Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
'તત્ સાયા૦ રૂ-રૂ-૨૧' ની સહાયથી કર્મમાં થવાથી પીત્તે પયઃ અને વં મૈં મુક્તમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- (તેઓએ) દૂધ પીધું. તેઓએ ખાધું. (તેઓ વર્ડ) દૂધ પીવાયું. તેઓ વડે આ ખવાયું. II99||
अर्थाच्चाऽऽधारे ५।१।१२॥
•
આહારાર્થક ધાતુથી; ગત્યર્થક ધાતુથી; અકર્મક ધાતુથી તેમ .જ પા અને મુ ધાતુથી ભૂતાદિ અર્થમાં વિહિત TM પ્રત્યય; વિકલ્પથી આધારાર્થમાં થાય છે. ઞ ્ ધાતુને આ સૂત્રની સહાયથી આધારાર્થમાં ‘TM-વર્તે ૧-૧-૧૭૪' થી TM પ્રત્યય. ‘પિ વાડો૦ ૪-૪-૬૬' થી સદ્ ધાતુને નળ્ આદેશ. ‘ધશ્વ૦ ૨-૬-૭૬' થી ” ના તુને ધ્ આદેશ. ‘પ્લુટો ટિ ૧-૩-૪૮' થી બન્ધુ ના ધ્ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મેષાં નધમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી આધાર અર્થમાં TMપ્રત્યય ન થાય ત્યારે તે હ્ર પ્રત્યય ભાવમાં થવાથી મૈં સ્નગ્ધમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- આ લોકોનું આ ખાવાનું પાત્ર છે. તેઓવડે ખવાયું. ગત્યર્થક યા ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રની સહાયથી આધાર અર્થમાં પ્રત્યય... વગેરે કાર્ય થવાથી તેમાં યાતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી TM પ્રત્યય આધાર અર્થમાં ન થાય ત્યારે ભાવમાં એ TM પ્રત્યય થવાથી તૈÍતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- તેઓનું આ જવાનું સ્થાન છે. તેઓવડે જવાયું. અકર્મક શી ધાતુને તેમ જ ા અને મુગ્ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રની સહાયથી આધારમાં TM પ્રત્યય થવાથી સૂ. નં. ૧-૧-૧૬ માં જણાવ્યા મુજબ રૂટ્ વગેરે કાર્ય બાદ અનુક્રમે મેવાં શવિતમ્, તું વાં પીતમૂ અને ફવું તેવાં મુક્તમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- આ લોકોનું આ સૂવાનું સ્થાન છે. આ ગાયોનું પીવાનું સ્થાન છે. તેઓનું આ ખાવાનું પાત્ર છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી આધાર અર્થમાં TM પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ઉપર જણાવ્યા મુજબ એ TM
૧૦
