________________
શ્રી તસ્સ ઉત્તરી સૂત્ર
૧૨૧
૩. કાયોત્સર્ગનું પ્રયોજન :
હવે જે ઉત્તરીકરણ માટે કાયોત્સર્ગમાં રહેવાનું લક્ષ્ય નક્કી કર્યુ છે તેનું મૂળ પ્રયોજન બતાવતાં કહે છે કે,
પાવાળું મ્માનું નિધાયળઠ્ઠાણું : પાપકર્મોનો નાશ કરવા માટે.
પાપ કર્મોનો સંપૂર્ણ નાશ કરવા માટે કાયોત્સર્ગ ક૨વાનો છે. અત્રે સર્વ કર્મના અર્થમાં જ પાપકર્મ જણાવેલ છે. તેથી પુણ્યકર્મ અલગ દર્શાવેલ નથી. રાગ-દ્વેષની વૃત્તિઓરૂપી ચીકાશને લીધે જ્યારે પુદ્ગલોની વર્ગણાઓ આત્માને વળગે છે અને તેમાં જે એકમેકતા પામે છે, ત્યારે તે કર્મ કહેવાય છે. તેમાં શુભ વર્ગણાઓ પુણ્યકર્મ છે અને અશુભ વર્ગણાઓ પાપકર્મ છે. નિશ્ચયનયની દૃષ્ટિએ તો સર્વે કર્મો પાપકર્મ જ છે. કારણકે તેનાથી આત્માની શક્તિનો રોધ થાય છે. આ કર્મો જ આત્માને સંસા૨માં જકડી રાખે છે. જ્યારે વ્યવહારથી અશુભ કર્મોને પાપકર્મ કહેવાય છે. જો કે અહીં તો ઐર્યાપથિકીની વિરાધનાથી ઉત્પન્ન થયેલા પાપકર્મોનો નિર્દેશ છે અને તેના નાશ માટે કાયોત્સર્ગ કરવાનો છે.
નિર્ઘતન માટે એટલે અત્યંત નાશ કરવા માટે, ઘાત કરવાની ક્રિયાને ઘાતન કહેવાય અને જ્યારે તે ક્રિયા નિરતિશયપણે,- ઉત્કૃષ્ટપણે અર્થાત્ ફરીથી પાપ થવાનું કોઈપણ કારણ બાકી ન રહે તેવી રીતે થતી હોય તો તેને નિર્ઘાતન કહેવાય. પાપોનો મૂળ સહિત નાશ તે જ નિર્ધાતન ક્રિયા છે.
આમ, ચારેય કરણ દ્વારા આત્મા વિશિષ્ટ કોટિનો કાયોત્સર્ગ કરવા ઉદ્યત થાય છે. આ કાયોત્સર્ગનું મુખ્ય કાર્ય પાપકર્મનો સર્વથા નાશ કરવાનું છે. આ પદ દ્વારા કાયોત્સર્ગના પ્રયોજન સ્વરૂપ સૂત્રનો ત્રીજો વિભાગ સંપન્ન થાય છે. ૪. કાયોત્સર્ગની પ્રતિજ્ઞા
કાયોત્સર્ગ માટેની બધી જ તૈયારીઓ કરી હવે અંતે કાયોત્સર્ગ કરવા કાયોત્સર્ગની પ્રતિજ્ઞા લેવાની છે.
ટામિ હ્રાડસમાં : હું કાયોત્સર્ગ કરું છું.
આ બે પદ કાયોત્સર્ગની પ્રતિજ્ઞા દર્શાવે છે. કાયોત્સર્ગ કાયાનો ત્યાગ અર્થાત્ વ્યાપારવાળી કાયાનો ત્યાગ એટલે કે કાયાની ચેષ્ટાનો ત્યાગ સમજવો.
=
