________________
૧૬૨
।
યુચળી ==શોવ ચળી=એક વરસના વાછરડાવાળી ગાય ગૌત્ર સામgિજા == ગોમતહિા=સારી ગાયા ગૌત્ર ના મનિા નોમર્શિામારી ગાય ગૌમ સા તgનશ્ર=ગોતજીન= સારી ગાય નૌશ્ર્વ સોજ્સ્ત્રાવોદ્ધ:=સારી ગાય । નૌશ્ર સા પ્રજાનું રોપ્રારું=સારી ગાય । પણ મારી ર સા મતgિજા ચમારી માજ઼ા=સારી કુમારીકા કેમકે મારી જાતિવાચક નથી. ।
૬. ચુવન્ ના થતા સ્ત્રીલિ’ગના શબ્દની પછી વૃત્તિ, પતિ, હિત કે જ્ઞતી આવે તે ચુવન્ ના સ્ત્રીલિંગના શખ્સના પુલ્લિ’ગના શબ્દ થાય છે. જેમકે યુતિશ્રાલો સર્જાત श्व-युवखलतिः । युवतिश्चासौ जरती च-युवजरती ।
૭. જુલુસ્તી, મૂળા, જાજો, થ્રુ ને સૃ ની પછી અનુક્રમે અન્ડ, પવ, રાવ, લ, ને ટી આવે તે ઘુઘુસ્તી આદિ પુલ્લિ`ગના થઈ જાય છે. જેમકે ઈટાળ્યુ |
ખ. છેલ્લા પદ્મના અંતમાં થતા ફેરફારઃ
. નીચેના શબ્દોમાં સ્વરાંત શબ્દોના અંત્યસ્વર ને વ્યંજનાંત શબ્દોના અત્યન્યજન અને ઉપાંત્ય સ્વર ઉડી જાય છે, ને ત્ર ઉમેરાય છે.
૪. ત્રિજો એની પૂર્વે સર્વ, સંસ્થાત કે મુખ્ય હાય તા–જેમકે સર્વા ચાલો ત્રિશ્ચ સર્વગઃ। ( જો એની પૂર્વે આખાના ભાગ બતાવનાર પૂર્વ, અપર જેવા શબ્દ હોય તેા પણ એમજ થાય છે પણ એ સમાસ ષષ્ઠી તત્પુરૂષના જેવા હાય છે. જેમકે રાત્રે પૂર્વ પૂર્વવત્ર)
હ્યુ. રાજ્ઞન્ ને લિ-જો એની પૂર્વે કોઈપણ શબ્દ હોય તો જેમકે મથાલો
राजा च = परमराजः ।
૧. સવિચજો એની પૂર્વે નિર્જીવ પદાર્થ વાચક શબ્દ હોય તે–જેમકે જીમિત્ર સવિથ લવચમ્ |
૨. નીચેના શબ્દોના અત્યાક્ષર ઉડી જાય છે.
. શ્વન જો એની પૂર્વે નિર્જીવ પદાર્થ વાચક શબ્દ હાય તા જેમકે આર્ષઃ શ્યા આર્ષશ્વઃ । પણ વાન શ્વા ।
છુ. ત્રા–જો એની પૂર્વે ઝ અથવા મહત્ આવે તે એના અત્યાક્ષર વિકલ્પે ઉડેછે જેમકે ब्रह्म न कुब्रह्मा । તે
રૂ. નીચેના શબ્દોને શ્ર ઉમેરાય છે.
૧. ઉમ્ (=મુખ્ય, પ્રખ્યાત) જો એની પૂર્વે કાઈ પણ શબ્દ હાય તા–જેમકે अश्वानामुर इव अश्वोरसम् ।
એ વર્ગવાચક હેાય અથવા એના આવવાથી આખા શબ્દ નામવાચક થતા હાય તે—જેમકે મહગ્ર સાથ=
લ. અનસ્, અન્, અચલ ને સરસ્–જો
महानसम् ।
૫. ગો—જેમકે મા ચાલો ચૌથ પરમાવઃ ।
૪. અન્ ની પૂર્વે સર્વે અથવા આખાના ભાગ બતાવનાર શબ્દ હોય તેા એનું અદ્ભુ થાય છે, ને જો એની પૂર્વે સંસ્થાત હોય તે એનું અન્ન અથવા અરૂ થાય છે, ને એએ શિવાયના કોઈ હાય તા એનુ’ અજ્ઞ થાય છે. વળી અદ્ભુ ની પૂર્વે જ્ વાળા ગ કારાંત શબ્દ હૈાય તે અન્ન ના 7 ના થાય છે. જેમકે સંસ્થાતાદ્, સંસ્થાતા
ફ
