________________
૩૬
ઝ. દુને પરપદ આજ્ઞાર્થના બીજા પુરૂષના એકવચનને પ્રત્યય ધિ થાય છે.
બ. નિ, વિ, વિના ઉપાંત્ય ને સ્વરાદિ વિકારક પ્રત્યેની પૂર્વે ગુણ થતું નથી. ૪. ચેથા ગણના ધાતુઓના સંબંધમાં ક. ધાતુને અંત્ય ને ઉડી જાય છે. ખ. વિવ,ષ્ટિ, રામ, તમ્, સ, શ, મ, ખ્રમ ને ક્ષણને સ્વર દીર્ઘ થાય છે. ગ. રાષ્ટ્ર નું વિધે, ક ને જ્ઞા, વૃનું ત્રિ, ને આનું જ્ઞ થાય છે. ઘ. ટોન ને મ ને પરસ્મપદમાં દીર્ઘ થાય છે. ડ મને ત્રણ ને વિકલ્પે પહેલા ગણના ધાતુ જેવા રૂપે થાય છે "
ચ. ક્ષમ, નામ અને તેમને વિકલ્પ નવમા ગણના ધાતુના જેવા રૂપ થાય છે. ૫. પાંચમા ગણન ધાતુઓના સંબંધમાં ક. સ્વરાંત ધાતુઓમાં ગણની નીશાની કુને ૩, ૪ ને મ થી શરૂ થતા પ્રત્યેની પૂર્વ
વિપે ઉડી જાય છે. જેમકે રિ નું જિવને વિશ્વા પણ મા નું માનુવા ખ. વ્યંજનાંત ધાતુઓમાં ગણની નીશાની ગુના ૩ને સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યેની પૂર્વ
૩૬ થાય છે. જેમકે બાપુ નું માપનુવત્તિ ગ. મ ને અનુનાસિક ઉડી જાય છે. ૬. છઠ્ઠા ગણના ધાતુઓના સંબંધમાં.
ક ધાતુઓના અંત્ય હસવ કે દીર્ઘ નેકને અનુક્રમે ને ને (હરવ) ને િ " ને (દીર્ઘ) ને રુ થાય છે. ખઅક્ક ને ત્રણ્ય ના મૃને દૃશ્ય થાય છે. જૂનું છું, કચ્છનું છું ને ચન્દ્ર નું
વિશ્વ થાય છે. ગ, હિર, સુ, સ્થિ, પિર, જૂ, મુત્ત, વિદ્ ને તિર ને ઉપાંત્યમાં અનુનાસિક
ઉમેરાય છે. ઘ. મ ને ર૪ નું મન્ન ને સન્ન થાય છે. ડ. ૩ ને વિકપે ચોથા ગણના ધાતુના જેવા રૂપ થાય છે. ' ચ. અનિયમિત -વિજ્ એનું વર્તમાન કાળનું ત્રિજા પુરૂષનું એકવચન વિષ્ણાતિ થાય
છે ને એના બીજા રૂપે પણ એ પ્રમાણે જુદા જુદા પ્રત્યથી થાય છે. ૭. સાતમા ગણના ધાતુઓના સંબંધમાં ક. ગણુની નિશાની રને આ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે ઉડી જાય છે. ખ. ૬ માં વ્યંજનાદિ વિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે ગણની નીશાની ને ને થાય છે. ને મ્ માં
એ ન ની પછી દંત્ય વ્યંજન આવે તે રને જ થતું નથી. ગ. ધાતુના અંત્ય ને અનદ્યતનભૂતના બીજા પુરૂષના એકવચનમાં વિકલ્પ થાય છે. ધ. ધાતુના અંત્ય ને, ત્ પ્રત્યયની પૂર્વે તને ર જરૂર થાય છે અને પ્રત્યયની પૂર્વે
વિકલ્પ થાય છે. ડ. ધાતુના અંગને અનુનાસિક ઉડી જાય છે.
ચ. વ્યંજનની પછી અનદ્યતનભૂતને ર ને 7 પ્રત્યય ઉડી જાય છે. ૮. આઠમા ગણના ધાતુઓના સંબંધમાં. ક. ગણની નીશાની ૩ ની પૂર્વે સંયુકત વ્યંજન ન હોય તે રને ની પૂર્વે ૩ વિકલ્પ
ઉડી જાય છે ને સ્વરાદિ અવિકારક પ્રત્યયની પૂર્વે ૩ ને ર થાય છે.
