________________
અન્નત્ય-સૂત્ર
સૂત્ર પરિચય :
આ સૂત્ર દ્વારા કાયોત્સર્ગની પ્રતિજ્ઞા કરવામાં આવે છે. માટે તેનું બીજું નામ કાયોત્સર્ગ પ્રતિજ્ઞા સૂત્ર” છે. વળી, કાયોત્સર્ગમાં કેટલા આગારો-છૂટ રાખવાની છે, તે પણ આ સૂત્રમાં બતાવેલ હોઈ તેને “આગાર સૂત્ર' પણ કહેવાય છે. કાયોત્સર્ગની પ્રતિજ્ઞા એક મહાન પ્રતિજ્ઞા છે. તેમાં અનાદિ કાળથી જે કાયા પોતાની નથી, તે કાયાને પોતાની માનવાનો જે દેહાધ્યાસ (મિથ્યા માન્યતા)કર્યો છે તેનો ત્યાગ કરવાનો છે. વાસ્તવિક રીતે વિચારીએ તો કાયા એ હું નથી, પરંતુ કાયાને પ્રવર્તાવનાર અંદર રહેલો આત્મા એ હું છું. પણ મોહને આધિન થઈ આપણે “કાયા એટલે જ હું એવું માની બેઠા છીએ. કાયા સંબંધી આ હું પણાના ભાવને આ પ્રતિજ્ઞા દ્વારા ત્યાગવાનો છે.
કાયોત્સર્ગની આ પ્રતિજ્ઞા દ્વારા આપણે બોલીએ છીએ કે કાયાનો ત્યાગ કરું, છું, પરંતુ કાયાનો ત્યાગ તો મૃત્યુ સિવાય સંભવિત નથી. આથી જ આ પ્રતિજ્ઞા દ્વારા કાયાના વ્યાપારનો ત્યાગ કરવાનો છે. આ કાયોત્સર્ગના સમય દરમ્યાન કાયા ઉપર મમત્વથી કરાયેલા માલિકીના ભાવને ત્યાગ કરવાનો પ્રયત્ન કરવાનો છે. કાયાના લાલન-પાલનનો વિચાર છોડી, તેના ઉપર ઉદાસીન વૃત્તિને ધારણ કરવાની છે. તેથી આ કાળ દરમ્યાન ગમે તેવા ઉપસર્ગ કે પરિષહ આવે તો પણ સહન કરી લેવાના છે. મનને શુભ ધ્યાનમાં રાખવા પ્રયત્ન કરવાનો છે.
આ આખું સૂત્ર નીચે પ્રમાણે ચાર વિભાગમાં વહેંચાયેલું છે.
