA rAjadhAnI che, vijayA rAjadhAnI sardeza te kahevI. A pramANe gostUpa kahyo, have dakAbhAsane kahe che - - - zivaka - jaMbudvIpadvIpamAM meru parvatanI dakSiNathI lavaNasamudramAM 42,000 yojana gayA pachI nAgarAja zivakano dakAbhAsa nAme AvAsa parvata che. te gostUpavat kahevo yAvat siMhAsana. have nAma nimita pUche che - gautama ! dakAbhAsa AvAsaparvata lavaNa samudramAM badhI dizAmAM sva sImAthI ATha yojana pramANa kSetramAM je udaka che, te samastapaNe ati vizuddha aMkaratnamaya svaprabhAthI avabhAse che. tene traNa paryAyathI kahe che - caMdranI jema udhota kare che, sUryanI jema tape che, grahAdivat prabhAse che. tethI daka-pANIne AbhAse che. badhI dizAmAM avabhAse che tethI dakAbhAsa zivaka nAme A parvata upara nAgarAja, mahaddhika cAvat palyopama sthitika deva vase che. te 4000 sAmAnikonuM Adhipatya karato Adi pUrvavat. ahIM zivakA rAjadhAnI kahevI. te AvAsa parvata daka madhye zobhe che mATe kAbhAsa. dakAbhAsanI zivakA rAjadhAnI vijayA rAjadhAnIvat kahevI. have zaMkha AvAsa parvata vaktavyatA - nAgendra nAgarAja zaMkhano zaMkhaAvAsa parvata kyAM che ? gautama ! jaMbUdvIpanA merunI pazcime lavaNa samudramAM 42,000 yojana thaIne tyAM nAgarAja nAgendra zaMkhano zaMkha AvAsa parvata che. te gostUpavat kahevo. - x - tenA nAmanuM kAraNa zaMkha AvAsa parvatamAM nAnI-nAnI vAvaDI cAvat bilapaMktimAM ghaNAM utpala yAvat zatasahasrapatro zaMkhAkAra, zaMkhavarNa, zaMkhavarNa sadeza varNavALA che. bhujagendra bhujagarAja zaMkha mahardika deva ahIM vase che. - X - mAtra ahIM zaMkhA rAjadhAnI kahevI. vaLI temAM rahela utpalAdi, zaMkhAkAra, zaMkhadeva svAmI Adi kAraNe zaMkha. tethI ukta nAma rAkhyuM. zaMkhA rAjadhAnI, zaMkhAvAsa parvatanI pazcima dizAmAM tirchA asaMkhyAta dvIpa samudra gayA pachI lavaNa samudramAM che. tenI vaktavyatA vijayA rAjadhAnIvat che. - have dakasImA parvata vaktavyatA - gautama ! jaMbudvIpa dvIpamAM meru parvatanI uttare lavaNa samudramAM 42,000 yojana gayA pachI, A avakAzamAM manaHzilaka bhujagendra bhujagarAjano dakasIma nAme AvAsa parvata kahyo che. te gostUpa 62 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 parvatavata kahevo. have tenA nAmanuM nimitta - gautama ! dakasIma AvAsa parvate zItA-zItodA mahAnadIno jaLapravAha pratihata thAya che, tethI udakanA sImAkArIpaNAthI tene dakasIma kahe che - x - bIjuM manaHzila bhujagendra bhujagarAja maharSika yAvat palyopama sthitika deva vase che. te 4000 sAmAnikonuM Adi pUrvavat. mAtra manaHzilA e rAjadhAnI kahevI. manaHzila devanI lavaNa jaLa madhye sImA che - X - tethI 'dakImA' nAma che. manaHzilA rAjadhAnI vijayAvat kahevI. A rIte cAra velaMdhara AvAsa parvato kahyA, have mULadalamAM vizeSathI jaNAvavA kahe che - gostUpAdinA AvAso gorUpa Adi cAre parvato yathAkrame kanaka, aMka, rajata, sphaTikamaya che. - x - tathA moTAM velaMdharAnA Adezane pratipaNe anuyAyI velaMdhara, te anuvelaMdhara. te anuvelaMdhararAjanA parvata ratnamaya che. * sUtra-207 : bhagavan ! anuvelaMdhara nAgarAja keTalA che? gautama ! cAra. te A - karkoTaka, kardamaka, kailAza, aruNaprabha. - - bhagavan ! A cAra anuvelaMdhara nAgarAjanA keTalA AvAsa parvato kahyA che? gautama ! cAra. te A - karkoTaka yAvat aruNabha bhagavan ! karkoTaka anu velaMdhara nAgarAjano karkoTaka AvAsa pati kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpanA meru parvatanI IzAnamAM lavaNasamudramAM 42,000 yojana gayA pachI A karkoTaka nAgarAjano karkoTaka nAme AvArA parvata che. te 1721 - yojana uMco che, te badhuM pramANa gostUpavat kahevuM. vizeSa e ke sarva ratnamaya, svaccha yAvat saMpUrNa kahevuM yAvat saparivAra siMhAsana sudhI kahevuM. artha - ghaNAM utpalo karkoTaka AkAranA che Adi pUrvavat vizeSa A karkoTaka parvatanI IzAne rAjadhAnI che Adi badhuM pUrvavat. kardama AvAsa parvata paNa temaja kahevo. mAtra agni khUNAmAM AvAsa, vidyutprabhA rAjadhAnI paNa agnikhUNAmAM kahevI. kailAza paNa temaja che. mAtra naiRtya khUNAmAM, kailAza rAjadhAnI paNa temaja che. aruNapabha paNa temaja che. te vAyavya khUNAmAM che. rAjadhAnI paNa temaja che. cAre parvata eka pramANanA, sarva ratnamaya che. * vivecana-207 : --- bhagavan ! anuvelaMdhara rAja keTalA che? gautama ! cAra. karkoTaka Adi. bhagavan ! cAra anuvelaMdhararAjanA keTalAM AvAsaparvato che ? gautama eDrekanA ekaika bhAvathI cAra, anuvelaMdha-rAjanA AvAsa parvato kahyA che - karkoTaka ItyAdi cAra. - gautama ! jaMbudvIpa dvIpanA meru parvatanI uttarapUrvamAM lavaNasamudramAM 42,000 yojana gayA pachI karkoTaka bhujagendra bhujagarAjano karkoTaka nAme AvAsaparvata che. tenA pramANAdi mATe gostUpa AvAsa parvatanI vaktavyatA ahIM ahIMnAtikti
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/ra03 kahevI. vizeSa A - sarvaranamaya kahevuM. nAma nimita- nAnI-nAnI vAvaDI yAvatuM bilapaMktimAM ghaNAM utpalo cAvatu sahasapatro karkoTaka AkAranA che tethI te karkoTakAdi kahevAya che. tenA yoge parvata paNa karkoTaka che tathA karkoTaka nAme palyopamasthitika deva tyAM rahe che. tethI karkoTakanA svAmItvathI karkoTaka che. rAjadhAnI paNa karkoTaka AvAsa parvatanI uttarapUrva dizAmAM tIrtho asaMkhyAta dvIpasamudro gayA pachI bIjA lavaNa samudramAM 12,000 yojanA gayA pachI karkoTaka nAme vijayA rAjaghAnI jevI jANavI. e pramANe kardama, kailAza, araNaprabha vaktavyatA kahevI. vizeSa A - jaMbudvIpanA meranI lavaNasamudramAM dakSiNapUrvamAM kardamaka, dakSima-pazcimamAM kailAza, pazcimauttaramAM aruNapabha che. nAma vicAraNA pUrvavat - tenA tevA utpala ane te-te nAmaka deva samajI levA - X - X - rAjadhAnI - kardamakA, kardama AvAsa parvatanI dakSiNapUrvamAM, kailAzA - kailAza AvAsa parvatanI dakSiNapazcimamAM aruNaprabhA - aruNapabha AvAsa parvatanI pazcimotaramAM - X - X - che. te vijayA rAjadhAnInI mAphaka kahevI. * sUtra-208 : bhagavAna ! lavaNAdhipati susthita devano gautama nAme dvIpa kyAM che? gautama jaMbudvIpanA mera parvatanI pazcime lavaNasamudramAM 12,ooo yojana jatAM ahIM lavaNAdhipati susthitano gautamadvIpa kahela che. te 1ra,ooo yojanA lAMbo-pahoLo, 33,948 yojanathI kaMIka nyUna paridhithI, zaMbhUdvIta dizAmAM 88-ra yojana ane 4/5 yojana jahAMtathI upara uThela che. lavaNasamudra tarapha jahAMtathI be koza upara uThela che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDaNI cotaraphathI gherAyela che ItyAdi. baMnenuM varNana karI levuM. gautamadvIpa dvIpamAM cAvatu basamaramaNIya bhUmibhAga kahyo che. jema koI AliMgapuSkara cAvatu bese che. te bahurAma smaraNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAge lavAdhipati susthita devano eka moTo atikriDAvAsa nAme bhaumeyavihAra che te 6 yojana uMco ane 31 yojana pahoLo che. aneka zata staMbho upara saMniviSTa che. ahIM bhavana varNana kahevuM.. te atikrIDAvAsa bhaumeyavihAranI aMdara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahyo che, yAvata maNIno sparza. te basama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhANe eka maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI, yojana ghaDI sarva maNimayI, svaccha cAvatu pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara deva zayanIya che. tenuM varNana karavuM. - bhagavana / gautamahIpane gautamadvIpa kema kahe che ? tyAM-tyAM, tema-temAM ghaNAM utAlo cAvatu gautama kAre utpalo che ItyAdi kAraNe kahe che, cAvatuM te nitya che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 bhagavad ! lavaNAdhipati susthita devanI susthitA rAjadhAnI krAM che ? gautama dvIpanI pazcimamAM tIcha asaMkhyAta dvIpa gayA pachI bIja lavaNa samudramAM 12,ooo yojana jaIne. e pramANe badhuM pUrvavatu jANavuM vAva4 suti deva che. * vivecana-208 - lavaNAdhipati susthitano gautama dvIpa nAme dvIpa kyAM che ? gautama ! jaMbUdvIpanI pazcima dizAmAM lavaNa samudramAM 12,000 yojana gayA pachI lavaNAdhipa susthita devano gautamadvIpa nAme dvIpa che, te 12,000 yojana lAMbo-pahoLo che ItyAdi. jaMbudvIpa dizAmAM 88 yojana ane 405 bhAga yojana jaLanA uparitaLathI uMco che. lavaNasamaddha dizAmAM jaLAMtathI be koza uMco che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphatI parikSita che. te gautamahIpanI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga che, tenuM varNana pUrvavat cAvat tRNonA ane maNInA zabdanuM varNana, vAvaDI Adi varNana cAvatu ghaNAM vyaMtara devo bese che, suve che yAvat vicAre che. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge ahIM lavaNAdhipa susthitane yogya eka moTo atikrIDAvAsa nAme bhaumeya vihAra che. te zA yojana uMco ItyAdi che. bhavana-ulloyAdi varNana pUrvavatu. te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM ahIM eka moTI maNipIThikA che. te yojana lAMbI-pahoLI, addha yojana jADI, sarvacA maNimayI cAvatu pratirUpa che. te maNipIThikA upara deva zayanIya che, aSTamaMgalAdi pUrvavatu. nAma nimita pRcchA-tene gautamahIpa kema kahe che ? gautama ! A nAma zAzvata che ItyAdi pUrvavatuM. bIjI pratamAM evo pATha che ke - gautamadvIpamAM tema-temAM, tyAMtyAM ghaNAM utpalo yAvat sahasapatro gautamaprabhA, gautamavaNa, gautamavaNabhI yukata che ItyAdi parvavatu kahevuM. lavaNAdhipa susthita ahIM mahaddhika yAvatu palyopamasthitika deva vase che. te tyAM 4000 sAmAnika devonuM cAvat 16,ooo AtmarakSaka devonuM, gautamadvIpanI susthitA rAjadhAnI ane bIjA ghaNAM vyaMtara deva-devInuM Adhipatya karatAM cAvatuM vicAre che. A nAma zAzvata che - X - X - - - - have jaMbudvIpagata caMdradvIpa pratipAdanArthe kahe che - * sUtra-209 thI 216 : [29] bhagavAna ! jaMbUDhIgata caMdronA caMdradvIpo nAmaka baMne dvIpo karyA che ? gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanI pUrve lavaNasamudramAM 12,ooo yojana jaIne ahIM jaMbudvIpagata caMdranA caMdradvIpa nAme be dvIpa che. te jaMbUdvIpanI dizAmAM 88 yojana ane foldha yojana pANIthI upara beThela che. lavaNasamudranI dizAmAM jatAMtathI be koza upara uThela che. te 12,ooo yojana lAMbA-pahoLA che. bAkI paridhi Adi kathana gautamadvIpavatuM hatuM. pratyeka pAvara vedikA ane vanakhaMDathI pariveSTita che. A baMnenuM varNana karavuM joIe. tyAM bahusama ramaNIya bhUmibhAga che yAvat jyotiSa devo bese che. te bahurAma ramaNIya
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/209 thI 216 bhUmibhAgamAM prAsAda-avataMsaka che. je drA yojana UMco che ItyAdi bahamaNa deza bhAge be yojanAnI maNipIThikA che yAva4 saparivAra sahAsana che. gautama! ghaNI nAnI-nAnI vAvaDImAM ghai upalo caMdravaNabhAvALA hoya che. caMdra ahIMno mahahika yAvata palyopama sthitika deva rahe che. te tyAM pratyeke pratyeka ooo sAmAnikonuM cAvatu caMdra hIpanI caMdra rAjadhAnInuM, bIja paNa ghaNAM jyotiSa deva-devInuM Adhipatya karatAM cAvatuM vicAre che. te kAraNathI he gautama ! caMdradvIpa che yAvat nitya che. bhagavAna ! jaMbUdvIpagata caMdranI caMdrA nAme rAjadhAnI kayAM che ? gautama! caMdradvIpanI pUrve tIrtha yAvata anya jaMbUdvIpamAM 12,000 yojana jatAM, pUrvavat badhuM kahevuM. pramANa cAvatu ATalI moTI jANavI. tyAM caMdradeva che. bhagavAna ! jaMbUdvIpagata sUryano sUryadvIpa nAme hIpa kayAM che ? gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanI pazcime lavaNasamudramAM 12,ooo yojana jatAM ItyAdi pUvava4. uMcAI, laMbAI-pahoLAI, paridhi, vedikA, vanakhaMDa, bhUmibhAga cAvatuM bese che. prAsAdAvatasaka pUrvavatuM. te ja pramANa, maNipIThikA, saparivAra siMhAsana kahevA. artha - utpalo sUryapabhAvALA, surya ahIMno deva che yAvata rAjadhAnI, pota-potAnA dvIpothI pazcimamAM bIja jaMbUdvIpamAM che. bAkI pUrvavat rAvatuM sUdita che. jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 pazcime ticha ItyAdi badhuM pUrvavat kahevuM. (ra11 bhagavAna ! dhAtakIkhaMDa hIpagata caMdronA caMdradvIpa kayAM che ? gautama ! ghAtakIkhaMDa dvIpanA pUrva vedikAMtathI kAloda samudramAM 12,ooo yojana jaIne tyAM ghAtakI khaMDapanA caMdranA caMdraDhIpa nAme hISa kahyA che. te cotaraphathI be koza uMco jatAMtathI che. A dvIpo 12,000 yojana lAMbA-pahoLA Adi pUvava4 viSThabha, paridhi, bhUmibhAga, prAsAdAvataMtaka, maNipIThikA, saparivAra sIMhAsana kahevA. A pUrvavatu rAjadhAnI-pota-potAnA dvIpanI pUrvamAM bIjA dhAtakIkhaMDadvIpamAM che. bAkI badhuM pUrvavatu. e pramANe sUryadvIpa paNa jANavA. vizeSa e ke - ghAtakIkhaMDa dvIpanA pazcimI vedikAMtathI kAloda samadramAM 1ra,ooo yojana jatAM ItyAdi pUrvavata kahevuM yAvat rAjadhAnI sUryadvIpanI pazcime bIja dhAtakIkhaMDamAM che tema badhuM kahevuM. L[1bhagavAna ! kAloda samudranA caMdronA caMdradvIpa kyAM che ? gautama ! kAloda samudranA pUrva vedikAMtathI kAloda samudranI pazcime 12,ooo yojana jatAM A kAloda samudragata caMdronA caMdradvIpa che, te cotaraphathI jaattathI be koza uMce che. bAkI pUrvavat yAvatu rAjadhAnI svasva hIpanI pazcime anya kAloda samudramAM 12,000 yojana che ItyAdi pUrvavata, cAvatu caMdradeva che. e pramANe sUryadvIpane zaNavA. vizeSa e ke - kAloda samadrathI pazcimI vedikAMtathI kAloda samudranI pUrve 12,000 yojanA gayA pachI pUrvavat kahevuM. rAjadhAnI sva-sva hIpathI pazcimamAM anya kAloda samudramAM badhuM pUrvavat kahevuM. e pramANe puravara hIpanA caMdronA caMdradvIpa pukaravaradvIpanA pUrva vedikAMtathI yukavara samudramAM 12,000 yojana jaIne caMdradvIpa che. anya pukaravaradvIpamAM rAjadhAnI pUrvavata e pramANe sUryanA sUryadvIpo puSkaravaradvIpanA pazcimI vedikAMtanI puSkaroda samudramAM 12,ooo yojanA gayA pachI, Adi badhuM pUrvavatu. cAvatu rAjadhAnI dvIpagata dvIpa, samudragata samadramAM eka atyaMtara pAmAM, eka bAhya pamiAM rAjadhAnI pota-potAnA nAmavALA dvIpomAM ane pota-potAnA nAmavALA samudromAM badhuM pUrvavatuM. [3] dvIpasamudromAM keTalAMka nAmo A prakAre jANavA - [1] bhUtadvIpa, lavaNasamudra, dhAtakIkhaMDahIpa, kAlodamudra, pukavaradvIpa, pukavarasamudra e rIte varuNa, kSIra, dhRta, Isuvara, naMdI, aruNavara, kuMDala ane caka hIpa-samudra. [15] AbharaNa-vA-gaMdha-utpala-tilaka-pRthvI-nidhi-rana-varSadhara-drahanadI-vijaya-vakSaskAra-kapi-Indra... [16] pura-maMdara-AvAsa-kUTa-nakSatra-caMdrasUrya nAmanA hIpa-nsamudro kahevA. * vivecana-209 thI 216 :bhadaMta ! jaMbadvIgata caMdranA caMdradvIpo kyAM kahyA ? gautama ! badhuM gautamadvIpavat [10] bhagavAna ! lavaNasamudramAM rahIne vicaratA caMdronA caMdradvIpa nAme dvIpaNe kyAM che ? gautama! jaMbUdvIpanA meru parvatanI pUrve lavaNasamudramAM 12,ooo yojana jatAM atyaMtara lavaNa samudrIya caMdronA caMdrIpo kahelA che. jema jaMbUDhIgata caMdra kahyA tema ahIM kahevA. vizeSa e - rAjadhAnI bIja lavaNa samudramAM che. bAkI pUrvavatuM. e pramANe atyaMtara lavaNa samudrIya sUryanA paNa dvIpa lavaNa samudramAM 12,000 yojana jatAM pUrvavatu badhud kahevuM yAvat rAjadhAnI bhagavana / bAla lavaNa samudranA caMdranA caMdrahapa kyAM che ? gautama ! lavaNa samudranI pUrve vedikAMtathI lavaNa samudranI pazcime 12,yojana gayA pachI A bAhya lavaNa samudrIya caMdradvIpa nAme hIpo che. dhAtakIkhaMDaDhIpAMta tarapha 88 yojana ane 45 yojana jalAMtanI upara uThela che. lavaNa samudrAMta tarapha be koza uMce uThela che. te 12,yojana lAMbo-pahoLo che. te pAvara vedikA * vanakhaMDa * bahusama ramaNIya bhUmibhAga * maNipIThikA * saparivAra sIMhAsanAdi pUrvavatu. artha - rAjadhanI, sva-sva hIpanI pUrvamAM ticha asaMkhyAta dvIpasamudramAM gayA pachI bIja lavaNa samudramAM Adi badhuM pUrvavatuM. bhagavAna bhAi lavaNa samudranA sUnA sUryadvIpa nAme haN kyAM che ? gautama! lavaNa samudranI pazcimI vedikAMtathI lavaNa samudranA pUrvamAM 12,ooo yojanA gayA pachI che. je dhAtakIkhaMDa hIpAMta tarapha 88ll yojana ane 4/5 yojana, jalAMtathI be koza uMcA, bAkI pUrvavat yAvat rAjadhAnI sva-rava dvIpanI 1i9/5].
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/209 thI 216 vicAravuM. vizeSa e - jaMbUdvIpanI pUrva dizAmAM kahevuM. prAsAdAvataMsako kahevA, tenI laMbAI Adi pUrvavatu. nAma vicAraNA - je kAraNathI nAnI vAvaDI AdimAM ghaNAM utpala yAvatu sahasapatra caMdravarNavALA che ane maharbika evA jyotipendra jyotirAjA be caMdro palyopamasthitika tyAM vase che. te baMne caMdro pratyeka 4ooo sAmAniko, saparivAra cAra agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,ooo AtmarakSaka devo, potAno caMdradvIpa, potAnI caMdrA rAjadhAnI, te rAjadhAnInA bIjA aneka jyotika deva-devInuM AdhipatyAdi karatA vicare che. tyAM rahela utpalAdinI caMdrAkAratva, caMdravarNava ane caMdradevavAmItvathI te baMne caMdradvIpa che te caMdradvIpanI caMdrA nAme rAjadhAnI che. caMdrIpathI pUrva dizAmAM tIcha jatA, * x * vijayA rAjadhAnI sardeza kahevI. e pramANe jaMbUDhIgata sUryanA sUryadvIpa paNa kahevA. vizeSa e ke - jabUdvIpanI pazcimamAM lavaNa samudramAM jatA, ema kahevuM. rAjadhAnI paNa potAnA dvIpanI pazcimamAM bIjA jaMbUdvIpamAM kahevI. bAkI badhuM caMdratISavatuM. - X - have lavaNa samudragata caMdra-sUryanI vaktavyatA - lavaNamAM thAya te lAvaNika, atyaMtara lAvaNika - X X - jaMbUdvIpanI pUrvamAM lavaNasamudra 12,000 yojana jaIne tyAM atyaMtara lAvaNika be caMdranA be caMdradvIpa che. ItyAdi jaMbUdvIpanA caMdranA caMdradvIpavatuM badhuM kahevuM. mAtra rAjadhAnIo potAnA dvIpanI pUrvadizAmAM bIjA lavaNasamudramAM jANavI. e pramANe atyaMtara lAvaNika sUryanA sUryadvIpa paNa kahevA. vizeSa e - te baMne jaMbUtIpanI pazcima dizAmAM lavaNa samudra prati kahevA. rAjadhAnI paNa svakIyadvIpanI pazcime kahevI. bhadetA! bAhyalAvaNika baMne caMdranA caMdra dvIpa ? bAhya lAvaNika - lavaNa samudramAM zikhAnI bahAra caratA baMne caMdra. te lavaNa samudranA pUrvIya vedikAMta pUrve lavaNa samudranI pazcima dizAmAM 12,000 yojana gayA pachI che. te baMne dhAtakI kheDadvIpanI dizAmAM 8dA yojanA ItyAdi sUtrArthava kahevuM. A pramANe bANa lAvaNika sUryanA sUryadvIpo kahevA. mAtra ahIM lavaNa samudranA pazcima vedikAMtathI lavaNa samudranI pUrva dizAmAM 12,000 yojana jaIne - ema kahevuM. rAjadhAnI svIpanI pazcime. have dhAtakIkhaMDanA caMdra-sUrya dvIponI vaktavyatA. dhAtakIkhaMDamAM bAra caMdro che. ghAtakIkhaMDa dvIpanI pUrva dizAmAM kAloda samudrane 12,000 yojana avagAhyA pachI dhAtakIkhaMDanA caMdronA caMdratIpa nAme dvIpo che. vaktavyatA jaMbUlIpanA caMdratIpa samAnA che. vizeSa e - te badhI dizAmAM jaLathI uMce be koza che. kemake tyAM pANInuM sarvatra samapaNuM che. rAjadhAnIo paNa tenA potAnA dvIpanI pUrvamAM tIcha * x * bIjA ghAtakIkhaMDa dvIpamAM che. tenI vaktavyatA vijayA rAjadhAnIvatu che. A pramANe ghAtakIkhaMDagata sUryanA sUryadvIpo paNa kahevA. mAtra dhAtakIkhaMDanA pazcimavedikAMtathI kAloda samudramAM 12,000 yojana jatAM - kahevuM. rAjadhAnI paNa potAnA sUryadvIpanI pazcimadizAmAM - 4 - jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 have kAloda samudranA caMdra-sUryanI vaktavyatA-kAloda samudranA pUrvIya vedikAMtathI kAloda samudranI pazcima dizAmAM 12,000 yojana gayA pachI che. te badhI dizAmAM jaLAMtathI uMce babbe koza uMcA che. bAkI pUrvavatu. rAjadhAnI paNa svakIya dvIponI pUrva dizAmAM ticha asaMkhyAta dvIpasamudra gayA pachI kAloda samudramAM 12,000 yojanA jaIne vijyArAjadhAnIva kahevuM. e pramANe kAlodagata sUryanA sUrya dvIpo paNa kahevA. vizeSa e ke- kAloda samudranI pazcima vedikAMtathI kAloda samudranI pUrvamAM 12,000 yojana avagAhIne ema kahevuM rAjadhAnI paNa potAnA dvIpanI pazcime bIjA kAlodamAM kahevI. e pramANe pukavaradvIpanA caMdronA pukaravaradvIpanA pUrvIya vedikAMtathI pukharoda samudramAM 12,000 yojana jaIne A dvIpa kahevA. rAjadhAnI paNa potAnA dvIpanI pazcime * x * bIjA pukaravaradvIpamAM kahevI. pukaravaradvIpanA sUryonA dvIpo, pukharavaradvIpanA pazcimI vedikAMtathI pukaravara samudramAM 12,000 yojana jaIne kahevA. rAjadhAnI svadvIpanI pazcimeo * x - pukaravara samudranA caMdranA caMdradvIpo pukaravara samudranA pUrvIya vedikAMtathI pazcima dizAmAM 12,000 yojana avagAhIne jANavuM. rAjadhAnI potAnA hIpanI pUrvadizAmAM ticha asaMkhyAta dvIpasamudra gayA pachI bIjA pukharavara samudramAM - x * che. pukaravA samudranA sUryanA sUryadvIpo pukavara samudranA pazcimI vedikAMtathI pUrve 12,000 yojanA jaIne che. rAjadhAnI pUrvavata - 4 - e pramANe bAkInA dvIponA caMdronA caMdradvIpo pUrvanA vedikAMtathI anaMtara samudramAM 12,ooo yojana jaIne kahevA. sUryonA sUryadvIpo pazcimI vedikAMtathI anaMtara samudramAM che. rAjadhAnIo caMdronA potAnA caMdradvIpothI pUrva dizAmAM anya sardeza nAmavALA dvIpamAM che, sUryonI paNa potAnA sUryadvIpothI pazcima dizAmAM temanA ja sadeza nAmanA bIjA dvIpamAM jANavI. bAkInA samudronA caMdronA caMdradvIpo potAnA samudranI pUrvIya vedikAMtathI pazcima dizAmAM sUryonA dvIpo potAnA samudranA pazcimI vedikAMtathI pUrva dizAmAM caMdronI rAjadhAnI pota-potAnA dvIponI pUrvadizAmAM bIjA sadeza nAmaka samudramAM che. sUryonI rAjadhAnI pota-potAnA dvIponI pazcima dizAmAM che. [AgaLanI rAjadhAnI vize tajajJa pAse samajavuM.) have devadvIpAdimAM rAjadhAnI prati vizeSa kahe che - * sUtra-213 thI 19 - (ra1) devadvIpagata caMdronA caMdrahapa nAme dvIpo kyAM che ? gautama ! devahIpanA pUrva vedikAMtathI devoda samudramAM 12,ooo yojana jaIne che. A ja kamathI pUrva vedikAMtathI vAvatuM rAjadhAnI potAnA hIpanI pUvethI detadvIpa samudramAM asaMkhyAta hajAra yojano gayA pachI A devadvIpanA caMdronI caMdrA nAme rAjadhAnIo kahelI che. devadvIpanA caMdravhIpa mAphaka sUryanA hapa paNa kahevA. vizeSa e - pazcimI vedikAtathI pazcime kahevA ane te ja samudramAM rAjafilnIo jANavI.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa0/217 thI 219 deva samudranA caMdronA caMdradvIpa nAme dvIpo kyAM che? gautama! devodaka samudranA pUrva vedikAMtathI devodaka samudramAM pazcimamAM 12,000 yojana jadI che. te ja krame yAvatuM rAjadhAnI kahevI. rAjadhAnI pota-potAnA dvIpanI pazcime devodaka samadramAM asaMkhyAta hajAra yojana gayA pachI ahIM devodakanA caMdronI cAMdrA nAme rAjadhAnIo kahI che. e badhuM pUrvavat kahevuM. e pramANe sUryanA dvIpo paNa kahevA. viroSa A * devodakanA pazcimI vedikAMtathI devodaka samudramAM asaMkhyAta hajAra yojanA gayA pachI che. A rIte nAga, yakSa, bhUtAdi cAre dvIpa samudra kahevA. bhagavAna ! svayaMbhUramaNadvIpanA caMddhonA caMdradvIpa nAme dvIpo kayAM che ? svayaMbhUramaNa dvIpanA pUrva vedikAMtathI svayaMbhUmaNodaka samudramAM 12,ooo yojanA javANI che. te pramANe ja rAjadhAnIo potAnA dvIpanI pUrvethI svayaMbhUmaNodaka samudramAM pUrvamAM asaMkhyAta yojanA gayA pachI pUrvavat che. - e pramANe ja sUryadvIpo kahe. svayaMbhUramaNa dvIpanA pazcimI vedikAMtathI che, rAjadhAnI pota-potAnA dvIponI pazcime svayaMbhUramaNoda samudramAM asaMkhyAta yojanA gayA pachI bAkI pUrvavatuM. bhagavad ! svayaMbhUramaNa samudranA caMddhonA caMdradvIpa kyAM che ? svayaMbhUramaNa samudranA pUrva vedikAMtathI ravayaMbhUmaNa samudranI pazcimamAM 12,000 yojanA jaIne. bAkI purvavatu e pramANe sUryonA paNa jANavA. svayaMbhUramaNanA pazcimathI, svayaMbhUramaNa samudranA pUrvamAM 12,000 yojana jaIne che. rAjadhAnI potAnA dvIpanI pUrvamAM svayaMbhumaNa samudramAM asaMkhyAta hajAra yojana jaIne, A svayaMbhUmaNa cAvatuM tyAM sUvi che. [18] bhagavAna ! lavaNasamudramAM velaMdhara nAgarAja, khapu, appA, siMhA, vijAtI, jaLano hrAsa ke kRddhi che zuM? hA, che. bhagavana ! je rIte lavaNasamudramAM velaMdhara nAgarAja cAvat hrAsavRddhi che, te rIte bahAranA samudromAM paNa velaMdharanAgarAja, adhA, sIhA, vijA, jaLano hrAsa ke vRddhi che ? nA, te artha samartha nathI.. [19] bhagavana! lavaNasamudramAM zuM ucchita jaLa, prataTa jaLa, sumita jaLa, azumita jaLa che ? gautama ! uphaiita ane subhita jaLa che, paNa pradTa ane sumita jaLa nathI. - - - bhagavat ! jema lavaNasamudramAM uchUita jaLa che paNa pradTa jaLa nathI, zubhita jaLa che - paNa subhita jaLa nathI, te pramANe zuM bahAranA samudromAM - x - che ? gautama! bAhya samudromAM ucchitodaka nathI * paNa prastaTodaka che, sumita jaLa nathI - paNa sumita jaLa che. te pUNa, pUrNapramANavALA, volamANa, vosamANa, samabharaghaDapaNe rahela che. - bhagavatu ! lavaNasamudramAM ghaNo udara megha saMvedita, saMmUrchAima thAya che athavA vaI vasAve che ? hA, che. bhagavAna ! jema lavaNasamudramAM ghaNo udAra megha jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 saMsvadita-saMmUrjita thAya ke varSo vasAve che, tema bahAranA samudromAM paNa * x * che ? nA, te artha samartha nathI. * * * bhagavana ! ema kema kahyuM- bAhya samudro. pUrNa, pUrNa pramANavALA, voTTamANa, vosamANa, samabharaghaDitapaNe rahelA che ? gautama! bahAranA samudramAM ghaNAM udakonika jIvo ane pudagalo uMdakapaNe Ave che . jAya che, caya-upacaya pAme che. te kAraNathI ema kahyuM ke bahAranA samudro pUNa, pUrNa pramANavALA yAvatuM samabharaghaDatapaNe rahela che. * vivecana-217 thI 219 - bhadetA! devadvIpanA caMdronA caMdradvIpa kyAM che ? gautama ! devahIpanA pUrva vedikAMtathI devoda samudramAM 12,000 yojana jaIne tyAM devadvIpanA caMdronA caMdrIpo che. rAjadhAnI svakIya caMdradvIponI pazcima dizAmAM te ja devadvIpamAM asaMkhyAta hajAra yojanA gayA pachI devadvIpanA caMdronI caMdrA nAme rAjadhAnI, vijayA rAjadhAnIvat che. devadvIpanA sUryonA sUryadvIpa nAme dvIpa kyAM che gautama ! devahIpanA pazcima vedikAMtathI devoda samudramAM 12,000 yojana jatAM che. rAjadhAnI vakIya sUryadvIpanI pUrva dizAmAM te ja devadvIpamAM asaMkhyAta hajAra yojana gayA pachI Ave che. - bhadaMta ! devasamudranA caMdronA caMdradvIpo kyAM che ? gautama ! devasamudranA pUrva vedikAMtathI devasamudramAM pazcima dizAmAM 12,000 yojana avagAhIne * x * che. rAjaghAnIo svakIya caMdradvIpanI pazcima dizAmAM devodaka samudramAM asaMkhyAta hajAra yojane che. devodaka samudranA sUryonA sUryadvIpo devodaka samudranA pazcimavedikAMta thakI devodaka samadranI pUrva dizAmAM 12,000 yojana jaIne che. rAjadhAnIo paNa svakIya sUryadvIponI pUrvadizAmAM devodaka samudramAM asaMkhyAta hajAra yojana jaIne che. e rIte nAgAdi cAra jANavA. dvIpagata caMdra-sUryanA caMdradvIpa, sUryadvIpa anaMtarasamudramAM, samudragatomAM svasamudramAM ja, rAjadhAnIo dvIpagata caMdra-sUryonA sva-svadvIpamAM, samudragatomAM sva samudramAM che. mULa TIkAkAre paNa kahe che ke zeSa dvIpagata caMdra-sUryanA dvIpo anaMtara samudramAM jANavA. rAjadhAnI pUrva ke pazcima asaMkhyAta dvIpa, samudromAM jaIne pachI bIjA sardeza nAmanA dvIpamAM hoya che. paNa temAM chellA A pAMca-choDI devA - deva, nAga, caNA, bhUta ane svayaMbharamaNa, temanA caMdra-sUryonI rAjadhAnI bIjA dvIpamAM nathI. paNa potAnA ja dvIpamAM asaMkhyAta yojana dUra hoya che. - 4 - bhadeta ! lavaNasamudramAM nAgarAja velaMdhara, epAra * masya, kacchapa vizeSa. hAsa ane vRddhi jaLanA ja jANavA. bhagavaMte kahyuM - hA, hoya che. * - * bhagavanuM ! lavaNa samudra zuM ucichUtodaka, prakhaTodaka - pradTa AkArapaNe sthita jaLa jenuM che che. arthAt sarvatra sama-udaka. sumita jaLa ane abhita jaLa hoya ? gautama ! uci9ta jaLa, kSabhita jaLa hoya, bAkInA be na hoya. lavaNasamudra mAphaka bahAnA samudromAM uskRitodaka Adi cAra jaLa hoya ? gautama ! ucchita jaLa, kSabhita jaLa hoya, bAkInA be na hoya. lavaNasamudra mAphaka bahAranA samudromAM uskRitodaka Adi
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa217 thI 219 kara jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 cAra jala hoya ? gautama ! temAM usmRitodaka na hoya, paNa prakhaTodaka hoya kemake badhe samaudaka hoya che. kSabhitajaLa na hoya paNa akSabhitajaLa hoya. kemake temAM kSobhanA heturUpa pAtALakaLazAdino abhAva hoya che. paNa te pUrNa hoya che. svapramANa cAvatuM jaLathI pUrNa, paripUrNa bhUtapaNe uchaLatA, vizeSathI uchaLatA ane paripUrNa bharaNa te samabharaghaTapaNe che. bhadaMta ! A lavaNasamudramAM udAra megho saMpUrjhana abhimukha thAya che, pachI saMpUrSe che, pachI pANI varasAve che ? hA, tema che. -x- bhadaMta ! evuM zA mATe kahevAya che ke bAhA samudro pUrNa ane pUrNa pramANavALA che ? gautama ! bAhya samudromAM ghaNAM udayonika jIvo ane padagalo jaLapaNe jAya che ane janme che, arthAta coka jAyA che . bIjA utpanna thAya che. caya-upacaya thAya che. A pudgalo prati jANavuM. kemake cayApacaya pagalono ja hoya. have uddhadha-parivRddhi vicAratA A kahe che - * sUjha-220 - bhagavAna ! lavaNa samudranI uddhadhanI paritRddhi kaI rIte thAya che ? gautama ! lavaNa samudranA baMne paDakhe 5-5 pradeza jaIne eka pradezanI uddhadha-parivRddhi kahI che. 95-95 vAlANa gayA pachI eka eka vAlAganI uThe-parivRddhi kahI che, 95-95 bhikSA gayA pachI eka eka likSAnI udvedha-parivRddhi thAya che. e rIte - 95-95 yavathI yavamadhya, aMgula, vitasti, ratti, kukSI, dhanuSa, gAuM, yojana, yojanazata, yojanasahasra udvedha-parivRddhi raNavI. bhagavana ! lavaNa samudramAM uodha paritRddhi kayA krame thAya che ? gautama ! lavaNa samudranI baMne bAjue 5-95 pradeza jaIne 16-pradeza pramANa uodha parivRddhi kahI che. gautama! lavaNa samudranI baMne bAju A ja kramathI yAva4 - 5 hajAra yojana jaIne 16,000 yojanAnI uodha vRddhi thAya che. * vivecana-220 : bhadaMta ! lavaNa samudra uThedha-parivRddhithI keTalA yojanano kahyo che ? thatu jaMbUdvIpanA vedikAMtathI, lavaNa samudra vedikAMtathI AraMbhIne baMne tarapha lavaNasamudra keTalA yojana mAmA-mAmAthI uThegha-parivRddhi pAme che ? lavaNa samudra baMne paDakhe 9595 pradeza jaIne pradeza uThedha-parivRddhi kahI che. - x - pachI 5-5 vAlAgra jaIne eka vAlANa udvedha parivRddhithI kahela che. e pramANe lIkSA, yavamadhyathI yojanazata sudhI sUtro kahevA. pachI 5,000 yojana jaIne hajAra yojana udvedhaparivRddhi kahevI. dhe airAzika siddhAMtathI 95 yojane keTalI vRddhi thaze, e jANavA mATe 95,000/1000/95 A traNa rAzionI sthApanA karavI joIe. Adi ane madhyanI rAzinA traNa traNa zUnyano cheda uDI jatAM 5/1/5 A sazi rahe che. madhyarAzi 1-no tyarAzi 5 thI guNana karatAM 5 guNanaphaLa Ave che. temAM prathama rAzi 95no bhAga devAthI bhAgaphaLa eka Ave che. arthAt eka yojananI vRddhi thAya che. te mATe gAthA paNa mUkI che. - have ulledhane AzrIne kahe che - lavaNa samudra ubhedha parivRddhithI keTalo kahyo che ? at lavaNa samudranA baMne kinArAthI AraMbhIne keTaluM-keTaluM dUra javAthI keTalI-keTalI jaLavRddhi thAya che ? lavaNa samudranA pUrvokta baMne kinAre samatala bhUbhAgamAM jaLavRddhi aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa thAya che ane AgaLa samataLathI pradezavRddhithI jaLavRddhi kramazaH vadhatA-vadhatA 95,ooo yojana jatAM Boo yojananI vRddhi thAya che. tenAthI AgaLa 10,000 cojananA vistAra homamAM 16,000 yojananI vRddhi thAya che. - x - 4 - | lavaNa samudranA baMne kinArAthI 5 pradeza prasareNu javAthI 16 pradezanI utsava vRddhi kahevAI che. 95 vAlANa javAthI 16 vAlASTranI ujodhavRddhi thAya che. e rIte cAvatuM 95,000 yojana javAthI 16,000 yojananI utsadha vRddhi thAya che. ahIM A aizika bhAvanA che - 95,000 yojana javAthI 16,ooo yojananI ulledha vRddhi thAya che to 95 yojana javAthI keTalI usedhavRddhi thAya ? traNa rAzinI sthApanA-95,ooo/16,ooo/95. prathama ane madhyarAzino cheda uDADatA traNa traNa zUnya uDI jaze. pachI 5/16/95nI zazi raheze. madhyama sazi 16ne tRtIya zazi 95 vaDe guNatAM 1520 Ave che. temAM prathama rAzinA 95 vaDe bhAga karatAM bhAgaphaLa 16-Ave che. arthAt 5 yojana javAthI 16 yojananI jaLavRddhi thAya che. A saMbaMdhamAM vRttikArazrIe be gAthA noMdhelI che. A rIte 5 yojana javAthI 16 yojana uodha thAya, to 5 gAu javAthI 16 gAuno, 95 dhanuSa javAthI 16dhanuSano ulledha paNa sahaja jJAna thAya che. have gotIrtha pratipAdanArthe kahe che - * sUtra-221 - bhagavana! lavaNa samudranuM gotIrtha keTaluM moTuM che? gautamAM lavaNa samudranA baMne kinAre 5-65 hajAra yojananuM gotIrtha che. * * * bhagavan! lavaNa samudrano keTalo moTo bhAga gotIthiI virahita kahela che? gautamAM lavaNa samudrane 10,000 yojana tra gotIthiI virahita che. *** lavaNa samudranI udakamA keTalI moTI che? gautama udakamaLA 10,000 yojananI che. * vivecana-221 - bhadaMta ! lavaNa samudranuM gotIrtha keTaluM moTuM che ? gotIrtha * kamathI nIca, nIcatara pravezamArga. gautama! lavaNa samadranA baMne paDakhe jaMbadvIpa vedikAMta ane lavaNa samudra vedikAMtathI AraMbhIne 5,000 yojana cAvatuM gotIca kahela che. bhadaMta lavaNa samudra gotI virahita kSetra keTaluM moTuM che ? gautama ! lavaNa samudranuM 10,000 yojana kSetra gotIrtharahita che. | bhadaMta ! lavaNa samudranA vistArane AzrIne keTalA pramANanI moTI udakamALA che ? samapANInI uparIbhUta 16,000 yojana uMcI kahela che ? gautama ! 10,000
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 dvIpa/rara1 yojanA udakamALA che. * sUtra-222,223 - rira) bhagavan! lavaNa samudranuM saMsthAna kevuM che ? gautama gotI. AkAra, nAvanI AkAre, sIpa saMpuTa AkAre, azvaskaMdha AkAre, valabhI AkAre, vRtta-valayAkAra saMsthita kahela che. - - - bhagavan! lavaNa samudranA cakravAla viDaMbha keTalo che? paridhi keTalI che? udvedha keTalo che ? utsadha keTalo che ? samagrathI keTalo che ? gautama lavaNa samudrano cakravAla virSAbha be lAkha yojana, paridhi 15,81,139 yojanathI kaMIka nyUna, uMDAI 1ooo yojanautsadha 16,000 yojana, samagrarUpathI 17,ooo yojana pramANa che. ri3] bhAvanA che lavaNa samadrano cakavAta vikaMbha be lAkha yojanA che, paridhi-15,81,139 yojana kaMIka nyUnAdi che to bhagavAna ! te lavaNa samudra jaMbudvIpane jaLathI AplAvita kema karato nathI ? prabhaLatAthI utpIDita kema nathI karato ? ane tene jaLamagna kema nathI karato ? gautama! jaMbudvIpa dvIpamAM bharata, airAvata homomAM arihaMta, cakravatI, baladeva, vAsudeva, cAraNa, vidhAdhara zramaNa, zramaNI, zrAvaka, zrAvikAo che. tyAMnA manuSyo prakRtithI bhakta, prakRtivinIta, prakRti upazAMta, prakRtithI pratanuM krodha-mAna-mAyA-lobhavALA, mRdu-mArdava saMpanna, AlIna, bhadraka, vinIta che. temanA prabhAvathI lavaNa samudra jaMbUdvIpa-hIpane jaLa plAvita, pIDita ane jaLamana karato nathI. gaMgA-siMdha-tArakatavatI nadIomAM mahaddhika rAvatuM palyopama sthitivALI devIo rahe che. temanA prabhAvathI lavaNa samudra jaMbUdvIpane cAvata jaLamagna karato nathI. yullahimavaMta ane zikharI vadhira parvatomAM rahetA mahartika devanA prabhAvathI. hemavata-airaNyavata varSomAM manuSyo prakRti bhadraka Adi che temanA prabhAvathI. rohitAMzA, suvarNakUlA ane tyakUlA nadIomAM rahetI maharvika devIonA prabhAvathI. zabdApAtI, vikaTApAtI, vRttavaitAdya parvatonA maharvika devonA prabhAvathI. mahAhimavaMta, rumi vadhira parvatonA maharvika devonA prabhAvathI. harivarSa ane aphavarSa kSetromAM manuSyo prakRtithI bhadraka che, gaMdhApAtimAhyAvaMtapayaya vRtta vaitAdya parvatomAM rahetA maharvika devomAM, niSadha-nIlavaMta vadhira parvatomAM mahAddhika devo che, A pramANe badhAM drahonI devIo kahetI. paddhaha, viTiidha, kesarIvaha AdimAM rahetA maharvika devonA prabhAvathI tathA pUrva-pazcima videha varSamAM arahaMta, cakavartI, baladeva, vAsudeva, cAraNa, vidhAdhara,. zramaNa, zramaNI, zrAvaka, zrAvikA, prakRtibhadraka manuSyanA prabhAvathI. zItAzItaudAnA jaLamAM maharvika devatA, devakura-uttarakuranA prakRtiddhika manuSyo, meru parvata mahartika deva, jaMbU-sudarzanAmAM jaMbUDhIpAdhipati nAdaita nAme mahartika yAvat palyopamasthitika deva vase che. tenA prabhAvathI lavaNa samudra jaMbUdvIpane jaLathI lAvita, utapIDita ane jaLamagna karato nathI. athavA he gautama ! lokasthiti, lokAnubhAva che ke lavaNa samudra jaMbUdvIpane AlAvita, utpIDita, jaLamagna na kare. * vivecana-222,223 : bhadaMta! lavaNa samudra kayA AkAre che ? gautama ! te gotIrya saMsthAna saMsthitakramazaH nigna, nimnatara udvedhanA bhAvathI. nAvAsaMsthita - baMne tarapha samatala bhUbhAganI apekSA kramathI jaLavRddhi saMbhavathI unnata AkAratvathI. zakti saMpuTa saMsthAna saMsthitauddhaghanuM jaLa ane jaLavRddhinuM jaLa ekatra milananI apekSAthI zukita saMpuTa sAdezyatvathI. aachaMdha saMsthita - baMne paDakhe 95,ooo yojana paryanta azvaskaMdhanI mAphaka unnatapaNe 16,000 yojana uMcI zikhAthI. valabhI saMsthita-10,000 yojanA pramANa vistAravALI zikhA valabhIgRhAkAra pratIta thavAthI. tathA lavaNa samudra vRta ane valayAkAra saMsthita che kemake tenuM avasthAna cakravAlapaNe che. have viDaMbhAdi parimANa - gautama ! lavaNa samudra be lAkha yojana cakavAlavijhaMbhaLI che. 15,81,139 yojanathI kaMIka vizeSa jUnA paridhithI kahela che. 1000 yojana uMDAI, 16,000 yojana uMcAI, tathA utsadha ane uMcAI maLIne 13,000 yojana. ahIM lavaNa samudranI pUrvAcAryo vaDe ghanapatara gaNita bhAvanA karAyela che. te saMpamAM A rIte - lavaNa samudranA be lAkha yojana vistAramAMthI 10,000 yojanA kADhI zeSa rAzine addha karAya che. tenAthI 95,ooo thAya che. temAM pahelAM kADhelA 10,000 umeratAM 1,05,000 thAya che. A rAzine koTI kahe che. A koTIthI lavaNa samudranA madhyabhAgavartI paridhi 9,48,683 vaDe guNana karAya che, tethI prataranuM pariNAma maLe che. te A - 9,61,13,15,000, A aMge vRttikArazrIe maNa gAyA paNa noMdhI che. ghanagaNita A pramANe che - lavaNa samudranI 16,ooo yojananI zikhA ane 1000 yojana udvedha, e rIte sarvasaMkhyA - 13,ooo yojana thAya. tene pUrvokta pratara pariNAmathI guNita karavAthI lavaNasamudranuM ghanagaNita Ave che. ane te gaNita 1693,3991,55oo,0000 yojana kahela che. A saMkhyAnI traNa gAyA paNa vRtikAre noMdhI che. ahIM zaMkA thAya che ke - lavaNa samudra badhe sthAne 17,000 yojana pramANa nathI, madhyabhAge to teno vistAra 10,000 yojana che. pachI A ghanagaNita kaI rIte saMgata thAya che ? A satya che. paNa jyAre lavaNazikhAnI upara baMne vedikAMto upara sIdhI dorI nAMkhavAmAM Ave to jo apAMtarAlamAM jalazUnya kSetra bane che. te paNa karaNagati anusAra sajala mAnI levAya che. A viSayamAM meru parvatanuM udAharaNa che. te sarvatra 11-bhAga parihAnirUpa kahevAya che, paNa badhe ATalI hAni hotI nathI. kyAMka keTalI che, kyAMka keTalI. kevaLa mULathI laI zikhara sudhI dorI nAMkhatA
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/222,223 5 a6 apAMtarAlamAM je AkAza che, te badho meruno gaNAya che. AvuM mAnIne gaNitajJoe sarvatra 11-bhAga hAninuM kathana karela che. te rIte A paNa yathokta ghanapariNAma che. A svabuddhithI vyAkhyAyita karela nathI. jinabhadragaNi kSamAzramaNe paNa A vAta vizeSaNavatImAM karela che. - 4 - bhadaMta ! jyAre lavaNa samudra be lAkha yojana cakavAla viThaMbhathI ItyAdi sUtrArtha mujaba che to he bhadaMta! lavaNa samudra, jaMbUdvIpane pANI vaDe kema palALato nathI ? prabaLatAthI bAdhita karato nathI, saMpUrNapaNe jaLatI dhoI nAMkhato nathI ? gautama ! jaMbUdvIpanA bharata - airavata kSetramAM arahaMta, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, cAraNajaMghA cAraNa muni, vidhAdhara, sAdhu, saMyatI, zrAvaka, zrAvikA, A suSamaduHSamAdi bIja ArAnI apekSAe kahela jANavuM. temAM arahaMtAdino yathA yoga saMbhava che. suSamA suSamAdine AzrIne kahe che - manuSyo prakRtibhadraka ItyAdi vizeSaNo sUkAryavatuM jANavA. temanA prabhAvathI lavaNasamudra jaMbUdvIpane jaLathI plAvita karato nathI. dupama duSamAdimAM paNa plAvita karatA nathI. kemake bharatanA vaitAdyAdi adhipati devatAnA prabhAva che. e rIte varSadhara parvatonA mahartika devatA vase che, tethI. haimavatAdi varSotranA manuSyo prakRti bhadrakAdi che tethI. vRtavaitADhya parvatonA mahartika cAvat palyopamasthitika devonA kAraNe, pUrva-pazcima videztA rahetAdi, prakRtibhadraka manuSyonA kAraNe ItyAdithI athavA lokasthiti ke lokAnubhAvathI lavaNa samudranuM jaLa jaMbUdvIpane palALatuM nathI. A rIte meru uddezo samApta thayo. - 4 - o have dhAtakIkhaMDa vaktavyatA kahe che - * sUtra-224 thI 227 : rira4) dhAtakIkhaMDa nAmaka dvIpa vrata, valayAkAra saMsthAna saMsthita, cotaraphathI lavaNa samudrane gherIne rahela che. bhagavana ! dhAtakIkhaMDa dvIpa samacakravAla saMsthita che ke viSamacakravAla saMti gautama! samacakavAla saMsthita che, viSama cakravAla saMsthita nathI. bhagavAna ! ghAtakIkhaMDa dvIpano cakavAla vikaMbha ane paridhi keTalI che ? gautama cakavAla virkabha cAra lAkha yojana che ane paridhi 41,10,61 yojanathI kaMIka nyUna paridhivALo che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI parivRtta che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana karatuM. paridhi dvIpa samAna che. bhagavatu ! dhAtakIkhaMDa dvIpane keTalA dvAro che ? gautama ! cAra dvAro kahA che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. bhagavad dhAtakIkhaMDanuM vijaya nAmaka dvAra kyAM che ? gautama ghAtakIkhaMDanA puvatimAM ane kAloda samudranA puvahiddhanI pazcima dizAmAM zItA mahAnadInI upara dhAtakIkhaMDanuM vijayadvAra che. pramANa pUrvavatu. rAjadhAnI bIja ghAtakIkhaMDa dvIpamAM che. dvIpa vakatavyatA kahevI. A pramANe cAre dvAro kahevA. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 bhagavAna ! ghAtakIkhaMDa hIpanA eka dvArathI bIjI dvAranuM aMtara AbAdhAthI keTaluM che ? gautama / 10,23,335 yojana ane traNa kozanuM abAdhAthI aMtara che. bhagavana! dhAtakIkhaMDadvIpanA pradeza kAloda samadrane sparze che ? hA, sparza che. bhagavana te pradeza ghAtakIkhaMDadvIpanA che ke kAloda samudranA ? te dhAtakIkhaMDanI che, kAloda samudranA nahIM. e pramANe kAlodanA pradezo mATe paNa jaNAvuM. dhAtakIkhaMDa dvIpamAM jIvo marIne kAloda samudramAM janme che ? gautama ! keTalAMka janme che, keTalAMka janmatA nathI. e pramANe kAlodanA paNa keTalAMka janma, keTalAMka janmatA nathI. bhagatanA "dhAtakIkhaMDa hIpa" enuM nAma kema che? gautama dhAtakIkhaMDa dvIpamAM te-te dezamAM, te-te pradezamAM dhAtakI vRkSo, dhAtakI vaNavALA, ghAtakIkhaMDA nitya kasamita cAvatu zobhAyamAna thatAM rahela che. dhAtakI-mahAdhAtakI vRkSomAM sudarzana ane piyaEzana nAmaka be devo mahahika cAvatuM palyopamasthitika rahe che. e kAraNathI athavA gautama! cAvatuM nitya che. bhagatanA dhAtakIkhaMDa dvIpamAM keTalA caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ? keTalAM sUryo tayA? keTalAM mahAgraho cAra caya? keTalA nAmoe yoga karyokeTalA koDAkoDI tArAgaNa zoA hatA, zobhe che, zobhaze ? gautama! 12 caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze. [25] bAra caMdra * bAra sUrya e covIza, 336 nAmo, ane 1056 graho dhAtakIkhaMDamAM che. [26] 8,03,koDAkoDI tArAgaNa... [2] zobhato hato, zobhe che ane zobhaze. * vivecana-2224 thI 223 - ghAtakIkhaMDa nAme dvIpa vRtta, valayAkAra saMsthAna saMsthita che, te cotaraphathI samastapaNe lavaNasamane vITIne rahela che. - x - ghAtakIkhaMDa cAra lAkha yojanA cakravAla viThaMbhathI ane 41,10,961 yojatathI kaMIka nyUna paridhithI che. te dhAtakIkhaMDa dvIpa eka pAvara vedikAthI parivRta che, te ATha yojana uMcI che. eka vanakhaMDathI parivRta che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana pUrvavat karavuM. bhadetAghAtakIkhaMDa dvIpanA keTalA dvAro che? gautama! cAra - vijayAdi. ghAtakIkhaMDadvIpanuM vijaya nAme dvAra kyAM che ? gautama ! dhAtakIkhaMDahIpanA pUrva paryakta ane kAloda samudranA pUrvArdhanI pazcima dizAmAM zItA mahAnadInI upara A aMtaramAM dhAtakIkhaMDa dvIpanuM vijayadvAra che. tene jaMbudvIpanA vijayadvAravata jANavuM. mAtra rAjadhAnI bIjA dhAtakIkhaMDamAM kahevI. dhAtakIkhaMDa dvIpanA dakSiNa paryanta ane dakSiNAddha kAlodasamadranI uttaramAM ghAtakIkhaMDadvIpanuM vaijayaMta nAme dvAra che. tene jaMbUdvIpanA vaijayaMta dvAranI mAphaka kahevuM. ItyAdi - x -
