________________
૧૮૨
૨. હેત્વર્થ કૃદંતના અર્થમાં પણ એમ વપરાય છે ત્યારે બેઉ ક્રિયાપદને કર્તા એકજ
હવે જોઈએ—જેમકે મુન્નતીતિ-મોવડુમિતિ રૂ. જ્યારે ભૂતકાળની ક્રિયા બતાવવી હોય ત્યારે—જેમકે વાર્થ મામ તત્ર માન્ય
ચ તે ગ્રહસ્થ કેમ ધર્મ છેડી શકે? ઝ વિધ્યર્થ ભવિષ્યનું ક્રિયાપદ ક્યારે વપરાય છે વગેરે વિષે–કારણ અને પરિણામ વાચક
ઊક્તિના વાક્યમાં નીચેની હકીગતમાં એ વપરાય છે, ને વાક્યના પહેલા ભાગમાં એ આવેતે બીજા ભાગમાં પણ એજ આવવું જોઈએ. એ ભૂત અને ભવિષ્ય બેઉ બતાવે છે. ૨. જે કિયા ન બની હોય એ અર્થ હોય અથવા વાક્યના પિહેલા ભાગનુ બેટાપણુ
બીજા ભાગથી સિદ્ધ થતુ હોય તે વિધ્યર્થને બદલે વિધ્યર્થ ભવિષ્ય વપરાય જેમકે સુષ્ટિશ્ચર્મવિગત સુમિર્ચમમવિગત જે પુષ્કળ વરસાદ થાયતે પુષ્કળ અનાજ થાય ત્યાર સુfમાવાચસ્તમ્બુલોસાયં તવ તિમચિયુve વિમમિના ૨. જે ભૂતકાળની કિયા બતાવવી હોય તે વિધ્યર્થમાં વિધ્યર્થ ભવિષ્ય વિકલ્પે વપરાય
જેમકે જ નામ તમmત્યક્ષ ૩. જે કુત, ગણિ, gિ, ને એવા, વાક્યમાં હોય તે વિધ્યર્થના અર્થમાં વિધ્યર્થભવિષ્ય | વિકલ્પ વપરાય–જેમકે ગરિ તત્ર gિ: વીતાં નાયિતિ ટુર્મતિઃ છે. જે ક્રિયા ન થતી હોય ને આશ્ચર્યને અર્થ હોય તે અશ, ચઅથવા ઃિ ની જોડે વિધ્યર્થના અર્થમાં વિધ્યર્થભવિષ્ય વિષે વપરાય–જેમકે આશ્ચર્ય ચ ચત્ર સ્ત્રી
कृच्छेऽवय॑न्मतेतव, त्रासादस्यां विनष्टायां किं किमालप्स्यथाः फलम्। . આશીલિંગનું ક્રિયાપદ જ્યારે વપરાય છે તે વિષે–વર્તમાન કાળમાં આશીર્વાદ આપ વામાં અથવા ઈચ્છા બતાવવામાં આશીલિંગનું ક્રિયાપદ વપરાય છે—જેમકે વિરંડા
व्याद्भवान्। ૨. વિભક્તિઓ વાપરવા વિષે –
ક. પહેલી વિભક્તિના સંબંધમાં–પહેલી વિભક્તિ કર્તવાચક છે ને કર્તાને લાગે છે. ખ. બીજી વિભક્તિના સંબંધમાં–બીજી વિભક્તિ કર્મવાચક છે ને કર્મ તથા નીચેના *
શબ્દ ને લાગે છે. ૨. કર્મને ૨. જગ્યા અથવા દેશ વાચક શબ્દને તથા વખત અથવા જગ્યાની મર્યાદા બતાવનાર
શબ્દને-જે અકર્મક ક્રિયાપદને ગહેય તે–જેમકે કુહસ્થપતિ કુરૂઓના દેશમાં તે સુવે છે તત્ર વાતિ વિનાનવા તે ત્યાં કેટલાક દહાડા ર ોરાં પ્રતિક
તે એક કેસ ચાલે છે રૂ. પક્ષ કર્મને-જેમકે ત્વમેવ છુ વિદુતનેજ પુરૂષ જાણે છે છે. સુત્, ચાર્, , , , પ્રવિ , સૅ, રાસ, નિ, મમ્મુ , ની, દૃશs, ર૬ તથા એઓના અર્થવાળાને બે કર્મ આવે છે તે બેઉને-જેમકે ન પ ોષિક
તે ગાયનું દુધ દુહે છે. છે. શો, થા ને આ ની પૂર્વે ધિ હેય તે તેઓને વેગે, કિયાના સ્થાનવાચક શબ્દ
ને-જેમકે મરિજો જે રિ=હરિ વૈકુંઠમાં સુવે છે.
