________________
સૂત્ર સંવેદના
જે કાંઈ મારાથી વિનયશૂન્ય (ઉદ્ધતાઈ ભરેલું) નાનું કે મોટું આચરણ થયું હોય જેને આપ જાણો છો અને હું જાણતો નથી, તે સર્વે અપરાધોની હું ક્ષમા માંગું છું, મારું તે પાપ મિથ્યા થાઓ.
વિશેષાર્થ :
૮૪
કૃષ્ણાળારેખ સંવિસહ માવન્ ! : હે ભગવંત ! આપ મને ઇચ્છાપૂર્વક આજ્ઞા આપો.
‘હે ભગવંત ! મને આજ્ઞા આપો, આ શબ્દ બોલતા શિષ્યના હૈયામાં આવો ભાવ છે કે, ભગવંત ! આપની ઇચ્છા હોય તો મને આજ્ઞા આપો. પણ હું માંગું છું માટે આપે આજ્ઞા આપવી જ જોઈએ, તેવો મારો આગ્રહ નથી. આવો ભાવ જ હૈયામાં રહેલા વિનય-નમ્રતા આદિ ભાવોનું સૂચન કરે છે અને પૂજ્યતાની બુદ્ધિને પુષ્ટ કરે છે.
અમ્રુદ્ધિમિ : હું ઉપસ્થિત થયો છું.
અમિ + ૩ત્ પૂર્વક સ્થા ધાતુ પરથી ‘અમ્યુસ્થિત:' શબ્દ બન્યો છે. આ શબ્દ દ્વારા જણાય છે કે શિષ્ય અપરાધોની ક્ષમા માંગવાની માત્ર ઈચ્છા જ નથી બતાવતો, પણ “હું આપની સમક્ષ અપ્રમત્ત ભાવે, બહુમાનપૂર્વક મારા આસન પરથી ઊભો થયો છું” એમ કહીને શિષ્ય ક્ષમા માંગવાની તત્પરતા બતાવે છે. તેથી જ ‘તિ' શબ્દ ન વાપરતાં ‘ઉત્તિષ્ઠ' શબ્દ વાપર્યો છે.
હવે શેના માટે ઉપસ્થિત થયો છે તે બતાવતા કહે છે કે,
ગર્ભિતર દેવસિગ / રાગ સ્વામેરું : દિવસ કે રાત્રિ દરમ્યાન થયેલા અપરાધોને ખમાવવા માટે હું ઉપસ્થિત થયો છું.
શિષ્ય પોતાની ઇચ્છાનું નિવેદન કરવા દ્વારા અનુજ્ઞા માંગ્યા બાદ હવે આજ્ઞાનો વિષય શું છે, તે પ્રગટ કરતાં કહે છે કે “દિવસ કે રાત્રિ દરમ્યાન મારાથી આપના પ્રત્યે કોઈપણ અતિચાર થયો હોય, તેને ખમાવવા માટે હું. તત્પર બન્યો છું.” આ શબ્દો બોલતાં જ શિષ્ય પોતાનાથી આખા દિવસમાં કયા કયા અપરાધો થયા છે, તેને ઉપયોગમાં લાવે છે અને તે તે અપરાધોની ક્ષમાપના દ્વારા પોતાના આત્માને નિર્મળ બનાવવા પ્રયત્ન કરે છે.