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa /224 thI 227 dhAtakIkhaMDa dvIpanA pazcima paryo ane pazcimAddha kAloda samudranI pUrve zItodA mahAnadInI upara dhAtakIkhaMDadvIpanuM jayaMta nAme dvAra che. te paNa jaMbudvIpanA jayaMta mAphaka kahevuM. - 4 - dhAtakIkhaMDa dvIpanA uttara paryante ane dakSiNAddha kAloda samudranI dakSiNathI ahIM dhAtakIkhaMDa dvIpanuM aparAjita nAme dvAra che. te paNa jaMbUdvIpanA aparAjita mAphaka kahevuM, " x - dhAtakIkhaMDadvIpanA dvAronuM paraspara abAdhA aMtara-10,27,735 yojana che. te kahe che - ekaiMka dvAranA dvArazAkha sahita jaMbudvIpa dvAranI jema pRthutva sADA cAra yojana che. cAra dvAranuM 18 yojana thAya. anaMtarokta paridhi 41,10,961 zodhita karatA zeSa raheze 4110 9muM yojana. tene cAra bhAga vaDe bhAMgatA yathokta dvAronuM paraspara aMtara prApta thAya che. - X - X 99 dhAtakIkhaMDa dvIpane dhAtakIkhaMDa dvIpa kema kahe che ? bhagavaMte kahyuM - dhAtakIkhaMDa dvIpamAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNAM dhAtakI vRkSo, ghaNAM dhAtakI vanakhaMDa, ghaNAM dhAtakIvano che. nitya kusumitAdi che. uttakunA pUrvArdhamAM nIlavaMta giri samIpe dhAtakI nAme vRkSa ane pazcimAddhamAM mahAdhAtakI vRkSa rahela che. te jaMbUvRkSavat kahevuM. tyAM anukrame sudarzana ane priyadarzana be mahaddhika cAvat palyopama sthitika devo rahe che. tene upalakSIne dhAtakIkhaMDadvIpa kahe che. have caMdrAdi vaktavyatA - gautama ! dhAtakIkhaMDamAM traNe kALamAM bAra caMdro, bAra sUryo, 336 nakSatro che. kemake eka eka caMdrano parivAra 28-nakSatro che tathA 1056 mahAgraho che. kemake ekaika caMdranA parivAramAM 88 mahAgraho hoya. 8,03,300 koDAkoDI tArAgaNa che. A paNa eka caMdrano parivArane hisAbe bAra vaDe guNIne jANavuM. have kAloda samudra vaktavyatA - * sUtra-228 thI 234 : [28] kAloda nAme samudra vRtta-valayAkAra saMsthAne rahela che. te dhAtakIkhaMDa dvIpane cotaraphathI gherIne rahelo che. kAloda samudra zuM samacakravAla saMsthAna saMsthita che ke viSama cakravAla saMsthAna saMsthita che ? gautama ! samacakravAla saMsthAna saMsthita che, viSama cakravAla saMsthAna saMsthita nathI. bhagavan ! kAloda samudrano cakravAla vibhraMbha ane paridhi keTalAM pramANa che ? gautama ! ATha lAkha yojana cakravAla vikuMbha che ane paridhi 91,13,605 yojanathI kaMIka vizeSAdhika kahI che. te eka pAvara vedikA ane vanakhaMDathI parivRtta che. bhagavan ! kAloda samudranA keTalA dvAro kahyA che? gautama ! cAra dvAro. vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. bhagavan ! kAloda samudranuM vijaya dvAra kyAM kahyuM che ? gautama ! kAloda samudranA pUrva pUryA ane pUrva puSkaravara dvIpanI pazcime sItaudA mahAnadInI jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 --- upara ahIM kAloda samudranuM vijaya nAme dvAra kahela che. ATha yojana pramANa pUrvavat yAvat rAjadhAnI (kahevI). * bhagavan ! kAlodasamudranuM taiyaMta dvAra kayAM kahyuM che ? gautama ! kAlodasamudranA dakSiNa paryo ane dakSiNA puSkaravadvIpanI uttare A vaijayaMta dvAra che. bhagavan ! kAloda samudranuM jayaMta nAmaka dvAra kyAM kahyuM che ? gautama ! kAloda samudrano pazcima paryanta, pazcimA puSkaravaradvIpanI pUrve zItA mahAnadI upara yaMtadvAra che. st bhagavan ! kAloda samudranuM aparAjita dvAra kyAM che ? gautama ! kAloda samudranA uttarAddha paryanta, uttarAddha puSkaravaradvIpanI dakSiNe A aparAjita dvAra che. bAkI pUrvavat bhagavan ! kAloda samudranA eka dvArathI bIjA dvAranuM abAdhA aMtara keTaluM kahyuM che ? gautama ! .... [22] 22,92,646 yojana ane traNa koza.... [30] eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara kahela che. bhagavan ! kAloda samudranA pradezo puSkaravaradvIpane sparze che. e ja rIte puSkaravaradvIpanA pradezo vize paNa samajavuM. e pramANe puSkaravaradvIpanA jIvo marIne Adi pUrvavat kahevuM. bhagavan ! kAloda samudrane kAloda samudra kema kahe che ? gautama! kAloda samudranuM paNa AvAdha, mAMsala, pezala, kALanuM che. aDadanI rAzinA varNanuM che. svAbhAvika udakarasavALuM che. tyAM kAla ane mahAkAla e be maharSika yAvat palyopamasthitika daiva vase che. tethI gautama ! tenuM 'kAloda' evuM nAma che. yAvat A nAma nitya che. bhagavan ! kAloda samudramAM keTalAM caMdro prakAzyA hatA, prakAze che, prakAzaze?, gautama ! kAloda samudramAM 42 caMdro che. [31] 42 caMdro, 42 sUryo kAlodadhimAM saMbaddha lezyAvALA vicaraNa kare che... [232] 1176 nakSatro ane 3699 mahAgraho che... [233] 28,12,950 koDAkoDI tArAgaNa... [34] zobhato hato, zobhe che ane zobhaze. * vivecana-228 thI 234 H dhAtakIkhaMDa pUrvavat. kAloda samudra vRtta-valayAkAra saMsthita che. dhAtakIkhaMDane cotaphathI vIMTIne rahela che. - x - kAloda samudrano cakravAla viSphabha ATha lAkha yojana che ane paridhi 91,17,605 yojanathI kaMIka vizeSAdhika che. 1000 yojana udvedha che. vRttikAre ahIM be gAthA paNa A saMbaMdhe mUkI che. kAloda samudra eka pAvaravedikA je ATha yojana uMcI che, te ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI saMparikSipta che. - X - bhadaMta! kAloda samudranA keTalA dvAro kahyA che? gautama! cAra dvAro che -
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpay228 thI 234 39 vijayAdi. bhadaMtI kAloda samudranuM vijaya nAme dvAra kyAM che? gautamAM kAlodasamudranA pUrvaparyanta ane pUrvaddhi pukaravaradvIpanI pazcimamAM zItodA mahAnadInI upara kAloda samudranuM vijaya nAme dvAra kahela che. e pramANe vijayadvAra vaktavyatA pUrvAnusAra kahevuM. mAtra rAjadhAnI bIjA kAloda samudramAM che. - x - vaijayaMta dvAra kAloda samudranA dakSiNaparyanta ane dakSiNAddha pukaravaradvIpanI uttare che. e pramANe jaMbUdvIpanA vaijayaMta dvAravat kahevuM. mAtra rAjadhAnI bIjA kAloda samudramAM che. kAloda samudranA pazcima paryanta ane pazcimAddha pukaravaradvIpanI pUrve zItA mahAnadInI upara kAloda samudranuM jayaMta dvAra che. * x * aparAjitadvAra kAloda samudranA uttarAddha paryanta ane uttarAddha pukharavaradvIpanI dakSiNe ahIM kAloda samudranuM aparAjitadvAra che. badhuM jaMbUdvIpa dvAravat che. Q dvAronuM paraspara aMtara - gautama ! 22,92,646 yojana ane traNa koza eka dvArathI bIjA dvAra paraspara abAdhA aMtara che. cAre dvAronA mApathI 18yojanane kAloda samudranI paridhi-91,30,605mAMthI bAda karatAM 91,30,58Na thaze. tene cAra bhAga vaDe bhAga detAM be dvAranuM paraspara parimANa aMtara 22,92,646 yojanA ane 3 koza prApta thaze. * * * * -- nAmAvarya jaNAvatAM kahe che - kAloda samudra nAma kema che ? gautama ! kAloda samudranuM jaLa udakarasatvathI AsvAdha che. gurudharmapaNAthI mAMsala che. manojJa AsvAdapaNAthI pezala che. kALuM che. A upamAthI pratipAdita kare che - aDadanA DhagalA jevI vaNaubhA che. kALu pANI hovAthI kAloda. kAla-mahAkAla e be pUrvAddhapazcimAddha adhipati deva che. - x - caMdrAdinuM pariNAma bIje paNa kahyuM che. tema kahI vRttikArazrIe traNa gAthA noMdhelI che. have pukaravaradvIpa vaktavyatA kahe che * sUtra-235 thI 249 - [35] pukAvara nAmaka dvIpa vRtta-valayAkAra saMsthAna saMsthita che. te kAloda samudrane cotaraphathI parIvarIne rahela che Adi pUrvavatuM. cAva4 samacakavAla saMsthAna saMsthita che. viSama cakravAla saMsthAna saMsthita nathI. bhagavana / pukaravaradvIpano cakravAla virlabha ane paridhi keTalA che ? gautama ! 16-lAkha yojana cakravAla vikuMbha. [36] puravadvIpanI pariddhi-1,92,89894 yojanA. ri3] te eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI saMparivRtta che. baMnenuM varNana karavuM. bhagavana ! pukaravara hIpanA keTalA dvAro kahyA che ? gautama! cAra dvAro che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita. bhagavana mukaravara hIpanuM vijaya nAmaka dvAra kyAM che ? gautama ! ykaravarahapanA pUrva paryantamAM ane pUrvaddhi puSkarodasamudranA pazcimamAM puravara hIpanuM vijayadvAra che. ItyAdi badhuM pUrvavatu. A pramANe cAre dvAro jANavA. paNa jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 zItA-zItodA nadI kahevI nahIM. bhagavana! puravara dvIpanA eka dvArathI bIja dvAranuM bAdhA aMtara keTaluM kahyuM che? gautama! [38] 48,42,469 yojanA aMtara pukaravara dvAranuM che. 3i9] pradezo baMnenA paNa RSTa che. jIvo paNa keTalAMka ekabIjAmAM utpanna thAya che. bhagavad ! pukaravara dvIpane puSkaravara hIpa kema kahevAya che? gautama yujharavaratIpamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM pawvRkSo, pAvanakhaMDo nitya kusumita cAvatuM rahe che. pA-mahApA vRkSamAM pA ane puMDarIka nAme palyopamasthitika ane mahaddhika be deva rahe che. te kAraNathI che gautama ! pukaravara hIpa kahevAya che. cAvata te nitya che. bhagavad ! haravara hIpamAM keTalA caMdro prabhAsatA hatA, prabhAse che, prabhAsaze ? ItyAdi pro. [24o] caMdro-144, sUya-144, pukharavaradvIpamAM prabhAsita thatAM evA vicare che. [241] 403ra-nAgo, 12,672 mahAgraho che. [24] 16,44,4oo koDAkoDI tArAgaNa puSkaradharadvIpamAM... [43] zobhita thayA, zobhe che, zobhaze. yukaravara dvIpanA bahumadhya dezabhAgamAM mAnuNottara nAme parvata kahyo che. te vRtta-valayAkAra saMsthAna saMsthita che. te parvata puSkaravA dvIpane be bhAgomAM vibhAjita kare che . atyaMtara karAddha ane bAhya puSkararAha8. bhagavAna ! Ascatara pukharAddhano cakravAla virSAbha ane paridhi keTalI che ? cakravAla kiMbha ATha lAkha yojana che. [24] tenI paridhi-1,42,30,ra49 yojana puSkarAddhanI ane manuSyomanI paridhi che. [245] bhagavAn ! atyaMtara purAhaddhane atyaMtara pukkarAha8 kema kahe che ? gautama ! AtyaMtara pukharAddha cotaraphathI mAnuSottara parvatathI gherAyela che. tethI he gautama! Abhyatara pukarAddha kahevAya che. athavA te nitya che. bhagavan! atyaMtara pukarAddhamAM keTalAM caMdro prakAzyA hatA ItyAdi pRcchA yAvatuM tArAgaNa koDAkoDI ? gautama! [246] 3ra-caMdro, -sUryo yujharavaradvIpAddhamAM A caMdra-sUryo prabhAsita thaIne care che. ra47) 6336-mahAgraho, 2016 nakSatro che. [48] 48,ra,ra00 koDAkoDI tArAgaNa phakarAddhamAM... [49] zobhatA hatA, zobhe che ane zobhaze.. * vivecana-235 thI 249 :pukavara dvIpa vRta-valayAkAra saMsthAna saMsthita che. te cotaraphathI kAloda
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa235 thI 249 82 samudrane vIMTIne rahela che. samayakavAla saMsthita che. te pUrvavatu jANavuM. viThaMbhAdi pratipAdanArthe kahe che - gautama ! soLa lAkha yojana cakavAla viThaMbha che ane 1,92,89,894 yojanA paridhi che. te puravaradvIpa eka pAvara vedikA je ATha yojana uMcI che, eka vanakhaMDathI cotaraphathI gherAyela che. vedikA ane vanakhaMDa varNana pUrvavat che. have dvAra vaktavyatA - pukaravaradvIpanA keTalAM dvAro che ? gautama ! cAra, - vijaya Adi. pukavara dvIpanuM vijaya dvAra kyAM che ? gautama ! pukavara dvIpa pRddhiparyanta ane puSkaroda samudranI pazcima dizAmAM che. tenI jaMbUdvIpanA vijayadvAravatuM saMpUrNa kahevuM. mAtra rAjadhAnI bIjA pukaravara dvIpamAM kahevI. e rIte vaijayaMtAdi sUtro kahevA. badhAmAM rAjadhAnI bIjA pukaravaradvIpamAM. Q dvAronuM paraspara aMtara - gautama ! 48,22,469 yojana eka dvArathI bIjA dvAranuM paraspara abAdhA aMtara parimANa che. cAre dvAronuM mApa 18 yojana che. tene pukaravaradvIpanA parimANa-1,2,89,894mAMthI bAda karatA 1,2,89,836 yojanA thAya, tene cAra bhAge bhAMgatA 48,22,469 yojana thAya che. * * * * * pe nAma nimita kahe che - x - x * gautama ! pukaravaradvIpamAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNAM padma vRkSo, pAkhaMDa, padAvano che. 'nitya kusumita' ItyAdi pUrvavatu. tathA uttarakurunA pUrvArdhamAM je pAvRkSa ane pazcimAddhamAM je mahApaDAvRkSa che temAM anukrame paDA ane paMDarIka be devo mahartika cAvata pacopamasthitika anukrame pUrvArdha ane pazcimAddhanA adhipatirUpe vase che. pukarane upalakSIne te pukavara kahevAya che. dhe caMdra-sUyAdi parimANa kahe che, te pAThasiddha che. vizeSa e ke- nAgAdi parimANa-28 Adi saMkhyaka nANAdi svayaM vicArI levA. AvuM parimANa bIje paNa kahyuM che. A viSayamAM vRttikArazrIe traNa gAthA noMdhI che. dhe manuSyatra sImAkArI mAnuSottara parvatanI vaktavyatA - pukaravaradvIpanA bahumadhya dezabhAge mAnuSottara nAme parvata che. te vRta che. paNa vRta to madhyamAM pUrNa paNa hoya, jema pUnamanuM caMdramaMDala, tethI tenA viccheda mATe kahe che - valaya AkAre rahela, je pukaravara dvIpa. te pukaravara dvIpanA be bhAga karIne rahela che. kaI rIte ? aAMtara pukarAddha ane bAhya pukarAddha. arthAt mAnuSottara parvatanI pUrve je pukharAddha che. te atyaMtara pukAddha. je mAnuSottara parvatanI bahAra che, te bAhya pukarAddha che. atyaMtara pukarAddha ATha lAkha yojana cakravAla viThaMbhathI che. 1,42,30,249 yojanathI kaMIka vizeSa paridhi kahI che. te mAnuSottara parvatanI atyaMtara vartato hovAthI he gautama ! tene atyaMtara pukarAddha kahe che. atyaMtara pukarAddhamAM caMdrAdi parimANa sUtra pAThasiddha che. mAtra nAgAdi parimANa-28 namo, 32ne guNIne kahevA. AvuM parimANa anyatra paNa kahela che. vRttikArazrIe ahIM traNa gAthA noMdhela che. ahIM sarvatra tArA parimANa vicAraNAmAM 19/6] jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 koTIkoTyathI koDa ja samajavA. pUrvAcAryae AvI ja vyAkhyA karI che. kemake phona thoDuM che. bIjA usedhAMgula pramANathI koTi koTinI saMgati kare che. A aMge vRttikArazrIe gAthA paNa noMdhI che. * sUtra-250 thI 286 : [50] bhagavat ! samayaNomanI laMbAI, pahoLAI ane paridhi keTalI che ? gautama laMbAI-pahoLAI 45 lAkha yojana ane 1,42,30,ra49 yojana paridhi che. bhagavanA manuSya kSetrane manuSyakSetra kema kahe che? gautama! manuSya kSetramAM traNa bhede manuSyo vase che, te A - karmabhUmaka, akarmabhUmaka, aMtadvapaka. te kAraNe he gautama! manuSyakSetrane manuSyakSetra kahe che... bhagavan! manuSya kSetramAM keTalA caMdro prabhA keTalA sUryo tapyA? [51] gautama! 13ra caMdro ane 13ra sUryo. prabhAsita thaIne sakala manuSyakSetramAM vicaraNa kare che. [5] 11616 mahAgraho che, 3696 nAmo che. [53] 88,40,900 koDAkoDI tArAgaNa manuSyalokamAM riSa4] zobhatA hatA, zobhe che ane zobhaze. ripaN] A rIte manuSyalokamAM tArApiMDa pUvakta saMkhyA pramANa che. manuSyalokanI bahAra jinezvaroe asaMkhya tArApiMDa kahela che... [56] manuSyalokamAM je A tArA pramANa che. te jyotiSka deva che, te kadaMbapuSpa saMsthita che, cAra care che. ripa7] sUrya, caMdra, graha, nakSatranuM pramANa manuSyalokamAM ATaluM ja kahyuM che. jenA nAma gotra sAmAnyajana na kahI zake. [58] be caMdra ane be sUryanI eka piTaka thAya che. manuSyalokamAM caMdrasUryanI AvI 66-66 piTaka che. [59] eka-eka piTakamAM 56-56 napo che. manuSyalokamAM nAmonI 66 piTaka che. [60] eka-eka piTakamAM 176-176 mahAgraho che. manuSya lokamAM mahAgrahonI 66 piTaka che. [61] oka-eka paMkitamAM 66 - 66 caMdra ane sUrya che. manuSyalokamAM caMdra ane sUryonI cAracAra paMktio che. ] eka-eka paMktimAM 66 - 66 nakSatro che. manuSya lokamAM nAmonI 56-paMktio che. 26] manuSya lokamAM grahonI 176 paMkitao che. te pratyeka paMktimAM 66 - 66 graho che. [26] A caMdra-sUyadi badhAM jyotikamaMDala meru parvatane cotaraphathI pradakSiNA kare che. te badhAM pradakSiNAvartamaMDala che. caMdra-sUrya-graha-gaNonA maMDaLa
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa250 thI 286. anavasthita che. [26] nakSatra ane tArAnA maMDala avasthita vaNavA. teo paNa pradakSiNAvarta ja merune anusare che. ri66) sUrya ane caMdrano upara ane nIce saMkrama thato nathI. temanuM vicaraNa tirNa svaMtara-bAhya maMDalamAM thAya che. (ra6) caMdra, sUrya, namra, mahAgrahonA cAra vizeSathI manuSyonA sukhaduHkha prabhAvita thAya che. [68] bAhAthI atyaMtara maMDalamAM pravezatA temanuM tApama niyamA vadhe che. bahAra nIkaLatA te kramazaH ghaTe che. [26] te sUrya-kSetrano tApakSetra mArga kadaMbapuNAnA AkAra jevo che. te aMdara saMkucita ane bahAra vistRta hoya che. [20] caMdra kema vadhe che ane kema ghaTe che ? kayA kAraNe kRSNa pakSa ane zukala pakSa thAya che ? [71] kRSNarAhu vimAna caMdrathI sadA cAra AMgaLa dUra rahI caMdranI nIce cAle che. [7] zukalapakSamAM caMdra pratidina 62 - bhAga pramANa vadhe che ane kRSNapakSamAM 6ra-bhAga pramANa ghaTe che. ri7] caMdravimAnanA 15 mAM bhAgane rAhuvimAna potAnA 15-mAM bhAgathI DhAMke che ane zuklapakSamAM tene mukta kare che. [27] A pramANe caMdranI vRddhi ane hAni thAya che ane A ja kAraNe kRSNapakSa ane zukalapakSa thAya che. [25] manuSyamAM caMdra, sUrya graha, nAma, tAsa. e pAMca prakAranA jyotika cAropaNa [gatizIla che. [26] manuSyakSetra bahAra je bAkInA caMdra, sUrya, graha, tArA, nAmone gati nathI cAra nathI, temane Avasthita jANavA. [27] jambudvIpamAM be caMdra-bhe sUrya, lavaNa samudramAM cAra-cAra ane dhAtakIkhaMDamAM bAra-bhAra caMdro-sUryo che. [28] jaMbudvIpamAM baLe caMdra-sUryo che. lavaNa samudramAM tethI bamaNAM che. tenAthI traNagaNAM dhAtakIkhaMDa dvIpamAM che. [29] ghAtakIDane AzrIne AgaLanA samudra ane dvIpomAM pUrvathI traNagaNAM karI, temAM pUrva pUrvanA caMdra-sUryo joDavA. [28] je hIpa-samudramAM nakSatra, graha ane tArAnuM pramANa jANavAnI IcchA hoya, tenA caMdra sAthe nakSatrAdine guNavA. [281 manuSyatra bahAra je caMdra ane sUrya che. te caMdrathI sUrya ane sUryathI caMdranuM aMtara 50,000 yojana che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 [28] sUryathI sUryanuM ane caMdrathI caMdranuM aMtara mAnuSottara pavAnI bahAra eka lAkha yojana che. [28]] sUyatirita caMdra ane caMdrAMtarita sUrya potAnA tejathI prakAzita hoya che. tenI sukhalezya-maMDalezyA vicitra che. [28] eka caMdranA parivAramAM 88-graho ane 28-namo hoya che. have AgaLa tArAnuM pramANa kahIza... [85] eka caMdranA parivAramAM 66,975 koDAkoDI tArAgaNa che. 46] mAnuSottara parvatanI bahAra caMdra ane sUrya avasthita yogavALA hoya che. caMdra abhijituM nathI ane sUrya puSya nakSatrathI yukata rahe che. * vivecana-250 thI 286 : bhadaMta ! manuSyoganI laMbAI, pahoLAI paridhi keTalI che ? gautama ! 45 lAkha yojana lAMbI-pahoLI, 1,42,30,24@ii kaMIka vizeSAdhika paridhi kahI che. have nAma nimitane jaNAvatA kahe che - bhagavan! manuSyogane manuSyoga kema kahe che ? manuSya kSetramAM traNa prakAranA manuSyo rahe che - karmabhUmaka, akarmabhUmaka, tadvapaka. bIjuM manuSyonA janma ane maraNa A ja kSetramAM thAya che bahAra nahIM. tethI kahe che - manAyo manuSya phonanI bahAra janme te thayuM nathI - thatuM nathI ane thaze paNa nahIM, tathA jo koI deva-dAnava-vidhAdhara vaDe pUrva anubaddha vairane kAraNe evI buddhi kare ke A manuSyane A sthAnethI upADI manuSyakSetra bahAra pheMkI dauM, jethI addhara ja zoSAI jAya ke mRtyu pAme, to paNa lokAnubhAvathI tenI buddhi pharI jatAM kAM to saMharaNa thatuM nathI, athavA saMharIne pAcho lAve che. kadAca saMhare to paNa manuSyoganI bahAra manuSyo maya nathI-maratA nathI-maraze paNa nahIM. je jaMghAcAraNa ke vidyAsAraNa naMdIzvarAdi jAya che, teo paNa tyAM jaIne maraNa pAmatA nathI, paNa manuSya phogamAM AvIne ja maraNa pAme. tethI - x * A kSetra manuSya kSetra kahevAya che. have manaSya kSetranA samasta caMdrAdi saMkhyA parimANa kahe che - temAM caMdrAdi saMkhyA pATha siddha che. AvA prakAranuM parimANa anyatra paNa jaNAvela che, tema kahI vRttikArazrI traNa gAthA noMdhe che. temAM - 13ra caMdromAM - jaMbUdvIpamAM-2, lavaNasamudramAM4, dhAtakIkhaMDamAM-12, kAloda samudramAM-42, atyaMtara pukarAddhamAM-72 che. e rIte 13ra-saryo paNa kahevA. nakSatramAM caMdra pramANane 28 vaDe guNatA Avaze. dhe tArAgaNano upasaMhAra kahe che - anaMtarokta tArA saMkhyA manuSyalokanI jaNAya che. manuSya lokanI bahAra sarvajJa tIrthaMkare kahyuM che - asaMkhyAta che kemake dvIpasamudro asaMkhyAta che. te darekamAM saMkhyAta-asaMkhyAta tArA che. manuSyalokamAM je tArA parimANa kahyuM te jyoti deva vimAnarUpa che, kadaMbapuSpavatu nIce saMkucita - upara vistRta cAra care che kemake tevo jagatano svabhAva che. tArAnuM grahaNa upalakSaNa che, tenAthI sUrya Adi paNa calota saMkhyAmAM - x - cAra care che. have upasaMhAra kahe che - sUryAdi pAMce ATalI saMkhyAmAM saMpUrvAddhi manuSyalokamAM
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa0/250 thI 286 86 che. sUryAdinA sarva manuSyalokamAM pratyeka nAma-gotra che, ahIM anvaryayukta nAmane siddhAMtanI paribhASAthI gotra kahe che. tethI nAmagotra eTale anvaryayukta nAma athavA nAma ane goga. prAnta - atizaya hita puraSa. kadI A na kahI zake. mAtra sarvajJa ja kahI zake. sarvajJopadiSTa che mATe zraddheya che. ahIM be caMdra ane be sUrya te eka piTaka kahevAya. AvI caMdra-sUrya piTakanI sarvasaMkhyA manuSyalokamAM 66 che. have piTakanuM pramANa kahe che - ekaika piTakamAM be caMdra ane be sUrya hoya che. * x - AvI piTaka jaMbUdvIpamAM-1, lavaNasamudramAM-2, ghAtakIkhaMDamAM-6, kAlodamAM-ra1, atyaMtara pukarAddhamAM-36 ema kula-66 thAya. samagra manuSyalokamAM nAmanI piTakonI sarva saMkhyA paNa 66-thAya che. nakSatra piTaka parimANa - be caMdra saMbaMdhI naga saMkhyA parimANa. ekaika piTakamAM pa6-nAno hoya che. 66 piTaka sUrya caMdravat jANavI. gAka Adi mahAgrahonI manuSyalokamAM 66-nI sarva saMkhyA thAya che. grahapiTaka parimANa be caMdra saMbaMdhI graha saMkhyA parimANa jANavuM. ekaika piTakamAM 136 graho thAya che. evI 66 piTaka. - A manuSyalokamAM caMdra-sUryonI cAra paMkti thAya che. te A rIte- be caMdronI ane be sUryonI. - x - jemake eka sUrya jaMbUdvIpamAM merunA dakSiNa bhAgamAM cAra care che, eka uttara bhAgamAM, eka caMdra merunA pUrva bhAgamAM, eka pazcima bhAgamAM. temAM je meranI dakSiNa bhAge sUrya cAra care che, pachI samazreNi vyavasthita be dakSiNa bhAgamAM ja sUryo lavaNamAM, cha dhAtakIkhaMDamAM, 21-kAlodasamudramAM, 36-atyaMtara pukAddhamAM. A rIte sUrya paMkti sarvasaMkhyAthI 66 thaI. e rIte meranA uttara bhAgamAM cAra caratA sUrya mATe paNa * X - X * samajI levuM. e rIte merunA pUrva bhAgamAM cAra caratA caMdramA mATe paNa samazreNi vyavasthita 66-caMdronI saMkhyA - x * x * sUryavat samajI levI. e pramANe ja merunA pazcima bhAgamAM caMdranI 66-paMkti samajI levI. nakSatronI manuSyalokamAM sarvasaMkhyA paMkti-56-thAya. ekaikanI 66 paMkti thAya che, jaMbUdvIpanA dakSiNAddha bhAgamAM eka caMdranA parivArabhUta abhijitAdi-28namo kramathI rahelA che. temAM dakSiNAddha bhAgamAM jyAM abhijita nakSatra che, tenI samazreNi vyavasthita be abhijita nakSatra lavaNasamudramAM, cha dhAtakIkhaMDamAM, 1kAloda samudramAM, 36-gaMtara pukarAddhamAM, e rIte kula 66-abhijita nakSatra paMkti che. e rIte zravaNa Adi badhAMnI 66 paMkti vicAravI. e rIte uttarArdhamAM paNa - X - X - nAgonI 66-paMkti kahevI. gAka Adi grahonI 136 sarvasaMkhyA manuSya lokamAM eka paMktimAM thAya che. AvI 66 paMktio jANavI. ahIM paNa A ja bhAvanA che - dakSiNArdha bhAge eka caMdranA parivArabhUta aMgArAkAdi 88 graho uttarArdhamAM bIjA caMdranA parivArabhUta aMgArakAdi 88 graho che. 66-paMktinI vicAraNA sUrya caMdrAdita karI levI. * * * x - 4 - jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 manuSyalokavartI sarve caMdro, sarve sUryo, sarve grahagaNa anavasthita hovAthI yathAyoga bIjA-bIjA nakSatro sAthe yoga karIne prakathI badhI dizAmAM-vidizAmAM bhramaNa karatA caMdrAdine dakSiNamAM ja meru rahe che. je AvartamAM-maMDala paribhramaNa rUpamAM te pradakSiNA kare che, te - x - pradakSiNAvarta, te maMDala meru prati jemAM che te pradakSiNAvarta maMDala - x care che. AnA dvArA kahe che - sUrya Adi badhAM je manuSyalokavartI che te pradakSiNAvarta maMDala gatithI paribhramaNa kare che. A caMdra-sUryagrahonA maMDala anavasthita che, kemake yathAyoga te bIjA-bIjA maMDalomAM saMcare che. nakSatra-tArAnA maMDalone avasthita jANavA. AkAlane mATe pratiniyata eka-eka nakSatra ane tArAnA maMDala che. tenA vyavasthita maMDala kahetA nathI. evI AzaMkAthI thAya ke zuM tenI gati ja thatI nathI. tethI kahe che - te nAmo ane tArAo pradakSiNAvarta ja che. merune anulakSIne care che. caMdra-sUryono upara ke nIce saMkrama thato nathI. paNa tichamiMDalamAM saMkramaNa thAya che. * x * sarva atyaMtara maMDalathI saMkramaNa karatA sarva bAhya maMDalamAM jAya ane sarva bAhya maMDalathI AgaLanA maMDaLamAM saMkramatA sarva atyaMtara maMDalamAM Ave che. - caMdra, sUrya, nakSatra ane mahAgrahonA cAra vizeSathI manuSyo sukha-du:khathI prabhAvita thAya che. kahe che - manuSyonA karmo haMmezA be prakAranA hoya che. jemake - zubhavedha ane azubhavedha. karmonA vipAkanA hetu sAmAnyathI pAMca che - dravya, phona, kALa, bhAva ane bhava. prAyaH zubhavedha karmonA vipAkamAM zubha dravya-photrAdi sAmagrI heturUpa thAya che ane azubhavedha karmonA vipAkamAM azubha dravya, kSetrAdi sAmagrI kAraNabhUta thAya che. tethI jyAre je vyaktionA janma-nakSatrAdine anukuLa caMdrAdinI gati thAya che, tyAre te vyaktiyone prAyaH zubhavedha karma tathAvidha vipAka sAmagrI pAmIne udayamAM Ave che jenAthI zarIranI rogatA, dhanavRddhi, vairopazamana, piyajpayoga, kAryasiddhi Adi thavAthI sukha prApta thAya che. tethI parama vivekI, buddhimAna svaya paNa prayojanamAM zubha tithi naphaLAdimAM te kArya AraMbhe che, game tyAre AraMbhato nathI. tethI jinezvaronI paNa AjJA che ke pravAjanA [dIkSA] Adi kAryo zubhaphoga, zubhadizAmAM mukha rAkhIne, zubha tithi-nakSatra Adi muhUrtamAM karavA joIe. paMcavatuka' graMthamAM paNa kahyuM che - A jinAjJA che ke zubhakAdimAM dIkSAdi kAryo karavA. karmanA udayAdi kAraNo bhagavaMta vaDe paNa kahevAyA che, tethI azubha dravyagAdi sAmagrI pAmIne kadAyitu azubhavedha karmo vipAkane pAmIne udayamAM Ave. tenA udayamAM gRhIta vratabhaMgAdi doSa prasaMga Ave. zubhaphogAdi sAmagrI pAmIne lokone zubha karmavipAka saMbhave che. tenAthI nirvidane sAmAyika paripAlanAdi thAya, tethI avazya chAstha vaDe zubhaphogAdimAM yatna kasyo. je bhagavaMto atizayavALA che, te atizayanA baLathI nirvidata ke savidanane samyak pAme che. tethI zubha tithi-muhUtadinI apekSA rAkhatA nathI. temanA mArganuM anusaNa chavAstha mATe nyAya nathI. jeo ema kahe che - x * bhagavaMte potAnI
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3dvIpara50 thI 286 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 > pAse pravajyA mATe Avelane mATe zubha tithi Adi joI nathI - X - A kathana yogya nathI, bhagavaMta to atizaya jJAnI che. temanuM anukaraNa chAsthone ucita nathI. tethI zubha tithi, nAgAdi joIne kArya karavA. - 4 - te surya-caMdra sarva bAhya maMDalathI atyaMtaramAM pravezatA tApotra pratidivasa kamathI niyamathI laMbAImAM vadhe che. je krame vadhe che, te ja krame bahAra nIkaLatAM ghaTe che tethI kahe che - sarva bAhyamaMDalamAM cAra caratA sUryo ane caMdronA pratyekanuM bUdvIpa cakavAlanuM daza bhede vibhaktanuM be-be bhAga tApama. pachI sUryanA asvaMtara pravezathI prati maMDala - X - X tApotra vadhe che. ItyAdi -x - vRitti mAtra anuvAda vaDe samajavI saraLa nathI, citra ke pratyakSarUpe ja samajavuM paDe.] caMdra-sUryonA tApotra paMtha kalaMbukA puSpavatu saMsthita che. te ja kahe che - meranI dizAmAM saMkucita ane lavaNa samudranI dizAmAM vistRta che. A badhuM caMdra prajJapti-sUrya prAptimAM cothA prAbhRtamAM savistara kahela che. dhe caMdrane AzrIne gautama pUche che - kayA kAraNe zuklapakSamAM vadhe che ? kayA kAraNe caMdra kRSNapakSamAM ghaTe che ? kayA kAraNe caMdrano eka pakSa kRSNa, eka paTTA zukla kema ? bhagavaMte kahyuM - rAhu be bhede che - parvarAhu ane nityarAhu. parvahu - kayAreka kyAMkathI AvIne potAnA vimAna vaDe caMdra ke sUrya vimAnane AMtare che, tyAre lokamAM grahaNa kahevAya che. te sahu ahIM levAno nathI. je nitya rAhu che, tenuM vimAna kRSNa che. tathA jagat svAbhAbhI caMdra sAthe sarvakALa avirahitapaNe cAra AMgaLa dUrathI caMdra vimAnanI nIce care che, te caratA zuklapakSamAM dhIme-dhIme caMdrane pragaTa kare che, kRSNapakSamAM dhIme-dhIme caMdrane Avare che. - x-x- A vyAkhyA zUrNine AdhAre kahI che, svabuddhithI nahIM. *X - X - X * samavAyAMga sUtramAM paNa kahyuM che - zukla pakSanA divase divase 6262 bhAga vRddhi pAme che. sUtranI saMpradAyavaza ja vyAkhyA karavI, svabuddhithI nahIM anyathA moTI AzAtanA thAya che. zukalapakSamAM je kAraNathI 62-62 bhAgamAM cA+cAra bhAga je vadhe che, te kRSNapakSamAM - X - kramazaH ghaTe che. kemake kRSNapakSamAM pratidina rAhu vimAna potAnA 15-bhAgathI caMdra vimAnanA paMdaramAM bhAgane AcchAdita kare che. zukalapakSamAM te rIte ja paMdaramAM bhAgane kramazaH ughADo kare che. - X - X - tenAthI jagatamAM caMdramaMDalanI vRddhi-hAni jaNAya che. svarUpathI to caMdramaMDala avasthita ja che. e pramANe rAhu vimAna vaDe pratidina kramathI anAvaraNa karaNathI caMdra vaghato hoya tema jaNAya che. e pramANe rAhu vimAna vaDe pratidina kramathI AvaraNa karatA parihAni pratibhAsa caMdranA viSayamAM thAya che. A anubhAvathI eka pakSa kRSNa thAya, jemAM caMdranI hAni thAya che. eka pakSa zukla thAya jemAM caMdranI vRddhi thAya. manuSya kSetramAM pAMca prakAre jyotiko che. te A rIte- caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra ane tArA. te cAra yukta hoya che. paNa manuSya phogathI bahAra je caMdrAdi pAMce vimAno che, tenI gati- potAnA sthAnathI calana nathI. maMDalamatithI paribhramaNa nathI, temane avasthita jANavA. have prati dvIpa, prati samudra caMdrAdi saMkalanane kahe che - jaMbUdvIpamAM be caMdra, upalakSaNathI be sUrya. A jaMbUdvIpamAM, cAra lavANa samudramAM, dhAtakIkhaMDa dvIpamAM bAra caMdro. A ja vAta bIjA bhaMgathI pratipAdita kare che. jaMbUdvIpamAM baLe sUrya-caMdro che. te baMne ja lavaNa samudramAM bamaNAM che arthAt lavaNa samudramAM cAcAra caMdra-sUryo che. * x * lavaNa samudrathI traNa guNA caMdra-sUryo dhAtakIkhaMDamAM hoya che. tethI 12-caMdro ane 12-sUryo thayA. have bAkInA hIpa-samudramAM caMdra-sUrya saMkhyA jANavA mATenuM karaNa kahe che - dhAtakIkhaMDa AdimAM jene che te dhAtakIkhaMDa vagere dvIpa ane samudramAM je caMdra-sUrya bAra saMkhyaka Adi che te traNa gaNAM karIne - x * pUrvanA umeratA kAlodasamudra AdinA caMdra ane sUryanI saMkhyA Ave che. jemake dhAtakIkhaMDanA bAra caMdro, tene traNa guNAM karatA-36 thaze. temAM pUrvenA-arthAt jaMbUhIpanA-be ane lavaNasamudranA cAra caMdra umeratA-42 thaze. x * e rIte kAloda samudramAM 4ra tene traNathI guNatAM-125, temAM pUrvenA-18 arthAt jaMbUdvIpanA-be, lavaNasamudranA-4 ane dhAtakIkhaMDanA-12 traNe maLIne-18 umeratAM 144 caMdro thAya. eTale pukavaradvIpamAM144 caMdro thAya. e rIte AgaLa gaNavuM. have prati dvIpa ane prati samudranA graha-naksa-tArA parimANa jJAna upAya kahe che - je dvIpa-samudramAM nakSatra-graha-tArA parimANane jANavA IcchatA ho, to te dvIpa ke samudranA saMbaMdhI caMdramAMnA eka caMdranA parivArabhUta, nakSatrAdi vaDe guNatAM je thAya, teTaluM pramANa te dvIpa ke samudramAM nakSatrAdinuM jANavuM. jemake lavaNa samudramAM nAgAdinuM parimANa jANavuM che. lavaNamAM cAra caMdro che. eka caMdranA parivAramAM 28-nakSatro che, tene cAra vaDe guNatAM 11ra thayA. lavaNa samudramAM ATalAM nAno che. tathA 88 graho, eka caMdranA parivAramAM che, tethI cAra vaDe guNatAM 35ra-graho lavaNa samudramAM thayA. e rIte tArAgaNa koTI gaNavA. have manuSyogabahAra caMdra-sUryonA paraspara aMtara parimANane kahe che - mAnuSottara parvata bahAra caMdrathI sUrya ane sUryathI caMdranuM aMtara paripUrNa 50,000 yojana che. caMdrathI caMdranuM ane sUryathI sUryanuM aMtara paripUrNa eka lAkha yojana che. * x * A aMtara-parimANa sUcIzreNIthI jANavuM, valayazreNIthI nahIM. manuSyalokanI bahAstA caMdra-sUrya kevA che ? vijhA leNyA caMdronI che kemake zIta mitvathI. sUryonI uNa razmitvathI, lezyA vizeSanA pradarzanArthe kahe che - caMdramAnI sukhalezyA-zIta kALamAM manuSyalokamAM atyaMta zIta zmivatuM nahIM, maMDalezyAsUrya, manuSyalokamAM unALAmAM hoya tevA ekAMta uSNa nahIM. * * * * * manuSya parvatanI bahAra caMdra-sUryonA yoga avasthita che, manuSyalokamAM nahIM - X * x * x - have mAnuSottara parvatanA u tpAdi pratipAdanA* sUtra-283 - bhagavAna ! mAnuSottara parvatanI ucAI keTalI che ? jamInamAM uMDAI keTalI
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa 283 che ? mULamAM keTalo pahoLo che? madhye keTalo pahoLo che ? zikhare keTalo pahoLo che? tenI aMdaranI paridhi keTalI che? bahAranI paridhi keTalI che? madayamAM paridhi keTalI che? uparanI paridhi keTalI che? gautama! .... mAnuNotara parvata 121 yojana UMco che. 430 yojana ane eka koza pRvImAM che. mULamAM 10rara yojana pahoLo, madhyamAM 33 yojana pahoLo ane upara 4ra4 yojana pahoLo che. prastImAM tenI paridhi 1,2,30,249 yojana che. bAhya bhAgamAM nIcenI paridhi 1,ra,36,714 yojanA madhyamAM 1,42,34,83 yojana, uparanI paridhi 1,42,32,93ra yojananI che. A parvata mULamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta ane upara pAtaLo che. te bhItamAM RNa, madhyamAM pradAna ane bahAra darzanIya che. A parvata kaMIka beThelo, sahaniladhAkare, parvata addha yavanI rAzinA AkAre che, saMpUrNa jAMbUnadamaya, svaccha, zlaSNa yAvatu pratirUpa che. baMne paDakhe be pavaravedikA ane be vanakhaMDomI cotaraphathI saparikSipta che, varNana karavuM. bhagavAna ! mAnuSottara parvatane mAnuNottara pavata kema kahe che ? gautama mAnuSettara patinI aMdara manuSya, upara suvaNakumAra deva, bahAra do rahe che. athavA he gautama 7 mAnuSottara parvatanI bahAra manuSyo kadI gayA nathI, jatA nathI, jaze nahIM. mAtra jaMghAcAraNa-vidhAcAraNa ke deve saMharela ja jAya. tethI he. gautama / athavA A nAma yAvatu nitya che. jyAM sudhI mAnuSottara parvata che, tyAM sudhI ja A manuSyaloka che. jyAM sudhI varka, varSadhara che tyAM sudhI A loka che. jyAM sudhI ghara che, dukAna che tyAM sudhI A loka che, jyAM sudhI A gAma cAvatu rAjadhAnI che, tyAM sudhI A loka che. jyAM sudhI ArahaMta, cakravatI, baladeva, vAsudeva pativAsudeva, cAraNa, vidhAdhara, zramaNa, zramaNI, zrAvaka, atikA, prakRti bhadraka ane vinita manuSyo che tyAM sudhI loka che ema kahevAya che. tathA jyAM sudhI samaya che, AvalikA che, AnapANa che, toka che, lava che, muhUrta che, divasa che, ahorAtra che, pakSa che, mAsa che, Rtu che, ayana che, saMvatsara che, yuga che, vAsAta-vAsasahasa-vAsalakSa che, pUrvaga-pUrva che, guTitAMgazuTita che. e pramANe - pUrva guTita, ass, avala, hUhUka, upala, pA, nalina, cchinipura, amRta, cuta, mayuta, cUlikA, zIpilikA yAvatuM zalpahelikAMga ke zIrSapahelikA palyopama, sAgaropama, utsarpiNI ke avasarpiNI kALa che tyAM sudhI manuSyaloka che, tema kahe che. jyAM sudhI bhAdara vidhukAya che, bAdara svanita zabda che, tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI ghaNAM udara megha utpanna thAya che, saMmUrzita thAya che, vaSa varasAve che. tyAM sudhI manuSyaloka che, jyAM sudhI bhAdara teukAya che tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI Akara, nadI, nidhio che, tyAM sudhI manuSyaloka 90 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 che, jyAM sudhI agaDa, taLAva che tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI caMdragrahaNa, sUryagrahaNa, caMdra pariveSa-sUrya pariveSa che, paticaMdra-pratisUrya che, IndradhanuSa che, udakamasya che, kahisita che, tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI caMdra-sUryagraha-nati-MArArUpa, abhigamana-nigamana-vRddhi-nivRddhi, caMdranI gatizIlatArUpa sthiti kahevAya che. tyAM sudhI manuSyaloka che. * vivecana-287 - mAnuSotara parvata keTalo uMco che? ItyAdi prazno sUtrAnusAra jANavA. * * * x * gautama ! mAnuSotara parvata 1321 yojana uMco che, 430 yojana ane eka koza uMDo che. mULamAM 1022 yojana pahoLo che, ItyAdi sUgArya mujaba jANavuM. [ahIM nRtyartha paNa te ja hovAthI punarukti TALavA pharI lakhatA nathI.] ahIM sugamAM maLe ane upanuM giriparidhi pramANa kahyuM te bahibhaga cApekSAe jaNavuM. atyaMtara chinnataMkatAthI mULamAM-madhyamAM ane upara sarvatra tulya paridhi parimANa che. mULamAM vistIrNa atipRyupaNAthI, madhyamAM saMkSipta madhya vistAratvathI, upara tanu thoDA bAhalsanA kAraNe che. vanIya - nayanamanohArI. sinivAra - siMhavata bese che mATe siMhaniSAdI, jema sIMha AgalanA baMne paga uMcA karI, pAchaLa kheMce te pAdayugma, saMkocIne pAchaLanA bhAge kaMIka lagADIne bese che. tathA besIne zirapradezamAM unnata, pAchaLanA bhAge nimnatara ItyAdi rUpe che. addha yuvarAzinI jema saMsthAna jenuM che, tenA vaDe saMsthita. - x *X - X - ItyAdi. baMne paDakhe aMta bhAge ati madhya bhAge, ekaika bhAvathI eTale be - padAvadikA ane vanakhaMDa vaDe cotaraphathI saMpUrNapaNe saMparivRta che. baMnenuM varNana pUrvavat samajavuM. ' have nAmanimitta jaNAve che - mAnuSotara parvatane mAnuSottara parvata kema kahe che ? gautama ! mAnuNottara parvata madhyamAM manuSyo che - x - tethI mAnuSottara, athavA mAnuSottara parvatane ullaMghIne manuSyo kadApI gayA nathI, jatA nathI, jaze nahIM ItyAdi * x * uMco ane alaMghanIya hovAthI mAnuSottara. * * * have manuSyaloka ahIM ja che te pratipAdana kare che - jyAM sudhI A mAnuSottara parvata che, tyAM sudhI A manuSyaloka che, tema kahevAya che, pachI nahIM. jyAM sudhI thaI * bharatAdi kSatra, varSaghara parvata-himava Adi che, tyAM sudhI A manuSyaloka che. e rIte jyAM sudhI gRha che, gharamAM Agamana che tyAM sudhI manuSyaloka che kemake ghara Adi manuSyaloka sivAya na hoya. tathA gAma, nagara cAvat sanniveza che tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI arahaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva, cAraNo, sAdhu-sAdhvI-zrAvakazrAvikA che, prakRti bhadraka manuSyo che, tyAM sudhI manuSyaloka che. kemake arahaMtAdi bIje na hoya. tathA udAra megha utpanna thAya, samUrjI, varSa varasAvare tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI bhAre garjita zabda che, ati moTI vidhut che tyAM sudhI
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa0/283 92 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 manuSyaloka che. ItyAdi - X - X - mAvatara - sonA AdinI khANa, te badhAMno manuSyakSetra sivAya saMbhava nathI. tathA jyAM sudhI samaya - parama viruddha kALa vizeSa, jenAthI nAno bhAga na thaI zake. te sacikadAka, taraNa, balavAna ItyAdi pUrvokta vizeSaNa viziSTa yAvata nipaNa zipIdvArA eka moTI paDhazATikAne hAthamAM laI jaldI kALe ItyAdi * * bAvana - asaMkhyAta samayono samudAya. saMkhyAla AvalikAno eka uzvAsa ane saMkhyAta AvalikAno eka niHzvAsa thAya che. A ucchavAsa-ti zvAsa maLIne Ana-prANa thAya che. * x * sAta AnaprANano eka stoka, sAta stokano eka lava. 99-lavonuM eka muhad. eka muhUrtamAM 1,16,37,216 AvalikAo thAya. eka muhUrtamAM 3993 ucchavAsa thAya che. - 30 muhUrtAno eka ahorAtra, 15-ahorAkano eka pakSa, be pAno eka mAsa, be mAsanI eka Rtu, Rtuo cha che - prAvR, varSA, zarada, hemaMta, vasaMta ane grIma. ASADha ane zrAvaNa prAvRTa Rtu che, bhAdaravo-Aso varSARtu che, kAratakamAgasara zaradaRtu che. poSa-mahA hemaMtaRtu che, phAlyuna-caitra vasaMta Rtu che, vaizAkhajeTha grISma Rtu che. A pramANe jainamatAnusAra che. traNa RtuonuM eka ayana, be ayananuM saMvatsara, pAMca saMvasano yuga, vIsa yuganA 100 varSa pUrvAcAryoe eka ahorAtra, eka mAsa, eka varSamAM jeTalA ucchavAsa thAya tenuM saMkalana kaNa gAthAmAM vRttikArazrIe noMdhela che - eka dinamAM 1,13,900 upavAsa thAya, eka mAsamAM 33,95,700 upavAsa thAya. eka varSamAM 4,07,48,4oo ucchavAsa thAya che. 84 lAkha varSanuM eka pUvaga thAya, 84 lAkha pUvaganuM coka pUrva thAya, 84 lAkha pUrvonuM eka guTitAMga, 84 lAkha guTitAMganuM eka guTita. 84 lAkha guTitanuM coka aDaDAMga, 84 lAkha aDaDAMgono eka aDaDa, 84 lAkha aDaDano eka avavAMga, 84 lAkha avavAMgone eka ava4, 84 lAkha avavano eka hUhukAMga. 84 lAkha hRhakAMgano coka haka, 84 lAkha huhakono eka utpalAMga, 84-lAkha u5lAMgono eka utpala. 84 lAkha u5lono eka 5 mAMga, 84 lAkha paDAAMgono eka paDA, 84 lAkha padono eka nalinAMga, 84 lAkha nalinAMgono eka nalIna 84 lAkha nalinano eka artha nikurAMgano 84 lAkha artha nikurAMgono eka artha nikura. 84-lAkha artha nikurono eka ayutAMga, 84 lAkha ayutAMgono eka ayuta, 84 lAkha yutono coka prayutAMga, 84 lAkha prayutAMgono eka prayuta. 84 lAkha prayutono eka nayutAMga, 84 lAkha nayutAMgono eka nayuta. 84 lAkha nayutono eka cUlikAMga, 84 lAkha cUlikAMgonI eka cUlikA. 84 lAkha cUlikAnI eka zIrSa prahelikAMga, 84 lAkha zIrSa prahelikAMgonI eka zIrSa prahelikA. ATalo ja gaNitano viSaya che, have parama aupamika kALa parimANa kahe che - palyopama. daza koDAkoDI palyopamano eka sAgaropama. daza koDAkoDI sAgaropamanI eka avasarpiNI. ATalA ja samayanI eka utsarpiNI. tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI caMdroparAga, sUryoparAga Adi che tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI sUrya-caMdra-graha-nakSatra-tArAnuM nAma - sarva bAhya maMDalathI atyaMtara praveza, ffjana - sarva atyaMtara maMDalathI bahAra javuM. vRddhi - caMdranI vRddhi, niddhi - vRddhino abhAva, anavasthita * satata cAra pravRtithI je saMsthAna-sabhya avasthAna avasthita saMsthAna. tyAM sudhI manuSyaloka che. * saga-288 - bhagavana! manuSyakSetranI aMdara je caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArAgaNa che, teo he bhadaMtA zuM utdhvajJa che, kalpotpanna che, vimAnotapanna che, cAroux che, cArasthitika che, gatiratika che ke gatisamApaHka che? gautama! te devo uctpaNa nathI, koNa nathI, vimAnotpaNa che. teo gatizIla che, sthiti zIla nathI, gatiratika che ane gatine prApta che. teo udavamukha kadaMbanA phUla samAna goLa AkRtimAM saMsthita che, hAro yojana pramANe temanuM tApotra che, bAhya vikurvika parSadAvAA che. jorathI vAganArA vAgho, nRtyo, gIto, vAjiMtro, taMbI, tAla, guTita, mRdaMga AdinA madhura dhvani sAthe divya bhogono upabhoga karatA, harSathI siMhanAda, bola ane kalakala dhvani karatA svaccha parvatarAja merunI pradakSiNAvarta maMDalagatithI parikramA karatA rahe che. bhagavAna ! jyAre temano Indra vyave, tyAre te jyotika devo zuM kare ? gautama! cAra-pAMca sAmAnika deva ekaThA thaIne te sthAnane aMgIkAra karIne rahe che, jyAM sudhI tyAM bIje Indra utpanna thaI jAya. bhagavAna ! IndrasthAna keTalo kALa sudhI IndranI upAta rahita rahe che ? gautamAM jaghanya eka samaya, utkRSTa cha mAsa. bhagavan! manuSyakSetranI bahAranA caMdra, sUrya, graha, natra, tArArUpa je jyotika deva che te uMua - x - cAvatu gati prApta che zuM ? gautama ! te devo utgum nathI, kalpotpanna nathI. te vimAnotpanna che. teo gatizIla nathI, cArasthitika che, gatiratika nathI, gati prApta nathI. pAkelI uMTanA AkAre. rahela che. lAkho yojana temanuM tApakSetra che. teo vikurvita hajAro bAhya padhAnA devonI sAthe vAdha-nRtya-gIta-vAjiMtronI madhura dhvani sAthe divya bhogopabhogano anubhava karatA rahe che. teo zubhalecA, zItalecA, maMdatezyA, maMdAtapadyA, citrAMtara vaiyAvALA che. ku mAphaka sthAna sthita, anyonya samavagADha leyA vaDe pradezane cotaraphathI avabhAsita, udhotita, tApita, prabhAsita kare che. bhadaMta jyAre A devono Indra ave che tyAre teo zuM kare che ? gautama ! bIje Indra utpanna na thAya, tyAM sudhI cAra-pAMca sAmAnika deva tenA sthAne bhegA maLI kAryarata rahe che. te Indra sthAnano virahakALa keTalo hoya ?
