________________
શ્રી મુહપતિ પડિલેહણનો વિધિ
૨૧૩
પ્રકારની ગુપ્તિનો હું આદર કરૂં, શક્ય પ્રયત્ન મારા આત્માને ત્રણ ગુપ્તિમાં જ રાખવાનો આ બોલ બોલતાં સાધક સંકલ્પ કરે છે.
ત્રણ પ્રકારની ગુપ્તિને તો જ આદરી શકાય. જો મન, વચન, કાયાથી આત્મા દંડાય તેવા કાર્ય ન થાય તો, તે માટે કહે છે કે – ૨૩-૨૪-૨૫. મનદંડ, વચનદંડ, કાયદંડ પરિહરું?
મન દ્વારા કરાતા અશુભ વિચારો કે જેના કારણે આત્માને દુર્ગતિ આદિના દંડ ભોગવવા પડે તે મનોદંડ છે, સ્વ કે પરને પીડા થાય તેવો વાણીનો અસભ્ય વ્યવહાર વચનદંડ છે અને કાયાથી થતી હિંસાદિની પ્રવૃત્તિ જે આત્મા માટે બાધક બને છે તે કાયદંડ છે. આવા મન, વચન અને કાયાના દંડનો હું ત્યાગ કરું છું. તેમ આ બોલ દ્વારા ધર્મી આત્મા વિચારે છે.
મન, વચન અને કાયાના દંડનો પરિહાર પણ કષાય અને નોકષાયના ત્યાગથી સંભવે છે. માટે કહે છે કે - ૨૭-૨૭-૨૮. હાસ્ય-રતિ-અરતિ પરિહરૂઃ
હાસ્ય પણ એક પ્રકારનો વિકાર છે, નિમિત્ત મળતાં કે નિમિત્ત વિના હાસ્ય કરવું, ઈષ્ટ વસ્તુની પ્રાપ્તિ થતાં તેમાં રતિનો ભાવ કરવો અને અનિષ્ટ વસ્તુની પ્રાપ્તિ થતાં તેમાં અરતિનો ભાવ કરવો, તે હાસ્ય, રતિ અને અરતિરૂપ નોકષાય છે. આ નોંકષાયનો પરિણામ પણ આત્મા માટે બાધક છે. આત્મા તેનાથી દંડાય છે. તેનાથી મલિન કર્મનો બંધ થાય છે. માટે આ બોલ દ્વારા આત્મામાં પડેલા આ મલિન ભાવોનું સ્મરણ કરી તેના ત્યાગનો સાધક સંકલ્પ કરે છે. ૨૯-૩૦-૩૧. ભય-શોક-જુગુપ્સા પરિહરૂં?
અનિષ્ટકારક તત્ત્વો જોતાં પેદા થતો ભય, ઈષ્ટ વસ્તુ કે વ્યક્તિના વિયોગથી થતો શોક અને ખરાબ વસ્તુ જેવી કે વિષ્ટાદિ પ્રત્યેનો અણગમો તે જુગુપ્સા. તે સર્વનો પણ હું ત્યાગ કરું. ભય, શોક અને જુગુપ્સારૂપ આ નોકષાયના પરિણામો પણ આત્માને મલિન કરતાં હોઈ, આ બોલ દ્વારા આત્મામાં રહેલા આ ભાવોને યાદ કરી સાધક તેના ત્યાગની ભાવના વ્યક્ત કરે છે.
વળી, ત્રણ લેશ્યાના પરિણામો પણ મનોગુપ્તિ આદિના બાધક છે, માટે હવે કહે છે કે –
