________________
૨૧૪
સૂત્ર સંવેદના
૩૨-૩૩-૩૪. કૃષ્ણ લેશ્યા, નીલ વેશ્યા, કાપોત લેગ્યા પરિહરું?
કષાય અંતર્ગત અધ્યવસાય તે વેશ્યા છે. શાસ્ત્રમાં આ વેશ્યાના છ પ્રકાર બતાવ્યા છે. તેમાં પ્રથમની આ ત્રણ લેગ્યા અશુભ છે. જેમાં અન્યના સુખદુઃખનો વિચાર પણ થતો નથી, તેવો અત્યંત અશુભ પરિણામ આ કૃષ્ણ લેગ્યામાં હોય છે. નીલ અને કાપોત લેશ્યા તેનાથી થોડા અલ્પ અશુભ અધ્યવસાયવાળી છે. આ ત્રણે લેગ્યા પણ આત્માને મલિન કરે છે. માટે આ બોલ બોલવા દ્વારા આત્મામાં રહેલા આ ત્રણ વેશ્યાના ત્યાગનો સંકલ્પ કરે છે.
ત્રણ પ્રકારના ગારવ પણ આત્મહિતમાં બાધક છે, માટે હવે કહે છે કે - ૩૫-૩૭-૩૭. રસગારવ, ઋદ્ધિગારવ, શાતાગારવ પરિવું?
ગારવ એટલે ગૃદ્ધિ અથવા ગૌરવતાનો પરિણામ. ખાદ્ય કે પેય પદાર્થો સારા મળતાં તેમાં આસક્તિ કરવી કે તેનું અભિમાન કરવું તે રસગારવ છે. પોતાના પુણ્યકર્મના ઉદયથી ઋદ્ધિ-સમૃદ્ધિ ઘણી મળી હોય અને તેમાં આસક્તિ કે તેનું અભિમાન કરવું તે ઋદ્ધિગારવ છે અને નિરોગી શરીર કે શરીરને શાતા મળે તેવા સાધનોમાં આસક્તિ કે અભિમાન તે શાતાગારવ છે. આ ત્રણે ગારવ આત્મા માટે અહિતકર છે. માટે આ ગારવનો પરિણામ પણ આત્મામાં ન રહી જાય તે માટે આ બોલ દ્વારા તેના ત્યાગની ભાવના વ્યક્ત કરાય છે.
ગારવની જેમ ત્રણ પ્રકારના શિલ્યો પણ આત્મહિતમાં બાધક છે, માટે તેના ત્યાગ માટે કહે છે કે – ૩૮-૩૯-૪૦. માયાશલ્ય, નિયાણશલ્ય, મિથ્યાત્વશલ્ય પરિહરૂં :
માયા એટલે કપટ, નિદાન એટલે ધર્મના બદલામાં આલોક કે પરલોકના સુખની આકાંક્ષા અને મિથ્યાત્વ એટલે બુદ્ધિનો ભ્રમ. આ ત્રણે શલ્ય પગના કાંટાની જેમ આત્માની પ્રગતિને અટકાવે છે. માટે આ બોલ દ્વારા સાધક ત્રણ શલ્યોના ત્યાગનો સંકલ્પ કરે છે.
આ સર્વ પરિણામની જેમ કષાયો પણ બાધક છે. તેથી કહે છે કે - ૪૧-૪૨. ક્રોધ-માન પરિહરું?
ક્રોધ એટલે આવેશ અને માન એટલે અહંકાર. આ બંને કષાય પણ
'
હ૩ :
