________________
૧૬૦
સૂત્ર સંવેદના
જાય છે, તો પણ કલ્યાણના અભિલાષી આત્માને આરોગ્યાદિ ભાવોનું વધુ મહત્ત્વ છે અને વધુ મહત્ત્વના કારણે તેને જુદી માંગણીરૂપે વ્યક્ત કરે છે. વળી, કલ્યાણની પ્રાપ્તિમાં આ ત્રણ વધુ મહત્ત્વનાં અંગો છે, તેથી તેનું મહત્ત્વ વધુ સ્પષ્ટ રૂપે સૌને સમજાય માટે પણ જુદું ગ્રહણ કરેલ જણાય છે.
જે વ્યક્તિને તત્ત્વનો સ્પષ્ટ બોધ છે, તેને તત્ત્વભૂત ભાવઆરોગ્યની જ ઇચ્છા હોય છે. આ ભાવ આરોગ્ય સર્વત્ર અનિચ્છાના પરિણામરૂપ છે. આ અનિચ્છાનો પરિણામ બોધિ અને સમાધિથી મળનાર છે. પણ તે બોધિ જૈનકુળમાં માત્ર જન્મવારૂપ કે બાહ્યથી જૈનાચારના પાલનરૂપ નથી. આ બોધિ તો સ્યાદ્વાદના સૂમ બોધપૂર્વક શક્તિ અનુસાર મોક્ષમાર્ગમાં દઢરૂપે ચાલવા સ્વરૂપ છે અને મોક્ષમાર્ગ ઉપર ચાલવાના કારણે ઉત્તમ કોટિની ભાવસમાધિની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ પ્રાપ્ત થયેલ ભાવસમાધિ અનિચ્છા સ્વરૂપ ભાવઆરોગ્યનું કારણ છે. તે મને મળો એવો ભાવ આ પદ બોલતાં કરવાનો છે:
વંસુ નિખારા ચંદ્રથી અધિક નિર્મળ..
ચંદ્રોથી વધુ નિર્મળ. અહીં ચંદ્ર શબ્દમાં બહુવચનનો પ્રયોગ એટલા માટે છે કે, એક ચંદ્ર નહિ પણ અસંખ્ય ચંદ્રોની ભેગી થઈને પણ જે નિર્મળતા છે, તેના કરતાં પણ ભગવાન વધુ નિર્મળ છે એવું કહેવું છે. ચંદ્રની નિર્મળતા પણ શાશ્વતી નથી, જ્યારે પરમાત્મામાં કર્મમલ નાશ પામવાને કારણે જે નિર્મળતા ઉત્પન્ન થાય છે, તે શાશ્વતી છે. વળી, પુદ્ગલની નિર્મળતા રાગી આત્માને રાગવૃદ્ધિનું કારણ બને છે. જ્યારે કર્મમલના નાશથી ઉત્પન્ન થયેલી પરમાત્માની નિર્મળતા કોઈના કષાયનું કારણ તો બનતું નથી, પણ આવા પરમાત્માનું દર્શન કરવાથી કષાયનો નાશ જરૂર થઈ શકે છે. જેમ ચંદ્ર શીતલતા અને પ્રકાશના ગુણને કારણે નિર્મળ દેખાય છે. તેમ પરમાત્માના કષાયો નાશ થયા હોવાના કારણે નિર્મળ અને શીતળ છે.
સાપુ સહિયં પાસવરા ઃ સૂર્યથી21 અધિક પ્રકાશ કરનારા.
20. મૂળમાં ઇસુ માં સપ્તમી વિભક્તિ છે, પણ તે પંચમીના અર્થવાળી છે. પ્રાકૃતમાં આ
રીતે અર્થભેદે ઘણીવાર વિભક્તિનો ભેદ જોવા મળે છે. 21. અહીં પણ વિભક્તિનો ફેરફાર પૂર્વની જેમ જાણવો.
