________________
૧૪૪
સૂત્ર સંવેદના
ઝાકઝમાળવાળું સમવસરણ, ચાલતાં પગ નીચે જમીન પર નવ મુલાયમ સુવર્ણ કંમળ વગેરેની શોભાને જેઓ યોગ્ય છે, તેમને અરિહંત કહેવાય છે. તેવા ચોવીસ તીર્થંકર ભગવાનનું હું કીર્તન કરીશ એટલે નામ લેવાપૂર્વક હું અરિહંતનું સ્તવન કરીશ.
ચડવીસવિ વલી: : કેવળજ્ઞાનને ધારણ કરનારા ચોવીસ પણ (અરિહંતનું હું કીર્તન કરીશ.)
વિવિ માં રહેલો ‘અવિ’ શબ્દ બીજા અરિહંતો કરતાં ઋષભદેવથી માંડી મહાવીરસ્વામી સુધીના ચોવીસ ભગવાનની વિશેષતા બતાવે છે, અર્થાત્ બીજા અરિહંતોને તો હું સ્તવીશ, પણ ઋષભદેવથી માંડી મહાવીરસ્વામી સુધીના ચોવીસે તીર્થંકરોની પણ હું સ્તુતિ કરીશ.
ઘાતી કર્મોનો નાશ કરી જેમણે કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન પ્રાપ્ત કર્યું છે, તેને કેવળી કહેવાય છે. કેવળી એવા અરિહંત ભગવંતોનું હું કીર્તન કરીશ. અરિહંત પરમાત્માનું આ વિશેષણ, સ્વરૂપદર્શક વિશેષણ છે. તેથી તે કોઈ દોષના નિવારણ માટે નથી મૂકાયું, પરંતુ પૂર્વોક્ત અરિહંત કેવળજ્ઞાની જ હોય, અકેવળી નહીં એવો નિયમ ક૨વા માટે આ વિશેષણ ગ્રહણ કર્યું છે, જ્યારે બાકીનાં વિશેષણો કોઈ ને કોઈ દોષ ટાળવા માટે મૂકાયેલાં છે.
ભગવાનને કેવળી કહેવાથી એ પ્રાપ્ત થઈ જ જાય છે કે તેઓ કેવળજ્ઞાનરૂપી દીપક વડે પંચાસ્તિકાયમય લોકને પ્રકાશિત કરે છે માટે આ ગાથાની શરૂઆતમાં ભગવાનને જે લોકને ઉદ્યોત કરનારા કહ્યા હતા પદની કોઇ આવશ્યક્તા રહેતી નથી, પરંતુ જ્ઞાનાદ્વૈતવાદીઓની માન્યતા ખોટી છે એ બતાવવા માટે ગાથાની શરૂઆતમાં ભગવાનને લોકને ઉદ્યોત કરનારા કહ્યા છે. જ્ઞાનાદ્વૈતવાદીઓ માને છે કે જગત માત્ર જ્ઞાનરૂપ જ છે, જ્ઞાન સિવાય જગતમાં કોઈ અન્ય તત્ત્વ નથી, જે દેખાય છે તે બધું ભ્રમણારૂપ છે. અદ્વૈતવાદીને
2. અરિહંતનું વિશેષ સ્વરૂપ નવકારમાંથી જોઈ લેવું.
૩. વિશેષણનું ગ્રહણ ત્રણ સ્થાનોમાં સફળ હોય છે. (૧) ઉભયપદના વ્યભિચારમાં જેમકે લીલું કમળ (૨) એક પદના વ્યભિચારમાં જેમકે પાણી દ્રવ્ય, પૃથ્વી દ્રવ્ય અને (૩) સ્વરૂપ બતાવવામાં જેમકે પ્રદેશરહિત પરમાણુ.
