________________
૧૪૬
સૂત્ર સંવેદના
પદોથી માત્ર ભાવ-અરિહંતનું જ ગ્રહણ થાય અન્યનું નહિ. માટે દરેક વિશેષણ અને વિશેષ્ય એવું “અરિહંત પદ એમ સર્વ પદો આવશ્યક છે.
આ પદ દ્વારા ભાવ તીર્થંકરનું સ્વરૂપ બતાવનારી પહેલી ગાથા પૂરી થાય છે. આ ગાથામાં પરમાત્માના ચાર અતિશયો બતાવ્યા છે. જો ડોગરે વિશેષણ દ્વારા ભગવાન કેવળજ્ઞાન દ્વારા લોકનો પ્રકાશ કરનાર હોઈ જ્ઞાનાતિશય બતાવાયો છે. “થતિસ્થયર' કહેવાથી પરમાત્મા, વચન દ્વારા ભવ્ય જીવોને સંસાર સમુદ્રમાંથી પાર ઉતરવા માટે અહિંસા, સંયમ અને પરૂપ ધર્મનો યથાર્થ ઉપદેશ આપે છે તે તેમનો વચનાતિશય બતાવાયો છે. “નિ' પદ દ્વારા ભગવાન રાગ-દ્વેષ અને મોહરૂપ મહાઅપાયને જીતનારા છે એમ બતાવી પરમાત્માનો અપાયાપગમાતિશય સૂચિત કરાયો છે અને અરિહંત' શબ્દ દ્વારા પરમાત્માનો પૂજાતિશય જણાવાયો છે.
આ ગાથા બોલીએ ત્યારે ચાર અતિશયોરૂપ ઉત્તમ ભાવોથી સંપન્ન ચોવીસ તીર્થકરો અને તેમના જેવા જ બીજા પણ જે અનંતા અરિહંતો થઈ ગયા છે અને થવાના છે તે સર્વ તીર્થકરોને નજર સમક્ષ લાવી તેમનું કીર્તન કરવા હું અભિમુખ થયો છું, એવો ભાવ ઉત્પન્ન કરવાનો છે. જેથી ભક્તિનો ભાવ વિશેષ ઉલ્લસિત થાય.
હવે બીજી-ત્રીજી અને ચોથી ગાથા દ્વારા ચોવીસ તીર્થંકરનું નામ સહિત કીર્તન કરાય છે.
ભરતક્ષેત્રના આ અવસર્પિણી કાળના ઋષભદેવથી માંડી મહાવીરસ્વામી સુધીના ચોવીસ તીર્થકરોનાં નામો ગુણયુક્ત નામો છે. તે નામ ભગવાનનો આત્મા ગર્ભમાં આવતા બનેલ વિશેષ પ્રસંગોને કારણે પાડવામાં આવેલ છે. તે સર્વ નામો જેમ વિશેષથી તે તે ભગવાનને લાગુ પડે છે, તેમાં સામાન્યથી દરેક ભગવાનને લાગુ પડે છે. તે તે ભગવાનની વિશેષતાના કારણે પાડેલાં તથા વ્યુત્પત્તિ પ્રમાણે સામાન્યથી દરેક ભગવાનને લાગુ પડતાં નામોને તેવા ગુણોથી યુક્ત જોવાથી તે ગુણવાન વ્યક્તિ પ્રત્યે હૈયામાં આદરનો પરિણામ ઉત્પન્ન થાય છે. આ ગુણ પ્રત્યે થયેલો આદરનો પરિણામ ગુણ પ્રાપ્તિમાં વિઘ્ન કરનારા કર્મનો નાશ કરે છે અને ગુણપ્રાપ્તિનું કારણ બને છે.
