________________
સૂત્ર સંવેદના
તે માટે તપાચાર અને અપ્રમાદભાવને પ્રાપ્ત કરવા માટે આચાર્યભગવંતો વર્યાચારનું પાલન કરે છે.
આ પદ બોલતાં આવા વિશેષ આચારયુક્ત આચાર્યની ઉપસ્થિતિ કરવાની છે. જ્ઞાન અને જ્ઞાનાચાર આદિમાં તફાવત છે તે આ પ્રમાણે –
પદાર્થનો બોધ થવો તે જ્ઞાન છે અને સમ્યજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરવા માટે ગુરુ પ્રત્યેનો વિનય, જ્ઞાની અને જ્ઞાનનું બહુમાન, યોગ્ય કાળ વગેરે “કાલે વિણયે બહુમાણે.” એ ગાથામાં બતાવ્યા પ્રમાણે ૮ રીતે જ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરવું તે જ્ઞાનાચાર છે.
દર્શન અને દર્શનાચારમાં ભેદ છે : દર્શન એટલે શ્રદ્ધા અને શ્રદ્ધાને પ્રાપ્ત કરવા નિઃશંકપણે, કાંક્ષારહિત વગેરે “નિસંકિય, નિકંખિય.એ ગાથામાં બતાવ્યા પ્રમાણે ૮ આચારોનું પાલન કરવું તે દર્શનાચાર છે.
ચારિત્ર અને ચારિત્રાચારમાં ભેદ છે : ચારિત્ર એટલે આત્મગુણોમાં રમણતા અને ચારિત્રાચાર એટલે તે પ્રાપ્ત કરવા માટે ચારિત્રના કારણભૂત સમિતિ, ગુપ્તિ આદિનું પાલન કરવું તે ચારિત્રાચાર છે. '
તપ અને તપાચારમાં ભેદ છે : તપ એટલે ઈચ્છાનો રોધ અને ઇચ્છાનો રોધ કરવામાં કારણભૂત ૧૨ પ્રકારનાં તપમાં પ્રયત્ન કરવો તે તપાચાર છે.
વીર્ય અને વીર્યાચારમાં ભેદ છે : સામર્થ્ય, બળ, પરાક્રમ તે વીર્ય છે અને વિર્યને ગોપવ્યા વિના પોતાની શક્તિ અનુસાર ધર્મ કરવો તે વર્યાચાર છે.
પંચ-સમઝો તિ-ગુt : (ગુરુભગવંત) પાંચ સમિતિવાળા અને ત્રણ ગુપ્તિવાળા હોય છે.
સમિતિ એટલે સમ્યક પ્રવૃત્તિ કરવી તે અને મન-વચન-કાયાના યોગોને આત્મભાવમાં ગોપવવા તે ગુપ્તિ છે. સમિતિ પ્રવૃત્તિપ્રધાન છે અને ગુપ્તિ નિવૃત્તિપ્રધાન છે. પાંચ સમિતિનું સ્વરૂપ
૧. ઈર્યાસમિતિઃ ઈર્યા=ચર્યા. સમ્યગુ પ્રકારે ચાલવાની ક્રિયા.
