________________
૩ ૪ (= જવું)ની ૬ ને સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે શું થાય છે. ૪. દ ને ન અર્ધસ્વર ને અનુનાસિક શિવાયના વ્યંજનાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે ઉડી
જાય છે. ને સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે દન ને જ ઉડી જાય છે ને ૬ ને શું થાય છે. ૫. , ના ઉપાંત્ય ની સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે વિકલ્પ વૃદ્ધિ થાય છે. ૬. વરના વ ને અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે ૩ થાય છે. ૭. રાષ્ટ્ર, , દ્રા ને જ્ઞામાં ત્રિજા પુરૂષના પ્રત્યયને – ઉડી જાય છે. રાષ્ટ્રના સ્વરની વ્યંજનાદિ અવિકારક પ્રત્યયની તથા સામાન્યભૂતના પ્રત્યેની પૂર્વે ૬ થાય છે. અને રિ
ના અને વ્યંજનાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે ૬ ને સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂવે લેપ થાય છે. ૮. બંને ગ્રંક ને અનુનાસિક, અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે, ઉડી જાય છે. ૯. મિનું અવિકારક પ્રત્યયેની પૂર્વે મેન્દ્ર થાય છે. ૧૦. અર્ધધાતુકમાં નીચે મુજબ છે. ક. ને ધા અને ા ને ધા નું રૂપ ધરનારા તથા અસલ અથવા થયેલે તથા પ
(=પીવું), હું ત્યાગ કરે) તથા તેના સ્વરને જ શિવાયના વ્યંજનાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે (દીર્ધ)છું થાય છે. [વા ને નું રૂપ ધરનાર એવું જ્યાં લખ્યું હોય ત્યાં ૪ (બીજા ગણને કાપવું) અને રે (૧ લા ગણ=પવિત્ર કરવું) ને બાદ કરવા.] ભૂતકૃદંત અવ્યયના ૨ પ્રત્યયની પૂર્વે (=પીવું)ના માની હું વિકલ્પ થાય છે. ખ, દ્રા, રાધા અને દેવીને અંત્યસ્વરે ૨ ની પૂર્વે ઉડી જાય છે. ગ. (હસ્વ) ૪ કાાંત ધાતુના ત્રની પૂર્વે સંયુક્ત વ્યંજન હોય તે તે (હસ્વ) ને
તથા (દીર્ઘ) દ કારાંત ધાતુના (દીર્ધ) 2 ને તથા જ્ઞા, તથા ગાના ને કર્તરિ પક્ષભૂતકૃદંત પ્રાતિપાદિકના પ્રત્યય શિવાયના અવિકારક પ્રત્યેની પૂર્વે ગુણ થાય છે. અપવાદ, , , ના % ને અવિકારક પ્રત્યયેની પર્વે વિકલ્પ ગુણ થાય છે ને
જ્યારે ગુણ ન થાય ત્યારે વિકલ્પ હસ્વ થાય છે. ધ. અનુનાસિકના અંતવાળ ધાતુઓને ઉપાંત્ય સ્વર, અનુનાસિક તથા અર્ધસ્વર શિવાયના | વ્યંજનાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે દીર્ઘ થાય છે. ડ. આ કારાંત ધાતુઓને અંત્ય મા સ્વરાદિ અવિકારક તથા ૬ લેનારા વ્યંજનાદિ અવિકારક પ્રત્યેની પૂર્વે, ઉડી જાય છે. જેમકે વા નુ કે, વિ, મિ.
ભાગ ૪ થે.
પ્રત્યયાન્ત ધાતુઓ કરવાના વધુ નિયમ પ્રત્યયાન્ત ધાતુઓની જે ચાર જાતે છે તે ચાર જાતેના ધાતુઓને તૈયાર કરવામાં લાગતા સાધારણ નિયમે આગળ કહી ગયેલા નિયમમાં આવી ગયા છે તે દરેકના સંબંધમાં જે વધુ ખાસ નિયમે જાણવાના છે તે દરેકના સંબંધમાં નીચે જુદા જુદા જણાવ્યા છે.
૧. પ્રેરક ધાતુના સંબંધમાં પ્રેરકના મા પ્રત્યયની પૂર્વ થતા ફેરફાર ૧. દશમા ગણના ધાતુઓને તેઓની નીશાની અર ની પૂર્વે જે ફેરફારે થાય છે તેજ ફેરફારે - આ સયાની પૂર્વે પણ થાય છે. તેઓને નીચે લખેલી કેઈપણ કલમ લાગતી નથી.
