________________
૧૮૮
સૂત્ર સંવેદના
સામાયિક પારતી વખતે પણ સાધક આ પદો દ્વારા પુનઃ યાદ કરે છે કે, “સામાયિક મેં વિધિથી લીધુ છે, વિધિથી પાયું છે, આમ છતાં વિધિ કરતાં કાંઈ પણ અવિધિ થઈ હોય તો તે પાપનું હું મન, વચન, કાયાથી મિચ્છામિ દુક્કડ દઉ છું અર્થાત્ વિધિથી કરવાનો ભાવ હોવા છતાં અજ્ઞાનતાથી, અવિવેકથી કે પ્રમાદાદિ દોષોથી મારાથી કાંઈપણ અવિધિ થઈ હોય તો તે અવિધિકૃત મારા પાપ નાશ પામો.”
સામાયિક વિધિએ લીધું વગેરે પદો તે જ વ્યક્તિ સાચી રીતે બોલવાનો અધિકારી છે કે, જેણે શાસ્ત્રવિધિ જાણી છે અને તે પ્રમાણે જ વિધિ અનુસાર સામાયિક કરવા જેણે પ્રયત્ન કર્યો છે અને સામાયિક પૂર્ણ કર્યું છે પરંતુ જેઓએ માત્ર સૂત્રોચ્ચાર કરી કાયિક ક્રિયા જ કરી છે, સામાયિકના પારમાર્થિક સ્વરૂપને કે વિધિને જાણી પણ નથી અને આથી જ જેણે વાસ્તવિક રીતે તો સામાયિકમાં યત્ન જ કર્યો નથી, તેને માટે તો આ પદોનું ઉચ્ચારણ મૃષાવાદ તુલ્ય જ બની જાય છે. .
જેઓ સામાયિકના સ્વરૂપને યથાર્થ જાણે છે; વિધિના જ્ઞાતા છે અને વિધિપૂર્વક સામાયિક કરવાની ઇચ્છા છે, છતાં અનાદિ અભ્યસ્ત પ્રમાદના કારણે યત્ન કરી શકતાં નથી. વળી, સામાયિક વિધિએ લીધું, વિધિએ પાળ્યું બોલતાં તેમને મનમાં અત્યંત દુઃખ થાય છે કે, ખરેખર, “હું આ વચન બોલવાનો અધિકારી જ નથી. કેમકે, મેં પ્રમાદના કારણે વિધિમાર્ગનું પાલન કર્યું નથી મેં સામાયિક વિધિપૂર્વક લઈ સામાયિકના સમય દરમ્યાન સમભાવમાં રહેવાના યત્નપૂર્વક સામાયિક પૂર્ણ કરવું જોઈએ તે પણ કર્યું નથી. તો હું વિધિએ લીધું વગેરે પદો કઈ રીતે બોલી શકું ?” આવા પ્રકારના પોતાના પ્રમાદ પ્રત્યેના તિરસ્કાર ભાવવાળા અને ભાવિમાં સુયોગ્ય કરવાની અભિલાષાવાળા આત્માઓ આ પદો બોલે તો તે શબ્દોચ્ચારણ પણ આમ તો મૃષારૂપ છે, તો પણ વિધિપૂર્વક કરવાની ઇચ્છાવાળા આત્માઓને સાનુબંધી દોષ લાગતો નથી. તેમનો આ દોષ નિરનુબંધ (નાશ પામવાવાળો) છે. પ્રારંભિક કક્ષામાં આ રીતે ગ્રહણ કરાયેલ સામાયિક પણ લાભપ્રદ બને છે.
જેઓને વાસ્તવિક સામાયિકની સમજ જ નથી, પારમાર્થિક વિધિને જાણતા નથી અને જાણવાની ઇચ્છા પણ નથી, માત્ર સામાયિક કરીએ તો સારું. આવા
૧. સાનુબંધ - જે દોષો ખોટી પરંપરા ચલાવે તેને સાનુબંધ દોષ કહેવાય છે
