________________
૪૪
સૂત્ર સંવેદના
પર્શેન્દ્રિય – સંવર:, તથા નવવિધ બ્રહ્મવર્ષ-મુનિ-ઘર: પાંચ ઈન્દ્રિયોના (વિકારને) રોકનાર તથા નવ પ્રકારના બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિને ધારણ કરનાર चउविह-कसाय-मुक्को, इअ अट्ठारस-गुणेहिं संजुत्तो ।।१।। ચતુર્વિધ-વાય-મુ, કૃતિ મટાવરી સંયુp: IRTI ચાર પ્રકારના કષાયથી મુક્ત, એ અઢાર ગુણો વડે સંયુક્ત ૧. पंच-महब्बय-जुत्तो, पंचविहायार पालण-समत्थो। પ-મહાવ્રત-યુ., પચવિધા વાર-પાત્રન-સમર્થ, પાંચ મહાવ્રતથી યુક્ત, પાંચ પ્રકારના આચારનું પાલન કરવામાં સમર્થ પંચ-સમઝો રિ-ત્તો, છત્તીસ-પુ ગુરુ મ ાં ૨ પઝ-સમતઃ ત્રિગુપ્ત:, ત્રિશુળ કુર્મમ //રા
પાંચ સમિતિવાળા, ત્રણ ગુપ્તિવાળા છત્રીસ ગુણવાળા મારા ગુરુ છે. ૨. વિશેષાર્થ :
વિડિય - સંવરઃ પાંચ ઈન્દ્રિયોના વિકારોને રોકનાર,
પાંચ ઈન્દ્રિયોના ૨૩ વિષયો અને તેના ઉપર પ્રકારના વિકારોને રોકનાર ગુરુભગવંત છે. મુનિ મનગમતા વિષયોમાં રાગ અને અણગમતા વિષયોમાં
1. પાંચ ઈજિયના ૨૩ વિષયો:
સ્પર્શનેન્દ્રિયનો વિષય સ્પર્શ છે અને તેનાં ભારે-હલકુ, ડુ-ગરમ, કોમળ-ખરબચડું, સ્નેહાળ અને લૂખું તેવા ૮ પ્રકારો છે. રસનેન્દ્રિયનો વિષય રસ છે અને ખારું-ખાટું-તીખું-તરું અને મીઠું, તે રૂપ પાંચ પ્રકારના રસ હોય છે. ધ્રાણેન્દ્રિયનો વિષય ગંધ છે અને તેનાં સુગંધ-દુર્ગધ રૂપ ૨ પ્રકારો છે. ચક્ષુરિયનો વિષય રૂપ છે અને તેનાં લાલ-લીલો-પીળો-શ્વેત અને કાળો એમ ૫ પ્રકારો છે. શ્રોત્રેન્દ્રિયનો વિષય શબ્દ છે અને તેનાં સચિત્ત-અચિત્ત અને મિશ્ર શબ્દ રૂપ ૩ પ્રકારો છે. એમ કુલ પાંચ ઈન્દ્રિયના ૨૩ વિષયો છે. સ્પર્શનેન્દ્રિય-૮, રસનેન્દ્રિય-૫, ધ્રાણેન્દ્રિય-૨,
ચકુરિન્દ્રય-૫, શ્રોત્રેજિય-૩ = (૮+૫+૨+૫+૩) ર૩ 2. પાંચ ઈન્દ્રિયના ૨૩ વિષયોના ઉપર વિકારોઃ
સ્પર્શનેન્દ્રિય ૯૩,રસનેન્દ્રિય ૯૦,ધ્રાણેન્દ્રિય૨૪, ચક્ષુરિન્દ્રિયના ૩૦, શ્રોતેન્દ્રિય ૧૨ (૯૬+૩૦+૨૪+૩૦+૧૨) = ૨૫૨
