________________
૧૦
સૂત્ર સંવેદના
આવતાં બોલો જો શાંત ચિત્તે વિચારીને બોલવામાં આવે તો મુહપત્તિ પ્રતિલેખન પછીની કરવામાં આવતી ક્રિયા જરૂર ઉચિત ફળ આપવા સમર્થ બને છે.
આ એક એક બોલનું જેટલું વધુ ચિંતન થાય, તેના ઉપર જેટલો ઉંડો વિમર્શ થાય, તેટલા આત્મા ઉપર લાગેલા કુસંસ્કારો ચોક્કસ નાશ પામે છે અને આત્મા ગુણની દિશામાં જરૂર આગળ વધી શકે છે. આથી જ અત્રે મુહપત્તિના એક એક બોલની સામાન્યથી વિચારણા કરવામાં આવે છે. વિશેષથી વિચારણા સદ્ગુરુ પાસે બેસી સ્વયં કરવાની છે.
તેમાં સૌ પ્રથમ સાધક બોલે છે કે - ૧. સૂત્ર, અર્થ, તત્ત્વ કરી સદ્દઉં:
અરિહંત ભગવંતોએ પ્રરૂપેલા અને ગણધર ભગવંતોએ ગૂંથેલા સૂત્રો અને તેના અર્થને તત્ત્વરૂ૫ જાણી શ્રદ્ધા કરું.. '
આ જગતમાં આત્માનું હિત કરનાર કોઈ તત્ત્વ હોય તો તે માત્ર ગણધરકૃત સૂત્રો અને તેના અર્થો જ છે. જેમ જેમ સૂત્રનો અભ્યાસ થતો જાય, તેના અર્થ સમજાતા જાય, તેમ તેમ જગતવર્તી પદાર્થોનો વાસ્તવિક ખ્યાલ આવતો જાય છે. જગતને યથાર્થરૂપે જોવાના કારણે જ કઈ વસ્તુમાં પ્રવૃત્તિ કરવી અને ક્યાંથી નિવૃત્ત થવું તેનો પણ યથાર્થ બોધ થાય છે. આવા બોધને અનુસાર પ્રવૃત્તિ કરવાથી આત્મહિત થઈ શકે છે. સૂત્ર કે અર્થનું માત્ર જ્ઞાન આત્મા માટે ઉપકારક બની શકતું નથી, પરંતુ “સૂત્ર અને અર્થ જ જગતમાં તત્ત્વભૂત (પરમાર્થભૂત) છે. આનાથી જ મારા આત્માનું હિત થઈ શકે તેમ છે.” આવી તીવ્ર શ્રદ્ધા જ આત્મહિતની સાધનામાં ઉપકારક છે. આથી જ સૌ પ્રથમ આ શબ્દો દ્વારા સૂત્ર-અર્થની તસ્વરૂપે શ્રદ્ધા કરવાનો સંકલ્પ કરાય છે.
સૂત્ર-અર્થની શ્રદ્ધામાં બાધક તત્ત્વ છે દર્શનમોહનીય કર્મ. જ્યાં સુધી આ દર્શનમોહનીય કર્મ નબળું ન પડે, ત્યાં સુધી સૂત્ર કે અર્થનું જ્ઞાન મેળવી તેના ઉપર શ્રદ્ધા થઈ શકતી નથી. આથી કહે છે - ૨-૩-૪. સમ્યકત્વ મોહનીય, મિશ્ર મોહનીય, મિથ્યાત્વ મોહનીય પરિહરૂં?
મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મ બુદ્ધિમાં ભ્રમ પેદા કરે છે. આ કર્મ જ સંસારની અસારતાને જણાવતાં તથા વિષયોના કટુ વિપાકોનું દર્શન કરાવતાં ભગવાનના
