________________
શ્રી સામાયિક લેવાની વિધિ
૨૦૫
નજર સમક્ષ રાખી, તેમને આધીન રહીને આ કાર્ય હું કરું છું. તેવો પરિણામ ખાસ રાખવાનો છે.
આજના કાળમાં ઘણા લોકોની એવી માન્યતા છે કે, સમભાવ તે જ સામાયિક છે. એટલે આપણે પણ સર્વત્ર સમભાવમાં રહીશું. આવી ક્રિયા કરવાની શું જરૂર છે? કેમકે, આવી ક્રિયા કર્યા વિના પણ ભરતાદિ અનેક આત્માઓ સમતા રાખી મોક્ષમાં ગયા છે. આ વાત યોગ્ય નથી. ક્વચિત્ પૂર્વભવના સંસ્કારથી ભારત મહારાજા જેવાને મોક્ષ મળી જાય તેટલા માત્રથી બધાને છે, મળી જાય એવું આ વસ્તુ માટે શક્ય નથી. મોટા ભાગના આત્માઓ વિધિવત્ સામાયિકવ્રતને સ્વીકારીને જ મોક્ષ પામ્યા છે. માટે વિધિવત્ સામાયિકનો સ્વીકાર કરવો, તે જ વધુ યોગ્ય છે. કોઈ ડાહ્યો વ્યાપારી પાડોશીને “લક્કી ડ્રોમાં કરોડ કમાયેલો જોઈ પોતાનો વ્યાપાર છોડી દેતો નથી. તે જ રીતે જેમણે સમભાવના સંસ્કારો પાડવા છે, તેમણે વિધિપૂર્વક સામાયિક ગ્રહણ કરવું જ જોઈએ. ૪. સામાયિકમાં આવતા સૂત્રના અર્થ :
આ વિભાગની વિસ્તૃત જાણકારી પૂર્વમાં આપેલી છે. ૫. સામાયિક વ્રતનો સ્વીકાર કરી - સામાયિકના કાળમાં શું કરવાનું? - સામાયિક ગ્રહણ કર્યા પછી શ્રાવકે બે ઘડી સુધી મુખ્યપણે સ્વાધ્યાય જ કરવાનો છે. સ્વાધ્યાય એટલે આત્માનું નિરીક્ષણ, આત્માનો અભ્યાસ, આત્માનું ધ્યાન જેનાથી થાય તેવી ક્રિયા. આ સ્વાધ્યાય પાંચ પ્રકારનો છે. વાચના-પૃચ્છનાપરાવર્તના-અનુપ્રેક્ષા અને ધર્મક્રિયા સ્વરૂપ આ સ્વાધ્યાય આદિ એવી રીતે કરવાં જોઈએ કે અનાદિકાળથી ચાલતી આપણી વિપરીત પ્રવૃત્તિનો અંત આવે અને પોતાનો આત્મા ધીમે ધીમે સમતાભાવને અભિમુખ બને. શાસ્ત્રના એક એક શબ્દનો સહારો લઈને એવી રીતે તે શબ્દોને બોલવા જોઈએ કે જેથી તે શબ્દ મોહરાજાના શસ્ત્રોને હણવા સમર્થ થઈ શકે ! મોહના સંસ્કારોને નબળા પાડવાનું કામ કરી શકે ! આ માટે સામાયિકમાં સ્વાધ્યાય સિવાય સાધુની વેયાવચ્ચ, કાયોત્સર્ગ, મંત્રજાપ, ધ્યાન, ખમાસમણ વગેરેની ક્રિયા પણ કરી શકાય છે. ૭. સામાયિક કરીને આપણે મેળવવાનું શું?
સમતા વિના સિદ્ધિની પ્રાપ્તિ નથી, માટે સામાયિકના અનુષ્ઠાનને વારંવાર કરવા દ્વારા આપણે સમતાને આત્મસાત્ કરવાની છે.
