________________
૨૦૨
સૂત્ર સંવેદના
ઇચ્છા જાણી, વિનયપૂર્વક આજ્ઞા મેળવી સામાયિક કરવાને ઇચ્છતો સાધક દ્રવ્ય અને ભાવથી, હિંસાથી બચવાના અભિપ્રાયપૂર્વક મુહપત્તિના ૫૦ બોલની વિચારણા કરતો મુહપત્તિનું પડિલેહણ કરે છે.
સામાયિકની પ્રતિજ્ઞા કરતાં પહેલા મુહપત્તિનું પડિલેહણ એટલા માટે જરૂરી છે કે, પડિલેહણની ક્રિયા અહિંસકભાવને ઉત્પન્ન કરનાર છે. બાહ્યથી મુહપત્તિને જોઈ તેમાં કોઈ જીવ જંતુ હોય, તો તેને દૂર કરીને ક્રિયા કરવાથી બાહ્ય યતના પળાય છે અને બોલની વિચારણા દ્વારા પોતાને પીડનારા રાગાદિ 'ભાવોની અનુપ્રેક્ષા કરી તેમાંથી બચવાનો જે પરિણામ થાય છે, તે અત્યંતર યતના સ્વરૂપ છે. અહીં મુહપત્તિ એ ઉપલક્ષણ છે. પરંતુ તેનાથી એ ઉપલક્ષિત થાય છે કે, સામાયિકના તમામ ઉપકરણો સામાયિક કરવાનું સ્થળ વગેરે સર્વ પ્રતિલેખના અને પ્રમાર્જના પૂર્વક શાસ્ત્રમાં બતાવેલી વિધિ અનુસાર જ વાપરવા. આ રીતે ઉપકરણો વાપરવાથી છ-કાય જીવોની રક્ષાનો પરિણામ ઉત્પન્ન થાય છે. આ પરિણામ સમતાભાવનો પૂરક અને પોષક પરિણામ છે.
૪. ત્યારબાદ એક ખમાસમણ દઈને કહેવું કે ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્ ! સામાયિક સંદિસાહુ ? ત્યારપછી ઇચ્છું કહી એક ખમાસમણ દઈ કહેવું કે ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્ ! સામાયિક ઠાઉં ?' અને ઇચ્છું કહીને બે હાથ જોડી એક નવકાર ગણવો.
મુહપત્તિ પ્રતિલેખનની ક્રિયા પૂર્ણ થયા બાદ સામાયિક ધર્મમાં પ્રવેશ કરવા માટેની આજ્ઞા માંગવા માટે ગુરુ ભગવંતને એક ખમાસમણ દઈને કહેવું કે, ‘ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્ ! સામાયિક સંદિસાહુ ? અર્થાત્ સામાયિક કરવાની મારી ભાવના છે. હું આ અંગે આપની પાસે આજ્ઞા માંગું ? ત્યારે ગુરુ કહે, ‘વિસર' તું તારી ઈચ્છા પ્રમાણે આજ્ઞા માંગ. આમ, 'ગુરુની આજ્ઞાનો સ્વીકાર કરતાં સાધક કહે, ‘ચ્છ' - આપની આજ્ઞા મને શિરોધાર્ય છે.
વળી, એક ખમાસમણ દઈને કહે, ‘ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્ ! સામાયિક ઠાઉં ?' એટલે કે હે ભગવંત, આપ મને ઇચ્છાપૂર્વક આજ્ઞા આપો. હું સામાયિકમાં રહું ? ત્યારે ગુરુ કહે, ‘દુ’- તું સામાયિકમાં રહે. ત્યાર પછી સાધક ઉભો થઈ ‘ઇચ્છું' કહેવા દ્વારા આજ્ઞા સ્વીકારીને બે હાથ જોડી - મસ્તક નમાવી, મંગળ કરવા માટે એક નવકાર ગણે છે.