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa|288 94 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 AvapakSoga vaDe aneka hajAra saMkhyaka bAhya parvadA vaDe jema samudranA uchaLatA mojAnA avAja karatA hoya tema avAja karatA devo. devo kevA che? zubhalezyA, A caMdramAMnuM vizeSaNa che. tenA vaDe atizItatejavALA nahIM. paNa sukhotpAda hetu parama zyAvALA jANavA, kaeNneDyA - A sUrya paratvenuM vizeSaNa che. te ja kahe che - maMdAtapalezyA - maMda, ati uSNa svabhAvavALI nahIM evA AtaparUpa lezyA-kiraNono samUha jemano che, te tathA te caMdra-sUryo kevA che ? vijJAnairava . jemanI citra lezyA che tevA. AvA prakAranA caMdra-sUryo paraspara avagADha leyA vaDe che. tethI ja kahe che ke - caMdronI ane sUryonI lezyA lAkha yojana pramANa vistAravALI che. sUcIpaMktithI rahela caMdra-sUryanuM paraspara aMtara 50,000 yojana che. tethI caMdra-sUryanI prabhA paraspara vagADha che. sUra - parvata upara rahela zikharo. sthAsthita * sadA eka sthAne rahela. te pradezone udhotIta Adi kare che. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela pratipatti-3-manadhyakSetra adhikAra pUrNa gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa. * vivecana-288 - mAnuSotara parvatanI aMdara je caMdra-sUrya-graha-nakSatra-tArAgaNa che, bhadaMta ! te devo zuM urvotpa-saudharma Adi bAra kAthI urva utpanna che ? kalA-sadhamadimAM utpanna, kayo che ? vimAnasAmAnyarUpe utpanna che? vAra - maMDalagatithI paribhramaNa, tene Azrita te cArotpala cAranI yayoktarUpa sthiti - bhAvavALA athad apagad cArA. gatimAM jIta - AsaktivALA. gati samApanna * gatiyukata. bhagavaMte kahyuM - he gautama! te devo urvotpanna nathI, cArotpanna ane cAra sahita che, cAra sthitika nathI tathA svabhAvathI paNa gatiratika ane sAkSAta gatiyukta che. tenAlikApuSya saMsthAnathI saMsthita che. aneka hajAra yojana pramANa tapothI, aneka hajAra saMkhyAnI bAhya parSadAthI te vikurvita vividha rUpadhArI parSadA vaDe yukta che. bUi - pradhAna, mA - zabda Adi, bhogabhoga, tene bhogavatA tathA svabhAvathI gatiratikatAthI bAhya parSada aMtargata devavegacI jatAM vimAnomAM ukavizathI je mukAtA siMhanAdAdi ane karAtA bola. vana - mukhe hAtha daI moTA zabdothI pUkAravuM. vAnakarana - vyAkuLa zabda samUha tenA svathI, moTA samudra ravabhUtanI jema karatA merune - - - mera kevo ? ajI : atIva nirmaLa jAMbUnadamaya ane rananA bahalavathI, parvatandrane pradakSiNAvarta maMDalarI je rIte karAya che tathA merane anulakSIne bhame che. pharI pUche che - bhagavana! teonA - jayotika devonA Indra jayAre cyave che, tyAre te devo Indra viraha kALe zuM kare che. bhagavaMte kahyuM - he gautama ! cAra ke pAMca sAmAnika devo ekaThA thaIne te IndrasthAnane aMgIkAra karIne vicAre che - te IndrasthAnanI paripAlanA kare che. zuka sthAnAdi pAMca kuLanI mAphaka rahelA, teo keTalo kALa sudhI IndrasthAnanuM pAlana kare che? tyAM kahe che - jyAM sudhI tyAM bIjo Indra utpanna na thAya. - bhadaMta ! IndrasthAna keTalo kALa upapAta sahita kaheluM che ? bhagavaMte kahyuM - he gautama ! jaghanya eka samaya yAvat utkRSTa cha mAsa. bhadaMta ! mAnuSottara parvatanI bahAra je caMdra-sUrya-graha-nakSatra-tArAgaNa che, he bhadaMta! te devo zuM urva utpanna che ? ItyAdi pUrvavatu. bhagavaMte kahyuM - gautama ! teo udad utpanna nathI, kalotpanna paNa nathI, paNa vimAnotpanna che. te cAle5gatizIla nathI. paNa cAra sthitika che. tethI ja gatiratika nathI, gati prApta paNa nathI. pAkelI iMTanA saMsthAnathI saMsthita che. lAkho yojana sudhI temanuM tApaphojha che. jema iMTa laMbAImAM dIdhuM hoya ane vistAramAM thoDI hoya, cokhaNI hoya, tema manuSyotranI bahAra rahela caMdra-sUryonuM Atapa kSetra laMbAImAM aneka lAkha yojanA pramANa che ane vistAramAM eka lAkha yojana ane cokhkhaNIyo che. AvA svarUpanA
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/ra89 thI ra1 EE che manuSyakSetra bahAranA dvIpa-samudro che x x x x x o ykaroda samudra - * sUtra-289 thI 291 : (ra8] puSkaroda nAmaka samudra vRtta-valayAkAra saMsthAne rahela che yAvata pukavara dvIpane vIMTIma rahelo che. bhagavana! puSkaroda samudrano cakavAta viSThabha ane paridhi keTalI che ? gautamAM saMkhyAta lAkha yojana cakavAla virSAbha che ane saMpAta lAkha yojanA paridhi kahelI che. bhagavana! "karosamudrane keTalA dvAro che. cAra dvAo che. te pUrvavat vAva4 ykaroda samuhanA pUrva paryAmAM ane varNavaradvIpanA pUvaddhinA pazcimamAM puSkaroda samudranuM vijya nAme dvAra che. e pramANe bAkInA paNa kahevA. dvAronuM aMtara saMkhyAta lAkha yojana abAdhAthI che. pradezo-jIvo pUrvavatu. bhagavana / ema kema kaho cho ke puroda samudra e puskaroda samudra che? gautama puskaroda samudranuM jaLa vaccha, pathya, jAnya, tabuka, sphaTikavaNabhiA, prAkRtika udaka sathI yukata che. zrIdhara ane zrIpabha be devo mahaddhika yAvatuM palyopamakSitika che, te tyAM rahe che. te kAraNathI yAvatuM nitya che. bhagavana / puSkaroda samudramAM keTalA caMdro prakANyA yAvata saMkhyAta caMdra cAvatuM tArAgaNa koDAkoDI zobhaze. ri9o] varaNavara dvIpa, je vRtta-valayAkAra yAvat rahela che. te puroda samudrane parIvarIne rahe che. pUrvavatu samayakavA sati che. teno cakravAla virlabha ane paridhi keTalI che gautama teno cakavAla viEbha saMkhyAta lAkha yojana che ane paridhi paNa saMgAta lAkha yojana che. pawvara vedikA vanakhAMDa varNavavA. dvArotara pradeza, jIvo badhuM pUvavatuM. bhAvanA vahIpane vahIpa kema kahe chegotama / vaNavara hIpanA te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNI nAnI-nAnI vAvaDI gAvata bilapaMktio che, je svaccha che. pratyeka stvara vedikA ane vanakhaMDathI pariveSTita che. tA zreSTha varaNI samAna jaLathI paripUrNa yAvatu prAsAdIyAdi che. te nAnI-nAnI vAvaDI cAva4 bipaMkitaomAM ghaNAM utpAdu parvato yAvatu khaDaka che. je badhAM phaTikamaya, svaccha Adi pUvavava che. tyAM varuNa ane varuNapabha nAmanA be maharvika deva rahe che. te kAraNathI rAvata te nitya che. tyAM caMdrAdi jyotiko saMkhyAta-nsaMkhyAta kahevA cAvavuM tyAM saMkhyAta koDAkoDI tArAgaNa zobhe che. ri, vaNoda samaDha vRd-qlAkAra yAvatuM ja che. te samayakavAla saMsthita che Adi pUrvavat kavuM. viddhabha ane paridhi saMdhyAta lAkha yojana che. jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 pAvaravedikA, vanakhaMDa, pradeza, jIvo saMbaMdhI panottara pUrvavatuM nAma. he gautama 1 vAruNoda samudranuM jaLa, jema koI caMdraprabhA, maNizalAkA, zreSTha sIdhu zreSTha varaNI, Asava, puSpAsava, soyAsava, phalAsava, madhu meka, jAtipasa, kharasAra, mRtIkAsAra, kApizAna, apakava Ijha rasa, prabhUta saMbhAra saMcita, poSamAsagata bhiSaja yogavarNa, nirupahad viziSTa dad kAjopacAra, sudhota, ujjoyagamada prApta aSTapiSTapRSTa pradAnathI nin * * * muikhajaMtavara kimadim kaImA, kopa saMjJA, savajI, varavaNI, atirasavALA, bhUphaLa pRSTavaNI, surata, kaMIka oSThAvaziSI, adhika madhura peya, 'Izasisa taNeda' komaLa bola karaNI yAvatu AsvAdid, vivAdita, anihuta saMlApakaraNa varSa-prIti jananI, saMta satata bibhoka hAva vibhrama vilAsa vedhalaga matA karaNI, vimaNa dhiya satva jananI, saMgrAma deza kALa eka ratanasamApasara karaNI, "kaDhiyANa vidhupatihiya" mRdu karaNI, "uvavesita" samAna gati khaLAve. che, 'sayalaMmi' subhAsanupAlita, samara bhana vaNosahacAra surabhi sa hIpikA sugaMdhA AsvAdanIya, visvAdanIya, pINanIya, darpaNI, madanIya, sarva Indriya ane gAmane prahAdanIya A kausano pATha amane samajAyo nathI. Asava, mAMsala, pezala kaMIka hoTha avalaMbhiNI, kaIka AMkhane lAla karanArI, kaIka vyavasacheda karuka, varNa-gaMdharasa-zvAzayukata AvA prakAra hoya che zuM? gautama! A artha samartha nathI. vAraNa samudranuM jaLa AnAthI detara cAvatu jaLa che. te kAraNathI ema kahe che - vaNoda samudra che. tyAM vANI ane vAraNakAMta maharvika deva yAva4 vase che. yAva4 o nAma nitya che. badhAM jyotika saMkhyAtA che, kaI rIte jANavuM ke vAruNavara dvIpamAM keTalA caMdro prabhAsyA? * vivecana-289 thI 291 : pukhoda nAme samudra vRta - valayAkAra saMsthAne rahela che. cotaraphathI pukaravaradvIpane gherIne rahela che. * x * have viDaMbhAdi pratipAdanArthe kahe che - gautama ! saMkhyAta lAkha yojana cakravAla vikebha ane saMdhyAta lAkha yojana paridhi puSkaroda samudrano kahela che, te puSkaroda samudra padAvapedikA je ATha yojananI che, te tathA eka vanakhaMDathI gherAyela che. bhadaMta? puSkaroda samudranA keTalA dvAro kahyA che ? gautama ! cAra - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. bhagava puSkaroda samudranuM vijaya nAme dvAra kyAM che ? gautama ! puSkaroda samudranA pUvaddhi paryA ane aNavara dvIpanA pUvaddhanI pazcimamAM A vijaya nAme dvAra kahela che. jaMbUdvIpanA vijaya hAsva te kahevuM. mAtra rAjadhAnI bIjA karodamAM che. bhadaMta pukaroda samudranuM vaijayaMta dvAra kayAM che ? gautama ! puSkarodanA dakSiNa paryanta ane dakSiNAddha aruNavara dvIpanI uttare che....bhadetA! puSkaroda samudranuM jayaMta
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpaj289 thI 21 EC jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 dvAra kyAM che ? gautama ! ykarodanA pazcima paryanta ane pazcimAddha aNavaradvIpanI pUrve che.... bhadaMta ! ykaroda samudranuM aparAjita dvAra kyAM che ? gautama ! puSkarodanA uttara paryo ane araNavara dvIpanI dakSiNe che. badhAM dvAra jaMbUtIpavata kahevA. rAdhAnI anya purakarodamAM. bhadaMta! puSkaroda samudranA eka dvArathI bIjA dvAnuM paraspara aMtara abAdhA keTaluM che ? gautama! saMkhyAta lAkha yojana eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara che. pradezAdi sUtra A pramANe - bhagavat ! puSkaroda samudranA pradezo arNavara dvIpane RSTa che ? hA, che. e rIte aruNavaradvIpanA pradezo jANavA. bhadaMta ! puSkaroda samudranA jIvo marIne aruNavaradvIpamAM upaje ? gautamAM keTalAMka janme, keTalAMka nA janme. e rIte aruNavaradvIpanA jIvo mATe paNa jANavuM. puSkaroda nAma - samudranuM jaLa svaccha, rogahetuka nahIM tevuM, jAtya, laghu pariNAma, sphaTikananI chAyAvALuM, prakRtithI udakarasavALuM che. zrIdhara-zrIpabha ahIMnA be mahaddhika yAvat palyopama sthitika devo che. * x * puSkaranA jevuM jaLa jenuM che te pukaro. A kAraNothI pukaroda samudra kahe che. bhagavad ! pukAroda samudramAM keTalA caMdro prabhAse che ? ItyAdi. badhe ja saMkhyAta hovAthI uttano abhAva che. puSkaroda pachI varaNavara nAme dvIpa che. bAkI sUtrArtha mujaba jANavuM. puSkaroda samadravata cakavAla vikuMbhAdi badhuM kahevuM. have nAmano avartha kahe che - vaNavara dvIpane varaNavaradvIpa kema kahe che ? gautama ! varaNavaradvIpanA te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNI nAnI-nAnI vAvaDI cAvatuM bilapaMkti svaccha rAvatuM madhusa yukata che. yAvat zabdathI glaNa, ranamaya, kAMThA, samatIra, vajamayapASANA ItyAdi badhuM kahevuM. - vANIvara jaLa yukta. vAruNIvaramAM zreSTha vAruNI jevuM je udaka che, tenAthI pratipUrNa che. pratyeka padAvara vedikAthI parikSipta, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa Adi pAThasiddha che te pratyekane gisopAna, toraNAdi kahevA. * * * * * | basopAna pratirUpanuM varNana- vajamayanemA, ripTa ratnamaya pratiSThAna, vaiDUryamaya staMbha, suvarNa-rUAyamaya phalako, vajamaya saMdhi, lohitAkSamaya sUci, vividha maNimaya avalaMbana, avalaMbana bAhA, prAsAdIyAdi che. te pratyeka basopAnakane toraNo che. toraNo vividha maNimaya, vividha maNimaya staMbho upara saMniviSTa ItyAdi, IhAmRgAdi citro yukta, staMbha upara uttama vedikA parigata, ramya yAvatu prAsAdIyAdi che. te toraNonI upara ATha-ATha maMgalo kahyA che. te A - svastika, zrIvatsa, naMdhAvad, dddhamAnaka, bhadrAsana, kaLaza, matsya, darpaNa. A sarve ratnamaya, ravaccha vAva pratirUpa che. te toraNonI upara ghaNAM kRSNAdi varNanA cAmaradhvajo che. te svaccha, glaNa, rUparUM cAvatu pratirUpa che. te toraNonI upara ghaNAM chatrAticho, patAkAtipatAkA, ghaMTAyugala, hAthamAM utpala yAvat zatasahastrapaga, sarve ranamaya, svaccha, zlaSNa, laSTa, pRSTa, mRSTa, nIraja, nirmaLa, nizaMka, nikaMTakachAyA, prabhA Adi sahita, prAsAdIyAdi che. te nAnI-nAnI vAvaDI, puSkariNIM yAvatuM bilapaMkitamAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM utpAta parvato, niyata parvato, jagatI parvato, dAparvato, maMDapa, dakamaMDapa, daka mAlaNa, dakaprAsAdAdi sarve ratnamaya yAvatu pratirUpa che. te parvata Adi badhAmAM ghaNAM haMsAmano, utAsana, praNatAsana, dIrdhAsana, pakSAsana Adi sata svaccha rAvatuM pratirUpa che. varaNavAdvIpanA te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM AlIgRho, mAlIgRho, ketakIgRho, achaNagRho, prekSaNagRho, majjana gRho ItyAdi gRho sarve sphaTikamaya, svaccha cAva pratirUpa che. te AlIgRha cAvat kusumagRhomAM ghaNAM haMsAsana cAvat dizAsvastika Asana sarve sphaTikamaya, svaccha cAvat pratirUpa che. varaNavara dvIpamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM jAI maMDapa, jahiya maMDapa, mAlikA maMDapa, navamAlikA maMDapa, vAsaMtikA maMDapa cAvatuM zyAmalatA maMDapo che. baghAM svaccha vAva pratirUpa che. te jAI maMDapa cAvata zyAmalatA maMDapamAM ghaNAM pRthvIzilApako kahyA che. temAM keTalAMka haMsAsana saMsthita cAvatu keTalAMka dizAsauvastikAsana saMsthita, keTalAMka zreSTha zayana viziSTa saMsthAna saMsthita sarve sphaTikamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. tyAM ghaNAM vyaMtara deva-devIo bese che, suve che yAvat karelA zubhakarmonA kalyANa phaLa vRtti vizeSane anubhavatA vicare che. - x * x - ( A pramANe varavANI vApI Adi jaLa jemAM che, te kAraNe A dvIpa varaNavara kaho. bIjuM ahIM varaNa ane varuNaprabha e be deva * x * vase che, tethI varuNa deva pradhAnatAthI tene varaNavaradvIpa kahe che. -- caMdrAdi saMkhyA sarvatra saMkhyAta che. varuNoda samudra vRta-valayAkAra saMsthAna saMsthita che, te cotaraphanI gherIne rahela che. puSkaroda samudravat kahevuM. haQ nAmanuM kAraNa kahe che gautama! varuNoda samudranuM jaLa, caMdraprabhAsurAvizeSa * * * maNizalAkA jevuM, zreSTha sIdhu, zreSTha vANI te vasvAruNI, ghAtakIpagarasasAra Asava te patrAsava, e rIte puSpAsava, phaLAva paNa jANavo. coya-gaMgha dravya, teno sAra-Asava te comAsava, madhu-meka e madha vizeSa, jAtipuSpa vAsita prasannA - jAtipasapa, mUladala-kharjarano sAra-Asava, mRDhIkA-dvAphA, tenA sArathI nipajJa Asava te mRDhIkAsAra, kApizayana-madha, sArI rIte pakAvela IkSussathI niSajJa Asava, ATha vakhata piSTapradAnathI nipajJa, jAMbUkuLa-kAlivara prasanna-dAra vizeSa, ukarSathI mada prApta, mAsana - AravAdanIya, - bahala, paisAnA - manojJa, parama ati prakRSTa AsvAda guNa rasayukatapaNAthI * x * kaMIka lAla AMkha karanAra, pIdhA pachInA kALe kaMIka karuka, IlAyacI Adi bIjA dravyanA yogayukata, tathA atizaya varNa-gaMdha-sparzathI yukta, AsvAdha, vizeSe AsvAdha, ati parama AsvAdanIya rasayukta, jaTharAgnine dIpana-uddIpta karanAra, kAmane janmAvanAra, dhAtu 197]
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa0/289 thI 291 upacakArI, sarve Indriya ane gAmone prahAdanIya che. Ama kahyuM tyAre gautame pUchyuM - varuNa samudranuM jaLa Ave che ? bhagavaMte kahyuM - ukata badhI upamA karatA ISTatara, kAMtatara, piyatara, manotara, manApatara che. vaLI vANI ane vAruNakAMta e be mahartika deva ahIM vase che tethI vAruNoda nAma che. * sUtra-22 - saravara nAmaka dvIpa vRtta rAvata vArNavara samudrane gherIne rahela che. teno viEbha ane paridhi saMkhyAta lAkha yojana che, yAvatuM artha - ghaNI nAnI-nAnI vAvaDI yAvatu sasarapaMkti che, je kSIrodakathI paripUrNa che, yAvatu pratirUpa che. te nAnI vAvaDI yAtad bilapaMkitamAM ghaNAM utapAta parvato sarve ratanamaya yAvat pratirUpa che. ahIM puMDarIka ane puSkaradaMta nAmanA be devo maharvika yAvata vase che. e kAraNe yAvata nitya che. tathA jyotikonI saMkhyA sakhyAta kahevI joIe. kSIroda nAmaka samudra vRtta-valayAkAra saMsthAna saMsthita cAvatu kSIravahIpane gherIne rahela che. te samacakavAla saMsthita che, viSama cakavAla saMsthita nathI. saMkhyAta lAkha yojana tenA viSaMbha ane paridhi che ItyAdi badhuM pUrvavata che. artha - he gautama ! kSIroda samudranuM jaLa, jema koI surasuhafmApaUTmagT-taUT ItyAdi ATha kausamAM noMdhela che je pUrva maMjasuharta mAne sudhI che. paNa vRttikAre tenI koI vyAkhyA karela nathI, tethI ame ahIM mULapAThano ja anuvAda karela che. ukata kasavALA pAThano anuvAda karela nathI.] gautama kSIrodasamudranuM pANI, cakavartI rAja mATe taiyAra karAyela gokSIra, je catuHsthAna-pariNAma pariNata che, sAkAra-goLa-mizrI AdithI ati svAdiSTa banAvAyela hoya, maMdAgni upara pakAvavAmAM AvI hoya je AsvAdanIya, visvAdanIya, pINanIya yAvatu sarvedriya ane gAmone prahAdanIya hoya, je vaNathI suMdara yAvatu sparzathI manojJa che, zuM tevuM kSIrodaka che? nA, te artha saMgata nathI. kSIrodanuM te jaLa AnA karatAM paNa Itara cAvata AsvAdha kahela che. ahIM mahahika evA be deva vimala ane vimalapabha yAva4 vase che. tethI saroda samudra nAma che. saMkhyAta caMdra yAvata tArAgaNa che. vivecana-292 - kSIravara dvIpa nAme dvIpa vRta-valayAkAra che ItyAdi. * x - e pramANe varaNavaradvIpanI vaktavyatA ja ahIM kahevI. - x * have nAmano avartha - kSIravara dvIpane kSIravara dvIpa kema kahe che ? gautama! kSIravara dvIpamAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNI nAnI-nAnI vAvaDI ItyAdi varNavaradvIpavatuM kahevuM. yAvata vyaMtara deva-devIo bese che, suve che yAvatu vicare che. mAtra ahIM vApI Adi kSIroda paripUrNa kahela che. parvatamAM Asano, gharomAM Asana, maMDapomAM pRthvIzilApaka sarvaratnamaya kahevA. paMDarIka ane puSpadaMta ahIM kSIravaradvIpamAM anukrame pUrvAddha-pazcimAddhanA 100 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 adhipati be deva che. te vApI AdimAM kSIratulya jaLa che. kSI-kSIraprabha tenA adhipati che, mATe te dvIpa kSIravara che - x - caMdrAdi sUtra pUrvavatuM. kSIroda nAme samudra vRta-valayAkAra saMsthAne rahela che. te kSIravahIpane gherIne rahela che. bAkI kathana kSIravaradvIpa samAna kahevuM - x * bhadaMta! kSIroda samudrane kSIroda samadra kema kahe che ? gatama! kSIroda samadrahna udaka - jema cakravartI rAjAnI catuHsthAna pariNAma paryanta je gokSIra, khAMDa-goLa-mizrIthI atizaya sa prApta, maMdAgni upara prayatnathI pakAvela - x - tethI ja varNa-gaMdha-ra-sparzathI yukta, AsvAdanIya-visvAdanIya-dIpanIya-darpaNIya-madanIya-vRMhaNIya Adi pUrvavat. zuM kSIrasamudranuM jaLa Ave che ? nA, kSIrodasamudranuM jaLa tenAthI paNa ISTatara yAvatuM manApatara che. - x - kSIravat nirmaLa udaka Adi hovAthI kSIroda kahyuM. caMdrAdi saMkhyA sugama che. * sUtra-293 : dhRtavara nAmaka hapa vRtta - valayAkAra saMsthAne rahela vAva4 HIroda samadrane gherIne rahela che. te samayakravAla saMsthita che, viSamacakravAla nathI. vistAra ane paridhi saMkhyAta lAkha yojana che. pradezathI artha sudhI kahevuM. gautamadhRtavaradvIpamAM tyAM-tyAM ghaNI ja nAnI-nAnI vAvaDI vAvatu dhRtodakathI paripUrNa che. utpAtu parvata yAvat khaDako che. te badhAM suvaNanA, svaccha pAvat pratirUpa che. kanaka ane kanakapabha A be devo che. caMdrAdi saMkhyAtA che. dhRtoda nAmaka samudra vRd-qlAka saMsthAne rahela che yAva4 dhRtavaradvIpane gherIne rahela che. samakavAla saMsthita che ItyAdi pUrvavata dvApradeza-jIvo kahevA. nAmano artha - he gautama ! dhRtoda samudranuM jaLa, jema koI godhRtanA sAra jevuM zreSTha che. A godhRtamaMDa phUlelA sallakI, kaNeranA phUla, sarasavanA phUla, koraTanI mALAnI mAphaka pILA varganA che. nigdhatA guNayukata, anisaMyogathI camakavALuM, nirupahad ane viziSTa suMdaratA yukta, sArI rIte jamAvela dahIMne mathita karI prApta mAkhaNane tyAre ja tapAvatA, sArI rIte ukALyA pachI, bIje na laI jaI, te sthAne ja takALa gALIne kacaro Adi upazAMta thatAM tenA upara je thara jAme, te jema adhika sugaMdhathI sugaMdhita, manohara, madhura pariNAmI ane darzanIya hoya. te parNarUpa, nirmaLa ane sukhopabhogya hoya che. AvA sarakAlIna godhRtavaramaMDa samAna te dhRtodanuM pANI hoya che zuM ? gautama ! te dhRtodanuM pANI AnAthI paNa adhika ISTatara yAvat AsvAdha hoya che. tyAM kAMta ane sukAMta nAmaka be mahahika deva rahe che. bAkI pUrvavat cAvatuM tyAM saMkhyA tarAgaNa koDAkoDI che. aodavara nAmaka dvIpa vRtta-valayAkAra ane dhRtoda samudrane vIMTIne rahela che. zeSa kathanapUrvavat yAvatuM kSotavara-dvIpamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM nAnI vAvaDI yAvatu jododakathI patipUrNa che. tyAM utpAtu parvatAdi che, je sarva vaiDUrya
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pa/ra93 101 ratanamaya yAvatu pratirUpa che. tyAM subha ane mahAprabha nAme be maharvika deva rahe che. tethI sodavara kahe che. sarve jyotika pUrvavata kahevA. aododa nAmaka samudra vRtta-valayAkAra, kSodavaradvIpane gherIne rahela che. cAvatuM saMkhyAta lAkha yojana paridhithI che. cAvatu nAmArtha - gautama ! kSododa samudranuM jaLa jAtivaMta zreSTha IzurasathI adhika ISTa yAvatu AsvAdya che. te Izurasa svAdiSTa, gADha, pazad, vizrAMta, snigdha, sukumAla bhUmibhAgamAM suchiw, sukAi-lasTa-viziSTa-niuhata AjIta vAvIta sukAsa jya payata-nipuNa parikaanupAlita-nyuddhi vRddha, sujAta. lavaNa-tRNa doSa varjita, nayAya parivartita, nimati suMdara strI pariNava mRdu-pI-pora-bhaMgura-sujAta-madhura sapuSpa viracitazitapariphAsita upadrava vivarjita abhinava tavagra, apAlita, vibhAga nichoDitavADika, apanitamla, graMthi parizodhita, kuzala naRlpita uqNA cAvatu poDiya, balavAna nara, yaMtra vaDe pariNAlita A Izurasya vastrathI gALela hoya, cAtutika suvAsita, adhika pathya-laghuka, vaNapapetAdi pUvava4. zuM AvuM kSododasamudra jaLa che ? nA, te artha samartha nathI kSodarasa samudranuM jaLa AnAthI ISTataraka yAvat AsvAdha che. pUNabhadra - mANibhaddha A be devo yAva4 vase che. bAkI pUrvavatuM. saMkhyAta jyotika che. * vivecana-293 : dhRtavaradvIpa kSIroda samudrane gherIne rahela che. ahIM paNa cakavAla viDaMbha, paridhi, pAvakvedikA, vanakhaMDAdi vaktavyatA pUrvavatuM. have nAma nimita kahe che - dhRtavaradvIpane dhRtavara dvIpa kema kahe che ? dhRtavara dvIpamAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ItyAdi aruNavaradvIpavatuM badhuM kahevuM. cAvat vyaMtara devo-devIo cAvat vicare che. mAtra vApI vRtodaka paripUrNa kahevI. parvato, parvatomAM Asano ItyAdi badhuM suvarNamaya kahevuM. kanaka ane kanakaprabha deva anukrame pUrva-pazcimanA adhipati che dhRtodaka ane vApI AdinA yogathI tathA dhRtavarNa deva ane svAmItva vaDe dhRtavara dvIpa nA che. caMdrAdisaMkhyA saMkhyA pUrvavatuM. dhRtoda samudra, dhRtavaradvIpane gherIne rahela che bAkI badhuM dhRtavaradvIpa mAphaka kahevuM. have nAma nimitta - dhRtoda samudrane dhRtoda samudra kema kahe che ? gautama ! dhRtoda samudranuM jaLa zaradaRtumAM thayela gAyanA ghInA mAMDanA uparanA bhAge sthita dhRtasAra, te agnithI paritApita hoya, sthAnAMtare laI javAyela na hoya, tatkALa nipAdita hoya, kacaro zAMta thayela hoya, salakI karNikAra puSpa vaNabhAyukta, vaNadithI yukta, AsvAdanIya, visvAdanIya, dIpanIya Adi che. zuM samudra-jaLa AvuM che ? nA, dhRtoda samudranuM jaLa cokta svarUpa ghI thI ISTatara yAvatu manAmatara AsvAdathI kahyuM che. dhRta jevuM udaka hovAthI dhRtoda, * X - X * caMdrAdi saMkhyA sUtra sugama che. 102 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 kSodavara dvIpa - x - dhRtoda samudrane gherIne rahela che. cakavAla vikhaMbha, paridhi, dvArAdi vakatavyatA pUrvavat nAmano anvarya - kSodavaradvIpa nAma kema che ? gautama ! kSodavara dvIpamAM te-te pradezamAM ghaNI nAnI-nAnI vAvaDI ItyAdi pUrvavat kahevuM. parvata, parvatanA Asano ItyAdi badhuM vaiDUryamaya kahyuM che. supabha ane mahApabha anukrame pUrvAddha-pazcimAddhanA adhipati be devo ahIM-x* vase che. tethI kSododaka ane vApI AdinA yogathI kSodavaradvIpa. - x - kSododa nAme samudra *x - kSodavara dvIpane gherIne rahela che. cakravAla viThaMbhAdi vaktavyatA pUrvavat - x* have nAma nimitta- kSododa samudrane kSododa samuddha kema kahe che ? kSododa samudranuM jaLa jema koI jAtya zeraDI hoya. viziSTa paMDra dezobhava haritA zAala athavA bheraMga dezodbhava zeraDI, tene kALI gAMTho hoya, uparanA pAnanA samUhanI apekSAe haritAlavata piMjara hoya, mULa prabhAga dUra karAyela hoya, udadbhAgamAMthI paNa trIjo bhAga hIna hoya madhyano prabhAva rahela hoya. jemAMthI pravagAMTha dUra karAyela hoya. temAM mULa vibhAga, uparano pribhAga, parva-gAMTha sArA rasavALA na hovAthI tenuM varjana karela che. pachI je iphpharasa hoya tene bArIka vathI gALIne catutakathI sArI rIte vAsita karela hoya. A caturnAtaka eTale taja, elacI, kesara ane marI. te atizaya pathya hoya, laghu pariNAma hoya, varNa-gaMdha-rasa-sparzathI yukta hoya, AsvAdanIya, darpaNIya Adi hoya. AvuM kahyuM tyAre gautame pUchyuM - kSododa samudranuM jaLa AvuM hoya ? bhagavaMte kahyuM - nA. kSododa samudranuM jaLa yathAktarUpa phoTarasAdithI ITatara cAvatu manAtara AsvAdavALuM che. "bIjo pATha je sugamAM joyo te ghaNI pratomAM dekhAto na hovAthI tenI vyAkhyA karatA nathI" ema vRttikArazrI lakhe che. pUrNa ane pUrNaprabha be deva che. ItyAdi - x - * sUtra-294 - naMdIzvara nAmaka dvIpa vRtta-valayAkAra saMsthita che. Adi pUrvavata, te #ododa samudrane cotaraphathI gherIne rahela che. paridhi, pAvaravedikA, vanakhaMDa, dvAra dvArAMtara pradeza, jIva pUrvavata bhagavAna ! naMdIzvara dvIpanA nAmanuM kAraNa zuM che ? gautama / sthAne sthAne ghaNI nAnI-nAnI vAvaDI yAvatuM bilapaMkitao che, jemAM Izurasa jenuM jaLa bhareluM che, utpAtparvato sarva jamaya, svaccha yAvata pratirUpa che. athavA he gautama / naMdIzvara dvIpanA cakadla kiMbhanA bahumaNi deza bhAgamAM ahIM cAra dizAmAM cAra aMjanI parvato kahyA che. * * * * - * te aMjanaka parvato 84,000 yojana ud uccatvathI che, 1ooo jamInamAM che, mULamAM sAtireka 10,000 yojana, dharaNItale 10,000 yojanA laMbAI-pahoLAIthI, tyArapachI eka-eka pradeza majhAthI ghaTatA-ghaTatA uparanA bhAge 1ooo yojana lAMbo-pahoLo che. tenI paridhi muLamAM 31,623 yojanathI kaMIka adhika, dharaNItae B1,623 yojanathI kaMIka jUna, zikharamAM 3162
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39pa0/293 103 yojanathI kaMIka adhika che. mULamAM vistIrNa, madhye saMkSipta, upara taNuka e rIte gopuccha saMsthAna saMsthita che. sarva aMjanamaya, svaccha pAvatu pratyeka parvata pAvara vedikA ane vanakhaMDaNI veSTita che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana karavuM. te janaparvato upara pratyekamAM bahurAmasmaNIya bhUmibhAga che. jema koI AliMga pukara ke yAvatuM vicAre che. te bahurAmaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAge pratyekamAM siddhAyatana che. je 1oo yojana lAMbu, pojana pahoLuM, 72 yojana uMcu, anekazata staMbha saMniviSTa che. Adi varNana karavuM. te pratyeka siddhAyatanonI cAre dizAmAM cAra hAra kahelA che - devaddhAra, asuradvAra nAgadvAra, suparNadvAra. tyAM mahaddhika yAvatuM palyopamasthitika cAra deva rahe che - deva, asara, nAga, suparNa. te dvAro 16 yojana uMcA, ATha yojana pahom, teTalAM ja pravezamAM che. A dvAra sapheda che, kanakamaya zikhara Adi varNana vanamALA paryanta karavuM. te dvAronI cAra dizAmAM cAra mukhamaMDapo che. te mukhamaMDapa 100 yojana lAMbA, 59 yojana pahoLA, sAtireka-16-cojana ud uccatvathI che, vana karavuM. te mukhamaMDapanI cAre [traNa dizAmAM, cAra [gaNa] dvAro kahelA che. te dvAra 16 yojana UMcA, 8mojana pahoLA, 8-bhojana pravezavALA che. bAkI badhuM pUrvavata cAva4 vanamALA. A pramANe prekSAgRhamaMDapa vize paNa kahevuM. mukhamaMDapanuM che te ja pramANa, dvAro paNa temaja vizeSa e ke bahumadhyadezamAM prekSAgRhamaMDapanA akhADA, maNipIThikA addha yojana pramANa, parivAra rahita sIMhAsana yAvat sUpa Adi cAre dizAmAM pUrvavata che. vizeSa e ke - te sAtireka 16-yojana uMcA, bAkI jinapatimA sudhI pUrvavat kahevuM. caityavRkSo pUrvavatu cAre dizAmAM che, pramANa pUrvavatu jema vijayA rAjadhAnImAM kahyuM. viroSa e ke - maNipIThikA 16yojana che. te caityavRkSanI cAre dizAmAM cAra maNipIThikAo ATha yojana pahoLI, cAra yojana paDI che. tenA upara 64ojana uMcI, eka yojana UMDI, eka yojana pahoLI mahendra dhvaja che. bAkI pUrvavatu. e pramANe cAre dizAmAM cAra naMdA puSkariNI che. vizeSa e ke te Izurasa patipUrNa che. tenI laMbAI 10e yojana, pahoLAI pa0-pojana, uMDAI-pa0 yojana che. te siddhAyatanomAM pratyeka dizAmAM pUrva dizAmAM 16,000, pazcimamAM 16,ooo, dakSiNamAM cooo, uttaramAM 8ooo oma 48,ooo manogulikAo ane ATalI ja gomAnasI che. A pramANe ja ulloka ane bhUmibhAga kahevo yAvatuM bahumadhya dezabhAgamAM maNipIThikA che, je 16-yojana lAMbI-pahoLI, ATha yojanA paDI che. te maNipIThikAo upara devadaka che, je 16 yojana lAMbo-pahoLo, kaMIka adhika 16 yojana uMco, sarvaranamaya che. deva-chaMdakomAM 108 jina pratimAo che. A Akho AlAno jema vaimAnikanA sivAyatanano che, tema 104 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 kahevo. temAM je pUrvano aMjanI parvata che, tenI cAre dizAomAM cAra naMdA puSkariNIo che - naMduttarA, naMdA AnaMdA ane naMdivardhanA niMdiveNA, amodhA, gosvabhA, sudaNanA] A naMdA puSkariNIo eka lAkha yojana lAMbI-pahoLI, dasa yojana uMDI, svaccha, glajja, pratyeke pratyeka pAvara vedikA ane vanakhaMDathI gherAyelI, tyAM tyAM sAvat sopAna patirUpaka ane toraNo che. te pratyeka puSkariNInA bahumadhya dezabhAgamAM dadhimukha parvato che. je 64,ooo yojana UMcA, 1oo yojanA jamInamAM, sarvatra samAna, palcaka AkAre che tenI pahoDAI 10,ooo yojana che, 31,ra3 yojana tenI paridhi che. A sarva ratanamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te pratyeka parvatanI cotarapha pAvaravedikA ane vanakhaMDa che. baMnenuM varNana karavuM. tyAM bahusama maNIya bhUmibhAga che. cAvatu devo-devIo bese che Adi. siddhAyatanA pramANa janaka pavata mAphaka badhuM ja kahevuM cAvatu ATha maMgalo che. temAM je dakSiNano janaparvata che, tenI cAre dizAmAM cAra naMdA puSkariNI kahI che. te - bhadrA, vizAlA, kumudApuMDarikisI. niMduttarA, naMdA AnaMdA, naMdivardhanA] pramANa pUrvavatuM. dadhimukha parvato pUrvavata, tenuM pramANa yAvat siddhAyatana pUrvavatuM. - temAM je pazcimano aMjanaka parvata che, tenI cAre dizAmAM cAra naMdA puSkariNI kahI che. te A - naMdipeNA, amoghA, gokhubhA, sudaniA. [bhadrA, vizAlA, kumudA, puMDarikiNI badhuM ja pUrvavata cAvatu siddhAyatana kahevuM. temAM je uttarano aMjanI parvata che, tenI cAre dizAmAM cAra naMdApuSkariNIo che. te A - vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA. bAkI pUrvavat yAvat siddhAyatana, badhuM varNana jANatuM. - te siddhAyatanomAM ghaNAM bhavanapati, saMtara, jyotika ane vaimAnika devo cAtumasika, pratipadAdimAM, sAMvatsarikamAM bIjA paNa ghaNAM jina janmanimaNa-jJAnotpatti-nivaNa AdimAM, devakAryomAM, devasamudayomAM, devasamitImAM, deva-samavAyamAM, deva prayojanomAM ekatrita thAya che, saMmilita thAya che, AnaMdavibhora thaI mahA-mahimArAlI aSTAhikA parvamanAvatA sukhapUrvaka vicare che. kailAza ane harisvAhana nAmaka be mahahidraka cAvatuM palyopama sthitika deva tyAM vase che. te kAraNathI he gautama! Ane naMdIvara dvIpa kahe che. mAvat nitya che. saMkhyAta jayotika che. * vivecana-294 - naMdIzvara dvIpa vRtta-valayAkAra saMsthita che, kSododa samadrane cotaraphathI vIMTIne rahela che. cakravAla viThaMbhAdi pUrvavatuM. have nAma-nimita jaNAve che - naMdIzvara dvIpane naMdIzvara dvIpa kema kahe che ? gautama ! naMdIzvara dvIpamAM ghaNI nAnI-nAnI vAvaDI che
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/ra94 105 106 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ItyAdi pUrvavatu. cAvatuM vyaMtara deva-devIo tyAM vicare che. mAtra ahIM vAva Adi Irasa-jaLathI paripUrNa kahevI. parvata, parvatomAM Asano Adi badhuM vajamaya kahevuM. bAkI pUrvavatu. athavA he gautama ! naMdIzvaranI cAre dizAmAM cakavAla vikhaMbhathI madhya deza bhAgamAM eka-eka dizAmAM eka-eka e rIte cAra aMjanaka parvato kahyA che - pUrvAdimAM. te aMjana parvata 84,000 yojana uMcA, 1000 yojana uMDA, mULamAM sAtika 10,000 yojana Adi sUtrArthamAM kahyA mujaba mApa jANavuM. * x * e rIte gopuccha saMsthAna saMsthita, saMpUrNa aMjAranamaya cAvat pratirUpa che. * * * * * - te aMjana parvatanI upara bahasamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. tenuM varNana jaMbUdvIpanI gatInA uparanA bhAganI jema - "tyAM ghaNAM vyaMtara deva-devI cAvat vicare che." . sudhI kahevuM. te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge pratyekamAM siddhAyatana kahela che. te pratyeka siddhAyatana 100 yojana lAMba, 50 cojana pahoLuM, 72 yojana uMca che. aneka zata staMbha saMtiviSTa che, ItyAdi varNana vijayadevanI sudhamAM sabhA mAphaka jaNa.. A pratyeka siddhAyatanonI cAre dizAmAM eka-eka e pramANe cAra dvAro kahelA che - pUrvamAM, dakSiNamAM ItyAdi. temAM pUrvanI dizAnA dvArano adhipati deva" nAme hovAthI tene devadvAra kahe che. e rIte dakSiNamAM asuradvAra, pazcimamAM nAgadvAra ane uttaramAM suvarNadvArA jANavuM. te cAre dvAromAM anukrame cAra mahartika cAvat palyopama sthitika devo vase che. pUrvadvAre deva, dakSiNa dvAre asura, pazcima dvAre nAga, uttaradvAre suvarNa. te dvAro pratyeka 16-yojana uMcA, ATha yojana pahoLA, ATha yojana pravezathI che. te dvAra zeta che, zreSTha suvarNa supikAyukta che. tyAM IhAmRga, vRSabha, ghoDA, manuSya, magara, pakSI, vAlaka, kinnara AdinA citro citrita che. staMbha upara zreSTha vedikA che tenAthI ramya lAge che ItyAdi varNana karavuM. dvAravarNana - vajamAya nemA, riSTharatnamaya pratiSThAna, vaiDUryamaya staMbha, jAtyarUpa upacita pravara paMcavarNa maNi ranathI kuTTimatalavALuM, haMsagarbhamaya eluga, gomekkaga IndranIla, jyotirasamaya uttaraMga, lohitAkSamaya dAraceDI, vairyamaya kamALa, lohitAkSamaya bhUci, vajamaya saMdhi, vividha maNimaya samudgata, vajamaya argalA, rajatamaya Avartana pIThikA, aMkotara pArtha, niraMtara ghana kamADa ItyAdi ItyAdi - X-X - X - prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. A badhuM jo ke vijayadvAranA varNanamAM paNa vyAkhyAyita karela che, to paNa sthAna azUnyArthe kaMIka vyAkhyA karIe chIe - zota, aMkarananA bAhulyathI zreSTha suvarNanI stupikA che. tyAM IhAmRga, vRSabha, azva, manuSyAdinA citro cikita che. tathA staMbha uparavata vajarakhamayI vedikAyukata hovAthI te abhiramaNIya lAge che. vidyAdharanuM je samazreNIka yugala, temanA prapaMca vaDe yukta, arciH sahasamAlanIya arthAtu AvA prabhA samudAyathI yukta * x * viziSTa vidyAzaktivALA puruSa vizeSa prapaMca yukta hajAro rUpayukta, dIpatAatizaya dIpA - x - jotA ja AMkha tyAM coMTI jAya tevA, sazrIkarUpa. te dvAronuM che. vajamayanemA * bhUmibhAgathI urva nIkaLatA pradezo, riSThamaya pratiSThAna-mULa pAyA, jAtyarUpa yukta - pravara paMcavarNa, maNiratna vaDe kumitala, haMsagarbhamaya dehalI, gomeyaka ranamaya IndrakIla, lohitAkSamaya dvArazAkhA, vaiDUryamaya kamADa, lohItANAmAM sUci - be pATIyAnI saMdhi chuTI na paDe te hetuthI pAdukA sthAne vajamaya saMdhi, * * * prAsAdamAM jyA argalA praveze che te - x * aMkarannamaya uttarapArzayukta, laghuchidra rahita ghana kamADa - x , gomAnasI-zayyA, vividhamakhiranamaya bAlaka rUpo ane lIlA sthita zAlabhaMjikA. rajatamayakUTa, vajamaya zikharo ItyAdi * * dha - zikhara, ulloka-uparano bhAga, jemAM maNimaya vaMza ane lohitAkSamaya prativaMza che, rajatamaya bhUmi che, vividha maNiratnamaya jAlapaMjara che. - X - X - aMkamaya pakSa che, jyotIrasamaya vaMza che - x - rajatamaya paTTikA che ItyAdi * * * x - bahalatAthI aMkaranamaya pakSa, pakSabAhu AdinA aMkaranAtmaka, kanakamaya zikhara, tapanIyamaya laghu zikhararUpa che. - x - have tenA zvetatvane vizeSathI dazavi che - zvetatvane upamA vaDe & kare che * vimala evuM je zaMkhadala ke zaMkhatala, je nirmaLa - ghanIbhUta dahIM, gAyanA dUdhanA phINa, cAMdInA DhagalAnI jema prakAzato, addha caMdra vaDe AzcaryabhUta. vividha maNimayI mALA vaDe alaMkRta, aMdara-bahAra dhvaNa tapanIya rucira retIno praratAra jemAM che te. zubhasparphodiyukata che. te dvAronA baMne paDakhe be prakAre tiSIdanasthAna che. dvAranI bhIMta samIpe nitaMba che. vaMdana kaLazo soLa-soLa che. te vaMdana kaLazo, zreSTha kamaLa sthApita, sugadhI zreSTha jaLathI pUrNa, caMdana vaDe carcita, kaMThamAM mALA, padotpalathI DhAMkela, sarvaranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa moTA moTA IndrakuMbha samAna kahela che. A prakAre tyAM sudhI jANavuM, jyAM sudhI soLa vanamALA kahI che. te A pramANe - te dvAronA baMne paDakhe be niSidhiyAmAM soLa-soLa nAgadaMtaka kahyA che. te nAgadaMtako motInA jAlaMtarathI uMce rahelA che. hemAla-gavAkSajAta-nAnI ghaMTaDI jAlathI paripti , * * * pagAddharUpa, paNa saMsthAna saMsthita, sarva vajamaya, svaccha cAvatu pratirUpa, moTAmoTA gajadaMta samAna kahela che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM kALA dorAmAM vRtta, laTakatAM mAtradAma samUha che. * x * te dAma tapanIya laMbUzaka, suvarNa pratara maMDita, anyonya saMpAd, pUviida dizAthI AvatA vAyu vaDe maMda maMda kaMpatA-kaMpatA, laTakatA ItyAdithI udAra manojJa-manaharakAna ane manane sukhakArI zabdothI te pradezane pUratA ane zrI vaDe atI-tI upazobhita thatuM rahela che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa0/294 103 nAgadaMtakonI upara bIjA 16-16 nAgadaMtako, motInA jAlaMtarathI laTake che. hemajAla cAvata moTA-moTA gajadaMta samAna kahela che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM jItamaya sikkAmAM ghaNAM vairyamaya dhUpaghaTikA kahI che, te dhUpaghaTikAmAM kALo agara, pravara kuMdaraka, turaka AdinI dhUpathI madhamadhe che, tenAthI abhirAma, gaMghavartIbhUta thaI udAra, manojJa, ghANa-manane sukhakara gaMdha vaDe te pradezone pUrI karatAM-karatAM rahe che. te dvAranI baMne bAjue be niSidhikAmAM soLa soLa zAlabhaMjikAo che. te lIlAsthita che sualaMkRta, vividha raMgI vastrayukta, raktaraMgI, kALa vALavALI, mRdu viSaya prazasta lakSaNa muphrimAM grAhya madhyabhAgavALI, *X - X - pIna racita saMsthita payodharavALI, kaMIka azokavara pAdapa samusthita, DAbA hAthamAM grahaNa karela zAkhAvALI - X * paraspara khidhamAna evI, pRthvI parimANavALI, zAzvatabhAva upagata, caMdrAnanA, caMdravilAsI ItyAdi ukAvatu udhotItA-x- zrRMgAragAra suMdara vezavALI, prAsAdIya, darzanIya, abhirU5, pratirUpa che. te dvAronI baMne paDakhe be niSidhiyAmAM soLa-soLa jAlakaTaka che, badhAM ratnamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te dvAranA baMne paDakhe baMne niSidhiyAmAM soLasoLa ghaMTA kahI che. te ghaMTA AvI che - jAMbUnadamaya ghaMTA, vajamaya lAlA, maNimaya ghaMTapArzva, tapanIyamaya sAMkaLa, jItamaya sajja che. te ghaMTAo oghasvA, meghavarA, kacasvarA, sIMhasvarA ItyAdithI kAna ane manane sukhakara svara vaDe te pradezane ApUrata kare che. - 4 - te dvAranI baMne bAju be niSidhiyAmAM soLa-soLa vanamALAo che. te vanamALA vividha dumalaya kisalaya pallava samAkula, bhramara vaDe bhogavAtA, zrI vaDe zobhita yAvatu pratirUpa che. [a vRttimAM Apela keTalAMka zabdA noMdhela che nAni * sAMkoTaka, muktAjAlanA aMtaramAM je uchUita-laTakatI, hemAlasonAno dAmasamUha, gavAjala-gavAkSAgRti ratna vizeSa dhamasamuha, kiMkiNI ghaTAjAlazuddha ghaMTAyamUla, amuccaya-AgaLanA bhAge kaMIka uad, abhimukha-bahAranA bhAge abhimukha. suSTha-atizayapaNe, samyagra-thoDAM paNa calana hita parigRhIta. hepaganIce je paganA addha rUpa - AkAra jemano che te tathA pagAddhavat atisaraLa ane dIdha. kRSaNasUma baddha vaSnAriya-avalaMbita, mAcadAma kalApa - puSpamALA samUha. tavaNijja laMbUsagA - mALAnA AgaLanA bhAgamAM golaka AkRti maMDana vizeSa. suvarNapatara-suvarNapatraka, zAlabhaMjikA sUtramAM - vana * sthULa, saMsthita-saMsthAna * x - Amelaka-zekhara, DIMTaDI. yamala-samazreNika, vanita-baddha svabhAva upacita kaThina bhAva, amyunnata stanovALI. - x - te dvAronI upara ATha-ATha maMgalo kahelA che. te dvAronI AgaLa mukhamaMDapo che. te mukhamaMDapa 100 yojana lAMbA, 50 yojanA 108 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 pahoLA, sAtireka 16 yojana uMcA aneka staMbha upara saMniviTa che, ItyAdi vijayadevanI sudhamAM sabhA mAphaka varNana pratirUpA sudhI karavuM. mukhamaMDapanI AgaLa cAre ke traNe dizAmAM ekaika dvAra kahela che. te dvArA 16 yojana uMcA, ATha yojana pahoLA, ATha yojana pravezamAM che. e rIte dvAra varNana pUrvavat kahevuM cAvat upara ATha maMgalo che. ulloca varNana pUrvavat. je aSTamaMgala kahyA te badhAM ratnamaya, svaccha cAvat pratirUpaka che. ghaNAM kRNacAmara dhvajAdi pUrvavat cAvatuM sahamrapatra. | mukhamaMDaponI AgaLa eka-eka prekSAgRhamaMDapa che. te mukhamaMDapavatuM pramANathI kahevA. ulloca, bhUmibhAga varNana pUrvavatu. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadayA deza bhAgamAM pratyeka akSapATaka che. te akSapATaka vajamaya cAvatu pratirUpa che. te akSApATakonA bahumadhyadeza bhAgamAM ekaika maNipIThikA kahI che. te ATha yojanA lAMbI-pahoLI, cAra yojanajADI Adi che. te maNipIThikA upara sIMhAsana che, te sIMhAsananuM, vijayakUNanuM, aMkuzanuM, dAma varNana badhuM pUrvavatuM. temAM prekSAgRha maMDapanI upara ATha-ATha maMgalo cAvatuM sahastra tro che. te prekSAgRha maMDaponI AgaLa ekaika maNipIThikA che. te pratyeka maNipIThikA 16-yojana lAMbI-pahoLI, ATha yojana jADI Adi che. te maNipIThikA upara pratyeka caityastUpa che. te caityastUpa 16 yojana lAMbIpahoLI, sAtireka 16-yojana uMco che. zaMkha-aMka-kuMda-udakaraja, amRta mayita phINanA DhagalA jevo svaccha ItyAdi pUrvavat cAvat pratirUpa che. te caityarUpanI upara ATha-ATha maMgala, ghaNAM kRSNa cAmaradja ItyAdi pUrvavatu. te caityarUpanI cAre dizAmAM cAra maNipIThikA che. te ATha yojana lAMbIpahoLI Adi * x* che. te ekaika maNipIThikAnI upara cAra jinapatimA jinotsava pramANa-500 dhanuSa pramANa, saMpUrNa ratnamaya, palaMkAsane beThelI, stUpAbhimukhya rahelI che. te A rIte - pUrvamAM kaSabha, dakSiNamAM varlDamAna, pazcimamAM caMdrAnanA, uttaramAM vAripeNa. te caityarUponI AgaLa ekaika maNipIThikA kahI che. te maNipIThikA 16 yojana lAMbI-pahoLI, ATha yojana jADI, te saMpUrNa maNImayI, svaccha cAvatu pratirUpa che. te maNipIThikAnI upara ekaika caityavRkSa che. te caityavRkSa ATha yojana uMcu, addha yojanA jamInamAM, be yojana uMco skaMdha che, te ja addha yojana viThaMbhathI cAvatuM bahu madhyadeza bhAgamAM uMcI nIkaLela zAkhA, te cha yojana uMcI che. te paNa addha yojana viAkaMbhathI che. badhuM maLIne sAtireka ATha yojana che. A caityavRkSA vijaya rAjadhAnInA caityavRAvatuM kahevuM. - X - te caityavRkSanI AgaLa eka maNipIThikA che. te maNipIThikA ATha yojanA lAMbI-pahoLI, cAra yojana joDI Adi che. te maNipIThikA upara ekaika mahendravaja che. te mahendra devaja 60 yojana uMcu che. eka yojana jamInamAM, yojana viThaMbhathI, vajamaya che, ItyAdi varNana vijayadeva rAjadhAnInA mahendra dhvajava jANavuM. mahendradhvaja
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ JdvIpa,ra94 109 110 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 upara ATha-ATha maMgalo ItyAdi che. * x - te mahendra dhvajanI AgaLa ekaika naMdApuSkariNI che. te puSkariNI 100 yojanA lAMbI-pahoLI, 59 yojana vikaMbhathI, daza yojana paMDI, svaccha-glaSNa-4tamaya kAMThAvALI Adi che. * x - te pratyeka pAvara vedikA ane vanakhaMDathI parikSita che. tenI traNa dizAmAM misopAna pratirUpaka che. * x * pustakAMtarathI - te pukaNiInI cAre dizAmAM cAra vanakhaMDa che. pUrvamAM azokavana, dakSiNamAM caMpakavana, pazcimasaptaparNavana, uttaramAM cUtavana. temAM siddhAyatanamAM ekaeNkamAM 48,000 gulikA che. temanogulikAnI apekSAe nAnI che. te pUrvamAM 16,ooo ItyAdi che. * x - vijayadeva rAjadhAnInI sadhamasabhA vatu dAma varNana sudhI kahevuM. te siddhAyatanomAM ekaikamAM 48,000 manogulikA che. te gulikA apekSAe moTI che. pUrvamAM 16,ooo Adi kahevI. te siddhAyatanomAM ekaikamAM 48,000 gomAnuSI-zasyA rUpa sthAna vizeSa che. * x - tenuM paNa phalaka varNana, nAgadaMtavarNana, sikkAnuM varNana, dhUpaghaTikA varNana pUrvavat kahevuM. * x - tenA bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM pratyekamAM maNipIThikA kahI che. te 16 yojana lAMbI yAvatu pratirUpaka che. te maNipIThikAnI upara ekaika devachaMdaka kahela che. te devachaMdaka 16 yojanA lAMbo-pahoLo, sAtireka 16 yojana uMco, saMpUrNa ranamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. te devachaMdakamAM pratyekamAM 108 jinapratimA, jinotsadha pramANa - 500 dhanuSa pramANa rahela che. pratimA varNana vijayadeva rAjadhAnInA siddhAyatana mAka karavuM. te siddhAyatananI upara pratyekamAM ATha maMgaLa, ghaNAM kALA cAmaradja cAvatuM ghaNAM sahamrapatra che, sarvaranamayAdi che. - te cAre aMjana parvata maNe je pUrva dizAno aMjanaka parvata che, tenI cAre dizAmAM ekaika naMdA puSkariNI che. pUrvamAM naMdiSeNA, dakSiNamAM amoghA, pazcimamAM gostRpA, uttaramAM sudarzanA, te puSkariNI eka lAkha yojana lAMbI-pahoLI, 3,16,227 yojana, 3-gAu, 28-dhanuSa, 13 AMgaLathI kaMIka vadhu paridhithI che. 10 yojanA uMDI che. bAkI badhuM jagatI uparanI puSkariNIvat kahevuM. vizeSa e ke - vRtta, samatIra, kSododakathI pratipUrNa che. te ekaika pAvara vedikA ane vanakhaMDathI parikSita che. * * * * * A pramANe bAkInA aMjanaparvata saMbaMdhI naMdA puSkariNI paNa kahevI. te puSkariNInA bahumadhya dezabhAge ekaika dadhimukha nAme parvata che. te 64,000 yojana uMcA, 1000 yojana uDA, sarvatra sama, pacaeNka saMsthAna saMsthita, 10,000 yojana pahoLA, 31,623 yojana paridhithI che, saMpUrNa sphaTikamaya cAvatu pratirUpa che. ekaika pAvara vedikA ane vanakhaMDathI parikSita che. * x * dadhimukha parvata uparanA bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAge ekaika siddhAyatana kahela che. tenuM kathana aMjanaparvatIya siddhAyatanavat che. temAM dakSiNa aMjanakaparvatanuM kathana pUrvanA aMjanaka parvatavata karavuM. mAtra naMdApuSkariNInA nAmomAM pheraphAra che. pUrvamAM naMdotarA, dakSiNamAM naMdA, pazcimamAM AnaMdA, uttaramAM naMdivardhanA. pUrvanA janaka parvata mAphaka pazcimano paNa kahevo. mAtra naMdA puSkariNInA nAma sUtrArthamAM kahyA mujabanA noMdhavA. e pramANe uttara dizAno aMjanaka parvata paNa kahevo. naMdApuSkariNInA nAmamAM pheraphAra che te sUkAI mujaba jANavo. A soLa vAvaDInA aMtarAlamAM pratyekamAM baLe ratikara parvata che. jinabhavanA maMDita zikhara zAAMtaramAM abhihita che. tethI naMdIghare sarva dvIpa saMkhyA bAvana siddhAyatananI che. tyAM pUrvavat ghaNAM bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika devo cAturmAsAdi aneka prasaMge Ave che. naMdIzvara dvIpamAM cakavAla viDaMbanA bahu madhyadeza bhAgamAM cAre vidizAmAM ema cAra ratikara parvato che. eka IzAnamAM, bIjo agnimAM, trIjo naiRtya, cotho vAyavyamAM. te ratikara parvata 10,000 yojana uMcA, 1000 yojana uMDA, badhe sama, jhallarI saMsthAne rahela, 10,000 yojana vikaMbhathI 31,623 yojana paridhithI, sarvaranamaya cAvatu pratirUpa che. ratikara parvatanI cAre dizAmAM ekaika evI rAjadhAnI che. te IzAnendranI cAra agramahiSInI che, jaMbUtIpa pramANa cAre rAjadhAnI che. pUrvamAM naMdotarAnI, dakSiNamAM naMdAnI, pazcime uttarakarA, uttaramAM devakurAnI. *x* anidizAnA ratikara parvatanI cAre dizAmAM zakendranI cAre agramahiSInI jaMbUdvIpa pramANa cAra rAjadhAnI - pUrvamAM sumanA, dakSiNamAM saumanasA, pazcimamAM arcimalI, uttaramAM manoramA. * x * nainatya khUNAnA ratikara parvatanI cAre dizAmAM zakendranI cAra graMmahiSInI cAra rAjadhAnI che. pUrvamAM bhUtA, dakSiNamAM bhUtAtavaMsA, pazcimamAM gotpA, uttaramAM sudarzanA. - x * vAyavyanA ratikara5rvatanI cAre dizAmAM IzAnendranI cAra ajhamahiSInI cAra rAjadhAnI che. pUrvamAM ratnA, dakSiNamAM ratnoccayA, pazcimamAM sarvaranA, uttaramAM ratnasaMcayA. - x - cAra ratikara parvatanI vaktavyatA keTalIka pratamAM sarvathA dekhAtI ja nathI. kailAza ane harivAhana nAmanA be devo yathAkrame pUvRddhi-pazcimAddhanA adhipati, mahartika cAvat palyopama sthitika devo vase che. tethI naMdIzara. caMdrAdi saMkhyA pUrvavat che. * sUtra-25 : naMdIzara dvIpa cotaraphathI naMdIzvarasamudra je vRtta ane valayAkAre rahela che, tenAthI gherAyela che cAvatuM badhuM pUrvavata artha saudodakava4 cAva4 ahIM sumanasa ane saumanasabhadra nAmanA be maharvika deva cAvatuM vase che. bAkI badhuM pUrvavatu. * vivecana-25 : naMdIzvara samudra, naMdIzvara dvIpane gherIne rahela che. - x * kSododaka samudranI vaktavyatAnI jema ahIM artha sahita badhuM kahevuM. mAtra ahIM sumana ane sumanasa be
