________________
શ્રી સામાઈયવય જુત્તો સૂત્ર
પ્રત્યે અરુચિ - અણગમો કે રોષ કરવો. અથવા કોઈની સામાયિક માટેની વારંવા૨ની ટકોરથી રોષમાં આવી સામાયિક કરવું અથવા ક્રોધના ભાવમાં વર્તતા જ સૌમાયિક કરવું, એ ‘રોષ' નામનો દોષ છે. કોઈપણ સંયોગમાં સામાયિકમાં રોષ ન થાય તેવા સંકલ્પ સાથે સામાયિક ક૨વા બેસવું જોઈએ.
૧૯૧
ઃ
૫. ગર્વ : હું રોજ સામાયિક કરું છું, હું સુંદર વિધિપૂર્વક સામાયિક કરૂં છું. આવો અહંભાવ તે ગર્વ નામનો દોષ છે. આ દોષથી બચવા માટે સાધકે સામાયિક કરતાં પહેલા વિચારી રાખવું કે કોઈ મને ધર્મી કહે કે મહાન કહે એટલા માત્રથી હું ધર્મી કે મહાન બની જતો નથી, પરંતુ માનને મૂકવાથી જ હું મહાન બની શકું છું. માટે વ્યક્ત કે અવ્યક્ત માનનો અર્થાત્ ગર્વનો ત્યાગ કરીને જ મારે સામાયિક કરવું જોઈએ.
૬. લાભવાંછા : સામાયિક કરવાથી મને પુત્ર - પૈસા કે શત્રુનો વિજય આદિ લાભ થશે તેવી ઇચ્છાથી સામાયિક કરવું તે ‘લાભવાંછા' દોષ છે. જો કે સંસારી આત્મા ધન કે પુત્રાદિની ઇચ્છાવાળા હોય છે, તો પણ વિવેકી શ્રાવકો તો સમજતા જ હોય છે કે ઇચ્છાઓ જ અનર્થનું મૂળ છે.' તેઓ તો જ્યાં એક પણ ઇચ્છા ન થાય તેવા મોક્ષને જ ઝંખતા હોય છે. મોક્ષ સુખ મેળવવા માટે જ ભગવાને આ સામાયિકની ક્રિયા બતાવી છે. માટે સામાયિક દ્વારા અન્ય સુખની ઇચ્છા ન રાખતા વિવેકી આત્માઓ માત્ર મોક્ષની જ ઇચ્છા રાખે છે.
::
૭. ભય : સામાયિક નહિ કરું તો ધર્મી સમાજમાં હું સારો નહિ લાગ્યું. મારા વડીલોને નહિ ગમે આવા કોઈ ભયથી સામાયિક થાય તો તે સામાયિકમાં ‘ભય’ દોષ કહેવાય. આવા શ્રાવકો સામાયિક લઈ સૂત્રાર્થ પરાવર્તના આદિ કરતા હોય તો પણ ભયનો પરિણામ અંતરંગ રીતે ચાલુ જ રહે છે. સામાયિકમાં પોતાના ધનાદિના નાશનો કે આપત્તિનો ભય રહે તો તે પણ ભય દોષ કહેવાય છે. સામાયિકના સમય દરમ્યાન સાધકે ચિત્તને સર્વત્ર અપ્રતિબદ્ધ કરવા પ્રયત્ન કરવાનો છે અને જેમ જેમ ચિત્ત પરપદાર્થથી અલિપ્ત (અનાસક્ત) બને છે, તેમ તેમ તે ભયમુક્ત બનતું જાય છે.
૮. યશકીર્તિ : સામાયિક કરવાને કારણે લોકો મારી પ્રશંસા કરશે, મને ધર્મી કહેશે. આવા વ્યક્ત કે અવ્યક્ત આશયપૂર્વકનું સામાયિક યશકીર્તિ દોષવાળું કહેવાય છે. આ દોષને કાઢવા સર્વત્ર ઉદાસીનવૃત્તિ કેળવવી જોઈએ.
