________________
શ્રી અમ્મુઠ્ઠિઓ સૂત્ર
૮૯
શબ્દો દ્વારા અપાતાં “મિચ્છા મિ દુક્કડ' થી બોલવા-ચાલવામાં વિશેષ યત્નવાન બનાય છે અને વિનયસંપન્નતા ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિમાન થાય છે.
૩vો , સમાસો, ઊંચા આસને બેસવામાં કે સમાન આસને બેસવામાં.
વિનયસંપન્ન શિષ્ય હંમેશા બાહ્ય રીતે પણ ગુરુનું બહુમાન જાળવવા યત્ન કરે છે. તેથી તે ગુરુથી નીચા આસન ઉપર જ બેસે છે. તો પણ કોઈકવાર પ્રમાદથી, અનાભોગથી કે સહંસાત્કારથી ગુરુથી ઊંચા કે સમાન આસન ઉપર બેસવારૂપ જે અપરાધ થયો હોય તેની ક્ષમા શિષ્ય માંગે છે.
અંતરમાસાણ કરમાલાણ, વચ્ચે બોલવામાં કે વધારે બોલવામાં.
ગુરુ કોઈની સાથે વાત કરતા હોય તો વચ્ચે બોલવું તે અંતરભાષા છે અને ગુરુ જે કહે તે વાત વધારીને સામી વ્યક્તિને કહેવી તે ઉવરીભાષા છે. આ બન્ને કરવાથી ગુરુનો જે અવિનય થયો હોય તેની આ પદથી ક્ષમાપના મંગાય છે.
ગુણવાન શિષ્ય જ્યારે ગુરુભગવંત કોઈની સાથે વાતચીત કરતા હોય ત્યારે ક્યારેય વચમાં ન બોલે અને ગુરુની પ્રતિભાને લેશ પણ ઝાંખપ લાગે તેવું ક્યારેય ન કરે. તો પણ અનાભોગ, સહસાકાર કે માનાદિ કષાયને આધીન થઈ, કોઈકવાર પણ ગુરુભગવંત જ્યારે વાત કરતા હોય ત્યારે વચમાં બોલાઈ ગયું હોય, તેને કારણે ગુરુને અપ્રીતિ થઈ હોય અથવા ગુરુદેવ વ્યાખ્યાન કે વાચનાદિમાં કોઈ વિષય સમજાવતા હોય અને પોતાને તે વિષયનું જ્ઞાન અધિક હોય તો શિષ્ય પોતાના જ્ઞાનના માનને કારણે તે વિષયને આ આમ નથી પણ આમ છે, અથવા આ વિષયમાં આટલું જ નથી, હજુ ઘણું છે, તેમ કહી તેનું વર્ણન કરવા બેસી જાય. જેને કારણે ગુરુ પોતાના કરતાં મંદબુદ્ધિવાળા છે, તેવી . લોકમાં છાપ પડે. આ બધું ગુરુના અવિનય સ્વરૂપ છે. તે સર્વેની માફી માંગવાની છે.
સુયોગ્ય શિષ્ય ગુરુની પ્રતિભાને અલ્પ કરવા ક્યારેય ઈચ્છતો ન હોય, તો પણ કોઈકવાર અન્યને સમજાવી દેવાની તીવ્ર ઉત્સુકતા, ઉચિત વિચારણાનો અભાવ અને માનાદિ કષાયની પ્રબળતા એવું કરાવે છે, જેને કારણે ગુરુની ઉણપ દેખાય તેવું પોતાનાથી થઈ જાય તે રૂપ અવિનય છે.
વાચના, વ્યાખ્યાન કે વાતચીતમાં ગુરુની કોઈ ભૂલ થઈ હોય અથવા ગુરુનો