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 112 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 deva kahevA. udakane kAraNe athavA naMdIzvaradvIpane vIMTIne rahela hovAthI naMdIzvara samudra kahyo. A pramANe badhAM samudra ane dvIpanI yathAyogya vyutpatti kahevI. A rIte jaMbUdvIpathI naMdIzvara samudra sudhI eka pratyavatAra kahyA. have AgaLa aruNa Adi dvIpa-samudra pratyeka kapatyavatArone kahe che. * sUtra-296 thI 300 : ri96) naMdIzvara samudra, araNa nAmaka vRtta-valayAkAra dvIpa vaDe yAvatuM gherAIne rahela che. bhagavana! aruNadvIpa zuM samacakravAla saMsthita che ke viSamacakavAla saMsthita? gautama / samacakravAla saMsthita che, viSama cakravAla saMsthita nathI. cakavAla virSAbha keTalo che ? saMkhyAta lAkha yojana cakavAla viSThabha ane saMkhyAta lAkha yojana paridhi che. pAvara vedikA, vanakhaMDa, dvAra, dvArAMtara pUrvavata che. saMkhyAta lAkha yojanA dvArAMta cAvatu nAma-artha - vAvaDI Izulsa jevA ghaNIthI bharI che. utpAta parvata sarva jamaya, svaccha che. azoka ane vItazoka e be mahahirvaka rAva dezo vase che. te kAraNe vAva4 saMkhyAta jyotika che. (ra9) aruNa dvIpa, aruNoda samudrathI gherAyela che. teno paNa pUrvavat parikSepa che. nAmArtha - kSododaka. vizeSa - subhadra ane sumanabhadra be mahaddhika devo che. bAkI pUrvavatuM aruNoda samudra, aNavara nAmaka vRtta-valayAkAra dvIpa vaDe gherAyela che. pUrvavata badhuM saMkhyAnuM yAva4 nAmArtha sododaka vaDe paripUrNa che. utpAtu parvata sarva jamaya, svaccha che. be devo aNavarabhadra ane aruNAvamahAbhaDha mahartika Adi che. e pramANe aNavara samudramAM sAvat aruNavara ane aruNa mahAvara nAmaka be devo che. bAkI badhuM pUrvavata aNavaroda samudrane araNavarAvabhAsa nAmaka vRtta dvIpa gherIne rahela che cAvatu araNavarAnabhAsamadra ane araNavarAbhAsamahAbhadra e be maharvika devo che. e pramANe raNavarAvabhAsa samudra che. vizeSa e ke tyAM araNavarAvabhAsavara, arNavarAvabhAsamahAvara devo che. ri98] kuMDaladvIpamAM kuMDalabhadra ane kuMDala mahAbhaDha be mahartika devo che.. *** kuMDaloda samudramAM cakSuzubha, cakSukAMta be maharvika devo che. * * * kuMDalavara dvIpamAM kuMDalavarabhadra, kuMDalavarasmahAbhadra e be mahAddhika deva che. *** kuMDalavaroda samudramAM mahahika be deva kuMDalavara ane kuMDalavamahAvara che. *** kuMDalavarAvabhAsa dvIpamAM kuMDalavarAvabhAjabhadra ane kuMDalavarAvabhAsamahAbhadra e be devo che. * * * kuMDalavarobhAsa samudramAM kuMDalavarobhAsavara ane kuMDalavarobhAsamahAvara e be deva cAvata palyopama-iitaka vase che. riz2a] kuMDalavarobhAsa samudra, rucaka nAmaka vRttavalayAkAra dvIpa yAvat gherIne rahela che. te zuM samacakravAla saMsthita che ke viSamacakravAla ? gautama ! samayakavAla saMsthita che. cakravAla virSAbha keTalo che ? Adi pUvava4. savathi ane manoratha be devo che. bAkI pUrvavatuM. * * * cakoda nAmaka samudra ododa samudra mAphaka saMkhyAta lAkha yojana cakravAla virkamavALA, saMkhyAta lAkha yojanA paridhivALA, dvAra dvArA paNa saMkhyAta lAkha yojanavALA che. jyotika saMkhyA paNa saMkhyAta kahevI. nAmArga paNa kSododa mAphaka kahevo. virodha e - sumana ane somanasa e be devo mahajika che Adi pUrvavatuM. kahIpanI AgaLa badhAM dvIpansamudrono vikaMbha, paridhi, dvArAMtara, jyotika badhuM asaMkhyAta kahetuM. cakoi samudrane gherIne cakavara nAme vRtta dvIpa che, temAM Ducakavarabhadra ane cakavaramahAbhadra e be deva che. * - * cakravaroda samudramAM ekavAra Dacaka mahAvara be mahahika deva che. cakavarAvabhAsa dvIpamAM cakavarAvabhAsavara ane cakavarAvabhAmahAvara e be maharvika deva che. kioo] hAdvIpamAM hArabhadra, hAramahAbhadra deva che. hAra samudramAM hAravara, hAravaramahAvara e be mahartika de che. hAvaroda dvIpamAM hAravarabhadra, hAravaramahAbhadra be mahartika deva che. hAvaroda samudramAM hAravara, hAravaramahAvara e be deva che. hAvarAvabhAdvIpamAM hAravarAdbhAsaddhi ane hAravaTAvamAsamahAbhadra be deva che. hAravaTAvabhAsa samudramAM harivarAvabhAsavara ane hAravarAvabhAsamahAvara e be deva che. A pramANe badhAM zipatyAvatAra jANavA yAvata suravarobhAsa samudra, dvIpanA nama sAthe bhaddha ane samudranA nAma sAthe vara lagADatA, te dvIpa, samudranA nAma thAya che. yAvatuM kSodavarathI svayaMbhUsmaNa paryantamAM vAvaDI Adi Izulsa jevA jaLathI bharela che, parvato badhAM vamaya che. devadvIpa dvIpamAM be maharvika deva rahe che - devabhadra ane devamahAbhadra. devoda samudramAM devavara ane devamahAvara che yAvatuM svayaMbhUramaNa dvIpamAM svayaMbhUsmaNabhadra ane svayaMbhUmaNamahAbhadra e be maharvika deva che. * * * svayaMbhUramaNadvIpa, svayaMbhUramaNa nAme vRtta-valayAkAra samudrathI gherAyela che. yAvatuM asaMkhyAta lAkha yojana paridhithI che vat nAmArtha - gautama / svayaMbhUramaNa samudranuM jaLa svaccha, pathya, jAnya, tabuka, sphaTIkavaNa AbhAvALuM, prAkRtika udakarasa che. temAM svayaMbhUmaNavara ane svayaMbhUramaNa mahAvara be maharvika devo che. bAkI pUrvavat yAvat asaMkhyAta tArAgaNa koDAkoDI zobhe che. * vivecana-296 thI 300 :naMdIzvara samudrane gherIne aruNadvIpa rahela che. *x- kSodavaradvIpanI vakatavyatA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa|196 thI 300 113 114 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ahIM artha sahita kahevI. vizeSa e ke- vApI Adi kSIrodaka paripUrNa che. parvatAdi vajamaya che. azoka ane vItazoka be devo che. - x * aruNadvIpane gherIne aruNoda samudra rahela che. te vRta-valayAkAra saMsthAna saMsthita che. kSododakasamudra kathanavatu ahIM paNa badhuM kahevuM. mAtra ahIM subhadra, sumanobhadra be devo kahevA. * * * * - aruNoda samudrane araNavaranAme dvIpa gherIne rahela che. ahIM paNa te ja vakatavyatA kahevI. mAtra aNavarabhadra ane aruNavaramahAbhadra devo kahevA. nAmotpatti svayaM kahevI. aNavaradvIpane aruNavaroda samudra gherIne rahela che. ahIM paNa pUrvavata, mAtra aNavara ane aruNamahAvara be deva kahevA. aNavaroda samudrane araNavarAvabhAsa nAme dvIpa gherIne rahela che. ahIM paNa kSodavaradvIpava vaktavyatA che. mAtra aNavarAvabhAsabhadra samudra gherIne rahela che. vaktavyatA ahIM paNa kSododa samudravat che. mAtra aruNavAvabhAsavara ane aruNavarAvabhAsamahAvara nAme deva che. A rIte aruNadvIpa ane samudra TipatyAvatAra kahyA che A rIte- aruNadvIpa - aruNasamudra, arNavaradvIpaaruNavara samudra, arNavAvabhAsa dvIpa-samudra. A pramANe kuMDala hIpa-kuMDala samudranA tripratyAvatAra kahevA. jemake araNavarAvabhAsa samudrane gherIne kuMDaladvIpa che. ItyAdi vaktavyatA sUtrArtha mujaba jANavI. devonA nAmonI bhinnatA paNa sUtranA arthamAM kahI ja che, mATe punarukti karatA nathI. kuMDavarAvabhAsa samudrane gherIne cakadvIpa rahela che. - X - X - caka dvIpasamudrano paNa bipacAvatAra jANavo. yakavara hIpa-samudra, cakavAvabhAsa hIpasamudra. badhI vaktavyatA ane devonA nAma sUtrArthamAM lakhI ja dIdhA che. mATe te vRttinA anuvAda thakI ahIM punarukti karatA nathI. anyatra paNa jovA maLe che ke - jaMbUdvIpa, lavaNa, ghAtakI, kAloda, puSkara, varaNa, kSIra-gRta-kSoda-naMdI, aruNavara, kuMDala, Tucaka. eTale tene ahIM varNavyA. ahIMthI AgaLa lokamAM je zaMkha, vaja, kaLaza, zrIvasa Adi zubha nAmo che, te nAmanA hIpa-samudro jANavA. te badhAM tripratyAvatAra che. apAMtarAlamAM bhujagavara, kuzavara ane kauMcavara che. tathA je koI AbharaNanA nAmo che - hAra, addhahAra Adi je vastunA nAmo che - AjinAdi, je gaMdha nAmo - koThAdi, je utpala nAmo - jalaruha pramukha, tilaka vagere je vRkSanA nAmo, je pRthvIonA 36-bheda bhinna nAmo, cakravartInI nava nidhi, caudaratno, varSadhara parvato, kaho, nadI, aMtarnAdI, vijayo, vakSaskAra parvato, kApo, Indro, ku, AvAsa, kUTa, nAgo, caMdra-sUryonA nAmo, te badhAM ja jhipratyAvatAra kahevA. e pramANe hAradvIpa-hArodasamudra, hAravaradvIpa-hAravara samudra, hAsvarAvabhAsadvIpahAravarAvabhAsa samudra. hIpa-samudra vaktavyatA pUrvavatuM. devonA nAma prArthamAMthI jANavA. e pramANe bAkInA paNa AbharaNa nAmanA bipatyavatAra kahevA - addhahAra dvIpa, addhahAra samudra Adi. kanakAvalidvIpa, kanakAvali samudra Adi. rajanAvali [198] dvIpa, ratnAvali samudra Adi. muktAvalI dvIpa, muktAvalI samudra Adi. badhAM bipatyAvatAra kahevA, vastunI vicAraNAmAM - Ajina dvIpa, Ajina samudra Adi. deva vicAraNAmAM addhahAra dvIpamAM ardhahArabhadra ane addhahAramahAbhadra be deva che. addhahAra samudramAM addhahAsvara ane ardhvahAramahAvara deva che. e rIte pratyeka dvIpa-samudramAM tenA-tenA nAma pramANe AgaLa bhadra-mahAbhadra, vara-mahAvara lagADatA tenA-tenA devonA nAma prApta thAya che. jemake - ratnAvali dvIpamAM - ratnAvalIbhadra ane ratnAvalImahAbhadra deva che ItyAdi -x - Ajina samudramAM - jinavara ane AjinavaramahAvara ItyAdi. * x * A pramANe bipratyAvatAra devonA nAmo kahevA. cAvat sUryadvIpa-sUrya samudra, sUryavaradvIpa-sUryavarasamudra, sUryavarAvabhAsa dvIpa, sUryavarAvabhAsa samudra. A ja nAmathI devonA nAmo kahevA. *X - X * sUryavarAvabhAsa samudra pachI devadvIpa che. bhaNavanA deva dvIpa zuM samayakavAla saMsthita che ke viSama cakavAla saMcita ? gautama! samacakravAla saMsthita che. bhagavad ! devahIpano cakavAta vikuMbha ane paridhi keTalA che? gautama! asaMkhyAta hajAra yojana cakravAla viThaMbha che ane asaMkhyAta lAkha yojana paridhi che. te eka pAvara vedikA, vanakhaMDathI parikSita che. * * * * * devadvIpanA keTalA dvAro che ? gautama ! cAra, vijaya Adi. bhadaMtA devahIpanuM vijaya dvAra kyAM che ? gautama! devadvIpa pUrvAddha paryanta ane pUrvAddha devasamudranI pazcima dizAmAM tyAM vijayadvAra che. pramANa ane varNaka jaMbUdvIpanA vijayadvAravatuM. nAmano artha paNa pUrvavatuM. bhaNava ! vijaya devanI vijayA rAjadhAnI kyAM che ? jaMbUhIpanA vijayadvArAdhipati vijaya devanI jema kahevI. A pramANe bAkInA traNe dvArA kahevA, jayotika badhAM asaMkhyAto kahevA. devo-devabhadra - devamahAbhadra kahevA. bAkI badhuM aruNadvIpavata. devasamudra, devadvIpane gherIne rahela che. samayakavAla Adi sUmo pUrvavatu. vizeSa che ke devasamudranuM vijayadvAra devoda samudra pUrvAddha paryanta ane pUrvAddhi nAgadvIpanI pazcime che. rAjadhAnI vijayadvAranI pazcime devasamudramAM ticha asaMkhyAta lAkha yojana jaIne kahevI. A pramANe vaijayaMtAdi dvArA kahevA. -x* nAgadvIpanI jema nAgasamudra, yakSadvIpabhyAsamudra, bhUtadvIpa-bhUtasamudra kahevA. mAtra devanA nAma dvIpa-samudrava kahevA. svayaMbhUramaNa dvIpamAM svayaMbhUramaNabhadra, svayaMbhUramaNamahAbhadra devo che. svayaMbhUramaNa samudramAM svayaMbhUvara ane svayaMbhUmahAvara devo che. A deva Adi pAMcapAMca dvIpa ane pAMca-pAMca samudramAM gipratyavatAratA nathI. tene eka eka ja kahevA. cUrNikAre paNa kahyuM che - deva, nAga, yakSa, bhUta, svayaMbhUramaNa - A pAMye eka ja jANavA. naMdIzvaradvIpathI svayaMbhUramaNadvIpa sudhI vApI, puSkariNI ane dIdhiMkA kSododaka paripUrNa kahevA. parvatAdi badhAM saMpUrNa vajamaya. naMdIzvara samudrathI bhUta samudra paryanta badhAMnuM jaLa IkSarasa samAna kahevuM. svayaMbhUramaNa samudranuM puSkaroda sardeza
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 3|dvIpa/296 thI 300 jANavuM. TucakadvIpathI badhAM dvIpa samudromAM asaMkhyAta pramANa kahevuM. jaMbUDhIpAdi nAmanA keTalAM dvIpa-samudro che? * sUtra-301,30ra : [34] bhagavat / jaMbUtISa nAmaka keTalA dvIpa che ? gautama asaMkhyAta jaMbudvIpo che. bhagavAna ! lavaNa samudro keTalA che ? gautama araNyAta che. e pramANe ghAtakIkhaMDa paNa jANavA. e rIte yAvatuM sUryadvIpa nAmaka hIpa asaMkhyAta che. deva dvIpa eka kahyo che, devo samudra eka kahyo che. e pramANe nAga, yat, bhUta yAvata svayaMbhUmaNa dvIpa, svayaMbhUmaNa samudra eka ja che. [3] bhagavat / lavaNa samudranA jaLano svAda kevo che gautama ! lavaNa samudranuM jaLa malina, rajavALuM, zevALa rahita, cirasaMcita jaLa jevuM, khAruM, kaDavuM, ghaNo hIpada-rAhupada-mRga-pazu-pakSI-sarIsRpone mATe pIvA yogya nathI. mAtra te jaLamAM utpanna ane saMvardhita jIvone mATe peya che. bhagavad ! kAloda samudranA jaLano svAda kevo che ? gautama Asala, pezala, mAMsala, kALuM, aDadanI rAzinA vaNavALuM prakRtithI akRtrima savALuM che. bhagavana puSkaroda samudranuM jaLa kevuM che ? gautama svaccha, tya, hanuka, sphaTika varNanuM, prakRtika udaka rasavALuM che. bhagavAna ! varuNodanuM jaLa ? jema koI mAsava, comAsava, kharasAra, supakava Isa, meraka, kApizAyaNa, caMdraprabhA, manoNilA, varaspIdhu, pavaravANI, aSTapiSTa pariniSThita, jAMbuphaLakAlikA varasanna, utkRSTa mada prApta, kaMIka oThAva-laMbI, kaMIka AMkha lAla karanAra, kaMIka nazo denArI, sala-mAMsalapezala vaNathI yukata yAvata te artha samartha nathI. vAruNodaka AnA karatAM ISTatara cAvatuM svAdavALuM che. bhagavana saroda samudranA jaLano svAda kevo che ? gautamajema koI cAturaMta cakravartI rAjanI catuHsthAna pariNata gAyanuM dUdha, maMda ni upara sArI rIte pakAvela hoya, aAdimAM ane aMte jemAM khAMDa ane mizrI ume hoya, vaNathI cAvata pathiI yukata hoya, Avo svAda hoya che ? nA, te artha saMgata nathI. gautama! kSIrodAmudra jaLa AnAthI ISTa yAvatuM svAdu che. dhRtoda samudranuM jaLa, jema koI zaradaRtunA gAyanA ghInA thara samAna che, je sallakI ane kaNeranA phUla jevA vaNavALuM che. sArI rIte garama karI, takALa nitArela, tathA zreSTha varNa-gaMdha-sa-sparzayukta che. zuM Ano svAda hoya ? nA, te asaMgata nathI. tenA karatAM ISTatara yAvatuM svAdu hoya che. kSododa samadranuM jaLa, jema koI bheruDa dezora jAtivaMta unnata beMka jatinI zeraDI hoya, je pAke tyAre haratAla samAna pILI thAya, jenI sAMdhA kALA che, upara-nIceno bhAga choDI mAtra vAlA gibhAgane bhavISTha baLado dvArA calAvAtA thI rasa kaDhAyela hoya, vastrathI gALela hoya, catutikathI suvAsita 116 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 hoya, adhika pakSa, laghuka, vAdiyukta, Avo svAda hoya che ? nA, te artha saMgata nathI. AnAthI ISTatarAdi svAda che. e rIte bAkInA samudranA jaLano svAda svayaMbhUmaNa patta jANavo. vizeSa e * puSkarodanA jaLa mAphaka svacchAdi che. bhagavAna ! keTalA samudra pratyeka savALA che gautama / cAra te A - lavaNa, varuNoda, zIroda, dhRtoda. bhagavAna ! keTalAM samudro prakRtithI udaka sanALA che ? gautama ! traNa. te A - kAloda, puSkaroda, svayaMbhUramaNa. bAkInA samudro prAyaH kSodasavALA kahelA che. * vivecana-301,302 : bhadaMta! jaMbUdvIpa nAme keTalA dvIpo che ? bhagavaMte kahyuM - jaMbUdvIpa nAmanA asaMkhyAta dvIpo kahyA che. e pramANe lavaNa nAmanA asaMkhyAta samudro, ghAtakIkhaMDa nAme asaMkhyAta dvIpo che. kAloda nAme asaMkhyAta samudro che yAvatuM sUryavarAvabhAsa nAmanA asaMkhyAta samudro che. ukta prakAre asaMkhyAta sUrya nAme bipatyavatAra sudhI kahevuM. araNathI AraMbhIne devadvIpa pUrve badhAM tripatyavatArapaNe anaMtara abhidhAnathI samudro kahyA che. have "deva' Adi AzrIne praznanirvacana sUtro kahe che - devadvIpa keTalA kahyAM che ? gautama ! eka. e rIte dazene ekAkAra kahevA. lavaNa, kAloda, puSkaroda, varuNoda, kSIroda, dhRtoda, kSododa viSayaka sAta sUtro svayaM vicAravA. * * * mAtra svayaMbhUramaNa samudranuM jaLa puSkaroda jevuM che. have pratyeka rasavALA je prakRti udakarasavALA che tene kahe che - X - X - lavaNoda, varuNoda, kSIroda ane dhRtoda. A cAra sivAya koI samudra tenA jevo pratyeka rasavALo nathI. bhadaMta ! keTalA samudro prakRti udakarasavALA che ? gautama! praNa. kAloda, puSkaroda, svayaMbhUramaNa. - X - - sUtra-303 : bhagavan! keTalA samudro ghaNAM matsya-kAcabA vALA che ? gautama! traNa samudro. te A - lavaNa, kAloda, svayaMbhUramaNa. bAkInA samudro a5 matsya, kAcabAvAjI kA che. bhagavAna ! lavaNa samudramAM matsyonI keTalA lAkha rati-kulakoTi-yonipramukha kahI che? gautama! sAta lAkha. bhagavAna ! kAloda samudramAM matsyonI keTalA lAkha jAti-kulakoTi-yoni pramukha kahI che? gautama! nava lAkha. bhagavAna ! svayaMbhUmaNa samudramAM ? sADAbAra lAkha matsya jAti-kulakoTiyoni pramukha kahI che. bhagavana ! lavaNa samudramAM matsyonA zarIranI keTalI moTI avagAhanA
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa /303 11 118 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 to sarva saMkhyAthI keTalA nAmavALA dvIpasamudro che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! lokamAM jeTalAM sAmAnyathI zubha nAmo che - zaMkha, cakra, svastika, kalaza, zrIvatsAdi che. zubha varNa nAmanA, zubhagaMdha nAmanA, zubha sa nAmanA, zubha sparza nAmanA ATalAM nAmavALA dvIpa-samudro kahelA che. have uddhAra sAgaropama pramANathI hIpa-samudranuM parimANa kahe che - bhadaMta ! keTalAM dvIpasamadro uddhAra palyopama sAgaropama pramANathI kahelA che ? bhagavaMte kahyuM - gautama! jeTalAM aDhI uddhAra sAgaropamanA uddhAra samayo - ekaika sUkSma vAlANa apahAra samayo che, ATalA dvIpa-samadro uddhArathI kahelA che. kahyuM che - aDhI uddhAra sAgaropamanA jeTalAM samayo che, bamaNAM-bamaNAM guNapravistara dvIpa-samudra raju eTalAM che. bhagavad ! dvIpasamudro zuM pRthvI pariNAmI, a pariNAmI, jIva pariNAmI ke pugala pariNAmI che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! pRthvI pariNAmI paNa che, am pariNAmI paNa che, jIva pariNAmI paNa che ane pudgala pariNAmI paNa che. bhagavatu ! dvIpa samudromAM sarve prANo- beIndriyAdi, sarve bhUto-vanaspatio, sarve jIvo - paMcendriyo, sarve sava-pRthvI Adi, pUrve utpanna thayA che ? bhagavaMte kahyuM - gautamAM aneka vakhata athavA anaMtavAra pUrve utpanna thayA che. kemake badhAM sAMvyavahArika rAzi aMtargata jIvono sarva sthAne prAyaH anaMtavAra utpAda che. kahI che ? gautama! jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTathI paoo yojana. e pramANe kAloda samudramAM 300 yojanasavayaMbhUmaNamAM 1000 yojana utkRSTathI che. * vivecana-303 - bhagavan! keTalA samudro ghaNAM matsya-kAcabAthI koNa che ? gautama ! traNa samudro - lavaNa, kAloda, svayaMbhUramaNa. bAkInA samudro ane matsya-kAcabAdithI AkIrNa che. paNa matsya-kAcabAthI rahita nathI. have lavaNAdimAM macanI kula-koDI parijJAnArthe kahe che - lavaNa samudramAM keTalAM pramANamAM jAtipradhAna, kuLakoTI masyonI kahI che ? ahIM eka ja yonimAM aneka jAti-kuLa hoya che. jema eka ja chagaNa yonimAM kRmikoTI kula, milikA kuLa, vRzcika kuLa Adi che. tethI lAkha yonipramukha kahyuM. gautama! sAta lAkha jaLamasya jAti kulakoTIyoni pramukha che. A pramANe kAloda ane svayaMbhUramaNa sUtra paNa kahevA. vizeSa e ke kAlodamAM nava lAkha ane svayaMbhUramaNamAM sADA bAra lAkha kulakoTI kahevI. dhe lavaNAdimAM matsya pramANa kahe che - bhadaMta! lavaNa samudramAM masyonA zarIranI avagAhanA keTalI moTI kahI che ? gautama ! traNomAM jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga. utkRSTathI - lavaNamAM 5oo yojana, kAlodamAM 900 yojana ane svayaMbhUramaNamAM 1000 yojana avagAhanA jANavI. * sUtra-304,305 - phie4] bhagavanA nAmonI apekSAe dvIpa-samudra keTalAM nAmavALA che ? gautama! lokamAM jeTalA zubha nAmo, zubha vaNa yAvat zubha sparze che, eTalA nAmavALA dvIpa ane samudro che. bhagavAna ! uddhAra samayonI apekSA dvIpasamudro keTalA che ? gautama ! aDhI sAgaropamanA jeTalAM uddhAra samaya che, teTalAM dvIpa ane samudro che. [3] bhagavat ! hIpa-samudro zuM pReLInuM pariNAma che, am (jaLa)nuM pariNAma che, jIvanuM pariNAma che ke pugalanuM pariNAma che ? gautama ! hIpasamudro kRedIpariNAma paNa che, apapariNAma paNa che, jIva pariNAma paNa che, pudgala pariNAma paNa che. bhagavAna ! dvIpasamudromAM sarve prANI, sarve bhUta, sarve jIva ane sarve satvo pRthvIkAlikapaNe yAvatu prasakAyikapaNe pUrve utpanna thayA che ? hA, gautama ! keTalIvAra yAvatuM anaMtavAra utpanna thaI cUkela che. * vivecana-304,305 - bhadaMta! dvIpa-samadro keTalAM nAmavALA kahyAM che ? jo saMkhyAnI gaNavAnI IcchA hoya to te keTalAM kahyA che evo artha che. ahIM A bhAvanA che - ahIM ekaeka nAmavALA asaMkhyAta dvIpo ane asaMkhyAta samudro kahelA che. mAtra temAM chellA 'deva' Adi pAMca dvIpo ane pAMca samudro choDI devA. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela pratipatti-3-mAM dvIpasamudrAdhikAra pUrNa |
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/Indriya/306 che Indriya viSayAdhikAra -- * -- * -- * -- hamaNAM dvIpasamudranA pudgala pariNAmatvathI kahyA. te pudgalonA viziSTa pariNAma pariNatonA Indriya grAhyatvathI IndriyaviSaya pudgala pariNAma kahe che - * sUtra-306 : bhagavan ! IndriyonA viSayabhUta pudgala pariNAma keTalA bheTe che ? gautama ! pAMca bhede che. te A - zroprendriya viSaya yAvat sparzanendriya viSaya. - - - bhagavan ! zrotrondriya viSaya pudgala pariNAma keTalA bhede che ? gautama ! be bhede che - zubha zabda pariNAma ane azubha zabda pariNAma. e pramANe cakSu Adi Indriya viSaya paNa babbe bheTe che. jemake - surUpa ane durUpa pariNAma. sugaMdha ane durgandha pariNAma. surasa-durasa pariNAma. susparza pariNAma ane duHsparza pariNAma. 119 bhagavan ! uttama-adhama zabda-rUpa-gaMdha-rasa ane sparza-pariNAmamAM pariNamatA pudgala pariNamyA ema kahI zakAya? hA, gautama ! uttama-adhama zabda pariNAmomAM pariNamatA pudgalo pariNamyA kahevAya. bhagavan ! zuM zubha zabda pudgalo azubha zabdapaNe ane azubha zabda pudgalo zubha zabdapaNe pariName che? hA, gautama ! te baMne paraspara pariName che. * sUtra-307 : - bhagavan ! zuM surUpa pudgalo durUpapaNe, kurUpa pudgalo surUpapaNe pariName che? hA, gautama ! pariName che. e pramANe sugaMdhI pudgala durgaMdhI pulapaNe, durgandhI pudgala sugaMdhI pudgalapaNe pariName che. e rIte susparza, duHsparzapaNe ane surasa durasapaNe pariName ? hA, pariName che. * vivecana-306 : bhadaMta ! Indriya viSaya pudgala pariNAma keTalA bhede che ? gautama ! pAMca bhede che. te A - throgendriya viSayAdi, sugama che. - 4 - nUnaM - nizcita. uccAvacca - uttama ane adhama. - 4 - 4 - pariNAmanA yathAvasthita bhAvathI. dravya-kSetrAdi sAmagrInA vazathI te-te rUpe thavuM te pariNAma. zumAvyA - zubha zabdarUpa pudgalo. - 4 - ItyAdi supratIta che. - 4 - 4 - # deva zakti adhikAra cha -- -- -- - bhagavan koI mahaddhika yAvat mahAnubhAga deva pahelAM pudgala pheMke ane pachI te gati karato te vastune vacamAM pakaDavAne samartha che ? hA, che. bhagavan ! evuM kayA kAraNathI kaho che ke - maharSika deva yAvat pakaDI zake? gautama ! pheMkela pudgalanI pahelA zIghragati hoya che, pachI tenI maMdagati thAya che. jyAre te maharSika yAvat mahAnubhAga devanI gati pahelAM paNa zIghra hoya che ane pachI jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 paNa zIghra hoya che. te kAraNathI he gautama ! ema kahyuM ke Avat gati karato deva pakaDI le che. 120 bhagavan ! koI mahaddhika deva bAhya pudgala grahaNa karyA vinA ane koI bALakane pahelA chedhA-bhedhA vinA tenA zarIrane sAdhavAmAM samartha che zuM? nA, te artha saMgata nathI. bhagavan ! koI mahaddhika deva bAhya pudgalone grahaNa karIne, paNa bALakanA zarIrane pahelAM chellA-medhA vinA tene sAMdhavAmAM samartha che zuM? nA, te artha saMgata nathI. bhagavan ! koI mahaddhika yAvat mahAnubhAga deva bAhya pudgalo grahaNa karIne, pahelAM bALakane chedI-bhedIne pachI tene sAMdhavAmAM samartha che? hA, samartha che, te graMthine chadmastha jANI ke joI zakato nathI, evI sUkSma graMthi te hoya che. bhagavan ! mahAddhika deva pahelA bALakane chellA-bhedhA vinA dIrgha ke hrasva karavAmAM samartha che zuM? nA, tema nathI. A pramANe cAre AlAvA che. pahelA-bIjA bhaMgamAM bAhya pudgalonuM grahaNa nathI. ekAMtarika chedana-bhedana nathI. bAkI pUrvavat te siddhine chAstha jANato ke joto nathI. ATalI sUkSma te dIrgha ke chUva karavAnI vidhi hoya che. * vivecana-307 : bhadaMta ! deva [kevA ?] maharSika, mahAdhutika, mahAbala, mahAyazA, mahAnubhAga. puti - TUMku Adi prayatnathI pheMke. te ja pudgala bhUmi upara paDe te pahelA pradakSiNAthI bhamIne pakaDI levA samartha che ? hA, che. kemake devanI zakti ghaNI che. tyAre jijJAsu pUche che ke kaI rIte? bhagavaMte kahyuM - gautama ! prayatna janita saMskAranI tIvratAthI pudgalanI pahelAM tIvragati hoya che, paNa pachI saMskAranI maMda maMdatAthI pachI maMdagati thAya che. devane pahelA ke pachI zIghra utsAha vizeSathI zIghra gati ja hoya che. deva bAhya pudgala lIdhA vinA bALakane chedhA ke bhedhA vinA - tenA zarIrane thoDI paNa vikriyA karyA vinA dRDha baMdhane baddha karavAmAM samartha che ? nA, tema nathI. kemake bAhya pudgala lIdhAM vinA, zarIrane vikriyA vinA baMdhana karavuM azakya che. AnA dvArA devo paNa nibaMdhanA kriyA na kare tema kahyuM. bIjA sUtramAM bALakane chedavuM-bhedavuM e vizeSa che. bAkI pUrvavat. ahIM paNa ubhaya kAraNajanya graMthana karavAnI azakti che. trIjA sUtramAM bAhya pudgala laIne, bALakane na chede - na bhede te vizeSa che. cothAmAM bAhya pudgalo laIne ane bALakane chedI-bhedIne e vizeSa che. ahIM grathana karavA samartha che tema kahevuM. kemake kAraNa-sAmagrI saMbhave che. te graMthIne chAsya manuSyo jANatA ke jotAM nathI. te bALaka ke anya puruSa atizaya jJAnI na hovAthI na jANe, na jue. eTaluM sUkSma devo guMce.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJyo/308 thI 11 122 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 che jyotika devAdhikAra che -- x x - x - deva sAmarthya jANIne jyotikane AzrIne kahe che - * ra-308 thI 311 : [soc] bhagavanacaMdrasUnI nIce rahela tArarUpa deva, hIna ke tulya che samazreNImAM rahela tArArUpa deva hIna ke tulya che? upara rahela tArArUpa deva hIna ke tulya che? hA, che. bhagavana ! ema kema kaho che - x * tArArUpa hIna ke tulya paNa hoya. gautama jevA jevA ke devonA pUirvabhavanA tapa, niyama, bahAcarya AdimAM utkRSTatA ke anukRSTatA hoya che, tema-tema te devonuM te pramANamAM hInatva ke tatva hoya che. e kAraNathI che gautama! ema kahyuM ke caMdra-sUryanI nIce-para ke samayeeNImAM rahela tArArUpa deva hIna paNa hoya che ane tulya paNa hoya che. [3] pratyeka caMdra ane sUryanA pazciAmAM - [31] 88-graho, 28-namo hoya che. have tAsa saMkhya[31] eka caMdranA parivAramAM 66,975 koDAkoDI tArAgaNa hoya che. * vivecana-308 thI 311 - bhadetA caMdra-sUryathI zokanI apekSAe nIcenA tArA-vimAnanA adhiSThita deva, dhati-vaibhava-svecchAdi apekSAe keTalAMka hIna ane keTalAMka tulya che, samazreNi vyavasthita tArApa devomAM keTalAMka dhuti Adi apekSAe hIna ke tulya che, caMdrasUrya vimAnanI upara rahela tArArUpa deva te paNa hIna ke tulya che ? - bhagavaMte kahyuM - teM je pUchyuM, te badhuM temaja che, ema kahetA pharI prazna karyo ke - bhagavaMta ! kayA kAraNe tame Ama kaho cho ? gautama ! te tArarUpa vimAna adhiSThAtA devanA pUrva bhave je tapa, niyama, brahmacarya utkRSTa hoya. temAM tapanavakArazI Adi, niyama-ahiMsAdi, brAhAcarya-bastinirodhAdi. anuvRSTa-pUrvathI, viparIta. te pramANe te devonuM tApavimAna adhiSThAtA bhave hInatva ke tulyava jANavuM arthAt pUrvabhave jemanA tapa-niyama-brAhmacarya maMda hoya te tArAvimAna devanA bhave sUryacaMdra devazI dhuti Adi apekSA hIna hoya, jeNe tapa niyamAdi utkRSTa sevyA hoya te tArAvimAna devo dhutyAdithI caMdra-sUdivanI samAna hoya che. * * * * * bhadelA ekeka caMdra-sUryanA, A pada vaDe caMdranI jema sUrya paNa temano svAmI-Indra che, tema kahyuM. keTalo nakSatrano, mahAgrahono ane tArAgaNa koDAkoDIno parivAra kahyo che ? jo ke ahIM ghaNAM vAyanA-bhede che chatAM sUkArya mujaba kahIe chIe - caMdrasUryane 28-nAmano parivAra, 88 mahAgraha parivAra Adi che * x * * -312,33 - [34] bhagavanA bhUdvIpanA meru parvatanA pUrvayamAMtathI keTale dUra jyotiSadeva tenI pradakSiNA kare che gautama 11ma yojana durI jyotiSa pradakSiNA kare che. e pramANe dakSiNa-pazcima-uttaranA caramAMtathI paNa 11ra1 yojanathI cAra care che. bhagavanA lokAMtarI keTale dara jyotiSa caka che gautama 1111 yojane jyotiSa caka kahela che. bhagavA A stanapabhA pRvInA bahusamamaNIya bhUmimAgaNI keTale dUra sauthI nIcenA tArArUpa gati kare che? keTale dUra sUryavimAna gati kare che? keTale dUra caMdravimAna gati kare che? keTale dUra sauthI upano tArarUpa gati kare che? gItamAM A ranapabhA pRvInA bhahasamaramaNIya bhUbhAgathI 90 yojana dura sauthI nIceno tAro gati kare che, 800 yojana dUra sUryavimAna gati kare che, 880 yojane caMdra vimAna gati kare che ane 900 yojana dUra sauthI uparano tAro gati kare che. bhagavanA sauthI nIcenA tArAthI keTale dUra sUrya vimAna cAle che? keTale ra caMddha vimAna cAle chen keTale dUra sauthI uparano tAre cAle che gautamAM sauthI nIcenA tArAthI daza yojana dUra suvimAna cAle che, 90 yojana dUra caMdra vimAna cAle che ane 110 yojana dUra sauthI uparanuM tArA vimAna cAle che. bhagavAna sUryavimAnI keTale dUra caMdravimAna cAle che ? keTale dUra sauthI uparano tAro cAle che ? gautama ! sUrya vimAnathI 80 yojana dUra caMdra vimAna cAle che. 1oo yojana dUra sauthI uparano tAro cAle che. * * * bhagavAna ! caMdra vimAnI keTale dUra sauthI uparano tAro gati kare che ? gautama ! caMdravimAnathI 20 yojana dUra sauthI uparano tAro gati kare che. A pramANe bane maLIne 15o yojananA bAhAI tiLI dizAmAM asaMkhyAta yojana paryana jyoticaka kahela che. [13] bhagavat ! jaMbUdvIpamAM karyuM nA badhAM nAmonI aMdara gati kare che ? kaya naSa saueI bahAra gati kare che ka na sauthI upara gati kare che ? kayuM nAma sauthI nIce gati kare che ? gautama ! jebUdvIpa dvIpamAM abhijita nAma sauthI Adara gati kare che. mUla nAw saunI bahAra gati kare che. svAti nakSatra sauthI upara ane bharaNI nAma sauthI nIce gati kare che. * vivecana-312,313 : jaMbUdvIpamAM meru parvatanA sakla tichaloka maNe keTalAM kSetramAM jyotiSayaka maMDala gatie bhame che ? gautama ! 11ra1 yojana. merathI 11ra1 yojana choDIne pachI cavAlapaNe jayotizaka cAra care che. lokAMta pUrve keTalA kSetranA aMtare jyotika kakSa che ? 1111 yojana dUra kahela che. A rattapamAM pRthvInA bahusama mANIya bhUmibhAgathI keTalA aMtare nIcenA tArArUpa, sUryavimAna, caMdravimAna, sauthI uparanA tArApa jyotika cAra care che ? gautama ! 90 yojane sauthI nIceno tAro, 800 yojane surya, 880 yojane caMdra ane 60 yojane sauthI uparano tAro che. [A pramANe vRttikAgrIe mULa sUnuM saMskRta rUpAMtara ja rajU kare che eTale amo vadhAre punarukti karatAM nathI.]
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/jyo/312,313 123 - sUma-314 : bhagavan ! caMdratimAna kayA AkAre che ? gautama ! akipItya saMsthAne rahela che. te sarvathA sphaTikamaya che, tenI kAMti badhI dizA-vidizAmAM phelAya che Adi, jANe ke te upahAsa karI rahela che ItyAdi varNana karavuM. A pramANe sUryavimAna, nakSatravimAna, [grahavimAna], tArAvimAna paNa adhakalpitya saMsthAna che. bhagavan ! caMdravimAnanI laMbAI-pahoLAI keTalI che? paridhi keTalI che ? jADAI keTalI che ? gautama ! (caMdratimAnanI) laMbAI-pahoLAI eka yojananA 56/1 bhAga che. tenAthI traNa guNAthI kaMIka adhika tenI paridhi che. eka yojananA 28/61 bhAga jADAI che. * - - sUryavimAnanA viSayamAM A ja prazna sUryavimAna eka yojananA 3/61 bhAga lAMbu pahoLuM che. tenAthI traNa gaNIthI adhika tenI paridhi che. eka yojananA 24/61 bhAga jADAI che. grahavimAna ardha yojana lAMbu-pahoLuM, tenAthI traNa guNI karatAM adhika paridhi ane eka koza jADAI che, nakSatra vimAna eka koza lAMbu-pahoLuM, tenAthI traNa gaNAthI adhika paridhi ane ardha koza jADAIvALuM che. tArAvimAna arvakoza lAMbu, pahoLuM traNagaNAthI adhika paridhi, 500 dhanuSa jADAI vALuM che. * vivecana-314 : bhadaMta ! caMdravimAna kevA AkAre che ? gautama ! adbhu kapintha saMsthAne rahela che. - X - (zaMkA) jo caMdra vimAnano AkAra arhu kapitya jevo hoya to udayakALe, astakALe athavA pUname jyAre tichuM paribhramaNa kare che tyAre adgha kapitthaphaLAkAre kema dekhAto nathI ? [samAdhAna] ahIM rahenArA puruSo dvArA adgha kapitthAkAravALA caMdra vimAnanI phakta goLa pITha ja dekhAya che. paNa samatapaNe dekhAto nathI. te pIThanI upara caMdradeva jyotiSTha rAjano prAsAda che. te prAsAda e rIte rahela che, jethI pIThanI sAthe moTo vartuLAkAra thAya che. te dUra hovAthI ekAMte samavRttapaNe lokone dekhAya che. A ame amArI buddhithI kahetA nathI. A vAta "vizeSaNavatI" granthamAM jinabhadragaNi kSamAzramaNe AkSepa sahita kahelI ja che - [jenI be gAyA ApelI che. tathA badhuM ja sphaTika vizeSa maNimaya che. tathA abhimukhyatAthI badhethI nIkaLela, prabaLapaNe badhI dizAmAM prasarela je prabhA vaDe sita. yAvat zabdathI vividha maNiratnathI citrita vAyu vaDe uDatI vijaya-vaijayaMtI patAkA, chatrAtichatrayukta. uMcI, AkAzatalane sparzatA zikhara, jAlaMtara ratna - kanaka stupikA, vikasita zatapatra, puMDarIka, tilakaratna, addha caMdna citta aMdara ane bahAra zlakSNa, tapanIya vAlukA prastaTa, sukha sparza, sazrIkarUpa, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. ukta pAThanI vyAkhyAno keTalAMka aMzo ahIM noMdhela che. maLi - caMdrakAMtAdi, ratra - tanAdi, vAtodbhUta - vAyuthI kaMpita, vinavavanayaMta - abhyudaya sUcaka vaijayaMtI patAkA, chatrAticchatra-upara upara rahela Atapatra. tuM| - uMcA, 3nmAnita - pAMjarAthI bahiSkRt. paMbara - vAMsa AdinuM pracchAdana vizeSa. syUpiA - zikhara. tina - liMta AdimAM puMDra, ratnamaya ardhacaMdra. saMto da = maLe - A badhuM aMjana jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 parvata uparanA siddhAyatana dvAravat kahevuM. caMdra vimAnavat sUryAdi cAre vimAna kahevA. caMdravimAnanI laMbAI-pahoLAI, paridhi, bAhasya keTalA che ? [sUtrArthamAM A pramANa kahela che. te mujaba] A pramANe sUrya-nakSatra-graha-tArA vimAnonA pramANa saMbaMdhI praznottara sUtrArtha mujaba ja hovAthI ahIM punarukti karI nathI. 124 vRttikArazrI ahIM tattvArthabhASyanI sAkSI Ape che sUryamaMDala vilkebha 48/61 yojana che. caMdramAno pa6/61 yojana che. grahono addha yojana, nakSatrono eka gAu, tArAno sauthI utkRSTa arha koza, jaghanya tArAno 500 dhanup vikhaMbha thAya che. vikhuMbha [pahoLAI]thI addha A badhAnuM bAhahya jANavuM. - - sUtra-315 : bhagavan! caMdravimAnane keTalA hajAra deva vahana kare che? gautama! caMdra vimAnane [kula 16,000 deva vahana kare che.] temAM pUrvamAM 4000 devo siMharUpa dhAraNa karI uThAve che. te siMha zveta, subhaga, suprabha, zaMkhatala samAna vimala, nirmala, ghana dahIM, gAyanuM dUdha, phINa, cAMdInA samUha samAna zveta prabhAvALo che. tenI AMkha madhanI goLI samAna pILI che, mukhamAM sthita suMdara prakopDothI yukata goLa, moTI, paraspara joDAyelI, suviziSTa, tIkSNa dADhAo che, tALavuM ane jIbha lAla kamaLanA patra samAna mRdu ane sukomaLa che, nakha prazasta ane zubha vairyamaNi mAphaka camakatA ane karkaza che. urdu vizALa ane moTA che, skaMdha pUrNa ane vipula che, kesarA saTI, mRdu, vizada, prazasta, sUkSma, lakSaNayukta ane vistIrNa che, gati lIlAyukata ane uchaLavAthI gartIta, dhavala che. pUMcha uMcI uThelI, sunirmita ane phaTakAra yukta che. nakha, dAMtane dADhA vajramaya che, jIbha, tALavuM, joDela jota traNe sonAnA che. te kAmagama, prItigama, manogama, manorama, manohara, amitagati, amita bALa-trya-puruSakAra parAkramamukata che. te jora-jorathI siMhanAda karatA AkAza ane dizAone guMjAvato ane zobhita karato cAle che. te caMdravimAnane dakSiNa bAjuthI 4000 devo hAthIrUpa dhAraNa karIne vahana kare che. te hAthI zveta, subhaga, subha, zaMkhatalanI jema vimala, nirmaLa, ghanadahIM gAyanuM dUdha, phINa, rajata nIkara samAna zveta che. vajraya kuMbhayugalanI nIce rahela suMdara moTI chUMDhamAM jeNe krIDArthe taponA prakAzane grahaNa karela che. tenuM mukha uMce uThela, tapanIya svarNanA vizALa, caMcaLa, paLa, halatA evA vimala kAnothI suzobhita che, madha jevA camakatA, snigdha, pILA ane payukata tathA maNiratna mAphaka triva-zveta, kRSNa, pIta varNavALA tenA netra che. te netra unnata, mRdula, malikAnA koka jevA lAge che. dAMta sapheda, eka samAna, majabUta, pariNata avasthAvALA, sudRDha, saMpUrNa ane sphaTikamaya hovAthI sujAta ane mUTAlanI upamAthI zobhita che. dAMtonA agrabhAge svarNanA valaya paherAvelA che. tethI A dAMta vimalamaNIonI vacce cAMdInA samUha jevA lAge che. temanA mastake tAnIyavarNanA vizALa tilaka Adi AbhUSaNa paherAvelA che. vividha maNithI nirmita urdhva traiveyaka Adi kaMThanA AbharaNa gaLAmAM paherAvela che. jenA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/jyo/315 15 gaMDasthaLonA madhyamAM vaiDUryarananA vicitra daMDavALa nirmaLa vajamaya tIkSaNa ane suMdara aMkuza sthApita karela che. tapanIya varSanA doraDAthI pIThanuM staraNa sArI rIte sajAvI kheMcIne bAMdhela che, tethI dAyuikta ane baLathI uddhata banela che. baMbUnada suvarNanA banelA ghanamaMDaLavALA ane vajamaya lAlAthI tADita tathA AsapAsa vividha maNiratnonI nAnI-nAnI ghaMTikA vaDe yukata ratanamaya doraDAmAM laTakatA be moTA ghaMTonA madhura svarathI te manohara lAge che. temanI pUMcha caraNa sudhI laTakatI che, goLa che, sujAta ane prazasta lakSaNavALA vALa che. jenAthI te hAthI potAnA zarIrane luche che. mAMsala avayavone lIdhe paripUrNa kAcabAnI mAphaka tenA paNa hovA chatAM te zIvra gativALA che. karadnI temanI naba che,. tapanIya suvarNanA jota dvArA joDela che. teo kAmagama, prItigama, manogama, manorama, manohara, amita gati, amita baLa-vIrya-puruSAkAra parAkramavALA che. potAnA ghaNAM gaMbhIra ane manohara gulagulAyita vaninA AkAzane pUrita kare che ane dizAone suzobhita kare che. te caMdra vimAnane pazcima dizA tarapha 4000 baLadarUpadhArI deva uThAve che. te baLado zveta, zubhaga supamANa, temanI kakuda kuTIla, lalita, pulita, calacapaLa, zAlIna che. temanA paDakhAM samyapha namelA, saMgata ane sujAta che, mitamAyita-pIna-racita paDamAM che. machalI ane kukSI samAna pAtaLI kukSivALA che. neka prazad, snigdha, madhanI goLI jevA camakatA pILA varganA che. jaMghA vizALa, moTI ane mAMsala che temanA skaMdha vipula ane paripUrNa che, kapola goLa ane vipula che, hoTha dAna nizcita ane jaDabhAthI sArI rIte saMbaddha che, lakSaNopeta-uwta ane kaMIka jhukelA che. teo saMkramita, lalita, pulita ane savAlanI jema capaLa gatithI garvita che. moTI-sthaLa-vartita ane susaMsthita temanI kamara che baMne kapolanA bAla uparathI nIce sArI rIte laTake che. lakSaNa ane pramANayukad, prazasta ane ramaNIya che. temanA bura ane pUMcha eka samAna che. temanA zIMgaDA eka samAna, pAtaLA ane tINa agrabhAgavALA che temanI romarAjI pAtaLI, sUma, suMdara ane niSpa che. skaMdhapadeza upacita, paripuSTa, mAMsala ane vizALa hovAthI suMdara che. temanI citavana vaijJamaNi jevA camakatA kaTAkSothI yukata, tethI prazasta ane ramaNIya gari nAmanA AbhUSaNathI zobhita che, gzvara nAmaka AbhuSaNathI teno kaMTha parimaMDita che. aneka maNi, suvarNa ane ranothI nirmita nAnI-nAnI ghaMTaDInI mALA tenI chAtI upara ticha rUpamAM paherAvAI che. tenA gaLamAM zreSTha ghaMTInI mALA che. temAMthI nIkaLatI kAMti vaDe temanI zobhAmAM vRddhi thaI rahI che. A pAkamaLanI paripUrNa sugaMdhIyukta mALAthI sugaMdhita che. tenA bUra vajanA ane vividha prakAranA che. temanA dAMta phaTika ratanamaya che, tapanIya suvaNanI temanI jIbha-tALavuM-jotothI jaDela che. teo kAmagama, tigama, manogama, manorama, manohara amitagati, amitabhaLavI-purapAkAra parAkramavALo che. joradAra gaMbhIra garjanAnA madhura ane manohara 126 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 svarathI AkAzane guMjAvatA ane dizAone zobhAvatA gati kare che. te caMdravimAnane uttara dizAthI 4ooo ezvarUpadhArI deva uThAve che. te azva , subhaga, supramANa che. tyavaMta che. pUrNa baLa ane vega pragaTa karavAnI vAvALA che. harimevakanI komaLa kaLI samAna dhavala banALA, dhana-niAyata, subaddha, lakSaNa-uwta kuTila, lalita uchaLatI caMcala ane capala cAlavALA che. kudavuM-uchaLavuM-doDadvAmIne dhAraNa karI rAkhavA, lagAmathI calAve tema cAlavuM e badhI zikSA mujaba gati karanArA che. hAlatA evA ramaNIya AbhUSaNa temanA gaLAmAM dhAraNa karela che. temanA paDakAM samyapha jhukelA, saMgata, pramANopeta che, suMdara che, yathocita maiAmAM moTA ane rati utpanna karanAra che. mAchalI ane pakSI samAna temanI kukSI che, pIna-pIvara ane goLa suMdara AkAra vALI kamara che, baMne kapolanA bhAla uparathI nIce sudhI sArI rIte laTake che, lakSaNa ane pramANa yukata, prazad, ramaNIya che temanI romarAjI taLI, sUkSma, jata, nidha che. temanI garadananA vALa mRdu, vizada, prazad, sUkSma, sulakSaNopeta ane sulola che, suMdara ane vilAsapurNa gatithI haQtA evA AbhuSaNothI temanI kamara parimaMDita che. tapanIya svaNanI bUra, jillA, tAlu che. tapanIya varSanA jotothI sArI rIte yukata che. teo kAmagama-pItagama-manogama-manorama-manohara amitagatI, amita bALavIryapuruSAkAra parAkrama yukata che. teo joradAra haNahaNAhaTanA madhura ane manohara tvanithI AkAzane guMjAvatA, dizAone zobhita kare che. A pramANe sUryavimAnanI paNa pRcchA. gautama! 16,ooo devo pUvakramathI vahana kare che. A pramANe grahavimAnanI paNa pRcchA - gautama ! 8ooo devo pUrva kramathI vahana kare che. raooo devo pUrvanI bAhAnuM vahana kare che. raooo devo dakSiNanI, raooo devo pazcimanI ane raheoo devo uttaranI bAhAne vahe che. A pramANe naba vimAnanI pRcchA - gautama! 4ooo devo vahe che. sIMharUpadhArI 1000 derI pUrva dizAmAM vahana kare che e rIte cAre dizA kahevI. e pramANe tArA vimAnone raheoo deve vahana kare che. temAM pa00 devo saharUpa dhAraNa karI pUrvanI bAhAne vahana kare che, e pramANe cAre dizAmAM samajavuM. * vivecana-3 15 : bhagavan! caMdra vimAnane keTalAM deva vahana kare che ? 16,ooo devo. ItyAdi sUtrArtha mujaba samajI levuM. ahIM bhAvanA A che - caMdra vimAna tathA jagatuM svAbhAvathI nirAlaMbana ja vahana karatA rahe che. mAtra abhiyogika devo tathAvidha nAma kamoMdayavalathI samAna ke hIna jAtiyone potAne bahuM mAnatA, pramoda sabhara, satata vahanazIla, vimAnomAM nIce rahIne koI sIMharUpe, koI hAthI rUpe, koI baLada rUpe, koI azarUpe vahana kare che. -x * Aja kathana vRttikArazrIe be alaga-alaga rUpe rajU karela che. - ahIM jaMbUtIpa prajJaptinI be saMgrahaNI gAthA che - 16,ooo devo caMdrane, 16,000 devo sUryane vahana kare che. 8000 devo ekaika grahavimAnane, 4000 devo
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3jyo/312,313 123 ekaika nakSatrane, 20oo devo ekaika tArAvimAnane vahana kare che. vizeSamAM jaMbadvIpa prajJaptinI TIkA jovI. kemake tyAM savistAra sIMhAdinuM vyAkhyAna che. * sUtra-316,313 - [316] bhagavan! A dra, sUrya, grahagaNa, namra, tArArUpamAM koNa konAthI zIghagati ke maMdagati che? gautamacaMdra karatAM sUrya zIdhragati che, sarSathI graho zIghagati che, grahothI nakSatro zIghagati che, nakSatrothI tArA zIghagati che. sauthI aR gati caMdra che ane sauthI zIghagati tArA che. [31] bhagavanA A caMdra yAvata tArA rUpamAM koNa konAthI aAdrika ke mahAddhika che. gautamAM tArA karatAM nakSatro mahartika che, no karatAM graho mahaesddhika che. graho karatAM surya mahAkahika che, sUrya karatAM caMdra mahAkaddhika che. sauthI Apa RddhivALA tArA che ane sauthI mahaBddhivALA caMdro che. * vivecana-316,313 - A caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArAmAM koNa konAthI alagati, koNa konAthI zIghagati che ? gautama! caMdrathI sUrya zIghagati che, ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. caMdra vaDe ahoramamAM AkramaNIya kSetranI sUyadi vaDe hIna-hInatara mahoramamAM AkramaNIyatA hovAthI kahyuM. Ane vistArathI caMdra prajJapti ane sUryaprajJaptimAM kahela che, tyAMthI jANavuM. - x - A caMdra, sUrya graha, nakSatra, tArAmAM koNa konAthI alAraddhika ke mahAkaddhika che ? gautama ! tArAthI nakSatro mahA RddhivALA che kemake bRhasthitika che. ItyAdi sUtrArtha mujaba. have jaMbudvIpamAM tArAnuM paraspara aMtara kahe che - * sUtra-318 thI 321 - [118] bhagavana ! jaMbUdvIpa dvIpamAM eka tArAthI bIjI tArAnuM keTaluM aMtara kahe che ? gautama! aMtara be prakAre che - vAghAtima ane nivyaghiAtima. temAM je vyAghatima che, te jaghanyathI 266 yojana che ane utkRSTa 14,ra4ra yojanA che temAM je nivyAtima aMtara che, te jaghanyathI 5oo dhanuNa ane utkRSTathI be gAu eka tArAthI bIjA tArAnuM aMtara che. 3i19] bhagavana jayotikendra jyotirAja caMdranI keTalI agramahiNIo che ? gautama cAra agramahiSI che - caMdraprabhA, jyonAbhA, arcimaliI, prabhaMkarA. A pratyeka devIne cAracAra hajAra devono parivAra che. ekaika devI bIjI 4ooo devInA parivArane vikuvA samartha che. A pramANe badhI maLIne 16,000 devIono parivAra thAya. te (eka) guTita kahI. phiro] bhagavat ! jyotirmendra jyotiSarAja caMdra caMdravatAMsaka vimAnamAM sudhamasibhAmAM caMdra siMhAsanamAM potAnA aMtaHpuranI sAthe divya bhogopabhogane bhogavA vicaravA samartha che? nA, te artha saMgata nathI. bhagavAna ! ema kema kaho cho ke smotiSarAja caMdra caMdrAvatuMsaka vimAnanI sudhamasibhAmAM caMdra sIMhAsanamAM 128 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 aMtaHpura sAthe bhoga bhogavavA samartha nathI ? gautamAM jyotiSendra jyotirAja caMdranA caMdrAvatuMsaka vimAnamAM sudhamasibhAmAM mANavaka tyadbhamAM jamaya-goLa-vRtta-samugakamAM ghaNAM jina asthi rAkhelA che, je jyoti kendra, jyotirAja caMdrane ane bIjA ghaNAM devo ane devIone anIya yAvata pausanIya che. te kAraNe jyotindra caMdra yAvatuM bhoga bhogavavA samartha nathI. tethI he gautamAM ema kahyuM ke- * * * caMdra bhoga bhogavavA samartha nathI, athavA he gautamAM jyotirAja jyotindra caMdra caMdrAvataMsaka vimAnamAM sudhamasibhAmAM caMdra sIhAsane 4ooo sAmAnika devo yAvat 16,ooo AtmarakSaka deze tathA bIjI ghai jyotika devo ane devIo sAthe parIvarIne moTA avAja sAthe vagADAtA, nRtya-gIta-vAtri-prI-nA-guTatIna mRdaMgaNI ux zabdothI divya bhogopabhoga bhogavato vicaratA samartha che. paNa aMtaHpura parivAra sAthe maithuna nimitaka bhoga bhogavavAne mATe samartha nathI. [1] bhagavanA jyotindra jyotiSa rAjasUryanI keTalI agamahiNIo kahI che ? gautama cAra agamahiNI che - suprabhA, aldyAbhA, amilI, prazaMkara. e pramANe bAkInuM kathana caMdranI jema karavuM. vizeSa e - "sUyavitasaka vimAnamAM sUryasahAsana upara" ema kahevuM. te pramANe badhAM grahAdinI cAra agramahiSIo che - vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA. * vivecana-318 thI 321 : bhadetA jaMbUdvIpamAM eka tArAthI bIjA tArAnuM aMtara keTaluM che ? gautama ! aMtara be bhede - vAghAtima, nirNAghAtima. vAghAta-parvatAdi khalana, tenA vaDe nivRta te vyAghAtima. nivyaghiAtima - svAbhAvika. temAM je nivyaghiAtima che te jaghanyathI 500 dhanuSya ane utkRSTathI be gAu che. je vyAghAtima che te jaghanyathI 266 yojana, A nipaghakUTAdi apekSAe kahevuM. tethI kahe che - niSadhaparvata svabhAvathI uMce 400 yojana, tenI upara 500 yojana uMco kUTa, te mULamAM pa00 yojana, madhyamAM 357 yojana, upa-25 yojana, tenI uparanA bhAge samazreNi pradezamAM tathAgatuM svAbhAvathI ATha-ATha yojana ubhayataH aMtare tArA vimAno bhramaNa kare che. tethI jaghanayathI vAghAtima aMta266 yojana thAya, uckRSTathI-12,24ra yojana adhika. A merune AzrIne kahevuM. - X - X - bhagavan! caMdranI keTalI aNamahiSI che ? gautama ! cAra. caMdraprabhA Adi cAra, te cAra pramahiSI mathe eka eka devIno cAra-cAra hajAra devI parivAra kahyo che. eka agramahiSInI cAra-cAra hajAra paTTarANI, jyotikarAja caMdrane IcchA thAya tyAre potAnA samAna 4000 devIne vikRvavAne samartha che. A rIte badhuM maLIne 16,ooo devI caMdrane hoya che, A tenuM aMtaHpura che. zuM caMdra temanI sAthe caMdrAvataMsaka vimAnanI sudhamasibhAmAM divya bhoga bhogavato vicasvA samartha che ? nA, tema na thAya. tenuM kAraNa sUNAmAM lakhyA mujaba ja vRttikArazrIe saMskRta rUpAMtara karela che. mATe ame pharI lakhatA nathI.] temAM vizeSa
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/jyo/318 thI 321 129 A - pupa vaDe arcanIya, viziSTa stogathI stotavya te vaMdanIya, vastrAdithI pUjanIya ItyAdi jANavuM. 4000 sAmAnika pachI cAvatu zabdathI cAra agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka devo, ghaNAM jyotika deva-devI sAthe saMparivRtta. - x * x * sUryanI aNamahiSIo cAra che - sUryaprabhA, AtapAbhA, acimalI, prabhaMkarA. zeSa caMdravat kahevuM. * sUtra-322 - bhagavanA caMdra vimAnamAM devonI keTalI kALa sthiti kahI chesthitiSadamAM che tema (kAvata) tArA sudhI kahevuM. * vivecana-322 - bhadaMta! caMdravimAnamAM devonI keTalo kALa sthiti che ? gautama! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga - 4 - utkRSTathI eka lAkha adhika palyopama. caMdravimAnamAM ja caMdra deva utpanna thAya che. bIjA tenA sAmAnika ane AtmarakSaka Adi che. sAmAnika ane AtmarakSaka devonI jaghanya ane utkRSTa sthiti uparokta che. bhadetA caMdra vimAnamAM devInI sthiti keTalI che ? gautama ! jaghanyathI palyopamano cotho bhAga, utkRSTathI sAdhika addha palyopama. - - - e pramANe sUryAdi vimAna viSayaka sthiti-sUtro kahevA. sUrya vimAnamAM devonI jaghanyathI palyopamano cotho bhAga ane utkRSTathI 1000 varSa adhika palyopama. devInI jaghanya catubhaga palyopama, utkRSTathI addha palyopama ane 500 varSa adhika. grahavimAnanA devonI utkRSTathI palyopama, devInI utkRSTathI addha palyopama. nagavimAnanA devonI utkRSTa addha palyopama, devInI utkRSTa sAdhika catubhaga palyopama. tArAvimAne jaghanya aTabhAga palyopama, utkRSTa catubhaga palyopama. devInI jaghanya aSTabhAga palyopama, utkRSTa sAdhika aebhAga palyopama. * sUtra-323 - bhagavAna! A caMdra, sUrya, graha, naDDajha, tArAmAM koNa konAthI atha, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? gautamAM caMdra ane sUrya A baMne tulya che, tenAthI saMkhyAmAM nakSatro, tenAthI saMkhyAlagaNAM graho, tenAthI saMkhyAtagaNAM tArA che. * vivecana-322,323 - caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArAmAM koNa konAthI alpa ane koNa konAthI vadhu che ? koNa konAthI tuca che ? koNa konAthI vizeSAdhika che ? gautama ! caMdra-sUrya baMne paraspara talya che. kemake pratidvIpamAM ane samudramAM caMdra-sUryonI saMkhyA sama che. bAkInA grahAdithI thoDAM che. tenAthI nakSatro saMkhyAlaguNA che kemake aThThAvIzagaNA thAya. tenAthI graho sAdhika traNa gaNAM hovAthI saMkhyAlagaNAM che, tArA saMkhyAlagaNAM che. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela - pratipatti-3-jyotika uddezo pUrNa 130 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 pratipatti-3-vaimAnika uddezo-1 @ - X - X - X - X - X - o jyotika vaktavyatA kahI, have vaimAnika vaktavyatA* sUtra-324 - bhagavana! vaimAnika devonA vimAno kyAM kahyA che ? vaimAnika devo kayAM vase che ? sthAnapadamAM che tema badhuM ja kahevuM, vizeSa e ke zuka [acuta-] devaloka sudhI dAnuM kathana karavuM. bIjA paNa ghaNAM saudharmakAvAsI devo ane devIo cAvatuM vicare che. * vivecana-324 - vaimAnika devonA vimAna kyAM che ?, vaimAnika devo kyAM vase che ? bhagavaMte kahyuM - A raktaprabhA pRthvInA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI - rucakopalakSitathI upara caMdra-sUryAdinI paNa upara ghaNAM yojana, ghaNAM koDAkoDI yojano uMce buddhithI jaIne A sAddharajU - x * A sAddha krU upalakSita kSetramAM ISa prAmArAthI parve saudharma, IzAnathI anutara sudhInA sthAnamAM vaimAnikonA 84,96,023 vimAno che. A saMkhyA bagIza, aThThAvIza, bAra, ATha e badhAMnA saravALAthI Ave che. te vimAno sarvaranamaya, svaccha, zlaSNa, la, vRSTa, pRSTa, nIraja, nirmaLa, niSpaka, nirkaTaka chAyA cAvatu abhirUpa che. ukta vimAnomAM ghaNAM vaimAnika devo vase che. jemake - saudharma, IzAna cAvat zaiveyaka, anuvara, * ** A devo kevA che ? saudharmathI ayyata sudhInA yathAkrame mRga, mahiSa, varAha, saha, chagala, dara, haya, jagapati, bhujaMga, khaga, vRSabha ane viDimanA prakaTa cihnathI yukta mugaTanA dhAraka che. jemake saudharmadivo mRgarUpa prakaTita cihna mugaTavALA cAvat azrutakA devo viDima mugaTa cilavALA - mugaTa kiriTadhArI che. zreSTha kuMDala vaDe udhotIta mukhavALA, mugaTa vaDe dIpta mastakavALA, lAlavarNanA che, tene ja vizeSathI kahe che - pA patravatu gaura, paramaprazasya zubha varNa-gaMdhasparzavALA, uttama vikuvAnA AcAravALA, vividha zubhathI zubhatara vastro ane mAlyane dhAraNa karavAnA svabhAvavALA, mahaddhika, mahAdhutika, mahAyazavALA, mahAbalavALA, mahAnubhAga, mahAsagavALA tathA hAravirAjita vAvALA cAvatuM laTakatI vanamALAne dhAraNa karanArA, divya evA vaNa-gaMdha-sparza-saMghayaNa-saMsthAnaRddhi-dhuti-prabhA-chAyA-arthI-teja-lezyA ItyAdi yukta hatA. te vaimAnika devo zakathI azruta paryanta sva-rava kalAmAM pota-potAnA lAkho vimAno, hajAro sAmAniko, bAyaaiMzako, lokapAlo, saparivAra premahiNIo, sainyo, senAdhipatio, hajAro AtmarakSaka devo, bIjA ghaNAM devo-devIonuM Adhipatya, paropatya, svAmItva, bhatRtva, mahArakatva, AjJA-Izara senApatya karatA, pALatA AdithI vicare che. 19/9]
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 3vimA1/324 bhagavan ! saudharmadevonA vimAno kyAM kahyAM che ? saudharma devo kyAM vase che ? jaMbudvIpanA merunI dakSiNe A ja ratnaprabhAnA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra-sUryAdi upara ghaNAM-ghaNAM yojano gayA pachI A saudharmakalpa che. te. pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, addhe caMdra saMsthAna saMsthita merunI dakSiNathI che. sarvataH kiraNamAlA pavRitta che. A ja upamAne dRDha kare che - iMgAlarAzi varNa vaDe, prabhA vaDe, pArAgAdi saMbaMdhI jAjvalyamAnapaNe, dedIpyamAna aMgAra rAzivabhiprabhAvALA, atyaMta utkaTatAthI sAkSAt aMgAra rAzi samAna lAge che. asaMkhya yojana koTAkoTI parikSepathI sarvAtmanA, ratnamaya, svaccha, zlaNa ItyAdi jANavA. saudharmakalpamAM batrIza lAkha vimAno che - ema meM ane bAkInA tIrthaMkaroe kahela che. te vimAno sarvAtmanA ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. te vimAnonA bahumadhye vimAnAvataMsaka kahyA che. te A - pUrva dizAmAM azokAvAMsaka, dakSiNamAM saptaparNAvataMsaka, pazcimamAM caMpakAvataMka, uttaramAM cUtAvataMsaka, tenI madhye saudharmAvalaMsaka che. te pAMce avahaMsako sarvathA ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. - X + X - A batrIza lAkha vimAnomAM ghaNAM saudharma devo vase che. teo maharSika yAvat daze dizAne udhotIta karanArA che. - x - teo tyAM pota-potAnA vimAnonuM - x - cAvat vicare che. A saudharmakalpamAM zakra devendra devarA vase che. te kevo che ? vajrapANi-jenA hAthamAM vajra che, puraMdara - asuronA nagarane vidAranAra, zatakatuzramaNopAsakanI pAMcamI pratimArUpa abhigrahane 100 vakhata karanAra, sahasAkSa-500 maMtrInI 1000 AMkhe jonAra, maghava-mahAmegha jene vaza che te, pAkazAsana-pAka nAme zatrune dUra karanAra, dakSiNArvalokAdhipati, batrIza lAkha vimAna adhipati, airAvaNa vAhana - airAvaNa hAthI teno vAhana che, surendra-saudharmavAsI devono svAmI, jorahita svaccha vastrane dhAraNa kartA, mALA-mugaTa dhAraNa karanAra, navA hema vaDe - cAru citro vaDe, caMcala kuMDala vaDe vilekhita gaMDavALA. mahaddhika yAvat daza dizAone udhotIta, prabhAsita kare che. saudharmakalpamAM saudharmAvataMsaka vimAnamAM sudharmA sabhAmAM zakra siMhAsane batrIza lAkha vimAna, 84,000 sAmAnika, 33-trAyazriMzaka AdinuM Adhipatya karatA yAvat viyare che. * sUtra-325 - bhagavan ! devendra devarAja zakanI keTalI paryAdA che ? gautama ! traNa parSadA che - samitA, caMDA, jAtA. AAMtakiA-samitA, madhyamikA-caMDA, bAhyA-jAtA. bhagavan ! zakrendranI atyaMtara paryAdAmAM keTalA hajAra devo che? madhyamikAnA? te rIte bAhyAnI pRcchA. gautama ! zakrendranI atyaMtara paryAdAmAM 12,000 devo che, madhyAmikA 5ryAdAmAM 14,000 devo ane bAhya paryAdAmAM 16,000 devo che. atyaMtara paryAdAmAM 700 devI, madhyamAmAM 600, bAhyAmAM 500 devIo che. jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 bhagavan ! devendra devarAja zakranI atyaMtara padAnA devonI keTalA kALa sthiti che ? madhyamAnI ? bAhyAnI sthiti? gautama ! zakrendranI atyaMtara parSadAnI pAMca palyopamanI sthiti, madhyamA paryAdAnI cAra palyopama sthiti, bAhya padAnA devonI traNa palyopamanI sthiti che. devInI sthiti - atyaMtara paryAdAnI traNa palyopama, madhyamAnI be palyopama, bAhya paryAdAnI eka palyopama sthiti kahI che. paryAdAno artha bhavanavAsI mujaba kahevato. bhagavan ! IzAnaka devonA vimAno kyAM che? badhuM kathana saudharmavat yAvat IzAna ahIM devendra yAvat vicare che. bhagavan ! devendra devarAja IzAnanI keTalI paryAdAo kahI che ? gautama ! traNa padA-samitA, caMDA, jAtA badhuM pUrvavat vizeSa e ke - atyaMtara paryAdAmAM 10,000 devo, madhyama paryAdAmAM 12,000 devo, bAhya paryAdAmAM 14,000 devo kahelA che. devInI pRcchA-atyaMtara paryAdAmAM 900 devI, madhyamA paryAdAmAM 800 devI ane bAhya paryAdAmAM 700 devIo kahelA che. sthiti - atyaMtara paryAdAnA devonI sthiti sAta palyopama kahI che. 132 madhyamAnI cha palyopama, bAhyAnI pAMca palayopama sthiti che. devInI pRcchAatyaMtaranI sAtireka pAMca palyopama, madhyamA paryAdAnI cAra palyopama sthiti, bAhyA paryAdAnI traNa palyopama sthiti kahelI che. artha Adi pUrvavat kahevA. sanakumArano prAM pUrvavat, sthAnapada AlAvA mujaba sAvat sanakumAranI traNe padA samitAdi pUrvavat vizeSa e ke - atyaMtara paryAdAmAM 8000 devo kahyA che. madhyamA paryAdAmAM 10,000 devo kahyA che. bAhya paryAdAmAM 12,000 devo kahyA che. atyaMtara padAnI devonI sthiti sADA cAra sAgaropama ane pAMca palyopama, madhyamA paryAdAmAM sADA cAra sAgaropama ane cAra palyopama, bAhya parSadAnI sADA cAra sAgaropama ane traNa palyopama sthiti kahI che. padiAno artha pUrvavat. e pramANe mAhendranI traNa padA che. vizeSa e - atyaMtara padiAmAM 6000 devo, madhyamA paryAdAmAM 8000 devo ane bAhya padAmAM 10,000 devo kahyA che. sthiti atyaMtara paryAdAnA devonI sADA cAra sAgaropama ane sAta palyopama, madhyamA padAnI pAMca [sADAcAra ?] sAgaropama ane cha palyopama, bAhya paryAdAnI sADA cAra sAgaropama ane pAMca palyopama sthiti che. - A pramANe sthAnapadAnusAra pahelA badhAM IndronA vimAnonuM kathana ane pachI pratyekanI parSadAonuM kathana karavuM. 'brahmanI paNa traNa parSidA kahI che. atyaMtaramAM 4000 devo, madhyamAmAM 6000 devo, bAAmAM 8000 devo kahyA che. devonI sthiti atyaMtara padAnI sADA ATha sAgaropama ane pAMca palyopama, madhyamAnI sADA ATha sAgaropama ane cAra palyopama, bAhyAnI sADA ATha sAgaropama ane traNa palyopama
