________________
શ્રી કરેમિ ભંતે સૂત્ર
૧૭૩
સાવધથી અટકી શકે છે. જે વ્યક્તિ પોતાની ઇચ્છાનુસાર મન-વચન-કાયાને પ્રવર્તાવે છે તે વ્યક્તિ કદી સાવઘયોગથી અટકી શકતો નથી. આથી જ દેશથી કે સર્વથી સામાયિકની પ્રતિજ્ઞા લેનાર સાધકે સામાયિકના સમય દરમ્યાન મારાં મન-વચન-કાયા કેવી રીતે પ્રવર્તવા જોઈએ, તે વિષયક શાસ્ત્રવચનો ગુરુભગવંત પાસે જાણી શ્રવણ કરી સ્થિર કરી લેવા જોઈએ, કારણકે, તો જ આ પ્રતિજ્ઞાનું પાલન યથાયોગ્ય રીતે થઈ શકે.
સંસારવર્તી કોઈપણ પદાર્થમાં મમત્વ-રાગ-દ્વેષ આદિ ભાવો તે અસામાયિકનો ભાવ છે અને તમામ ભાવોમાં માત્ર જ્ઞાતાભાવ એટલે તે પદાર્થનું માત્ર જ્ઞાન કરવું, પણ પદાર્થના જ્ઞાન સાથે તેમાં સારા-નરસાપણાનો કે ઈષ્ટઅનિષ્ટપણાનો કોઈ પણ ભાવનો સ્પર્શ થવા ન દેવો તે સામાયિકનો પરિણામ છે. આમ તો, આવો સામાયિકનો પરિણામ ઘણી ઉપરની કક્ષામાં આવે છે. તો પણ આવા પ્રકારના પરિણામના લક્ષપૂર્વક સામાયિકના કાળ દરમ્યાન જો યત્ન કરવામાં આવે તો લક્ષપૂર્વકનું તત્ત્વના પક્ષપાતવાળું આ સામાયિક અન્ય સામાયિક કરતાં વિશિષ્ટ કોટિનું બની શકે છે.
સામાયિકના કાળ દરમ્યાન સામાયિક માટેનો યત્ન તે જ આત્માનો ટકી શકે કે જેને સામાયિક સિવાયનો સંસારનો અવિરતિનો પરિણામ ખટકતો હોય. આ અવિરતિનો કે અસામાયિકનો પરિણામ તે કલુષિત પરિણામ છે, આવા પરિણામવાળી અવસ્થા એ મારા આત્માની મલિન અવસ્થા છે, અવિરતિનો પરિણામ મને પડા ઉત્પન્ન કરનાર છે, અસામાયિકના પરિણામને કારણે જ મારે કર્મબંધ કરીને સંસારમાં ભટકવું પડે છે, આવું જેને સ્પષ્ટ બુદ્ધિમાં બેઠું હોય તેવો આત્મા જ સામાયિકના સમય દરમ્યાન પોતાના આત્માને સામાયિકના ઉપયોગમાં રાખવા યત્ન કરે છે. પરંતુ જેને ઉપરોક્ત કોઇ ભાવો સ્પર્શતા નથી, તે તો માત્ર ધર્મબુદ્ધિથી, દ્રવ્યથી, સામાયિકની ક્રિયા કરે છે. તેને સામાન્યથી પુણ્યબંધ થાય છે. પરંતુ, સામાયિકના મહાઆનંદને તે આત્માઓ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી.
સામાયિક કરવા માટે પ્રથમ સાવદ્ય યોગના ત્યાગની પ્રતિજ્ઞા કરી, હવે તે પ્રતિજ્ઞાનો કાળ બતાવે છે.
ગાવ નિયનં પરૂવાલામિઃ જ્યાં સુધી હું નિયમને એવું છું.
નાવ = વાવત્ = જ્યાં સુધી. આ શબ્દ, મર્યાદા બતાવે છે. તેનો સંબંધ
