________________
૧૦૪
સૂત્ર સંવેદના
મળીને જે કાદવ બને છે, તે ઢીલા કાદવને દગ-મટ્ટી કહેવાય છે. અથવા દગ= કાચું પાણી અને મટ્ટી=સચિત્ત માટી. તેની પણ કોઈપણ રીતે વિરાધના કરી હોય. ધુમ્મસ પડવાથી કે વરસાદના દિવસોમાં જમીન ઉપર પડેલ કાચું પાણી કે શરીર, પુસ્તક આદિ ઉપર જે પાણી પડ્યું હોય, તેની યોગ્ય જયણા સાચવી ન હોય, તેને ફૂંક મારી કે હાથથી લૂંછી નાખવાના કા૨ણે જે પાણીના જીવની વિરાધના થઈ હોય, ઉનાળાના દિવસોમાં પાણીના જળાશયો, નદીઓ વગેરે જોઈ આનંદ થયો હોય, નદી ઉતરતાં પાણીના જીવોનો.સ્પર્શ ગમી ગયો હોય, નાયગરા વગેરે ધોધ જોવામાં આનંદ માણ્યો હોય તે સર્વે પાપોની વિરાધનાનું ‘મિચ્છા મિ દુક્કડં' આપવાનું છે.
જિજ્ઞાસા : કુદરતી સૌંદર્ય જોવામાં પાપ શું લાગે ? જેથી તેનું ‘મિચ્છા મિ દુક્કડં' દેવું જોઈએ ?
ઃ
તૃપ્તિ : કુદરતી સૌંદર્ય તરીકે આપણે જોઈએ છીએ, વિવિધ આકૃતિવાળી વનસ્પતિઓ અને પાણીના સ્થાનો. આ બન્ને સ્થાનોમાં અસંખ્યાતા એકેન્દ્રિયના જીવો હોય છે. આ જીવોને તે તે સ્થાનમાં સ્થાવર નામકર્મના ઉદયના કારણે પુરાઈને રહેવું પડે છે. વળી, અત્યારે જે જે (હિલ સ્ટેશનો વગેરે) ફરવાના સ્થળો છે, ત્યાં તેનો દેખાવ સારો રાખવા માટે વનસ્પતિને અવાર-નવાર કાપે છે, નવી નવી ઉગાડે છે, ખરાબ થતાં તેને મૂળથી ઉખેડીને ફેંકી દે છે, અનેક લોકો તેના ઉપર ચાલે છે, કૂદે છે, હરે છે, ફરે છે, આ દરેક ક્રિયાથી આ એકેન્દ્રિયના જીવોને ત્રાસ થાય છે. આવા સૌંદર્યમાં આનંદ માણવાથી તે તે જીવોને થતી આ પીડાની અનુમોદના થાય છે. વળી, સૌ જોવા જાય છે, તેના કા૨ણે જ પૈસાના અર્થી જીવો આ રીતે વનસ્પતિકાય આદિને પીડવાનું કાર્ય કરે છે. તેથી ક૨ાવણનું પણ પાપ લાગે છે અને તે જીવો ઉપર ચાલવા વગેરેથી કરણનું પાપ પણ લાગે છે. માટે આવા કુદરતી સૌંદર્ય જોઈ મજા માણી હોય તેનું પણ ‘મિચ્છા મિ દુક્કડં' આપવું જોઈએ.
मक्कडा-संताणा એટલે કરોળિયાની જાળ. કરોળિયાની જાળને પાડી હોય, ઘર સાફ કરતાં કરોળિયાના ઘ૨ ભાંગ્યા હોય તો તે વિરાધનાનું પણ સ્મરણ કરીને તેનાથી મલિન બનેલા આત્માને શુદ્ધ કરવાનો છે.
આ પદો બોલતાંની સાથે આપણને યાદ આવવું જોઈએ કે “મારે સૂક્ષ્મ રીતે પણ આવા કોઈ પણ પ્રકારના જીવોની વિરાધના નથી કરવાની. જો આવી