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3mA-1/325 133 lAMtakanI yAvata maNe parvadA yAvat atyaMtara parSadAmAM rahaoo devo, madayamAmAM 4ooo devo, bhAllAmAM 6ooo devo kahyA che. sthiti - aAMtara paSadanI 1ra-sAgaropama ane sAta palyopama, madhyamAM papadAnI 1ra-sAgaropama ane cha palyopama, bAhA "dAnI 1ra-nsAgaropama ane pAMca palyopama sthiti che. mahAzukanI paNa yAvatu traNa varSadA rAvatu atyaMtaramAM 1ooo deva, madayamAmAM 2ooo deto, bAhya padAmAM 4ooo devo che. avyaMtara papadAmAM sADA paMdara sAgaropama ane pAMca palyopama, madhyamAmAM sADA paMdara sAgaropama ane cAra palyopama, bAhyAmAM sADA paMdara sAgaropama ane traNa palyopama che.. - sahasAramAM pRcchA yAvatu atyaMtara rSadAmAM 5oo devomadayamAmAM 1ooo devo, bAhAmAM raooo devo kahyA che. sthiti - atyaMtaramAM sADA sattara sAgaropama ane sAta palyopama, madhyamAnI sADA sattara sAgaropama ane cha palyopama, bAhAnI sADA satara sAgaropama ane pAMca palyopama. artha pUrvavatuM. Anata-pAtanI pRcchA yAvatu traNa dio. vizeSa e - abhyatAmAM rapa0 devo, madhyamAmAM paoo devo, bAhyamAM 10oo devo che. sthiti * abhyataramAM 19 sAgaropama ane pAMca palyopama, madhyamamAM 19 sAgaropama ane cAra palyopama, bAghAnI 19-sAgaropama ane traNa palyopama. artha pUrvavatuM. AraNa-ayuta devonA vimAna kyAM che ? pUrvavat kahevuM. saparivAra acuta cAvatuM vicAre che. asuta devendrane traNa padAo kahI che. AvyaMtara paMdamAM 1rapa6 deva, madhyamAmAM ra50 deva, bAhyamAM paoo devo che. sthiti abhyatara paNEAnI 1-sAgaropama ane sAta palyopama, madhyamAnI 1-sAgaropama ane 6-palyopama, bAllAnI ra1-sAgaropama ane pAMca palyopama. - nIcenI raiveyakanA devonA vimAno kacAM kahal che? nIcenI veyakanA devo kyAM vase che ? sthAnapada mAphaka kahetuM. e pramANe madhyama vecaka, uparanI vecaka, anuttara yAvatu ahamidra nAmaka devo kahelA che. - 4 - * vivecana-35 - devendra devarAja zakanI keTalI parSadA kahI che ? gautama ! traNa. zamikA, caMDA, jAtA. ItyAdi -x - gautama ! zakrendranI asviMtara paMdamAM 12,000 deva, madhyamAmAM 14,000 deva, bAllAmAM 16,000 devo kahyA che. e rIte devI saMkhyA sUtrArthava kahevI. [* vRttikArazrIe vRttimAM ahIM mahad aMze sUmanuM saMskRta rUpAMtara ja kareluM che. ame sumAmAM gujarAtI anuvAdamAM mUkI ja dIdhela che. vRttimAM ame tenuM binajarUrI punarAvartae karavA nathI mAtra keTalAMka aMzo ke vadhArAnI vRttino anuvAda ja Apela -| (1) devendra zakanA traNe parSadAnA deva-devInI sthiti (2) zakane traNa parSadA che tema kema kahyuM ? AkhuM sUtra camaranI vaktavyatA anusAra kahevuM. 134 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (3) IzAna devonA vimAno kyAM che ? badhuM saudharmavat kahevuM. vizeSa e ke - mera parvatanI uttare tathA 28 lAkha vimAno hoya che. pAMca avataMsako A che - pUrvamAM aMkAvAMsaka, dakSiNamAM sphaTikAvavaMsaka, pazcimamAM jatAvataMka, uttaramAM jAtarUpAvavaMsaka, madhyamAM IzAnAvAMsaka, zUlapANi, vRSabhavAhana, 80,000 sAmAniko, 3,20,000 AmarakSaka devo. padAnI deva saMkhyA, devI saMkhyA, deva-devInI sthiti. bADI zakavatuM. (4) sanakumAra devonA vimAno kyAM che ? saudharma kathanI upara sapakSa sapratidizA ghaNAM-ghaNAM yojano uMce dUra gayA pachI A sanakumAra ka5 kahyo che. temAM sAkSa - pUrva-pazcima-dakSiNa-uttara cAre pArza samAna jemAM che te. saffza - cAre vidizA jemAM samAna che te. vizeSamAM A - bAra lAkha vimAno che pAMca avataMsakomAM madhye sanakumArAvatuMsaka che. agramahiSI na kahevI, kema parigRhItA devIno asaMbhava che. sanatakumAra kahyuM sanaMtakumArAvatuMsaka vimAnamAM sudhamasibhAmAM sanakumAra sIMhAsane, bAra lAkha vimAno, 32,800 sAmAniko Adi. (5) mAhendraka vimAna kyAM che ? gautama ! IzAna kA upara samAna dizAvidizAmAM ghaNA-ghaNAM yojano gayA pachI mAhendrakalpa kahela che. badhuM sanakumAvatuM kahevuM. mAtra ahIM ATha lAkha vimAno che. cAra avataMsaka IzAnavat ane madhyamAM mahendrAvatuMsaka. ATha lAkha vimAno, 70,000 sAmAnikonuM Adi Adhipatya. parvadA saMkhyAdi sUkAryavatuM. (6) brahmalokanA devonA vimAno kyAM kahyA che ? gautama ! sanakumAra - mAhendra kalAnI upara samAna dizA ane vidizAmAM ghaNAM yojano yAvatu upara jatAM brAhAloka kalpa che. pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita che. * x * cAra lAkha vimAno che. azokAdi cAra avataMsaka pUrvavat. madhye brahmalokAvAMsakaAdhipatya vicAraNAmAM - cAra lAkha vimAno, 60,000 sAmAnikAdi. (3) lAMtakaloka devonA vimAno kyAM kahyA che ? gautama! brahmaloka kalpanI upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojana yAvatu upara jaIne lAMtaka nAme kalA che. te pratipUrNa caMdra saMsthAne saMsthita che. zeSa brahmalokavan. vizeSa e ke - vimAno 50,000 kehavA. avataMsako cAra IzAnavatu, pAMcamuM madhyamAM lAMtakAvataMsaka. Adhipatya5o,000 sAmAnika, 2,00,000 AtmarakSaka devAdinuM. parvadA saMkhyAdi strArthavatuM. bhagavat ! mahAzuka devonA vimAno kyAM kahyA che ? gautama! lAMtaka kakSanI upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojano yAvatu upara gayA pachI mahAzukakalpa Ave che. pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita che. vizeSa A - ahIM 40,ooo vimAno che. avataMsako cAra sudharmaktAvata, pAMcamuM mathe zukAvAMsaka. tyAM 40,000 sAmAniko, 1,60,000 AtmarakSako che. * * * bhagavat ! sahasAra devonuM vimAna kayAM che ? gautama mahAzuka kalA upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojano cAvatu upara jaIne sahasAra kaya che. pratipUrNa
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ BmiA -1/3ra4 15 caMdra saMsthAne che, tyAM 60eo vimAno che. avataMsaka * IzAnavatuM. mathe pAMcamuM sahasArAvatuMsaka che. 30,000 sAmAnika deva ItyAdi. bhagavan! Anata-prANata nAmanA be kalpo kahyA che ? gautamAM sahasAratha upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojano yAvatu upara jatAM, tyAM Ana-prANa nAme be kahyo che. te addharacaMdra saMsthAna saMsthita che. ItyAdi sata kumAravat kahevuM. mAtra tyAM Anata-prANata devonA 400 vimAno che. saudharmakalpavatu cAra avataMsako che. madhya prANatAvatuMsaka che. Adhipatya-400 vimAno, 20,000 sAmAniko, 80,000 AtmarakSakadevo Adi. parvadA saMkhyAdi sUgAvat. gavana | pAraNAmRta be kalpo kyAM che ? Anata-prANata kaponI upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojano cAvatu upara jaIne A AraNa-ayyata nAme baMne kalyo che, te ruddha caMdra saMsthAna saMsthita che bAkI vizeSaNa pUrvavatuM. menA dakSima-uttara bhAgamAM avasthAnathI pratyekanI apekSAe A addha caMdra saMsthAnapaNuM jamavuM. baMne bhegA karatAM to paripUrNa caMdra saMsthAna ja thAya. uoo vimAno che. avataMsaka saudharmavatuM. madhya ayutAvatuMsaka che. 10,000 sAmAnikAdi che. vRttikArazrIe vimAna ane sAmAnika saMgrahaNI gAthAo mUDI che, jemAM bAre kAnA vimAno ane sAmAnika devonI saMkhyA jamAvI che. je ukata vanamAM AvI gaI che. bhagavana ! nIcalI veyakanA devonA vimAno kyAM kahyA che ? gautama! AraNa-acuta kaponI upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojano upara jaIne che. A vimAno pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita che, pUrvavatu bhasma-zazivarNanI AbhAvALA che. asaMkhyAta koDAkoDI yojana lAMbA-pahoLA che, asaMkhyAta koDAkoDI yojanA paridhithI che. sarva ranamaya yAvatu pratirUpa che. nIcalI gaiveyaka trikamAM 111 vimAno kahyA che. temAM vasatA devo baghAM samaddhika che. samadhatika, samabala, samayasaSa samAnabhAga, samasaukhya che. temAM koI indra nathI - dAsa nathI - purohita nathI. teo ahamindra che. e pramANe madhyama zaiveyakamAM 107, uparImAM 1oo vimAna che. bhagavad ! anutoSapAtika devonA vimAno kyAM che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA bahusama maNIya bhUmibhAgathI upara caMdrAdi jayotikI upara ghaNAM-ghaNAM yojano upara gayA pachI saudhamadi bAre kalo, traNe raiveyako pasAra karyA pachI paNa upara jaIne nIraja, nirmaLa, aMdhakArarahita, vizuddha evA pAMca dizAmAM pAMca anuttara mahA-moTA vimAno che te A - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita, savarsisiddha. temAM narana : AvanArI jarahita, nirjana - svAbhAvika malano abhAva, timira - tnonI prabhAnA prabhAvathI badhI dizA-vidizAmAM tama cAlyuM javAnI. vizuddha : kalaMka kalezano abhAva. paMfSa * pUrva, dakSiNa, pazcima, uttara, madhyama jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 pratipatti-3, vaimAnika-uddezo-2 che. - X - X - X - X - X - * sU-3ra6 : bhagavAna ! saudharma, IzAna kalyanI pRadI kone AdhAre kahI che gautama! ghanodadhi pratiSThita che. * * * sanakumAra ane mahendra kavAmAM vimAna pRnI konA AdhAre kahI che gautama! te ghanavAtane AdhAre che. * * * bhagavA brahaloka kalAmAM vimAna pRvInI pRchA * te ghanavAtane AdhAre kahela che. bhagavAna ! lAMtaka vimAnanI pRdI ? gautama! tadubhaya vinodadhi ane dhanIvAto ne AdhAre che. mahAzuka ane sahamrAra kalpamAM paNa tadubhaya AdhAre che. Anala cAvatuM sutakale pRvI konA AdhAre che avakAzAMtane AdhAre che. zaiveyaka vimAna pRedI pRcchA gautama / avakAzamAMtara aAdhAre rahela che. anuttaropAtika pRcchA. avakAzAMtarane ghare che. * vivecana-326 : * x *x - bhadetA saudharma ane IzAnakakSa vimAna pRthvI konA AdhAre rahela kahI che ? gautama aa ghanodadhinA AghAre rahela che, ItyAdi badhuM sUjhAI mujaba jANavuM. kahyuM che - ghanodadhi pratiSThita surabhavano be kale che, kaNa vAyupratiSThita che, traNa ta6bhaya pratiSThita che, tenA pachI uparanA badhAM AkAza pratiSThita che, udlokamAM A pratiSThAnavidhi che, have pRthvInuM bAhalya pratipAdana kare che - * sUtra-2 thI 3ra : [2] bhagavapna / saudharma ane IzAna kalAmAM vimAna pRdInI jADAI keTalI kahI che gautama 27oo yojana paDI che. A pramANe badhe prazno karavA. sanakumAra ane mahendramAM ra6oo yojana, jahA ane lAMtakanI ra5oo yojana, mahAmuka ane sahadhyAmAM ra4oo yojanA Anata-pAkata ane AraNa-arcyuta kalpa yaoo yojana praveyaka vimAnanI pRthavI 2200 yojana ane anuttara vimAnanI pRnInI jADAI 1oo yojana che. [3ra8] bhagavat ! saudharma ane IzAna kalpomAM vimAno keTalA uMcA che? gautamAM pa00 yojana UMcA che. sanatakumAra ane mAddhamAM 6eo yojana, brA ane lAMtakamAM 200 yojana, mahAmuka ane samAramAM 800 yojana, anitAdi cAramAM 600 yojana che. bhagavanA jhaveyakavimAna keTalA uMcA che : 1ooo yojanA anuttara vimAnamAM 1100 yojana UMcAI che. ri9] bhagavat ! saudharma-detlna kalyomAM vimAno kayA Akare che? gautama vimAna be bheTa kahA - AvalikA praviSTa ane valikA bAhA temAM je AvalikA praviSTa che, te maNa bheda kahyA che - vRtta, sa, catustra. je AvalikA bAhya che, te vividha kAre kai che. e pramANe veyaka vimAna sudhI
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/vaimAha-2327 thI 332 133 kahevuM. anucropapAtika vimAno be bhede - vRtta ane svaya. [33] bhagavAna ! saudharma-IzAna kalyomAM vimAno keTalI laMbAI-pahoLAIthI ane keTalI pariNiI che ? gautama! vimAno bhede - saMkhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRta. jema narakamAM kaheluM tema cAva4 anuttaropAtika [te be bheda che) saMkhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRta. temAM je saMAtavistRta che, te jaMbudvIpa pramANa che ane je asaMkhyAta yojana vistAravALA che, te asaMkhyAta hajAra yojana vistAra ane paridhivALA che. bhagavanA saudharma-IzAnamAM vimAno keTalAM varNavALA kahyA che ? gautama ! pAMca vaNavALA che - kRSNa, nIla, lohita, hAlidra ane zeta. sanatakumAra ane mAhendramAM cAra varNavALA che - nIlA yAvatu zvetA brahAloka ane lAMtakamAM traNa varNavALA che - lohita yAvatuM zeta mahAzukra ane sahasAramAM be vaNavALA che - hAddhi ane zeta. anita-pANata, AraNa-TyutamAM zeta. jhaveyakavimAnonA varNa zveta che. anuttarAyapAtika vimAnono varNa dhamma zveta kahela che.. bhagavana! saudharma-IzAna kAmAM vimAnonI prabhA kevI che? gautamAM te vimAna nitya svayaMnI prabhANI prakAzamAna ane nitya uttotavALA che. cAvatuM anuttaropapAtika vimAna svayaMnI prabhAvI nityAloka ane nityodhotavALA kahayA che. bhagavanA saudharma-IzAna komAM vimAno kevI gaMdhavALA kahyA che ? gautama ! jema koI koThapuTAdi cAvatu gaMdhathI kahyA che, cAvatu tenAthI ISTataska tenI gaMdha che. anuttaravimAna sudhI A pramANe gaNavuM. bhagavana! saudharma-IzAna vimAno sparzathI kevA kahyA che ? jema koI Ajinaka, rU Adi badhAM sparza kahevA anuropapAtika vimAna sudhI tenAthI ISTatara sparza jANavo. bhagavana / saudharma-IzAna kahyuM vimAna keTalA moTA che ? gautamAM badhAM dvIpa-samudro maNe A jaMbUdvIpane jema koI deva e AlAvo kahevo cAvavuM che mAsa cAlato rahe, yAvatu keTalAMka vimAno sudhI na pahoMce yAvatu anuttaropapAtika vimAna, keTalAMka vimAnone pAra pAme che, keTalAMkano nathI pAmatA. bhagavAna ! saudharma-IzAna vimAno zenA banela kahyA che ? gautama ! sava ranamaya kahRAA che. temAM ghaNAM jIvo ane pudagalo utpanna thAya che - ave che, caya upacaya pAme che. te vimAno dravyArthika nayanI apekSAthI zAzvata che ane parza Adi payayionI apekSAe azAzvata che. A kathana anusaropAtika vimAno sudhI jANavuM bhagavana! saudharma-IzAnamAM devo kyAMthI AvIne upaje che ? upapata, sukAMti padanusAra jANavo - saMmUrchAimane choDIne bAkInA paMcendriya tici ane manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. uttapAta yuckavi AlAvA mujaba 138 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 anuttaropAtika sudhI kahevo. saudharma-IzAnamAM eka samayamAM keTalA devo upaje che ? gautama! jAnyathI eka ke be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA utpanna thAya che. e pramANe sahasrara sudhI kahevuM. Anata Adi, raiveyaka ane anuttaramAM eka, be, traNa ke utkRSTathI saMkhyAtA utpanna thAya che. bhagavanA saudharma-IzAnamAMthI samaye-samaye eka-eka devano apahAra karAya to keTalA kALe te khAlI thaI zake ? gautama! he deva asaMkhyAta che. samaye-samaye apahAra karatA-karAtA asaMkhyAta [avasarpiNI] utsarpiNI sudhI apahAra karAya to paNa te khAlI thaI zake nahIM. sahasrara kalpa sudhI Ama kahetuM. AnatAda cAmAM paNa tema kahevuM. grIveyaka ane natama samaye samaye yAvata apahAra karatA keTalA kALe apahAra thAya? gautama! te asaMkhyAtA che, samayesamaye apahAra karAtA palyopamanA asaMkhyAta bhAga sudhI pahAra kare to paNa khAlI na thAya. bhagavanA saudharma-IzAna kalAmAM devonI zarIra avagAhanI keTalI moTI che ? gautama! zarIra be bhede kahyuM che. te A - bhavadhAraNIya ane uttarakriya. temAM je bhavadhAraNIya che ke jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtabhAga ane utkRSTa sAta ranI [hAtha.) temAM je uttara aikriya che, te jaghanyathI aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka lAkha yojana che. A pramANe AgaLa-AgaLanA kalpomAM eka-eka hAtha uMcAI ochI karatA cAvatu anuttaropapAtika devonI eka hAtha UMcAI rahe che. zaiveyako ane anuttara vimAnomAM mAtra bhavadhAraNIya zarIra hoya che, temane uttara vaizyi zarIra hotuM nathI. [33] bhagavat ! saudharma-IzAnamAM devonuM zarIra kayA saMghayaNe kahela che ? gautama! cha saMghayaNomAM eka paNa saMghayaNa hotuM nathI. kemake temanA zarIramAM hADakAM nathI, zirA nathI ke naso nathI, tethI temane saMghayaNa nathI. je pagala ISTa, kAMta yAvata maNAma hoya che, te temanA zarIramAM ekaThA thaIne tathArUpe pariName che. Ama anuttaropapAtika sudhI kahevuM. bhagavanI saudharma-Izani devonA zarIranuM saMsthAnuM kevuM kahela che ? gautama! be bhede - bhavadhAraNIya, uttaravaikriya. temAM je bhavadhAraNIya che te samacaturasya saMsthAne saMsthita che. temAM je uttara vaikriya che, te vividha saMsthAna saMsthita kahela che. cAvatu ayuta zaiveyaka ane anuttaravAsI vaikriyaka che. temanuM bhavadhAraNIya zarIra samacatustra saMsthAnavALuM che. uttara vaikriya zarIra teo karatAM nathI. 39] saudharma-IzAnanA devo kevA varganA kahI che? gItama! kanakavatuM lAla abhAvALA kahyA che. sanatakumAra ane mahendramAM kamaLanA parAga samAna gaura che. brahmalokanA deva bhInA mahuDAnA vaNavALA che. e pramANe veyaka sudhI kahevuM. anuropapAtika devo parama zeta varNavALA kakSA che.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiimAha-2327 thI 332 139 140 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 bhagavan! saudharma-IzAna kaaomAM devonA zarIro kevI gaMdhavALA kahad che ? gautama jema koI koThayuTa Adi sugaMdhI dravyonI sugaMdhaNI paNa yAvatuM mahAmAtara gaMdhavALA kahyA che. Ama anuttaropAtika sudhI kahevuM. saudharma-IzAnanA devono zarIrano kevo sparza che ? gautama sthira rUpe mRdu, snigdha, sukumAla zarIra sparzavALA kahyA che. e pramANe cAvavuM anuttaropapAtika sudhI kahevuM. saudharma-IzAnanA devonA yugalo kevA ucchavAsapaNe pariName che ? gautama ! je yugalo ISTa, kAMta yAvata ucchavAsapaNe pariName che. yAvatu anuttaropapAtika. e pramANe AhArapaNe paNa anuttaropAtika sudhI kahevuM. saudharma-IzAna devonI keTalI leyAo kahI che ? gautama! eka ja tevezyA kahI che. sanakumAra ane mahendramAM eka pakAleyA che. brahAlokamAM paNa paDAyA che. bAkInAne eka zaHleyA che. anuttaropapAtikane eka paramagulalekSA che. saudharma-IzAna devo zuM samyakraSTi, mithyAdaSTi, samyaphamisyA daSTi che ? traNe paNa hoya, yAvatu aMtima zaiveyaka devo samyakraSTi paNa hoyamizrAdeSTi paNa hoya, samyakra-mithyA STi paNa hoya. anuttaropAtika devo samyakraSTi ja hoya, mizrAdeSTi na hoya, samRmi daiSTi na hoya. IzAna devo zuM jJAnI che ke ajJAnI ? bane. traNa jJAna, traNa ajJAna niyamo yAvata zaiveyaka. anuropajAtika devo jJAnI che, ajJAnI nathI, traNa jJAna niyamo hoya. traNa yoga-ple upayoga badhAM devone anuttara sudhI kahevA. * vivecana-327 thI 332 - vRittimAM ghaNuM varNana sUjhanI saMskRta rUpAMtara rUpa ja che, tethI sUkAmAM ame anuvAda karela bAbatonI ahIM punarukti karI nathI.) bhadaMta ! saudharma-IzAna ko pRthvInI jADAI keTalI che ? 2700 yojana. e rIte bAkInA sUtro sAthe mujaba jANavA. bdha vimAnanA uccatva parimANane pratipAdita karavA kahe che - ahIM vimAnane mahAnagara kabhI, tenI upara vanakhaMDa, prAkAra, prAsAdAdi kalAvA. A sUga vaDe prAsAdAnI apekSAe ugrava kahe che. bhadaMta! saudharma-IzAna ko vimAna keTalA uMcA kahyA che ? gautama ! 500 yojana, kema mUla prAsAdAdinuM temAM 500 yojanA ucava pramANa che. e rIte bAkInA sUtro. badhe ja vimAnonuM bAhalya ane uccatvanA saMyogathI 3200 yojana. kahyuM che - pahelA kakSe pRthvInuM bAhalya 23oo yojana che. bAkInAmAM 100-100nI hAni thAya che. bAkInA eTale be-be-be ane cAra kalA samajavA. vimAnomAM AdhanI uMcAI 500 che. pachInA be-be-be ane cAramAM 100-100nI vRddhi samajavI. * * * have saMsthAna nirUpaNArthe kahe che - bhaktA saudharma-IzAna kalAnA vimAno kyA AkAre che ? gautamA vimAna be prakAre che - AvalikA praviTa ane AvalikA bAhya. AvalikA praviSTa - pUviida cAre dizAmAM zreNIthI rahela . athavA AMgaNa dezamAM phUlanA DhagalA jevA. tethI viprakIrNa te AvalikA bAhya. tene 'puSpAvakIrNa' kahe che. teno madhyavartI vimAnendra dakSiNa, pazcima, uttaramAM hoya paNa pUrva dizAmAM na hoya. AvalikA praviNa traNa bhede - vRd, caya, caturA. te pratyeka prataTe vimAnendranI pUrva-dakSiNa-pazcima-uttara, cAre dizAmAM zreNIrUpe rahela che. vimAnendraka badhAM vRta, tenI pAse cAre dizAmAM vyasa, pachI cAre dizAmAM cataraya, pachI vrata e rIte AvalikA hoya. AvalikA bAhya, te vividha AkAre hoya che, jevA ke baMdhArad, svastika, khaDjha ItyAdi. A badhuM vecaka sudhI che. anuttaramAM savarthisiddha vRta, bAkInA casa. have vimAnanA laMbAI-pahoLAI, paridhi kahe che - bhadetAsaudharma ane IzAna vimAnonI laMbAI-pahoLAI, paridhi keTalI che ? gautama ! vimAna be prakAre che - saMkhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRta. bAkI sUjhAI mujaba jANavuM. have varNa pratipAdanArthe kahe che - bhadaMta ! saudharma-IzAna ko vimAnonA keTalA vaNoM kahyA che ? gautama ! pAMca varNa - kRSNa, nIla ItyAdi. bAkI sUgAtha mujaba jANavuM. - have prabhA pratipAdanArthe kahe che - bhadaMta! saudharma ane IzAna vimAnonI kevI prabhA kahelI che ? gautama nitya satna - darzana, dRzyamAnatA jemAM che te nityAloka. nityAloka kaI rIte ? e hetudvAra vaDe vizeSa kahe che - nityodhotAni. je kAraNathI satata dIpyamAnatA che, tethI nityAloka. A satata udhotamAnatA pasApekSA paNa saMbhave che, jema merunA sphaTika kAMDanI sUryanA kiraNonA saMparkathI udhotamAnatA che. - have gaMdha pratipAdanArthe kahe che - bhadaMta! saudharmaizAna kaye vimAnanI kevI gaMdha che ? gautama ! jema koI koSTapu, caMpakapuTa, damanakapura, kuMkumapuTa, caMdanapuTa, usIrapuTa, marayApuTa, jAIpuTa ItyAdi, vAyu vahe tyAre, bhAMgatA-skUTatA-uDADatAvikheratA paribhogAdi karatA, saMtarAtA te udAra, manojJa, manahara, ghANa ane manane sukhakara cotaraphathI gaMdha nIkaLe che. zuM tevI gaMdha hoya ? nA, A artha saMgata nathI. te vimAno tenA karatAM ISTatara, kAMtatara, manojJatara, maNAmatara gaMdhavALA kahyA che. have sparza pratipAdanArthe kahe che - bhadaMtA! saudharma-IzAna vimAnono sparza kevo che ? gautama ! sUtrArtha mujaba jANavuM. have moTAI pratipAdanArthe kahe che - saudharma IzAna ko vimAno keTalA moTA pramANamAM kahela che ? gautama ! jaMbUDhIpa nAme dvIpa, sarve dvIpa-samudromAM sava(vyaMtara, sauthI lagha, vRta-telanA pUDalA saMsthAne rahela, vRta-pukazmaNikA AkAre rahela, vRtapratiparNacaMdra AkAre rahela, eka lAkha yojana lAMbo-pahoLo ItyAdi. koI mahartika
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiimAha-2327 thI 332 141 cAvatuM mahAnubhAga deva, traNa capaTI vagADe teTalA samayamAM atui ati sToka kALamAM, paripUrNa jaMbUvIpane 21-vakhata pradakSiNAthI paribhramaNa karI, jaldI pAcho Ave. te deva pUrvadaSTAMtAnusAra atizAyI, varita, capala, caMDa, zIgha, udbhUtAdi deva gatithI jatAM eka divasa, be divasa yAvatu cha mAsa cAlatA keTalAMka vimAno pAra kare, keTalAMka vimAna pAra na kare. eTalA moTA A vimAno che, anuttara sudhI A kahevuM. - X - X - te vimAnomAM ghaNAM jIvo ane pudgalo jAya che, utpanna thAya che. tathA caya pAme che - upacaya pAme che. chellA be vizeSaNa pagalAzrIta che. kemake pagalone ja caya-upayaya dharma hoya che. dravyApaNe zAzvata, paryAyApaNe azAzvata che. bhadaMta! saudharma-IzAna kapamAM devo kaI yonithI AvIne utpanna thAya che ? zuM nairayikAdimAMthI ? prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMtipadamAM che tema ahIM kahevuM. have eka samaye keTalA upaje che ? tenA nirUpaNArthe kahe che - saudharmaIzAnamAM devo eka samaye keTalA upaje che ? jaghanyathI eka, be ke traNa ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. have kALathI apahAranuM parimANa kahe che - bhadaMta ! saudharma-IzAna kaye devone samaye-samaye ekaika devano apahAra karatA keTalA kALe khAlI thAya ? sUtrArtha mujaba jANavuM. vizeSa A - A praznottara klAnA mAtra pariNAma avadhAraNArthe kahela che, bAkI kyAreya koIe apahAra karela nathI. have zarIra avagAhanAnuM mAna pratipAdana karavA kahe che - badata! saudharmaIzAna ko devonA zarIranI moTI avagAhanA keTalI che ? badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. have saMghayaNane AzrIne kahe che - saudharma IzAna kalpe devonA zarIronA saMghayaNa kevA che ? gautamAM temane saMghayaNa ja nathI. saMghayaNa asthicanAtmakavathI hoya che. devone asthi Adino asaMbhava che. bAkI sagAIvata. dhe saMsthAnA pratipAdanArthe kahe che - temanA zarIra be prakAranA che - bhavadhAraNIya, uttavaikriya ItyAdi sUgArNavatuM. have varNa pratipAdanArthe kahe che - saudharma-IzAna ka devonA zarIrano varNa kevo che ? tapelA kanakanI tvacA jevI kta chAyAvALo. e rIte zeSazuga kahevuM. have gaMdha pratipAdanArthe kahe che - koThapuTa ItyAdi vimAnanI jema kahevuM. anuttaropapAtika sudhI Ama ja che. have sparza pratipAdanArthe kahe che - saudharma-IzAna kaye devonA zarIro kevA sparzavALA che ? sthira, manuSyonI jema vizarA, bhAvavALA nahIM, mRdu-kaThina, nimpa-rakSa nahIM, sukumAra-karkaza nahIM. A pramANe anuttaropapAtika sudhI kahevuM. - have ucchavAsa pratipAdanArthe kahe che - saudharma-IzAnanA devone kevA pudgalo upavAsa rUpe pariName che ? ISTa, kAMta, priya, manojJAdi. A pramANe AhAra sUga paNa 142 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 kahevuM. have lesyA pratipAdanArthe kahe che - saudharma-IzAnane devone kaI lezyA che ? eka tejolesyA. A prAcuryatAthI kahyuM paNa kathaMcita tavAvidha dravyanA saMparkathI bIjI paNa leyA yathAsaMbhava jANavI, bAkI sUkAryavatu jANavuM. - X - X - have darzananI vicAraNA kare che - saudharmathI veyakanA devo sudhI samyadRSTi, mithyAdeSTi, samyagumithyAdeSTi traNe hoI zake. anutaropapAtiko samyaSTi ja hoya. have jJAna-ajJAna vicAraNA - saudharmakatAthI raiveyaka sudhInA devo jJAnI ke ajJAnI hoI zake che. temAM je jJAnI che, te niyamA traNa jJAnavALA- Abhitibodhika, zruta ane avadhi - hoya che. je ajJAnI, te niyamA traNa ajJAnayukta hoya che. jemake - matiajJAnI, zrutajJAnI, virbhAgajJAnI. paNa anutaropAtiko jJAnI ja hoya. bAkI pATha siddha che. have avadhioga parimANa pratipAdanArthe kahe che - * sUtra-333 thI 336 : [33] saudharma-IzAna kalAnA deva avadhijJAna dvArA keTalA mane jANe che . jue che ? gautama! jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI nIce yAva4 ranapabhA pRthvI sudhI, uddhamAM potAnA vimAna sudhI, tichuM yAvat asaMkhya dvIpa samadrane jANe che - jue che. tenI traNa gAthA [33] zaka ane IzAna pahelI narakanA caramAMta sudhI, sanatakumAra ane mAhendra bIjI sudhI, brahma ane lAMtaka devo trIjI sudhI, zuka ane sahastrAra devo cothI sudhI... [35] nata-prAmata kakSAnA devo pAMcamI naska sudhI, te pramANe ja AraNa-cATyutanA avadhijJAnathI jue che. [33] nIcalI ane madhyama zaiveyakanA devo chaThThI naska sudhI, uparanI jhaveyakanA devo sAtamI naska pRthvI sudhI jue che. anuttaranA devo saMpUrNa lokanAlIne jue che. * vivecana-333 thI 336 : bhadetA saudharma-IzAnanA devo keTalA kSetrane avadhijJAna vaDe jANe che ane darzana vaDe jue che ? gautama ! jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga. (zaMkA] gulano asaMkhyAta bhAga mAtra kSetra parimita avadhi sarvajaghanya kahevAya. ATaluM avadhijJAna tiryaMca, manuSyone ja hoya. bIjAne nahIM. * x * to pachI ahIM sarva jaghanya kema kahyuM? saudharmAdi devone pArabhAvika evuM upapAtakALe ATaluM avadhi saMbhave che. mATe doSa nathI. A vAta jinabhadragaNi kSamA zramaNe paNa kahI che. prajJApanAnA avadhipadamAM paNa kahyuM che - utkRSTathI nIce cAvatu A ratanaprabhA pRthvInA nIcenA caramAMta sudhI. tichuM cAvatu asaMkhyAta dvIpa-samudraudarva yAvat potAnA vimAnonA stUpa, dhvajAdi sudhI, jue che ane jANe che. e pramANe sanakumAra
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/vaimAha-2333 thI 336 143 AdimAM jANavuM. mAtra trIjA-cothA klAvALA bIjI naka sudhI, pAMcamAM-chaTTAvALA bIjA naraka sudhI ItyAdi jANavuM. anuttaropapAtika devo keTalA kSetrane avadhi vaDe jANe ane jue ? gautama ! paripUrNa cauda rAjalokarUpa lokanADIne jue ane jANe che. A aMge vRttikArazrIe traNa gAthA paNa noMdhI che. he samuThThAta pratipAdanArthe kahe che - sUtra-338 - bhagavanA saudharma-IzAna devone keTalA samuThThAta kahyA che ? gautama ! pAMca samughAto kahyA che - vedanA samudraghAta, kapAyao, mAraNAMtika, vaikriyao, taiksa samughAta. e pramANe ayyata sudhI kahevuM. naiveyakamAM pahelAM traNa samuddhAta kahyA. saudharma-IzAnanA devo kevI bhukha-tarasane anubhavo vicare che ? gautama ! koI ja bhukha-tarasane anubhavatA vicaratA nathI. anuttaropapAtika sudhI Ama jANavuM. bhagavana ! saudharma-dzana konA devo eka rUpa vikavaNA karavA samartha che athavA ghaNAM rUpo vikuvAne samartha che? baMne rUpo vikavavA samartha che. ekanI vikuvA karatA teo ekendriya cAvatu paMcendriyarUpo vikuI zake che. baharUponI vikavaNA karatA teo ghaNAM badhAM ekendriyo yAvatu paMcendriyo ponI vimukta karI zake che. teo saMkhyAta ke asaMkhyAta sadaMza ke asadeza, saMbaddha ke asaMbaddha rUpo vikutuM che. vikuvIne potAnI IcchAnusAra kArya kare che. AvuM Apyuta sudhI jANavuM. vecaka ane anuttaropAtika devo zuM eka pa vikuvavAne samartha che ke aneka rUpo vikatAne samartha che? gautama! teo eka ke anekarUpa vikavavA samartha che. paNa saMpAtithI temaNe kadI rUpa vikuvya nathI, vikRvatA nathI, vikuvaze nahIM. saudharma-izAna deve keza zAtA-sukhane anubhavatA vicare che ? gautama manojJa zabda cAvata manojJa ane anubhave che. raiveyaka sudhI Ama jaNAtuM. anuttaropapAtika devo anuttara zabdo yAvatuM spati anubhave che. saudharma-IzAnanA devone kevI addhi kahI che? gautama! teo mahahidraka, mahAdhutika yAvata mahAnubhAga Rddhi yukta che. te ayyata sudhI kahevuM. veyaka ane anuttara devo sarve maharvika rAvata sarve mahAnubhAga che. tyAM koI Indra nathI yAvata badhAM ahamiMdra nAmaka devagaNo te AyuSyamAna zramaNa ! kahelA che. * vivecana-337 : saudharma-IzAnanA devo pAMca samudyAtavALA che - vedanA samuThThAta, kapAyasamuThThAta, vaikiya samuThThAta, taijasa samuThThAta. tenuM svarUpa vividha pratipattimAM 144 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 kahela che. bAkInA be samudyAta teone na hoya. kemake AhAkalabdhi ane kevalitvano abhAva che. A pramANe amyutaka5 sudhI kahevuM. gautama ! zaiveyaka devone pAMca samuddAta kahyA che. A pAMce paNa temanuM sAmarthya batAvya, kartavyatA temAM traNanI ja che. vaikriya ane taijasa samudgAtathI kadI samavahata thayA nathI, thatAM nathI, thaze paNa nahIM. kemake prayojanano abhAva che. devo bhukha-tarasa anubhavatA kadI vicaratA nathI. devo ekarUpa ke anekarUpa vikrvavAne samartha che, te viSayamAM sUsAthe mujaba badhuM jANavuM. vizeSa A - pRtharvatva eTale ghaNAM. sadaiza-sajAtIya, sardeza-vijAtIya, saMbaddha-AmAsama, asaMbaddha-AmapadezothI pRthaka, ItyAdi * x * zaiveyakanA devo paNa ekatva ke pRthakatvanI vikrvaNA karavA samartha che. paNa sAkSAta kadI vikRNA karI nathI - karatA nathI - karaze nahIM. devonuM sAtA saukhya - sAtalI - AhAdarUpa saukhya, tene anubhavatA vivAre che ? manojJa zabda-rUpa-gaMdha-rasa-sparzarUpa sAtA saue anubhavatA vicare che. paraMtu temAM anutaravAsI devo che, te anuttara zabdAdi saukhya anubhave che. have Rddhi pratipAdanArthe kahe che - A devo mahaddhika yAvatuM mahAnubhAga RddhivALA che. have vibhUSApatipAdanA * sUtra-338 thI 340 - [338] saudharma-IzAnanA devo vibhUSAthI kevA kahyA che? gautama! devo be prakAre che - vaikriya zarIravALA ane vaikriya zarIravALA. temAM je te vaikriya zarIravALA che, teo hAra virAjita vakSasthaLavALA yAvatu daze dizAone udhotIta karatA, prabhAsatA yAvatu pratirUpa che. temAM je te vaikriya zarIravALA che, teo AbharaNa-vastra rahita, svAbhAvika vibhUSAvALA che. bhagavana! saudharma-IzAna kAmAM devIo kevI vibhUSAvALI che ? gautama! devIo be prakAre che - saikriya zarIravALI ane avaicizarIravALA. temAM je vaikiya zarIravALI che, teo suvarNanA AbhUSaNonA zabdo ane pravara vastrone paherelI che. teNI badhI caMdrAnanA, caMdravilAsInI, caMdraDha samAna kapALavALI, zRMgAranA ghara jevI, suMdara vezavALI, saMgata yAvata pAsAdIya yAvatu pratirUpa che. temAM je avaikica zarIravALI che, teo AbharaNa ane vastra rahita, bhAvika vibhUSAvALI kahelI che. bAkInA komAM devo che, devIo nathI. A pramANe Apyuta kA sudhI kahevuM. . * zaiveyaka devonI vibhUSA kevI che ? gautama! teo AbharaNa ane vastra vibhUSA rahita che. tyAM devI na kahevI. svAbhAvika vibhUSAvALa kahevA. e pramANe anuttaranA devo kahevA. [33] saudharma-IzAnamAM devo kevA kAmabhogone anubhavatA vicare che ? gautama ISTa zabda, ISTa rUpa yAvatu ITa parza. e rIte vecaka sudhI kahevuM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3vimA-2/338 thI 340 anuttaropapAtika devo anuttara zabda yAvat anuttara sparzane anubhave che. [340] badhAM vaimAnikonI sthiti kahetI. devapaNAthI cyavIne anaMtara je jyAM jAya che, te kahevuM. * vivecana-338 thI 3403 bhagavan ! saudharma-IzAna kalpanA devonA zarIranI kevI vibhUSA kahelI che ? gautama ! zarIra be bhede che. te A rIte - bhavadhAraNIya ane uttavaikriya. temAM je bhavadhAraNIya che. te AbharaNa, vastra rahita svAbhAvika vibhUSAvALA kahyAM che. temanI vibhUSA aupAdhikI nathI. teomAM je uttaravaikriyarUpa zarIro che, te hAra Adi AbhUSaNayukta che. A pramANe devIomAM paNa che. vizeSa A - te devIo nUpurAdi nirdoSathI yukta, ghugharIvALA vastro Adi paherelI che. caMdrAnanA yAvat abhirUpanI vyAkhyA pUrvavat jANavuM. devonI zarIravibhUSA acyutakalpa sudhI kahevI. devIo sanatkumArAdimAM hotI nathI. tethI temanA sUtro na kahevA. traiveyaka ane anutaropapAtika devone svAbhAvika vibhUSA ja hoya. have kAmabhoga pratipAdanArthe kahe che - saudharma-IzAna ko devo kevA kAmabhogone anubhavatA, pratyekane vedatA rahe che ? gautama ! ISTa zabdAdi pAMcene anubhavatA rahe che. - 4 - have sthiti pratipAdanArthe kahe che - saudharmaka devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? jaghanya eka palyopama, utkarSathI be sAgaropama. IzAnamAM jaghanyathI sAtireka eka palyopama, utkRSTathI sAtireka be sAgaropama che. sanakumAranI jaghanya be sAgaropama ane utkRSTa sAta sAgaropama che. mAhendranI jaghanya sAtireka be sAgaropama ane utkRSTa sAtireka sAta sAgaropama, brahmalokamAM jaghanya sAta sAgaropama ane utkRSTa daza sAgaropama. lAMtakamAM jaghanya daza sAgaropama ane utkRSTa cauda sAgaropama. mahAzukramAM jaghanya cauda sAgaropama ane utkRSTa sattara sAgaropama. 145 sahasrAramAM jaghanya sattara sAgaropama, utkRSTa aDhAra. Anatako jaghanya aDhAra sAgaropama, utkRSTa ogaNIsa. prANatakalpe jaghanya ogaNIsa sAgaropama, utkRSTa vIza. AraNa kalpe jaghanya vIza sAgaropama, utkRSTa ekavIza. acyuta kalpe jaghanya ekavIza sAgaropama, utkRSTa bAvIza. e rIte nave traiveyakamAM eka-eka sAgaropama vadhAratA uparItana-uparItana traiveyakamAM jaghanyathI trIza sAgaropama ane utkRSTathI ekatrIza. vijaya-vaijayaMta-jayaMta-aparAjita e cAra anuttaramAM jaghanyathI 31-sAgaropama ane utkRSTa tetrIza. sarvArthasiddha mahAvimAne ajaghanyotkRSTa-33. have urtanA kahe che - saudharmaka devo anaMtara cyavIne kyAM jAya che ? kyAM utpanna thAya che ? zuM nairayikamAM jAya ke yAvat devomAM jAya ? prajJApanA sUtranA 19/10 146 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 vyutkrAMti padamAM kahyA mujaba kahevuM. teno saMkSepArtha ahIM batAve che ke - bAdara paryApta pRthvI-apa-vanaspatimAM, paryApta garbha-vyutkrAMtika tiryaMc paMcendriya ane manuSyomAM ke je saMkhyAta varSAyuSkavALA hoya. A pramANe IzAnadevo paNa jANavA. sanatkumArathI sahasrAra paryantanA devo racavIne saMkhyAtavarSAyu paryApta garbhaja tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM upaje, paNa ekendriyomAM nahIM. AnatathI anuttara sudhInA devo vIne yathokta manuSyomAM ja upaje paNa tiryaMca paMcendriyomAM upajatA nathI. - sUtra-341 : bhagavan ! saudharma-IzAnakomAM badhAM prANa, badhAM bhUta, badhAM jIva, badhAM satva, pRthvIkAyika rUpe, devarUpe, devIrUpe, Asana-zayana-bhaMDoSakaraNa rUpe pUrve utpanna thayA che? hA, gautama ! anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayA che. bAkInA kalpomAM Ama ja kahevuM. paNa devIpaNe utpanna thavAnuM na kahevuM. praiveyaka vimAno sudhI Ama kahevuM. anuttaropappAtika vimAnomAM pUrvavat kahevuM paNa deva ke daivIrUpe utpanna thayA tema na kahevuM. . . - devonuM kathana pUruM thayuM. * vivecana-341 : bhadaMta ! saudharmakalpamAM bIza lAkha vimAnomAM pratyeka vimAnamAM sarve prANa Adi prANa - vikalendriya jIvo, mUta - vanaspatikAyiko, nIva - paMcendriyo sattva - bAkInA. pRthvIpaNe, devapaNe, devIpaNe ahIM keTalIka pratomAM "teukAyikapaNe' evo pATha paNa che. te samyak jaNAto nathI, kemake temAM tejaskAyano asaMbhava che. Asana - siMhAsana, zayana palaMga, staMbha - prAsAdAdinA TekA mATe. bhAnumAtroparaLa - hAra, adbhuhAra, kuMDalAdi. A badhAM rUpe pUrve utpanna thayela che. he gautama ! anekavAra athavA anaMtavAra. sAMvyavahArika rAzi aMtargat jIva vaDe sarvasthAne prAyaH anaMtavAra upajyA. - bAkInA kalpo mATenI vRtti, sUtrArtha pramANe ja che. anuttaramAM devatvano pratiSedha karyo, kemake vijayAdi cAramAM utkRSTathI paNa be vakhata ane sarvArthasiddha mahAvimAnamAM eka ja vakhata gamana saMbhave che. pachI avazya manuSyabhava pAmIne mukti pAme che. devIpaNe utpAda tyAM asaMbhava che. have caturvidha jIvonI bhavasthiti - kAyasthiti. * sUtra-342,343 - [342] bhagavan ! nairayikonI keTalI kAla sthiti kahI che? gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTa teza sAgaropama. e rIte badhAM mATe prazna karavo. tiryaMca yonikonI jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopama. e rIte ja manuSyonI che. devonI sthiti nAkavat jANavI. deva ane nArakonI je sthiti che, te ja teonI saMcikaNA-kArasthiti che. tiryaMcayonikonI jaghanyathI tamuhUrta ane utkRSTathI vanaspatikALa, bhagavan ! manuSya manuSya rUpe keTalo kALa rahe? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta ane
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiimAha-2342,343 143 ukRSTathI pUrvakoTi pRthakava adhika traNa palyopama. nairayika, manuSya, devonuM aMtara jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa vanaspatikALa. viciyonikonuM aMtara jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa sAdhika zata sAgaropama pRthakad. [34] bhagavana ! A nairayika cAvata devomAM koNa konAthI lAdi che ? sauthI thoDAM manuSyo, nairayiko asaMkhyAtapaNA, devo asaMkhyAtagaNA, tico anaMtaguNa che. te A cAra bhede saMsArI jIvo kahA. * vivecana-342,343 : nairayikonI jaghanya sthiti 10,000 varSa, ratnapabhA nAthvInA pahelA prastaranI apekSAe kahyuM. utkRSTa tetrIza sAgaropama sAtamI naraka apekSAo che. ticiyonikomAM jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopama devaku AdinI apekSAe jANavuM. A pramANe manuSyomAM paNa jANavuM. devone jaghanyathI 10,000 varSa, bhavanapati ane vyaMtarone AzrIne jANavuM. utkRSTa 33 sAgaropama che te vijayAdi anuttarane AzrIne jANavuM. bhadaMta! nairayiko kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! je temanI bhavasthiti che, te ja temanI saMciTTaNAkAya sthiti che. kemake nairayikone vyavadhAna vinA pharI nairayikamAM utpAdano abhAva che. kemake evuM vacana che ke - nairayika nairayikamAM upajatA nathI. - tiryaMcayonika - gautama ! jaghanyathI aMtarmahatuM. tyArapachI marIne manuSyAdimAM upaje. utkRSTathI anaMtakALa. kemake vanaspatikAyikamAM anaMtakALa avasthAna che. te anaMtakALanuM nirUpaNa kare che - anaMtI utsarpiNI avasarpiNIo kALathI, phonathI anaMtaloka ane asaMkhyAta pula parAvarta pramANa. A pudgala parAvatuM AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA samaya che, te jANavuM. manuSya - jaghanya aMtarmahatuM. pachI marIne tiryaMcAdimAM upaje. utkRSTa traNa palyopama pUrvakoTi pRthakava adhika. te mahAvidehAdimAM sAta manuSyabhava pUrvakoTi Ayuno ane AThamo bhava devakuTa AdimAM jANavo. devonI nairayikavata ja bhavasthiti, te ja kAya sthiti che. devo paNa marIne pharIthI anaMtara bhave devarUpe utpanna na thAya. kemake "deva, devamAM upaje" te vacana che. dhe aMtaranI vicAraNA karatA kahe che - bhadaMta ! nairayikanuM pAMtara - nairayikavathI paribhraSTa thaI pharI nairayikapaNAnI prAptinA pAMtarAla keTalo kALa hoya che ? - bhagavaMte kahyuM - jaghanyathI aMtarmuhUd, kaI rIte ? te kahe che - narakathI udvartana manuSyabhava ke tiryabhavamAM aMtarmuharta rahIne karI nakamAM utpanna thavAthI. temAM manuSyabhavamAM A bhAvanA - koI nakathI udvartI garbhaja manuSyapaNe 148 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 upajIne badhI patio vaDe paryApta, viziSTa saMjJAyukta, vaikriyalabdhimAna thaIne, rAjyAdino AkAMkSI, paracakano upadrava sAMbhalIne ravazaktinA prabhAvathI caturaMga sainya vikajvani ane saMgrAma karato mahAraudradhyAnane pAmIne garbhAvasthAmAM ja kALa kare, kALa karIne pharI narakamAM upaje te aMtarmuhad. tiryaMca bhavamAM nakazI udvartIne garbhaja evA taMdula matsyapaNe utpanna thaI mahAraudradhyAnathI aMtarmuharta jIvIne karI nakamAM janme. utkRSTathI anaMtakALa. te anaMtakALa paraMparA thakI vanaspatimAM utpAda jANavo. tethI vanaspatikALa kahyo. te pUrve kahela che. tiryaMcayonimAM - jaghanyathI aMtarmahatuM. koI tiryapaNe marI, manuSyabhavamAM aMtamuhUrta rahI, pharI tiryacapaNe utpanna thanAra jANavA. utkRSTa sAtireka sAgaropama zata pRthakatva. te niraMtarapaNe deva-nAraka-manuSya bhavabhramaNa thakI jANavuM. * * * have manuSya viSayasUtra temAM - jaghanyathI aMtarmuhUrta. te manuSya bhavathI udvartI, tiryacabhavamAM aMtarmuhUrta rahIne, pharI manuSyapaNe upaje. utkRSTa anaMtakALa. te anaMtakALa, prANukta vanaspatikALa. devaviSayaka sUtra - jaghanyathI aMtarmuharta koI jIva deva bhavanI vIne, garbhaja manuSyapaNe upaje. pachI badhI pati vaDe paryApta thAya. viziSTa saMjJAyukta hoya. tathAvidha zramaNa ke zramaNopAsakanI pAse dhArmika Aryavacana sAMbhaLI, dharmadhyAnane NAto evo garbhamAM ja marIne devomAM utpanna thAya. te apekSAe jaghanya aMtara aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtara vanaspatikALa jANavuM. have alAbahatva - gautama! sauthI thoDAM manuSyo che. kemake teo zreNInA asaMkhyaya bhAgavarnA AkAzapadezonI rAzi pramANa che. temanAthI nairayika asaMkhyAtaguNa che, kemake te aMgula mAtra kSetranI pradezarAtinA prathama vargamULane bIjA vargamULathI guNita karavAthI jeTalI pradezarAzi thAya che, teTalA pramANavALI zreNImAM jeTalAM AkAzapadeza thAya che, teTalA nairayiko che. tairayikoyI deva asaMkhyAtapaNAM che. kemake mahAdaMDakamAM vyaMtara ane jyotiSadeva nArakIothI asaMkhyAta gaNAM kahyAM che. devothI tiryaMca anaMtaguNa che. kemake vanaspatijIva anaMtAnaMta che. muni dIparatnasAgare karela-pratipatti-3no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-344 149 15o jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 & pratipatti-4-"paMcavidhA" che. --X --X --X --X - che e pramANe caturvidhA pratipati kahI, have paMcavidhA kahe che- * sUga-344 - temAM o ema kahe che. saMsAra samApaka jIvo pAMca prakAranA che, teo A pramANe kahe che - [jIvo pAMca bhede che] ekendriya, beIdriya, veIndriya, caurindriya, paMcendriya. te endriyo keTalA bheTe che be bheTa - paryAddhiA ane apayatiA. e pramANe paMcendriyo sudhI bababe bhedo kahevA. bhagavanA ekendriyanI keTalI kALa sthiti kahI che? gautama ! jaghanyathI aMtamahad utkRSTathI 2,000 varSa. beIndriyanI jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa bAra varSa. e rIte veindriyanI rAzidina caurindriyanI cha mAsa. paMcendriyanI jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa teNa sAgaropama che. apacati ekendriyanI keTalo kALa sthiti kahI che gautama ! jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa paNa aMtamuhUrta. A pramANe badhAM apayatonI sthiti kahevI. payakti ekendriyathI paMcendriyanI pRcchA - jaghanyathI aMtamuhUrta utkRSTa aMtamuhUrta dhUna 2,000 varSa. A rIte badhAM payatonI utkRSTa sthiti aMtamuhUrta jUna kahevI. bhagavanaekendriya, ekendriyarUpe keTalo kALa rahe che gItamAM jaghanya aMtamuhad, utkRSTa vanaspatikALa. bhagavana / beIndriya, beIndriyarUpe keTalo kALa hoya ? jaghanya tamuhUd, utkRSTa saMkhyAta kALa cAva4 caurindriya. bhagavana / paMcenidraya, paMcenidrayapaNe keTalo kALa rahe gautamAM jaghanya aMtamuhUrta utkRSTa sAtireka hAra sAgaropama. bhagavAna ! apati ekendriya, te pe keTalo samaya sudhI rahe che ? gautama! jAnyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI paNa aMtamuhUrta yAva4 apati paMcendriya. bhagavA payata ekedriya, te ja rUpe keTalo samaya sudhI rahe gautama ! jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTI saMkhyAta hajAra varSa. e pramANe beIdriya paNa kahevA. viroSa e - ahIM saMkhyAta varSa kahevA. teIndriya? saMkhyAta rAtridina. caurijyi saMkhyAta mAsa rahe. pati paMcendriya sAdhika sAgaropamazata pRthakad - bhAvanA ekendriyonuM aMtara keTalA kALanuM che? gautama ! jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTa saMkhyAta vaSadhika be hajAra sAgaropama. beIndriyanuM aMtara kALathI keTaluM hoya gautama ! jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTa vanaspatikALa A pramANe teIndriya, caurindriya, paMcendriyanuM, apati-patA kahevA * vivecana-344 - temAM jeo ema kahe che - saMsArI jIvo pAMca bhede che teo A pramANe kahe che - ekendriyothI paMcendriyo. di saMItyAdi pAMya payaMti paryApta sUtro che. * x * aparyAptaka vALA pAMca sthiti sujho pATha siddha che. vizeSa e - jaghanya aMtamuhUrta karatAM utkRSTa aMtarmuhUrta moTuM jANavuM. paryAptanA pAMca sthitimUgo supratIta che. mAtra utkRSTa 22,000 varSa aMtarmuhadjUna. have kAyasthiti pratipAdanA - ekeya, jaghanyathI aMtarmahatuM. pachI marIne beIndriyAdimAM upaje che. utkRSTathI anaMtakALa * vanaspatikALa. * x * te pUrve kahela che. be-traNa-cAra Indriya sUtramAM saMkhyAtakALa-saMcAta hajAra varSa. paMcendriya sukhamAM sAtireka sAgaropamasama. tenairayika, tiryayapaMcendriya, manuSya, deva bhavabhramaNathI jANavuM. ekendriya apayaktiAno jaghanya ane utkRSTathI aMtamuhafkALa kemake apayatilabdhino ATalo kALa pramANa che. A pramANe bAkInA cAra apayartika sUtro kahevA. ekendri paryAptaka sUtramAM saMkhyAta hajAra varSo. ekendriyomAM pRthvIkAyanI utkRSTa bhavasthiti 22,000 varSa, akAyanI 9ooo varSa, teukAyanI kaNa ahorAka, vAyukAyanI 3ooo varSa, vanaspatikAyanI 10,000 varSa che. tethI niraMtara keTalAMka paryApta bhavone joDavAthI saMkhyAta hajAra varSa ghaTita thAya che. beIndriya patimAM utkRSTa saMkhyAta varSa kAyasthiti kemake beIndriyanI utkRSTa bhavasthiti bAra varSanI che, keTalAMka niraMtara pati bhavo neDavAmI saMgAta varSa ja prApta thAya. teIndriya pati sugamAM saMkhyAta ahorAtra kAyasthiti che. bhavasthiti 49 divasa che, keTalAMka niraMtara bhavonI saMkalanAthI saMgeya ahorama thAya. caurindriyamAM saMkhyAta mAsa kAyasthiti che, bhavasthiti utkaTa cha mAsa, zeSa pUrvavatu. ekendriyono aMtakALa jaghanya aMtamuhUrta. te ekendriyathI nIkaLI dvIndriyAdimAM aMtamuharta rahI pharI ekendriyamAM utpanna thavAnI apekSA che. utkRSTasaMkhyaya varSa adhika be hajAra sAgaropama. trasakAyanI kAyasthiti jeTaluM A aMtara che. be-traNa-cAra-pAMca Indriya-sugamAM jaghanya aMtamuhad utkRSTa sarvatra vanaspatikALa. je beIndriyathI nIkaLI anaMtakALa sudhI vanaspatimAM rahIne kI beITyiAdimAM utpanna thAya. aMtara viSayaka, pAMca audhika sUtra mAphaka patinA viSayamAM ane apayatanA viSayamAM paNa kahevuM. * * * * * have alabahuvate kahe che - * sUtra-34pa :bhagavA A eka-be-traNa-cApAMca IndriyomAM kona konAthI atya,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 anaMtAnaMta rahe che. (3) payaptiAnuM aAbahatva - sauthI thoDAM caurindriya che kemake caurindriya jIva apAyuM hovAthI lAMbo kALa sudhI rahetA nathI. tethI pRcchA samaye te thoDAM che. *x - tenAthI beIndriya paryAptA vizeSAdhika che. * x - tenAthI teIndriya vizeSAdhikA che * x * tenAthI ekendriya paryAptA anaMtaguNa che kemake vanaspatikAyamAM paryAptA jIvo anaMta hoya che. (4) patiA-pitAnuM samudita alAbahatva-sauthI thoDAM ekendriya apayaktiA, paMiA tenAthI saMkhyAtaguNa. ekendriyomAM sUkSma jIva ghaNAM che, kemake te sarvalokavyApI che. * x - beIndriya sUtromAM sauthI thoDAM beIndriya payaktiA * x - tenAthI aparyAptA asaMkhyAtaguNa che. kemake te prataragata aMgula asaMkhyaya bhAga khaMDa pramANa che. A rIte teIndriyAdi samajavA. (5) ekendriyAdi pAMyenA paryAptApitAnuM samudita alAbahuva-pUrvokta tRtIya ane dvitIya avAbadutvanI bhAvanAnusAra ja samajI levuM. - X - | muni dIparatnasAgare karela pratipatti-4-no TIkAsahita anuvAda pUrNa 4-345 151 bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI ochA paMcendriyo che, caurindriya vizeSAdhika che. teIndriya viroSAdhika che, beIndriya vizeSAdhika. ekendriya anaMtagaNa che. A pramANe apayatiAmAM sauthI thoDAM paMcendriya, apayatA, caturindriya aparyAptA vizeSAdhika, veIndriya apayaktiA vizeSAdhika, beIndriya ApatA vizeSAdhika, ekendriya apAtA anaMtaguNa. sendriya apayA vizeSAdhika che. sauthI thoDAM caturindriya paryatA, paMcendriya paryAptA vizeSAdhika, beIndriya prayatA vizeSAdhika, teIndriya paryAptA vizeSAdhika, ekendriya prayatA anataguNA che, tenAthI sendriya paryAptA vizeSAdhika che. A saIndriya paryAptApitAmAM koNa konAthI A5 Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM saIndriya aparyAptA, saIndriya pati saMkhyAtaguNA che. e pramANe ekendriyo paNa jANavA. beIndriyomAM paryAptA-paryAptAmAM alAbahatva ? gautama ! sauthI thoDAM beIndriya paryAptA, apayatA asaMkhyAtagaNA. e pramANe veIndriya, caurindriya, paMcendriyo paNa jANavA. bhagavana ! A ekendriya, beIndriya, teIndriya, caturindriya ane paMcendriyomAM paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI thoDA caurindriya paryAptiA, paMcendriya paryAptA vizeSAdhika, beIndriya prayatA vizeSAdhika, teIndriya paptA vizeSAdhika, paMcendriya apayartiA asaMkhyAtagaNA, caurindriya apayatA vizeSAdhika, teIndriya ApatA vizeSAdhika, beIndriya apayatA vizeSAdhika, ekendriya apayatA anaMtaguNA, saIndriya aparyAptA vizeSAdhika, ekendriya paryAptA asaMkhyAtagaNA, saIndriya prayatA vizeSAdhika, Indriya vizeSAdhika che. pAMcavidhA saMsArI jIva kahA. * vivecana-345 : (1) pahelA ekendriyathI paMcendriyonuM sAmAnyarUpe avAbadutva batAvatA kahyuM ke- sauthI thoDAM paMcendriyo che. kemake saMkhyaya yojanA koTAkoTI pramANa viThaMbhasUcithI pramita prataranA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahelA asaMkhya zreNInA AkAza pradezonI tulya che. tenAthI caurindriyA vizeSAdhika - x - tenAthI teIndriyo vizeSAdhika * * * tenAthI beIdriyo vizeSAdhika, tenAthI ekendriya anaMtakuNA, kemake vanaspatinuM anaMtAnaMtava che. (2) apatiAnuM aAbahava-sauthI thoDAM paMcendriya apayaktiA che, kemake eka prataramAM gulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa jeTalA khaMDa thAya, teTalAM pramANamAM che. tenAthI caurindriya aparyAptA vizeSAdhika che. *x* tenAthI teIndriya apayaktiA vizeSAdhika che - x * tenAthI beIndriya apayaktiA vizeSAdhika che. * x * tenAthI ekendriya aparyAptA anaMtaguNa che. kemake vanaspatikAyamAM apati jIva sadA
