________________
શ્રી ઇરિયાવહિયા સૂત્ર
વિરાધના થઈ હોય તો તેના પ્રત્યે જુગુપ્સા કેળવવાની છે અને ન થઈ હોય તો આ શબ્દો દ્વારા અહિંસાના પરિણામને દૃઢ કરવાનો છે, જેથી ભવિષ્યમાં સાવધાની રહે અને ચાલતાં ચાલતાં આવી વિરાધના ન થાય.
૧૦૫
સંમળે - એટલે ઝાકળથી કરોળીયાની જાળ સુધીના જીવોની આક્ર્મણથી થયેલ વિરાધના.
અહીં સમ્ ઉપસર્ગપૂર્વક મ્ ધાતુનો - એક વસ્તુ આઘી-પાછી થાય, એક સ્વરૂપમાંથી બીજા સ્વરૂપમાં પલટાઈ જાય, એક સ્થિતિમાંથી બીજી સ્થિતિમાં મૂકાઈ જાય એવો અર્થ થાય છે. વળી, આવા જ ભાવને બતાવનારી અન્ય ક્રિયાઓ જેવી કે ઓળંગવું, પ્રવેશ કરવો, ફેરફાર કરવો વગેરે અર્થમાં પણ આ ધાતુ વપરાય છે. અહીં ઓળંગવાના અથવા ઉ૫૨ થઈને પસાર થઈ જવાના અર્થમાં આ “સંક્રમ” ધાતુ વપરાયેલો છે, એટલે કે આ જીવોને ઓળંગવા, તેમના ઉપર થઈને પસાર થવું વગેરે કરતા પણ જે જીવ વિરાધના થઈ હોય તેનું પ્રતિક્રમણ કરવાનું છે.
આગળ બતાવવામાં આવશે તે “એગિદિયા” વગેરે ભેદોથી સર્વ જીવોનો સમાવેશ થઈ જવાનો છે છતાં “હરિયક્કમણે” આદિ પદો દ્વારા જુદા જુદા જીવોની વિરાધના તે તે શબ્દો દ્વારા બતાવી, તેનું કારણ મનમાં તે તે જીવોની પૃથગ્ ઉપસ્થિતિ માટે થઈ હશે એવું લાગે છે.
આ પદથી ચોથી વિશેષ હેતુ સંપદા પૂર્ણ થાય છે. ગમનાગમન કરતાં વિશેષ પ્રકારે કઈ કઈ વિરાધના થઈ છે, તે આ પદમાં બતાવ્યું છે. માટે આ પદને વિશેષ હેતુ સંપદા અથવા ઈતર હેતુ સંપદા પણ કહેવાય છે.
ને મે નીવા વિાહિયા : મારાથી જે કોઈ પણ જીવની વિરાધના થઈ હોય.
જીવનો સામાન્ય અર્થ શરીરથી ભિન્ન ચેતના ગુણવાળો આત્મા થાય છે. પરંતુ જીવનશક્તિ ધારણ કરવાના ગુણને લીધે તે આત્મા જીવ કહેવાય છે. જીવન જીવવાની ક્રિયા જેના વડે થાય છે, તેવા જીવંત શરીરને પણ ઉપચારથી જીવ કહેવામાં આવે છે. છેદન, ભેદન, મારણ વગેરે આ જીવંત શરીરનું થાય છે, પણ તેનું સંચાલન કરનાર આત્માનું (જીવનું) નહીં.
અહીં પાંચમી સંગ્રહ સંપદા પૂર્ણ થઈ. સમસ્ત જીવ વિરાધનાનો સંગ્રહ કરનાર આ પદો હોવાથી આને સંગ્રહ સંપદા કહેવાય છે.