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-346 thI 50 153 che pratipatti-5-"pavidhA" che =X - X -X - 0 corI pratipati kahI. have kama prApta pAMcamI pratipati :* ga-346 thI 350 : [av] teomAM jeo ema kahe che saMsAra samApaka jIvo cha prakAranA che. te A - pRvIkAyika, aprakAyika, teukAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, kasakAyika. te pRvIkAyika keTalAM che be bhede kahA che - sUkSma pRvIkAyika ane bhAdara pRvIkArika, sUkSma pRvIkAyika be bhede kahyA - prayatA ane ApatA. e rIte bAdara pRvIkAcika paNa kahevA. e rIte ay-du-vAyu-vanaspatikAyikanA cAcAra bhedo jANavA. te kasakAyikanA keTalA bheda che? be bhede che. te A - paryAptA ane apayatA. [39] bhagavat pRMIkAcikanI keTalA kALanI sthiti kahI che gautama ! jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa-22,000 varSa. pramANe badhAMnI sthiti kahevI. trasakAvikonI ja sthiti aMtamuhUrva ane utkRSTa mIza sAgaropama che. baul apayatonI jaghanya ane utkRSTa sthiti aMtamuhurta pramANa che. badhAM payatakonI utakRSTa sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna karavuM. [34] bhagavan! pRvIkAya, pRthvIkAyanA rUpamAM keTalo kALa sudhI rahe che ? gautamAM jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTa asaMkhyAtakALa yAvat asaMkhyAta lokamANa. e pramANe sAva4 aduM-vAyukAyanI saMcikA raNavI. vanaspatikAvikanI anaMtakALa che cAvavuM AvalikAno asaMkhyafbhAga jeTalo samaya. bhagavAna ! sakAcikanI 7 jaghanya aMtamuhUrva utkRSTa saMkhyAta varSa adhika be hAra sAgaropama che. cha e apacatonI kAyasthiti jaghanyathI paNa aMtamuhUrva ane utkRSTathI paNa aMtamuhUrta che. [34] patiomAM pRvIkAyanI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta hAra varSa che. A ja akAya, vAsukAya, vanaspatikAya payatonI che. teukAya payatikanI kAyasthiti saMprakhyAta rAtadivasanI che. trasakAya payaptinI sAgaropama zata pRthakatva che. [35o] bhagavanA pRvIkAyanuM keTaluM aMtara che ' gautama jaghanya tamuhUrta, utkRSTathI vanaspatikALa. e pramANe a-u-vAukAyikanuM aMtara vanaspatikALa che. kasakAyikanuM paNa vanaspatikALa. vanaspatikAyanuM pRvIkAyika kALapamANa. 154 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 A pramANe apayaptikono aMtakALa vanaspatikALa che. vanaspatinuM pRnIkALa patikonuM paNa ema ja jANavuM. - vivecana-346 thI 350 : temAM jeo ema kahe che ke - saMsAra samApaka jIvo cha bhede che, teo pRvIkAyika cAvatuM basakAya, cha bheda kahe che je ki ke pUjAnA Adi * pRthvIthI vanaspati sudhInA kaNa kaNa sUtro ane prasakAya viSayaka eka e rIte 16 saMkhyA che. sthiti viSaya cha sUtro che temAM jaghanya badhe ja aMtarmuhUrta, utkRSTa pRthvIkAyanI 22,000 varSa, aSkAyanI sAta ane teukAyanI traNa patri-dina, vAyukAyanI 3000 varSa, vanaspati kAyanI 10,000 varSa, trasakAyanI 33-sAgaropama. aparyApta viSayaka cha sUtro che. badhe jaghanya, utkRSTa aMtarmuhUrta. paryApti viSayaka cha sUtro. mAtra aMtarmuharta nyunatva. have kAyasthiti * pRthvIkAyanI jaghanyathI aMtamuhUrta. pRthvIkAyathI nIkaLIne bIje aMtamuhUrta rahIne pharI pRthvIkAyapaNe kyAMya upaje. utkRSTa asaMkhyAtakALa. te kALotra - asaMgata sarpiNI * avasarpiNI che, homathI asaMkhyAta loka ati asaMkhyAta loka pramANa AkAzakhaMDomAM pratisamaye eBka pradeza apahArathI jeTalA kALe te asaMkhyAta lokAkAzakhaMDa khAlI thAya che. vanaspati sUramAM uThThATa anaMtakALa, te kALaaogathI nirUpe che - kALathI anaMta utsarpiNI-avasarpiNI. phogathI anaMtaloka-anaMtAnaMta lokAkAzamAM pratisamaye ekaika pradezApahAra vaDe jeTalA kALe te lokAlokAkAzakhaMDa khAlI thAya, te kALa. te ja pudgala parAvartanathI kahe che - asaMkhyAta pudgala parAvarta. pula parAvartagata ja asaMgeyava nidhari che. te pudagala parAvarta AvalikAnI asaMkhyAta bhAgamAM jeTalo samaya thAya teTalo kALa. * x * trasakAya sUtramAM saMkhyAta vayiidhaka ra000 sAgaropama. ATaluM ja avyavadhAnathI kasakAyava kALao aparyApta viSayaka cha cho. badhe jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrta. aparyAptalabdhimAM utkRSTathI paNa ATalo kALa. pRthvIkAyika pati sUtramAM utkRSTa saMkhyAta hajAra varSa pRthvIkAyikanI ja bhavasthiti utkRSTathI 22,000 varSa, pachI keTalAMka niraMtara pati bhavanA mIlanathI saMkhyAta hajAra varSa ja thAya, adhika nahIM. A pramANe - x * bAkInA kAryamAM kahevuM. have aMtara nirUpaNA jaghanyathI aMtamuhad. jemake pRthvIkAyathI udvatIne bIje aMtarmuharta rahIne pharI pRthvIkAyapaNe kayAMka upaje. utkRSTa anaMtakALa, te anaMtakALa pUrvokta svarUpano vanaspatikALa jANavo. * x * A zate aSkAyAdi sUtro jANavA. vanaspatisUtramAM asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI kahevuM. have abadutva kahe che - * sUtra-351,352 :3i51] sauthI thoDAM DhasakAyika, teukAlika asaMkhyAtagaNA, pRvIkAlika
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/351,35ra 155 vizeSAdhika, aprakAyika vizeSAdhika, vAyukAyika vizeSAdhika, vanaspatikAyika navaguNa e pramANe aparyAptaka paNa jANavA ane payatika paNa jANavA. bhagavanA A payatA ane apayatA pRvIkAryamAM koNa konAthI aRe cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM pRthvIkAyika piyaktiA, pRthvIkAyika yatita saMkhyAtaguNA. A badhAmAM sauthI thoDA prakAcika apayaktiA, paryAptA saMkhyAtaguNA cAva4 vanaspatikAsika Ama kahetuM. sauthI thoDAM trasakAyika payaktiA, kasakAya ApatA asaMkhyAtagaNaI. bhagavana! A praNavIkAyika yAvata trasakAyikonA patA-piyatiAmAM koNa konAthI A5 Adi che ? sauthI thoDAM trasakAyika payaktiA, kasakAyika ApatA asaMkhyAtanA, teukAyika payatA asaMkhyAtaNA, pRthvI-avAyakAyika paryAptA vizeSAdhika, teukAyika payAi saMkhyAlagaNA che, pravIApa-vAyu prayatA vizeSAdhika che. vanaspatikAyika apayaktiA anaMtagaNat, sAyika apayafptA viroSAdhika. vanaspatikAyika yatA saMkhyAlagaNA. sakAyika payaktiA vizeSAdhika che. [35] bhagavana sUkSmajIvonI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyathI tamuhUrta ane utkRSTathI paNa aMtamuhUrta. e pramANe sUkSmanigoda sudhI kahevuM. e pramANe payaktiA- yAi baMnenI jaghanya ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta pramANa che. * vivecana-351,352 - sauthI thoDAM basakAyika che, kemake beIndriyAdi trasakAya anya kAyonI apekSA alA che. tenAthI teukAya asaMkhyAtagaNI kemake asaMkhyAta lokAkAzapadeza pramANatva che. tenAthI pRthvIkAyika vizeSAdhika -x - tenAthI vanaspatikAyika anaMtaguNa, kemake anaMtalokAkAza pradezamAnava che. temanA pitAnuM bIjuM aAbahatva - ukta krame ja che. temanA payatonuM alAbahatva paNa temaja jANavuM. pRthvIkAyAdinA alaga-alaga paryAptA-pitA gata aAbahad-sauthI thoDAM pRvIkAyika apatiA, payapitA saMgAtagaNa. sakala lokavyApI hovAthI pRthvIkAyikomAM sUkSma jIva ghaNAM che. temAM paryAptA saMkhyAlagaNAM che. *x - AsakAyikamAM sauthI thoDAM pati trasakAyika, apayapti trasakAyika asaMkhyAtapaNAM che. kemake pati trasakAya pratara gula saMkhyayabhAga have A badhAMnuM samudita alAbahatva - sauthI thoDAM trasakAyika paryAptA, tenAthI trasakAyika aparyAptA asaMkhyAtapaNAM, tenAthI teukAyika apayaktiA asaMkhyAtapaNAM - X - tenAthI pRthvI-a-vAyu apayatA kramathI vizeSAdhika - X * pachI teukAyika payaptA saMkhyAlagaNA, -x * pachI pRthvI-a-vAyu paMiA kramathI 156 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 vizeSAdhika, tethI vanaspatikAyika aparyAptA anaMtagaNA, -x - tenAthI vanaspatikAyika pAptiA saMkhyAlagaNAM, kemake sUkSmomAM aparyAptAthI paryAptA saMkhyAlaguNa che. have A kAyonA sUkSmonI sthiti Adi ciMtA sUkSma jIva be prakAre - nigodarUpa ane anigodarUpa. baMnenI jaghanya ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta. paNa utkRSTane vizeSAdhika jANavuM. A pramANe sUkSma pRthvIkAyathI sUkSma vanaspatikAya ane sUma nigoda saMbaMdhI cha sUtro kahevA. [zaMkA] sUma vanaspati nigoda ja che, to pachI alagathI nigoda sUra zA mATe ? (samAdhAna sUma vanaspati jIvarUpa che ane sUkSma nigoda anaMta jIvonA AdhArabhUta zarIrarUpa che. tethI koI doSa nathI. kahyuM che - kiraNa gAyAnI vyAkhyA-] sUkSma nigoda vaDe sakala loka cotaphathI aMjana cUrNa pUrNa samudbhavatuM vyApta che. te A nigodathI vyApta lokamAM asaMkhyAta nigoda vRtAkAra ane bRhata pramANa hovAthI 'golaka' kahevAya che. nigodano artha che anaMta jIvonuM eka zarIra. AvA asaMkhyAta golaka che ane eka eka golakamAM asaMkhyAta nigoda che. eka nigodamAM je anaMta jIva che, teno asaMkhyAtamo bhAga prati samaya temAMthI nIkaLe che ane bIjo asaMkhyAtamo bhAga tyAM utpanna thAya che. pratyeka samaye A udvartana, utpati cAluM rahe che. eka nigodamAM je rIte udvartana ane upapAtano kama cAle che, te rIte ja sarvaloka vyApI nigodomAM A udvartana ane upapAta kriyA pratisamaya cAlatI rahe che. tethI badhAM nigodo ane nigoda jIvonI sthiti aMtarmuhad che. * x * paNa te zUnya thatAM nathI. mAtra jUnA nIkaLe che - navA upaje che. have kAyasthitine kahe che - * sUtra-353,354 : [35]] bhagavad ! sUma, sUmarUpe keTalo kALa rahe che ? gautama ! jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa asaMtakALa cAvata asaMkhyAta loka. badhAmAM pRedIkALa cAva4 sUkSma nigodanI nIkALa kAyasthiti che. badhAM aparyApta sUmonI kAyasthiti janya ane utkRSTa aMtamuhurta pramANa che. e rIte badhAM patiAnI . paNa jaghanya ane utkRSTa aMtarmuharta che. [35] bhagavan! sUkSmane keTalA kALanuM aMtara hoya che ? gautama ! jaghAthI aMtad, utkRSTa asaMkhyAta kALa - kALathI asaMkhyAta utsarpiNIavasarpiNI, kSetrathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. sUkSma vanaspatikAyika ane suma nigodanuM aMtara yAvatu asaMkhyAta bhAga che. pRthvIkAyika Adino vanaspatikALa che. e rIte apati- patA jaNavA. * vivecana-353,354 : sUkSamanuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhUrta che. pachI bAdara pRthvImAM utpAda thAya che. utkRSTa asaMkhyAtakALa. te ja asaMkhyAtakALa kALa-kSetra vaDe nirUpe che * x -
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15e pa/-/353,354 asaMkhyAta lokAkAzamAMthI pratisamaya ekaika AkAzapadezanA apahArathI jeTalA kALathI nirlepa thAya, teTalo asaMkhyAtakALa che. - x - dhe sUkSama aparyAptonI kAyasthiti kahe che - x * jaghanya ane utkRSTa baMne zAMtamuhUrta che. aparyApta sthAvanuM ATaluM kALa pramANa che. A rIte payapti viSayaka sAta sUtro che. have 'aMtara' vicAraNA kahe che - sUkSmanuM aMtara jaghanyathI aMtamuhUrta che. sUmathI udvartIne bAdara pRthvI AdimAM aMtamuhUrta rahIne pharI sUthamapRthvI AdimAM kyAMya paNa utpAda thAya. utkRSTa asaMkhyAtakALa. te asaMkhyAta kALane kALa ane kSetra vaDe nirUpela che. * x- gula mAtra kSetranA asaMkhyAta bhAgamAM je AkAza pradeza che, te pratisamaya ekaika pradezanA apahArathI jeTalI utsarpiNI-avasarpiNIthI tirlepa thAya che. sUma pRthvIkAyanuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa. * x- sUma bhAvanA A rIte - sUkSma pRthvIkAyika ja sUkSmapRthvIkAyikanA bhavathI udvartIne anaMtara ke paraMparathI vanaspatimAM jAya che. temAM utkRSTa ATalo kALa rahe che, tethI yoddhA pramANa aMtara thAya. - x sUkSma vanaspatikAyika sUtramAM jaghanyathI tamuharta ane utkRSTathI asaMkhyAtakALa. te asaMkhyAtakALa pRthvIkALa kahevo. sUma vanaspatikAyanA bhavathI udvartIne ja bAdara vanaspatimAM, sUkSma-bAdara pRthvI AdimAM utpanna thAya che. temAM sarvatra utkRSTathI ATaluM kALa avasthAnA cokta pramANa ja aMtara che. e pramANe sUma nigodanuM aMtara paNa kahevuM. sUtra-355 - alAbhadutva A pramANe che - sauthI thoDAM sUkSma teukAyika, sUkSma pRthvIkAcika vizeSAdhika, sUkSma aNu - vAyu vizeSAdhika, sUkSma nigoda asaMkhyAtagaNA, sUkSma vanaspatikAyika anaMtaguNA, sUma vizeSAdhika, e pramANe ApatA-payA. bhagavAna ! A sUkSma paryAptA-paryAptAmAM koNa-konAthI A5 Adi che ? sauthI thoDAM sUkSma piyA, sUkSma payaktiA tenAthI saMkhyAtaguNa. ema sUkSma nigoda sudhI. bhagavAna ! A sUkSmomAM, sUma pRthvIkAyika yAvat sUkSma nigodomAM yatA ane apayafptAmAM koNa konAthI atyAdi che ? sauthI thoDAM sUkSma teukAya ApayaktiA, tenAthI sUkSma pRvIkAcika apayaktiA vizeSAdhika, sUkSma akAyika apayafptA vizeSAdhika, sUkSma vAyukAyika apayafptA vizeSAdhika, sUma teukAyika payaptA saMkhyAlaguNa, sUkSma pRdI-achU-vAyukAyika prayatA vizeSAdhika, sUma nigoda ApatA asaMkhyAtaguNa, sUma nigoda payartiA saMkhyAtaguNa, sUkSma vanaspatikAyika apayatA anaMtanuNa, sUma apAtA vizeSAdhika, sUkSma vanaspati patA asaMkhyAtaguNa, tenAthI sUkSma siptiA 158 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 vizeSAdhika che. * vivecana-355 : sauthI thoDAM sUma tejaskAyika che. kemake asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa che. tenAthI sUma pRthvIkAyika vizeSAdhika kemake prabhUta saMkhyAta lokAkAza pradeza parimANatva che. tenAthI sUma akAyika vizeSAdhika *x tenAthI sUkSma vAyukAyika vizeSAdhika * x - tenAthI sUma nigoda asaMkhyAdaguNa. * x * tenAthI sUkSma vanaspatikAyika anaMtaguNa - 1 - tenAthI sAmAnya sUkSma vizeSAdhika * * audhika nAme A alAbahad. have AnA ja aparyAptA kahe che - badhuM pUrvavata. have AnA ja payaptiAnuM alAbadutva-pUrvokta kramathI kahevuM. have sUphamAdinuM paryApta-apatinuM alAbahatva - ahIM bAdaramAM patithI piyapti asaMkhyAtagaNuM, prajJApanA sUtramAM kahyuM che - paryAptiAnI nizrAe aparyAptA yuddhame che, jyAM eka paryApyo tyAM niyamA asaMkhyAtA aparyAptA. jo ke sUmamAM Avo krama nathI. * x * tethI kahyuM che - sauthI thoDAM sUkSma apayA, tenAthI sUkSma parmAtA saMkhyAta gaNAM che. A pramANe pRthvIkAyAdimAM pratyekamAM vicAravuM. - have pAMcamuM bahad - sauthI thoDAM sUkSma teukAyika apayaMiA, tenAthI sUma pRthvI - ay vAyu aparyAptA kramathI vizeSAdhika, tenAthI sUkSama teukAyika payartiA saMkhyAlagaNA, - x - tenAthI sUma pRthvI-apa-vAyu kramathI vizeSAdhika, tenAthI sUkSma nigoda ApatA asaMkhyAtapaNA kemake tenuM ati prAyurya che. tenAthI sUma nigoda paryAptA saMkhyAtaguNa - x - tenAthI sUma vanaspatikAyika apayatA anaMtaguNA * x - tenAthI sAmAnyathI sUkSma aparyAptA vizeSAdhika * * tenAthI sUma vanaspatikAyika payatA saMkhyAlagaNA ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. * * * have bAdarAdinA sthiti Adi kahe che * sUtra-356 : bhagavana / bAdaranI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa 33-sAgaropama che. e rIte bAdara kasakAyikanI paNa che. bhAdara pRdIkAyikanI rara,000 varSa, bAdara apakAyanI 9ooo varSa, bhAdara teukAyanI traNa ahorAtra, bhAdara vAyukAyanI 3ooo varSa, bAdara vanaspatikAyanI 10,000 varSa, e rIte pratyeka zarIra bAdaranI paNa che. nigodanI jaghanya-utkRSTa baMne aMtarmahad. e rIte bAdara nigodanI paNa che. aparyAptAnI badhAMnI aMtarmuhUrta, payatonI utkRSTa sthiti * badhAMnI kula sthitimAMthI aMtarmahatta nyUna karIne kahevI. * vivecana-356 : bAdaranI sthiti - jaghanyathI aMtarmahatuM. kemake pachI maraNa thAya. utkRSTa 13sAgaropama. e rIte badhAM sUtro jANavA. badhAmAM utkRSTa sthiti A pramANe - bAdara
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/356 pRthvIkAyikanI utkRSTa 22,000 varSa ItyAdi badhuM sUtrArtha mujaba kahevuM. have bAdarAdi daza aparyAptonI sthiti kahe che - badhe jaghanya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta. 159 have tenA paryAptAnI sthiti kahe che - bAdara aparyAptAnI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI sAmAnyathI bAdaranI aMtarmuhUrta nyUna 33-sAgaropama. - 4 - e rIte bAdara pRthvIkAyika paryAptAnI aMtarmuhUrta nyUna 22,000 varSa. ItyAdi samajI levuM. - x - x - have kAyasthiti kahe che - * sUtra-357 thI 360 : [357] bhagavan ! bhAdara, bAdara rUpe keTalo kALa rahe ? jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyakALa-asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNIkALathI, kSetrathI gulano asaMkhyAta bhAga. bAdara pRthvI-a-teu-vAyukAyika, pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika ane bAdara nigodanI jaghanyathI aMtarmuhUtta, utkRSTathI 70 koDAkoDI sAgaropama. bAdara vanaspatinI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyeya kALa che, je kALathI asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI che, kSetrathI aMgulano asaMkhyAta bhAga che. pratyeka zarIra bAdara vanaspatikArika bhAdara nigodanI-pRthvI vat bhAdara nigodanI jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa anaMtakALa - anaMtI utsarpiNI avasarpiNI kALathI, kSetrathI aDhI pudgala parAvartana tulya che. bAdara vanaspatinI kAya sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAtakALa che. [358] bAdara trasakAyamAM jaghanya AMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAta varSa adhika 2000 sAgaropama. [35] bhAdara aparyAptAnI kAyasthiti badhe aMtarmuhUrta kahevI. paryApta bAdara ane bAdara trasakAyanI [360] sthiti sAtireka sAgaropamazata pRthakatva, teukAyanI saMkhyAta ahora, baMne nigodanI amuhUrta, bAkInA badhAMnI saMkhyAta hajAra varSa che. * vivecana-357 thI 360 H praznasUtro pATha siddha che. gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAtakALa, e asaMkhyAtakALane kALa ane kSetra vaDe nirUpe che. bAdara pRthvIkAyikamAM utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropama. e rIte bAdara ap-teu-vAyu che. sAmAnyathI bAdara vanaspatikAyika sUtramAM-utkRSTathI asaMkhyAtakALa. A kALane kALa ane kSetrathI nirUpela che. pratyeka bAdara vanaspatikAyika, bAdara pRvIkAyikavat che. sAmAnya nigoda sUtramAM utkRSTa anaMtakALa che. tenuM kALa ane kSetrathI nirUpaNa karyu che. bAdara nigoda sUtra, bAdara pRthvI kAyikavat jANavuM. ItyAdi - 4 - 4 - have teonI aparyAptonI kAyasthiti - kahelI che. pachI temanA paryAptAnI kAyasthiti kahI che. bAdara pRthvIkAyika paryAptasUtramAM utkRSTathI saMkhyeya hajAra varSa. - 4 - e rIte aTkAya sUtra paNa kahevuM. teukAyanI utkRSTa sthiti saMkhyAta rAtri 160 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 divasa che - 4 - 4 - ItyAdi vRtti pATha siddha che. have aMtaranuM pratipAdana kare che. - sUtra-361 : audhika bAdara, bAdara vanaspati, nigoda, bAdara nigoda, A cArenuM aMtara pRthvIkAla yAvat asaMkhyAta loka che. bAkInAnuM vanaspatikALa che. e pramANe paryAptA ane asaptiAnA aMtara paNa kahevA. edhika bAdara vanaspatikAya, audhika nigoda, bAdara nigodanuM asaMkhyAta kALa aMtara che. bAkInAnuM aMtara vanaspatikALa che. * vivecana-361 : ahIM asaMkhyAta [loka aMtara kahyuM, tene kALa ane kSetrathI nirUpe che kALathI asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI ane kSetrathI asaMkhyAtaloka che. je sUkSmanuM kAya sthiti parimANa che, te ja bAdaranuM aMtara parimANa che. bAdara pRthvIkAyika sUtramAM utkRSTathI anaMtakALa che. - x - sAmAnyathI bAdara vanaspatikAyika sUtramAM utkRSTa asaMkhyAta kALa che - A asaMkhyAtakALa, pRthvIkALa jANavo. - X - X - x - A pramANe aparyApta viSayaka daza sUtrI ane paryApta viSayaka daza sUtrI yazokta kramathI kahevI. - - - have alpabahutva kahe che- * sUtra-362 : (1) sauthI thoDAM bAdara sakAyika, bhAdara teukAyika asaMkhyAtagaNA, pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika saMkhyAtagaNA, bAdara nigoda asaMkhyAtagaNA, bAdara pRthvI asaMkhyAtagaNA, ap-vAyu asaMkhyAtagaNA, bAdara vanaspati kAyika anaMtagaNA, bAdaro vizeSAdhika che. (2) e pramANe apAptiA paNa jANavA. (3) pAimAM sauthI thoDAM bAdara teukAyika, bAdara trasakAyika asaMkhyAtagaNA, pratyeka zarIra bhAdara asaMkhyAtagaNA, bAkInA pUrvavat thAvat bAdaro vizeSAdhika. (4) bhagavan ! A bAdara pati-patimAM koNa konAthI alpAdi che? sauthI thoDA bAdara paryAptA, bAdara ApatA asaMkhyAtagaNA, e rIte bAdara sakAyavat che. (5) bhagavan ! A bhAdara, bAdarapRthvIkAyika yAvat bhAdara trasakAyikanA patiA-adhyatAmAM koNa ? sauthI thoDAM bAdara teukAyika pratika, bAdara prAkAyika apakRtika asaMkhyAtagaNA, pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika tiA asaMkhyAtagaNA, bAdara nigoda paryAptA asaMkhyAtagaNAM, pRthvI-a-vAyu paryAptakA asaMkhyAtagaNA, bAdara teukAya apacaptikA asaMkhyAtagaNAM, pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAya ayatiA asaMkhyAtagaNA, bAdara nigoda aparyAptakA asaMkhyAtagaNA, bAdara pRthvI-a-vAyu apAtA asaMkhyAtagaNA, bAdara vanaspati paryAptA anaMtagaNA,
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ paE/362 - 161 162 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 - vivecana-362 - cha kAyanuM audhika alAbahad - sauthI thoDAM bAdara trasakAyiko che. kemake beijyiAdi ja bAdara basa che ane te zeSa kAyanI apekSAe abha che. tenAthI bAdara teukAyika asaMkhyAtagaNA che. kemake te asaMkhyAta lokAkAza pramANa che. tenAthI pratyeka zarIra bAbara vanaspatikAyika asaMkhyAtagaNI che - - bAdara teukAyika to manuSyogamAM ja che. prajJApanAnA bIjA sthAna nAmaka padamAM A viSaye je pATha che, teno ahIM vRttikArazrIe ullekha karela che. * X - X - X - kSetranA asaMkhyAtaguNavathI bAdara teukAyikothI pratyeka zarIra bAbara vanaspatikAyika asaMkhyAtagaNA che. tenAthI bAdara nigoda asaMkhyAtaguNa che. * x * kemake prAyaH pANImAM te sama hoya che. tenAthI bAdara anaMtakAyika che. tenAthI bAdarapRthvIkAyika asaMkhyAtagaNA che. kemake te AThe pRthvI AdimAM hoya che. tenAthI asaMkhyAtapaNA bAdara kAyika che. * x * tenAthI bAdara vAyukAyika asaMkhyAtapaNAM che ItyAdi bhAdara vayapitA viroSAdhika, bhAdara vanaspati apayatA asaMkhyAtaNA, bhAdara aparyAptA vizeSAdhika, bhAdara ApatA vizeSAdhika che. have sUkSma-bhAdaranuM alAbakutva - [1] bhagavad ! sUkSma, sUkSma pRvIkAyika cAvatu sUkSma nigodomAM - bhAdara, bhAdara kRedIkAyika yAvatu bhAdara trasakAyikamAM koNa konAthI a, bahu Adi che ? gautamAM sauthI thoDAM bAdara trasakAyika che, bAdara teukAyika asaMkhyAtapaNAM, pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAcika asaMkhyAtagaNAM che Adi pUrvavatu yAvatu bhAdara vAyukAlika asaMkhyAtapaNAM, sukSama teukAyika asaMkhyAtagaNAM, sUkSma praNavIkAcika vizeSAdhika, sUkSma aNu-sUkSma vAyu vizeSAdhika, sUkSma nigoda asaMkhyAtagaNa, bAdara vanaspatikAcika anaMtagaNA, bAdaro vizeSAdhika, sUma vanaspatikAyika asaMkhyAtagaNa, sUmo vizeSAdhika che. [,] e pramANe aparyAptA ane paryAptA paNa jANavA. vizeSa e ke - sauthI thoDAM bhAdara teukAyika jayatA, bhAdara trasakAyika payaktiA asaMkhyAtagai, pratyeka zarIrI bAkI pUrvavatu cAvatuM sUkSma payaktiA vizeSAdhika che. ]i bhagavan! A sUkSma ane dAdara payaktiA ane apatiAmAM koNa konAthI atya, bahu Adi che ? sauthI thoDAM bAdara payaktiA, bhAdara pAptiA asaMkhyAtagaNA. sauthI thoDAM sUkSma aparyAptA, sUkSma paryAptA saMkhyAlagaNA che. e pramANe sUkSma pRthvI - bAdarapRthvI yAvat sUnigoda-bhAdara nigoda. vizeSa e ke- pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAyamAM sauthI thoDAM pAyapitA che, apayatA asaMkhyAtapaNAM che. e pramANe bhAdara trasakAyiko paNa jANavA. badhAM paryAptA ane aparyAptAmAM koNa konAthI abha ke bahu che ? sauthI thoDAM bhAdara teukAyika patA, bhAdara trasakAyika payA asaMkhyAtagaNAM che, te ja apayA/tA asaMkhyAtapaNA, pratyeka zarIra bhAdara vanaspati apayatA asaMkhyAtagaNA, bhAdara nigoda payA asaMkhyAtagaNA, bhAdara pRvIkAyika prayatA asaMkhyAtagaNA, aNu-vAyu-5yatA asaMkhyAtagaNA, bhAdara teukAyika ApatA asaMkhyAtagA, pratyeka asaMkhyAtagaNa, bhAdara nigoda payaktiA asaMkhyAtagaNa, bAdara pRdI. vAyuapayatA asaMkhyAtagaNa, sUma teukAyika apayaktiA asaMkhyAtagaNA, sUkSma pRedI-a-vAyuM apayartiA vizeSAdhika, sUma teukAyika payaktiA saMkhyAtaNA, sUkSma pRdI-rU-vAyuM payartiA vizeSAdhika, sUkSma nigoda ApatA asaMkhyAtagaNA, sUmanigoda paryAptA asaMkhyAtagaNa, bAdara vanaspatikAyika prayatA anaMtagaNA, bhAdara prayatA vizeSAdhika, bhAdara vanaspatikAya apayatA asaMkhyAtapaNA, bhAdara apayartiA vizeSAdhika, tethI bAdaro vizeSAdhika che. sUkSma vanaspatikAyika ApatA asaMkhyAtaNA, sUkSma piyatA vizeSAdhika, sUkSma vanaspatikAyika payaktiA saMkhyAtagaNA, sUkSma paryAptA vizeSAdhika, tethI sUmo vizeSAdhika che. 19/11] bIjuM abadutva cha kAyanA aparyAptonuM che - sauthI thoDAM bAdara trasakAyika aparyAptA ItyAdi sUkAryavatuM. have trIjuM alAbahatva cha kAyonA paryAptonuM - sauthI thoDAM bAdara teukAyika paMiA . kemake AvalikAnA samayonA vargane kaMIka samaya nyUna sAvalikA samayothI guNavAthI jeTalA samaya thAya teTaluM tenuM pramANa che. tenAthI bAdara kasakAyika paryAptA asaMkhyAtapaNAM che * * * * tenAthI bAdara nigoda payaMiA asaMkhyAtapaNAM che, kemake te atyaMta sUkSma avagAhanAvALA tathA jaLAzayomAM sarvatra hoya che. tethI bAdara pRthvIkAyika paryAptA asaMkhyAtapaNAM che . x * tenAthI bAdara apukAyika payatA asaMkhyAtagaNA - x * tenAthI bAdara vAyukAyika payaktiA asaMkhyAtapaNAM che - X* tenAthI bAdara vanaspatikAyika paMiA anaMtagaNAM che kemake pratyeka bAdara nigodamAM anaMtajIvo che tenAthI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che. kemake bAdara teu Adino temAM prakSepa che. pratyekanA paryAptA aparyAptAnuM cothuM alAbadutva - ahIM ekaika bAdara patAnI nizrAmAM asaMkhyAta bAdara aparyApta utpanna thAya che. tethI badhe ja pAptiAthI aparyAptA asaMkhyAtapaNAM kahevA. bAdara trasakAyika pUrvavat kahevuM. have samudita rUpe pacatA-pitA alAbahatva - sauthI thoDAM bAdara tejaskAyika patA, tenAthI bAdara trasakAyika paryAptA asaMkhyAtagaNAM, tenAthI bAdara pratyeka vanaspatikAyika paMiA asaMkhyAtagaNa, tenAthI bAdaranigoda payaktiA asaMkhyAtapaNA, * * * cAvatu bAdara vAyukAyika asaMkhyAtagaNI, tenAthI bAdara teukAyika apayartiA asaMkhyAtagaNA -x* x * bAdara vAyukAyika payaktiAthI bAdara vanaspatikAyika payaktiA jIvo AnaMgaNAM che. kemake pratyeka bAdara nigodamAM anaMta jIvo che - tenAthI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che. * x * tenAthI bAdara
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ paE/362 163 vanaspatikAyika aparyAptaka asaMkhyAtagaNAM che. * x * tenAthI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che. * x * tenAthI paryAptA - aparyAptA vizeSaNa hita sAmAnya bAdara vizeSAdhika che. * x - tenAthI pati-payaktiA vizeSaNa sahita sAmAnya bAdara vizeSAdhika che, kemake temAM bAdara teukAya apayaktiAno prakSepa che. have sUkSama-MAdara samudAyagata pAMca alAbahad-ahIM paheluM bAdaragata alAbahava te sUkSmagata abadutva paMcakamAM je paheluM aNbahatva che, tenI jema sumanigoda ciMtA sudhI kahevuM. tyArapachI bAdara vanaspatikAyika anaMtagaNAM che. kemake pratyeka bAdara nigodamAM anaMta jIvo che. tenAthI bAdo vizeSAdhika che - X * tenAthI sUkSma vanaspatikAyika asaMkhyAtagaNAM che. * x* tenAthI sAmAnya sUkSama vizeSAdhika che. dhe sUma-bAdara aparyAptonuM alA bahutva-sauthI ochAM bAdara basamAyika apatiA , tenAthI bAdara teukAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara nigoda, bAdara pRthvIkAya, bAdara akAya, bAdara vAyukAya paryAptA kramathI anukrame asaMkhyAtapaNAM che. ahIM bhAvanA-bAdaragata alAbadutva paMcakamAM jema bIjuM piyati viSayaka alAbahatva che, tenI jema bhAvavuM. pachI bAdaravAyukAya aparyAptAthI sUkSma teukAyikA apayaktiA asaMkhyAtagaNAM che - x * tenAthI sUma pRthvI-a-vAyu-nigoda kramazaH asaMkhyAtapaNAM che. sUma alA bahutva vatu ahIM bhAvanA karavI. - sUma nigoda apayaktiAthI bAdara vanaspatikAya jIvo apayaktiA anaMtaguNA che * x - tenAthI sAmAnyathI bAdara piyaktiA vizeSAdhika che - x * tenAthI sAmAnyathI bAdara apayaktiA vizeSAdhika che. - x - tenAthI sUkSma vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtapaNAM che. bAdara nigoda apayatithI sUkSma nigoda apayaktiA asaMkhyAtaguNavathI che. tenAthI sUkSma piyakti vizeSAdhika che. kemake temAM sUkSma teukAya aparyAptAno prakSepa che. - have trIjuM aAbadutva - sauthI thoDAM patA bAdara teukAyiko che. tenAthI bAdara basa-pratyeka vanaspati-nigoda-pRthvI-pu-vAyukAyika patiA anukrame asaMkhyAtagaNAM che. * x * bAdara paryApta vAyukAyikathI sUkSma teukAyika payaktiA asaMkhyAtagaNA che. * X - X * tenAthI sUkSma pRthvI-a-vAyukAyika paryAptA kramathI anukrame vizeSAdhika che. sUma vAyukAyika payaktiAthI sUphamanigoda payartiA asaMkhyAtapaNAM che. kemake tenA pratigolaka atipabhUta che. tenAthI bAdara vanaspatikAyika paryApta jIvo anaMtagaNAM che -x - tenAthI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che. * x * tenAthI sUma vanaspatikAcika paMiA asaMkhyAtapaNAM che. * x * tenAthI sAmAnya sUma paryApta vizeSAdhika che. * x - sUma-bAdazadinA pratyeka patiAapatiAnuM pRthaka-pRthaka alabahud - sauthI thoDAM bAdara payatA che kemake - te parimita kSetravartI che. tenAthI bAdara apayA asaMkhyAmaNAM che. * x - tenAthI sUma piyaktiA asaMkhyAtapaNAM che, 164 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 * x * tenAthI sUkSma paryAptA saMkhyAlagaNAM che, kemake cirakAla avasthAyI che. sarva saMkhyAthI ahIM sAta sUno che - (1) sAmAnya sUkSma bAdara payartiAapayartiA, (2) sUkSma bAdara pRthvIkAya paryAptAaparyAptA, (3) sUma bAdara akAya payatA aparyAptA, (4) sUma-bAdara teukAya paMiA -aparyAptA, (5) sUkSma bAdara vAyukAya paryAptA-aparyAptA, (6) sUma-bAdara vanaspatikAya payaMiA-apayaptiA (2) sUma bAdara nigoda payartiA-pitA viSayaka, have sUma pRthvIkAyikAdinA pratyeka pati-apayaptiAnuM pAMcamuM asAbadutva - sauthI thoDAM bAdara teukAyika paryApta che.-x- tenAthI bAdara trasakAyika paryAptA asaMkhyAtagaNAM che. * x * tenAthI bAdara trasakAyika piyaktiA asaMkhyAtapaNAM che. - x - tenAthI pratyeka zarIra bAda vanaspatikAyika - nigoda : pRthvI - - vAyukAyika paryAptA anukrame asaMkhyAtagaNAM che -x-x* tenAthI bAdara teukAyika aparyAptA asakhyAtapaNAM che. kemake asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANava che. tenAthI pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika - bAdara nigoda * bAdara pRthvI-apavAyu kAyika apayatA anukrame asaMkhyAtapaNAM che. aparyApyA bAda vAyukAyikathI sUkSma teukAyika apayatA asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI sUkSama pRthvI-a-vAyu aparyAptA anukrame vizeSAdhika che. tenAthI sUkSma teukAyika paryAptA saMkhyAlagaNAM che, tenAthI sUkSma pRthvI-a-vAyu paMiA anukrame vizeSAdhika che. tenAthI sUkSma nigoda aparyAptA asaMkhyAtapaNAM che. - X - tenAthI sUma nigoda asaMkhyAtagaNAM che - x * A bAdara pathati teukAyikAdithI pati nigoda sudhInA 16-padArtho -x- asaMkhyAtanA asaMkhyAtabheda bhinnavAdithI asaMkhyAta guNatva ane vizeSAdhika saMkhyAta guNatvanA svIkAramAM virodha nathI. te pati sUkSma nigodathI bAdara vanaspatikAya aparyAptA anaMtaguNA che * x * tethI sAmAnya bAdara payartiA vizeSAdhika che. * x* tenAthI bAdara vanaspatikAya apayaktiA asaMkhyAtagaNo che. *x - tenAthI sAmAnya bAdara apayaktiA vizeSAdhika che. * x * tenAthI sAmAnya bAdara vizeSAdhika che. tenAthI sUkSma vanaspatikAyika apayaktiA asaMkhyAtagaNAM che. - x * tethI sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che. * x - tethI sUkSma vanaspatikAyika paryAptA saMkhyAlagaNAM che. ItyAdi - x-x-X. tenAthI sAmAnya sUkSma vizeSAdhika che. have tigodanI vaktavyatA kahe che - * sUtra-363 : bhagavana! nigoda keTalA bheda che? gautama! nigoda be bhade kahela che. te A - nigoda ane nigodajId. bhagavana / nigoda jIva keTalA bhede kahyA che ? gautama be bhede che. te A - sUkSma nigoda ane bhAdara nigoda. bhagavan! sUma nigoda keTalA bhede kahela che? gautamAM be bhede che. te A - jayatikA ane apayatikA. bhAdara nigoda paNa be bheTe kahela che .
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-/363 patikA ane atikA bhagavan ! nigodajIvo keTalA bhede kahyA che ? be bhede - sUkSma nigodajIva ane bAdara nigodajIva. sUkSma nigodajIva be bhede che - paryAptA ane apatiA. bAdara nigodajIva bhe bhede che - paryAptA ane apAtA. 165 * vivecana-363 : bhadaMta ! nigodanA keTalA bheda che ? gautama ! be bhede - nigoda ane nigodajIva, baMne nigoda zabdanI vAcyatAthI prasiddha che. nir - jIvano Azraya vizeSa. niovanIva - vibhinna vaijasa-kAryaNa jIvo ja. nigoda bhedano praznottara - badhuM sugama che. temAM sUkSma nigoda sarvalokamAM che, bAdaranigoda te mUlakaMdAdi che. - x + X - e rIte nigodane kahIne have nigoda jIvano prazna-nigoda jIvo be bhede che - * sUkSma ane bAdara. ca zabda nigoda jIvapaNAMnI tulyatA sUcave che. have nigoda saMkhyA pUche che - * sUtra-364 : bhagavan ! nigodo, dravyArthatAthI zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta ? gautama ! saMkhyAta ke anaMta nathI, paNa asaMkhyAta nathI. e rIte paryAptA, aparyAptA paNa kahevA. bhagavan! sUkSma nigodo dravyArthatAthI saMkhyAtA che, asaMkhyAtA che ke anaMtA ? gautama ! asaMkhyAta che, saMkhyAta ke anaMta nathI. e rIte yAtA ane ayatA paNa jANavA. e rIte bAdaro, paryAtA ane apAtA paNa jANavA ke te saMkhyAta ke anaMta nathI paNa asaMkhyAta che. bhagavan ! nigodajIvo dravyArthatAthI zuM saMkhyAtA che, asaMkhyAtA che ke anaMtA? gautama! asaMkhyAta che, saMkhyAta ke anaMta nathI. e rIte pAtA ane ayatiA paNa jANavA. e rIte bAdaro, paryAtA ane apacAi paNa jANavA ke te saMkhyAta ke anaMta nathI paNa asaMkhyAta che. bhagavan ! nigodajIvo dravyArthatAthI zuM saMkhyAtA che, asaMkhyAtA che ke anaMtA? gautama ! saMkhyAtA ke asaMkhyAtA nathI paNa anaMtA che. e rIte paryAptA, apAtA paNa jANavA. e pramANe sUkSma nigodajIvo, paryAptA, apatA paNa jANavA. bAdara nigoda jIvo, patA ane apacatA paNa jANavA. bhagavan ! nigodo pradezArthatAthI zuM saMkhyAta che ? gautama ! saMkhyAtA ke asaMkhyAtA nathI, anaMtA che. e pramANe paryAptA ane aparyAptA paNa jANavA. e pramANe sUkSmanigodo, paryAptA ane aparyAptA paNa jANavA, pradezArthatAthI badhAM anaMta che. A pramANe bAdara nigoda, paryAptA, apAtiA paNa jANavA. pradezArthatAthI badhAM anaMtA che. e pramANe nava prakAranA nigodajIvo paNa badhAM pradezArthatAthI anaMtA che. bhagavan ! A sUkSma, bAdara, yati, apAti nigodomAM dravyArthatAthI, jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 pradezArthatAthI, dravyA-pradezArthatAthI koNa konAthI alpa ke bahu ke tulya ke vizeSAdhika che ? 166 gautama ! sauthI thoDAM bAdara nigoda pAptiA dravyApaNAthI che, bAdara nigoda aparyAptA dravyApaNe asaMkhyAtagaNAM che. sUkSma nigoda aparyAptA dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNA, sUkSma nigoda paryAtA dravyApaNe saMkhyAtagaNAM che. e pramANe pradezArthatAthI paNa jANavuM. dravyArtha pradezArthatAthI - sauthI thoDAM bAdara nigoda paryAtA dravyApaNe yAvat sUkSma nigoda paryAtA dravyApaNe saMkhyAtagaNAM che. dravyArthapaNe sUkSma nigoda paryAptAthI pradezArthapaNe bAdara nigoda paryAptA anaMtagaNAM che. bAdara nigoda apacaptiA pradezArthapaNe asaMkhyAtA yAvat sUkSma nigoda tA pradezArthapaNe saMkhyAtagaNA che. e pramANe nigoda jIvo paNa jANavA. vizeSa e saMkramaka sAva sUkSma nigoda pApti jIvo dravyApaNe che tenAthI pradezArthatAthI bAdaranigoda yatiA jIvo asaMkhyAtagaNAM che, bAkI pUrvavat yAvat sUkSma nigoda pacatA jIvo pradezArthapaNe saMkhyAtagaNAM che. bhagavan ! A sUkSma-bhAdara paryApta-aparyAptA nigodomAM ane sUkSmabAdara prApti-apacapti nigoda jIvomAM dravyApaNe-pradezArthapaNe koNa konAthI alpAdi che ? sauthI thoDAM bAdara nigoda paryApta dravyApaNe, bAdara nigoda apayatA dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNAM, sUkSmanigoda aparyAptA dravyApaNe asaMkhyAtA, sUkSmanigoda paryAptA dravyArthapaNe saMkhyAtagaNA, sUkSmanigoda dravyApaNe che tenAthI bAdara nigoda paryAptatA jIvo dravyApaNe anaMtagaNA che. bAdara nigoda aparyApta jIvo dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNAM che. sUkSma nigoda aparyAptA jIvo dravyApaNe asaMkhyAtagaNA che. sUkSma nigoda paryAptA jIvo dravyArthapaNe saMkhyAtagaNAM che. pradezArthapaNe sauthI thoDAM bhAdara nigoda aparyAptatA jIvo che. pradezArthapaNe bAdara nigoda apAtA asaMkhyAtA che, sUkSma nigoda paryAptA jIvo pradezArtha paNe asaMkhyAtagaNAM che, sUkSma nigoda paryAtA jIvo pradezArthapaNe saMkhyAtagAM che. sUkSma nigoda jIvo padezArthapaNe che, tenAthI bAdara nigoda pAtA pradezArthapaNe anaMtagaNAM che. bhAdara nigoda apAtA pradezArthapaNe asaMkhyAtagaNAM che yAvat sUkSmanigoda pAtiA pradezArthapaNe saMkhyAtagaNAM che. dravyArtha-pradezArthapaNe sauthI thoDAM bAdara nigoda patA dravyApaNe che. bAdara nigoda apatiA dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNAM che yAvat-sUkSma nigoda paryAptA dravyApaNe saMkhyAtagaNAM che. dravyArthapaNe sUkSma nigodathI dravyApaNe bAdara nigoda paryAptajIvo anaMtagaNAM che. bAkI pUrvavat yAvat dravyArthapaNe sUkSma nigoda paryAptatA jIvo saMkhyAtagaNAM che. dravyApaNe sUkSma nigoda pA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-|364 1daka jIvo karatA pradezArthatAthI bhAdara nigoda payaptA jIvo asaMkhyAtagaNI che. bAkI pUrvavata yAvatuM sUma nigoda payatA jIvo pradezApiNe saMkhyAtagaNAM che. * vivecana-364 : niyA - jIvAzraya vizeSa. dravyarthatayA - dravyarUpapaNe. - 4 - saMkhyAta nathI. kemake aMgulanA asaMkhyAtabhAga avagAhanAmAM temanI sarvalokamAM ApaHva che. paNa asaMkhyAta che - kemake teo asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANavathI che. anaMta paNa nathI. A rIte apati ane paryAptAnuM sAmAnya nigoda sUtra kahevuM. sAmAnya nigoda sUtra mAphaka ja sUkSma ane bAdara nigodanA traNa sUtro kahevA. ( dhe dravyArthapaNe nigodajIva saMkhyAno prazna. A jIvo drathArthapaNe anaMtA che. kemake pratyeka nigodomAM anaMta nigodadravya jIvo hoya che. e rIte aparyApta ane paryAptinA sUtro kahevA. sAmAnya nigoda dravya viSaya sUtra mAphaka sUkSma ane bAdara nigoda jIva viSayaka traNa-traNa sUtro kahevA. sarva saMkhyAthI nava sUtro vaividhya bhAvathI che. teo dravyArthapaNe anaMtA che, pradezArthapaNe sArI rIte anaMtA che. kemake pratyeka dravyamAM asaMkhyAta pradezo che. sarva saMkhyAthI A aDhAra sUtro che. dravyartha viSayaka nava sUtro kahI pradezArtha viSayaka nava sUtro kahe che. pahelA sAmAnyathI nigoda viSaya traNa sUtra kahyA. temAM pradezArthapaNe nigodo anaMtA che. A rIte badhAM kahevA. have sUkSma-mbAdara-pati-apati nigodonuM dravyArtha-pradezArtha-ubhayArNapaNe paraspara a5 bahuta kahe che. dravyArthapaNe sauthI thoDAM mUlakaMdAdigata payati bAdara nigodo che. kemake te prati niyata kSetravartI che. tenAthI bAdaranigoda apayaktiA dravyApaNe asaMkhyAtapaNAM che. kemake ekeka payapti bAdara nigodanI nizrAmAM asaMkhyAta aparyApyA bAda nigodano utpAda che. tenAthI sUkSma nigoda apayaktiA dravyApaNe asaMkhyAta gaNAM che. sarvaloka vyApIthI komanA asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI sUkSma nigoda paryAptA dravyApaNe saMkhyAlagaNAM che. kemake sUmomAM aparyAptAthI payaktiA saMkhyAlagaNAM che. pradezArthapaNe sauthI thoDAM bAdaranigoda paryAptA pradezArthapaNe che. kemake dravyonuM thoDAMpaNuM che. tenAthI bAdara nigoda aparyAptA pradezArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che, kemake dravyonuM asaMkhyAtaguNatva che. tenAthI sUkSmanigoda apayaktiA pradezArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI sUmanigoda paryAptA pradezArthapaNe saMkhyAlagaNAM che. kemake dravyo saMkhyAta che. have dravyArca-pradezArthatAthI alAbahad-sauthI thoDAM bAdara nigoda paryAptA dravyArthapaNe, bAdara nigoda aparyAptA dravyArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI sUkSma nigoda aparyAptA dravyArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI sUkSma nigoda payaptA dvavyAyapaNe saMkhyAmAM che. tenAthI bAdara nigoda apanA pradezAyapaNe saMkhyAmAM che. * x* tenAthI samanigoda aparyAptA pradezArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI 168 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 sUma nigoda paryAptA saMkhyAlagaNAM che. kemake dravyonuM saMkhyayaguNava che. have sUkSama, bAdara, pati, aparyApta nigoda jIvonuM dravyArtha-pradezArtha-ubhayArtha paspara alAbahatva kahe che - sauthI thoDAM bAdara paryApta jIvo dravyArthapaNe che. tenAthI bAdara nigoda apati jIvo dravyArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI sUkSma nigoda apayatAjIvo dravyArthapaNe saMkhyAtapaNAM, tenAthI sUkSma nigoda payaMiAjIvo dravyavArthapaNe saMkhyAlagaNAM che. pradezArthapaNe sauthI thoDAM bAdara nigoda payatA jIvo ItyAdi badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM, punarukti karI nathI. * * * * * * * have sUkSma-bAdara paryApta-apati nigoda ane nigoda jIvonuM dravyArthapradezArtha-ubhayArNapaNe alAbahatva-dravyArthapaNe sauthI thoDAM bAdara nigoda payaktiA, tenAthI bAdara nigoda apatA dravyArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che. tenAthI sUkSmanigoda aparyAptA dravyApaNe asaMkhyAtagaNAM che, tenAthI sUkSma nigoda payaktiA dravyApaNe saMkhyAtapaNAM che. sUkSma nigoda payatAthI dravyArthapaNe bAdara nigoda payaktiA anaMtagaNAM che. vRitti mahAMze sUkAI jevI che, teno kiMcit sAra kahIe chIe...] bAdara nigoda paryAptAthI bAdara nigoda apaMiA asaMkhyAtapaNAM, tethI sUma nigoda jIvo aparyAptA dravyApaNe, tethI sUkSma nigoda payaptA dravyApiNe saMkhyAtagaNAM che. A rIte pradezArthapaNe paNa A rIte aAbahava sUtrArthavatu jANavuM. * x x x* x- e ja rIte dravyArtha-pradezArthapaNe sauthI thoDAM bAdaranigoda payartiA dravyArthapaNe che. ItyAdi * * * * * * * * * * * * - badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. - X - X - upasaMhAramAM kahe che - A pavidha saMsArI jIvo kahyA. - muni dIparatnasAgare karela pratipatti-5-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/-/365 169 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 pratipatti-6-"saptavidhA" che. - X - X - X - X - * sUtra-365 temAM je ema kahe che ke saMsAra samApaHka jIva sAta bhede che, teo ema kahe che ke - nairacika, tiryaca, ticiyoninI, manuSya, mAnuSI, deva, devI. - nairamikonI sthiti janyathI 10,000 varSa che, uckRSTathI 33-sAgaropama che. tiryaMcayonikanI jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa traNa palyopama, e pramANe tiryacayoniNInI, manuSyonI, mAnuSInI paNa che. devonI sthiti nairayika pramANe che. devInI jaghanya sthiti 10,000 varSa, utkRSTa paMcAvana palyopama che. nairayiko, deva ane devInI je sthiti che, te ja saMcikraNA che. ticayoniNInI jaghanya aMtarmahatta utkRSTa traNa palyopama pUrva koDI pRthakava abhyAdhika che. e pramANe manuSya ane mAnuSInI jANavI. nairayikonuM aMtara jaEAnya aMtarmahatta, utkRSTa vanaspatikALa che. e pramANe tiryaMcane choDIne badhAMnuM aMtara jANavuM. tiryaMcayonikonI jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa sAdhika sAgaropamazata pRthakava che. alAbahatva sauthI ochI mAnuSIo, manuSya asaMkhyAtaguNa, nairayika asaMkhyAtagaNA, ticiyoniNI, asaMkhyAtagaNI, devo asaMkhyAtagaNI, devI saMkhyAtagaNI, tirAyoniko anaMtaguNa che. A saptavidhA saMsArI jIva kahA. * vivecana-365 - temAM jeo saMsArI jIvane sAta bhede kahe che, te A pramANe -taiyika Adi. temAM A sAtenI kramathI sthiti kahI. e rIte tiryaMcayonika AdinI sthiti jANavI. devImAM utkRSTa sthiti IzAna devInI aparigRhItAne AzrIne kahI che. have kAya sthiti kahe che - nairayika, deva, devInI bhava sthiti e ja kAyasthiti che. kemake temano punaH sva gatimAM utpAda na thAya. tiryayomAM jaghanya aMtarmuhad, pachI bIje utpAda thavAthI. utkRSTa anaMtakALa - kALathI anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI, phonathI asaMkhyAta loka. tiryaya yonikImAM utkRSTa traNa palyopama ane sAdhika pUrvakoTI. temAM sAta bhava pUrvakoTI AyunA, AThamo devakumAM thAya. * X - aMtara - nairayikanuM jaghanya aMtarmuhUrta. narakathI nIkaLI garbhamAM jaI azubha adhyavasAyacI marI karI tyAM janma. utkRSTa anaMtakALa, te vanaspatikALa. navI nIkaLIne anaMtakALa vanaspatimAM rahe. tiryaMcanI jaghanyathI aMtarmuharta utkRSTa sAtireka sAgaropamazata pRthakva. tiryaMcayonikI AdimAM utkRSTathI vanaspatikALa jANavuM. have aAbahatva - sauthI ochI mAnuSI. keTalIka koTIkoTI pramANa, tenAthI manuSyo asaMkhyAtagaNA, kemake saMmUrNima manuSyonI zreNI asaMkhyAta pradeza sazi pramANa che. ItyAdi badhuM kAvat jANavuM. temAM vanaspatijIvonuM anaMtAnaMtatva jANavuM. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-6-no TIkAsahita anuvAda pUrNa pratipatti-7-"aSTavidhA" @ - X - X - X - X - 0 have krama prApta AThamI pratipatti kahe che - * sUtra-366 - temAM jeo ema kahe che ke saMsArasamApaka jIvo ATha bhede che, teo A pramANe kahe che - prathama samaya nairayika, prathama samaya nairayika, prathama samaya tiyaciyonika, prathama samaya ticiyonika, prathama samaya manuSya, Apathama samaya manuSya, prathama samaya deva, aprathama samaya deva [A ATha bheda che.) bhagavanA prathama samaya nairayikanI keTalI kALa sthiti kahI che? gautamAM prathama samaya nairANikanI jaghanya eka samaya, utkRSTa eka samaya. apathama samaya nairayikanI jaghanya 10,000 varSamAM eka samaya gUna. utkRSTa samaya jUna 13sAgaropama. prathama samaya ticiyonikanI jaghanya ane utkRSTa eka samaya. apathama samaya ticiyonikanI janya eka samaya nyUna sullaka bhavaBlhaNa ane utkRSTa samaya jUna maNa palyopama. e pramANe manuSyanI sthiti ticiyonika mAphaka ane devonI sthiti nairacika samAna raNavI. * * * nairacika ane devonI je sthiti che, te ja tenI saMciThThaNa che. bhagavan! prathama samaya tiryaMcayonika, te ja rUpe keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanya eka samaya, utakRSTa eka samaya. apathama tiryaMcayonikanI jaghanya sthiti eka samaya nyUna sullaka bhavagrahaNa. utkRSTa sthiti vanaspatikALa. prathama samaya manuSyanI jaghanya ane utkRSTa eka samaya. apathamamanuSyanI jaghanya eka samaya nyUna sullaka bhavagrahaNa ane utkRSTa pUvakoTi pRthakad adhika traNa palyopama che. aMtara-prathama samaya nairasikanuM jaghanya aMtarmuhUrva adhika 10,000 varSa. utkRSTa vanaspatikALa. prathama samayanI jaghanya aMtarmuhUrva ane utkRSTa vanaspatikALa che. prathama samaya tiryaMcayonikanuM jaghanya samayagUna be zullaka bhavagrahaNa ane utkRSTa vanaspatikALa. apathama samaya tiryaconikanuM jaghanyathI samayAdhika zullaka bhavagrahaNa ane utkRSTa sAtireka sAgaropama zata pRthakatva. prathama samaya manuSyanuM aMtara jaghanyathI samaya nyUna be kSullaka bhavagrahaNa, utkRSTa vanaspatikALa. Apathama samaya manuSyanuM jaghanya eka samayAdhika zullaka bhavagrahaNa ane utkRSTathI vanaspatikALa. devonuM aMtara nairayika samAna kahetuM. jaghanya 10,000 varSa ane aMtamuhUrta adhika, utkRSTa vanaspatikALa. apathamasayama devonuM jaghanya tamuhUruM utkRSTa vanaspatikALa.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ |-/366 171 alpahutva - bhagavan ! A prathama samaya nairayika yAvat prathamarAyama devamAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM prathama samaya manuSya che, prathama samaya nairayika asaMkhyAtaguNa, prathamasamaya deva asaMkhyAtagaNA, prathama samaya ticiyonika tenAthI paNa asaMkhyAtagaNAM che. prathamarAmaya nairayika yAvat prathama samaya deva paNa e pramANe jANavA. vizeSa e - aprathamasamaya ticiyonika anaMtagaNA kahevA. A prathama samaya ane prathama samaya nairayikomAM koNa konAthI alpAdi che ? sauthI thoDAM prathama samaya nairayika che, prathama samaya nairayika asaMkhyAtagaNAM che. e rIte badhAM kahevA. prathama samaya nairayika yAvat prathama samaya devomAM koNa konAthI alpAdi che ? sauthI thoDAM prathama samaya manuSyo, prathama samaya manuSyo asaMkhyAtagaNAM, prathama samaya naiyika asaMkhyAtagaNA, prathamasamaya devo asaMkhyAtagaNAM, prathama samaya tiryaMcayonika asaMkhyAtagaNAM, prathamasamaya nairayikaasaMkhyAtagaNA, apathamarAmaya devo asaMkhyAtagaNAM, aprathama samaya tiryaMcayonika anaMtagaNA che. A ATha bhede saMsArI jIvo kahyA. * vivecana-366 : jeo saMsAra samApanna jIvone ATha bhede kahe che, teo ema kahe che - prathama samaya nairayika, aprathama samaya nairayika, prathama samaya tiryaMcayonika yAvat aprathama samaya deva. temAM prathama samaya nAraka eTale nArakAyane prathama samaya saMvedanAra, aprathama samaya nAka eTale nAkAyumAM bIjA Adi samaye vartanAra, e rIte tiryaMcayonikAdi kahevA. have A AThanI kramathI sthiti kahe che - eka samaya kemake bIjA Adi samayamAM prathama samayatva vizeSaNano ayoga che. aprathama samayavALAne samayanyUna 10,000 varSa jaghanyathI. kemake eka samaya vItyA pachI ja aprathama samaya vizeSaNa che. tiryaMcayonikAdimAM prathama samayavALA badhAMne eka samaya che. aprathamasamaya tiryaMcayonikomAM jaghanyathI samayona mulakabhava grahaNa. utkRSTathI samaya nyUna traNa palyopama. A pramANe aprathama samaya manuSyone paNa jANavA. aprathama samaya devone jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama baMnemAM eka samaya nyUna kahevo. have kAsthiti kahe che eka samaya, kemake tyArapachI prathama samayatva vizeSaNano yoga nathI. aprathama samaya sUtramAM je sthiti parimANa che, te ja kAya sthiti parimANa che. kemake deva ane nairayika pharI pharI te ja bhAvathI temAM niraMtara utpAda na pAme. prathama samaya tiryaMcayonika sUtra prathama samaya vairayika sUtravat che. aprathama tiryaMcayonika sUtramAM jaghanyathI samaya nyUna kSullaka bhavagrahaNa che. A prathama samaya nyUnatA prathama samaya hInatvathI kahI che. utkRSTathI anaMtakALa-vanaspatikALarUA. - jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 prathama samaya manuSya sUtra pUrvavat. aprathama samaya manuSya sUtramAM jaghanyathI samayanyUna kSullaka bhavagrahaNa. tyArapachI marIne bIje utpanna thAya. utkRSTa sthitimAM sAta bhavamAM pUrvakoTI AyuSka vALo thaIne AThame bhave devakuru AdimAM upaje, have A AThenA aMtarane kramathI vicAre che - prathama samaya nairayikanuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhUrta adhika 10,000 varSa che. te 10,000 varSa sthitika vairayikanA nakathI uddhartana pachI aMtarmuhUrta rahIne pharI nairayikapaNe utpanna thatAM jANavA. utkRSTathI anaMtakALa, A anaMtakALa te vanaspatikALa jANavo. nathI nIkaLIne paraMparAe vanaspatimAM jaIne anaMtakALa avasthAnI thAya. 172 aprathama nairayika sUtramAM jaghanya aMtara samayAdhika aMtarmuhUrta. te nakathI nIkaLIne tiryaMcagarbhamAM ke manuSyagarbhamAM aMtarmuhUrta rahIne pharI nakamAM utpanna thAya. kyAMka samayAdhikane badale aMtarmuhUrta dekhAya che. temAM prathama samaya aMtarmuhUrtamAM ja aMtarbhAvita che, tethI pRthak kahela che. utkRSTa vanaspatikALa. prathama samaya tiryaMcayonika sUtramAM jaghanya aMtara samayona be kSullakabhava grahaNa che. te kSullaka-manuSya bhava grahaNa vyavadhAnathI che. pharI tiryaMcamAM ja utpanna thanAra jANavA. aprathama samaya tiryacayonika sUtramAM jaghanyathI aMtara samayAdhika kSullaka bhavagrahaNa. te tiryaMcayonika kSullakabhava grahaNanA chellA samayanA adhikRt aprathama samayatvathI tyAM marIne manuSya kSullakabhava grahaNanA vyavadhAnathI tiryaMcapaNe utpanna canArane prathama samayano atikrama jANavo. aprathama samayanuM aMtara ATaluM ja che. utkRSTathI sAtireka sAgaropama zata pRthakatva kemake devAdi bhavono ATalo kaLa che. manuSyane nairacivat jANavA - x - have cArenuM prathama samayonuM alpabahutva - sauthI thoDAM prathama samaya manuSyo, kemake zreNIno asaMkhyeya bhAga che. tenAthI prathama samaya nairayika asaMkhyAtagaNAM che. kemake eka sAthe ghaNAMno utpAda asaMbhava che. tenAthI prathama samaya devo asaMkhyAtagaNAM che. kemake vyaMtara ane jyotikono eka samaye atiprabhutatarano utpAda asaMbhava che. tenAthI prathama samaya tiryaMca asaMkhyAtagaNAM che. ahIM je nAkAdi traNa gatithI AvIne tiryaMcapaNAnA prathama samayamAM je varte che, te prathama samaya tiryaMca, bIjA nahIM. jo ke prati nigodamAM asaMkhyAta bhAga sadA vigrahagati prathama samayavartI hoya che, to paNa nigodo tiryaMca hovA chatAM tene prathama samaya tiryaMca gaNela nathI. tyArapachI cAremAM prathama samayavartInuM alpabahutva kahela che. vRtti sugama che, sUtrArthamAM ghaNuM kahela che mATe choDI dIdhI che. have A nairayikAdinA pratyekanA prathama samaya - aprathama samayanA alpabahutvane kahe che - sauthI thoDAM prathama samaya nairayika che. tenAthI prathama samaya nairayika asaMkhyAtagaNAM che. - x * A rIte tiryaMca yonika, manuSya, deva sUtro paNa kahevA. vizeSa e tiryaMca yonika sUtramAM aprathama samaya tiryaMcasonika anaMtagaNAM kahevA. kemake vanaspati jIvonuM anaMtapaNuM che.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ -/366 173 tyArapachI nairayikAdinA prathama-apAma samayonuM samudAyathI paraspara alpabahutva kahela che. jemake - sauthI coDAM prathama samaya manuSyo che. kemake eka samaye saMkhyAtItamAM paNa thoDAM ja utpanna thAya che. tenAthI aprathama samaya manuSyo asaMkhyAtagaNAM che. - x - tenAthI prathama samaya nairayika asaMkhyAtagaNAM che. ItyAdi badhuM sUtrArthavat ane pUrva yuktivat jANavuM. - X + X + X - 4 - 4 - A sAtamI pratipatti kahI. muni dIparatnasAgare karela pratipatti-7-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 174 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 pratipatti-8-6navavidhA" -- x -- x -- x -- x -- * have kramathI Avela navavidhA pratipatti kahe che - . sUtra-367 : temAM jeo A pramANe kahe che ke saMsAra samApaka jIvo nava bheTe che, te A pramANe kahe che pRthvIkAyika, kAyika, teukAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, beIndriya, teIndriya, caturindriya, paMcendriya. badhAMnI sthiti kahevI joIe. - pRthvIkAyikonI saMcikaNA pRthvIkALa che yAvat A rIte vAyukAyiko sudhI kahevuM. vanaspatikAsanI saMcikaNA anaMta-vanaspatikALa kahevI. be-traNacAra IndriyavALAnI saMkhyAtakALa che. paMcendriyonI sAtireka hajAra sAgaropama che. badhAMnuM aMtara anaMtakALa che, vanaspatikAyikanuM asaMkhyAtakALa che. alpabahutva - sauthI thoDAM paMcendriyo che, urindriya vizeSAdhika che. teIndriya vizeSAdhika, beIndriya vizeSAdhika, teukAyika asaMkhyAtA, pRthvIap-vAyukAyika vizeSAdhika che. tethI vanaspatikAyika anaMtagaNAM che. A navavidha jIvo kA. * vivecana-367 : jeo nava prakAranA saMsArI jIvo kahe che, teo pRthvIthI vanaspatikAyika ane be thI pAMca IndriyovALA ema nava kahe che. have sthiti nirUpaNa kare che - badhe ja jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI pRthvIkAyikanI 22,000 varSa, akAyikanI 7000 varSa, teukAyikanI traNa rAtridivasa, vAyukAyikanI 3000 varSa, vanaspatikAyikanI 10,000 varSa, beIndriyanI 12-varSa, teIndriyanI 49-rAtri divasa, caurindriyanI cha mAsa, paMcendriyanI 33-sAgaropama. have kAyasthiti pratipAdanA - badhe jaghanyathI aMtaramuhUrta, utkRSTathI pRthvIkAyanI asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI kALathI ane kSetrathI asaMkhyaloka, e rIte vAyukAya sudhI jANavuM. vanaspatikAyikanI anaMta utsarpiNI-avasarpiNI kALathI, kSetra thakI anaMtaloka ItyAdi pUrvavat - 4 - 4 - have aMtara pratipAdanA - pRthvIkAyikanuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhUrta che. anyatra aMtarmuhUrta rahIne pharI pRthvIkAyikapaNe kyAMka utpanna thAya che. utkRSTathI anaMtakALa che. - 4 - x - e pramANe a-teu-vAyukAya, be-traNa-cAra-pAMca IndriyonI paNa kahevI. vanaspatikAyikanI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyAtakALa-asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI, kSetrathI asaMkhyAta loka. bAkInA kAyamAM ATalo kALa rahevuM asaMbhava che. have alpabahutva-sauthI thoDAM paMcendriya - X - tenAthI carindriyo vizeSodhika che. - - 4 - tenAthI teIndriyo vizeSAdhika che. - 4 - tenAthI beIndriyo vizeSAdhika
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8|-|367 15 che. * x * tenAthI teukAyika asaMkhyAtagaNAM che kemake asaMkhyAta lokAkAza pradezapramANa che. tenAthI pRthvIkAyika vizeSAdhika che. * x - tenAthI kAyika vizeSAdhika che. - x - tenAthI vAyakAyika vizeSAdhika che. tenAtI vanaspatikAyika anaMtagaNAM che. kemake te anaMta lokAkAza pradezapramANa che. upasaMhAra sugama che. | muni dIparatnasAgare karela pratipatti-8-no TIkAsahita anuvAda pUrNa jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 che. pratipatti-9-"dazavidhA" - X - X - X - X - 0 have kama prAta dazavidhA pratipatine jaNAve che - * sUtra-368 : temAM jeo e pramANe kahe che ke saMsara samApaka jIvo daza bheTe che * te - prathama samaya ekendriya, prathama samaya ekendriya, prathama samaya beIndriya, prathama samaya beIndriya, cAvatu prathama samaya paMcendriya, prathama samaya pAMcendriya. bhagavan! prathama samaya ekendriyanI keTalo kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTa eka samaya. apathama samaya ekendriyanI janyathI samaya jUna zullaka bhavagrahaNa, utkRSTa samaya nyUna 22,ooo varSa e pramANe badhAM prathama samayikonI jaghanya ane utkRSTa eka samaya che. prathama samayagALAnI sthiti jaghanya eka samaya nyUna sullaka bhava ane utkRSTathI jenI je sthiti che, temAMthI eka samaya nyUna cAvatuM paMcenidrayonI samaya jUna 13sAgaropama che.. saMciNA prathama samayikanI jaghanya ane utkRSTa eka samaya. Apathama samayikanI janyathI samaya jaina kSullaka bhavagrahaNa ane utkRSTa ekendriyanI vanaspatikALa. be-traNa-cAra IndriyavALAnI saMkhyAkALa, paMcendriyonI sAtireka hajAra sAgaropama che. prathama samaya ekenidrayanuM aMtara keTalo kALa hoya ? gautamAM jaghanyathI samaya jUna be julaka bhavagrahaNa, utkRSTathI vanaspatikALa. prathama samaya ekendriyanuM aMtara jaghanyathI samayAdhika kSullaka bhavagrahaNa, utkRSTathI saMkhyAta varSa adhika 2ooo sAgaropama. bAkInA badhAM prathama samayikanuM aMtara jaghanya be phullaka bhavAhaNamAM samaya nyUna ane utkRSTa vanaspatikALa. Apathama sAmayika bAkInAnuM jaghanyathI samayAdhika ? zullaka bhavagrahaNa ane utkRSTa vanaspatikALa. badhAM prathama samayikomAM sauthI thoDAM prathama samaya paMcendriya che. prathama samaya caurindriya vizeSAdhika che. prathama samaya veIndriya tethI vizeSAdhika. prathama samaya beIndriya vizeSAdhika, prathama samaya ekendriya tethI vizeSAdhika che. e pramANe prathama samayika paNa jANavA. mAtra prathama samaya ekendriya anaMtagaNA che. baMnenuM alAbahatva - sauthI thoDAM prathama samaya ekendriyo, prathama samaya ekendriya anaMtagaNa. bAkInAmAM sauthI thoDAM prathama samayikA prathama samayavALA asaMkhyAtagaNAM. bhagavana ! A prathama samaya ekendriya, Apama samaya ekendriya cAvatuM Apathamasamaya paMcendriyomAM koNa konAthI A5 Adi che ? sauthI thoDAM prathama
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9-368 133 18 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 samaya paMcendriya, prathama samaya caurindriya vizeSAdhika, prathama samaya indriya vizeSAdhika, e pramANe nIce-nIce jatAM yAvatuM prathama samaya ekendriya vizeSAdhika che. Authama samaya paMcendriya asaMkhyAtagaNAM, pathama samaya caurindriya vizeSAdhika cAvatu pathama samaya rokendriya anaMtagaNa che. te A saMsArI jIve kahRA. te saMsArI jIvabhigama kahyuM. * vivecana-368 : temAM jeo saMsArI jIvo che, teo prathama samaya ekendriya cAvatuM prathama samaya paMcendriya sudhI daza bheda kahyA. have A dazenI kramathI sthiti kahe che - prathama samaya ekendriyanI kALa sthiti eka samaya che. kemake bIjA Adi samayamAM prathama samayava vizeSaNano yoga raheto nathI. A pramANe prathama samaya beIndriyAdinA sUtromAM paNa kahevuM. pathama samaya ekendriya sUtromAM jaghanyathI kSullaka bhava grahaNa - 56 AvalikAmAM eka samaya nyUna pramANa che. utkRSTathI samaya nyUna 22,000 varSa che. kemake prathama samaya nyUna che. aprathama samaya beIndriya sUtramAM utkRSTatI bAra varSaeka samaya nyUna. apathama samaya teIndriyamAM samayajUna 49-ahorAtra. prathama samaya caurindriyamAM samaya nyUna cha mAsa utkRSTa sthiti che. apathama paMcendriya sUtramAM samaya nyUna 33-sAgaropama.. dhe kAyasthiti kahe che - prathama samaya ekendriya, prathama samaya ekendriyarUpe kALathI eka samaya rahe che. A pramANe prathama samaya beIndriyAdi kahevA. prathama ekendriya sugamAM jaghanyathI samaya nyuna kSalaka bhavagrahaNa, pachI bIje kyAMya paNa utpanna thAya. utkRSTathI anaMtakALa-kALathI anaMtI urSiNIavasarpiNI. kSetrathI anaMtaloka-asaMgeya pudgala parAvarta. * x * apathama samaya beIndriya sUtramAM jaghanyathI temaja, utkRSTathI saMkhyAtakALa. pachI AgaLa avazya udvartana thAya. e prathama samaya teIndriya, caurindriya paNa kahevA. prathama samaya paMcendriyamAM utkRSTathI sAtika sahasa sAgaropama, kemake devAdi bhava bhramaNanA sAtatyathI utkRSTa paNa ATaluM kALa pramANa thAya. have aMtaranI vicAraNA - prathama samaya ekendriyanuM aMtara jaghanyathI be kSallaka bhavagrahaNamAM samaya gUna. te kSullaka bhava grahaNamAM beIndriyAdi bhavagrahaNanuM vyavadhAna che. tethI kahyuM che - eka prayama samaya nyUna ekendriya kSullaka bhavagrahaNa ja, bIjo saMpUrNa beIndriya Adi koI kSullaka bhava grahaNa. utkRSTa vanaspatikALapUrvavatu. aprathama samaya ekendriyanuM jaghanya aMtara samayAdhika kSullaka bhavagrahaNa (sUra-363 mujaba vyAkhyA che.] utkRSTa saMkhyaya varSa adhika be hajAra sAgaropama. - x * prathama samaya beIndriyanuM jaghanyathI aMtara samayagUna be kSullaka bhava grahaNa. (Alaka bhava vyAkhyA pUrvavata] aprathama samaya beIndriyanuM jaghanya aMtara samayAdhika 19/12] mulaka bhava. * * * * * utkRSTathI anaMtakALa * * * * e rIte prathama samaya teIndriyAdinuM jaghanya ane utkRSTa aMtara kahevuM. sAmAnyathI alAbahatva - sauthI thoDAM prathama samaya paMcendriya * x * tethI prathama samaya caurindriya vizeSAdhika che. tethI prathama samaya teIndriya vizeSAdhika che ItyAdi pUrvava-sUgAvat. have cApathama samayavALAnuM alAbahatva - sauthI thoDAM prathama samaya paMcendriya, tenAthI apathama samaya caurindriyo vizeSAdhika che ItyAdi badhuM smAryavat jANavuM, yukti pUrvavat che. have ekendriyAdinuM pratyekanuM prathama - aprathama samayikanuM alAbahatva - sauthI thoDAM prathama samaya ekendriya, ahIM beIndriyamAMthI AvIne utpanna kendriyo ja levA. tenAthI apacama samaya ekendriya anaMtagaNo che, kemake vanaspatinuM anaMtava che. beIndriya sUtramAM sauthI thoDAM prathama samaya beIndriyo, aprathama samaya beIndriya asaMkhyAtagaNAM che. e rIte badhAM kahevA. have A dezanuM paraspara aNbahutva - sauthI thoDAM prathama samaya paMcendriya, tenAthI prathama samaya caurindriya vizeSAdhika che. e rIte sUkAryavat kahevuM. yukti prathama aA bahatvavat kahevI. tenAthI prathama samaya paMcendriyo asaMkhyAtagaNAM che. -X - X * tenAthI prathama samaya caurindriya vizeSAdhika che. cAvatu - x aprathama samaya ekendriya anaMtagaNAM che. muni dIparatnasAgare karelA pratipatti-9-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajIva-1/369 dma sarvajIva pratipatti = 0 = 0 = 0 = 179 0 e pramANe saMsAra samApanna jIvAbhigama kahyuM. have saMsAra-asaMsAra samApanna jIvAbhigama kahe che * sUtra-369 :- [cAlu] te sarva jIvAbhigama zuM che ? sarva jIvomAM A nava pratipattio A pramANe kahI che - eka ema kahe che ke badhAM jIvo be bhede kahyA che. yAvat badhAM jIvo daza bhede kahyA che. * vivecana-369 :- [cAlu] A sarva jIvAbhigama zuM che ? sarva jIvo saMsArI ane mukta be bhede che. badhAM jIvomAM sAmAnyathI have kahevAnAra nava pratipattio che. koI kahe che sarva jIvo - be bhede che ItyAdi. sarvajIva pratipatti-1-'dvividhA'' - - -- -- x -- -- sUtra-369 :- [adhurethI temAM jeo ema kahe che ke sarve jIvo je bhede kahyAM che, teo A pramANe kahe che - siddho ane asiddho. bhagavan ! siddha, siddhanA rUpamAM keTalo samaya sudhI rahe che ? gautama ! sAdi pavisita. bhagavan ! siddha, siddharUpe keTalo samaya rahe che ? gautama ! asiddha be bhede kahyA che anAdi aparyavasita ane anAdi saparyavasita. bhagavan ! siddhone keTalAM kALanuM aMtara hoya? gautama! sAdi aparyavasitane koI aMtara nathI. bhagavan ! asiddhone keTalAM kALanuM aMtara hoya? gautama ! anAdi apavAtine aMtara nathI. anAdi sapayavasitane paNa aMtara nathI. bhagavan ! A siddho ane asiddhomAM koNa konAthI ? gautama ! sauthI thoDAM siddho che, asiddho anaMtagaNAM che. * vivecana-369 :- [adhurethI] jeo ema kahe che - sarve jIvo be bhede che, teo kahe che - siddha ane asiddha be bheda che. mita - bAMdhela ATha prakAre karma. mAta - jenA vaDe bhasmIt karAyA che, te siddha. karmane iMdhaNa vaDe bALI nAMkhela arthAt mukta. asiddha - saMsArI. sra zabda - aneka peTA bheda sUcave che. pachI siddhanI kAyasthiti kahI che. temAM sAi zabda kahyo che. temAM sAditA eTale saMsAra mukti samayamAM siddhatva ane aparyavasittatA eTale siddhatvathI smuta thavuM asaMbhava che. asiddha viSaya praznasUtra sugama che. temAM - x - abhavya hovAthI athavA jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 tathAvidha sAmagrInA abhAve kadI siddha thaze nahIM. te anAdi-aparyavasita asiddha che. - x - have aMtara kahe che - siddho sAdi aparyavasita hovAthI aMtara nathI. - x - asiddha sUtramAM teo anAdi aparyavasita che temanuM asiddhatva kadI nahIM chUTe, tethI aMtara nathI. anAdi saparyavasitane muktithI pAchuM AvavAnuM nathI, tethI aMtara nathI. nigoda jIvo ghaNAM hovAthI asiddha anaMta che. 180 * sUtra-370 : athavA sarve jIvo je bhede kahela che - sendriya ane anindriya. - . bhagavan ! sendriyo kALathI keTalo kALa hoya ? gautama ! sendriya be bhede kahyA che - anAdi apavisita ane anAdi saryavasita. anindriyamAM sAdi paryavasita. baMnemAM aMtara nathI. sauthI thoDAM anindriyo, sendriyo anaMtagaNAM che. athavA sarve jIvo be bheda kahyA che - kAyika ane akAyika. e pramANe sayogI ane ayogI temaja che. e pramANe ja lezmI ane aleztI, sazarIrI ane azarIrI, saMcikaNA, aMtara, abahutva sendriyonI mAphaka kahevA. athavA sarve jIvo be bhede kahyA che - savedaka ane avaidaka. bhagavan ! sarvedaka keTalo samaya savedaka rahe che ? gautama ! savedaka traNa bhede kahyA che - anAdi aparyavasita, anAdi saryavasita, sAdi saparyavasita temAM je sAdi saparyavasita che, te jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakALa yAvat kSetrathI dezona adbhupudgala parAvarta bhagavan ! vedaka, vedakapaNe keTalo kALa rahe che ? gautama ! vedaka be bheTe che sAdi aparyavasita, sAdi savasita. temAM je sAdi sapatisita che, te jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta rahe che. bhagavan ! savedakane keTalA kALanuM aMtara hoya ? nAdi paryavasitane aMtara nathI. anAdi saryavasitane aMtara nathI. sAdi saparyavasitanuM jaghanyathI ekasamaya ane utkRSTa aMtamuhU. bhagavan ! avedakane keTalA kALanuM aMtara che? sAdi pavisitane aMtara nathI. sAdi saparyavasitane jaghanyathI aMtarmuhU. utkRSTa anaMtakALa yAvat dezona addha pudgala parAvartta. alpahatva - sauthI thoDAM vedaka, sarvedaka anaMtagaNAM, e pramANe sakaSAyI ane kaSAyI, savaidakanI mAphaka kahevA. - . . athavA badhAM jIvo je bheTe che - salezya ane alezya. jema asiddha ane siddha kahyA, tema ahIM kahevuM. sAvat sauthI thoDAM alezya che, salezya anaMtagamAM che. * vivecana-370 :sarve jIvo be bhede sendriya ane anindriya. temAM sendriya - saMsArI. -
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-1/330 181 anindriya-siddha. upadhi bhedathI alaga lIdhAM. e pramANe sakAyAdimAM paNa kahevA. temAM sendriyanI kAyasthiti ane aMtara asiddhavatavyatA mujaba kahevA. atindriyane siddhava kahevA. teno pATha sUtrArthamAM che. *X - X - ala bahad sUtra pUrvavat kahevuM. e pramANe kAyasthiti, aMtara, alAbahatva sUtro sakAyika-akAyika, sayogIayogImAM paNa kahevA. athavA badhAM jIvo be bhede che - sakAyika, akAyika e rIte sayogIayogI, salezya-alezya, sazarI-azarIra. temanI saMciTTaNI, aMtara, alAbahuvane sakAyika mAphaka kahevuM. bIjA prakAre saividhya-savedaka, avedaka. savedamanI kAyasthitino prazna sugama che, savedaka traNa prakAre kahyAM. temAM anAdi aparyavasita abhavya ke tavAvidhA sAmagrInA abhAve mokSamAM na jAya tevA bhavya che. anAdi saparyavasita bhavya muktigAmI, pUrve upazama zreNIne na pAmela. sAdi paryavasita-pUrva pratipatra upazama zreNI. A upazama zreNI pAmIne vedopazamanA uttakALe avedakavane anubhavI zreNI samApti thatAM bhavAyathI apAMtarAlamAM maraNa thatAM ke upazama zreNIcI paDavAthI pharI vedodaya thatAM savedaka thayela sAdi saparyavasita savedaka che, tenI kAyasthiti jaghanyathI aMtamuhUrta che. * X - X - X - X - avedaka be bhede che - sAdi aparyavasita kSINaveda ane sAdi-saparyavasita upazAMtaveda, sAdi saparyavasita addakanI saMciTTaNA jaghanya eka samaya * * * * aMta-anAdi aparyavasita savedakanuM aMtara nathI, kemake aparyavasitatAthI te bhAva kadI na chUTe. anAdi saparyavasita savedakane aMtara hotuM nathI, kemake te apAMtarAlamAM upazama zreNI na karIne bhAvi kSINavedI hoya che. kSINavedIne punaH savedaka thavAnI saMbhAvanA nathI, kemake temAM pratipAta na thAya. temanuM aMtara jaghanya eka samaya che - x - utkRSTathI aMtarmuhUrta. avedaka sUtramAM sAdi-aparyavasita avedakanuM aMtara nathI, kemake kSINaddavALo jIva pharI savedaka na thAya, sAdi saparyavasita avedakanuM aMtara jaghanyanI aMtarmuhUd. * * * * * utkRSTa aMtara anaMtakALa che. - x* x - kemake eka vakhata upazama zreNI pAmI, tyAM avedaka thaI zreNI samApti thatAM punaH savedaka thavAnI sthitimAM ATaluM aMtara thAya ja. - X - athavA badhAM jIvo be bhede - sakaSAyI, akaSAyI. kaSAya sahita sakaSAyI. kapAyarahita te akaSAyI, have kAyasthiti kahe che - sakaSAyInA saMciTTaNA, kAyasthiti, aMtara savedananI mAphaka kahevA. akaSAyanI kAyasthiti Adi avedaka mArka che X - X - X - X - X - [vRttimAM Akho sUtra pATha che, te ame choDI dIdhela che.] - - - have bIjA prakAre vaividhya kahe che - * sUtra-391 - jJAnI ane ajJAnI. bhagavanA jJAnI, jJAnIrUpe keTalo kALa rahe ? 182 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 jJAnI be prakAre che - sAdi paryavasita, sAdi saMparyavasita. temAM je sAdi sAvasita che, te jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa sAtireka 66-sAgaropama. ajJAnI savedakavatuM. jJAnInuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI anaMtakALa * dezona aha8 pudagala parAvarta. AdinA be ajJAnIne aMtara nathI. sAdi saparyajasitane jaghanya aMtamuhUrta utkRSTa sAtireka 66-sAgaropama * * * Alabahuta - sauthI thoDAM jJAnI, ajJAnI anaMtagaNAM che. * * * athavA sarve jIvo be bhede kahA che * sAkAropayukata ane AnAkAropayukta saMciyA ane aMtara jaghanya ane utkRSTathI paNa aMtamuhUrta. alabahuta - anAkAropayoga thoDAM che, tethI sAkAropayoga saMkhyAtagaNamAM che. * vivecana-391 : athavA sarve jIvo be bhede che - jJAnI, ajJAnI. jene jJAna che, te jJAnI. jJAnI nathI te ajJAnI arthAt mithyAjJAnI. jJAnInI kAyasthiti kahe che. jJAnI be bhede (1) sAdi aparyavasita, te kevalI che kemake kevaLajJAna sAdi aparyavasita che. (2) sAdi saparyavasita * matijJAnAdivALo. temane kadAcchatAthI sAdi saMparyavasitatA che temAM je sAdi saparyavasita che, te jaghanyathI aMtarmuhUrta che * x * utkRSTathI sAtireka 66-sAgaropama che. A baMne kALa samyaktva Azrita che kemake samyakatvanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta che ane utkRSTa kALa 66-sAgaropamathI kaMIka vadhAre che. - X - X - ajJAnI traNa bede che - anAdi aparyavasita, anAdi saMparyavasita, sAdi saparyavasita. temAM anAdi aparyavasita kadI siddhi jatA nathI. anAdi saparyavasita je anAdi mithyASTi samyakatva pAmIne ane patita thayA vinA kSapaka zreNi pAme che. sAdi saparyavasita- samyaguSTi thaIne mithyAdeSTi thAya. te jaghanyathI aMtamuhartamAM samyakavayI paDIne pharI aMtarmuhartamAM samyagadarzana pAme utkRSTamI anaMtakALa - have AMtara-bhadaMta! jJAnInuM aMtara kALathI keTalo kALa hoya ? sAdi aparyavasitane aMtara na hoya kemake temane kadI te bhAvano tyAga nathI. sAdi saparyavasitane jaghanyathI aMtarmuhUrta * x - utkRSTathI anaMtakALa. * * * * * ajJAnInA prazna sugama che. anAdi aparyavasitane aMtara nathI. anAdi saparyavasitane paNa aMtara nathI. kemake kevaLajJAna pAmyA pachI paDavAno saMbhava nathI. sAdi saparyavasitane jaghanyathI aMtarmuhUrta. ukRSTathI sAtireka 66-sAgaropama. bIjA prakAre vaividhya kahe che - sarve jIvo be bhede che - sAkAropayukta, anAkAropayukta. have kAyasthiti kahe che - ahIM chavAstha ja sarva jIvo kahyA che, kevaLI nahIM. sara vaividhya gatithI baMnenI kAyasthiti ane aMtara jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta. anyathA kevalIno upayoga sAkAra ane anAkAra eka sAmayika che.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-1/371 183 alAbahatva - sauthI thoDA anAkAra upayogavALA. kemake teno kALa thoDo che. sAkAropayuktA saMkhyAtaguNAM che. * sUtra-3ra : aAvA sarve jIvo bhede che - AhAraka, anAhAraka. bhagavanuM ! AhAraka cAvata keTalo kALa hoya ? gautama ! AhAka be bhede che - chaThThA AhAka ane kevalI hAka. chAstha AhAka cAvatu keTalo kALa hoya ? gautama! jAnyathI be samaya vna zullaka bhavagrahaNa, utakRSTa asaMkhyAtakALa thAvata rogathI aMgulano asaMkhyAtabhAga. kevalI AhAka vAvatu keTalo kALa hoya? gautama ! jaghanyathI aMtarmahatta, utkRSTa dezona pUrvakoDI. bhagavana / wahAraka keTalo kALa hoya ? gautama / ailhAraka be bhede - chAstha aNAhAka, kevalI aNAhAka. chaSAstha aNAhAka yAvatu keTalo kALa hoya? gautamAM jaghansathI eka samaya, ukUTa be samaya. kevalI ANAhAka be bheda che - siddha kevalI aAhAka ane bhavastha kevalI aNAhAka, bhagavAna ! siddha kevalI aNAhAraka kALathI keTalo kALa hoya ? sAdi apavasita. bhagavad ! bhavastha kevalI aNAhAraka keTalA bhede che? be bhede - sayogI bhavastha kevalI aNahAka ane ayogI bhavastha kevaLI aAhAraka. bhagavana! sayogI bhavastha kevalI aNAhAraka keTalo kALa rahe ? ajaghanyotkRSTa traNa samaya. ayogI bhavatha kevalI jaghanyathI aMtamuhUd, utakRSTa aMtarmahatuM. chAstha AhArakane keTalo kALa aMtara che ? gautama! jaghanyathI eka samaya. utkRSTathI be samaya. kevalI AhArakanuM aMtara Ajaghanya-anuSkRSTa maNa samaya. chAstha aNAhAkanuM aMtara jaghanyathI zullaka bhavagrahaNa * be samaya jUna ane utkRSTa asaMkhyAtakALa cAvatu aMgulano asaMkhyAta bhAga. siddha kevalI aNAhAkanAM sAdi paryavasitane aMtara nathI. sayogI bhavasthakevalI aNAhArakane jaghanyathI ane utkRSTathI aMtamuhUrta. ayogI bhavastha kevalI aNAArakane aMtara nathI. bhagavana! A AhAraka ane aNalhAskomAM koNa konAthI a8, bae di che? gautamA sauthI thoDAM aAhAkko che. tenAthI AhAsko asaMkhyAtA che. * vivecana-372 : athavA sarve jIvo be bhede che - AhAka, aNAhAraka, have kAyasthiti - gautama ! AhAraka be bhede che. kadAca, kevalI. temAM chAstha AhAraka jaghanyathI be samayajUna kSullakabhavagrahaNa. * x * temAM jo ke lokAMtanikUTAdimAM utpAdamAM cAra ke pAMca samayanI vigrahagati thAya che, to paNa bahulatAthI traNa sAmAyika ja, tene AzrIne A sUtra kahela che. te vAta pUrvAcAryoe paNa kahI che. * x * utkRSTathI 184 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 asaMkhyAta kALa ItyAdi pUrvavatu. - - kevalI AhAraka jaghanyathI aMtarmahatuM, te aMtakRta kevalI jANavA. utkRSTathI dezona pUrvakoDI. te pUrvakoTI navamA varSathI AraMbhIne utpanna kevaLajJAnanI apekSAe che. ANAhAka viSaya sUjha - nAhAraka be bhede che. chAstha aNahAka, kevalI 1NAhAraka sthaLe eka samaya, A jaghanya adhikAra che. samayanI vigrahagatinI apekSA che. utkarSathI be samaya, traNa samayanI vigrahagatinA bAhulyane AzrIne jANavo - X - X - kevalI aNAhAraka sugama che. siddha kevalI aNAhAraka sAdi aparyavasita che. te kAraNe temanuM nAhArakatva paNa sAdi aparyavasitu che. bhavastha kevalI aNAhAraka be bhede che - sayogI bhavastha kevalI ayogI bhavastha yogI bhavastha kevalI ahAhAka jaghanyathI ane utkRSTathI aMtarmuhad aNAhApha rahe. ayogiva zailezI avasthAmAM hoya, tyAre niyama anAhAraka hoya kemake dArikAdi kAya yogano abhAva che. zailezI avasthAmAM jaghanya ane ukarSathI aMtarmuhUrta che. - 4 - sayogI bhava kevalI aNAhAraka ajaghanyotkRSTa traNa samaya che, te ATha samayavALA kevali samuddhAta avasthAmAM trIjA-cothA-pAMcamAM samayarUpa che. temAM mAtra kAmaNa kAyayoga hoya. have aMtaranI vicAraNA - chavAstha AhArakanuM aMtara jaghanya eka samaya, utkRSTa be samaya che. zeSa pUrvavatu. kevalI AhAkane ajaghanyotkRSTa traNa samaya, kevalI AhAraka sayogI bhavastha kevalI hoya che temanuM anAhArAkava paNa traNa samaya che. - 4 - have anAhArakanuM aMtara - chaThAstha anAhAnuM jaghanya kSullaka bhavagrahaNamAM be samaya nyuna, utkRSTa asaMkhyAta kALa chavAstha AhArakanA kALa jeTaluM temanA anAhAkanuM aMtara che. te jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTa asaMkhyAta utsarpiNIavasarpiNI kALamI, kogathI galano asaMkhyAtabhAga che. tethI chAstha anAhAnuM jaghanya-utkRSTathI A aMtara che. | mulaka bhavagrahaNa eTale laghu ke sToka athavA eka Ayuka saMvedanakALa bhava, tenuM grahaNa. tene AvalikAthI vicAratA 256 AvalikA kALa thAya. coka AnaprANamAM keTalAM kSullaka bhava thAya? kaMIka samayAdhika 13 bhava. kaI rIte? ahIM trirAzI karAya che. 1993 ucchavAse 1 bhava thAya to 65,536 ucchavAse keTalA bhava thAya ? to 13-kSullakabhava thAya ane 1395 upavAsa zeSa vadhe che. tenI sama adhika 94 AvalikA thAyao - X - X - jo eka AnapANamAM AvalikA saMkhyA jANavI che to 56ne 13 vaDe guNI temAM 49 umero to 4446 AvalikA thAya che. muhUrtamAM AvalikA jANavI che to * 4446ne eka mahattvanA zvAsocchavAsathI guNatAM 1,67,74,758 AvalikA thAya che. temAM sAdhika 2458 AvalikA umeratAM 1,67,37,216 AvalikA thAya. athavA
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-1/32 185 muhUrtanA 65,536 phulaka bhavone 256 AvalikAthI guNatA eka muhUrtanI AvalikA saMkhyA thAya. sayogI bhavastha kevalI anAhAranuM aMtara-jaghanya ane utkRSTa baMne zAMtamuhUrta. kemake samudghAta karyA pachI aMtarmuhUrtamAM ja zailezI avasthA thaI jAya che. ayogIbhavastha kevalI anAhAraka sUtramAM aMtara nathI. kemake ayogIpaNAmAM badhAM anAhAraka ja hoya che. siddhomAM sAdi aparyavasitatAthI anAhAkanuM aMtara nathI. alAbahad-sauthI thoDAM anAhAko che. kemake siddha, vigrahagati samApaka, samuThThAtagata kevalI, ayogI kevalI ja anAhAraka che. tenAthI AhAraka asaMkhyAtagaNAM che. (zaMkA] siddha karatA vanaspati jIva anaMtaguNa che, teo prAyaH AhAraka che. to anaMtaguNa kema na kahyA ? (samAdhAna] prati nigodano asaMkhyAta bhAga prati samaya sadA vigrahagatimAM hoya che ane vigrahagatimAM jIva anAhAraka hoya che. tethI asaMkhyAtagaNA kahyA paNa anaMtagaNAM na kahyA. * sUtra-383 - athavA sarve jIvo be bhede kahyA. te A - sabhApaka ane adhyApaka. bhagavana / sabhASaka, sabhApakapaNe kALathI keTalo kALa hoya ? gautama! jAnyathI eka samaya, utkRSTa aMtarmahatta. bhagavana / abhASakao? gautama ! bhASaka be prakAre che- sAdi aparisita ane sAdi saparyavasita. temAM je sAdi saparyavasita che te jaghanyathI aMtarmuhUrta rahe ane utkRSTathI anaMtakALa - anaMta utsarpiNI-avasarpiNI vanaspatikALa. bhagavana! bhASakane keTalA kALanuM aMtara hoya ? jaghanya muhUd, utkRSTa anaMtakALa-vanaspatikALa. abhASakamAM sAdi apAMvasitane aMtara nathI. sAdi saparyAvasitane jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtamuhUrta. alAbahatva - sauthI thoDAM bhASaka, AbhApaka anaMtagaNA. athavA sarve jIvo be bheda che - azarIrI, AzarIra, azarIrI siddhava4 kahevA. azarIrI thoDAM che, zarIrI anaMtagaNA. * vivecana-393 : athavA sarve jIvo be bhede che - bhApaka ane abhApaka. bolatA hoya te bhASaka, bIjA abhApaka. have kAyasthiti-sabhApaka jaghanyathI eka samaya bhASAdravya prahaNa samaya kemake kadAca turaMta mRtyu thAya athavA koI kAraNe bhASA vyavahArathI aTakI jAya to eka samaya utkRSTathI aMtarmuhUrta. ATalo kALa ja bhASAdravyanuM niraMtara grahaNa ane nisarga thAya. pachI te abhApaka thAya. abhApaka be bhede - sAdi aparyavasita, sAdi saparyavasita. temAM sAdi saparyavasita pRthvIkAyAdi che, te jaghanya aMtarmuharta abhApaka rahe. pharI bhApaka thAya. athavA pRthvI 186 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 AdinI jaghanya sthiti ATalo kALa che. utkaTathI vanaspatikALa * x - have aMtaranI vicAraNA - bhASakanuM aMtara jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa anaMtakALa-vanaspatikALa. sAdi aparyavasitanuM aMtara nathI. sAdi saparyavasitanuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta ItyAdi * ** alAbahatva sUtra spaSTa che. HTTrt - asiddha. mar - siddha. zarIra-zarIrInA badhAM sUtro siddha ane asiddhanA sUtrovat jANavA. * sUga-394 : athavA sarve jIvo ne bhede che - carima ane acarima. bhagavana carima keTalo kAla carima rahe? gautama carima anAdi anizcita che. acarima be bheda - anAdi avayavasita ane sAdi apavasita. baMnemAM aMtara nathI. alabahuvamAM - sauthI thoDAM acama che, carama tenAthI anaMtagaNAM che. athavA sarve jIva ne bheTe che - sAkAropayuta ane anAkAropayukata. baMnenI saMciNA ane aMtara jaghanya aMtarmahatta utkRSTa paNa aMtarmahad. : - - alAbhahuva-sauthI thoDAM anAkAropayukta, sAkAropayukta asaMkhyAtapaNAM che. *x - * vivecana-334 : athavA gharaH * carama bhavavALA bhavya vizeSa, tenAthI viparIta te gharamAM - abhavya ane siddha. kAyasthiti sUtramAM carama anAdi saparyavasita che. acarama be prakAre - anAdi aparyavasita, sAdi aparyavasita. temAM pahelAM jIvo carama ane abhavya che. bIjA jIvo acarama siddha che. have aMtara - anAdi saparyavasita caramane aMtara nathI, kemake caramavA gayA pachI pharI caramata saMbhava nathI ane acaramanuM aMtara nathI, kemake temanuM caramata hotuM ja nathI. - alabahatpamAM - sauthI thoDAM acarama che kemake abhavya ane siddha ja acarama che. tenAthI caramo anaMtaguNa che. A kathana sAmAnya bhavanI apekSA che. * x * upasaMhAra karyo che. | muni dIparatnasAgare karela sarvajIva pratipatti-1-no saTIka anuvAda pUrNa
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-2/ 5 183 @ sarvajIva pratipatti-2-"trividhA" che. - x -- x -- x x x - 0 have trividhA vakatavyatAne kahe che - * sUga-395 temAM jeo ema kahe che badhAM jIvo traNa bheTe kahelA che. teo Ama kahe che - samyaSTi, mithyASTi, samyapha-mizrAdeSTi bhagavat ! samyaphaSTi kALathI keTalo kALa hoya! gautama ! sampaldaSTi be bheda che - sAdi aparyavasita ane sAdi saryavasita. temAM je sAdi sAvasita che, te jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI sAtireka 66-sAgaropama rahe che. miyArdaSTi traNa bheTe che - sAdi saparyavasita anAdi apavasita, anAdi sapavisita. temAM je sAdi sAyavasita che, te jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTa anaMtakALa yAva4 dezona ae8 pudgala pasavaI. samyapha misyAdaSTi jaghanyathI aMtarmuhUrva ane utkRSTathI paNa aMtamuhUrta che. samyaphaSTinuM aMtara sAdi aparyAsitanuM aMtara nathI. sAdi sapAsitanuM jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa anaMta kALa cAvatu aha8 pugala parAd. mizrAdaSTinuM anAdi aparyAsitanuM aMtara nathI. anAdi saparyAsitanuM aMtara nathI. sAdi sapavimitanuM jaflkhya aMtamuhUta, utkRSTa sAtireka 66-sAgaropama. samyaka mithyASTinuM jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa anaMtakALa yAva4 dezona AI pudagala parAvarta. alAbhadutva-sauthI thoDAM samyapha mithyArdaSTi, samyaphraSTi anatagaNAM, miyAeSTi anaMtagaNa che. * vivecana-395 : sarva jIvo traNa prakAre che - samyakaSTi, mithyAdeSTi, samyakamithyAdeSTi. have kAya sthiti * samyardaSTi be prakAre che. sAdi aparyavasita - kSAyika samyagdaSTi, sAdi saMparyavasita * kSAyopathamika Adi samyaka darzanI. temAM sAdi saparyavasita samyak daSTinI saMciTTaNA jaghanyathI aMtamuhUrta * x * utkRSTa 66-sAgaropama. pachI niyamA kSAyopathamika samyakdarzanI na rahe. mithyArdaSTi traNa prakAre che - anAdi paryavasita, anAdi saparyavasita, sAdi saparyavasita. temAM sAdi saparyavasita che. te jaghanyathI aMtamuhUrta sudhI rahe che. * x * ukaSTathI anaMtakALa, A anaMtakALa kALajI ane sarpiNIavasarpiNI, kSetrathI dezona addha pudgala parAvarta. pUrva samyakatvathI saMsAra parita karyo che. samyamiTyAdaSTi te rUpamAM ja jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrta sudhI rahe che. * * * * * aMta-sAdi aparNavasita samyaSTinuM aMtara nathI. sAdi saparyavasita samyadRSTinuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta che kemake samyakatvathI paDIne koI aMtarmuhUrtamAM 188 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 samyakatva pAme che. utkaTathI te aMtara anaMtakALa * addha pudgala parAvarta che. anAdi aparyavasita misyAESTinuM aMtara nathI, kemake temanuM mithyAtva chUTatuM nathI. anAdi paryavasita mithyAtvanuM paNa aMtara nathI. kemake chUTIne pharI thayAM pachI anAdi na rahe. samyamithyAdeSTinuM aMtara jaghanya tamuhUrta che. * x* utkRSTa dezona addha pudgala parAvarta che, ItyAdi * x * athabahatpamAM * sauthI thoDAM samyagRmithyArdaSTi che, kemake tadyoga pariNAma aAkALa rahe che. tenAthI samyaESTi anaMtagaNAM che, kemake siddha jIva paNa sabhyaESTi che ane te anaMta che. tenAthI mithyArdaSTi anaMtagaNa che. * * * * sUtra-36 : athavA sarve jIvo maNa bheTe che - parid, aparid, noparittanoaparid. bhagavanA patti kALanI keTalo kALa raheparid be bheda - kAya parid ane saMsAra parid. kAyaparide jaghanyathI aMtamuhUta, utkRSTa asaMkhyakALa * asaMkhya loka.. saMsAra parid, bhagavan! saMsAra parittarUpe kALaelI keTalo kALa rahe ? jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa anaMtakALa yAva4 dezona aed jugala parAvarta. bhagavanA aparider aparid be bheTe kaheNa che - kAga aparita ane saMsAra aparitta. kAyaaparitta jaghanyathI aMtamuhud, utkRSTa anaMtakALavanaspatikALa. saMsAra parid be bhede - anAdi avayavasita, anatidi sapavisita, noparitta noaparita sAdi aparisita.. kAya parittane jaghanya aMtara aMtamuhud, utkRSTa vanaspatikALa, saMsAra pattine aMtara nathI. kAya aparitane jaghanya aMtamuhUrva ane utkRSTa asaMkhyAtakALamRnIkALa. saMsara apatti anAdi apavisitane aMtara nathI. anAdi sAvasitane aMtara nathI. noparittano parittane aMtara nathI. bahatva* sauthI thoDAM parigna, noparitanoapatti anatagA, aparid anaMtagaNa che. * vivecana-36 : acavA sarve jIva traNa bhede - pati, aparita ane noparitano parita. have kAyasthiti- paritta be bhede - kAyapatti, saMsAraparid. TyAna * pratyeka zarIra, saMsAraMpatti - addha pudgala parAvartamAM saMsAra paribhramaNa pura thaze te. kAya paritanI kAyasthiti jaghanyarI aMtarmuhUrta. sAdhAraNa vanaspatimAM paritomAM aMtamuharta rahI pharI sAdhAraNamAM jAya te apekSA che. utkRSTa asaMkhyAtakALae * x * athavA pRthvIkAya Adino je saMciTTaNAkALa che, teTalo kALa rahI zake. saMsAra paritanI kAyasthiti jaghanyathI aMtamuharta pachI koI takRg kevalI
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajId-2/36 189 thaI moho jaI zake. utkRSTa anaMtakALao - x - pachI niyamA te siddha thAya. anyathA paritatva arthahIna che. apatti be prakAre - kAya apatti, saMsAra aparid. kAya aparita-sAdhAraNa vanaspatijIva, saMsAra apatti-kRSNapAkSika. kAya apatti jaghanyathI aMtarmuhUrta te rUpe rahe. pachI koI paNa pratyeka zarIramAM jAya. utkaTathI te anaMtakALa te ja rUpe rahI zake. saMsAra aparita be bhede - anAdi aparyavasita, je kadI mokSe na jAya. anAdi saparyavasita-bhavyavizeSa. noparita noapatti siddha jIva che, ItyAdi - 4 - aMtara-kAyaparitanuM aMtara jaghanyathI aMtamuhad. utkRSTathI anaMtakALavanaspatikALa, teTalo kALa sAdhAraNarUpe rahe. saMsAraparitanuM aMtara nathI, kemake saMsAra paritava chUTyA pachI pharI te na thAya. tathA muktano pratipAta na thAya. kAya apattinuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhad. - X * utkRSTathI asaMkhyAtakALa aMtara che. te pRthvIkALa che. pRthvI Adi pratyeka zarIrI bhavomAM bhramaNakALa utkRSTa ATalo ja che. saMsAra aparitomAM je anAdi aparyavasita che, tenuM aMtara nathI hotuM. anAdi saparyavasitanuM paNa aMtara na hoya. *x - nopatti no paritanuM paNa aMtara nathI kemake te sAdi paryavasita che. a5bahatva - sauthI thoDAM parita che, kemake kAya parita ane saMsAra parita jIva thoDAM che, tenAthI nopattinoaparitta anaMtaguNa che. kemake siddha jIva anaMta che. tenAthI aparita anaMtagaNAM che. kemake kRSNapAkSika ati ghaNAM che. * sUtra-337 - athavA sarve jIvo maNa bhede che - payaptika, apayatika, nopayatAno ApatiA . bhagavana payataka keTalo kALa te rUpe rahe ? jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa sAgaropamazata pRthakad. bhagavAna ! ApatA 7 jaghanya aMtarmuhUrNa utkRSTa aMtamuhUrta nopatinoaparApti sAdi aparyAsita che. paryAptiAnuM aMtara janya aMtamuhUrta utkRSTa aMtamuhUrta. apatinuM jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa sAtireka sAgaropamazata pRthakava. prajAnopayatAno apayatAnuM aMtara nathI. alAbahad-sauthI thoDAM nopayatAnoapayatA, apayatA anaMtagaNA, prayatA tethI saMkhyAlagaNAM che. * vivecana-39 : bIjA prakAre jIvo traNa bhede che - paryAptA, aparyAptA ane nopacaMtAno aparyApyA. temAM pAyakhAnI kAyasthiti-jaghanya aMtarmahad. te aparyAptAthI patiAmAM utpanna thaI tyAM aMtamuharta rahI pharI apatiAmAM utpanna thavAnI apekSAthI che utkRSTa kAyasthiti sAdhika 200 thI 900 sAgaropama. A kathana labdhi apekSAo 190 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 che. * x ", apAyakhAnI kAyasthiti jaghanya ane utkRSTathI aMtarmuharta pramANa che. - X - X - nopayatA no aparyAptA siddha che. te sAdi aparyavasita che. paryAptikanuM aMtara jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta che. kemake apayatakALa ja patinuM aMtara che. aparyApta kALa paNa jaghanya ane utkRSTathI aMtarmahad che. apayaptikanuM jaghanya aMtara aMtarmuhUrta, utkRSTa pAMtara sAdhika sAgaropama-zata pRthakava che. kemake payatikakALa ja apayatakanuM aMtara che. nopacaMtA-no aparyAptAnuM aMtara nathI - - alAbahava-sUbAI mujaba jANavuM vizeSa e ke - siddha jIvo aya che, nigoda jIvomAM aparyAptA anaMtAnaMta sadaiva hoya che. payartiAne saMkhyAtapaNAM kahyAM che. * sUtra-390 - athavA sarve jIvo traNa bhede che - sUkSma, bhAdara ane nosUmanobhAdara bhagavan! sUkSma, sUkSmarUpe keTalo kALa rahe? jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta-kALa-mRedIkALa bAdara jaghanyathI aMtarmahatta, utkRSTa asaMkhyAtakALaasaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNIkALathI, kSetrathI aMgulano asaMkhyAtabhAga. nosUkSmanobhAdara sAdi aparyAsita che. sUmanuM aMtara bAdarakALa ane bhAdaranuM aMtara sUkSyakALa che. bIjA nosUkSmanobhAdaranuM aMtara nathI. lAbhaha-sauthI thoDAM nosUkSmanobaLadara, tethI bhAdara anaMtagaNo che, tethI sUkSma asaMkhyAtagaNAM che. * vivecana-398 : bIjI rIte sarva jIvo traNa bhede - sUkSma, bAdara Adi. sUmanI kAyasthiti jaghanya aMtamuhUrta. utkRSTa asaMkhyAta kALae * x * bAdaranI jaghanya aMtamuhUrta * * * * * * * nosUma mobAira e siddha che. te sAdi aparyavasita che. aMtara-sUpharmanuM jaghanya aMtara aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAtakALa * x * kemake bAdara kALanuM ATaluM ja pramANa che. bAdaranuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAtakALa * x- sUmanuM ATaluM kALa pramANa che. normanobAdaranuM aMtara nathI. alabahuta sugama che. vizeSa kaMI lakhatA nathI. * sUtra-399 : athavA sarve jIvo maNa bheda kahyA che - saMdI, asaMtI, nosaMjJAnoasaMtI. - - * bhagavad / saMjJI keTalo kALa rahe? jaghanya aMtamuhad. utkRSTa sAtireka sAgaropamazata pRthad. asaMza, jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. nosaMjJInoasaMjJI sAdi aparyAsita che. saMjJanuM aMtara jaEAnya aMtarmahata, utkRSTa vanaspatikALa. asaMjJInuM aMtara jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa sAtireka sAgaropama zata pRthakava. bIjAnuM aMtara nathI. avAbava - sauthI thoDAM saMjJI, nosaMjJInoasaMtI anaMtagai. asaMtI
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-2/36 tethI anaMtagaNAM che. che vivecana-396 asavA sarva jIvo traNa prakAre che - saMjJI Adi. temAM 4 - samanaka, arSanI * amanaka, ubhaya pratiSedhavartI siddho. kAyasthiti-saMjJInI jaghanya aMtamuhUrta. *x * utkRSTathI sAtireka sAgaropamazata pRthakatva * x * asaMDI, jaghanyathI aMtamuhUrta * x * utkRSTa anaMtakALa * x * x " nosaMjJInoasaMjJI jIva te siddha che te sAdi aparyavasita che. aMtara-saMgInuM jaghanya aMtarmuharta, utkRSTa anaMtakALa, te vanaspatikALa che. ATalo asaMjJIkALa che, asaMjJInuM aMtara jaghanya aMtarmuhad, utkRSTa sAgaropama zata pRcava. kemake ATalo saMjJIkALa che. nosaMjJI-noaiIne aMtara nathI. alAbahatva - sauthI thoDAM saMjJI ItyAdi * x * x * * sUtra-380 thI 18ra : [38] athavA sarve jIvo traNa bheTe che - bhavasiddhika, abhayasiddhika, nobhavasiddhikanoabhavasiddhika, bhavasiddhiko anAdi saMparyavasita che, avasiddhiko anadi apavikSita che. nobhavasiddhikanobhavasiddhika sAdi aparyavasita che. traNene aMtara nathI. aRbahutva-sauthI thoDA abhayasiddhika, ubhayavajI tenAthI anaMtagaNA, bhavasiddhika tenAthI anaMtaguNA che. (381] athavA sarve jIvo maNa bhede che - kasa, sthAvara, nokasanosthAvara, basa, kasarUpe kALathI jaghanya aMtamuhurta, utkRSTa sAtireka 20eosAgaropama rahe. sthAvaranI saMciNA vanaspatikALa che. nokasanosthAvara sAdi Apavasita che. basanuM aMtara vanaspatikALa, sthAvaranuM aMtara sAtireka be hajAra sAgaropama, nojhasanosthAvaranuM aMtara nathI. alAbahad-sauthI thoDA jhaTa che, nokasanosthAvara anaMtagaNa che, sthAvaro tethI anaMtagaNAM che. A pravidyA pratipatti. * vivecana-380 thI 382 - athavA sarva jIvo traNa prakAre - bhavasiddhika Adi. bhavasiddhika eTale bhavya. abhavasiddhika eTale abhavya, nobhavasiddhika noabhavasiddhika te siddha. * * * kAyasthiti * bhavyo anAdi saparyavasita che. *x * abhavyo anAdi aparyavasita che. * x * ubhaya varjI sAdi aparyavasita che. * x * aMtabhavasiddhikane aMtara nathI. abhavasiddhikane paNa aMtara nathI, ubhayavajIne paNa aMtara nathI kAraNo pUrvavatu. abava sugama che. vizeSa e ke bhavyarAzi siddhothI paNa anaMtagaNI che. e pramANe trividhA pratipatti kahI. | muni dIparatnasAgare karela sarvajIva pratipatti-ra-no saTIkAnuvAda pUrNa jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) sarvajIva pratipatti-3-"caturvidhA" che. - x - x - x -x x -- 0 have caturvidhA sarvajIva pratipatti kahe che - * sUtra-38ra :- temAM jeo ema kahe che ke sarve jIvo cAra bheTa che - teo Ama kahe che - manoyogI, vacanayogI, kAyayogI, ayogI. bhagavanA manoyogInI kAyasthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa tamuhad. e rIte vacanayogI paNa jANavA. kAyogInI janya aMtamuhUd. utkRSTa vanaspatikALa. ayogI sAdi payAsita che. manoyogInuM aMtara jaghanya tamuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. e rIte vacanayogInuM paNa che. kAyayogInuM janya eka samaya, utkRSTa aMtamuhUrta. yogIne aMtara nathI. bahuta : sauthI thoDAM manoyogI, vacanayogI saMkhyAlagaNAM, ayogI anaMtagamAM, kAyayogI anaMtagaNAM che. * vivecana-38ra : sarve jIvo cAra bhede - manoyogI Adi. kAyasthiti viyANA - manoyogInI jaghanya eka samaya bhASakavatu jANavo. utkRSTa aMtarmuhad. * * * manoyoga rakSita mAtra vayanayogavALA te ja vAkyogI - beIndriyAdinI jaghanya eka samaya, utkRSTa tamuhUrta * x * kAyayogI-mana, vacana, yoga hita * ekendriyAdinI jaghanya aMtarmuhUrta - x * utkRSTa pUrvokta vanaspatikALa. ayogI te siddha. sAdi-paryavasita che. aMtara vicAraNA * manoyogInuM aMtara jaghanyathI aMtamuhUrta * x * utkRSTa vanaspatikALa * x " e rIte vacanayogI paNa aMtara kahevuM. audArika kAyayogInuM jaghanya eka samaya utkRSTa aMtamuhUrta. A sUjha paripUrNa dArika zarIra pati parisamAptinI apekSA che. * xxx* A sUbo vicitra abhiprAyapaNAthI durlakSya che tethI samyaka saMpradAyathI jANavuM - x * sUtranA abhiprAyane jANyA vinA upapati kahevI na joIe. kemake temAM mahArAzAtanA yoga, maTho anartha pasakta thAya. sugakatani bhagavaMte ghaNAM ja pramANIkRta karyA che. bIjA paNa ghaNAM vidvAnoe prazasyA che, tethI te sUgamAM kaMIpaNa anupapatti na karavI. mAtra saMpadAyane anusaravA prayatna kaQo. jeo sUganA abhiprAyane jANyA vinA jeo yathAkavaMcita anupapatti kare che, teo ghaNI ghaNI AzAtanA kare che. dIrdha saMsArI thAya che -x-x* mahA anarthano prasaMga Ave che. jeo e pramANe hAla duSamAnubhAvathI pravayananA uplavane mATe dhUmaketunI jema usthita thaI, sakala kALa sukara avyavacchinna suvidhimArganuSThAtA-suvihita sAdhumAM IrSALu che teo paNa vRddha paraMparAthI Avela saMpadAyathI jANIne, sukhanA abhiprAyane joyA vinA sUtra prarUpatA mahAAzAtanAno bhAgI jAya. alabahuta sugama che. sauthI thoDAM manoyogI che, kemake deva, nAka, garbhaja
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-3/383 193 194 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 tiya paMcendriya ane manuSyo ja manoyogI che, tenAthI vacanayogI asaMkhyAtagaNI che. beIndriyAdine letA, ayogI anaMtagaNAM che, siddho anaMta che. kAyayogI anaMtagaNAM che. * sUtra-383 - athavA sarva jIvo cArabhede che - prIvedaka, paravedaka, napuMsakatedaka, vedaka, bhagavana ! vedaka, vedaka rUpe keTalo kALa rahe? gautama ! eka dezathI pUivakoTI pRthakavathI adhika 110, 118, 14-palyopama tathA palyopama pRthakatva sudhI rahI zake. jaghanyathI eka samaya rahe. paravedaka jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI sAtireka sAgaropama zata pRthakatva rahe. napuMsakavedaka jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI anaMtakALavanaspatikALa rahe. Avedaka be bhede che - sAdi aparyAsita ane sAdi saMparyavasita, te jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtamuhUrta. vedakanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. puruSavedakanuM jaghanya eka samaya, utkRSTa vanaspatikALa, napuMsakavedakanuM jaghanya aMtarmuhUd, utkRSTa sAtireka sAgaropama zata pRthakva, AvedakanuM aMtara nathI. alAbhadutva - sauthI thoDAM puruSavedaka, prIvedaka saMkhyAlagaNAM, vedaka anaMtagaNAM, napuMsakavedaka anaMtagA . * vivecana-383 - athavA bIjA prakAre sarve jIvo cAra bhede kahyAM che - prIvedaka Adi. kAyasthiti - strIvedakane pUrve vividha pratipattimAM kahI che, paravedakane jaghanya aMtarmahad - x* jema strIvedake napuMsakavedakane upazama zreNImAM upazama thAya, pachI eka samaya te veda anubhavI marIne eka samayatA kahIM tema puruSavezakanI jaghanyathI eka samayatA kema na thAya ? upazama zreNImAM marIne badhAM puruSavedamAM ja upaje. bIjA vedamAM nahIM, tethI strI, napuMsakamAM ukta jaghanya eka samayatA saMbhave puraSavedamAM nahIM. * * * puruSavedakane utkRSTa sAgaropama zata pRthakad - - napuMsakane jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI vanaspatikALa. avedaka be bhede * sAdi aparyavasitane kSINaveda, sAdi saparyavasita te upazAMtaveda, te jAnyathI eka samaya. - x* utkRSTathI zAMtamuharta aMtara vicAraNAstrIvedakane jaghanya aMtamuhad - x * x - utkRSTa vanaspatikALa. puruSavedanuM aMtara jaghanya eka samaya * * * utkRSTa vanaspatikALa. napuMsakavedanuM jaghanya aMtamuhUrta ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. alAbahatva - sauthI thoDAM puruSavedako, kemake traNe gatimAM alA che. vedaka saMkhyAtagaNa, tiryakra gatimAM traNa gaNAM hovAthI ItyAdi, avedaka anaMtagaNAM, napuMsako tethI anaMtagaNA. 19/13 sUtra-384 - athavA sarve jIvo cAra bhede che - cakSurdarzanI, acasundarzanI, avadhidarzanI, kevaLadarzanI. bhagavAna ! cakSurdanI te ja rUpe jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI sAtireka hajAra sAgaropama rahe. cAInI be bhede che - anAdi apacavasita, anAdi sAyavasita. * * * avadhidarzanInI jaghanya eka samaya utkRSTa sAtireka ne chAsaTha sAgaropama kevaladarzana sAdi anaMta - cakSurdazanInuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. baMne acasurdazanInuM aMtara nathI. avadhi darzanInuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. kevaLa darzanIne aMtara nathI. AlAbahatva - sauthI thoDAM avadhidarzanI, cakSurdazanI asaMkhyAtagaNA, kevaladarzanI anaMtagaNA, AcakSudarzanI anaMtagaNo che. * vivecana-384 - athavA bIjI rIte sarve jIvo cAra bhede kahyA - cakSurdarzanI ItyAdi. teonI kAyasthiti kahe che - cazanI jaghanyathI aMtarmuharta - x *x* utkRSTathI sAtireka sAgaropama sahasra rahe. ayakSadaMzanI be bhede - anAdi aparyavasita, bIjA anAdi saparyavasita - bhavya vizeSa je mokSe jaze. avadhidarzanI jaghanyathI eka samaya *x-x* ukATathI be chAsaTha sAgaropama sAtireka, temAM eka chAsaTha-vibhaMga jJAnI tiryaMca paMcendriya ke manuSya adhaHsaptamImAM upajI tyAM 33-sAgaropama rahI, udvatanA kALe samyakatva pAmI, pharI yaje, vibhaMgathI pUrvakoTI AyumAM tiryaMcamAM janmI pharI adha:saptamImAM upaje. tyAM 33-sAgaropama rahI uddhanA kALe samyakatva pAmI pharI tyaje. pharI tiryaMca, pharI sAtamI nAskI ItyAdi - X - X * have aMtarane kahe che - cakSurdazanInuM jaghanya aMtamuhUrta - x * utkRSTa vanaspatikALa ItyAdi badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. vRttimAM eTaluM vizeSa che ke tyAM kAraNo rajU karAyA che. je ahIM noMdhyA nathI - x-xx* x-x- alAbahatvamAM sauthI thoDAM avadhidarzanI che kemake deva, nAka, garbhaja tiryaca-manuSyamAM che. tenAthI cakSurdarzanI asaMkhyAtapaNAM che ItyAdi kahevuM. * sUtra-385 - athavA sarve jIvo cAra bhede kahyA che. te A rIte - saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata, nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyata bhagavad ! saMyata, saMyata keTalo kALa rahe ? jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUvakoDI. asaMyatane ajJAnI mAphaka kahevA. saMyatAsaMyata jaghanyathI aMtamuhurta utkRSTa dezona pUkioDI. nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyata jIvo sAdi apavisita che.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-3/385 saMyata ane saMyatAsaMyata baMnenuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona ardha pudgala parAvarta che. 195 asaMyatamAM pahelA be mAM aMtara nathI ane sAdi saparyavasitanuM jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoDI. cothAnuM aMtara nathI. alpabahutva - sauthI thoDAM saMcatApaMcata, saMyata asaMkhyAtagaNAM, nausaMyatanoasaMyatano saMyatAyata anaMtagaNAM, asaMyata anaMtagaNA che. A caturvidha jIvo kahahyA. vivecana-385 : athavA bIjA prakAre sarve jIvo cAra bhede kahyA che - saMyata Adi. temanI kAyasthiti kahe che - saMyatanI jaghanya eka samaya, kemake sarvavirati pariNAmanA bIjA ja samaye koInuM maraNa paNa thaI zake. utkRSTa dezona pUrvakoTI. asaMyata traNa prakAre - anAdi aparyavasita, anAdi saparyavasita, sAdi saparyavasita. temAM pahelAMprakAranA asaMyata je kadI saMyama na le. bIjA prakAranA asaMyata saMyama leze ane te saMyamathI siddhi prApta karaze. trIjA prakAranA asaMyata te che je sarva virati ke deza vitithI paribhraSTa che. A trIjA bheda vALA jaghanyathI aMtarmuhUrta rahe che, pachI pharI saMcatatva pAmI zake. utkRSTa anaMtakALa sudhI - kALathI anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI ane kSetrathI dezona addha pudgala parAvartarUpa che. saMyatAsaMyatanI jaghanyathI aMtarmuhUrta che. kemake A saMyamanI prApti ghaNAM bhAMge thAya. utkRSTa dezona pUrvakoTI, bAlyakALamAM tenA abhAvathI dezonatA kahI. nosaMyata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata te siddha che. te sAdi aparyavasita che. have aMtara - saMyatanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta che. ATalA kALanA asaMyatatva pachI pharI saMyata thaI zake. utkRSTa anaMtakALa - anaMta utsarpiNI avasarpiNI Adi. anAdi aparyavasita asaMyatane aMtara nathI. anAdi saparyavasita asaMyatane paNa aMtara nathI. sAdi saparyavasita asaMyatanuM aMtara jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoTI che - 4 - saMyatAsaMyatanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta - x - utkRSTI saMyata mAphaka jANavuM. nosayaMta-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata siddha che. te sAdi aparyavasita che mATe aMtara nathI. alpabahutva - sauthI coDAM saMyata che, kemake te saMkhyAta koTAkoTI pramANa che, tenAthI saMyatAsaMyata asaMkhyAta gaNAM che kemake asaMkhyAta tiryaMca dezavirativALA che. tenAthI tritayapratiSedha anaMtaguNa, tenAthI asaMyata anaMtaguNa. muni dIparatnasAgare karela sarvajIva pratipatti-3-no saTIkAnuvAda pUrNa 196 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 sarvajIva pratipatti-4-'paMcavidhA'' -- -- -- x -- x -- -- 0 caturvidha sarve jIvo kahyA, have paMcavidha kahe che - * sUtra-386,387 : temAM jeo ema kahe che ke sarve jIvo pAMca bhede kahyA che, teo Ama kahe che - krodhakapAsI, mAnakapAsI, mAyAkaSAyI, lobhakapAsI ane akaSAyI. krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta te ja rUpe rahe che. lobhakaSAyI jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI aMtarmuhUrta te ja rUpe rahe. akaSAyI be bhede pUrvavat kahevA. krodha-mAna-mAyA kathAsInuM aMtara jaghanya eka samaya, utkRSTa AMtarmuhUrta che. lobhakapAsInuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa paNa tamuhUrta che. akaSAyInuM aMtara pUrvavat alpabahutva [387] akaSAyI sauthI thoDAM, mAnakaSAyI anaMtagaNAM, krodha-mAyAlobhakaSAyI kramazaH vizeSAdhika jANavA. * vivecana-386,387 : sarve jIvo pAMca bhede kahe che - krodhakaSAyI ItyAdi - 4 - have kAyasthiti - krodha kaSAyI jaghanyathI aMtarmuhUrta. e rIte mAna-mAyA kaSAyI kahevA. lobhaSArthI jaghanyathI eka samaya. - 4 - 4 - akaSAyI be bhede - sAdi aparyavasita te kevalI. sAdi paryavasita te upazAMtakaSAyI. te jaghanyathI eka samaya - 4 - utkRSTathI aMtarmuhUrta, upazAMta moha guNasthAnaka kALa A che. bIjA kahe che - jaghanyathI paNa aMtarmuhUrta, utkRSTathI paNa aMtarmuhUrva - 4 - evo vRddhavAda che. mAtra jaghanyathI utkRSTapada vizeSAdhika che. lobhakaSAyI jaghanya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta. have aMtara kahe che - krodhakaSAyInuM aMtara jaghanya eka samaya che. - 4 - utkRSTathI aMtarmuhUrta. e pramANe mAna-mAyA kAcI sUtramAM paNa kahevI. lobhakaSAyInuM aMtara jaghanya ane utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta - x - akaSAyImAM sAdi aparyavasita che, temAM aMtara nathI. sAdi saparyavasitane jaghanya aMtarmuhUrta - x - utkRSTa anaMtakALa - 4 - 4 - alpabahutva vicAraNAmAM sauthI thoDAM akapAsI, kemake siddho ja akaSAyI che. tenAthI mAnakaSAyI anaMtagaNAM che. kemake nigoda jIvo anaMtagaNAM che. tenAthI krodha-mAyA-lobha kaSAyI kramazaH vizeSAdhika che. * sUtra-388 : athavA sarve jIvo pAMca bhede che - nairayika, liciyonika, manuSya, deva, siddha. saMcikaNA ane aMtara pUrve kahyA mujaba. apabahutva - sauthI thoDAM manuSyo, nairasika asaMkhyAta gaNA, devo asaMkhyAtagaNAM, siddho anaMtagaNA, tiryaMco tethI anaMtagaNAM che. A paMcavidhA sarva jIvo kahyA.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-4/388 - vivecana-388 : bIjA prakArathI sajIvone pAMca bhede kahyA-dvairayika Adi. tenI kAyasthiti, aMtara Adi pUrve kahyA ja che. | muni dIparatnasAgare karelA sarvajIva pratipatti-4-no saTIka anuvAda pUrNa 0 - - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 # sarvajIva pratipatti-5-"paDuvidhA" & - X - X - X - X - X - 0 pAMca bhede sarva jIvo kahA, have cha bhede kahe che - * sUtra-389 : temAM je ema kahe che ke sarve jIvo cha bhede che, te ema kahe che - jIvo abhinibhovikAnI, cutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavaphAnI, kevaLajJAnI ane ajJAnI cha bhede che. bhagavanA bhinibodhika jJAnI, abhinibhodhika jJAnI rUpe keTalo kALa rahe ? gautama janya aMtamuhad, utkRSTa sAtireka chAsaTha sAgaropama. e rIte thatAnI paNa che. bhagavAna avadhijJAnI 7 jaghanya eka samaya, uckRSTa sAtireka chAsaTha sAgaropama. bhagavAna ! manapavijJAnI ? jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUvakoDI. bhagavAna ! kevaLajJAnI 7 sAdi apavisita. ajJAnI zraNa bheTa che - anAdi apavasita, anAdi saMparyavasita, sAdisaparyAsita temAM sAdi saparyAsita jaghanya aMtamuhUrta utkRSTa anaMtakALa * * dezona aed yugala parAvarta. aMtara * Abhinibhodhika jJAnInuM jaghanya aMtaramuhUd, utkRSTa anaMtakALa * dezona a8 pudgala pasavarDa e rIte vyuta avadhi, mana:paryava jJAnInuM aMtara kahevuM. kevaLajJAnIne aMtara nathI. ajJAnImAM sAdi saparyavasitanuM jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa sAtireka chAsaTha sAgaropama che. lAbhahuva* sauthI thoDAM mana:paryavajJAnI che, avadhijJAnI asaMkhyAtagaNa, Aminibodhika * sutajJAnI vizeSAdhika che, te svasthAne baMne tulya che. kevaLajJAnI tenAthI anaMtagaNa che. ajJAnI tenAthI anaMtagaNAM che. athavA sarve jIvo cha bheTe kahAM che - ekendriyo, beIndriyo, teIdriyo, cauridriyo, paMcendriyo, anidriyo, saMciNA ane aMtara pUvava4. alpa bahuvaccayI thoDAM paMcenikyo, cauridriyo vizeSAdhika, veIndriyo viroSAdhika, beInidrayo vizeSAdhika, ekendriyo anaMtagaNA, anindriyo tethI paNa 198 jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda) anaMtagaNAM che. * vivecana-389 - koI sarva jIvone cha bhede kahe che - abhitibodhika jJAnI Adi. have kAyasthiti- Abhinibodhika jJAnI jagharAvI aMtamuhad, *x* utkRSTathI sAtireka 66-sAgaropama. te vijayAdimAM be vakhata javAthI thAya. e rIte zrutajJAnI paNa kahevA. **** avadhijJAnI jaghanyathI eka samaya *x* utkRSTa sAtireka chAsaTha sAgaropama. mana:paryavajJAnI jaghanya eka samaya * x * utkRSTathI dezona pUrvakoTIcAstrikALa utkRSTathI ATalo ja hoya che. kevaLa jJAnI sAdi saparyavasita che. ajJAnI traNa bede - anAdi aparyavasita, anAdi saparyavasita, sAdi saparyavasita. temAM sAdi saparyavasita jaghanyathI aMtamuhUrta che - x * utkRSTa anaMta kALa che cAvatuM dezona addha pudgala parAvarta che. * * * aMtara vicAraNA * Abhinibodhika jJAnanuM aMtara jaghAthI tamuhUrta * x * utkRSTa anaMtakALa e pramANe zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnInuM aMtara kahevuM. kevaLajJAnIne sAdi apavisitatvathI aMtara nathI. ajJAnImAM paNa anAdi aparyavasitane aMtara nathI. anAdi saparyavasitane paNa aMtara nathI - x * sAdi saparyavasitanuM jaghanyathI aMtamuhUrta. utkRSTathI sAtireka chAsaTha sAgaropama. alAbahatva - sauthI thoDAM manaparyavAnI che. te pramAdarahita saMyatane ja thAya. tenAthI avadhijJAnI asaMkhyAta gaNAM. * * tenAthI mati-zruta jJAnI baMne samAna paNa vizeSAdhika, tenAthI kevaLI sAvaMtapaNAM, tenAthI ajJAnI anaMtagaNA. bIjA prakAre sarva jIvone cha bhede kahyAM che - eka Indriya Adi. temanI kAyasthiti, aMtara Adi pUrvavatuM. * sUtra-30 - athavA sarve jIvo che bhede che - audArika zarIra, vaikriya zarIrI, AhApha zarIra, taiksa zarIrI, kAmaNa zarIrI, azarIrI. * * * bhagavana ! audArika zarI, te rUpe keTalo kALa rahe jaghanyathI be samaya jUna julaka bhavagrahaNa, utkRSTa asaMkhyAtakALa yAvata aMgulanA asaMkhyAta bhAga. vaicizarIrInI kAyazciti janya eka samaya, utkRSTa aMtamuharta adhika tetrIza sAgaropama che. AhAka zarIrInI jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa paNa aMtamuhUrta. taijasazarIra be bheda - anAdi apavasita, anAdi sapavisita. e pramANe kAmaNa zarIra paNa kahevuM. azarIrI sAdi apavasita che. aMtara : audAki zarIrInuM jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtamuhUrta adhika 39sAgaropama vaikiya zarIrInuM jaghanya aMtamuhad, utkRSTa anaMtakALavanaspatikALa. hAskazarIranuM jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa anaMtakALa cAvatu.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-5/30 19 dezona addha pugala parAvarta. taijasa ane kAmaNa zarIrIne aMtara nathI. AlAbahad - sauthI thoDAM AhAraka zarIrI, vaikriya zarIrI asaMkhyAtagaNad, audArika zarIrI asaMkhyAtagaNa, azarIrI anaMtagaNa, taijasa-kAmaNazarIrI baMne vaca ane asaMkhyAtapaNAM che. te A pavidhA sajIvo kahyAM che. vivecana-390 : athavA sarve jIvo cha prakAre che - audArika zarIrI Adi. tenI kAyasthiti - dArika zarIrInI jaghanya be samaya nyUna sulakabhava grahaNa, kemake vigrahamAM be samaya jAya che. utkRSTa asaMkhyAtakALa vaikriya zarIrInI jaghanya eka samaya - x - utkaTa 33-sAgaropama aMtamahad adhika. kemake koI cAaivAtu paikriyazarIra, karI aMtarmuhUrNa jIvIne anuttara deva thAya. AhAka zarIrI baMne rIte aMtarmuhUd. taijasa ane kAmaNa zarIrI be bhede mukti na janAra, muktigAmI. azarIrI sAdi aparyavasita. aMtara-dArika zarIrInuM jaghanya eka samaya * x * utkRSTa aMtarmuhUrta adhika 13-sAgaropama. vaikriyazarIrInuM jaghanyatI aMtarmuharta aMtara ItyAdi badhuM sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavuM. yuti pUrva sUtromAM kahI che, mATe ahIM punarukti karI nathI. alAbahatva - sauthI thoDAM AhArakazarIrI che, kemake utkRSTathI paNa te be thI nava hajAra pramANa hoya. tenAthI vaikriya zarIrI asaMkhyAtapaNAM che. kemake devanAskone tathA keTalAMka garbhajane vaikriyazarIra hoya che. tenAthI audArika zarIrI asaMkhyAtagaNAM che. ahIM eka audArika zarIra ja grahaNa karavuM. * * * * * tenAthI taijasa ane kAryaNazarIrI anaMtagaNAM che. paNa svasthAne te baMne paraspara tulya che. - X - X - 200 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 bahad - sauthI thoDAM sakAyika, teukAlika asaMkhyAtagaNa, RtvIkAyika vizeSAdhika, akAcika vizeSAdhika, vAyukAyika vizeSAdhika, siddho anaMtagaNAM, vanaspati anaMtaguNa. * vivecana-391 - koI sarva jIvone sAta bhede kahe che - pRthvIkAcikAdi. tenI kAyasthiti, aMtara, alAbadutva pUrvavat kahevuM. * saga-32 - athavA sarve jIvo sAta bhede che - kRSNaleyI, nIlalesI, kAmotaleyI, tejaleyI, pAleyI, zuklalazkI, aleksI. bhagavan! kRSNalesI jIvo, kRSNaleslIpaNe keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa aMtamuhUrta adhika 13-sAgaropama, nIlaleyInI jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtabhAga adhika daza sAgaropama. kApotaleyInI jaghanya tamuhud, utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga adhika traNa sAgaropama. telespInI janya aMtamuhad, utkRSTa palyopamano asaMkhyAta bhAga adhika be sAgaropama che. pAlecInI jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa aMtarmahattavika daza sAgaropama. zukala vecInI jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa aMtamuhUttiidhaka 33-sAgaropama, alerI sAdi aparyAvasita che.. bhagavan! kRSNalerInuM aMtara keTalo kALa che ? jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa aMtamuhUrva adhika 31-sAgaropama. e pramANe nIlalezacI ane kApotaleyI paNa jANavA. kolesTInuM aMtara jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. e rIte pAcI ane zukalaleyInuM aMtara jANavuM. alakSmInuM aMtara gautama ! sAdi apavasitane aMtara nathI. bhagavana! A kRNaleksI yAvata zukalaleyI ane alecI jIvomAM koNa konAthI A5 Adi che? gautama! sauthI thoDAM zuklalezyI che, paswlecI saMkhyAtaNA, tejaleyI saMkhyAtagaNA, alecI anaMtagaNA, kApotadyI anaMtagaNAM, nIlaleyI vizeSAdhika, kRSNalecI vizeSAdhika che. * * * * vivecana-392 - vRittino saMkSepa athavA sarve jIvo sAta bhede che - kRSNalezyAdi have tenI kAyasthiti - kRSNalezyAnI jaghanyathI aMtarmuhurta - x * utkRSTa aMtarmuhUrNa adhika 33-sAgaropama, deva-nAkone AzrIne kahela che. * X - X - X * nIlalezyI jaghanyathI aMtarmuhad. ukATa palyopamano asaMkhyAtabhAga adhika daza sAgaropama. dhUmaprabhAnA pahelA prastaTanA nArakIne AzrIne che. * * * * * kApotalezyI jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtabhAga adhika traNa sAgaropama, vAlukAnA prathama prastaTanA nArakone AzrIne kahela che. tejalezyI * x * uckRSTathI palyopama asaMkhyAta bhAga adhika be sAgaropama. IzAna devano jANavo. pAlezyanI utkRSTa aMtarmuharta adhika daza muni dIparatnasAgare karela sarvajIva pratipatti-5-no saTIka anuvAda pUrNa 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 che sarvajIva pratipatti-6-"saptavidhA" che. - X - X - X - X - X - 0 cha bhede sarva jIvo kahyA. have sAta bhede kahe che - * sUtra-391 - temAM je ema kahe che savajIvo sAta bhede che, teo ema kahe che ke - yedIkAyika, aSakAyika, teukAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, prakAyikA ane akAki (sAta bhedo che. tenI saMciTTaNA ane aMtara pUvava4.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-6/12 201 sAgaropama, hAlokavAsI devane AzrIne che. zukalalezyI ukathiI aMtamuhUrta adhika 33-sAgaropama te anuttaradevane AzrIne che. aMtara vicAraNA - kRSNalezyAnuM jaghanya aMtara aMtarmuhUrta * x * utkRSTathI aMtamuhUrta adhika 33-sAgaropama. ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. keTalIka yukti vRttimAM noMdhI che. alAbahatva - sauthI thoDA zuklalezyI -x - tenAthI pAlezyI saMkhyAlagaNAM ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM vizeSa e ke vRttikArazrIe ahIM kAraNo noMdhyA che. jemake lAMtakAdi devo tathA paryAptA garbhaja keTalAMka paMcendriyane zukla lezyA hoya che ItyAdi vRttimAM khAsa jovuM. muni dIparatnasAgare karela sarvajIva pratipatti-6-no saTIka anuvAda pUrNa 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 che sarvajIva pratipatti-7-"aSTavidhA" che - X - X - X - X - X - o sarvajIvo sAta bhede kahyA, have ATha bhede kahe che - * sUjha-363 - temAM jeo ema kahe che ke sarve jIvo ATha bhede che, teo Ama kahe che - abhinibhodhikajJAnI yAvatu kevaLajJAnI, matijJAnI, cutaajJAnI, virbhAgajJAnI. bhagavana abhinibodhikajJAnI, te pe keTalo kALa rahe? gautama! jaghanya aMtamuhad, utkRSTa sAtireka chAsaTha sAgaropama. e pramANe zrutajJAnI paNa kahevA. avadhijJAnI ? jaghanya eka samaya, utkRSTa atireka 66-sAgaropama. mana:paryava jJAnI? jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona yuvakoDI. kevaLajJAnIe? sAdi apavikSita che. matiajJAnI ? te traNa bhede che - anAdi aparisita, anAdi saparyavasita, sAdi sAyavasita. temAM je sAdi saparyavasita che. te jaghanya aMtamuhad, utkRSTa anaMtakALa yAvata dezona addha pudagala parAvarta. zuta ajJAnI e pramANe ja che. virbhAgajJAnI? jaghanya eka samaya, utkRSTa dezona pUrvakoDI adhika mIza sAgaropamAM bhagavatu ! Abhinimidhoka jJAnInuM aMtara keTalo kALa che? jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa anaMtakALa yAvata dezona aha8 pugala parAdde pramANe zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI paNa kahevA. kevalajJAnInuM aMtara ? sAdi aparyavasitane AMtara nathI. matijJAnInuM aMtara? anAdi apa/vasitane 202 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 aMtara nathI. anAdi sAyavasitane aMtara nathI. sAdi sapAsitanuM aMtara jadAca aMtamuhUd, utkRSTa sAtireka 66-sAgaropama. e rIte mRta AjJAAnI paNa jANavA. virbhAgajJAnInuM aMtara ? jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTa vanaspatikALa. bhagavan! A abhinibodhika jJAnIthI laIne virbhAgajJAnI e AThamAM koNa konAthI alpa-bahu Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM mana:paryavajJAnI jIvo che, avadhijJAnI tethI asaMkhyAtapaNA che. abhinibodhika ane zruta jJAnI baMne tulya ane pUrvathI vizeSAdhika che, virbhAgajJAnI asaMkhyAtagaNo, kevaLajJAnI anaMtagaNA, mati-sutajJAnI baMne tulya che ane pUrvathI anaMtagaNa che. * vivecana-393 - temAM keTalAMka kahe che - sarve jIvo ATha bhede che - AbhinibodhikajJAnI ityAdi. kAyasthiti ciMtA - Abhinibodhika jJAnI jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTa sAtireka 66-sAgaropama. e rIte zrutajJAnI paNa kahevA. (zeSa sUgAryava jANavuM kemake vRttimAM mahaaMze saMskRta rUpAMtara ja che.]. aMtara vicAraNA - Abhinibodhika jJAnInuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI anaMtakALa cAvat dezona addha pudgala parAvarta. e pramANe zruta-avadhimana:paryavajJAnInuM paNa kahevuM. kevaLajJAnI sAdi saparyavasita che, tethI aMtara nathI. e rIte ajJAnIne paNa sugArca mujaba jANI levA. alAbahatva - sauthI thoDAM mana:paryavajJAnI che, tenAthI avadhijJAnI asaMkhyAtapaNAM che ItyAdi sUgAvat jANavuM. vizeSa e ke siddho anaMtaguNa hovAthI kevaLajJAnI anaMtagaNAM kahyA, bAkI badhe pUrvavat bhAvanA karavI. * sUtra-94 : athavA sarve jIvo Aha bhede che - nairayika, tiyayayonika, tiryaMcayoninI, manuSya, mAnuSI, deva, devI, siddha. bhagavAna ! nairayika keTalo kALa rUpe ja rahe? gautama! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33nsAgaropama. tiryaMcayonika ? jaghanya aMtamuhud, utkRSTa vanaspatikALa. tiryarAyoninIe? jaghanya aMtamuhurta utkRSTa pUvakoDI pRthakava adhika traNa palyopama. e rIte manuSya, mAnuSI kahetA. devo, nairapikavatu kahevA. devI ? jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa pacAvana palyopama. siddha, siddharUpe keTalo kALa rahe? sAdi apavasita bhagavanA nairayikanuM aMtara kALathI keTalo kALa che? jaghanya aMtarmahad, utkRSTa vanaspatikALa. ticiyonikanuM aMtara? jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa sAtireka sAgaropama zatapRthakacva. tiryaMcayoninInuM aMtara? jaghanya aMtamuhUd, utkRSTa vanaspatikALa, e rIte manuSya, mAnuSI, deva, devInuM paNa jANavuM, siddhanuM aMtara? sAdi apayanazcita che. bhagavAna ! A nairicaka yAvata siddha, e AThemAM koNa konAthI atyAdi
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-e/394 203 204 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 che ? gautama ! sauthI thoDAM manuSyo, mAnuSI asaMkhyAtagaNI, nairayika asaMkhyAtapaNAM, ticayoninI asaMkhyAtagaNI, devo saMkhyAtagaNI, devI saMdhyAtagaNI, siddho anaMtagaNa, tiryaciyoniko anaMtagaNAM che. * * * * * * vivecana-394 - bIjA prakAre sarva jIvo ATha bhede che - nairayika Adi. temAM svairayikavI devI sudhInI kAyasthiti ane aMtara saMsArI saMvidhA pratipattivatu jANavA. siddhanI kAyasthiti sAdi aparyavasita, aMtara nathI. alAbahad - sauthI thoDAM manuSyo che, saMkhyAta koTIkoTI pramANathI. tenAthI mAnuSI asaMkhyAta gaNI ItyAdi strArthavat jANavuM. yuti pUrvavat che. muni dIparatnasAgare karela sarvajIva pratipatti-7no saTIka anuvAda pUrNa 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 che sarvajIva pratipatti-8-"navavidhA" che - X - X - X - X - X - o sarva jIvo ATha bhede kahyA, have navabheda kahe che - * sUtra-395 - temAM je ema kahe che ke sarve jIvo nava bhede che, te A pramANe jaNAve che - ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya, narayika, paMcendriya tiryaMcayonika, manuSya, deva, siddha. bhagavanA ekendriya, ekendriyapaNe keTalo kALa rahe? gautama ! jaghanya aMtamuhUta, utkRSTa vanaspatikALa. beIndriyanI jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa saMkhyAtakALa, e pramANe teIndriya ane caurindriyanI paNa kahevI. nairayikanI ? jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama. paMcendriya ticiyonikanI? jaghanya aMtamuhad, utkRSTa pUvakioDI pRthakatavAdhika jaNa popama. e pramANe manuSyanI che. devonI narayika mujaba che. siddhonI kAyasthiti sAdi aparyasita. bhagavana ekendriyanuM aMtara keTalo kALa che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmahatta, utkRSTa saMkhyAta varSa Adhika be hajAra sAgaropama. beIndriyanuM aMtara ? gautama! jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTa vanaspatikALa. e rIte teIndriya, caurindriyanuM naiyikonuM paMcendriya ticiyonikonuM, manuSyanuM devanuM, badhAMnuM aMtara A pramANe kahevuM. siddhanuM aMtara? sAdi apAvasita che, aMtara nathI. bhagavAna ! A ekenidrA yAvat siddha, e navemAM koNa konAthI mAthAdi che ? gautama ! sauthI thoDAM manuSyo, nairAcika asaMkhyAtapaNAM, devo asaMkhyAtagaNa, paMcendriya tiryacayonika asaMkhyAtagaNAM, caurindriya vizeSAdhika, teIndriyo vizeSAdhika, baiIndriyo vizeSAdhika, siddho anaMtagaNo, ekendriya anaMtagaNata * vivecana-395 - sarve jIvo nava bhede che - ekendriya Adi. kAyasthiti vicAraNA - ekendriyanI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. beIndriyanI jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa saMkhyAtakALa. e rIte traNa-cAra Indriyone paNa kahevA. bAkI sUkAryavatu jANavuM. aMtara vicAraNA - ekendriyanuM jaghanya aMtarmuhUrva ane utkRSTa soya varSAdhika be hajAra sAgaropama. ItyAdi. alAbahatva - sauthI thoDAM manuSyo, nairayiko tethI asaMkhyAtaNAM che, ItyAdi sUgAryavatu jANavuM. * sUtra-396 : athavA sajIvo nava bheda kahyA te A - prathama samaya nairayika, prathama samaya nairayika, prathama samaya ticiyonika, Authama samaya tiryaMcayonika, prathama samaya manuSya, prathama samaya manuSya, prathama samaya deva, pathama samaya deva ane siddha. bhagavAna ! prathama samaya nairayika, te ja rUpe keTalo samaya rahe ? gautama ! eka samaya. Apazama samaya nairayikanI kAyasthiti jaghanya samaya nyUna 10,ooo varSa, utkRSTa samaya na 39sAgaropama. prathama samaya ticiyonikanI eka samaya. prathama samaya tiryaMca yonikanI jaghanya samayajUna sulaka bhavagrahaNa, utkRSTa vanaspatikALa. prathama samaya manuSyanI eka samaya, apathama samaya manuSyanI jaghanyathI samayajUna sullaka bhavagrahaNa, utkRSTa yuvakoDI pRthakvAdhika traNa palyopama, devanI nairayikavata kahevI. siddhanI keTalo kALa sthiti che ? gautama / sAdi aparyAsita bhagavAna ! prathama samaya nairayikanuM aMtara kALathI keTaluM che ? gautama ! jadAca aMtamuhUrva adhika daza hajAra varSa, utkRSTa vanaspatikALa. Apathamasamaya nairayikanuM aMtara jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. prathama samaya ticiyonikanuM aMtara jaghanyathI samayarna be sullaka bhavagrahaNa, utkRSTa vanaspatikALa, Authama samaya tiyAyonikanuM aMtara jaghanya samAdhika zullaka bhavagrahaNa, utkRSTa sAtireka sAgaropamasata pRthakatva. prathama samaya manuSyanI prathama samaya ticiyonikavatuM kahevuM. apathama samaya manuSyanuM aMtara jI samayAdhika zullaka bhavagrahaNa, utkRSTa vanaspatikALa. prathama samaya devanuM prathama samaya nairayikava4 mNuM. prathama samaya devuM aprathama samaya nairayikavatu jANavuM. siddhanuM aMtara? sAdi paryAsita che, temanuM aMtara nathI. bhagavana ! prathama samaya nairacika, prathama samaya tiryaMcayonika, prathama
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-8/396 ra0pa samaya manuSya, prathama samaya devomAM koNa konAthI aAdi che gautama ! sauthI thoDAM prathama samaya manuSya, prathama samaya nairacika asaMkhyAtagaNa, prathama samaya deva asaMkhyAtaNAM, prathama samaya tici, asaMkhyAtapaNAM. bhagavanA A apathama samaya nairayika, prathama samaya ticiyonika, apathama samaya manuSya, Arathama samaya devomAM koNa konAthI bhAdi che? gautamAM sauthI thoDA apathama samaya manuSyo, Authama samaya nairayika asaMkhyAtagA, Apama samaya deva asaMkhyAtagaNA, apakSama samaya ticiyonika anaMtagaNAM che. bhAvanA A prathama samaya nairayika, prathama samaya nairayikamAM koNa konAthI aAdi che sauthI thoDAM prathama samaya nairavika che. Authama samaya nairayika asaMkhyAtapaNAM. bhagavanA A prathama ane Apathama samaya ticiyonikamAM koNa konAthI alpAdi che 1 gItamAM sauelI thoDAM prathama samaya vitari, prathama samaya ticiyonika anaMtagaNo che. manuSya, devanuM lAbhadutva nairayikavavuM kahevuM. bhagavano A prathama samagra nairavikathI prathama samaga deva ane siddhomAM koNa konAthI atyAdi che ? gautama / sauthI thoDAM prathama samaya manuSyo, Apathamae manaso asaMsthAmaNA, prathama nairayika asaMkhyAtagaNa, prathama deva asaMkhyAtagaNa, prathama tici asaMkhyAtagaNA, prathama nairayika asaMkhyAtagaNa, pathama deva asaMkhyAtagaNa, siddho anaMtagaNa, Authamae tiryaMca anaMtagaNad. te nava bheda sarva jIvo kahad. * vivecana-396 - athavA bIjI rIte nava bhede sarve jIvo kahyA che - prathama samaya tairayika ItyAdi, kAyasthiti : prathama samaya nairayikanI kAyasthiti eka samaya. ItyAdi sUtrArthavatuM. aMtara vicAraNA * prathama samaya nairayikanuM jaghanya aMtara aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa, utkRSTa vanaspatikALa. ItyAdi samagra vRtti prAyaH sUtrArtha mujaba jANavI. dhe bahatva vicAraNA * ahIM cAra prakAre aAbahatva kahela che. (1) prayama, (2) priyama, (3) prayama-apacama tairayikAdi bhinna bhinna. (4) prathama-apacama sAmudAyika. vRttinuM zeSa kathana noMdhela nathI, te sUkAryavat ja che. -x *x x xsUtrArya mujaba samajI levuM. * * * * jIvAbhigamaupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/ che sajIva pratipatti-9-"dazavidhA" che - X x x - x0 tava bhede sarva jIvo kahyA, have daza bhede kahe che - * sUjha-368 - temAM jeo daza bhede sarva jIvo kahe che, te A pramANe kahe che - pRvI a* teuM vAyu vanaspatikAyika, be-traNa-cAra-pAMca Indriya, anidriya. bhagavanA pRvIkAyika, te ye keTalo kALa rahe gautamAM jaghanya aMtamuhad, utkRSTa asaMkhyAtakALa * asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kALathI, >>thI asaMkhyAta loka. e pramANe cA-duM-vAyukAyika kahevA. vanaspatikAlikanI jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. beIndriyanI jaghanya aMtara muhUd, utkRSTa saMkhyAtakALa, e pramANe traNa-cAra Indriya kahevA. paMcendriyanI jaghanya aMtamuhid, utkRSTa sAtireka sAgaropama sahaw. aninidrayanI sAdi apavisita che. bhagavan! pRvIkAyikanuM aMtara kALathI keTaluM che ? gautama 7 jAnya aMtamuhUrta, utkRSTa vanaspatikALa. e pramANe a-staMu-vAyukAyanuM jANavuM. vanaspatikALanuM aMtara pRvIkAyikanI saMciThThA mujaba jANavuM. aninidrayanuM aMtara keTaluM che ? sAdi paryAsita che, aMtara nathI. bhagavAna ! A pRedIkAyika yAvatu aninidrA e dazAmAM koNa konAthI aAdi che? gautama ! sauthI thoDAM paMcendriyo, caurindriya vizeSAdhika, teIndriya vizeSAdhika, beInidraya vizeSAdhika, teukAyika asaMkhyAtagaNA, pRetI vizeSAdhika, ae vizeSAdhika, vAyu vizeSAdhika, anindriya anaMtagaNa che. tethI vanaspatikAyika anaMtagaNo che. * vivecana-397 - keTalAMka mAne che - sarva jIvo daza bhede che - pRvIkAyika Adi. temAM pRthvIkAyikanI kAyasthiti jaghanya aMtarmahad, ukATa asaMkhyAtakALa che. e rIte sUkArya mujaba badhAMnI kAyasthiti jANavI. * * * * * * * aMtara vicAraNA - pRvIkAyikanuM jaghanya aMtara aMtamuhad, ukRSTa vanaspatikALa ItyAdi * * * * * alAbakutvamAM - sauthI thoDAM paMcendriya, caurindriya vizeSAdhika ItyAdi badhuM sUtrArtha anusAra jANavuM. * sUtra-38 - athavA sarve jIvo daza bhede kahyA che te A - prathama samaya nairayika, Apathama samaya naiTayika, prathama samaya ticiyonika, apathama samaya ticiyonika, prathama samaya manuSya, Azcama samaya manuSya, prathama samaya deva, pathama samaya deva, prathama samaya siddha ane prathama samaya siddha ei daza. bhagavatu ! prathama samaya nairayika. te ja rUpe keTalo kALa rahe che ? gautamAM eka samaya Apama samaya nairayika jaghanya samAna 10,000 varSa, utkRSTa 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-9/398 ra09 208 jIvAbhigamaupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 saM), * nairayika asaM, ao deva asaM, Apathama siddho anaMtagaNA, ao tiryaMca anaMtagaNAM che. - X - X - X - * vivecana-398 - vRizyartha saMkSepamAM) bIjA prakAre sarve jIvo daza bhede che - aprathama samaya nairayika ItyAdi. kAyasthiti ane aMtara prathama samaya nArakIyI deva sudhI pUrvavat. pra siddhanI eka samaya Adi sUtrArthavatuM. alAbakutva cAra prakAre che. (1) prayamanuM, (2) apamanuM (3) prathama-apathama nairayikAdi pRthaka, (4) prathama-apathamanuM samudita. A cArene sUkAIva4 jANavA. punarukti karatAM nathI. nigamana - te A daza bhede sarva jIvo kahyA. mahAnigamana - te A sarva jIvAbhigama kahyuM. muni dIparatnasAgare sarvajIva pratipattino TIkA sahitano karela anuvAda pUrNa thayo samayajUna mIza sAgaropama. prathama samaya ticiyonika? eka samaya. Apathama samaya tiyA jaghanya samaya nyUna sullaka bhavagrahaNa, utkRSTa vanaspatikALa. prathama samaya manuSyanIe? eka samaya. prathama samaya manuSyanI ? jaghanyathI samaya nyUna sullaka bhavagrahaNa ukRSTathI pUrvakoDI pRthakava adhika maNa palyopama. devanI nairayikavatu jANavI. prathama samaya siddhanIe? eka samaya. Apathama samaya siddhanI ? sAdi aparyAsita. bhagavAna ! prathama samaya nairayikanuM aMtara keTalo kALa hoya ? jaghanya 10,000 varSa, aMtamuhUrta adhika, utkRSTathI vanaspatikALa. apathama nairacikanuM jaghanya aMtamuhita utkRSTa vanaspatikALa. prathama tiryaMca nuM aMtara samaya nyUna be sulakabhava grahaNa jaghanyaNI, utkRSTathI vana pathama tiryaMcanuM jaghanya samaya adhika jIllaka bhavaprahaNa, utkRSTa sAtireka sAgaropamazata pRthaka prathama manuSyanuM janma samaya jUna phullaka bhavagrahaNa, utakRSTa vana, prathama manuSyanuM janma samayAdhika zullaka bhavagrahaNa, uckRSTa vana, devanuM aMtara nairayikavat che. prathama samaya siddhanuM aMtara nathI. prathama samayasiddhanuM aMtara * sAdi amaryavAsita hovAthI aMtara nathI. bhagavana ! A prathama samaya nairayika - tici-manuSya-deva-siddhamAM koNa konAthI atpAdi che ? sauthI thoDA prathama samaya siddha che. pra. manuSyo asaMkhyAtapaNA, pra. nairayika asaMkhyAtagaNA, pra deva asaMkhyAtagaNa, paMe tiryaMca asaMkhyAta che. bhagavana ! A pathama samaya nairayika yAvat siddhamAM koNa konAthI aAdi che? sauthI thoDAM prathama samaya manuSyo, ae nairayika asaMkhyAtapaNAM, ae devo asaMe, ae siddho anaMtagaNa, tethI prathama samaya tiryaMco anaMtagaNAM che. bhagavAna ! A prathama-pathama samaya nairayikomAM sauthI thoDAM prathama samaya nairavika che. apathama asaMkhyAtagA . bhagavAna ! A prathama-prathama samaya tiyiomAM 7 prathama samaya vici sauthI thoDAM, prathama anaMtagaNaI. bhagatanuM A prathama-prathama samaya manuSyomAMe ? sauthI thoDAM prathama samaya manuSyo. apathamae asaMkhyAtagaNA. manuSyonI mAphaka devo kahevA. bhagavAna ! A prathama-apathama samaya siddhomAM ? sauthI thoDA prathama samaya siddho, Apathamae anaMtagaNat. bhagavAna ! prathama samaya nairayika cAvatu pathama samaya siddhomAM koNa konAthI atyAdi che ? sauthI thoDAM prathama samaya siha8, Ve manuSyo asaMkhyAtagaNo, A manuSyo asaM, pranairayika asaM, pra. devo asaMkhyAtagaNAM, pa* tiyaca -: jIvAbhigama sUtra saTIka anuvAda pUrNa : - 0 - 0 - 0 - 0 - 6 bhAga-19-pUro thayo
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3)dvIpa/180 215 pupa-gaMdha-mAlA-alaMkArathI, sarva guTita zabda ninAdathI, mahA addhi, mahA dhuti, mahAbala, mahA samudaya, mahA zreSTha guTita yugapatu paTu pravAdita avAjathI - zaMkha, praNava, paTaha, bherI, jhallarI, kharamukhI, huDukka, duMdubhI, nighoMSa nAdita svathI. vyAkhyA pUrvavatuM. jyAM siddhAyatana che, tyAM jAya che. jaIne siddhAyatanane pradakSiNA karIne pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jinapratimAne jotAMnI sAthe ja praNAma kare che. karIne jyAM maNipIThikAmAM jyAM deva chaMdaka che, tyAM jinapratimA che, tyAM jAya che. jaIne morapIMchI pherpe che, pheravIne jinapratimAne pramA che. pramAjIne divya jaLadhArA vaDe snAna karAve che. snAna karAvIne sasa Adra gozISa caMdanathI zarIrane lIdhe che. lIMpIne aparilita divya devadUSya yugala paherAve che. paherAvIne aparibhakta pradhAna gaMdha ane mALA vaDe arcA kare che. - A ja vAtane vistArapUrvaka jaNAve che - puSpAropaNa, mAlyAropaNa, varNakAropaNa,. cUriopaNa, gaMdhAropaNa, AbharaNa-AropaNa kare che. karIne te jinapratimAnI AgaLa svaccha, masRNa, tamaya, svacchasa, nikaTa vastu pratibiMba AdhArarUpa evA ati nirmaLa, tevA taMdala. tenA vaDe ATha-ATha svastikAdi maMgalonuM Alekhana kare che. | (108) - 4 - f*Thra - maithunanA prathama AraMbhamAM mukha cuMbanAdi arthe yuvatInA vALane pAMca AMgaLI vaDe grahaNa karavA te kacagrAha. te kacagrAhathI grahaNa karela, karatalathI choDela te karadlapabhraSTa vimukta. tema paMcavaNa kusuma samUhathI puSyanA puMjanI jema upacAra - pUjA, tenA vaDe yukta kare che. - caMdraprabha, vaja, vaiDUrya vimala daMDa jeno che te tathA te kAMcana, maNirana bhakti citra, kAlAgA-pravara kuMdaraka - turaka dhUpathI gaMdhomathI anuviddha, te dhUpavartIne choDatI, vaiDUryamaya dhUpakaDachAMne grahaNa karIne, jinezvarane dhUpa daIne. pachI sAta-ATha DagalAM pAchaLa jaIne, daza AMgaLI vaDe mastake aMjali karIne vizuddha-nirmaLa, lakSaNa doSa rahita. je graMtha - zabda saMdarbha, tenA vaDe yukta, 108 saMkhyAmAM, te artha vaDe yukta, punarukta, mahAvRtta, tathAvidha deva labdhinA prabhAvathI stuti kare che. - stuti karIne DAbo ghUMTaNa uMco kare che. jamaNo ghuMTaNa paraNitale lagADe che. traNa vakhata mastaka dharaNitale namAve che, namAvIne, kaMIka mastaka uMcu kare che. karIne kaTaka ane guTita vaDe khaMbhita bhujAne saMkoce che. saMtarIne be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karIne kahyuM - namaskAra thAo. devAdi vaDe atizaya pUjAne yogya hovAthI arahaMta, temane. te arahaMta nAmAdi rUpe paNa hoya, tethI bhAva ahaMne jaNAvavA mATe kahe che - bhagavaMtane arthAta mA - samagra aizvaryAdi lakSaNa, te jene che, te bhagavaMta mari - F-1) 9CI PROOI Saheib\Adhayan-19\Book-1 :\Maharaj 216 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra dharmanI prathama pravRttine karavAnA svabhAvavALA e Azvara, (tathA) tIrtha, tene karavAnA svabhAvavALA te tIrthakara, svayaM - bIjA upadeza vinA samyak vara bodhi prApta, yuddha - mithyAtva, nidrA jatAM saMbodha pAmela. te svayaM saMbaddha, paraSomAM uttama te puraSottama bhagavaMta ja saMsAramAM vasatA sadA pArtha vyasanI, svArthane upasarjana karela, adIna bhAvathI ucita kriyA karanAra, kRtajJatA ane Atapa vaDe anupahata citavALA, devaguru bahumAnI thAya che mATe puruSottama. puSa, siMha jevA. karmarUpI hAthI pratye siMha samAna. puruSa - zreSTha puMDarIkavatuM. saMsArajalanA asaMgAdithI dharmalApa vaDe puruSavarapuMDarIka. puraSa-zreSTha gaMdhahastI samAna, paccaka-durbhikSa-mArI Adi zuddha gajane dUra kare che mATe - tathA - loka-bhavyasavaloka, tene sakala kalyANa eka nibaMdhanapaNAthI bhavyad bhAvathI uttama te lokomAM lokabhavyalokanA nAtha-yogakSemakRta te lokanAtha. temAM thor - bIjAdhAna ubheda poSaNakaraNa. kSema - tenA upadravanA abhAvane pAmavo. lokaprANiloka ke paMcAstikAyAtmaka, hitopadezathI samyak prarUpaNAthI ke hIta te lokahita. loka-dezanA yogya viziSTa pradIpa-dezanA kiraNa vaDe yathAvasthita vastu prakAzaka, te lokapradIpa. loka-utkRSTa mati bhavya satva lokano pradhota-pradhotakava-viziSTa jJAna zakti, tene karavAnA svabhAvavALA e lokapradhotakara, * * * bhagavaMtanA prasAdathI takSaNa ja bhagavaMta gaNadharane viziSTa jJAna saMpata samanvita kare che, jenA lIdhe dvAdazAMgInI canA thAya che. * viziSTa AtmAnuM svAcya, niHzreyasa dharmabhUmikA nibaMghanarUpa, parama dhRti. te abhayane Ape te abhayadA. A rIte badhe jANavuM. tathA cakSu - viziSTa guNa sthAnane prApta karAvanAra guNa, svarasavAhI kSayopazama vizeSane Ape te mArgadA. rana - saMsAra kAMtANata, atiprabaLa rANa-AdithI pIDitone sama AzvAsanA sthAnarUpa-dva ciMtArUpa adhyavasAna, tene denAra te zaraNadA. vadhi * jinapraNita dharmaprApti, tavAryazraddhAna lakSaNa samyagdarzanarUpa Ape che. te bodhidA tathA dharma - cAtrirUpa Ape te dharmadA. kaI rIte ? te kahe che - dharma dezanA devAthI dhamadizaka, dharmanA nAyaka - svAmI tenA vazIkaraNa ane tenA kuLanA pabhiogathI. dharmanA sAcI jevA, samyak pravartana yogathI. dharma ja vara * pradhAna, caturaMtanA hetuthI caturaMta, cakanI jema te caturaMtayaka, tenA vaDe vartavAnA svabhAvavALA, te dharmavara caturaMta cakravartI tathA Apatied-apatikhalita kemake kSAyika che. vara * pradhAna, jJAna-darzanane dhAraNa kare che tethI pratihadvarajJAnadarzanaghara, chA - Avare che. chaDA-ghAti karma caturya, vyAvRta - cAlyuM gayela che jemAMthI te vyAvRdchaghA. tathA rAga-dveSa-kapAya-Indriya-upasarga-parISaha rUpa ghAtikarma zatrune jitanArane jina, bIjAne jItADe che mATe jApaka. te jina ane jApakane. bhava samudrane svayaM
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/dvIpa /180 tarelA ane anyone paNa tAranArA che mATe tIrNa-nAka, kevala dazA avagata tatvathI buddha-bodha pAmela ane bIjAne bodha karAve che tethI bodhaka. mukta - kRtakRtya arthAt niSThitAryA. bIjAne paNa mukAve che mATe mocaka. sarvajJa ane sarvadarzIne. ziva - sarvopadravarahitatvathI. annana - svAbhAvika, prAyogika calanakriyA rahitatvathI. muna - zarIra, mananA abhAvathI Adhi-vyAdhinA saMbhavathI. anaMta - kevaLa AtmAnA anaMtatvathI. akSaya - vinAzanA kAraNanA abhAvathI avyAbAdha - koI vaDe vibAdhA karavAne azakyatvathI. jemAM punaH AvavAnuM nathI te apunarAvRtti. siddhayanti - niSThitArtha jemAM thAya che te. siddhi - lokAMta kSetralakSaNa, te ja gamya hovAthI gati. te siddhigati. - X - sthAna-vyavahArathI siddhakSetra, nizcayathI cacAvasthita sva svarUpa. - * - * - A pramANe praNipAta daMDaka bolIne vaMde che - caityavaMdana vidhithI pratimAne vAMde te prasiddha che. namaskAra-pachI praNidhAnAdiyogathI athavA virativALAne ja. - x - athavA vaMdana-sAmAnyathI, namaskAAzaya vRddhanuM utthAna. ahIM tatva to bhagavaMta paramaRSi kevalI ja kahI zake. vAMdI-namIne siddhAyatananA bahumadhyadeza bhAgamAM jAya che, tyAM divya jaLadhArA vaDe abhimukha siMce che. sIMcIne sarasa gozIrSa caMdanathI pAMca aMguli tala daIne, paMcavartI puSpo vaDe puchyuMjopacAra yukta kare che, karIne dhUpa Ape che. 217 tyArapachI jyAM dakSiNanuM dvAra che, tyAM jAya che. jaIne morapIMchI laIne tenAthI dvArazAkhA, zAlabhaMjikA, vyAla rUpakane pramArje che. pramArjIne divya jaLadhArAthI sIMce che. gozIrSa caMdanathI carce che. puSpAdi Arope che, dhUpadAna kare che. pachI dakSiNa dvArathI nIkaLIne jyAM dakSiNa dizAno mukhamaMDapa che, tyAM bahumadhyadeza bhAge Ave che. AvIne morapIMchI vaDe pramArje che. pachI bahu madhyadeza bhAgane morapIMchIthI pramArje che. pachI divya jaLadhArA vaDe sIMce che, sarasa gozIrSa caMdana vaDe paMcAMgulitalathI maMDala Alekhe che. kacagrAhavat paMcavartI puSpono upacAra kare che. karIne dhUpa de che. pachI dakSiNanA mukhamaMDapanA pazcima dvAre jAya che. jaIne morapIMchIthI pramArke che. morapIMchIthI dvArazAkha, zAlabhaMjikA, vyAlarUpane pramArje che. jaLadhArA vaDe sIMce che ItyAdi - 4 - pachI dakSiNanA mukhamaMDapanA uttara dvAre jAya che jaIne pUrvavat dvArAryanikA kare che. karIne dakSiNanA mukhamaMDapanA pUrva dvAre jAya che. jaIne pUrvavat arthanikA kare che. karIne dakSiNanA mukhamaMDapanA dakSiNa dvAre jaIne pUrvavat pUjA karIne te dvArethI nIkaLIne dakSiNanA prekSAgRhamaMDapamAM jyAM dakSiNanA prekSAmaMDapano bahumadhya deza bhAga che, jyAM vajramaya akSapATaka che ane jyAM maNipIThikA che, jyAM siMhAsana che tyAM Ave che. AvIne morapIMchI vaDe pramArje che. pachI akSapATakAdi pramArje che pramAIne (109) E :\Maharaj Saheib\Adhayan-19\Book-19C\ PROOF-1) sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jaLadhArA vaDe sIMcIne caMdana carcA, puSpapUjA ane dhUpadAna kare che. tyArapachI dakSiNanA prekSAgRhamaMDapanA uttara dvAre Ave che, AvIne pUrvavat dvAra anikA kare che. karIne jyAM dakSiNanA prekSAgRhamaMDapanuM pUrva dvAra che, tyAM Ave che. AvIne pUrvadvAranI arcanikA kare che. karIne jyAM dakSiNanA prekSAgRha maMDapanu dakSiNanuM dvAra che, tyAM jAya che. jaIne tyAM pUjA kare che. pachI jyAM dakSiNa dizAno caityastaMbha che tyAM jAya che jaIne stUpa ane maNipIThikAne morapIMchI vaDe pramArjIne divya jaLadhArAthI sIMce che. sarasa gozIrSa caMdanathI carcA kare che. puSpAdi ArohaNa kare che, dhUpadAnAdi kare che. tyArapachI jyAM pAzcAtya maNipIThikA che, jyAM pazcima dizAnI jinapratimA che, tyAM Ave che. AvIne jinapratimA jotAM ja praNAma kare che ItyAdi pUrvavat cAvat namaskAra karIne jyAM uttaranI jinapratimA che, tyAM Ave che. AvIne tyAM paNa yAvat namaskAra karIne, jyAM pUrvanI jinapratimA che, tyAM Ave che AvIne pUrvavat yAvat namaskAra karIne jyAM dakSiNanI jinapratimA che, tyAM pUrvavat badhuM ja te pramANe karavuM yAvat namaskAra karIne dakSiNanA caityavRkSe jAya che. caityavRkSe jaIne pUrvavat arthanikA kare che. karIne jyAM mahendradhvaja che, tyAM jAya che. jaIne pUrvavat arnikA karIne jyAM dakSiNanI naMdA puSkariNI che, tyAM jAya che, jaIne morapIMchIthI pramArje che. pramArjIne toraNa, trisopAna pratirUpaka, zAlabhaMjikA, vyAlarUpakane pramArje che. pramArjIne divya jaLadhArAthI sIMce che. sIMcIne sarasa gozIrSa caMdanathI arce che ItyAdi pUrvavat. 218 tyArapachI siddhAyatananI anupradakSiNA karIne jyAM uttara naMdApuSkariNI che, tyAM Ave che. AvIne badhuM pUrvavat kare che. karIne uttaranA mAhendradhvaje pachI caityavRkSa, pachI caityastUpa, pachI pazcima-utta-dakSiNa jinapratimAnI pUrvavat badhI vaktavyatA kahevI. pachI uttarIya prekSAgRhamaMDaLe Ave che. tyAM dakSiNanA prekSAgRhamaMDapavat sarva vaktavyatA kahevI. pachI uttara dvArethI nIkaLIne uttaranA mukhamaMDape Ave che. tyAM paNa dakSiNanA mukhamaMDapavat badhuM karIne uttara dvArethI nIkaLIne siddhAyatananA pUrvadvAre jAya che. tyAM pUrvavat pUjA karI. pUrvanA mukhamaMDapanA dakSiNAdi traNe dvAre kramathI pUjA karI pUrva dvArathI nIkaLI, pUrvaprekSA maMDapamAM jaIne pUrvavat pUjA kare che. pachI pUrva prakArathI kramathI caityastUpa, jinapratimA, caityavRkSa, mahendra dhvaja, naMdA puSkariNInI pUjA karI pachI sudhAbhAmAM pUrvadvArethI praveze che. tyAM maNipIThikAe jAya che, jaIne jinaasthi joIne praNAma kare che. pachI mANavaka caitya staMbhamAM vajramaya goLa-vRtta-samudgaka pAse AvIne samudgako grahaNa karIne, ughADIne morapIMchIthI pramArje che. pachI jaLadhArAthI sIMce che, sIMcIne gozIrSa caMdanathI lIdhe che. pachI pradhAna gaMdha-mALAthI arcA karI dhUpa pragaTAve che. pachI pharI
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ BJdvIpa/180 219 (110) paNa vajamaya goLa-vRta samudgakamAM asthine mUke che. mUkIne te samudgakane svasthAne mUke che. pachI temAM puSpa-gaMdha-mALA-vA-AbharaNa Arope che. pachI morapIMchIthI mANavaka caitya staMbhane pramAjI, udakadhArAthI sacI, caMdanathI carcA, puSpAdi AropI, dhUpadAna kare che. karIne siMhAsanapadeze AvIne siMhAsanane morapIMchIthI pramArjanAdipa pUrvavata anikA kare che. karIne jyAM maNipIThikA che, devazayanIya che, tyAM AvIne maNipIThikAdinI pUjA kare che. pachI ukta prakAre ja mulaka IndravajanI pUjA kare che. karIne jemAM gopAlaka nAme praharaNa koza che, tyAM AvIne mo-spIMchI vaDe parigharana Adi praharaNa ranone pramA che. jaLadhArA vaDe sIMce che, caMdana carcA-puSpAdi ArohaNa-dhUpadAna kare che. karIne sudhasabhAnA bahu madhya deza bhAge pUrvavat arthanikA kare che. karIne sudhamasabhAnA dakSiNa dvAre pUrvavat pUjA kare che. ahIMthI AgaLa jema siddhAyatanathI nIkaLI dakSiNa dvArathI dakSiNa naMdA puSkariNI sudhI pharI uttara naMdA puSkariNI AdimAM - x * x * ItyAdi sUtrArthava jANavuM. * * * * * * pachI pUrvanaMdA puSkariNIthI nIkaLIne draha pAse AvI pUrvavatu toraNa anikA kare che. karIne pUrvadvArethI abhiSeka sabhAmAM praveze che. pachI maNipIThikAnA siMhAsananIabhiSeka bhAMDanI - bahumadhyadeza bhAganI pUrvavat arthanikA kare che. tyArapachI ahIM paNa siddhAyatanavatuM dakSiNa dvArAdithI pUrva naMdA puSkariNI sudhInI arcanikA kahevI. pachI pUrvanaMdApuSkariNIthI pUrtadvArathI vyavasAya sabhAmAM pravezIne pataMkaranane morapIMchIthI pramAjI, jaLadhArA vaDe sIMcIne, caMdanathI carcAne, vagaMdhamALAthI arcA karIne puSpAdi AropaNa ane dhUpadAna kare che. pachI maNipIThikAnA siMhAsananA bamadhya deza bhAganI carcA kare che. pachI siddhAyatanavatuM dakSiNa dvArAdithI pUrva naMdA puSkariNI sudhInI arcA kahevI. pachI pUrvanaMdA puSkariNInI balipIThe AvIne tenA bahumadhya deza bhAgamAM pUrvavat arthanikA kare che. karIne uttarapUrvanI naMdApuSkariNImAM AvIne tenA toraNomAM pUrvavata arthanikA karIne Abhiyogika devone bolAve che. bolAvIne kahyuM - * * * * temAM vizeSa A - zRMgATaka - trikoNa sthAna, trika - jyAM traNa zerIo maLe che. catuka-cAra payayukta, cavara - ghaNAM mArgo bhegA thatAM hoya te sthAna. caturmukha - jyAM cAre dizAmAM mArga nIkaLatA hoya. mahApaca-rAjapatha, bAkInA sAmAnya paze. caDhAlaka-prAkAra uparanI mRtyAzraya vizeSa. carikA-ATha hAya pramANano nagaraprAkArano aMtarAlamArga dvAra-prAsAdAdinA daravAjA. gopuraprAkAra dvArA toraNa-dvAdi saMbaMdhI. mArAma - daMpati je mAdhavI-latAgRhAdimAM AvIne ramaNa kare che te. zAna Adi pUrvavatuM. tyArapachI te vijayadeva balipIThanuM bali visarjana kare che. karIne jyAM uttaranaMdA Saheib\Adhayan-19\Book-19CI PROOF E :\Maharaj 220 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 puSkariNIe Ave che. AvIne tenI pradakSiNA karato pUrva toraNathI anupaveze che. pravezIne pUrva misopAna pratirUpakathI utare che. utarIne hAtha-pagane prakSAle che. prakSAlana karIne naMdA puSkariNIthI pAchA phare che. pachI 4000 sAmAniko, saparivAra cAra aNamahiSI Adi - X - X * sAthe parivarIne sarva RddhithI cAvat duMdubhi nirdoSa nAdita ravathI vijayA rAjadhAnInI vaccovaccathI jyAM sudhamasabhA che, tyAM Ave che AvIne sudhamasabhAmAM pUrva dvArathI praveze che. pravezIne jyAM maNipIThikA che, tyAM siMhAsane AvIne pUrvAbhimukha beTho. * sUtra-181 - tyAre te vijayadevanA 4000 sAmAnika dene pazcimottara : uttara ane uttarapUrvamAM pahelAthI rakhAyelA 4ooo bhadrAsano upara beThA. tyArapachI te vijayadevanI cara agamahiSI pUrva dizAmAM pahelAthI rAkhelA cAra bhadrAsano upara beThI. tyArapachI te vijayadevanI dakSiNa pUrvamAM atyaMta harSadAnA 8ooo devo yAva4 beThA. e pramANe dakSiNamAM madhyama parmadAnA 10,000 devo yAva4 beThA dakSiNa-pazcimamAM bAhya pArSadAnA 12,ooo devo cAvatu beThA. tyArapachI te vijayadevanI pazcime sAta senAdhipati vAva beThA tyArapacI te vijayadevanI pUrva-dakSiNa-pazcima-uttara 16,ooo AtmarakSaka devo pratyeke pratyeka pUrve mukelA bhadrAsano upara beThA, te A pramANe - pUrvamAM 4000 yAvatu uttamAM kaoop, te AtmarakSaka devo sakSaddha baddha tamita kavacavALA, utpIDad zarAsanapaTTikA, pinaddha zaiveyaka vimalavaraciMdhapa, grahita Ayudha-paharaNA, traNa sthAne namela, traNa saMdhiyukta, vajamaya koTivALA dhanuSane lIdhelA ane tenA tUNIromAM vividha prakAre jANo che. nIlapANI, pItapANI, tapANI, cApANI, cArupANI, carma pANI, khagapANI, daMDapANI, pApANI, nIla-pIta -cApacAra-cama-khaga-daMDa-pAsane dhAraNa karelA AtmarakSaka, rakSopaka, gupta-gupta pAlita, yukta-yukta pAlita dareke dareka samayathI-vinayathI kiMkararUpa evA thaIne ubhA che. bhagavAna ! vijayadevanI keTalo kALa sthiti kahI che ? gautama ! eka palyopama sthiti kahI che. bhagavana ! vijayadevanA sAmAnika devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? eka palyopama sthiti kahI che ? eka palyopama sthiti kahI che. e pramANe AvI mahaasddhi - mahAdhuti - mahAbala * mahAyaza - mahAsukha - mahAnubhAga yukta vijayadeva che. * vivecana-181 - tyAre te vijayadevanI vAyavya-uttara ane IzAna dizAmAM 4000 sAmAnika devo 4ooo bhadrAsanomAM bese che. pachI vijayadevanI pUrva dizAmAM cAra agramahiSI
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra che vaijayaMta Adi anya dvAro che (111) BJdvIpa /181 221 cAra bhadrAsanomAM beThI. pachI vijayadevanI taiRtyamAM atyaMtara parSadAnA 8000 devo 8000 bhadrAsanomAM beThA, [ItyAdi badhuM sUtrArthamAM AvI gayela hovAthI ahIM vRttinA anuvAdamAM punarukti karI nathI.] AtmarakSaka devo kevA che? sannaddhabaddha varmita kavayA - ahIM kayava tanugANa, batara. varSa - lohamaya kutUlikAdi rUpa, temAM saMjAta te varmita. - zarIre AropaNa karavAthI. vAddha - gADhatara baMdhanathI bAMdhavAthI. upIliyasarAsaNapakriyAtemAM vIDita - gADhIkRta, . bANa, jemAM rakhAya te zarAsana - pudhi. tenI paTTikA. pisaddhagevevimalavaraciMdhapaTTA-temAM praveya - grIvAnuM AbharaNa. vimala zreSTha cihapa vaDe te. gahiyAuhapaharaNa - temAM - ma - jenA vaDe yuddha karAya che te Ayudha-kheTaka Adi. praNaUT - asiktAdi. jenA vaDe Ayudha ane praharaNa grahaNa karAyela che te trinata - Adi-madhya-aMte namela. trisaMdha - Adi-madhya-aMte saMdhinA bhAvathI. vajamaya koTi dhanuSa grahaNa karIne. pariyAi kaMDakalAvA - vicitra kAMDa kalApanA yogathI paryApta kAMDAlApa. koIka nIttapApAva - nIla kAMDa kalApa, be hAthamAM jene che te nIlapANI. A pramANe pItapANI ane raktapANI paNa jANavuM. jenA hAthamAM cApa - dhanuSa che te cApANI. trA- prakaraNa vizeSa, te jenA hAthamAM che te. e rIte carmapANI - 4 - daMDapANI ItyAdi - X - X - jANavuM. roga * eka citapaNe tatparAyaNa rahe che. gupta - svAmI bheda na kare che. guptA bIjAthI apavezya, rfna - setu. yuvara - sevakanA guNathI yukta. yuvatI - paraspara baddha paNa bRhat aMtarAla pAli jemAM nathI te yuvamavanavA samaya-AcAra, kiMkarabhUta-teo kharekhara kiMkara nathI, paNa tenA jevA che. temane paNa judu Asana ApavAthI mAnya karyA che. teo mAtra nijAcAra paripAlanathI ane vinItapaNAthI tathAbhUtavat rahe che. muni dIparatnasAgare saTIka anuvAda karela pratipatti-3-aMtargat vijayadevAdhikAra pUrNa E :\Maharaj Saheib\Adhayan-19\Book-19C1 PROOF-1) vijayadvAranI vakatavyatA kahI. have vaijayaMta dvAra - * sUtra-182,183 : ri bhagatanA jaMbudvIpanuM vaijayaMta nAme dvAra kAM kahe che? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI dakSiNe 4pa,yojana bAdhAe gayA pachI jaMbudvI-dvIpanI dakSiNa dizAne aMte ane lavaNasamudranA dakSiNAddhanI uttaramAM A jaMbudvIpa dvIpanuM vaijayaMta nAmaka dvAra kahela che. te ATha yojana utd uccatvathI che ItyAdi badhI vakatavyatA vijaya dvAravat yAtaq "te nitya che" tyAM sudhI kahevI. bhagavAna ! rAjadhAnI kyAM kahI che? dakSiNa dizAmAM che. vAva4 vaijayaMta nAmaka mahadika deva che. bhagavAna ! jaMbUdvIpanuM jayaMta nAmaka dvAra kyAM che ? gautama! jaMbUdvIpa dvIpamAM mera parvatanI pazcime 45,ooo yojana jaMbUdvIpanA pazcimAMte ane lavaNa samudranA pazcimAInI pUrvamAM sInoda mahAnadInI upara A jaMbUdvIpanuM jayaMta nAmaka dvAra kahela che. pramANAdi pUrvavat kahevuM. pazcimamAM te rAjadhAnI che tyAM jayaMta nAme mahAddhika deva che. bhagavAna ! jaMbUDhIpanuM aparAjita nAmaka dvAra kayAM kahela che? gautama ! meranI uttare abAdhAthI 45,000 yojana, jaMbUdvIpa dvIpanA uttarAMte ane lavaNa samudranI uttarAddhanI dakSiNe A jaMbUdvIpa dvIpanuM parAjita nAmaka dvAra kahela che. mANAdi pUrvavatuM. rAjadhAnI uttaramAM cAvatu aparAjita deva che. cAre rAjadhAnIo bIjA jaMbUdvIpamAM che. [18] bhagavat ! jaMbUdvIpa dvIpanA eka dvArathI bIja dvAranuM abhALAe keTaluM aMtara kahela che ? gautama! 79,05ra yojana ane dezona ahaddha yojanA aMtara che. * vivecana-182,183 : of f baMnne ItyAdi pUrvavatuM. vizeSa A - vaijayaMta dvArathI dakSiNathI ticha asaMkhyAta dvIpasamudra jatA-tema kahevuM. e pramANe jayaMta, aparAjita dvAra vaktavyatA paNa kahevI. vizeSa e ke - jayaMta dvAranI pazcima dizAmAM, aparAjita dvAranI uttarathI ticha asaMkhyAta dvIpa samadra gayA pachI - tema kahevuM. have vijayAdi dvAronuM paraspara aMtara batAve che - bhagavatu jaMbudvIpa dvIpa saMbaMdhI eka dvAranuM bIjA dvArathI aMtara keTalAM pramANamAM pratighAta rahitapaNe kahela che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 9,052 yojanA ane dezona addha yojana eka dvArathI bIjA dvAranuM abAdhAe aMtara kahela che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpa/182,183 223 224 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 bhagavan! jaMbUdvIpa dvIpamAM je jIvo che, te marIne lavaNasamudramAM jAya che - jame che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! keTalAMka jIvo marI-marIne lavaNasamudramAM jAya che, keTalAMka jIvo marIne tyAM jatAM nathI. kemake jIvone tevA-tevA svakarmavazapaNAthI gatinA vaividhyano saMbhava che . A rIte lavaNasamudra sUtra paNa kahevuM. (112) muni dIparatnasAgare saTIkAnuvAda karela pratipatti(3)mAM sUjha-184 sudhI pUrNa bhAga-18nAre thI 6 tethI kahe che - pratyeka dvAranI zAkhArUpa bhIMta eka eka kosa moTI che ane pratyeka dvArano vistAra cAra-cAra yojana che. A rIte cAre bAromAM kuca ane dvAra pramANa 18 yojananuM thAya che. jaMbUdvIpanI paridhi 3,16,227 yojana, 3-koza, 108 dhanuSTra ane 13. gulathI kaMIka adhika che. temAM cAre dvAro ane zAkhA dvAronA 18 yojana pramANa ghaTADavAthI paridhinuM pramANa 3,16,209 yojana, 3 koza, 108 dhanuSa ane 1al, gulathI kaMIka adhika bAkI rahe che. tenA cAra bhAga karavAthI 99,05ra yojana, 1-koza, 1532 dhanuSa, 3 aMgula, 3 va Ave che. ATaluM eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara jANavuM. A ja vAta jaNAvavA vRttikArazrIe ahIM be gAthA noMdhI che. * sUjha-184 - bhagavat / jaMjUhIpa hIpanA pradezo lavaNasamudrane dhRSTa che ? hA, pRSTa che. bhagavAna ! te zuM jaMbUdvIpa rUpa che ke lavaNasamudra rUpa che ? gautama! nize te jaMbudvIpa rUpa che paNa lavaNasamudrarUpa nathI. bhagavAna ! lavaNa samudranA pradezo jaMbUdvIpane RSTa che ? hA, RSTa che. bhagavAna ! te zuM lavaNa samudra rUpa che ke jaMbUdvIpa rUpa che ? gautama! nize te lavaNasamudra rUpa che, jaMbUdvIpa pa nathI. bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM jIvo marIne lavaNasamudramAM janme che ? gautama ! koI jIva janme che, koI jIva janmatA nathI. bhagavad ! lavaNa samudramAM jIvo marIne jaMbUdvIpamAM janme che ? gautama! keTalAMka janme che, keTalAMka janmatA nathI. * vivecana-184 - jaMbudvIpa dvIpanA pradeza - sva sImAnata caramarUpa lavaNa samudrane spaSTa che ? * * * * * arthAt RSTa che ke nathI ? bhagavaMte kahyuM - hA, arthAt RSTa che, ema kahetA pharI pUche che - bhagavana ! te svasImAbata carama pradezo zuM jaMbUdvIpanA che ? ke lavaNasamudranA che ? ahIM vyapadeza ciMtAmAM saMzaya e prazna che. kemake jaMbUdvIpanA carama pradezo lavaNa samudrane RSTa che. jema tarjanIne sparzela peThA AMgaLI peThAva che ? bhagavaMte kahyuM - gautama! "jiMbUdvIpa ja", "' nipAtanI avadhAraNArthatvathI kahyuM. te caramapadezo dvIpanA che kemake te jaMbudvIpa sImAe varte che. te jaMbUdvIpanA carama pradezo lavaNa samudranA nathI. jaMbUdvIpanI sImAne oLaMgIne te lavaNasamudra sImAne pAmyA nathI paNa sva sImAnata ja lavaNa samudrane RSTa che. * * * * * e pramANe lavaNa samudranuM sUtra paNa kahevuM. E:\Maharaj Saheib Adhayan-19\Book-19CI PROOF-1)
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.